AFSLUITING

9 Samenvatten

a Hoeveel verschillende botverbindingen ken je?

b Noteer ze en zet erbij hoe beweegbaar ze zijn.

c Geef voorbeelden van plekken waar je deze botverbindingen kunt vinden.

d Beweeg je been bij je heup en bij je knie.

Welke soort gewrichten heb je daar en hoe kun je ze bewegen?

10 Leerdoelen

Kruis aan hoe goed je elk leerdoel beheerst.

Je kunt...

1 benoemen welke soorten botverbindingen er zijn.

2 benoemen hoe botten ten opzichte van elkaar kunnen bewegen.

3.6 Blessures

Aan het eind van deze paragraaf kun je:

• voorbeelden van blessures noemen en uitleggen hoe je ze behandelt.

• uitleggen wat je kunt doen om de kans op blessures te verkleinen.

Bij deze paragraaf hoort de volgende practicumopdracht:

• Zithouding

Overleg met je docent of je dit practicum gaat uitvoeren.

1 Stappenteller

Kinderen bewegen tegenwoordig veel minder dan vroeger. Dat is niet gezond. Een stappenteller kan jou helpen om meer te bewegen. Er zijn veel stappentellers die je op je telefoon kunt installeren.

Dit heb je nodig:

• telefoon

• meetlint

Dit ga je doen:

1 Werk samen met een klasgenoot.

2 Installeer allebei dezelfde stappenteller op je telefoon.

3 Stel je persoonlijke gegevens in, zoals lengte, gewicht en leeftijd.

4 Stel je paslengte in. Hoe bepaal je je paslengte? Zet tien stappen en meet hoever je bent gekomen in centimeters. Deel die afstand door 10.

Gebruik de stappenteller minimaal één week. In opdracht 7 van deze paragraaf bespreek je je ervaringen.

Hoe heet de stappenteller die jij en je klasgenoot hebben geïnstalleerd?

Blessures aan spieren, skelet en gewrichten

Scan de QR-code en bekijk het filmpje ‘Blessures’.

Bewegen en sporten is gezond. Maar soms gaat het mis. Als er dan iets stuk gaat in je lichaam, noem je dat een blessure (tabel 1).

Wat is er gebeurd? Wat is er aan de hand? Hoe heet het? Wat moet je doen? Arts inschakelen?

plotselinge spierpijn een plotseling samentrekkende spier een botsing, een klap een blauwe plek, beschadiging van de huid door je enkel/knie gegaan Je gewricht is beschadigd. Je spieren/ gewrichtsbanden zijn opgerekt. arm uit de kom Botten in een gewricht zitten niet meer op hun plaats. spieren of gewrichten te zwaar belast een botsing, botten te zwaar belast kramp de spier oprekken nee kneuzing koelen met water, ijs, coldpack nee verstuiking koelen met water, ijs, coldpack ja (als je na een uur niet op je voet kunt staan) ontwrichting koelen, zelf arm ondersteunen ja een gescheurde spier, pees of gewrichtsband scheuring koelen ja een gebroken bot botbreuk zelf het gewonde lichaamsdeel vasthouden ja

Het is goed om de plek van de blessure te koelen met water of met een coldpack (figuur 1). Sommige coldpacks zijn bevroren. Gebruik een bevroren coldpack nooit rechtstreeks op de huid. Wikkel het in een doek. Dan bevriest de huid niet.

Gebruik het coldpack ook niet bij een open wond of breuk.

Een gebroken arm of been moet meestal in het gips. Soms is een breuk zo ernstig dat je geopereerd moet worden. Een arts zet dan de gebroken botten vast met roestvrijstalen schroeven en pennen (figuur 2a en 2b).

OPDRACHTEN

2 Blessures

Maak de juiste combinaties.

Een spier trekt plotseling pijnlijk samen.

Tijdelijk uitrekken van spieren en gewrichtsbanden van een gewricht.

De botten in een gewricht zitten niet meer op hun plaats.

Beschadiging van de huid en het weefsel onder de huid.

•

• kneuzing

•

• kramp

•

• ontwrichting

•

• verstuiking

3 Een coldpack

Bij een sportblessure kun je een coldpack gebruiken. Wanneer is een coldpack de juiste keuze?

Er zijn twee antwoorden goed.

☐ om de pijn te verlichten bij een beenbreuk

☐ om de pijn te verlichten bij een kneuzing

☐ om een bloeding van een open wond tegen te gaan

☐ om een zwelling te verminderen

4 Au! Geblesseerd!

Bijna iedereen heeft wel eens een blessure gehad. Dat kan tijdens het sporten gebeuren, maar het kan ook een andere oorzaak hebben. Een blessure is heel vervelend. Je kunt een tijdje niet meer alles doen wat je wilt.

