Handeiding (definitief)

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

Handeiding: Educatief pakket Sea-life Centre Dit pakket werd samengesteld door Stijn Moerman en Jolien Vindevogel. (laatstejaar studenten aan de arteveldehogeschool bachelor in het onderwijs lager onderwijs.)

Onder begeleiding van Dhr. Stephan Boulez (lector WereldoriĂŤntatie aan de Arteveldehogeschool bachelor in het onderwijs lager onderwijs.)

1

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

1

Inhoudsopgave

2

Voorwoord en explicatie ................................................................................................................. 4

3

De parcours ..................................................................................................................................... 5 3.1

De vissen en schaaldieren (binnen) ......................................................................................... 5

3.2

De zoogdieren, de vogels en de reptielen (buiten) ................................................................. 5

4

Eindtermen en leerplandoelen:....................................................................................................... 6

5

Handleiding bij parcours 1: de vissen en de schaaldieren ............................................................ 10 5.1

Voorstellen van het parcours ................................................................................................ 10

5.2

Handleiding bij inleidende les ............................................................................................... 10

5.2.1

Doelen en eindtermen .................................................................................................. 10

5.2.2

Benodigdheden ............................................................................................................. 11

5.2.3

Lessuggestie................................................................................................................... 11

5.3

5.3.1

Doelen en eindtermen .................................................................................................. 12

5.3.2

Organisatie .................................................................................................................... 12

5.3.3

Suggesties ...................................................................................................................... 12

5.3.4

Achtergrondinfo voor de leerkracht per dier ................................................................ 13

5.4

6

Handleiding bij parcours 1..................................................................................................... 12

Handleiding bij verwerkingsles .............................................................................................. 16

5.4.1

Doelen en eindtermen. ................................................................................................. 16

5.4.2

Lessuggestie................................................................................................................... 17

Handleiding bij parcours 2: de reptielen, de vogels en de zoogdieren ......................................... 18 6.1

Voortellen van het parcours .................................................................................................. 18

6.2

Handleiding bij de inleidende les .......................................................................................... 19

6.2.1

Doelen en eindtermen .................................................................................................. 19

6.2.2

Benodigdheden ............................................................................................................. 19

6.2.3

Suggestie........................................................................................................................ 19

6.3

6.3.1

Doelen en eindtermen .................................................................................................. 20

6.3.2

Benodigdheden ............................................................................................................. 20

6.3.3

Organisatie .................................................................................................................... 21

6.4

2

Handleiding bij parcours 2..................................................................................................... 20

Achtergrondinfo voor de leerkracht (uitleg per gewervelde klasse) .................................... 22

6.4.1

De zoogdieren................................................................................................................ 22

6.4.2

De vogels ....................................................................................................................... 26

6.4.3

De reptielen ................................................................................................................... 27

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 6.4.4

Kenmerken van de amfibieën. ...................................................................................... 29

6.4.5

Kenmerken van de vissen. ............................................................................................. 30

6.4.6

Samenvatting ................................................................................................................. 30

6.5

7

Handleiding bij de verwerkende les (kennis) ........................................................................ 32

6.5.1

Doelen en eindtermen .................................................................................................. 32

6.5.2

Benodigdheden ............................................................................................................. 33

6.5.3

Lessuggestie................................................................................................................... 33

Bijlagen .......................................................................................................................................... 37 7.1

De bouw van de gewervelde dieren...................................................................................... 37

7.2

Muzische verwerking: een fantastisch zeedier ..................................................................... 38

7.2.1

Leerplandoelen: leerplan Wereldoriëntatie .................................................................. 38

7.2.2

Lesdoelen....................................................................................................................... 38

7.2.3

Beschouwingsfase: partner van Sharky beschouwen ................................................... 39

7.2.4

Scheppingsfase: geleide klassikale instructie ................................................................ 39

7.2.5

Verwerkingsfase: creëren van het creatieve zeedier .................................................... 39

7.2.6

Uitdieping: ontwerpen van een affiche ......................................................................... 40

7.2.7

Afwerken en opruimen materiaal ................................................................................. 41

7.2.8

Nabeschouwing: klassikale feedback ............................................................................ 41

7.3

De originele lesvoorbereidingen bij instap –en verwerkingslessen. .................................... 41

7.4

Educatieve pakketten (werkbladen +werkbladen met oplossingen). .................................. 41

7.5

Spelmateriaal bij de verwerkingslessen. ............................................................................... 41

3

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

2

Voorwoord en explicatie

Met dit educatieve pakket voor de 3e graad lager onderwijs willen we uw leerlingen op een speelse manier kennis laten maken met de (w)onder(e)waterwereld van het Sea-life Centre. Dit pakket geeft u de mogelijkheid om het bezoek aan Sea-life op een actieve manier zo leerrijk mogelijk te maken.

We vinden dat speelse educatie voor de kinderen interessanter is dan een droge uitleg. Om deze reden hebben we ervoor gekozen om de leerlingen kleine proefjes/spelletjes te laten uitvoeren. Bij elke wereld passen een aantal proefjes.

Terwijl de leerlingen de proeven oplossen kan de leerkracht begeleiden.

Het educatieve pakket bevat een proevenbundel en invulbundel (binnen en buiten) voor leerlingen die ze tijdens hun bezoek aan Sea-life mee kunnen nemen, een leerkrachtenhandleiding die fiches met achtergrondinformatie over de dieren en de werelden bevat en een begeleidende bundel met instructies voor de leerkracht om de werelden op aangepast niveau aan de leerlingen te introduceren.

Met dit pakket kunt u voor uw leerlingen een leerrijk bezoek aan Sea-life Centre organiseren. In deze handleiding voor de leerkrachten worden de verschillende werelden/proeven na elkaar beschreven.

Per parcours worden ook enkele leuke weetjes en interessante feiten over de dieren beschreven. De leerkracht kan op deze manier zelf de uitdieping van de onderwerpen bepalen.

Aan de hand van de fiches met achtergrondinformatie kan de leerkracht extra informatie aanbrengen die aansluit op thema's die klassikaal besproken worden gedurende het leerjaar.

Voor de leerlingen is er een aparte opdrachtenbundel die zij in het Sea-life Centre kunnen oplossen.

Sea-life Centre heeft een aantal biotopen natuurgetrouw nagebootst.

In Sea-life Centre leven meer dan 1000 vissen en andere waterdieren. We hebben voor u en uw leerlingen een selectie gemaakt van dieren die voor Sea-life Centre representatief zijn en het meest tot de verbeelding spreken van kinderen.

Heel veel plezier en ontdekkingsgenot!

Jolien Vindevogel en Stijn Moerman

4

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

3

De parcours

3.1 De vissen en schaaldieren (binnen) In dit parcours gaan we op zoek naar de perfecte partner voor Sharky (de Sea-life mascotte).

Dit doen we door allerhande proefjes. Zo zien de kinderen in waarom een bepaalde eigenschap van een vis nuttig is. Zo bouwen wij de supervis die alle sterke eigenschappen heeft. Deze zal dan ook de partner van Sharky worden.

De bundel van dit parcours wordt in 2 gesplitst zodat de leerlingen de proeven optimaal kunnen uitvoeren. Zo krijgen ze ook meer tijd om inzichten op te doen en om een vrije kijk te nemen in het Sea-life Centre zelf. Op het einde van de tocht doorheen het centre leggen we onze bevindingen samen zodat de kinderen (die deel ĂŠĂŠn van de bundel maakten) inzicht krijgen in wat de kinderen deden die deel 2 van de bundel maakten (en omgekeerd). Zo maken we op een whiteboard de superpartner van sharky.

We nemen er een foto van die we meedoen naar de klas.

De proefjes die gedaan worden bestaan uit beperkt materiaal dat makkelijk verplaatsbaar is.

Ook nemen ze zo goed als geen plaats in.

In de klas worden de proefjes en eigenschappen van de vissen besproken.

De leerkracht heeft hier vooral een begeleidende rol.

Ook willen we u nog even attenderen op de presentaties en voedertijden die uw bezoek zeker zullen verrijken. Voor de precieze tijden kunt u contact met ons opnemen of een kijkje nemen op www.visitsealife.com/Blankenberge

3.2 De zoogdieren, de vogels en de reptielen (buiten) De scholen kunnen naast het vissenparcours (1) kiezen voor het parcours van de zoogdieren, de vogels en de reptielen. De kinderen zijn hier voornamelijk buiten aan het werk. Ze gaan per klasse uitzoeken waarom precies dat dier een zoogdier / amfibie / reptiel / vogel of vis is.

Ook deze bevindingen worden op het einde van de tocht doorheen het centre samengebracht door een quiz. (Duid de verschillende klassen aan!)

Dit parcours wordt aangeraden om als extra te doen bij parcours 1 (zie vorige), aangezien het Sea-life centre vooral een centre is dat rond zeeleven gaat en dit parcours niet zo veel tijd in beslag zal nemen.

Ook hier heeft de leerkracht een begeleidende rol.

Het doel van dit parcours is dat leerlingen weten aan welke kenmerken ze een zoogdier / amfibie / reptiel / vogel of vis kunnen herkennen.

Zo wordt bijvoorbeeld het bestaande misverstand dat een pinguĂŻn een vogel is uit de wereld geholpen.

Ook willen we u nog even attenderen op de presentaties en voedertijden die uw bezoek zeker zullen verrijken. Voor de precieze tijden kunt u contact met ons opnemen of een kijkje nemen op www.visitsealife.com/Blankenberge

5

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

4

Eindtermen en leerplandoelen:

Algemeen: 3e graad 1. Kinderen bewust laten omgaan met (zee)leven.

