s o u t hs we d e nt r a i l s . c om
EEN FIETSGIDS VAN
SOUTH SWEDEN TRAILS
DOOR
KORNELIA THÖRN ROBIN LYNE
2
SOUTH SWEDEN TRAILS Fietsen door bossen, steden en langs de kust
SOUTH SWEDEN TRAILS Fietsen door bossen, steden en langs de kust Fiets door magische bossen, langs zandstranden en door winderige kustlandschappen. Terwijl de late zomer overgaat in de herfst, gaan we op ontdekkingstocht op de nationale fietspaden Sydostleden, Sydkustleden en de Kattegattleden die samen de 900 kilometer lange South Sweden Trails vormen. Fietsen is leven voor ons. De afgelopen tien jaar fietsten we de hele wereld over, het liefst zo avontuurlijk en ver mogelijk. We hebben ijzige bergketens in Azië beklommen, hete woestijnen in Afrika doorkruist en duizenden kilometers door Europa getrapt. En als er één ding is dat we hebben geleerd, is het om alles dat je op je weg tegenkomt enorm te waarderen. Wat de South Sweden Trails onderscheidt van andere routes, is de diversiteit. De bossen vol paddenstoelen in het noordoosten geven een gevoel van wildernis, terwijl alles wat je nodig hebt te vinden is in de buurt van de stranden en de steden in het zuiden. Van witgekalkte wijngaarden en kleurrijke Pippi Langkous-cafés tot koude badhuizen met sauna’s en enkele van de mooiste natuurreservaten van Zweden, het ligt allemaal verborgen langs deze routes. Net als South Sweden Trails is deze gids opgedeeld in drie verschillende delen. De volgorde die je kiest om te lezen en te fietsen is aan jou, maar we beschrijven de reis zoals we die hebben gemaakt - beginnend op de Sydostleden in een regenachtig en bewolkt Växjö.
Kornelia Thörn & Robin Lyne @a_remarkable_ride
3
4
Täppet-strand buiten Åhus
SOUTH SWEDEN TRAILS Fietsen door bossen, steden en langs de kust
INHOUD 1
O ve r de rou te 2
Voor be re idin g 3
Sydostle de n 4
Sydku stle de n 5
K atte ga ttle de n
Tekst Kornelia Thörn Fotografie Kornelia Thörn & Robin Lyne Vertaald door Marit Noorlander
5
6
OVER DE ROUTE Share the fun. Op #SouthSwedenTrails, #Sydostleden, #Sydkustleden en #Kattegattleden kun je inspiratie opdoen en je reis delen.
INFORMATIE NIVEAU
Gemakkelijke fietspaden met enkele meters hoogteverschil. De meest steile beklimmingen vind je op de route Sydostleden bij Brösarp en op de Kattegattleden bij Hallandsåsen. Het fietspad is geschikt voor beginners.
AFSTAND
Ongeveer 900 km : 274 km op de Sydostleden : 260 km op de Sydkustleden : 390 km op de Kattegattleden
ONDERGROND
Voornamelijk asfalt. De delen die over oude spoordijken lopen, liggen dicht bij de natuur en zijn vaak verhard. Meestal fiets je over fietspaden, vaak gescheiden van de grote wegen. Sommige stukken gaan over de hoofdweg zelf.
PAUZEREN
Onderweg kom je regelmatig picknicktafels tegen, vooral in de buurt van bezienswaardigheden. Kijk uit naar zwemplekken – hier zijn vaak toiletten, barbecuefaciliteiten en bankjes te vinden.
SOUTH SWEDEN TRAILS Over de route
De drie routes zijn onderverdeeld in vooraf gedefinieerde etappes met tips over eetgelegenheden, bezienswaardigheden en accommodatie. De Sydostleden heeft zeven etappes, de Sydkustleden zes en de Kattegattleden is verdeeld in acht etappes. Het verhaal van onze reis is niet gebaseerd op de etappes, maar hierover lees je meer bij southswedentrails. com. Langs de Sydkustleden ben je altijd in de buurt van winkels en accommodaties en hetzelfde geldt voor grote delen van de Kattegatleden. In het noordelijke deel van de Sydostleden fiets je door minder dichtbevolkte gebieden. De charme is dat je dicht bij de natuur bent, maar het is een goed idee om eetstops en overnachtingen hier wat zorgvuldiger te plannen.
Alle routes zijn voorzien van rode borden met witte tekst.
7
8
Straten van Sölvesborg.
SOUTH SWEDEN TRAILS Over de route
Eten, accomodatie en fietsreparatie Langs de hele South Sweden Trails zijn diverse hotels en bed & breakfasts te vinden - zowel in dorpen en steden als midden in de natuur. Er zijn ook genoeg campings en kampeerplekken. Elke plaats langs de route heeft een goed aanbod aan restaurants en cafés, vaak dicht in de buurt van bezienswaardigheden en accommodatie. Onderweg kom je diverse supermarkten tegen. Check de openingstijden in de kleinere plaatsen, met name buiten het hoogseizoen. Langs de route vind je ook veel gezellige boerderijwinkels die lokaal geproduceerde etenswaren en delicatessen verkopen. Kraanwater is veilig om te drinken en de meeste cafés, restaurants en benzinestations kunnen je helpen met het vullen van je waterflessen. Vraag er simpelweg om, je hebt meteen een mooi aanknopingspunt om een praatje te maken met de locals. In bijna elke plaats vind je een fietsenmaker die je kan helpen met reparaties aan je fiets. Soms passeer je fietspompen langs de route.
Sommige accommodaties en restaurants beschikken over gereedschapssets voor kleine fietsreparaties die je mag lenen - waaronder Joels Brygga op de Kattegattleden.
9
10
Er zijn veel wandelmogelijkheden langs de route.
