support magazine

Page 1

nr 5 okt 2009

Magazine over leven, wonen en werken met een lichamelijke beperking

De beste rolstoelen Zedenadvocaat Chris Veraart

WaterskiĂŤn

op een stoeltje


Colofon 8e jaargang nr. 5, OKTOBER 2009 Support Magazine, vakblad over leven, wonen en werken met een lichamelijke beperking Website www.supportmagazine.nl Hoofdredacteur Joeri van der Kloet, tel. 0174 - 389 686, fax 0174 - 315 003, e-mail: joeri.van.der.kloet@lakerveld.nl Eindredactie Ad van Gaalen Redactie Hans Hendriksen, Mirjam Mos, Monique Wijnen Vormgeving Mandy Wagner Fotografie FP-Fotografie, Rolf Hendriks, Joeri van der Kloet, Mirjam Mos, Monique Velzeboer, Marco Zuijdwijk, Aan dit nummer werkten mee Kees van Breukelen, Nita Bharos, Wieneke van der Vlies Omslagfoto Joeri van der Kloet E-mailadres voor persberichten: joeri.van.der.kloet@lakerveld.nl Advertenties Sonja Bruin, tel. 0174 - 389 683, fax 0174 - 315 002. e-mail: sonja.bruin@lakerveld.nl Mediaorder Ronald Romijn, tel. 0174 - 389 682, fax 0174-315002, e-mail: ronald.romijn@lakerveld.nl. Sonja Bruin, tel. 0174 - 389 683, fax 0174 - 315 002, e-mail: sonja.bruin@lakerveld.nl Klantenservice tel. 0174 - 315 000, fax 0174 - 315 001, e-mail: klantenservice@lakerveld.nl Abonnementen Irene Semp, tel. 0174 - 389 693, fax 0174 - 315 002, e-mail: irene.semp@lakerveld.nl

ikSta w w w. d o o v e . n l / l i f e s t a n d

Support Magazine verschijnt 6x per jaar. Abonnees ontvangen gratis de jaarlijks verschijnende Support Vakantiegids. Jaarabonnement: _ 22,50 Losse nummers: _ 6 inclusief verzendkosten. Voorgaande nummers en collectieve abonnementen op aanvraag: tel. 0174 - 389 693. Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden na een jaar automatisch verlengd, tenzij er twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk is opgezegd. Adviezen René Martens, Bep Verhagen, Ans van den Broek, Jan Troost Uitgave Support Magazine is een uitgave van Uitgeverij Lakerveld bv, Postbus 160, 2290 AD Wateringen, Turfschipper 53, 2292 JC Wateringen, tel. 0174 - 315 000, fax 0174 - 315 001, e-mail: uitgeverij@lakerveld.nl, website: www.lakerveld.nl Uitgever/directeur Ad van Gaalen, adjunct-directeur Henk Marin Klaassen, hoofd verkoop Richard van der Hak, hoofd abonnementen Irene Semp, hoofd administratie Ed Kok, public relations Pauline Montfoort. Persoonsgegevens Support Magazine legt gegevens van lezers vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over andere producten en diensten. Als u hier geen prijs op stelt dan kunt u dat laten weten bij irene.semp@lakerveld.nl of bellen naar 0174 - 389 693.

Druk Support Magazine wordt gedrukt op chloor-arm papier.

STAAN heeft medische, psycho-sociale en functionele voordelen, zowel thuis als op het werk. Voor iedereen die zelf wil STAAN of er meer over wil weten organiseert Doove Products workshops bij u in de buurt en natuurlijk passingen aan huis. U kunt zich gratis aanmelden via www.doove.nl/lifestand of mail ons op lifestand@doove.nl DOOVE PRODUCTS