2. Kinderen zeedieren laten zien in hun nagebootste habitat.

3. Kinderen iets bijbrengen over de levensstijl van de dieren in zee.

Eindtermen: 1.1 De kinderen kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een systematische wijze noteren.

1.2 De kinderen kunnen, onder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.

1.3 De kinderen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden.

1.4 De kinderen kunnen bij organismen kenmerken aangeven die illustreren dat ze aangepast zijn aan hun omgeving.

3.7 Hebben aandacht voor de onuitgesproken regels die de interacties binnen een groep typeren en zijn bereid er rekening mee te houden.

7.1 De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

OVSG Natuur: 1) Algemene vaardigheden: 1. De leerlingen herkennen en benoemen op basis van geluid, geur, kleur, smaak en gevoel elementen uit hun leefwereld.

2. De leerlingen gebruiken al hun zintuigen bij het exploreren van de natuur en het milieu.

3. De leerlingen tonen een explorerende en experimentele aanpak om meer te weten te komen over de natuur en het milieu.

4. De leerlingen nemen gericht waar met al hun zintuigen.

5. De leerlingen drukken hun waarnemingen op verschillende manieren uit.

9. De leerlingen kunnen, onder begeleiding, een natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een onderzoek toetsen aan een hypothese.

6

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

2) Levende natuur: ecosystemen: 1. De leerlingen kunnen van dieren in een besproken biotoop, zeggen wat ze eten.

2. De leerlingen leggen een duidelijk verband tussen de omgeving en het al dan niet voorkomen van organismen.

3. De leerlingen geven bij dieren kenmerken aan waaruit hun aangepastheid blijkt aan: a) Omgevingsinvloeden b) Bescherming tegen de vijand c) Hun voeding 4. De leerlingen weten dat organismen hun energie halen uit voedsel om te kunnen functioneren 3) Levende natuur: organismen: 1. De leerlingen stellen verschillen vast tussen: a) Dieren 4) Mens: 1.3 Inzicht verwerven in sociale (probleem)situaties.

2 De leerlingen begrijpen dat samenwerken noodzakelijk kan zijn om een bepaald doel te bereiken.

2.6 Leiding volgen: meewerken onder leiding van een medeleerling.

2 De leerlingen kunnen een opgelegde taak rustig uitvoeren 3 De leerlingen kunnen een beperkt aantal regels en afspraken nakomen.

GO: Mens en maatschappij: 3.1.1. ET 3.1* In een niet-conflictgeladen situatie, eigen indrukken, gevoelens, verlangens, gedachten en waarderingen spontaan uitdrukken.

3.1.1. ET 3.3* In concrete situaties voldoende zelfvertrouwen tonen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen.

3.1.2. Een taak binnen de groep op een verantwoordelijke wijze oppakken.

Mens en natuur: 3.2.1. OD 1.02 Een explorerende en experimenterende aanpak tonen om meer te weten te komen over de natuur.

3.2.1. OD 1.01 Verschillen onderscheiden in geluid, geur, kleur, smaak en voelen 3.2.1. ET 1.01 Gericht waarnemen met alle zintuigen en die waarnemingen op een systematische wijze noteren.

7

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

3.2.1. ET 1.02 Onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.

3.2.1.OD 1.13Een houding van zorg en respect voor de natuur.

3.2.3. OD 1.4 Dieren met elkaar vergelijken op basis van minstens 1 zelfgekozen criterium.

3.2.3. ET 1.3 Verschillende dieren uit hun omgeving met elkaar vergelijken op basis van minstens 1 ge-geven criterium. Bijv. m.b.t uitzicht (huidbedekking, poten …), wat ze eten (planteneters, vleeseters, alleseters), voortplanting (levendbarend, eieren leggend …) …

3.2.3. Dieren uit de hele wereld met elkaar vergelijken en classificeren: ongewervelde dieren (in-secten) / gewervelde dieren(vissen, amfibieën, reptielen, vogels, zoogdieren).

VVKBaO Overkoepelende doelstellingen: 0.1 Kinderen willen meer te weten komen over de wereld in al z’n dimensies, hier en elders, vroeger en nu.

0.5 Kinderen werken samen.

0.6 Kinderen drukken zich zo verstaanbaar mogelijk uit en benoemen waar mogelijk de dingen correct.

0.7 Kinderen kunnen en durven problemen aanpakken.

0.9 Kinderen kunnen nauwkeurig waarnemen met al hun zintuigen.

0.10 Kinderen kunnen vragen stellen waarvan de antwoorden onderzoekbaar of opzoekbaar zijn.

0.12 Kinderen kunnen uit een aantal vaststellingen zelf conclusies trekken.

0.15 Kinderen kunnen verslag uitbrengen over hun bevindingen.

Mens en medemens: 4.9 Kinderen kunnen leiding volgen of meewerken

Mens en natuur: 7.4 Kinderen zien in dat mensen, dieren en planten een grote verscheidenheid in kenmerken vertonen.

7.5 Kinderen ontdekken dat er tussen mensen onderling, dieren onderling en planten onderling veel gelijkenissen bestaan.

7.6 Kinderen zien in dat mensen, dieren, of planten op een eigen manier trachten in leven te blijven.

8

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

7.7 Kinderen zien in dat organismen aangepast zijn aan een leefwijze in een bepaald milieu.

7.8 Kinderen ontdekken dat planten, dieren en mensen zich op een andere manier voortplanten.

7.9 Kinderen ontdekken en zien in dat elke mens, elk dier en elke plant een ontwikkeling doormaakt.

7.21 Kinderen kunnen onder begeleiding natuurkundige verschijnselen onderzoeken en hun zelf geformuleerde voorspelling toetsen.

Mens en tijd: 8.12 Kinderen zin in dat mensen, dieren, planten, objecten, opvattingen, structuren‌ evolueren in de tijd.

9

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

5

Handleiding bij parcours 1: de vissen en de schaaldieren

5.1 Voorstellen van het parcours De kinderen worden verdeeld in 2 groepen. Elke groep wordt nogmaals verdeeld. Er zijn maximaal 4 personen per groep.

Ze krijgen van de leerkracht te horen waar hun parcours begint. Elke groep begint op een andere plaats, binnen in het Sea-life. Elke groep krijgt een specifieke naam. Er zijn 5 groepen: -

De haaien (groep 1) De maanvissen (groep 1) De piranha’s (groep 1) De roggen (groep 2) De gifkikkers (groep 2) De krabben (groep 2)

Groep 1 neemt het traject van opdracht 1 tot 5 voor zijn rekening, groep 2 neemt het traject van opdracht 6 tot 10.

Elk kind krijgt een kaartje dat kan opgespeld worden. Er is plaats voorzien op het kaartje zodat de leerling zijn of haar eigen naam kan invullen.

Tijdens deze ontdekking zullen er ook proeven uitgevoerd moeten worden. Deze proeven zijn voorzien van proefkaarten die de leerlingen vertellen wat ze moeten doen.

Elke groep krijgt ook een kaart mee. Daarop staan de verschillende opdrachten aangeduid. Elke groep begint dan ook bij een verschillende nummer. De nummers op de kaart worden chronologisch gevolgd. De kinderen noteren hun bevindingen en observaties in de opdrachtenbundel. Om deze bevindingen op papier vast te leggen krijgen ze een bepaalde tijd (afgesproken met de klasleerkracht). Op het teken van de leerkracht wordt er na deze tijd verzameld.

Op het einde van de ontdekking hebben de kinderen een superpartner voor Sharky gevonden.

5.2 Handleiding bij inleidende les 5.2.1

Doelen en eindtermen

1.5 De kinderen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens ĂŠĂŠn criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden.

0.6 Kinderen drukken zich zo verstaanbaar mogelijk uit en benoemen waar mogelijk de dingen correct.

0.10 Kinderen kunnen vragen stellen waarvan de antwoorden onderzoekbaar of opzoekbaar zijn.

0.12 Kinderen kunnen uit een aantal vaststellingen zelf conclusies trekken.

10

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

5.2.2     

5.2.3

Benodigdheden Krijtbord/smartbord (woordspin ) Powerpoint + computer (en eventueel beamer) Filmpje Sharky Plattegrond Naamkaartjes

Lessuggestie

Fase 1 Sharky wordt voorgesteld door het filmpje. Daar vertelt hij dat hij op zoek is naar een partner, een supervriend die hem kan vergezellen in het sea-life centre. De kinderen gaan Sharky hierbij helpen want hij wil een vriend die alle kwaliteiten bezit van een supervis.

Fase 2 Het woord ‘zeeleven’ wordt op het bord geschreven (2).

Voorbeelden van richtvragen:             

Wat weten jullie over ‘zeeleven’?

Wat is dat?

Welke soorten zeeleven kennen jullie?

Hoe zien vissen eruit?

Hoe is hun lichaam opgebouwd?

Waaruit bestaat hun lichaam?

Wat kan een vis allemaal?

Welke soorten zeeleven ken je nog?

Leven er alleen vissen in de zee? Wat nog?

Wat kunnen vissen hebben om aan te vallen?

En om zich te verdedigen?

Ken je ook soorten die in en uit het water leven? …

De info die de kinderen geven worden in de woordspin geschreven.

Fase 3 Powerpoint om het Sea-life centre voor te stellen. => Wat te verwachten in het centre?

Fase 4 Groepen van 4 verdelen.

Op plattegrond van het centre aanduiden waar hun startplek is. Het doorschuifsysteem wordt uitgelegd.

Afspraken rond organisatie en gedrag worden gemaakt.

11

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life Eventueel: In de klas de educatieve bundel overlopen zodat ze weten wat ze moeten doen in het centre.