SOUTH SWEDEN TRAILS Over de route
“
Op veel plekken langs de route zijn papieren plattegronden verkrijgbaar bij het VVV-kantoor.
11
12
SOUTH SWEDEN TRAILS Over de route
Vervoer Niemand sjouwt graag zijn eigen fiets over een langere afstand. Gelukkig zijn er lokale vervoerders (zoals RentBike en Travelshop) die je kunnen helpen met het vervoeren (en huren) van fietsen en bagage. Reis je met het openbaar vervoer, dan mag je fiets mee in de regionale treinen, zoals Pågatågen, Öresundstågen en Krösatågen. Er zijn speciale wagons waar je je fiets mag plaatsen. Houd er rekening mee dat je mogelijk een trein later moet pakken als het vol is. Dit komt vooral voor tijdens de spits en in het hoogseizoen. Veel bussen beschikken over fietsendragers, maar wie het eerst komt, het eerst maalt. Over zee reizen? Op pagina 58 zetten we een aantal mogelijkheden voor overtochten met veerboten naar andere Europese bestemmingen op een rij.
“
Tijdens de reis vervoerden we onze fietsen met RentBike, Travelshop en in de trein. We legden ongeveer 20 kilometer af met Johan Sundh van RentBike.
13
14
“
Ontdek de hellingen van Glumslöv op de vele onverharde wegen die door het gebied van het Sydkustleden-pad leiden.
SOUTH SWEDEN TRAILS Over de route
Het allemansrecht (allemansrätt) Houd je van de natuur? Het unieke recht van openbare toegang – beter bekend als het allemansrecht - geeft iedereen in Zweden de mogelijkheid om op (privé) wegen te fietsen en vrij door bossen en velden te wandelen. Maar aan dit recht kleeft ook verantwoordelijkheid - dus toon altijd respect voor de natuur, dieren en andere mensen. Doe voorzichtig en laat niets anders achter dan voetafdrukken en bandensporen. In natuurgebieden en nationale parken is het allemansrecht vaak beperkt en kan het verboden zijn om daar te fietsen, kamperen of vuur te maken. Check vooraf de regels op de informatieborden of informeer bij de gemeente of op lansstyrelsen.se.
15
16
VOORBEREIDING
SOUTH SWEDEN TRAILS Voorbereiding
Fietsen
Om de South Sweden Trails te fietsen heb je geen speciale fiets nodig. Het belangrijkste is dat je lekker in het zadel zit en dat je fiets goed in orde is. De fietspaden zijn grotendeels van asfalt en dus geschikt voor alle bandensoorten, maar dikkere banden voorkomen vaker een lekke band op de etappes die over grind gaan.
Bepakking
Als je fietstassen aan je fiets wilt bevestigen, heb je een bagagedrager en/of tassenhouder nodig. Zo zijn er grotere fietstassen die je aan de bagagedrager van de fiets hangt en kleinere fietstassen die je aan het frame bevestigt. Wat je ook kiest, het is belangrijk om licht te pakken.
Fietsgereedschap
Neem een pomp, reparatieset en wat ducttape mee.
Kleding
Het Zweedse gezegde “slecht weer bestaat niet, alleen slechte kleding” is een goed uitgangspunt. Omdat de kustpaden winderig kunnen zijn, is het fijn om een aantal lagen aan te hebben. Een waterdichte jas is ook onmisbaar, net als een zonnebril, handschoenen en een pet of zonnehoed. Vergeet je fietshelm niet.
TIP! Als je niet de juiste uitrusting hebt, of je gaat een kortere afstand fietsen, waarom huur je dan geen fiets en tassen?
17
18
Travel kit EHBO
Zorg voor pijnstillers, zonnebrandcrème, pleisters en desinfectiemiddel voor je handen. Is er onderweg echt wat serieus aan de hand, bel dan 112.
Andere uitrusting
Als je wil kamperen en je eigen eten wil koken, moet je een tent, slaapspullen en een kooktoestel meenemen. Wij nemen altijd een thermoskan mee. In hotels en hostels kun je vaak koffie of heet water laten bijvullen. Koop een paar kaneelbroodjes bij de bakker en je bent klaar voor een spontane koffiestop overal langs de route.
Fietsseizoen
Je kunt het hele jaar door de South Sweden Trails fietsen, maar tussen 15 april en 15 oktober wordt de route op orde gehouden. Maar wij tippen het tussenseizoen. Naast het voor de hand liggende voordeel van minder toeristen, gebeurt er veel in de natuur. In het voorjaar bloeien appel- en kersenbomen en later in de vroege zomer kleuren de koolzaadvelden in Skåne en Halland zo geel als de zon. Als half augustus de scholen weer starten en veel mensen naar hun werk terugkeren, zijn de stranden zo goed als leeg terwijl het water nog redelijk warm is. Als je nog een paar weken wacht, beginnen de eerste herfstwinden over de zee te waaien. Zolang je regenbestendige kleding hebt, staat niets je in de weg om nog een paar maanden de kustlandschappen en de geelrode paddenstoelenbossen te ontdekken.
SOUTH SWEDEN TRAILS Voorbereiding
“
In de lente plukken we vaak daslook in de zuidelijke loofbossen. Deze ui lijkt enigszins op de giftige lelietje-van-dalen - maar ruikt daarentegen sterk naar knoflook, dus je zult je niet snel vergissen.
19
20
SOUTH SWEDEN TRAILS Voorbereiding
Zonnebloemen langs Sydostleden.