Voorwoord Vooruitgang Nederland is een fietsland. Niet alleen is de fiets een snelle en goedkope vorm van dagelijks vervoer, maar Nederlanders recreëren er ook nog eens op. Dat kan een ontspannen toertochtje zijn, maar een beetje racefietser weet er ook wel met 80 kilometer per uur mee van een heuvel af te suizen. De eerste fiets dateert van 1817 en hoewel er natuurlijk van alles is bedacht om de fiets lichter en sneller te maken, lijkt de basis nu zo langzamerhand wel vast te staan: twee wielen, een sturende voorvork en achterwielaandrijving middels een ketting. Chris Toal is directeur van het bedrijf Cranklock en hij heeft iets briljants bedacht. Heeft u wel eens een motorrijder met een knietje aan de grond door een bocht zien scheuren? En kijkt u weleens naar de Tour de France? Daar gaan ze nooit met een knietje aan de grond. En nee, dat ligt niet aan de korte broekjes, maar aan het feit dat als je het probeert al heel snel omvalt. Een motorrijder kan zo ver in de bocht overhellen doordat hij zijn gewicht op de voetsteun aan de bochtkant kan plaatsen. Een fietser kan dat niet omdat de trapas vrij draaiend is opgehangen. U raadt het al, Chris heeft de trapas (crank) zo gemaakt dat hij vastgezet kan worden op commando en daarna weer vrij kan draaien. Daardoor kan de fietser veel harder en schever door de bocht. Het resultaat: een tijdwinst van 20 seconden op een traject van 3 kilometer. En voor fietsers in de categorie carbon frames, strakke pakjes is dat heel veel. Rolstoelen bestaan ook al heel lang en de basis van dat ontwerp is nu ook wel zo’n beetje uitgekristalliseerd zou je denken. Ook hier zien we allerlei lichte materialen en subtiele innovaties. Met soms een wat spectaculairdere innovatie. In dit nummer praat de redactie met enkele vooraanstaande rolstoelbouwers over de stoel van de toekomst. Want had u soms gedacht dat het plafond nu eigenlijk wel bereikt is op het gebied van gewicht, prestaties en materiaalgebruik? Wie zal het zeggen? Misschien moeten we het in een hele andere, nog nooit vertoonde, hoek zoeken. Laten we met het bovenstaande voorbeeld in ons achterhoofd de ontwikkelingen op rolstoelgebied toch maar goed in te gaten houden. Voor u het weet gaat u namelijk in uw rolstoel ook met een knietje aan de grond door de bocht.

Joeri van der Kloet, hoofdredacteur

ISSN 1569-3228 Copyright © 2009 Uitgeverij Lakerveld bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming vooraf van de uitgever.

Support magazine - oktober 2009

3


Direct scoren...

MET EEN SPORTROLSTOEL OP MAAT

Inhoud nr 5 oktober kt b

2009

De beste Is de lichtste rolstoel ook de beste rolstoel? En welke stoel is nu eigenlijk het lichtst? Vijf vooraanstaande rolstoelbouwers laten hun beste rolstoel zien en discussiëren met elkaar over de techniek van de toekomst. Pag. 6

Vechten tegen onrecht Zedenadvocaat Chris Veraart vind je regelmatig in de kranten. Chris maakte onder andere naam door te procederen tegen de zogenaamde ‘valse aangiftes’. Maar de advocaat uit Bergen doet en deed veel meer. Onder andere strijden tegen zijn ziekte ms. Pag. 14

6

Floris, net even anders Floris is een vrolijke jongen van 12 met een zeldzame spierziekte. En hij is hoofdpersoon in het boekje ‘Floris, net even anders’ dat door zijn moeder is geschreven. Moeder Marian en Floris vertellen hoe het ‘gewone’ gezinsleven er uit ziet als een gezinslid een beperking heeft. Pag. 36

Welzorg actief biedt sportieve oplossingen op maat Als enige leverancier van hulpmiddelen heeft Welzorg een apart bedrijfsonderdeel in huis dat gespecialiseerd is in het aanmeten van rolstoelen voor intensief dagelijks gebruik, sportrolstoelen en handbikes. Gespecialiseerde adviseurs met zelf jarenlange ervaring in een of meerdere aangepaste sporten voor recreanten en topsporters komen bij u thuis voor advies op maat. Bezoek onze showroom in Den Bosch of maak een afspraak en laat u verrassen door de vele mogelijkheden die er zijn!

BEL DIRECT 0347-751100 OF KIJK OP WWW.WELZORG.NL

En verder Colofon Voorwoord Waterskiën De weg af met een GPS Mens & Auto Eten met Nita Nieuwe ambassadeur Fokuswonen Body & Mind Hans Morrisson vs Belastingdienst Parc Spelderholt Nieuws Column Kees Doove Healthy Living Mantelzorgchalet Nieuwe producten Neuronen regenereren

3 3 10 14 17 21 22 25 26 30 32 34 35 43 44 47 48

36

14 Advertentie-index B&S Bever TMC Coloplast De Ergoshop Doove Products Double Performance Dwarsleasie org. EmCart Groep Fokus Wonen Freelift

