De werkruimte

1. De werkruimte

Voor een goed ingerichte werkruimte gelden de volgende criteria:

• Hygiëne • Rust • Efficiëntie

Afmetingen en luchtvolume

De afmetingen en het volume van een salon moeten zodanig zijn, dat de aanwezige personen zonder gevaar hun werkzaamheden kunnen verrichten en over voldoende bewegingsruimte kunnen beschikken. Dit is van belang, omdat mensen in een te kleine ruimte zichzelf en elkaar hinderen. Ook zou een gevoel van opgeslotenheid kunnen ontstaan. De minimaal benodigde ruimte wordt onder meer bepaald door het aanwezige werkmeubilair, de arbeidsmiddelen en door de benodigde bedienings- en werkruimte op de werkplek. Het is dus in het kader van dit boek niet mogelijk om exact aan te geven wat de minimale afmetingen van een salon precies moeten zijn. Alleen voor kantoren wordt overigens een concreet minimum gehanteerd van zeven m2 per standaard (beeldscherm) werkplek.

Klimaat en ventilatie

Het klimaat in de werkomgeving moet behaaglijk en gelijkmatig zijn waarbij bijvoorbeeld hinderlijke tocht en koudeval moeten worden voorkomen. De beleving van het binnenklimaat wordt bepaald door een groot aantal variabelen, waardoor het gedeeltelijk individueel bepaald wordt. Deze variabelen zijn de luchttemperatuur, de stralingstemperatuur, de luchtsnelheid, de relatieve luchtvochtigheid, de gedragen kleding en de zwaarte van de werkzaamheden. Een doelmatige vorm van ventilatie is noodzakelijk voor een goede kwaliteit van de lucht op de werkplek. Aan de ene kant moet voldoende verse buitenlucht kunnen toestromen om de door de aanwezigen verbruikte zuurstof aan te vullen. Aan de andere kant moeten koolzuurgas, overtollige waterdamp en warmte en eventueel hinderlijke stoffen en geuren kunnen worden afgevoerd. Ventilatie kan op natuurlijke wijze door openingen en/of mechanisch met behulp van bijvoorbeeld ventilatoren plaatsvinden.

Bedrijfsuitrusting

De outillage (bedrijfsuitrusting) moet aangepast zijn aan de beschikbare ruimte en aan de soort behandelingen die gegeven worden. De behandelstoel is bij het geven van cosmetische behandelingen heel

belangrijk, de cliënt moet optimaal kunnen ontspannen, zodat de behandeling het meeste effect heeft. Voorwaarde voor een behandelstoel is, dat deze te verstellen is in het hoofd, rug en kniegedeelte. De stoel moet individueel aan elke cliënt kunnen worden aangepast.

Verlichting

Op de arbeidsplaats moet in principe daglicht kunnen toetreden, maar het zal meestal nodig zijn om met behulp van kunstlicht een voldoende en gelijkmatige verlichting te bereiken. Het gewenste niveau van verlichting is overigens sterk afhankelijk van de aard van de visuele taken die in de ruimte uitgevoerd moeten worden. Te grote lichtcontrasten en hinderlijke schaduwvorming moeten altijd zoveel mogelijk worden tegengegaan. Om bij daglicht een duidelijke belichting zonder schaduwen te krijgen, plaats je de stoel tegenover het raam. De elektrische verlichting mag niet te fel zijn en moet zo zijn aangebracht, dat deze tijdens de rustige onderdelen van de behandeling kan worden getemperd. Hiervoor kan bijvoorbeeld zijverlichting worden gebruikt. Bij werkzaamheden, waarbij een scherpe blik noodzakelijk is, moet een verstelbare lamp waarmee een duidelijke belichting mogelijk is beschikbaar te zijn. Men kan hiervoor ook gebruik maken van een loupelamp die op de werktafel bevestigd kan worden. De behandelingen worden zoveel mogelijk zittend uit gevoerd, op een in hoogte verstelbare draaibare tabouret. Dit is niet alleen beter voor de schoonheidsspecialist, maar ook voor de cliënt, omdat op deze manier de meeste rust wordt verkregen.