21
22
SYDOSTLEDEN
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
SYDOSTLEDEN NR. 2
VÄXJÖ – SIMRISHAMN AFSTAND
:
274 km
ETAPPES
:
7
LINKS
:
Sydostleden-sydkustleden.se/en
Skanetrafiken.se
Lanstrafikenkron.se
Het valt ons al snel op hoe het landschap langs de Sydostleden verandert. Over een lengte van 274 kilometer slingert de route door diepe bossen en langs verborgen meren in Småland en Blekinge in de richting van de zandstranden en glooiende velden van Skåne. Het noorden is een perfecte plek om de natuur te ontdekken die zo kenmerkend is voor dit deel. Hier volgt de route een oude spoordijk langs rode huizen met witte kozijnen, Åsnen National Park en de industriële geschiedenis. Het pad gaat verder naar Blekinge waar je Kungsforsen passeert en wild stromend water gevuld met glinsterende zalm. Verder naar het zuiden opent het landschap zich. Rond Kristianstad presenteert het biosfeerreservaat Vattenriket
zich
met
fietsochtenden, appelboomgaarden
benevelde
terwijl
de
en
steile
kust van Österlen Zuid-Europees aandoen. Het is niet zo vreemd dat veel van onze favoriete delen van de South Sweden Trails hier te vinden zijn.
23
24
07.30 uur gaat de wekker. Achter de gordijnen ontwaakt de stad. Eind augustus en de regen tikt tegen het raam. Verderop in de straat druipt de regen in lange strepen van de paraplu’s. In de lift naar het ontbijtbuffet bespreken we hoe we de dag gaan indelen: een rustig ontbijt, een fietstocht door de stad, kasteel Teleborg en dan de bossen in. We verheugen ons op de geur van mos en het licht tussen de bomen. De eerste dag van een fietstocht begint altijd zo - vol verwachtingen en hoop.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
In de herfst Wist je dat de beste paddenstoelenplekken een goed bewaard geheim zijn in Zweden? Het kan jaren duren voordat een Zweed een nieuwe buurman vertelt wat de beste plekken zijn om paddenstoelen te vinden. Maar fietsers zitten eerste rang. Vanaf je zadel heb je het beste uitzicht. Kijk maar eens aan de rand van het bos. Hier vind je vaak cantharellen en Karl Johan-paddenstoelen, vooral in het noordelijke deel van Sydostleden.
25
26
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Vanuit Växjö Zodra de regen voorbij getrokken is, pakken we onze fietsen en checken uit bij PM & Vänner. Nadat we rondje door het stadscentrum van Växjö gemaakt hebben, rijden we verder richting het Hogwarts-achtige kasteel Teleborg. Het kasteel diende als decor voor de Zweedse tv-serie “De sterren in het kasteel” en je kunt hier rondleidingen volgen of gebruik maken van het bijbehorende hotel en restaurant. Het kasteel is ook omgeven door een prachtig park. Dit is de perfecte plek voor een pauze op het lange fietspad dat de stad uit leidt langs Växjösjön en de Växjö Art Site beeldhouwwerk Spegelbollen. De bewoonde wereld verdwijnt uit het zicht en de Ekotemplet-watertoren verschijnt aan de horizon. Vanaf het fietspad lijkt het een misplaatst stuk beton, maar de magie schuilt in de echo. De akoestiek verandert het minste geluid in een eeuwige echo, en wat een snelle lunch had moeten worden, verandert in een lang geluidsexperiment.
27
28
“
Een zwerm bijen passeert ons op het dakterras bij PM & Vänner. Op de daken van de stad worden bijen gehouden.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
“
Spegelbollen weerspiegelt de natuur en draait om de kracht van wind en water.
29
30
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
De wildernis in De Sydostleden gaat verder over onverharde wegen en fietspaden in de richting van Urshult. Een paar kilometer van het stadje stoppen we voor de nacht bij een glampingtent. De tent staat aan de rand van de door de familie gerunde camping Urshult naast het meer van Åsnen. Net buiten de tent ontwaren we de volgende ochtend een vissteiger die verborgen ligt in een mistige waas. Het hele gebied is perfect voor activiteiten zoals vissen, zwemmen en kanoën. Vanaf de camping is het nog maar 10 km heen en terug naar Lunnabacken’s utkiksplats en hembygdspark, waar we een omweg voor maken. Van achter de eikenbomen en appelboomgaarden hebben we een prachtig uitzicht op het eilandrijke landschap van Åsnen. De huisjes met groene grasdaken zijn omgeven door wandelpaden en picknicktafels. Terug in Urshult fietsen we verder via de Sydostleden door berken- en dennenbossen. Hier en daar zien we iemand tussen de bomen vandaan stappen met een goed gevulde paddenstoelenmand. Het is dan ook niet zo vreemd dat we honger hebben als we Mörrumsån en Blidingsholms stenbro (stenen brug) bereiken. We unchen aan een picknicktafel aan het water en eten de verse rauwkost die we overdag hebben gekocht bij een boerderij onderweg. Terwijl we eten, kijken we naar de brug, een van de langste en mooiste van Småland en daterend uit ergens in het begin van de 20e eeuw. Zijn voorganger van hout werd al in de 16e eeuw gebouwd.
31
32
“
In de nazomer en herfst verkopen verschillende lokale telers hun gewassen langs de route.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
“
Gele courgette, tomaten en peterselie uit een nabijgelegen boerderijwinkel.
33
34
“
Voordat we naar Nationaal Park Åsnen fietsen, voeren we met Anthony de kippen en de pauw.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
De blauwe schat van Småland Toftahult B&B ligt op een open plek in het bos op een paar kilometer van de Sydostleden. We parkeren de fietsen voor vandaag, dineren in de nabijgelegen Ålshult-winkel en stappen in een kano bij het laatste avondlicht. Vanaf hier kun je helemaal naar de kanoroute Värendsleden peddelen in de richting van het Nationaal Park Åsnen en verder naar het noorden. We hebben geen tijd om zo ver te gaan en besluiten de volgende dag het park vanuit onze fietszadels te bekijken. De fietspaden Banvallsleden en Åsnen slingeren in de richting van Nationaal Park Åsnen. Het grote meer wordt ook wel ‘de blauwe schat van Småland’ genoemd, wat gemakkelijk te begrijpen is: het meer ligt als een deken over het boslandschap met zijn eilanden en fjordachtige uitmondingen. Terwijl we door het nationale park en het gezinsvriendelijke wandelgebied Trollberget fietsen, glinstert het water achter de boomstammen. Op onze omweg naar Trollberget fietsen we op de Banvallsleden en rond Åsnen. De paden Sverigeleden, Kronobergstrampen en Fjordrundan vind je ook in dit gebied. Als je een lus wil maken met South Sweden Trails, dan is de 250 km lange Banvallsleden een verbinding tussen Karlshamn in het oosten (Sydostleden) en Halmstad in het westen (Kattegattleden).