24 17 39 34, 35 2, 42 52 46 24 25 16

Handicare Handy-Brains Invacare Permobil Pronk Ergo RTD het Dorp SNS bank Sunrise Medical Thyssen Krupp Welzorg

29 46 51 39 16 16 40, 41 13 16, 24 4

Support magazine - oktober 2009

5


Titanenstrijd

de beste rolstoelen Support Magazine schrijft regelmatig over nieuwe rolstoelen die nóg lichter zijn, nóg betere rijeigenschappen hebben, of compleet anders zijn vormgegeven en daardoor wel heel aantrekkelijk. Steevast horen we dan van de andere aanbieders dat zij ook zo’n stoel maken en waarom we daar dan niet over schrijven. Daarom werden de belangrijkste rolstoelbouwers uitgenodigd om hun beste stoel te komen laten zien. En natuurlijk werd er daarna flink door gediscussieerd over de rolstoeltechniek van de toekomst.

Firma: Stoel: Vertegenwoordiger: Prijs:

techniek 6

Support magazine - oktober 2009

want de afmetingen van de stoelen verschillen ook vaak van elkaar. Een stoel met kleinere afmetingen krijgt dan een lager gewicht dan een stoel met grotere afmetingen. Is het niet eens tijd om de criteria daarvoor te standaardiseren? ‘Ik weet niet of dat kan,’ zegt Theo Bogerd, ‘dat zou betekenen dat er allerlei officiële instanties met het gewicht aan de gang moeten gaan.’

De vertegenwoordigers benoemen onderstaande eigenschappen van hun rolstoel:

Emcart Ti-lite ZR Jaap Lodder € 2900

1. Vastframe, hoogactief, lichtgewicht, custom made en deels verstelbaar. 2. Titanium en aluminium 3. Direct, flexibel materiaal absorbeert schokken

Het gewicht van de rolstoel is een belangrijk punt vanuit marketingoogpunt. Op zich logisch, want het is één van de weinige eigenschappen die makkelijk in een cijfer is weer te geven. Maar is dat eigenlijk wel echt zo? Uit de praktijk blijkt dat de ene fabrikant het gewicht opgeeft zonder remmen, terwijl een ander remmen en duwhandvatten meerekent. Maar dat is nog niet alles,

4. 7,5 kilo en 120 kilo 5. Goed, door prima balans en laag gewicht 6. Alles, van armleuningen tot nylon spaken 7. Alles, vele kleuren

1. Type stoel 2. Materiaal 3. Rijeigenschappen 4. Gewicht en gebruikersgewicht

5. Hanteerbaarheid 6. Opties 7. Cosmetisch

‘Gewicht is ook niet het belangrijkste’, vindt Jaap Lodder. ‘Ik heb thuis een stoeltje staan waar ik met de Paralympics mee heb gereden. Dat ding weegt 1,9 kilo, maar als ik er schuin de stoep mee af ga, loopt het niet goed af. Op een gegeven moment verlies je aan functionaliteit en dat is niet slim.’ Maar hebben we de ondergrens wat betreft gewicht dan wel bereikt? >>

Firma: Sunrise Medical Stoel: Helium Vertegenwoordiger: Theo Bogerd Prijs: vanaf € 2200

1. Lichte, compleet verstelbare vastframe rolstoel 2. 7000 aluminium met 2 mm dikke buizen 3. Rigide door ovale buis 4. 6,45 kilo en 100 - 120 kilo 5. Goed, door lichte gewicht en ovale handgreep 6. Alles, van bekleding tot gekleurde voorvork 7. Vele kleuren en extra’s

Support magazine - oktober 2009

7


>> Ronald Eberson: ‘Het lichtste frame en dat is dus zonder wielen, ligt net boven de 3 kilo. Je zou dat misschien wel weer lichter kunnen maken, maar je moet wel bedenken dat zo’n stoel dan nog duurder wordt.’ Maar betekent dat nu eigenlijk dat innovaties in de weg worden gestaan door budgetten? ‘Dat kun je wel zeggen,’ meent Guy van Rooyen, ‘en dat is ook logisch, want geen enkele fabrikant is geïnteresseerd in de lichtste stoel die niemand kan betalen.’ ‘En dan heb je ook nog alle andere eisen die worden gesteld vanuit de geldverstrekkers’, zegt Kees van

Breukelen. ‘Ook daar dien je rekening mee te houden. Aan de andere kant zie je wel dat de resultaten van technologische ontwikkelingen eerst in de topmodellen worden verwerkt en dat ze na verloop van tijd gemeengoed worden in de complete lijn. Datzelfde proces zie je ook bij de autoracerij en de racefietserij.’ Aluminium of toch carbon? Hoe zit het met de materialen? Zal de stoel van de toekomst uit een van de nu gebruikte materialen bestaan, of moeten we aan iets heel anders denken?