Om zo efficiënt mogelijk te kunnen werken, moet het mogelijk zijn een cosmetische hand- of voetbehandeling tijdens de gezichtsbehandeling respectievelijk aan de zijkant of aan het voeteneinde van de stoel uit te voeren. Daar moet dus ruimte voor zijn. Natuurlijk moet er ruim voldoende schoon linnengoed voorradig zijn om dit na elke behandeling te kunnen verwisselen. Het werkmateriaal (inclusief de elektrische apparaten) moet steeds binnen handbereik bedrijfsklaar staan.

Zitgelegenheid

In het Arbeidsomstandighedenbesluit is, naast een aantal algemene artikelen met betrekking tot het voorkomen en beperken van de gevaren door ongewenste fysieke belasting, een specifiek artikel opgenomen gericht op het verstrekken van doelmatige zitgelegenheid bij zittend en staand werk.

Zitgelegenheden moeten niet alleen aanwezig maar ook doelmatig zijn. Dit betekent onder andere: • een goede stoel (NEN 1812 voor bureaustoelen); • voldoende ruimte (o.a. been en hoofdruimte) voor de zittende persoon; • te hanteren materialen (producten, gereedschappen) binnen handbereik; • overige condities (licht, temperatuur, enzovoort) zodanig, dat goed gewerkt kan worden.

Effecten van (langdurig) staan en zitten

Deze extra aandacht voor staand en zittend werk lijkt misschien wat overdreven, maar uit onderzoek komt naar voren, dat langdurig staan op den duur nadelig is voor de bloedvaten, de gewrichten en de spieren. Langdurig zitten kan na verloop van tijd ook tot gezondheidsproblemen, zoals rugklachten, leiden. De nadelige gevolgen kunnen worden verminderd door staan af te wisselen met zitten en door regelmatig te lopen. Vooral voor zwangere vrouwen is langdurig staan nadelig.

Er is sprake van zowel energetische als mechanische belasting tijdens het staan. Om de staande houding in stand te houden met een klein lichaamsondersteunend vlak (beide voeten) zijn vele spieren op een statische manier actief. Als gevolg daarvan neemt de doorbloeding van de spieren af (de pompwerking van bewegende spieren is afwezig), worden afvalstoffen moeilijker afgevoerd en wordt de zuurstoftoevoer kleiner. De belangrijkste preventieve maatregel is dus het afwisselen van werkhoudingen. In voorlichting en onderricht aan werknemers dient hieraan aan dacht te worden besteed.

Langdurig staan heeft een drietal nadelige effecten op de mens. Afhankelijk van de bouw van de mens zal het ene of het andere effect eerder kunnen optreden. De drie effecten zijn: • spiervermoeidheid. Als er niet of weinig bewogen wordt, zoals bij langdurig staan, drukken de spieren tegelijkertijd de bloedvaten dicht, waardoor er weinig aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen is en weinig afvoer van verbrandingsproducten. Hierdoor ontstaat vermoeidheid; • kraakbeenvervorming. Indien in gewrichten een bepaalde stand langere tijd wordt volgehouden, leidt dit tot vervorming van het kraakbeen. Het kraakbeen wordt ‘als een spons’ leeggeperst, vooral als de spierspanning rondom het gewricht hoog is. De ‘smering’

van het gewricht is dan verminderd en bewegen doet pijn. Blijvende schade aan het kraakbeen kan het gevolg zijn; • spataderen en veneuze insufficiëntie. Het bloed, dat in de benen en voeten nodig is voor de voorziening van zuurstof en brandstof, wordt door de werking van de beenspieren uit de aderen geperst en omhoog geleid. Als de spieren niet voldoende actief zijn, blijft het bloed in de aderen en wordt de druk op de kwetsbare klepjes te groot. Deze beschadigen dan, wat bij de aderen aan de buitenkant van het been te zien is als spataderen.

