HANDLEIDING niveau 8
niveau
HANDLEIDING Niveau 8 moeilijke letters moelijke uitgangen leenwoorden moeilijke Nederlandse woorden
Spelling in de lift werd ontwikkeld met medewerking van het Centrum Educatieve Dienstverlening/ Pedologisch Instituut te Rotterdam: Marga Crezee, Marijke Erades, Mary Gerritse, Maartje Greevenbosch, Betty Jansen, Carolien Pol, Janine Terwindt. Over ThiemeMeulenhoff ThiemeMeulenhoff ontwikkelt zich van educatieve uitgeverij tot een learning design company. We brengen content, leerontwerp en technologie samen. Met onze groeiende expertise, ervaring en leeroplossingen zijn we een partner voor scholen bij het vernieuwen en verbeteren van onderwijs. Zo kunnen we samen beter recht doen aan de verschillen tussen lerenden en scholen en ervoor zorgen dat leren steeds persoonlijker, effectiever en efficiënter wordt. Samen leren vernieuwen. www.thiememeulenhoff.nl ISBN 978 90 06 95492 0 Versie 1.1 © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro. nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www. auteursrechtenonderwijs.nl. Redactie: Puck Senders Projectteam ThiemeMeulenhoff
De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Vormgeving en opmaak: Podivium, Haarlem Illustraties: Marijn v/d Wateren, Podivium
Deze uitgave is volledig CO2-neutraal geproduceerd. Het voor deze uitgave gebruikte papier is voorzien van het FSC®-keurmerk. Dit betekent dat de bosbouw op een verantwoorde wijze heeft plaatsgevonden.
handleiding niveau 8 moeilijke letters moeilijke uitgangen leenwoorden moeilijke Nederlandse woorden
1 Doelstellingen
1 Doelstellingen
5
1.1 Algemene doelstellingen
5
1.2 Doelstellingen van niveau 8
5
2 Opbouw
7
2.1 Instaptoets
7
2.2 Digitaal verwerken
7
2.3 Instructie en verwerken op papier
7
2.4 Evaluatie
8
3 Didactiek
9
3.1 Leerinhouden
9
3.2 Leerprincipes
10
3.3 Werkvormen
14
3.4 Aanwijzingen per bladzijde, algemeen
15
3.5 Aanwijzingen per bladzijde, specifiek
16
4 Dictees
27
4.1 Controledictees
27
4.2 Einddictees
33
5 Woordenlijsten
37
Inhoud
Inhoud
1 Doelstellingen 1.1 Algemene doelstellingen
1 Doelstellingen
Het werkboek van niveau 8 bevat de laatste onderdelen van de methode Spelling in de lift adaptief. Met deze methode leren leerlingen de schrijfwijze van veelvoorkomende Nederlandse woorden. Het is van belang dat leerlingen de woorden die ze leren niet alleen goed schrijven in de spellinglessen, maar dat ze die kennis ook gaan gebruiken in hun spontane schriftelijke taalgebruik. Hiervoor zijn speciale oefeningen opgenomen. Voor een verdere toelichting van de algemene doelstellingen kun je de Algemene Inleiding raadplegen.
1.2 Doelstellingen van niveau 8 In het werkboek wordt de schrijfwijze aangeleerd van: - veelvoorkomende woorden met q, x, y, c en th (bijvoorbeeld: mixer); - veelvoorkomende woorden met een trema (bijvoorbeeld: drieën); - woorden met de volgende ‘uitgangen’: -iaal, -eaal, -ueel, -ieel (bijvoorbeeld: speciaal); -isch (bijvoorbeeld: automatisch); -tie (bijvoorbeeld: definitie); -teit of -heid (bijvoorbeeld: boosheid). - - - - - -
woorden eindigend op eum of ium (bijvoorbeeld: podium); woorden met ch – die klinkt als sj – (bijvoorbeeld: chef); woorden met g – die klinkt als zj – (bijvoorbeeld: giraf); woorden met een ou – die klinkt als oe – (bijvoorbeeld: retour); woorden met -air, -eau (bijvoorbeeld: ordinair); woorden met het accent aigu (bijvoorbeeld: café);
- restwoorden die ook uit een vreemde taal stammen, maar niet onder één van de bovenstaande categorieën vallen (bijvoorbeeld: computer, barbecue); - - - -
4
woorden met een ch in het midden – die klinkt als g – (bijvoorbeeld: kachel); woorden met een b – die klinkt als p – (bijvoorbeeld: slab); woorden die voorafgegaan worden door ’s (bijvoorbeeld: ’s nachts); woorden met wr vooraan – dat klinkt als vr – (bijvoorbeeld: wraak).
1 Doelstellingen
5
2 Opbouw 2.1 Instaptoets Om de beginsituatie van de leerling vast te stellen, wordt in de digitale omgeving gestart met een instaptoets.