35
36
“
Anthony Wagner runt Toftahult B&B samen met zijn man Christian Vepsä. Een regenboogvlag wappert voor het huis ter herinnering dat iedereen hier welkom is.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
“
Er zijn heel wat fiets- en wandelpaden te vinden in het jongste nationale park van Zweden.
37
38
“
Mormors Bakeri biedt een vegetarisch buffet en een toonbank gevuld met zelfgemaakte zoetigheden.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Blekinge en Mormors bakkeri Kort na Fridafors bereiken we Blekinge. Een groot deel van deze etappe gaat langs een oude dijk die de rivier de Mörrum volgt. Langs de route vind je de goed bewaarde Ebbamåla-molen en de historische industriestad Svängsta, waar Abu Garcia nog steeds vismolens maakt. Er is hier ook een museum. Ongeveer 10 km voor Karlshamn slaan we het pad af richting Mormors Bakeri (Grootmoeders Bakkerij). We ploffen neer in de verschillende fauteuils in de knusse villa buiten Asarum. Er is een binnenplaats vol stoelen en tafels in de achtertuin. Als Pippi Langkous een café had geopend, zou het er waarschijnlijk zo hebben uitgezien. Hier en daar staan appelbomen en de grond ligt bezaaid met fruit. Te midden van dit alles vind je een podium, een zelfgemaakte buitenbar, een kunstatelier en enkele kleine kamers die je kunt huren om te overnachten.
“
In Karlshamn is een prachtige culturele wijk en het bekroonde Karlshamns kallbadhus. De Blekinge-archipel ligt op een steenworp afstand. De meeste veerboten die het gebied doorkruisen, nemen je fiets mee als het niet te vol is.
39
40
Overal is wel iets te eten of te zien, wat het een prima plek maakt voor een langer verblijf. Maar uiteindelijk, na lasagne, taartproeverij en kleurrijke fruitdrankjes, stappen we op onze fietsen en rijden verder richting Karlshamn.
Straten van Karlshamn.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
41
42
De rivier de Mörrum.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Kungsforsen, een klein stukje Alaska Op de route tussen Karlshamn en Sölvesborg horen we onweer. De rivier de Mörrum verschijnt en gaat over in de machtige Kungsforsen. Het water staat bekend om de grote zalmen en vissers komen elk jaar van over de hele wereld om hun geluk te beproeven. Alleen al vanwege de natuur is dit gebied een bezoek waard. Naast het water liggen fietspaden en het 30 km lange Laxaleden-wandelpad dat de riviervallei volgt. We bezoeken het museum Laxens Hus (Huis van de Zalm) en restaurant Kronolaxen, voordat we verder gaan richting Sölvesborg. Er zijn veel bezienswaardigheden langs de route, ook al loopt het fietspad hier grotendeels langs een hoofdweg. Er zijn zwemplekken bij Pukavik, in het dorp Norje ligt de boerderijwinkel Gummagården en camping Norje Boke op een prachtige plek midden in de natuur. Tegen de middag bereiken we Sölvesborg via een van Europa’s langste fietsbruggen. De 760 meter lange Sölvesborgbron slingert zich een weg door het natuurreservaat Sölvesborgsviken, omringd door met riet begroeide eilandjes. Met daglicht heb je de beste kansen om vogels te spotten, maar de brug is ‘s avonds het mooist als hij glinstert in het neonlicht.
TIP! Download de natuurapp ARK56 als je Blekinge bezoekt.
43
44
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Norje Camping.
45
46
“
Voordat we richting Kristianstad gaan, kopen we stokbrood en croissants bij bakkerij Ritz.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Sölvesborg brug.
“
Je kunt de korte fietsafstand door Blekinge verlengen met een 40 km lange fietstocht door Listerlandet over de gelijknamige route.
47
48
“
Als het pad langs natuurreservaat Friseboda loopt, fietsen we langs de zee. Het reservaat bestaat uit magische dennenbossen, duinlandschappen en kristalhelder, ijskoud water.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Het noord-oosten van Skåne Kristianstad heeft veel te bieden: hotels, restaurants en bezienswaardigheden. Op steenworp afstand van het centrum ligt Naturum, het bezoekerscentrum van Kristianstads Vattenrike. Het grote biosfeerreservaat omvat grasland, wetlands en veel waterwegen. Het gebied heeft veel wandel- en fietspaden en je passeert verschillende opties als je de Sydostleden volgt. Een paar kilometer van het centrum stoppen we bij de bosrijke Ekenabben, een landtong waar we tussen de oude eiken koffie drinken. Zoals bij veel van de stops in de omgeving, zijn er picknicktafels, wandelpaden en vogeltorens. De Sydostleden gaat verder over een fietspad dat parallel loopt aan de spoorlijn. De open velden gaan richting Åhus langzaam over in een dennenbos. De stad is een populaire toeristische bestemming en het centrum heeft het allemaal: van Ottos glassfabrik (Otto’s ijsfabriek) en Absolute Home tot pittoreske havens en het strand van Täppet. Maar voor ons gaat de tocht nog een paar kilometer verder door het bos richting het familiebedrijf Kastanjelunds Wärdshus.