5.3 Handleiding bij parcours 1 5.3.1

Doelen en eindtermen

Zie hoger: Alle doelen per net en eindtermen zijn de vinden in bovenstaande tabel.

5.3.2

Organisatie

De kinderen worden in de inleidende les verdeeld in groepen en afspraken werden gemaakt. Nu worden deze afspraken nog eens herhaald.

Eens aangekomen in het centre worden er afspraken gemaakt rond verzamelen.

Ook volgt een korte instructie waar met een educatieve bundel wordt getoond, wat van de leerlingen verwacht wordt en hoe ze de opdrachten moeten doen.

Aan de hand van nummerkaarten in het centre weten de kinderen waar ze moeten starten.

Vb. De groep van de haaien start bij nummer 2. Nadat ze de opdracht bij nummer 2 deden, gaan ze door naar nummer 3 enz.

Dit pakket is opgesplitst in 2 delen.

Er zullen dus enkele groepen beginnen bij opdracht 1 tot 5 en de andere groepen vanaf 6 tot 10.

5.3.3

Suggesties

De leerlingen gaan rond en doen hun proeven. Hun vaststellingen noteren ze in de educatieve bundel.

Als leerkracht is het mogelijk om rond te gaan bij enkele groepjes en daar wat achtergrondinformatie te vertellen.

Je spreekt met de leerlingen een signaal af en een plek om te verzamelen.

Er is een whiteboard beschikbaar met de partner van Sharky die nog moet vervolledigd worden.

Als bespreking van het centre overloopt u kort de proeven. De ideale partner van Sharky zal zo ontstaan.

De leerlingen kunnen deze partner aanvullen tijdens de proeven maar ook nadien bij de bespreking met het whiteboard. (Dit is een keuze van de leerkracht.)

Op die manier komen alle proeven aan bod en heeft iedereen alle informatie, ook al deden bepaalde groepen bepaalde proeven niet.

12

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 5.3.4 5.3.4.1 -

5.3.4.2

Achtergrondinfo voor de leerkracht per dier De Clownvis Ze worden allemaal geboren als mannetje en als ze groter worden, worden ze vrouwelijk.

Ze kunnen dus veranderen van geslacht.

Ze verstoppen zich tussen zeeanemonen als bescherming.

Ze bouwen een immune slijmlaag op door geleidelijk tegen de zeeanemonen aan te zwemmen.

Alle Clownvissen komen ter wereld met actieve mannelijke voortplantingsorganen en inactieve vrouwelijke voortplantingsorganen. Vanaf het moment dat het vrouwtje sterft zal het dominante mannetje een geslachtsverandering ondergaan en een vrouwtje worden.

De haaien

Ze zwemmen in de tank waarin 320 000 liter water zit. Dit zijn ze:   

  5.3.4.3      

5.3.4.4   

13

De Zebrahaai (eerst strepen op lijf, nu stippen maar in lijn van strepen) De Zwartpunt-rifhaai: moeten blijven zwemmen om te ademen, slapen doen ze door hun hersenen te laten afwisselen De Verpleegsterhaai: de grootste in het Sea-life: 2m lang. Ze eten door een val te creëren doordat ze op haar ‘vinnen’ gaat staan.

Ze worden occasioneel aangevallen en opgegeten door Citroenhaaien, Tijgerhaaien & Hamerhaaien.

De huid van de verpleegsterhaaien is zo taai dat het vroeger vaak vervaardigd werd tot leder.

Wanneer de zebrahaai gepaard heeft kan het vrouwtje gedurende een periode van ongeveer 110 dagen tot 50 eieren leggen. Deze worden telkens in groepjes van 4 gelegd.

Alle haaien in het Sea-life zijn opgevangen of geredde dieren.

De piranha Slechts 3 soorten zijn gevaarlijk.

Scherpe tanden Bloed trekt ze aan.

Zoals alle roofdieren zijn ze niet gevaarlijk als ze genoeg eten krijgen.

Leven in groep en eten ook sociaal (1 na 1) -> allemaal even groot Bij hoog water hebben ze voldoende voedsel, dus geen probleem om erbij te zwemmen (amazone-indianen) Amazonegebied: water zakt en er vormen zich afzonderlijke meren -> voedsel piranha’s geraakt op en dan zijn ze wel gevaarlijk.

De tarbot De tarbot behoort tot de orde van de platvissen.

De tarbot is een echte viseter. Hij verschalkt zijn prooien vanuit een hinderlaag.

De vis is zeer goed gecamoufleerd doordat hij goed in staat is om zijn kleur aan te passen aan die van de plaatselijke zeebodem.

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 5.3.4.5    5.3.4.6   

5.3.4.7

De maanvis Eten alles op wat kleiner is dan hun eitjes.

Ze zijn langer dan dat ze breed zijn.

De dieren hangen stil in het water. Ze hebben een zwemblaas.

De Neon Tetra Het zijn kleine visjes die veel worden verkocht als vulling in aquaria.

Neon: de blauwe streep op het lichaam loopt door.

Bekend bij de Neon Tetra’s is de tetraziekte. Dit wordt zo genoemd omdat deze ziekte het meest voorkomt bij de tetra’s. Dit is een parasiet die ervoor zorgt dat de kleuren van de tetra vervagen en dat ze op hun lichaam bobbels krijgen. Hier is nog geen medicatie voor gevonden. De tetra’s sterven uiteindelijk aan de ziekte!

De karper



De karper staat gekend als graag geziene gast in de sportvisserij. Als deze vis wordt gevangen weegt deze 9 op de 10 keer tussen de 5 à 10 kg, maar ze kunnen af en toe wel tot 35 kg wegen. De zwaarste karper die ooit is gevangen geweest woog maar liefst 42,6 kg.



Er bestaan verschillende soorten karpers. Allemaal worden ze uit elkaar gehouden door slechts 1 kenmerk, meer bepaald de schubben. Elk verschillende soort karper heeft een ander schubbenpatroon. De ene karper heeft bijvoorbeeld slechts enkele schubben (lederkarper) een andere heeft dan abnormaal gevormde grote schubben (spiegelkarper) en dan weer een andere heeft normale schubben (schubkarper & wilde karper).

5.3.4.8

De steur



Een steur is gekend bij het grote publiek voor zijn kaviaar. Uit onderzoek blijkt dat een geslachtsrijpe, vrouwelijke steur tot 15% van haar lichaamsgewicht aan kaviaar kan meedragen.



Wist je dat de eitjes van de steur (kaviaar) vroeger gewoon in de bars werd gegeven als versnapering. Toen was kaviaar nog zo goedkoop & gemakkelijk te verkrijgen dat het de gezouten nootjes van vandaag verving. Men gaf dit omdat ook kaviaar, dat licht gezouten is, voor een hogere drankconsumptie zorgde.



De zwembeweging bij de steur is heel sierlijk, het hele lichaam beweegt.

5.3.4.9  

14

De pincetvis De pincetvis gebruikt zijn fijne snuit om voedsel uit spleten en gaten van het koraal te halen.

De vis vertoond een zwarte vlek op zijn huid. Dit is een vorm van camouflage bij de picetvis.

De zwarte vlek vertoond verwarring bij de andere dieren doordat het gezien wordt als een oog, wat dus niet het geval is. Roofdieren worden op die manier misleid.

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 5.3.4.10 De meerval   

De onderkant van de vis heeft een andere kleur. Dit heet pigmentatie.

De meerval heeft lange baarddraden.

Vind je in vele aquaria en dienen om algen op te eten (‘ruitenkuisers’).

5.3.4.11 Het zeepaardje        

Familie van de zeenaalden 35 soorten Kleinste 2 cm (dwergzeepaardje) grootste 30 cm Meestal bruingroen -> camouflage tussen waterplanten Staart dient om zich vast te hangen 1 rugvis als stuwer en 2 stuurvinnen aan de zijkant Niet veel vijanden  veel te hard om te eten Het vrouwtje legt de eitjes bij de paring (staarten zijn verstrengeld) in de buidel van het mannetje en het mannetje bevrucht ze en broedt ze uit.

5.3.4.12 Octopus  

Een octopus is zo slim als een hond.

3 harten, 8 armen en blauw bloed

5.3.4.13 De roggen    



Ze behoren tot de familie van de haaien.

Roggen zijn meestal ongevaarlijk, met uitzondering van de pijlstaartrog met giftige stekels op staart. Een steek kan verlamming veroorzaken.

Roggen zijn ook vaak slimmer dan haaien (verhouding hersenen en de rest van het lichaam is groter dan bij haaien).

Roggen en haaien gaan zich verdedigen mede dankzij countershading. Als je onder een rog/haai zwemt en je kijkt naar boven zie je hem niet door het witte licht van de zon op het wateroppervlak. De buik van deze roggen/haaien is dan ook wit.

Roggen hebben een goede camouflage.

5.3.4.14 De egelvis  

Zijn stekels staan altijd opgericht.

Deze vis kan zich oppompen met water, de stekels komen recht en de vis is geen prooi meer voor andere roofvissen.

5.3.4.15 De doktersvis 

15

De schitterende blauwe kleur van deze doktersvis is het privilege van jonge dieren. Als hij zijn volwassen formaat bereikt, verliest de kleur zijn glans om plaats te maken voor een gele tint, die langzaam het hele vissenlijf bedekt, te beginnen bij de buik.

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 

Dory is palet doktersvis -> mesjes achteraan



Dory (doktersvis) gekend van de film ‘finding Nemo’ wordt vaak gebruikt als aasvis. Dit komt ten eerste omdat het vlees van deze vis een zeer sterke geur afscheid en ten tweede omdat deze niet duur is.



