16
De verpleegkundige als coach
functie vervult. In beide omschrijvingen is ook veel aandacht voor kennisoverdracht (inwerken en instructie).
1.3 Coachen in de verpleegkundige context Coachen binnen bedrijven en beroepen is meestal gekoppeld aan leidinggeven. Veel algemene coachingsliteratuur richt zich op coaching als beroep. In de verpleegkundige beroepsuitoefening is coaching nadrukkelijk geen leiding geven, noch is het een aparte functie. Het is een rol, die je als hbo-verpleegkundige vervult naast de vier andere rollen. Anders gezegd: het hoort bij het vak. Er gaat geen dag voorbij waarop je niet minstens drie rollen vervult. Je bent altijd beroepsbeoefenaar en zorgverlener. Als je een bijeenkomst bijwoont van de werkgroep die een nieuw protocol maakt, ben je ontwerper en als je daarna een voortgangsgesprek hebt met een stagiaire, ben je coach. En als je aan het eind van je dienst bij de overdracht uitleg geeft aan een verpleegplan dat je die ochtend hebt gemaakt, ben je regisseur. In die situatie kan het coachen in de praktijk gemakkelijk ondergesneeuwd raken in de alledaagse drukte. Het primaire proces, het zorg verlenen, gaat immers altijd voor. Als een collega zich ziek meldt en niet vervangen kan worden, is het eerste dat vervalt het geplande begeleidingsgesprek. De instructie aan de middagploeg over de toepassing van een nieuwe perfusor wordt zonder meer afgebroken als er ineens een paar acute opnames zijn. Dit zijn natuurlijk voorbeelden van volkomen terechte prioriteitsstelling. Toch is de coachrol van groot belang. Coachen is werken aan kwaliteit. Iedereen – het team, de patiënten, de andere disciplines en de instelling als geheel – is erbij gebaat dat alle teamverpleegbeleid leden zelfstandig hun aandeel kunnen leveren aan het verpleegbeleid en de zorgprogramzorgprogramma ma’s. Coachen is ook investeren in de toekomst: of een stagiaire een goede verpleegkundige wordt, staat of valt met de kwaliteit van de coaching. Coaching kent vele vormen en technieken. Welke daarvan toegepast worden, hangt samen met de gecoachte persoon, het concrete doel en de context. In de verpleegkundige context gaat het erom dat collega’s en stagiaires de nodige kennis, vaardigheid en professionaliteit ontwikkelen en hun aldus gevormde competentie gemotiveerd en zelfstandig inzetten voor het verpleegbeleid, de zorgprogrammering en de zorgverlening. Verpleegkundigen zijn professionals, van wie een zelfstandige beroepsuitoefening verwacht wordt, gebaseerd op eigen, intrinsieke motivatie. In de verpleegkundige context gaat het bij coaching dan ook vooral om zorgvuldig observeren, vragen stellen om mensen uit te nodigen hun eigen analyse te doen en zelf oplossingen te bedenken. Daarnaast gaat het om informatie, uitleg, advies en instructie geven over nieuwe werkwijzen, methoden en technieken, een voorbeeldfunctie vervullen, mensen inwerken, stimuleren, motiveren en last but not least om feedback (waardering en kritiek) geven. Hoewel van hbo-verpleegkundigen vanuit hun professionele identiteit verwacht mag worden dat zij problemen signaleren, is het in de praktijk zaak om dit goed af te stemmen met de leidinggevende. Soms zal ook de leidinggevende overtuigd moeten worden van het probleem. In ieder geval zal de leidinggevende steun moeten geven.
14111_BW_De verpleegkundige als coach CS6.indd 16
15-02-13 11:48