49
50
“
Bij Naturum kun je tips krijgen over fiets- en wandeltochten in de omgeving.
Straten van Åhus.
Naturum Vattenriket, Kristianstad.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
“
Blekinge ontmoet Skåne. Bij Ekenabben dekken we de tafel met koffie en broodjes van het Ritz in Sölvesborg en genieten we van komkommer uit de boerderijwinkel van Gummagården.
51
52
“
Bij Tastecelebration volgen we Isabel de keuken in.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
Österlen Het noordelijke deel van Österlen start bij het natuurreservaat Brösarps backar. Het gebied is een van Skåne’s meest populaire attracties en in de zomermaanden zijn de parkeerterreinen en restaurants gevuld met vakantiegangers. Het voor- en najaar zijn even geschikt om te fietsen, niet in de laatste plaats vanwege de aangename temperatuur. Als we na een van de steilste hellingen van de Sydostleden het dorp Andrarum bereiken, zijn we blij dat de zomerse hitte voorbij is. Eenmaal boven stoppen we bij Isabel Brummer van Tastecelebration Residence. Uitkijkend over de heuvels genieten we van rijstnoedels, arranchino en gezouten citroenen, terwijl we met Isabel en haar man Joost ter Waarbeek praten over hun bedrijf. Er is ook een boerderijhotel en het stel geeft creatieve cursussen in veganistisch koken en culinaire fotografie.
53
54
De omgeving is dicht bij de natuur. Op een steenworp afstand ligt Hallamölla, de hoogste waterval van Skåne die je te voet bereikt via Backaleden en per fiets over een kleine grindweg. Nadat we hebben gegeten, maken we een omweg naar de watervallen voordat we verder gaan via de Sydostleden. Als het donker wordt, fietsen we door appelboomgaarden en zonnebloemvelden naar beneden, helemaal naar Kivik en de zee. Vanaf hier gaat de Sydostleden verder naar Simrishamn - waar de Sydkustleden en nieuwe avonturen beginnen.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydostleden
“
Kornelia groeide op in Österlen en vindt dat het gebied in het laagseizoen op zijn mooist is. Dan heb je populaire plekken, zoals de Hallamölla-waterval, helemaal voor jezelf.
55
56
SYDKUSTLEDEN
Vanaf het zuidelijkste punt van Zweden in Smygehuk is het 1572 km naar Treriksröset.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
SYDKUSTLEDEN NR 3
SIMRISHAMN - HELSINGBORG AFSTAND
:
260 km
ETAPPES
:
6
ETOOLS
:
www.sydostleden-sydkustleden.se/en
Skanetrafiken.se
Azuurblauw en stil, ongetemd en ongerept en alles daar tussenin. Zoals de naam al doet vermoeden, wordt deze route bepaald door de kust. De Sydkustleden loopt op de hele route van Simrishamn naar Helsingborg dicht langs de zee. Onderweg is van alles te vinden, van zandstranden, spa’s en visrestaurants tot vissersdorpjes en ruige kiezelstroken. En grote steden als Malmö en Helsingborg, met een wazig Denemarken aan de horizon. Ondanks dat alles dichtbij is, valt het ons vaak op hoe stil het langs de kust is. Misschien komt het doordat het laagseizoen, of omdat we fietsen. We zijn niet gebonden aan parkeerplaatsen of populaire badplaatsen om een duik of een pauze aan het water te nemen. We hoeven alleen maar een pad naar de zee te volgen.
57
58
Naar en van Duitsland, Denemarken of Polen Je kunt je fiets meenemen in de Öresund-treinen over de Öresundbrug tussen Malmö en Kopenhagen. Langs de Sydkustleden passeer je verschillende havensteden met ferryverkeer naar andere Europese landen. Vanuit Ystad, Trelleborg en Malmö zijn er afvaarten naar Duitsland en Polen, en in Helsingborg zijn er veerboten naar Helsingör in Denemarken. Als je een omweg wil maken naar een Deens fietseiland, gaan er boten naar Bornholm vanuit Simrishamn en Ystad, en naar het Zweedse Ven vanuit Landskrona. In de loop der jaren hebben we onze fietsen naar alle bovenstaande bestemmingen meegenomen en zijn we altijd tevreden geweest met de combinatie van fiets en boot. Rol gewoon langs de rij met auto’s, maak je fiets vast aan het dek en ga op zoek naar je hut. Op Directferries.se vind je een overzicht van diverse vertrekmogelijkheden. Zin om een duik te nemen? Op deze route hebben we het geluk om aangename nazomertemperaturen te hebben, maar zelfs koelere dagen in de herfst en lente zijn prima voor een duik. Houd een hoger fietstempo aan net voordat je het water in gaat, en je krijgt het beste sauna-effect. Als je zin hebt in een echte sauna zijn er naast de route diverse spahotels te vinden, zoals Ystad Saltsjöbad en Hotel Mossbylund.
Smygehuks openluchtbad ligt langs de route. Er is een sauna, zwembad en steiger voor vroege ochtendduiken.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
59
60
“
De meeste mensen die de naam Ystad horen, denken aan Wallander. De misdaadromans zijn hier verfilmd en er zijn rondleidingen langs de filmlocaties.
Hörte brygga.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
“
Een groot deel van de fietsroute loopt over een parallel fietspad langs een landweg. Ondanks de drukte is het een rustige route langs stranden, dorpjes en grazende dieren.