Evenals alle doktersvissen heeft ook de ‘picasso’ intrekbare ‘lemmets’ onder aan zijn staart.

Deze snijbijtels zijn verdedigingswapens voor deze vis en je moet hem dan ook nooit met de blote hand vastpakken.

5.4 Handleiding bij verwerkingsles 5.4.1

Doelen en eindtermen.

Deelleerplan: Wereldoriëntatie, net: VVKBaO 0.1 Kinderen willen meer te weten komen over de wereld in al z’n dimensies, hier en elders, vroeger en nu. – plezier beleven aan activiteiten waardoor ze de wereld verkennen.

0.5 Kinderen werken samen.

0.6 Kinderen drukken zich zo verstaanbaar mogelijk uit en benoemen waar mogelijk de dingen correct.

0.9 Kinderen kunnen nauwkeurig waarnemen met al hun zintuigen.

0.12 Kinderen kunnen uit een aantal vaststellingen zelf conclusies trekken.

0.14 Kinderen kunnen informatie ordenen, rubriceren, classificeren.

0.15 Kinderen kunnen verslag uitbrengen over hun bevindingen.

1.1 Kinderen kunnen nauwkeurig waarnemen met al hun zintuigen en op een systematische wijze noteren.

1.3 Kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gagbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden.

1.5 kunnen bijorganismen kenmerken aangeven die illustreren dat ze aangepast zijn aan hun opgeving.

7.4 Kinderen zien in dat mensen, dieren, planten een grote verscheidenheid in kenmerken vertonen.

7.5 Kinderen ontdekken dat er tussen mensen onderling, dieren onderling en planten onderling veel gelijkenissen bestaan.

7.7 Kinderen zien in dat organismen aangepast zijn aan een leefwijze in een bepaald milieu

16

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 7.8 Kinderen ontdekken dat planten, dieren en mensen zich op een andere manier voortplanten.

5.4.2

Lessuggestie

Fase 1 De kinderen hebben een bezoek gebracht aan het Sea-life centre. Ze hebben hierbij een bundel gehad waar ze kennis konden opdoen. Deze opgedane kennis wordt verondersteld in een mindmap gegoten te worden.

Om eens te kijken wat jullie van het bezoek en de dieren onthouden hebben, gaan jullie per 2 een mindmap maken op de computer. We gaan dit doen met ‘text to mindmap’.

Wat is dat nu eigenlijk, een mindmap? (Achtergrondinfo) Je surft straks samen naar http://www.text2mindmap.com/. In dat programma ga je een mindmap kunnen maken. (Als leerkracht toon je een mindmap die je voorbereid hebt in dat programma.)

Met een mindmap bouw je een duidelijke structuur op rond een bepaald onderwerp. Die structuur helpt je om de kennis die je verworven hebt duidelijk te structureren zodat je die beter kan onthouden en begrijpen. Je legt verschillende relaties tussen allerlei dingen.

(Deze uitleg kan je ondersteunen met je zelfgemaakte voorbeeld. Je kan ook tonen hoe je een mindmap maakt.) => eventueel een voorbeeld op bord.

Stappenplan: -

Je surft naar de bovenstaande site.

Je maakt je mindmap in dat programma. Je gebruikt als centraal woord ‘Sea-life’.

Je slaat je bestand op in ‘downloads’. Daarna kan je het op je bureaublad verslepen.

Organisatie: De kinderen gaan per 2 aan een pc zitten.

Richtvragen die kunnen gesteld worden tijdens het werken: -

“Welke soorten dieren hebben we allemaal gezien?”

“Wat was er zo speciaal aan…?”

“Welke klassen gewervelden zijn er allemaal?”

“Welk dier behoort tot welke klasse?”

“Wat is het verschil tussen…?”

Achtergrondinfo voor leerkracht: De leerkracht legt eerst uit wat de bedoeling is en tekent eventueel een voorbeeld (leeg of ander onderwerp) op bord.

De kinderen kunnen aan de slag op de computer of met de hand.

Als ze het met de computer maken wordt wel eerst op papier gewerkt zodat ze weten wat ze op het scherm moeten krijgen.

Leerkracht loopt rond begeleidt en stelt vragen.

17

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life Fase 2 De resultaten worden klassikaal overlopen zodat er een klassikale mindmap ontstaat (op het bord).

De leerlingen mogen hun extra vragen stellen. Hier wordt al toegewerkt naar de tabel die in de volgende fase wordt vervolledigd.

Ook worden de weetjes (zie handleiding) met de kinderen besproken.  

Weten jullie nog meer over sommige dieren? (de leerkracht kan er dan nog verder op ingaan) Wat willen jullie nog te weten komen over een bepaald dier?

Belangrijk: Als de proef met de pincetvis overlopen wordt, wijs er dan op dat de bol op het lijf van de pincetvis groter is dan zijn werkelijk oog. Bevraag het nut daarvan.

Uitleg: Deze bol lijkt op een nep oog. Dit oog is heel groot waardoor dit het oog lijkt van een grote (roof)vis. De andere vissen weten dat ze best bij grote vissen vandaan blijven, dus vallen ze de pincetvis niet lastig.

De zwemblaas is gevuld met gas. Deze kan je vergelijken met een ballon die kan op- en leeggeblazen worden.

Transfer: Bij pigmentatie kan je als leerkracht de transfer maken naar andere dieren die onderaan ook een lichte kleur hebben en bovenaan een donkere kleur. (vb. konijn, vos, wolf, hond… zo wat alle dieren) Fase 3 (Tussenfase die kan verplaatst worden.)

De kinderen bedenken per 2 (op basis van de mindmap en de andere kennis) een nieuwe slogan voor het Sea-Life center. Deze slogan wordt later verder gebruikt om op de affiche te plaatsen.

De slogan wordt op het bord geschreven.

Fase 4: Het Sea-lifespel Organisatie: De kinderen spelen het spel in groepjes van 5.

Het grote Sea-life spel bestaat uit een spelbord en uit een dobbelsteen.

Het doel is om eerst aan de eindstreep te geraken.

Telkens je op een bepaald dier komt, vertel je aan de andere van de groep wat je weet van dat dier.

Wat is er speciaal? Wat is er belangrijk? …

Tip: Voorzie meerdere vragen per kaartje/vakje. Zo komen niet steeds dezelfde vragen aan bod.

6

Handleiding bij parcours 2: de reptielen, de vogels en de zoogdieren

6.1 Voortellen van het parcours De kinderen zijn in groepjes verdeeld (max. 4 personen per groep).

Ze krijgen van de leerkracht te horen waar hun parcours begint. Zo zal vb een groep beginnen bij de zeehonden, maar een anderen groep zal dan beginnen bij de pinguïns enz.

18

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life De kinderen noteren hun bevindingen in de bundel. Om deze bevindingen op papier vast te leggen krijgen ze een bepaalde tijd (afgesproken met de klasleerkracht). Op het teken van de leerkracht wordt er na deze tijd verzameld. Er wordt een korte bespreking gehouden met de leerkracht als moderator van het gesprek. De leerkracht kan richtvragen stellen (zie verder) om de inzichten van de leerlingen te testen. Er is een kort quizblad voorzien waarbij de teams mogen overleggen welk dier bij welke groep van gewervelden hoort. Dit kan doorgaan in het Sea-life centre maar ook in de klas ter vastzetting.

6.2 Handleiding bij de inleidende les 6.2.1

Doelen en eindtermen

1.6 De kinderen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden.

0.6 Kinderen drukken zich zo verstaanbaar mogelijk uit en benoemen waar mogelijk de dingen correct.

0.10 Kinderen kunnen vragen stellen waarvan de antwoorden onderzoekbaar of opzoekbaar zijn.

0.12 Kinderen kunnen uit een aantal vaststellingen zelf conclusies trekken.

6.2.2   

6.2.3

Benodigdheden Krijtbord/smartbord (woordspin + tabel met gewervelden en ongewervelden) Powerpoint + computer (en eventueel beamer) Prent voorzien in bijlage (skeletten)

Suggestie

De powerpoint is een leidraad om het centre voor te stellen. Zo zien de kinderen al hoe het centre eruit ziet en wat ze kunnen verwachten.      

19

We kijken even naar de geraamtes van de dieren (prenten zie bijlage).

Wat hebben al deze dieren gemeen? (Kleine botjes die aaneengeschakeld zijn.)

Hoe heten we deze botjes (kinderen kunnen voelen bij elkaar)? (Wervelkolom) Hoe zou de verzamelnaam dan zijn voor deze dieren? (gewervelden) Kennen jullie al soorten gewervelden?

Vogels Vissen Amfibieën Reptielen Zoogdieren Als de ene groep gewervelde dieren zijn, welke dieren zitten dan in de andere groep? (ongewervelden)

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

 -

Kennen jullie ongewervelde dieren (dieren zonder wervelkolom?)

Slak Mossel Krab Kreeft Spin Vlinder …



Wat zouden jullie te weten willen komen over de gewervelde dieren?

Hierna volgt het bezoek aan het centre.

Klasgesprek Het klasgesprek is puur gebaseerd op het ophalen van voorkennis. Zo kan je als leerkracht inschatten wie al wat meer weet. Deze leerling(en) kan/kunnen misschien al wat uitleg geven aan de andere leerlingen.

Doel van de les Het doel van deze les is dat de kinderen weten dat er een groep gewervelden bestaat en een groep ongewervelden. Ook is het handig op de 5 klassen van de gewervelden te benoemen (vogels, reptielen, vissen, zoogdieren en amfibieën). Zo zullen de opdrachten die in het pakket zitten vlotter verlopen.