2 Opbouw
Deze instaptoets is passend bij de didactische leeftijd van de leerling en de periode van een jaar terug: er worden enkel spellingcategorieën getoetst waar de leerling op dat moment in zijn leerproces aan toe is of is geweest. De instaptoets duurt ongeveer 40 tot 60 minuten. Het advies is om de tijd van de instaptoets te verspreiden over verschillende momenten op een dag of in een week. Zo minimaliseer je eventuele onzekerheid of frustratie. De instaptoets gaat automatisch verder waar een leerling gebleven is. De resultaten van de leerling worden na het afronden van de instaptoets in het resultatenscherm van de leerkracht getoond. Hierop kun je precies zien welke spellingcategorieën de leerling al goed beheerst en op welke spellingcategorieën nog meer geoefend moet worden. Ook kun je het niveau van klankherkenning inzien. Het systeem zet, op basis van de resultaten, vervolgens automatisch oefenstof klaar.
2.2 Digitaal verwerken Tijdens het digitaal verwerken kun je in het resultatenscherm de voortgang van de leerling inzien. Wanneer een leerling uitvalt op een spellingcategorie, wordt in het resultatenscherm verwezen naar deze categorie binnen de handleiding per niveau van Spelling in de lift adaptief. De leerling heeft dan baat bij instructie, begeleide inoefening en verwerking die gestuurd wordt door de leerkracht. Aan de klankherkenning en het klankonderscheid hangt geen ‘goed’ of ‘fout’ niveau. Het doel hiervan is om de snelheid van de verwerking van klank-tekenkoppeling te vergroten. Vooruitgang is daarbij het streven.
2.3 Instructie en verwerken op papier In het resultatenscherm zie je op welke spellingcategorieën van niveau 8 de leerling uitvalt. Ga samen met de leerling aan de slag met de desbetreffende spellingcategorieën. Het is dus zeker niet zo dat de leerling alle opdrachten uit het werkboekje van niveau 8 moet maken. Het mag natuurlijk wel, want extra oefening kan nooit kwaad. In deze handleiding staan per bladzijde van het werkboek instructies en aanwijzingen bij de opdrachten. Daarnaast vind je bij verschillende bladzijden auditieve oefeningen die je samen met de leerling kunt doen. In hoofdstuk 3 vind je hoe deze zijn aangegeven, in zowel de handleiding, als in het werkboek.
6
2 Opbouw
7
3 Didactiek 2.4 Evaluatie
3.1 Leerinhouden
Tussen de verschillende oefeningen door, zijn controledictees voorhanden om na te gaan waar de leerling zich op dat moment in zijn leerproces bevindt. Aan het eind van iedere spellingcategorie vind je een einddictee. Dit kun je naast het controledictee en de gemaakte opgaven leggen om de voortgang van de leerling inzichtelijk te maken.
In het werkboek vind je de volgende categorieën:
De voortgang van de leerling wordt nog duidelijker zichtbaar door hem, na het oefenen op papier, weer digitaal te laten oefenen. In het resultatenscherm kun je zien hoe de leerling nu scoort op de spellingcategorieën.
de letter q
(blz. 3)
woorden met de letter x
(blz. 4 t/m 6)
woorden met de letter y
(blz. 7 t/m 9)
woorden met q, x, y door elkaar
(blz. 10)
woorden waarin de c als s klinkt
(blz. 11 t/m 14)
woorden waarin de c als k klinkt
(blz. 15)
woorden met c = s en c = k door elkaar
(blz. 16 t/m 19)
woorden met de letters th
(blz. 20 t/m 22)
herhaling van alle moeilijke letters
(blz. 23 en 24)
3 Didactiek
Zowel aan het controledictee, als aan het einddictee hangen geen normeringen.
1 Moeilijke letters
2 Moeilijke uitgangen woorden waarin een trema voorkomt
(blz. 26 t/m 29)
woorden met de achtervoegsels -iaal, -eaal, -ueel of -ieel
(blz. 30 en 31)
woorden met het achtervoegsel -isch
(blz. 32 t/m 34)
woorden met -tie
(blz. 35 t/m 37)
woorden met het achtervoegsel -teit, -heid
(blz. 38 t/m 40)
herhaling van de moeilijke uitgangen
(blz. 41 t/m 45)
3 Leenwoorden woorden die eindigen op eum of ium
(blz. 47)
woorden waarin de ch als sj klinkt
(blz. 48 en 49)
woorden waarin de g als zj klinkt
(blz. 50 t/m 52)
woorden waarbij de ou als oe uitgesproken wordt
(blz. 53 en 54)
woorden met -air en -eau
(blz. 55)
woorden met het accent aigu
(blz. 56 en 57)
restwoorden afkomstig uit een vreemde taal
(blz. 58 t/m 63)
herhaling van de leenwoorden
(blz. 64 t/m 66)
4 Moeilijke Nederlandse woorden woorden waarin een ch voorkomt die als g uitgesproken wordt (blz. 68 en 69)
8
woorden waarin een b voorkomt die als p uitgesproken wordt
(blz. 70 en 71)
woorden met vooraan ’s of wr
(blz. 72 en 73)
herhaling van moeilijke Nederlandse woorden
(blz. 74 en 75)
3 Didactiek
9