Maatschappelijke ontwikkelingen, beleidsontwikkelingen, wet- en regelgeving
19
2 Maatschappelijke ontwikkelingen, beleidsontwikkelingen, wet- en regelgeving In dit hoofdstuk staan maatschappelijke en beleidsontwikkelingen in relatie tot de zorg centraal. We leven in een dynamische tijd waarin de maatschappelijke en beleidsmatige ontwikkelingen, maar ook de wet- en regelgeving, de verpleegkundige voor de nodige uitdagingen stellen bij de uitoefening van haar beroep. De verpleegkundige als organisator werkt als professional in verschillende sectoren van de zorg. Binnen de verschillende contexten overziet zij de financieel-economische en bedrijfsmatige belangen die bij de patiëntenzorg spelen (zie ook het beroepsprofiel van de verpleegkundige) (Schuurmans et al., 2012). Er wordt uiteengezet wat de effecten zijn van maatschappelijke, beleidsmatige en politieke keuzes op de inhoudelijke invulling van zorg op meso-, macro- en microniveau. We beschrijven ontwikkelingen aan de ‘cure’ kant (ziekenhuiszorg, revalidatiezorg) en de ‘care’ kant (langdurige verzorging en verpleging in alle sectoren) en op het grensgebied van beide. Ontwikkelingen volgen elkaar in snel tempo op. Daarom is dit hoofdstuk enkel een momentopname. Het laat zien dat de gezondheidszorg door veel maatschappelijke thema’s wordt geraakt. De individuele relatie tussen zorgvrager en zorgverlener en de mogelijkheden om coördinatie en continuïteit van zorg vorm en inhoud te geven staan niet los van overheidsbeleid en financieel-economische en bedrijfsmatige belangen.
2.1 Maatschappelijke ontwikkelingen In deze paragraaf staan we stil bij maatschappelijke ontwikkelingen zoals vergrijzing, ontgroening, de multiculturele samenleving, individualisering en de effecten hiervan op de zorgvraag.
2.1.1 Vergrijzing en ontgroening De vergrijzing en ontgroening van de bevolking zijn trends die al langer spelen, maar die in de nabije toekomst urgenter worden. We worden ouder en er komen minder jongeren bij. Dit heeft invloed op de arbeidsproductiviteit, de omvang van de werknemerspopulatie, maar ook op zorgbehoeften. Minder mensen zullen in de toekomst een betaalde baan hebben. Mensen worden steeds ouder, krijgen daardoor meer gezondheidsproblemen en hebben een grotere behoefte aan hulp en ondersteuning. Het SCP concludeert in haar publicatie ‘Vergrijzing, verpleging en verzorging. Ramingen, profielen en scenario’s’ (2009) dat het zorggebruik minder snel stijgt dan op basis van de vergrijzing kon worden verwacht. Oorzaak is dat de ouderen van de toekomst gezonder
13881_BW_De verpleegkundige als organisator.indd 19
03-01-13 11:15