Firma: TNS Revalidatie Service Stoel: Modus Vertegenwoordiger: Ronald Eberson Prijs: € 8500

Firma: Invacare / Küschall Stoel: KSL Vertegenwoordiger: Guy van Rooyen Prijs: € 3600

1. Lichtgewicht, hoogactief, vastframe, deels verstelbaar 2. 6000 aluminium, titanium en carbon 3. Rigide, minimaal energieverlies 4. 6,5 kilo en 120 kilo 5. Prijswinnaar, zeer goed 6. Relatief weinig, minimalistische stoel 7. Tien kleuren en extra’s

Toekomst Wat voor innovaties kunnen we van de heren in de komende jaren verwachten? Theo Bogerd: ‘De opvolger van de Helium zal weer een beetje lichter zijn en net weer een beetje betere rijeigenschappen hebben. Het zit hem in de subtiliteiten, maar die ontwikkeling is al in gang gezet.’ Kees van Breukelen: ‘We zullen ons met Double Performance op ergonomie blijven richten. Hoe je zit en hoe je vanuit die positie je stoel aandrijft is een van de belangrijkste eigenschappen van zo’n stoel. En dat alles helemaal custom made natuurlijk.’

Ronald Eberson: ‘Bij TNS zijn we bezig met een stoel zonder voorvorken. De wielen worden dan op een veel simpelere manier aan het frame bevestigd. Een erg interessante ontwikkeling.’ Jaap Lodder: ‘Bij Emcart zijn we bezig met carbon ruggen, een beter zitcomfort en allerlei andere verbeteringen.’ Guy van Rooyen: ‘Ook bij ons zul je gewichtsreductie zien en dat in combinatie met design. Een stoel als de R33 is niet alleen een hele goede ADL-stoel, maar ziet er ook zeer gelikt uit. Die ontwikkelingen zetten we voort, naast het werk aan de echte

De vertegenwoordigers benoemen onderstaande eigenschappen van hun rolstoel: 1. Type stoel 2. Materiaal 3. Rijeigenschappen 4. Gewicht en gebruikersgewicht

5. Hanteerbaarheid 6. Opties 7. Cosmetisch

high-end lichtgewichten zoals de KSL.’ Overigens willen we niet allemaal meedoen aan die innovaties. Guy van Rooijen houdt zich bezig met de Belgische markt: ‘Onze markt lijkt erg op de Nederlandse met dat verschil dat we ook veel mensen zien die juist perse exact dezelfde stoel willen als hun oude stoel. In België zie je dan ook modellen op de lijsten staan die in Nederland al lang niet meer verkrijgbaar zijn.’

Double Performance RGK Kees van Breukelen € 2200

Firma: Stoel: Vertegenwoordiger: Prijs:

1. ADL-stoel voor zwaarlijvi gen, custom made 2. Chroom-molybdeen 3. Zwaar, maar eenmaal op gang niet te stoppen 4. 15 kilo en 175 kilo 5. Matig 6. Alles kan 7. Alles kan

techniek

1. Boxframe, vastframe, custom made, superlicht, nauwelijks verstelbaar 2. Carbon 3. Star door boxframe 4. 6,2 kilo en 80 tot 120 kilo 5. Zeer goed door lichte gewicht 6. Remmen, duwhandvatten en meer 7. Nauwelijks, kleur zwart

Theo Bogerd: ‘We hebben nu een aantal materialen waarmee we prachtige dingen kunnen maken. Ik vermoed dat we het niet zozeer in andere materialen moeten zoeken, maar in de manier waarop we die materialen gebruiken. In de Helium bijvoorbeeld verkrijgen we meer stijfheid door de buizen ovaal te maken. Dat is weer het resultaat van een bewerking van het aluminium die eerst onmogelijk was.’ Ronald Eberson is het ermee eens: ‘Wij zijn bezig met aluminium buizen die machinaal worden uitgerekt. Die zijn stijf waar dat nodig is en op de andere plekken vooral heel licht.’