Dit ga je doen:

1 Vul voor jezelf het schema in.

2 Verzamel samen met je klasgenoten en docent de resultaten.

Soort blessure Oorzaak Nog last ja/nee Herstelduur Behandeling

Beantwoord de volgende vragen in de klas.

• Hoe vaak komt elke blessure voor? Welke blessure komt het meest voor?

• Welke oorzaken zijn er? Welke oorzaak komt het meest voor?

• Wat was de gemiddelde herstelduur?

• Hoe zijn de blessures behandeld?

Voorkomen van blessures

Het voorkomen van blessures is beter dan het behandelen ervan (figuur 3). Veel lichamelijke problemen komen door te weinig beweging en een verkeerde lichaamshouding.

Tips om blessures te voorkomen:

• Eet gezond en slaap genoeg.

• Voor een goede lichaamshouding houd je je rug recht.

• Blijf niet te lang in dezelfde houding staan of zitten.

• Beweeg/sport regelmatig.

• Gebruik geschikte sportschoenen en kleding voor jouw sport (figuur 4).

• Bouw je training goed op, begin rustig.

• Doe oefeningen om je spieren warm te maken (warming-up).

• Geef je spieren tijd om te herstellen na een inspanning (coolingdown). Hierdoor krijg je minder snel spierpijn.

WIST JE DAT?

Gipsverband

Bij een gebroken been kreeg je vroeger houten planken met verband eromheen. Zo bleven de botten bij elkaar en konden ze weer aan elkaar vastgroeien. In 1851 werd het gipsverband uitgevonden. Dat werkt natuurlijk veel beter. Tegenwoordig is er ook kunststof gips. Dat is veel lichter en wordt sneller hard. Gewoon gips doet daar 48 uur over. Tot die tijd moet je heel voorzichtig zijn. Met kunststof gips mag je na een half uur al lopen. Gips wordt verwijderd met een gipszaag. Deze zaag draait niet, maar trilt. De huid trilt mee als hij geraakt wordt. Er wordt dus niet in gezaagd!

Opdrachten

5 Opbouw training

Zet de onderdelen van de training in de juiste volgorde. Noteer de cijfers 1 t/m 5 in de juiste vakjes.

Doe de juiste kleding en schoenen aan.

Coolingdown

Warming-up

Ga uitgerust naar de training.

De training

6 Sportschoen

a Zoek op internet een foto van de zool van een sportschoen.

Maak een tekening van de schoenzool en zet erbij voor welke sport deze schoen geschikt is.

b Leg uit waarom deze schoenzool zo geschikt is om de sport te beoefenen.

7 Stappenteller

Je hebt minstens een week een stappenteller gebruikt. Bekijk de resultaten en geef antwoord op de vragen.

a Vergelijk de dagen van de week met elkaar.

Op welke dag van de week zet je de meeste stappen? Hoe komt dat, denk je?

b Vergelijk je resultaten met die van je klasgenoot.

Welke verschillen zijn er? Hoe komt dat?

c Is jouw aantal stappen tijdens je meetperiode gemiddeld afgenomen, gelijk gebleven of toegenomen?

d Werkt een stappenteller om jou meer te laten bewegen? Leg je antwoord uit.

Herhaling

H8 Warming-up, coolingdown

Welke vier beweringen over de warming-up en coolingdown zijn waar?

☐ Voordat je gaat trainen, doe je een warming-up.

☐ Voordat je gaat trainen, doe je een coolingdown.

☐ Je begint rustig aan de training.

☐ Door de warming-up worden je spieren warm.

☐ Door de warming-up worden je spieren kort.

☐ Door een coolingdown heb je minder kans op spierpijn.

P8 Gebroken sleutelbeen

Hoe behandel je een gebroken sleutelbeen?

Dit heb je nodig:

• een grote theedoek (of driekantendoek uit de EHBO-trommel)

Dit ga je doen: a Voer de handelingen uit. b Waarom moet je een platte knoop maken?

1 Werk in tweetallen.

2 Scan de QR-code en bekijk het filmpje ‘Gebroken sleutelbeen’.

3 Vouw de theedoek in vieren, zoals in het filmpje.

4 Breng nu een slip onder de gewonde arm door naar de goede zijde.

5 De andere slip leg je over de gewonde zijde naar de goede kant toe.

6 Aan de goede kant leg je een platte knoop.

7 Een platte knoop gaat als volgt: eerst rechts over links, rustig aantrekken, daarna links over rechts, en weer voorzichtig aantrekken.

Meer oefenen met de stof uit deze paragraaf? Kies online voor Herhaling of Plus.