61
62
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
Hollyhocks en de zee Ystad duikt op na de eerste 10 kilometer van de Sydkustleden die ons langs vissersdorpjes en zandstranden voerden. Net als Simrishamn staat het stadje vol met vakwerkhuizen en stokrozen. Er zijn goed bewaarde kloosters en kleurrijke geplaveide straten met restaurants en cafés. Als we door het centrum fietsen, is het te laat voor het ontbijt en een beetje vroeg voor de lunch, dus drinken we koffie bij Söderberg en Sara. Vanuit de haven volgen we een verhard fietspad de stad uit. Omdat de zee slechts enkele meters van de weg verwijderd is, is de route perfect voor spontane stops. Aan het water vinden we een lang stuk schaduw voor een pauze met voldoende picknicktafels in het natuurgebied Lilleskog.
De
weg
gaat
verder
langs Mossbystrand en Abbekås in de richting van Hörte. In dit kleine vissersdorpje
stoppen
we bij restaurant Hörte brygga, waar picknickmanden lokaal
gevuld
met
geproduceerde
lekkernijen worden verkocht. Ook al had de herfst moeten komen, het voelt nog steeds als hoogzomer op het buitenterras naast de haven.
63
64
De avond oogt verlaten... De zee heeft het grootste deel van het strand opgeslokt en alleen een strook zeewier en kiezelstenen scheiden het gras van het water. De natuur is stil en de vogels zitten rustig op rotsen. De zon is ondergegaan, maar het water is nog steeds roze. Veerboten verdwijnen aan de horizon op weg naar Duitsland of Polen op de Oostzee.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
65
66
55 °20′13″N 13°21′34″E In het zonnige ochtendlicht bereiken we Smygehuk, het zuidelijkste punt van Zweden. Aan de haven liggen een VVV-kantoor, visrokerij en café, en er is een verrekijker met uitzicht over de zee. Er staat ook een stenen kompas dat de afstand tot het noordelijkste punt van het land, Treriksröset, aangeeft. Na de kleine vissersdorpjes Böste en Gislöv’s läge komen we aan in Trelleborg. Op Strandgatan passeren we een lange laan met palmbomen en mede dankzij het milde weer wanen we ons op een plek waar de coördinaten heel anders zijn. Van Trelleborg tot Malmö slingert Sydkustleden langs Skanör en Falsterbo. De kustplaatsen hebben kleurrijke vissershutjes, stranden en natuurgebieden om vogels te spotten.
Grote steden en kleine tuinen Omdat we zelf in Malmö wonen, stoppen we hier niet, maar als je dat doet, wacht er een levendig stadsleven en falafel van wereldklasse op je. De Sydkustleden loopt langs het water, via het stadsstrand Ribersborg en de bekende Turning Torso, voordat de route verder gaat richting Lomma. Landskrona verschijnt ongeveer 40 km later. Na een rondleiding door het stadscentrum fietsen we naar het kasteel Citadellet dat werd gebouwd in het midden van de 16e eeuw toen Skåne nog Deens was. De rustige omgeving laat zien dat het toeristenseizoen ten einde loopt. Terwijl we langs het water lopen en de lichtroze boerderijgebouwen inwandelen, zien we een bord waarop staat dat de beruchte engelenmaker Hilda Nilsson hier gevangen zat in de tijd dat de gebouwen als gevangenis werden gebruikt. Een griezelig verhaal mocht je er meer over willen weten. Minder griezelig is het volkstuingebied van de Citadel, dat op korte fietsafstand ligt. Het gebied is de oudste bewaarde volkstuin van Zweden en herbergt het kleinste museum van het land, Rothoff’s volkstuin. Als we Landskrona bezoeken, is het mini-huisje in de volkstuin van het museum gesloten, maar we brengen de tijd door in de tuinen totdat het tijd is om naar camping Borstahusen te fietsen.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
Rothoff’s volkstuintje staat vol met heerlijke producten.
67
68
“
De 5-sterrencamping Borstahusen ligt dicht bij de zee zonder de kustomgeving te schaden. Er zijn grasvelden voor tenten en een bospad waar je je tent kunt opzetten.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
69
70
“
De wandelroute door de valleien van Hilleshög is ook geschikt voor een kort ommetje, want je wordt al kort na de start op prachtige uitzichten getrakteerd.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
Hilleshög’s valleys & Glumslöv’s slopes Op weg naar Helsingborg parkeren we de fietsen en maken een korte wandeling op etappe 8 van de Skåneleden door de valleien van Hilleshög en Glumslöv’s heuvels. Het deel door Borstahusen loopt over steile paden die naast zanderige delen lopen die deels in zee zijn gestort. Kort daarna strekt zich een heuvelachtig landschap uit, met de turkooisblauwe zee in de verte. Zeilboten kruisen op tegen de wind en het fietseiland Ven gloort aan de horizon. De Sydkustleden loopt dicht langs het natuurreservaat over een verhard fietspad dat naast een grote weg ligt. Tussen de heuvels van Glumslöv liggen ook tal van heuvelachtige grindpaden om op te fietsen. Na de wandeling fietsen we een stukje over deze paadjes voordat we weer terugkeren op de hoofdroute.
In goed gezelschap van de tomaat Op korte afstand van de Sydkustleden ligt Wallåkrabygden. Tussen de velden liggen pottenbakkerijen, cafés en het grote Tomatenshus waar Patrik Andersson en Kristina Hjalmarsson tomaten kweken in alle mogelijke kleuren en vormen. We krijgen een rondleiding langs de planten in de kas en hebben nog geen tijd gehad om te lunchen. We nemen de exemplaren die Patrik ons geeft dankbaar in ontvangst. In hun onbewerkte vorm zijn tomaten een perfecte fietssnack, dus ook als je geen fornuis bij je hebt, is de winkel een goede stop langs de route. Er is ook een bakkerij met zoete delicatessen en vers desembrood uit de steenoven. Na de lunch in het naastgelegen restaurant Miss Alice fietsen we verder met onze tassen vol tomaten. De zon staat hoog aan de hemel en vlakbij Fortuna beach koelen we af onder een buitendouche. Het pad gaat verder langs het water in de richting van de industriegebieden en buitenwijken van Helsingborg. Tegen de avond is de lucht nog steeds blauw, maar een blik op de telefoon leert dat we morgen het eerste deel van de Kattegatleden zullen tegenkomen in een herfststorm.