Organisatie In de inleidende les worden ook al 4 groepen gemaakt. Deze groepen krijgen elk een naamkaartje (zie bijlage). Met deze kaartjes werken ze in het centre. Zo begint vb. de groep van de haaien bij de pinguïns. De groep van de roggen kunnen dan bij de otters beginnen enz.

6.3 Handleiding bij parcours 2 6.3.1

Doelen en eindtermen

Zie hoger :Alle doelen per net en eindtermen in de tabel.

6.3.2   

20

Benodigdheden Whiteboard + stiften Educatieve bundel Schrijfgerei + kleurpotloden

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life    

6.3.3

Proefkaarten Proefmateriaal (opgesteld in sea-life) Naamkaarten Nummerkaarten (voor bij de opdrachten opgesteld in sea-life)

Organisatie

De kinderen worden in de inleidende les verdeeld in groepen.

Eens aangekomen in het centre worden er afspraken gemaakt rond gedrag en verzamelen.

Ook volgt een korte instructie waar met een educatieve bundel wordt getoond, wat van de leerlingen verwacht wordt en hoe ze de opdrachten moeten doen.

Aan de hand van nummerkaarten in het centre weten de kinderen waar ze moeten starten.

Vb. De groep van de haaien start bij de pinguïns . Nadat ze de opdracht bij de pinguïns deden, gaan ze door naar de otters enz.

Eens de kinderen al deze opdrachten deden, zijn er nog extra opdrachten voorzien in dit pakket zodat er kan voorkomen worden dat bepaalde groepen al veel eerder klaar zouden zijn. (Deze opdrachten dienen eigenlijk als buffer.)

Als bespreking in het Sea-life centre kunnen de kenmerken per klasse opgenoemd worden en getest worden met een quiz (Zie blad met allerlei soorten dieren en kleurbolletjes.)

Dit blad is toegevoegd bij het pakket. Zo kan je als leerkracht controleren of de inhoud begrepen is.

Bordschema (eventueel op whiteboard dat beschikbaar is in het centre).

21

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

6.4 Achtergrondinfo voor de leerkracht (uitleg per gewervelde klasse) 6.4.1 6.4.1.1

De zoogdieren Kenmerken

Tot de zoogdieren behoren alle dieren die hun jongen zogen. Dit betekend dat ze met moedermelk worden gevoed. De mens is dus een zoogdier, net als schapen, varkens en runderen.

Alleen bij zoogdieren kunnen haren als huidbedekking voorkomen. Ze zijn een ideale bescherming voor het leven op het land. Zeezoogdieren zoals de dolfijn, die uitsluitend in het water leven, hebben geen haren.

Vleermuizen zijn de enige vliegende zoogdieren.

6.4.1.2

De zeehonden

Algemeen De zeehond is een vinpotig zoogdier, wat wil zeggen dat het vinnen heeft en dat de jongen bij de mama komen eten. Andere vinpotige zoogdieren zijn de zeeleeuw en de walrus. Een zeehond leeft nooit alleen, maar altijd in een kolonie.

De ledematen Lichaam: De zeehond heeft een enorm gestroomlijnd lichaam.

Oren: Hij heeft geen oorschelpen, maar wel kleine gaatjes aan de zijkant van zijn kop.

Deze kan hij afsluiten als hij duikt (zodat er geen water binnen komt).

Een zeehond kan wel 20 minuten onder water blijven!

Ogen: Hij heeft vrij grote ogen, die nodig zijn om onder water te kunnen zien.

Het nadeel is wel als hij boven water is, kan hij niet zo goed zien.

De zeehond kan ook bepaalde kleuren niet onderscheiden!

Snorharen: Hiermee kunnen ze de stroming van het water voelen ĂŠn kunnen ze ook voelen in welke richting de vissen zwemmen (belangrijk als het water vies is).

De pels: De pels is een dikke spek laag en is eigenlijk de jas van de zeehond.

De pels bestaat uit 2 soorten haren, de korte, ruige, lichte haren en de lange donkere haren. Deze beschermt de zeehond tegen de kou van het water.

22

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

Verplaatsing In het water: De zeehond gebruikt zijn achtervinnen om zich voort te kunnen bewegen en zijn voorste vinnen om te sturen. De zeehond heeft dezelfde manier van zwemmen als de grote vis.

Op het land: Op het land kan hij zich moeilijk voortbewegen. Hij moet kruipen door afwisselend zijn borst en zijn bekken te gebruiken.

De gewone zeehond Gewone zeehond: Hij bestaat 15 miljoen jaar en heeft een V-vormige snoet! De gewone zeehond kan je terugvinden in de Waddenzee en rond de Zeeuwse eilanden. Bij deze soort zijn de mannetjes moeilijk te onderscheiden van de vrouwtjes. Ze zijn van 1,5m tot 1,8m groot en wegen tussen de 70 en de 200 kg. De pels is erg verschillend, de kleur varieert van zilverachtig grijs tot heel donker bruin en de buik is altijd lichter dan de rest.

De kindjes worden geboren op het einde van de lente en in het begin van de zomer. Zij hebben allen een witte wollige vacht als ze nog in de mama zitten

Ademhaling Voordat ze duiken, nemen ze een hele grote voorraad zuurstof op.

Als ze dan onder water zijn, word er een enorm grote druk op de zeehond uitgeoefend.

Als hij terug naar boven zwemt, vermindert de druk.

Maar opgelet, als de zeehond te snel naar boven zwemt, kan dit heel gevaarlijk zijn ĂŠn kan hij zelfs sterven! Dit is ook zo bij duikers.

Eten Als het hoogwater is gaat hij eten zoeken en als het laagwater is ligt hij te luieren op de zandbanken te genieten van het zonnetje. Een zeehond eet allerlei soorten vis (bijvoorbeeld zalm en kabeljauw ) en ook weekdieren! Omdat ze al die vis opeten, worden ze gehaat door de vissers. Ze eten onder water zonder water mee te nemen door de tong tegen het gehemelte te houden. Zo sluiten ze de luchtpijp af!

Bedreiging en de gevolgen De grootste bedreiging van de zeehond is spijtig genoeg de mens. Hij jaagt op de diertjes om nadien hun huid en het vet van hun pels te verkopen. Van de huid worden kleren gemaakt en het vet gebruiken ze als lampenolie. Vroeger jaagde de mensen omdat ze dachten dat het een schadelijk dier was. Elk jaar werden ongeveer 600 zeehonden vermoord.

Als een zeehond dood is en de jager wil weten hoe oud hij is, moet hij naar de hoektanden kijken.

Hierop staan een aantal kringen en per jaar komt er een kring bij, net zoals bij een boom. In het Sealife centre kunnen zieke zeehonden terecht om ze terug beter te maken. Zo kunnen ze na een tijdje weer vrij in de zee zwemmen.

23

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life De zeehondjes maken natuurlijk ook een bepaald geluid. Dit geluid lijkt op een diep gehuil en klinkt als een lange “HA-HIE”. Als het mannetje een geluid maakt is hij of aan het brullen, of aan het snuiven, of aan het boeren!

6.4.1.3

De zeeleeuw

Algemeen Wanneer een zeeleeuw onder water een prooi achtervolgt kunnen ze hun hartslag heel wat verlagen zodat ze tot 10minuten onder water kunnen blijven wat natuurlijk een groot voordeel is wanneer je onder water jaagt.

De zeeleeuwen hebben een blaffend geluid. Zo kan je zeeleeuwen en zeehonden onderscheiden.

De zeeleeuw lijkt qua levenswijze op de zeehond. Ze eten ook kleine vissen, ademen onder water zoals de zeehond.

De zeeleeuw heeft wel een spitsere snuit dan die van de zeehond.

Weetje De meeste zeeleeuwen en zeehonden leven in zee, maar komen aan land voor de voortplanting.

6.4.1.4

De otters

Algemeen De otters staan gekend voor hun zeer vettige vacht waardoor het water er snel van druipt en ze zo snel kunnen drogen. Dit is zeer belangrijk om zo geen infecties zoals verkoudheden of zelf onderkoeling op te lopen.

De bekendste otter is de visotter. Deze komt ook in België voor. Hij wordt ook wel de Europese otter genoemd.

Familie van de otter Otters zijn familie van de marterachtigen. Het zijn allemaal roofdieren, erg klein maar leuk.

Bijvoorbeeld de wezel, de zwartvoetbunzing en de veelvraat. Ook de zilverdas en het stinkdier zijn familie.

Weetje Een wezel is net zo lang als een potlood en even breed als een bezemsteel. Een boswachter zag ooit een wezel die gepakt was door een buizerd (een grote roofvogel). De vogel vloog de lucht in en even later viel de buizerd dood naar beneden. De wezel had zijn keel doorgebeten.

24

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

Uiterlijk van de otter Een otter is een waterzoogdier, net zoals de zeehond en een zeeleeuw.

De otter heeft een lang, soepel lijf met een lange puntige staart. Hij heeft een perfect lichaam om te zwemmen, te duiken en te jagen.

Heel kenmerkend voor een otter is dat hij een dikke vacht heeft met heel veel haar.

Weetjes Op een stukje zo groot als één eurocent groeit bij een otter evenveel haren als jij op je hoofd hebt.

Die vacht houdt de otter warm en is waterdicht.

De otter kan ongeveer 80 tot 120 centimeter worden en ze wegen 8 tot 12 kilo.

Alle otters hebben grote tanden om vissen mee op te eten.

Ze hebben kleine oortjes omdat er anders water in zou komen als ze grote oren hadden.

Als de otter duikt, gaan de oortjes dicht.

Otters hebben kraaloogjes. Ze kunnen er boven en onder water mee zien.