8

Support magazine - oktober 2009

Support magazine - oktober 2009

9


Om je as Waterskiën is een tamelijk onbekende sport en dat geldt in nog sterkere mate voor het handi-waterskiën. Zonde, want de sport is niet alleen een goede manier om je lichaam in conditie te

sport

houden, maar is op z’n minst zeer spectaculair te noemen.

10

Support magazine - oktober 2009

alsof het niks is Wim Veldhuijsen is net terug uit Vichy waar hij deelnam aan het WK waterskiën. En met resultaat, want op de slalom behaalde hij een bronzen medaille. ‘Had ik niet gedacht hoor’, zegt hij, ‘want dat is zeker niet mijn sterkste onderdeel.’ Er worden drie onderdelen binnen het waterskiën onderscheiden: springen, figuren en de slalom. Bij het springen is het de bedoeling, zoals de naam al zegt, zo ver mogelijk te springen over de schans. ‘Dat is ook meteen het gevaarlijkste onderdeel van de sport, want om over die schans te komen moet je voldoende techniek in huis hebben. Doe je het niet goed, kan je hoogst ongelukkig terechtkomen. En bedenk wel dat je met een vaartje van tegen de vijftig over die schans heen rost’, zegt Wim. ‘Ik heb morgen een wedstrijd en dan ga ik springen, dus ik kan het vandaag helaas niet demonstreren.’ Wat we wel te zien krijgen is de slalom en het figuren. Bij de slalom is het de bedoeling dat de skiër steeds om de in het water gelegen boeien skiet en bij elke baan die hij maakt, wordt de snelheid van de boot iets verhoogd. ‘Maar zodra je valt, is het over’, zegt Wim. ‘Bij een wedstrijd moet je er voor zorgen dat je in ieder geval je eerste baan goed uit skiet, anders haal je geen punten.’ Het figuren is een van de fraaiste onderdelen voor de toeschouwer. Vanuit skiënde positie maakt de sporter hele draaien, halve draaien en andere sierlijke , maar o zo moeilijke bewegingen. Omdat ook deze bewegingen op een behoorlijke snelheid worden gemaakt, is er een behoorlijke kans dat je de lijn verliest en valt.

heb je allemaal nodig om te kunnen waterskiën? Wim: ‘Allereerst je ski’s. Ik heb twee types bij me: eentje voor de slalom en eentje voor de figuren. Die voor de slalom is de langste, terwijl die voor het figuren eigenlijk een wakeboard is. Kort en breed dus. De ski’s die ik gebruik zijn wat breder dan de ski’s die in het reguliere waterskiën worden gebruikt. Op de ski’s monteer ik m’n stoeltje waar ik op zit. Daar heb ik ook weer twee soorten van, maar beide stoeltjes zijn van Quickie. Overigens worden die stoeltjes niet meer door Quickie gemaakt, maar er zijn tegenwoordig wel andere aanbieders. Vaak zijn dat kleine bedrijfjes die door skiërs of ex-skiërs worden gerund. Dan heb je nog je kleding om warm te blijven in het water en om je voor klappen bij het vallen te beschermen. Bij slalom en springen draag je ook nog eens een helm.’ Waterskiën is geen goedkope hobby. Voor een beetje plank en stoeltje ben je al snel zo’n 1500 euro kwijt en voor je kleding moet je ook nog wat geld uittrekken. ‘Je kunt het zo gek maken als je zelf wilt’, zegt Wim. ‘Je kunt ook beginnen met een eenvoudige set die je ergens tweedehands op de kop tikt.’ Een sportrolstoel kun je vaak vergoed krijgen, maar hoe zit dat met het waterskiën? ‘M’n ski’s en alle andere spullen die iedere andere waterskiër ook nodig heeft, moet ik zelf betalen, maar de aanpassingen krijg ik veelal vergoed’, legt Wim uit. ‘En omdat ik een aardig eind moet rijden naar de trainingslocatie krijg ik daar een kilometervergoeding voor.’