71
72
“
Helsingborg is een heerlijke plek om rond te slenteren. Bezoek een kunsttentoonstelling in het culturele centrum van Dunker, geniet van het uitzicht vanaf de uitkijktoren van Kärnan of zoek een plekje bij een openluchtcafé.
Miss Alice serveert tomatentaart gemaakt volgens een geheim recept.
SOUTH SWEDEN TRAILS Sydkustleden
Tomatens hus wordt gekenmerkt door een duurzame aanpak en er worden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt.
73
74
KATTEGATTLEDEN
Het koude badhuis in Varberg is gebouwd in oosterse stijl.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
KATTEGATTLEDEN NR 1
HELSINGBORG - GOTHENBURG AFSTAND
:
390 km
ETAPPES
:
8
ETOOLS
:
www.kattegattleden.se/en
Skanetrafiken.se
Hallandstrafiken.se
Vasttrafik.se
Met een vernoeming naar een nabijgelegen zeestraat, is het gemakkelijk te begrijpen dat de Kattegatleden ook z’n weg langs de kust volgt. Het landschap is anders dan langs de Sydkustleden. Na de wijngaarden op het Kulla-schiereiland en de lange zandstranden rond Halmstad, wordt het landschap steeds rotsachtiger en kaler. Het pad passeert veel van de natuurreservaten aan de westkust, gekenmerkt door lange stranden en struiken die krom staan door de wind. Overal kleurt de heide en het licht van de eenzame vuurtoren draait rondes over de zee. Hier beginnen de tekenen van de herfst zichtbaar te worden. Onze wielen rijden over fietspaden met geelrode bladeren en we zien rozenbottels en duindoorn in de berm.
75
76
Een scandinavische traditie Koud baden is een echte klassieker, het hele jaar door. De herfst en lente zijn perfecte periodes voor beginners. Koud baden doe je meestal naakt en de meeste badhuizen hebben aparte delen voor vrouwen en mannen. Langs de South Sweden Trails vind je een paar van de mooiste koude badhuizen van het land en ze zijn net zo indrukwekkend om naar te kijken als om in te zwemmen. We denken dat Karlshamns kallbadhus (Sydostleden), Ribersborgs kallbadhus (Sydkustleden), Pålsjöbaden en Varberg kallbadhus op je lijst van favoriete stops mogen. De laatste twee liggen langs deze route.
Herfst in Helsingborg Precies op het punt dat de Sydkustleden overgaat in de Kattegattleden komt er een storm opzetten. Net buiten Helsingborg neemt de regen toe en langs de promenade torenen de golven hoog boven de kade uit. We stoppen bij het meer dan 100 jaar oude badhuis Pålsjöbaden dat met z’n gele kleur vrolijk oplicht tegen de grijze achtergrond. De temperatuur is perfect voor een sauna, maar deze keer zijn we tevreden met het kijken naar de golven die tegen het gebouw slaan. Net als vuurtorens zijn de koude badhuizen gemaakt voor stormachtig weer. Deze dag fietsen we in regen, wind en zon richting het Kulla schiereiland. Langs de route zijn er verschillende leuke stops, en we hebben geluk om bij het Kasteel Sofiero te pauzeren op het moment dat het droog is. Na een wandeling door de groene tuinen, stappen we weer op en fietsen we verder langs de kust, langs de dorpen Viken en Höganäs.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
“
Seconden voordat een gigantische golf bij Pålsjöbaden Kallbadhus ons natte voeten geeft.
77
78
“
Kasteel Sofiero heeft bekroonde tuinen. Als fietser is het goed om te weten dat je je fiets (en eventuele bepakking) buiten de poorten moet stallen.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
“
Bij de Kulla Gunnarstorpsmolen drogen we onze kleren in de middagzon.
79
80
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
81
82
“
Will wordt gedreven door de visie om iets te creëren dat dicht bij de natuur staat. Naast glamping kun je bij Coasters ook bloemen plukken.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
Langs de druivenranken op het Kulla schiereiland Na een laatste regenbui vormt zich een regenboog aan de hemel. Als we Coasters Glamping bereiken, schijnt de zon. De accommodatie ligt in een van de weinige wijndistricten van Zweden. Voor de deur vind je de wijngaarden van Kullabergs en Arilds, die beide rondleidingen en wijnproeverijen aanbieden. Terwijl we onze fietsen uitpakken, komt een van de eigenaren, Will Oldfield, met een picknickmand in zijn armen langs de plantages lopen. De mand zit vol met lekkernijen van de boerderijwinkel Trädgården på Skäret, klaar om te worden bereid op het kleine gasfornuis buiten de tentflap. Zowel bij Coasters Camping als op de rest van het schiereiland Kulla voel je overal de nabijheid van de natuur. Je bevindt je hier in de bergachtige natuurgebieden West-
en
van
Oost-Kul-
laberg, en veel van de accommodaties liggen in een rustige omgeving met uitzicht op zee. Je komt er ook tal van restaurants en cafés tegen, vooral rond het kleine
vissersdorpje
Mölle, waar we morgen ontbijten.
83
84
“
Terwijl we wachten op het ontbijt bij Mölle’s Krukmakeri kijken we mee naar de pottenbakkersschijf in het atelier.
De totale stilte bij Coasters maakt de avond tot een van de mooiste avonden van de reis.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
De glamping-tenten beschikken niet over elektriciteit en water, maar er is een toilet, douche en buitenkeuken op korte loopafstand.