Otters hebben ook stijve haren op hun ellebogen en op hun gezicht. Die werken als voelsprieten.

Daar kunnen ze bijvoorbeeld de vis mee voelen.

Boven water kunnen ze goed ruiken. Ze geven boodschappen met geurstoffen die ze langs de oever achterlaten. Een otter heeft een goede neus: hij kan 1000 keer zo goed ruiken als jij.

Tussen hun tenen hebben ze zwemvliezen zodat ze goed kunnen zwemmen.

Ze hebben ook klauwen aan de voor- en achterpoten zodat ze een hol kunnen graven.

Gedrag en eten Otters zijn hele goede vissers. Vroeger kregen vissers in Zweden zelfs hulp van tamme otters.

Een zeeotter eet wel 10 kilo vis per dag!

Mannetjes zeeotters stelen heel vaak het eten van de vrouwtjes!

Zee-otters vinden schelpen heel lekker. Als ze er dan één gevonden hebben, dan gaan ze op hun rug drijven en leggen ze de schelp op hun buik. Ze slaan dan met de steen op de schelp en zo kunnen ze eruit eten.

De otter is een nachtdier. ´s Nachts gaat hij op jacht en ´s middags ligt hij te slapen.

Een otter slaapt op zijn rug in het water met zijn handjes voor zijn ogen.

Otters leven bijna hun hele leven alleen, omdat het bange dieren zijn, vooral voor mensen.

Alleen in het paarseizoen leven ze een tijdje samen.

Jongen Een otter krijgt 2 of 3 jongen per keer. En een visotter maakt zijn hol onder een boom bij de oever.

Een otter is 2 maanden zwanger. De jongen worden na een jaar zelfstandig.

Bij zee-otters kunnen de jongen al meteen na de geboorte zwemmen.

25

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

Waar leeft de otter?

Otters leven altijd in de buurt van water. Een zeeotter komt bijna nooit aan wal.

Zelfs zijn jongen worden in zee geboren.

Otters leven in alle werelddelen behalve in Australië en in het Antartica (daar is het te koud).

In Europa komt de visotter voor. De visotter heet ook Europese otter, maar hij komt niet alleen in Europa voor maar ook in Azië en Noord-Afrika.

Bedreiging Toen de mensen geweren kregen, werd het voor de otter moeilijk om te overleven: ze werden doodgeschoten omdat mensen het bont mooi vonden.

Vissers hadden ook een hekel aan otters omdat ze alle vissen opaten.

De regering betaalde zelfs geld voor elke gedode otter.

Verder gebruikten boeren steeds meer landbouwgif. Dat raakt in het grondwater en het komt in de vissen.

Otters eten heel veel vissen en daardoor gingen er heel veel dood door het gif.

6.4.2

De vogels

6.4.2.1

Kenmerken

Bij vogels zijn de veren het belangrijkste uitwendige kenmerk. Ook de snavel en vleugels zijn hier kenmerkend. Dankzij hun veren kunnen de meeste vogels vliegen.

6.4.2.2

De pinguïns

Algemeen Pinguïns zijn vogels. Ze hebben veren en vleugels, maar ze kunnen niet vliegen. Het verendek is waterdicht zodat hij het niet koud krijgt.

Als hij het te koud krijgt wappert hij met zijn vleugels.

Als de pinguïn het warm krijgt steekt hij zijn vleugels uit. De pinguïn gebruikt zijn vleugels als flippers.

Zijn pootjes zijn kort en tussen zijn tenen zitten zwemvliezen.

De pinguïn gebruikt zijn pootjes samen met zijn staart om te sturen onder het zwemmen. Door de vorm van het lichaam kan de pinguïn heel snel zwemmen.

De pinguïn kan niet zo goed lopen, hij waggelt heel erg.

Weetjes Aan de achterkant zijn de pinguïns blauwzwart of blauwgrijs en aan de voorkant wit. Sommige mensen vinden dat het net is alsof een pinguïn een sjiek pak aanheeft.

Maar dit is wel makkelijk als ze in de zee zwemmen. Als je onder ze door zwemt dan zie je ze niet

26

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life omdat de buik wit is, net als de lucht. Van boven zie je ze niet omdat de rug donker is, net als de bodem van de zee.

Het geslacht is niet te zien door mens dus DNA test noodzakelijk.

Zelf zien ze dat wel. (soms ook homo koppels) afhankelijk van roep, blijven trouw.

Ze leggen eieren aan land

De Humboldt De Humboldt-pinguïn heeft rond de snavel en ogen een stuk roze huid. Dit is niet voor versiering, maar dient als afkoeling wanneer de pinguïns het te warm hebben. Daarnaast dient dit ook om het overtollige zout dat de dieren binnen krijgen uit te scheiden.

De Humboldt-pinguïn leeft in grote kolonies en om daar hun partner in terug te vinden moeten ze het hebben van hun roep en buiktekening. Een pinguïn kan perfect zijn of haar partner uit de kolonie halen door gewoon te luisteren naar het geluid. Daarnaast heeft elke pinguïn een unieke tekening op z’n borst/buik die hun partner herkent.

Ze zijn bedreigd doordat hun eten naar warmere gebieden trekt.

Jongen Volwassen pinguïns vormen paartjes en blijven vaak de rest van hun leven bij elkaar.

De meeste pinguïns leggen 2 eieren per keer. Samen broeden ze de eieren uit. Het duurt ongeveer 65 dagen en dan breekt het ei. Dan komt er een grijs-wit kuikentje uit.

6.4.3 6.4.3.1

De reptielen Kenmerken

Reptielen kun je best herkennen aan hun droge huid die bedekt is met droge schubben en schilden.

Die huid laat noch water noch lucht door. Reptielen noemen we ook kruipdieren, omdat ze meestal met hun buik over de grond voorruit kruipen. Tot de reptielen behoren hagedissen, slangen, schildpadden en krokodillen. Ze hebben dus een leder-achtige huid met schubben.

6.4.3.2

Groene Schildpad

Algemeen De schildpad is een reptiel. Net zoals krokodillen, kikkers , slangen, salamanders,….

Reptielen zijn koudbloedige dieren.

Dat houdt in dat ze zich alleen kunnen voortbewegen als de temperatuur hoog genoeg voor ze is. Als de schildpad zich opwarmt in de zon, dan kan hij de warmte voor een poosje opslaan in zijn schild.

27

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life Schildpadden leven al 150 miljoen jaar op deze aarde. Wat betekent dat ze uit de tijd van de dinosauriërs stammen. Ze kunnen ook heel erg oud worden. De oudste schildpad is wel 225 jaar geworden.

De groene schildpad Dit is de grootste schildpad ter wereld, magnetische receptoren werken als een GPS voor het dier.

Vrouwtjes komen aan land om hun eieren te leggen, door verschuivingen van de aardkorst komen hun nest- en eetgebieden steeds verder van elkaar te liggen.

Zwemt 40 km/h Adem 20 min inhouden of in rust tot 4u Zwemt in warme wateren zoals indische, Altantische en Stille Oceaan ook Middellandse zee.

Ze zijn hoofdzakelijk vegetarisch. Ze eten zeegras en algen, maar in hun eerste jaren voeden ze zich ook met kwallen schaaldieren en vissen-> In het Sea-life centre krijgen ze groenten zoals broccoli, sla, kool en spruiten en ook viskorrels. Dit dieet wordt aangevuld met speciale vitaminen, mineralen en supplementen om een optimale schildgroei te garanderen.

Bouw van een schildpad Een schildpad heeft 2 schilden: een rugschild en een buikschild. Door deze 2 schilden is het lijf goed beschermd tegen bijvoorbeeld roofdieren. Als er gevaar dreigt trekt de schildpad zijn kop, staart en 4 poten in zijn schild en blijft zitten waar hij zit, want hij kan niet wegrennen. Het schild is een soort doos van botten en daaroverheen zit hoorn. Dit is een stof waar bijvoorbeeld onze nagels van gemaakt zijn.

De wervels en de ribben van de schildpad zijn in het schild gegroeid. Meteen onder het schild, tussen zijn ribben, net als bij ons, zitten zijn organen. Zoals het hart, de longen, de maag en de darmen. Dit betekent dus dat de schildpad niet uit zijn schild kan komen, zoals je wel eens in tekenfilms ziet.

Jongen Babyschildpadjes komen uit na ongeveer 8 weken.’S Nachts komen ze dan uit hun nest en gaan ze de zee in.

Slechts 1/1000 zeeschildpadden wordt volwassen-> eerste weken van hun leven zeer teer dus prooi voor haaien, krabben en vogels.

Weetjes Bij de groene zeeschildpad kan je op iedere voorpoot een kegelvormig uitsteeksel zien dat wit is van kleur en bekend staat als ‘het klauwrestant’. Dit is een overblijfsel van ‘de vingers’ van de schildpad.

De groene zeeschildpad bezit net als alle andere zeeschildpadden ‘zoutklieren’. Deze aangepaste traanklieren scheiden het ingeslikte zout dat meekomt met hun voedsel terug uit. De zoutklieren nemen bij de zeeschildpad meer plaats in de schedel in dan de hersenen omdat het zo’n belangrijke functie heeft. Deze klieren nemen eigenlijk de taak van de nieren gedeeltelijk over want het dier krijgt zoveel zout binnen dat de nieren het afvoeren ervan niet zouden aankunnen.

28

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life Nog even iets over hoe je kunt herkennen waarneer een schildpad een mannetje of een vrouwtje is..: Bij een mannetje zijn de nagels van zichzelf al langer en de bij het mannetje is het buikschild wat minder bol dan bij het vrouwtje. Want als ze dan gaan paren moet hij natuurlijk precies op het meisjes schild passen.