Sta-steun

De zogenaamde sta-steun kan tot wel 60% van het lichaamsgewicht overnemen, waardoor de benen minder zwaar belast worden. De mogelijkheid om de beenspieren toch enigszins te bewegen, zorgt ervoor dat het terugstromen van het bloed uit de benen nog voldoende is. De spanning in de rugspieren wordt niet weggenomen. Een sta-steun kan als alternatief voor staand werk worden gebruikt maar als alternatief voor zittend werk is een sta-steun zeker niet geschikt. Het grootste voordeel van de sta-steun is dat de reikwijdte van de werknemer groot blijft en in de werksituatie staan en gebruik van de sta-steun snel kunnen worden afgewisseld

Kleur

De gekozen kleuren in de werkruimte kunnen van psychologisch belang zijn en verdienen daarom alle aandacht. Bepaalde kleuren kunnen de suggestie van vergrotend, verruimend, oproepen. Aan andere kan juist een ruimteverkleinende werking worden toegeschreven. Van sommige tinten kan een ontspannende, kalmerende invloed uitgaan, terwijl weer andere opwekkend of juist deprimerend werken. Een efficiënte en met zorg ingerichte werkkamer of cabine wekt bij de cliënt vertrouwen. En dat is voor de schoonheidsspecialist noodzakelijk om succesvol te kunnen werken.

De schone salon

De werkruimte van de schoonheidsspecialist moet aan de hygiënische voorwaarden voldoen. Het is verstandig in de keuze van stoffering gebruik te maken van synthetische vezels. Hierdoor vermijd je verergering van eventuele allergieën bij cliëntn (astma bijvoorbeeld) en deze zijn goed te reinigen. De huid van de cliënt mag nooit in aanraking komen met linnengoed dat al eerder gebruikt werd. Daarom wordt voor iedere behandeling de stoel afgedekt met een schoon hoeslaken of iets dergelijks, op het hoofd/schoudergedeelte van de stoel

een schone handdoek gelegd en een schone voetenzak of handdoek klaargelegd. Ook leg je voldoende handdoeken klaar om het decolleté af te dekken, eventueel voor andere doelen en een kompresdoek. De deken, waarmee de cliënt tijdens de behandeling wordt afgedekt, is natuurlijk ook altijd schoon zijn. Kies ook hiervoor goed te reinigen materiaal.

De werktafel

De glazen of geplastificeerde bladen van de werktafel moeten altijd stofvrij zijn en zonder vettige afdrukken van potten of flessen. De cosmeticapotten en -flessen moeten na gebruik goed gesloten worden en regelmatig aan de buitenzijde vetvrij gemaakt, evenals de schroefdraad voor de deksel of dop. Gebruikte wattenproppen worden rechtstreeks in het afvalbakje gegooid en niet ’even’ op de werktafel gelegd.

De instrumenten

De instrumenten die bij de cosmetische behandelingen gebruikt worden (inclusief die voor manicure en cosmetische voetverzorging) zijn bijvoorbeeld pincetten, comedonendrukkers, miliamesjes, vellentangen, nageltangen, nagelheffers en dergelijke. Voor het gebruik moeten alle instrumenten gedesinfecteerd worden door middel van steriliseren in de autoclaaf of door desinfecteren met chemische middelen (desinfecteren = ontsmetten; steriliseren = kiemvrij maken). Na het steriliseren moeten de instrumenten in een goed sluitende doos van glas of verchroomd metaal worden weggelegd. Alcohol 70%, een oplossing van Superol, of van waterstofperoxyde en dergelijke kunnen zowel voor de desinfectie van een klein instrumentarium toegepast worden. Voor de desinfectie van de te behandelen huidgebieden worden huiddesinfectantia gebruikt.

De apparaten

Apparatuur moet goed worden gereinigd en onderhouden. Hierdoor houden deze langer een nieuw aanzien en blijven ze ook langer goed en functioneren veilig. Dagelijks moeten apparaten huishoudelijk worden gereinigd met een sopdoekje. Het isolatiemiddel om de elektrische snoeren moet ontzien worden en regelmatig worden gecontroleerd. Tot behoud van deze isolatie moeten de snoeren van de diverse toestellen na gebruik zorgvuldig worden opgerold. Deze mogen niet in elkaar gedraaid op de grond blijven liggen. Bij apparaten, die niet in werking zijn, moeten de stekkers niet in stopcontacten blijven. Eventueel ontstane vlekken moeten onmiddellijk worden verwijderd. De apparatuur moet om de zes maanden (en bij zeer intensief gebruik om

de drie maanden) door een deskundige worden nagekeken. Alle aanzetstukken, zoals borstels, elektroden van glas, rubber, kunststof of andere materialen, moeten na gebruik goed gereinigd worden en voor opnieuw gebruik worden gedesinfecteerd. Door een juiste verzorging van de apparatuur zul je extra onkosten, veel ongemak en een slordige indruk kunnen vermijden.

