Als je slim bent, maak je muziek! Pleun zingt de hele dag. En als ze niet zingt, speelt ze piano. Pleun en haar jongere broer Toon van vijf zingen vaak samen of kruipen samen achter de vleugel. Op die momenten hebben ze optimaal contact met elkaar. Muziek maken leert beide kinderen concentreren, geduld hebben, samenwerken en doorzetten. Maar vooral zie ik hoeveel plezier ze samen hebben.
Over de auteur Hein Franssen werkt in een forensisch psychiatrische kliniek te Utrecht. Daarnaast heeft hij een kamerkoor, een kinderkoor en begeleidt hij solisten en jonge pianisten in spe.
Muziek maken is voor Pleun een volkomen natuurlijke bezig heid. Dat kan misschien ook niet anders, als zevenjarige dochter van een pianist. Een vleugel in de huiskamer, een keyboard in de keuken, en nog een vleugel en een piano in de garage. Voor veel andere kinderen is muziek binnen de kortste keren helaas iets dat ‘moet’. Van nature houden kinderen van muziek en veel ouders denken dat muziek maken ‘hoort bij de opvoeding’, of zo goed is omdat hun kind er zo fijn zijn of haar emoties mee kan uiten. Maar een beginnende muzikant moet vooral veel geduld opbrengen, doorzetten en goed nadenken. Omdat muziek maken in het begin ook een zware en tijdrovende hobby kan zijn, haken veel beginners en ouders na een tijdje af: ze hebben genoeg van het gezeur over ‘elke dag een half uurtje’. Het duurt even voordat beginners merken dat zelf muziek maken een wonderbaarlijke belevenis kan zijn. Maar wat ze niet merken is dat zij op nieuwe manieren nieuwe leerstof leren verwerken. Zij merken niet bewust dat zij hun kleine motoriek ontwikkelen. Zij merken niet dat het verbeteren van sociale vermogens iets te maken heeft met muziek maken. Toch gebeurt dit allemaal wanneer je muziek leert maken! Een 6
educare | januari 2013
goede muziekpedagoog kan kinderen door dit lastige traject heen loodsen.
Nieuwe leerstof ... Het leren bespelen van een instrument gaat meestal samen met het leren lezen van noten. Noten lezen is het aanleren van een nieuwe taal. Het duurt dan ook wel een paar jaar voordat je er behendigheid en snelheid in krijgt. Met noten lezen communiceer je via muziek, maar ook: als je noten leest, dwing je je handen tot het maken van bewegingen die nieuw voor je zijn: je ontwikkelt nieuwe ‘motoriekjes’. Noten lezen stimuleert zo je fijne motorische ontwikkeling. Dit ontwikkelen gaat het best als je ermee begint vóór je puberteit. Je moet deze beweginkjes namelijk opslaan in je hoofd en automatiseren. Bij volwassenen gaat dit proces langzamer; zij vertrouwen niet zo snel op hun automatismen, ze willen alles onder controle houden.
... en fijne motoriek Het is belangrijk dat je je fijne motoriek ontwikkelt. In je her senen is een groot gedeelte gereserveerd om alleen de vingers te bedienen. Voor de fijne motoriek heb je een groot deel van je hersenen nodig. Een prikje in de vingers voel je veel meer dan een grote kras op je rug. Als je met je vingers bezig bent, doordat je bijvoorbeeld een muziekinstrument bespeelt, oefen je dus een heel groot gedeelte van je hersenen. Uit onder zoek blijkt dat de hersenen van mensen die viool of piano studeren, groeien. Grotere hersenen hebben als gevolg dat je