Bedreiging Helaas zullen, net zoals de dinosauriërs, enkele soorten schildpadden uit gaan sterven. Dit komt omdat mensen in China schildpadden doden om van het schild medicijnen te maken tegen kanker en het vlees eten ze erg veel, o.a. op bruiloften. Want de Chinezen geloven dat de personen die trouwen dan voor altijd bij elkaar blijven. In China zijn al een paar soorten schildpadden niet meer te vinden, dus halen ze de schildpadden nu al uit andere landen. Op die manier zullen er langzaam aan steeds minder schildpadden op de wereld zijn.

Moerasschildpadden Moerasschildpadden leven niet alleen in moerassen, maar ook bij beekjes, poelen en meren. Daarom worden ze ook wel waterschildpadden genoemd. Moerasschildpadden zijn heel goede zwemmers. Ze hebben vliezen tussen hun tenen en een afgeplat schild, hierdoor kunnen ze in het water snel vooruit komen.

6.4.4

Kenmerken van de amfibieën.

Amfibieën leven zowel op het land als in het water.

De larven van amfibieën zijn, net zoals vissen, gebonden aan het water, omdat ze met kieuwen ademen. Tijdens de metamorfose of gedaanteverwisseling naar volwassen dieren verdwijnen die kieuwen en komen er longen in de plaats.

Dankzij de longen kunnen amfibieën op het land ademhalen. Ze ademen ook langs hun naakte huid die met slijm is bedekt.

Volwassen amfibieën blijven nog aan het water gebonden voor de voortplanting.

Tot de amfibieën behoren padden, kikkers en salamanders. Ze hebben een glanzende huid.

6.4.4.1

De pijlgifkikkers

Algemeen Een Gouden pijlgifkikker kan 10 mensen doden met zijn gif.

Hier in Sealife zijn ze niet meer giftig omdat ze hun gif aanmaken door de planten en insecten die ze eten. In Sealife krijgen ze dus ander dieet dan in vrije natuur.

Hun gif is Spierverlammend.

Pijlgifkikkers zijn maar 7 centimeter groot en hebben hele felle kleuren. Hoe oud ze kunnen worden weet niemand.

29

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

Jongen Net als bij de kikkers bij ons in de sloot leggen de pijlgifkikkers eieren. De Pijlgifkikkers leggen hun eitjes op een blad van een waterplant. Als de eitjes uitkomen, klimmen de kikkervisjes op de rug van de moeder.

Die klimt een boom in en gooit ze in groepjes van vier in de kleine waterplasjes die op de blaadjes liggen. Er ontstaat een soort kikkerdril.

Meestal komen de eieren na ongeveer 3 weken uit, dan heb je een kikkervisje. Het kikkervisje krijgt eerst achterpoten en daarna voorpoten. Zijn staart wordt korter en korter....

Leefgebied Pijlgifkikkers leven in een warme en vochtige omgeving, temperaturen van ongeveer 25ยบC tot 28ยบC. Ook moet er veel vocht in de lucht hangen. Daarom komen pijlgifkikkers voor in het tropisch regenwoud (De Amazone) van Midden- Zuid Amerika.

Vijanden De felle kleuren van en pijlgifkikker hebben een afschrikfunctie: oppassen, ik ben giftig en dus niet eetbaar.

De huid van een pijlgifkikker bevat vele kliertjes waaruit gif kan worden afgescheiden. Als de pijlgifkikker in gevaar komt het gif als een schuimige substantie tevoorschijn op zijn huid.

Weetje Toch schrikken niet alle dieren op de felle kleuren, kousenbandslangen bijvoorbeeld, eten zowel padden als pijlgifkikkers. Met een pijlgifkikker achter de kiezen begonnen de slangen echter heftig met hun kop te schudden en kronkelden ze minstens veertig minuten met wijd opengesperde bek over de grond. Uiteindelijk braakten ze hun prooi weer uit.

6.4.5

Kenmerken van de vissen.

Omdat vissen niet met longen maar met kieuwen ademen moeten ze in het water leven.

Als ze dat niet zouden doen zouden de kieuwen snel uit drogen, waardoor ze geen zuurstof meer uit de omgeving zouden kunnen halen. Vissen zijn helemaal aangepast aan het leven in water, ze bewegen zich voort met hun vinnen. Hun huid is glad en bedekt met schubben.

6.4.6

Samenvatting

Alle gewervelde dieren bezitten wervels die samen de wervelkolom of ruggengraat vormen. Ook de mens behoort tot de gewervelden. Dieren zonder een wervelkolom noemen we ongewervelde dieren.

30

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

31

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

6.5 Handleiding bij de verwerkende les (kennis) 6.5.1

Doelen en eindtermen

Deelleerplan: Wereldoriëntatie, net: VVKBaO 0.1 Kinderen willen meer te weten komen over de wereld in al z’n dimensies, hier en elders, vroeger en nu. – plezier beleven aan activiteiten waardoor ze de wereld verkennen.

0.5 Kinderen werken samen.

0.6 Kinderen drukken zich zo verstaanbaar mogelijk uit en benoemen waar mogelijk de dingen correct.

0.9 Kinderen kunnen nauwkeurig waarnemen met al hun zintuigen.

0.12 Kinderen kunnen uit een aantal vaststellingen zelf conclusies trekken.

0.14 Kinderen kunnen informatie ordenen, rubriceren, classificeren.

0.15 Kinderen kunnen verslag uitbrengen over hun bevindingen.

1.1 Kinderen kunnen nauwkeurig waarnemen met al hun zintuigen en op een systematische wijze noteren.

1.3 Kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gagbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden.

1.5 kunnen bijorganismen kenmerken aangeven die illustreren dat ze aangepast zijn aan hun opgeving.

7.4 Kinderen zien in dat mensen, dieren, planten een grote verscheidenheid in kenmerken vertonen.

7.5 Kinderen ontdekken dat er tussen mensen onderling, dieren onderling en planten onderling veel gelijkenissen bestaan.

7.7 Kinderen zien in dat organismen aangepast zijn aan een leefwijze in een bepaald milieu 7.8 Kinderen ontdekken dat planten, dieren en mensen zich op een andere manier voortplanten.

Eindtermen ICT 1 De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ict en zijn bereid ict te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren.

2 Gebruiken ict op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier.

5 Kunnen ict gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven.

32

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life 7 Kunnen ict gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen.

6.5.2    

6.5.3

Benodigdheden Kwartet (4 kwartetten van 40 kaarten).

Computers met internetverbinding.

Krijtbord/smartbord (voor mindmap en voor tabel) Kladpapier (voor mindmap en/of slogan)

Lessuggestie

Fase 1 De kinderen hebben een bezoek gebracht aan het Sea-life centre. Ze hebben hierbij een bundel gehad waar ze kennis konden opdoen. Deze opgedane kennis wordt verondersteld in een mindmap gegoten te worden.

Om eens te kijken wat jullie van het bezoek en de dieren onthouden hebben, gaan jullie per 2 een mindmap maken op de computer. We gaan dit doen met ‘text to mindmap’.

Wat is dat nu eigenlijk, een mindmap? (Achtergrondinfo voor de leerkracht.)

Je surft straks samen naar http://www.text2mindmap.com/. In dat programma ga je een mindmap kunnen maken. (Als leerkracht toon je een mindmap die je voorbereid hebt in dat programma.)

Met een mindmap bouw je een duidelijke structuur op rond een bepaald onderwerp. Die structuur helpt je om de kennis die je verworven hebt duidelijk te structureren zodat je die beter kan onthouden en begrijpen. Je legt verschillende relaties tussen allerlei dingen.

(Deze uitleg kan je ondersteunen met je zelfgemaakte voorbeeld. Je kan ook tonen hoe je een mindmap maakt.) => eventueel een voorbeeld op bord.

Stappenplan: -

Je surft naar de bovenstaande site.

Je maakt je mindmap in dat programma. Je gebruikt als centraal woord ‘Sea-life’.

Je slaat je bestand op in ‘downloads’. Daarna kan je het op je bureaublad verslepen.

Organisatie: De kinderen gaan per 2 aan een pc zitten.

Richtvragen die kunnen gesteld worden tijdens het werken:     

33

“Welke soorten dieren hebben we allemaal gezien?”

“Wat was er zo speciaal aan…?”

“Welke klassen gewervelden zijn er allemaal?”

“Welk dier behoort tot welke klasse?”

“Wat is het verschil tussen…?”

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

Achtergrondinfo voor leerkracht: De leerkracht legt eerst uit wat de bedoeling is en tekent eventueel een voorbeeld (leeg of ander onderwerp) op bord.

De kinderen kunnen aan de slag op de computer of met de hand.

Als ze het met de computer maken wordt wel eerst op papier gewerkt zodat ze weten wat ze op het scherm moeten krijgen.

Leerkracht loopt rond begeleidt en stelt vragen.

Fase 2 De resultaten worden klassikaal overlopen. De leerlingen mogen hun extra vragen stellen. Hier wordt al toegewerkt naar de tabel die in de volgende fase wordt vervolledigd.

Ook worden de weetjes (zie handleiding) met de kinderen besproken.  

Weten jullie nog meer over sommige dieren? (de leerkracht kan er dan nog verder op ingaan) Wat willen jullie nog te weten komen over een bepaald dier?

Fase 3 (Tussenfase die kan verplaatst worden.)

De kinderen bedenken per 2 (op basis van de mindmap en de andere kennis) een nieuwe slogan voor het Sea-Life center. Deze slogan wordt later verder gebruikt om op de affiche te plaatsen.