Ontvangen en installeren van de cliënt.

Bij binnenkomst van de cliënt vraag je haar of hem, afhankelijk van het doel van haar/zijn komst, sommige kledingstukken uit te doen. Voor een lichaams- of kuurbehandeling kun je een badjas en slippers verstrekken. Voor de gezichtsbehandeling is het nodig dat hoofd, schouders en decolleté ontkleed zijn. Nadat de klant op de behandelstoel heeft plaats genomen, breng je de stoel in horizontale stand. De benen een beetje hoger, zodat de knieën iets hoger dan de heupbeenderen liggen. Dit is de meest ontspannen houding. Vraag of de cliënt ontspannen ligt. Iemand met een holle rug heeft een zachte lendenrol nodig, iemand met een sterk gebogen halswervelkolom een nekkussentje of iets dergelijks. Het haar wordt eventueel met een bandeau afgedekt. Met een deken dek je de cliënt vervolgens toe om de lichaamstemperatuur constant te houden (deze daalt bij lang stilliggen). Uit hygiënische overwegingen worden de voeten eerst in een katoenen doek of voetenzak gewikkeld. Warmte bevordert de ontspanning en zorgt voor een betere bloedverdeling in het lichaam. Langs de bovenrand van de deken wordt steeds een schone handdoek over de deken geslagen.

Van een cliënt die al eerder is geweest, zoek je de gegevens op en zet alles klaar voor de gewenste behandeling gewenst. (Pas daarna handen wassen). Bij nieuwe cliëntn begin je na het installeren met handen wassen.

Huidreinigen

Een grondige huidanalyse (en goede huidverzorging) is niet mogelijk zonder een voorafgaande oppervlakte reiniging van de huid. Reinigen is echter een ruim begrip en een reiniging moet wel de ongerechtigheden verwijderen, maar niet de beschermende lagen van de huid aantasten. Daarom is een diepgaande kennis van de reinigingsmethoden van de huid noodzakelijk.

Het gezicht en de handen zijn die lichaamsdelen, die het vaakst met de buitenlucht in aanraking komen en daarom de meeste kans hebben

om vuil te worden. Het gezicht van de vrouw die regelmatig makeup gebruikt, heeft een andere reiniging nodig dan dat van de vrouw die zelden of nooit make-up gebruikt. De grovere mannenhuid neemt sneller vuil op dan de gladdere vrouwenhuid. Kortom er moet inzicht zijn in de vele manieren van reinigen en de daartoe meest geschikte producten.

Reinigingsproducten oppervlaktereiniging

Reinigingscrème

Reinigingscrèmes zijn watervrije mengsels van minerale vetten en plantaardige vetten, die vloeibaar worden op de huid en zich mengen met het huidvet en het daaraan klevende vuil, zowel de door de huid zelf geproduceerde afvalstoffen als door het vuil dat er van buiten af op is gekomen. Met tissues wordt deze crème afgenomen en daarna wordt de huid nagereinigd met een cleanser.

Reinigingslotion

Reinigingslotions zijn zwak alcoholhoudende of zelfs alcoholvrije oplossingen van bestanddelen met bijvoorbeeld adstringerende en/of huidkalmerende werking, die na de reiniging worden toegepast om resten van de reinigingsmiddelen en nog achtergebleven losgemaakt vuil te verwijderen.

Reinigingsmilk

Reinigingsmilk is een o/w emulsie, die met de handen kan worden opgebracht en met sponsjes, een kompres of wattenschijfjes worden afgenomen. Nawassen en bij voorkeur gebruik van een lotion blijft echter deel van de behandeling.

Reinigingsolie/hydrofiele olie

Hydrofiele olie is een (meestal plantaardige) olie die zich gemakkelijk met zowel vetten als water vermengt. De olie wordt op de huid aangebracht en even ingemasseerd, waardoor die zich met het huidvet en het daaraan klevende vuil verbindt. Daarna wordt de olie met koud water uitgemulgeerd zodat huidvet en vuil uitgewassen worden. Naspoelen met koud of lauw water en desgewenst (niet noodzakelijk) een lotion gebruiken.

