begrijpen 3 Luchtdruk en temperatuur in de atmosfeer Weer en atmosfeer
A
29 De luchtdruk op zeeniveau is ongeveer 100 000 N/m2. Leg uit dat daaruit volgt dat de hele luchtkolom boven een vierkante meter een massa van ongeveer 10 000 kg heeft. De dichtheid van de lucht aan de grond is op zeeniveau gemiddeld ongeveer 1,25 kg/m3. b Leg uit dat de atmosfeer 8 km ‘hoog’ (of dik) zou zijn als de dichtheid van de lucht niet zou afnemen met de hoogte. c Leg uit waardoor het boven 8 km toch niet meteen vacuüm is. d Leg uit waarom je niet kunt zeggen hoe hoog de atmosfeer is. e Leg uit waardoor in de winter de lucht op 8 km hoogte in IJsland veel ijler is dan in Australië. a
30 In figuur 30 zie je een oude steenfabriek. De hoge schoorsteen zorgt ervoor dat er een krachtige luchtstroom de oven in blaast als de temperatuur in de schoorsteen hoog genoeg is. Dat heet schoorsteentrek. Hoe hoger de schoorsteen hoe krachtiger de schoorsteentrek. a Leg uit dat de dichtheid van de lucht in de schoorsteen kleiner is dan van de lucht buiten de schoorsteen. De kracht van schoorsteentrek komt doordat de luchtdruk onderin de schoorsteen (waar het vuur brandt) lager is dan de buitenluchtdruk op die hoogte. b Leg uit dat de luchtdruk vlak boven de schoorsteen even groot is als in de omgeving op die hoogte. c Leg uit waardoor de lagere luchtdruk onderin de schoorsteen veroorzaakt wordt. d Leg uit dat de binnenwand van de schoorsteen eerst goed heet moet zijn geworden, voordat de schoorsteen ‘goed trekt’. e Leg uit dat de schoorsteentrek sterker is naarmate de schoorsteen hoger is. Het effect dat in vraag c genoemd is gaat niet eindeloos op. f Leg uit dat een (theoretische) schoorsteen met een oneindige hoogte geen schoorsteentrek geeft.
31 In een spuitbus zit een beetje vloeistof en een drijfgas. Als je de knop indrukt, Figuur 30 Steenfabriek
wordt de vloeistof met het drijfgas mee door een heel klein gaatje naar buiten geperst. a Leg uit dat het drijfgas flink afkoelt als je spuit. De vloeistof wordt bij het spuiten verneveld maar zet niet uit. b Leg uit waardoor de druppeltjes vloeistof op je huid toch koud zijn. c Leg uit waardoor de metalen spuitbus zelf afkoelt als je langer spuit. In de spuitbus die een verzorger gebruikt om een spierblessure te koelen, zit een vloeistof met een laag kookpunt. d Leg uit waarom dat kookpunt laag moet liggen.
22