De slogan wordt op het bord geschreven.

Fase 4 We werken nu toe naar een klassikale mindmap (zie tabel).

Op het bord staat een lege tabel. In deze tabel komen de kenmerken van elke soort gewervelden, zodat we ze goed uit mekaar kunnen houden. De tabel wordt samen met de leerlingen opgebouwd en besproken aan de hand van prenten.

We overlopen per groep steeds de belangrijkste kenmerken.

34

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life Tabel:

Vis

Kieuwen

Vinnen

Schubben

Onder water

Eitjes in water

Amfibie

Longen

4 poten

Dunne huid

In het water en op het land

Ei met soort gelei er rond, water is nodig!

Reptiel

Longen

4 poten

Schubben

In het water en op het land

Ei met lederachtige schaal

Vogel

Longen

2 poten en vleugels

Veren

In de lucht en op het land

Ei met harde schaal

Zoogdier

Longen

Geen, 2 of 4 poten

Huid

Op het land

Levendbarend

(zuurstofdoorlatend)

Fase 5 Organisatie: Groepen van 4 Per klasse worden steeds 4 kenmerken gegeven. Deze 4 kenmerken zullen een kwartet vormen.

In een kwartet: -

Foto van een dier van die soort Huid Poten Ademhaling

Er zitten telkens 2 vogels, 2 amfibieĂŤn, 2 reptielen, 2 vissen en 2 zoogdieren in.

Er zijn dus 10 kwartetten, 40 kaarten.

De spelregels De kaarten worden geschud en onder de spelers verdeeld. Een speler begint door aan een willekeurige andere speler een andere kaart te vragen van hetzelfde kwartet waarvan de vragende speler al een of meerder kaarten in bezit heeft.

Deze vraag wordt als volgt geformuleerd: "Mag ik van jou van {de kwartetnaam} {de naam van de kaart}?"

35

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life Als de gevraagde speler deze kaart heeft, moet hij deze geven en mag de vragende speler verder vragen. Als de gevraagde de kaart niet heeft, mag hij op zijn beurt gaan vragen. Tijdens het spel is het dus zaak om te onthouden wie van welk kwartet een kaart heeft en welke kaart van dat kwartet dat niet is. Als een speler op deze wijze alle kaarten van een kwartet heeft, maakt hij dit bekend en legt het kwartet opzij.

De speler die aan het eind (als niemand meer losse kaarten heeft) de meeste kwartetten heeft, is de winnaar.

Richtvragen      

Wat vond je van deze vastzettingsvorm?

Hoe verliep het samenwerken?

Heb je moeilijkheden ondervonden?

Wat vond je leuk?

Leerde je nog extra dingen bij? Zo ja welke? …

Fase 6 Afronding: De kinderen komen één voor één naar voor om hun diploma te ontvangen.

36

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

7

Bijlagen

7.1 De bouw van de gewervelde dieren

1) 2) 3) 4) 5) 6)

37

Vissen AmfibieĂŤn Reptielen Reptielen Vogels Zoogdieren

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

7.2 Muzische verwerking: een fantastisch zeedier 7.2.1

Leerplandoelen: leerplan Wereldoriëntatie

Mens en techniek: 6.12 Kinderen kunnen hun materialenkennis en hun kennis van constructie-, bereidings- en bewegingsprincipes gebruiken bij het ontwerpen van een constructie of bereiding.

Dit houdt in dat ze: - ideeën bedenken voor een eenvoudige technische realisatie, - ideeën genereren voor een ontwerp van een technische realisatie 6.14 Kinderen kunnen gebruik maken van hun kennis over en vaardigheid in techniek om een bereiding te maken en een constructie uit elkaar te halen of in elkaar te zetten.

Dat houdt in dat ze: - geschikt materiaal, geschikte hechtingswijzen en geschikt gereedschap kiezen, - kunnen plooien, bevestigen, verdelen, samenvoegen, snijden, kneden, schillen, roeren, schudden, … en afwerken, - een eigen strategie kunnen ontwikkelen om dingen uit elkaar te halen en weer te assembleren.

- zich bereid tonen nauwkeurig, veilig, zorgzaam en hygiënisch, te werken.

6.15 Kinderen kijken kritisch naar een zelfgemaakt product of bereiding.

Dat houdt in dat ze: - controleren of een zelfgemaakt product voldoet aan de zelf vooropgestelde eisen

7.2.2 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Lesdoelen

Gericht luisteren door te kijken naar de leerkracht en te antwoorden op vragen.

Opruimen zoals is afgesproken.

Eigen mening geven over het eigen werk.

Een eigen mening geven over een andermans werk.

Eigen techniek hanteren om een zeedier te maken door verschillende materialen te hanteren.

Zelf kwaliteiten gebruiken die eerder in de theorie zijn besproken.

Zorgen dat alle informatie op een affiche staat.

De criteria naleven bij een opgegeven opdacht.

38

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

7.2.3

Beschouwingsfase: partner van Sharky beschouwen

Voortaak: Breng allerlei afvalmateriaal mee, en materiaal uit de natuur.

Instructie: We beschouwen de resultaten van de kinderen die ze in het Sea-Life Centre zelf maakten. Dit zijn hun partners voor Sharky.

Richtvragen:    

7.2.4

“Waarom koos je voor een snelle/trage zwemmer” “Waarom koos je om een gecamoufleerde partner te maken?”

“Waarom koos je voor een/geen zwemblaas?” … (vragen rond de proeven)

Scheppingsfase: geleide klassikale instructie

Instructie: We leerden nu al veel over de zeedieren.

Het is nu aan jullie om een gefantaseerd zeedier te maken. Hierbij kan je jouw partner voor Sharky namaken, of je kan een nieuw zeedier ontwerpen door delen van bestaande dieren te gebruiken bij het vormen van een nieuw dier.

Wij gaan dat in 3D maken. Jullie moesten allerlei materiaal meebrengen. Ook in de klas wordt er materiaal voorzien zoals: ijzerdraad, rekkers, plakband, lijm, gekleurd papier (verschillende soorten papier), kranten, vilt…

Criteria: Het zeedier moet aan 3 criteria voldoen: -

Er moeten hechtingstechnieken anders dan plakband voorkomen.

Er moeten kwaliteiten van zeedieren in voorkomen.

-

Het dier moet een nieuw bedachte naam hebben.

7.2.5

Verwerkingsfase: creëren van het creatieve zeedier

Organisatie: De klas is verdeeld in eilandjes. De banken stonden op voorhand klaar met napjes. Op zij van de klas staat een materiaaltafel. Ik roep telkens een eiland af om om het materiaal te komen halen zodat ze kunnen starten.

39

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life De vuilbak staat op een strategische plaats zodat iedereen direct kan opruimen en er niet te veel snippers en dergelijke op de grond liggen.

Instructie: Jullie maken eerst een ontwerp op papier voordat jullie het dier in 3D uitwerken.

Bedenk ook bij deze tekening welke materialen je zal gebruiken. Geef jouw dier ook een naam.

Ik laat de leerlingen zelfstandig aan de slag gaan. Ze zijn leelringen van de 3e graad en ze kunnen zelf technieken toepassen die in eerdere beeldlessen aan bod kwamen.

“Zijn er vragen?”

(…)

Begeleiding: Loop rond ter begeleiding. Help waar nodig.

Leerlingen die weinig inspiratie hebben kunnen hun partner voor Sharky uitwerken.

7.2.6

Uitdieping: ontwerpen van een affiche

Instructie: Als je sneller zou klaar zijn met jouw zeedier, dan krijg je nog de kans om een affiche te ontwerpen voor het Sea-life centre.

Wat moet er zeker op een affiche staan?

-

Titel (naam van het Centre) Adres Beelden van wat er te zien is Een slogan (als die er is) Prijs Site Waarom mensen naar het Sea-Life Centre moeten komen

Er worden A3 bladen voorzien waar de kinderen zelf mee aan de slag kunnen. Ze maken een tekening en dan mogen ze deze verven, inkleuren,… of werken met verschillende technieken.

Eventueel kunnen de affiches aan het Sea-Life Centre bezorgd worden zodat ze daar uitgehangen kunnen worden.

40

Handleiding: Educatief Pakket Sea-life

7.2.7

Afwerken en opruimen materiaal

Organisatie: Lln zitten in eilanden.

Instructie: Nu gaan we allemaal stoppen met werken. Ik verwacht dat elke groep zijn materiaal dat hij nog op de bank heeft liggen, terug mooi gesorteerd op de materiaaltafel legt.

Je raapt alle vuil dat rond je eigen bank ligt op en gooit dit in de vuilnisbak en je zorgt ervoor dat je bank er weer netjes bij ligt.

Afspraken: Opruimen doen we nog altijd in stilte!

7.2.8

Nabeschouwing: klassikale feedback

Organisatie: Lln komen allemaal vooraan in een kring rond een centrale bank staan.

Instructie: Ik laat enkele leerlingen verwoorden hoe ze de activiteit vonden en welke techniek ze hebben toegepast. Hoe ze het hebben aangepakt. Welke naam ze hebben bedacht. Wat hun dier zo speciaal maakt…

Richtvragen: “Wie merkt iets moois op aan iemand anders z’n dier/affiche?”

(…)

“Waarom vind je dat?”

(…)

“Welke kwaliteiten heb je gekozen en waarom precies deze?”

(…)

Afspraken: We luisteren naar elkaar.

7.3 De originele lesvoorbereidingen bij instap –en verwerkingslessen.

7.4 Educatieve pakketten (werkbladen +werkbladen met oplossingen).

7.5 Spelmateriaal bij de verwerkingslessen.

41