Reinigingsgelei

Reinigingsgelei bevat geen vetten maar waterige stoffen die een gel kunnen vormen, dat wil zeggen stoffen die opzwellen in het oplos-

middel. De gelei wordt op de huid aangebracht en licht ingemasseerd. De gel bindt zich dan met het huidvet en het daaraan klevende vuil. Daarna met veel koud tot lauwwarm water uitwassen.

Wascrème

Wascrème is een soort ingedikte milk. De dikke massa wordt met de natte handen dun over de huid verdeeld en dan met natte handen grondig uitgewassen en dan nagespoeld. Wascrèmes bestaan zowel op basis van gewone zeep als op basis van tensiden (zogenaamde ’alkalivrije’ zeep). Nareinigen met een lotion is daarna op zijn plaats, om eventueel achtergebleven zeepresten te verwijderen.

Zeep

Alleen echte zeep mag ’zeep’ genoemd worden. Alle andere reinigingsmiddelen behoren tot de ’tensiden’, een grote groep emulgatoren, die vaak van vrij ingewikkelde organisch chemische samenstelling zijn. Echte zeep ontstaat, wanneer vetten gekookt worden met een loog. Dat zijn tegenwoordig meestal natronloog of kaliloog en vroeger, toen men deze stoffen nog niet zo gemakkelijk kon maken, de carbonaten van natrium of kalium. De natriumzeep vormt zich bij afkoeling als harde stukken, die afgezeefd en geperst worden. Dat is de ’harde’ zeep. Kaliumzeep blijft zacht en moet worden afgefiltreerd. De zeep wordt daarna ook in stukken geperst, dat is de ’zachte’ zeep. Soms is de zeep zo zacht, dat die niet kan worden afgezeefd of gefiltreerd. Die wordt dan ingedikt en als ’groene’ of ’gele’ zeep gebruikt. Zeep is altijd sterk basisch en daarom worden er allerlei stoffen aan toe gevoegd om de schadelijke invloed te beperken. Zeep dient goed uitgewassen te worden, om te voorkomen dat de huid op den duur wordt aangetast. De tensiden kunnen ook ionen bevatten, die echter te zwak zijn om de huid aan te tasten. Het bezwaar van tensiden is, dat ze de huid extreem ontvetten en gemakkelijk de beschermende laag aantasten.

Mousserende emulsie

Mousserende emulsies zijn verdunde tensiden, die verzadigd zijn met koolzuur onder een bepaalde druk. Deze emulsie wordt geleverd in een spuitbus, die naast de al aanwezige koolzuur nog extra koolzuur onder druk bevat als ’drijfgas’. Als de emulsie wordt opgespoten ontwikkelt zich meteen schuim door het expanderende koolzuur. Scheerschuim is hiervan het bekendste voorbeeld.

Methoden en technieken voor oppervlaktereiniging

Manuele toepassing

Alle bovenomschreven middelen dienen voor een oppervlaktereiniging. Bij thuisgebruik en in de salon worden deze preparaten meestal manueel (met de hand) opgebracht en uitgewerkt. De volgorde kan bijvoorbeeld zijn: 1. De huid voorreinigen met een uitgewrongen kompres met warm water, om loszittende elementen te verwijderen. 2. Het reinigingsmiddel op de huid aanbrengen en licht inmasseren. 3. Het reinigingsmiddel afnemen met vochtige kompressen, dit enige malen herhalen. 4. De huid nareinigen met een lotion.

Apparatieve reiniging

Om de reiniging intensiever te doen verlopen, kan de reiniging door verschillende apparaten worden begeleid. De huid wordt voorbereid met behulp van het koeldampapparaat of het waterdampapparaat. Daardoor treedt een verweking van de dode hoorncellen op, die daardoor gemakkelijker verwijderd kunnen worden, tegelijk met het daartussen vastgehouden vuil. 1. Het reinigingsmiddel wordt ingewerkt met behulp van het borstelapparaat, waardoor tegelijk dode hoorncellen worden losgemaakt door de beweging van de haren van de borstel en het reinigingsmiddel beter en dieper verdeeld wordt. 2. Het reinigingsmiddel afnemen met een lauwwarm kompres en dat enige malen herhalen.

28