85
86
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
Halland Na Hallandsåsen en de stranden bij Skummelövsstrand, Tylösand en Haverdal wordt de kustlijn steeds meer archipelachtig. We fietsen verder over fietspaden en kleine weggetjes langs Camping Ugglarps en het natuurgebied met zijn grazende koeien. Richting zee liggen grote rotsen en hier en daar stappen we van de fietsen om van het uitzicht te genieten. Net als langs de Sydkustleden is het landschap in Halland gevuld met roodgeverfde houten huizen. Een daarvan is Kilagårds Gröna waar de eigenaresse Linnea Hall ons verwelkomt. Samen met haar man teelt ze KRAV-gecertificeerde (biologische) groenten die worden verkocht in een zorgvuldig gerestaureerde schuur. Onder de balken is een café waar we gaan zitten. Na een lange koffiepauze zijn we klaar om verder te gaan. Maar voordat we vertrekken, volgen we Linnea en Ylva Rudling, de bloementeler, naar een gebied achter de boerderij. Ylva huurt een stuk grond waar je zelf bloemen kunt plukken en we bevinden ons in een weelderige bloementuin vol met verschillend gekleurde dahlia’s.
Linnea Hall en Ylva Rudling. Sinds de start ziet Linnea Hall veel mogelijkheden met betrekking tot de Kattegattleden. In de toekomst hoopt ze onderdak te kunnen bieden aan fietsers.
87
88
Langs het natuurreservaat Grimsholmen Op weg naar Falkenberg bereiken we een van onze favoriete stops langs de Kattegattleden - het natuurreservaat Grimsholmen dat omringd wordt door de zee. Zoals veel nabijgelegen natuurreservaten aan de kust, wordt de omgeving gekenmerkt door kliffen, stranden en grasland met grazende dieren. Richting Falkenberg verandert de rotsachtige kustlijn weer in zandstranden. Als we het pad volgen langs het strand van Skrea, begeven we ons tussen hoge duinen. Strandtenten en -faciliteiten herinneren je eraan dat dit een echt vakantiegebied is dat in de zomer vol leven en beweging is, maar nu loopt er slechts één eenzaam stel over de pier naast Falkenbergs Strandbad.
TIP voor diner of koffie? Als je wil eten bij het populaire Lilla Napoli is het een goed idee zijn om vooraf je plekje te reserveren. Voordat we Falkenberg verlaten, maken we van de gelegenheid gebruik om koffie to go te kopen in het historische café Borgmästargården.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
“
Nadat we bij Hamngatan 27 in Falkenberg hebben geslapen, fietsen we door de oude stad en steken we de prachtige Tullbron en de rivier de Ätran over.
89
90
Zowel Glommen als Träslövsläge hebben mooie havens.
“
Verse vangst van de dag bij Joels Brygga.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
Een omweg naar Fyrleden Als de Kattegattleden bij Olofsbo verder loopt langs een grote weg, slaan we af richting het water. Bij een zebrapad zien we de borden voor Fyrleden (Vuurtoren Route). Het pad loopt dicht langs de kust door kleine dorpjes en het tussengelegen platteland, en passeert de Morups tånge, een reservaat dat een goede plek is om vogels te spotten. Te midden van grote stenen en graslanden staat de vuurtoren Morup’s Tånge op een heuvel. We gaan voor koffie met gebak uit Borgmästargården terwijl de regenwolken over de zee naar ons toe rollen. Mocht je nog geen honger hebben gekregen, dan is de nabijgelegen jachthaven in Glommen een fijne picknickplek. De Vuurtoren Route eindigt in Glommen en we keren weer terug op de Kattegattleden. Na zo’n 20 kilometer na de boerderijwinkels rond Morup eindigen we bij Läjets Camping. Zodra we onze bagage hebben uitgeladen, springen we opnieuw op onze fietsen en trappen we richting restaurant Joels Brygga in Träslövsläge.
De 8,5 kilometer lange Fyrleden (Vuurtoren Route) loopt tussen Olofsbro en Glommen. Op Läjets Camping krijgen we een andere slaapervaring in een caravancabine.
91
92
“
Het fort van Varberg dateert uit de middeleeuwen.
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
Varberg en het laatste deel van de kust Op weg naar Varberg loopt de Kattegattleden langs het strand van Apelviken. Het witte zandstrand is een populaire zwemplek tijdens zonnige dagen, terwijl de wind in de herfst en lente deze locatie zeer geschikt maakt om te surfen. Van hier tot aan het fort van Varberg slingert de boulevard langs natuurlijk gelegen picknickplaatsen, wandel- en fietspaden. Varberg is net zo beroemd om zijn historische gebouwen als om een van de belangrijkste kuuroorden van het land. In de rotsachtige baai naast het fort van Varberg passeren we luxe kusthotels en eenvoudige strandhuisjes. Op korte afstand ligt Varberg Kallbadhus, onze laatste stop in de stad en op de South Sweden Trails. Terwijl een nieuwe regenbui zich aankondigt, haasten we ons naar het treinstation, waar we de fietsen in de trein naar Malmö rollen. We hebben eerder de hele Kattegattleden gefietst en raden aan om te fietsen op de oevers rond Frillesås en Säröbanan, het gebied dicht bij de zee rond het kasteel van Tjolöholm en natuurlijk de stad Göteborg. Lees meer over de laatste twee etappes na Varberg op www.kattegattleden.se/en.
93
94
SOUTH SWEDEN TRAILS Kattegattleden
In de treinwagon leunen we achterover en kijken uit het raam. Buiten trekken de bossen, kusten en steden aan ons voorbij. Bomen die hun bladeren laten vallen, golven die naar het strand rollen, treinen die ons passeren. De afstand die we zojuist hebben gefietst, halen we nu met verbazingwekkende snelheid in - en we kunnen niet anders dan denken aan hoeveel meer je vanaf de fiets ziet.
95
s o u t h s weden trai l s .co m