1.1 Medisch kader Het aantal Nederlanders met een nieraandoening wordt geschat op ongeveer 40.000. Bij hen werken de nieren niet goed of helemaal niet meer (www.nierstichting.nl). In 2010 waren er ruim 6000 duizend Nederlanders afhankelijk van dialyse. Cijfers laten zien dat er in de afgelopen jaren een stijging te zien is van het aantal dialysecliënten met 3,2% per jaar.
erythropoëtine
embolus
prostaathypertrofie
oligurie anurie
Deel 2
9006952582_bw.indd 85
1.1.1 Het ziektebeeld De nieren hebben in het lichaam een belangrijke functie bij het in stand houden van het milieu interne. De nieren doen dit onder ander door de electrolytenbalans te handhaven en afvalstoffen uit te scheiden via de urine. Daarnaast vervullen de nieren een rol in de hormoonhuishouding, zoals de aanmaak van erythropoëtine, nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen, en renine, dat bijdraagt aan de regulatie van de bloeddruk. Wanneer de nieren niet meer in staat zijn deze functies op een effectieve wijze te volbrengen, is er sprake van nierinsufficiëntie. De insufficiëntie van de nieren kan acuut ontstaan, maar ook geleidelijk. Hieronder worden beide vormen van nierinsufficiëntie besproken. Acute nierinsufficiëntie Als de functie van de nieren plotseling afneemt of stopt, spreken we van acuut nierfalen of acute nierinsufficiëntie. Acute nierinsufficiëntie kan ontstaan door een vermindering van de doorbloeding van de nieren, blootstelling aan giftige stoffen, obstructie van de nieren of een verwonding. In de acute nierinsufficiëntie kunnen we drie vormen onderscheiden: De prerenale vorm. De oorzaak van het nierfalen ligt dan vóór de nieren, dus bij de aanvoer van het bloed. Je kunt daarbij denken aan een lage bloeddruk (50 mm Hg of lager) of een afgesloten nierarterie, bijvoorbeeld door een embolus. De belangrijkste oorzaak is echter shock. De renale vorm. De oorzaak voor het niet goed functioneren van de nieren ligt in de nieren zelf, waardoor deze de filterende functie niet goed kunnen uitoefenen. Een ontsteking, glomerulonefritis, is zo’n oorzaak. De functie van de nieren kan ook verminderen door een auto-immuunziekte. Hierbij richt het afweersysteem van het lichaam zich tegen het nierweefsel waardoor dit niet goed meer kan functioneren. De postrenale vorm. De oorzaak voor het onvoldoende functioneren van de nieren ligt na de nieren. Een voorbeeld hiervan is een obstructie in de afvoer van de urine. Dit kan door een prostaathypertrofie of door tumoren ontstaan. Doordat de urine niet afgevoerd kan worden, ontstaat er een drukverhoging in de nieren waardoor deze onvoldoende kunnen functioneren. Bij acute nierinsufficiëntie kunnen we drie fasen onderscheiden: Oligurische fase of anurische fase. Binnen enkele uren tot maximaal enkele dagen is de urineproductie sterk verminderd (oligurie) of (bijna) geheel verdwenen (anurie). De urine
85
26-03-12 08:09