de gear Maar eerst over de spullen, want Wim heeft de klep van zijn auto opengegooid en daar komt een flinke tas uit. Wat

trainen Maar kun je zomaar overal waterskiën? ‘Je hebt natuurlijk wel een boot nodig’, lacht Wim. ‘Je skiet dus in clubverband

waar ze een boot, steiger en clubhuis hebben. In Nederland zijn er nu drie clubs waar je met een beperking terecht kunt. Hier in Enkhuizen, in Handel en Maurik. Volgend jaar kunnen mensen ook in Groningen terecht. Deze vereniging in Enkhuizen heeft een stuk of zestig leden en ik ben de enige met een zichtbare beperking. In Nederland zijn er in totaal een stuk of twintig skiërs met een beperking. Vergeleken met andere rolstoelsporten is dat natuurlijk niet zoveel, maar je moet ook bedenken dat het traject best pittig is. Voordat je op een plank kunt blijven staan, heb je al heel wat in het water gesparteld.’ Kun je eenmaal een beetje skiën, is er groot aantal wedstrijden waaraan je kunt meedoen. Wim: ‘Je hebt landelijke competities, EK’s en WK’s. Ik heb jaren fanatiek meegedaan aan alle wedstrijden, maar ga het nu iets rustiger aan doen. Er gaan geruchten dat er over wordt gedacht om het waterskiën paralympisch te maken en dan zal ik zeker van de partij willen zijn. Je moet niet onderschatten hoeveel training je hier in moet steken voor je her en der wat wedstrijdjes kunt winnen. Ik train drie tot vier dagen per week in de avonduren en in het weekend. In de winter, als het water echt te koud is, ben ik in de fitnesszaal te vinden om m’n spieren in conditie te houden. >>

Ook proberen? Wim’s club, de Ven, organiseert met enige regelmaat introductiedagen voor mensen met een beperking. Als het waterskiën je wel wat lijkt, zou dat een goed idee zijn om mee te beginnen. Het aangepaste waterskiën wordt geregeld door de Nederlandse Waterski Bond en heeft een eigen ‘handi’ afdeling. Kijk op www.waterskibond.nl onder ‘wedstrijdsport’ bij ‘handi’.

Support magazine - oktober 2009

11


efficient driving technology

>>

sport

Afhankelijk van het weer houd ik er begin of half oktober mee op, want dan begint het water echt te fris te worden.’

12

alsof het niks is Genoeg gepraat. Het is de hoogste tijd om de actie eens met eigen ogen gade te slaan. Wim bouwt heel secuur z’n ski’s en stoeltjes op, trekt z’n wetsuit aan en stapt aan boord van de boot. Voordat er gevaren wordt, plegen de skiër en de bootpiloot nog even overleg over de snelheid, wat er moet gebeuren en eventuele andere dingen. Als de skiër eenmaal op het water staat,

Support magazine - oktober 2009

kan er alleen nog met handgebaren gecommuniceerd worden. Zodra de boot een beetje vaart heeft, laat Wim zich in het water vallen en wordt de lijn langzaam maar zeker strakgetrokken. Dan gaat het gas er vol op en zit Wim keurig recht overeind op z’n ski, terwijl het opspattende water prachtig reflecteert in het tegenlicht van de septemberzon. De eerste boei wordt moeiteloos genomen en ook de tweede zoeft aan de linkerkant van de boot voorbij. Wim maakt schijnbaar achteloos een sprongetje over een flinke golf en dan wordt de volgende boei alweer

genomen. De boot maakt vervolgens een vrij scherpe bocht en dan volgt de terugweg. Weer net ietsje harder. Eenmaal terug bij de steiger verwisselt Wim zijn slalomski voor de veel kleinere figurenski en het tafereel herhaalt zich. Ditmaal draait Wim op allerlei lastige golven om z’n as alsof het helemaal niks is. Daarbij komt hij een behoorlijk eindje uit het water en dat betekent dat hij met een flinke klap ook weer terugvalt. Pas als Wim een keer of drie de lijn heeft laten schieten houdt hij het voor gezien. ‘Morgen heb ik weer een wedstrijd en dan wil ik wel graag fit zijn’, zegt hij.

De nieuwe Argon van Quickie: Helium… 6.5 kg*! Beelden zeggen meer dan woorden, kijk op sunrisemedical.nl.

* Dit is een vanaf gewicht uitgaande van een complete rolstoel met een zitbreedte en zitdiepte van 40 cm, inclusief voetplaat, wielen, kledingbeschermers en remmen.


een

De weg af met

GPS

We weten allemaal dat beweging en buiten zijn goed is voor de gezondheid. Maar soms heb je er gewoon geen zin in: weer dat zelfde rondje en dat ene leuke paadje heb je nu zo langzamerhand ook wel gezien. De oplossing? Geocachen! Hierbij ga je met een GPS de natuur in en zoek je door andere mensen verstopte schatten, of caches. Het mooie is dat geocachen tegenwoordig ook toegankelijk kan zijn. 4

1

vrije tijd

Nee, we maken geen grapje. Geocachen is een sport voor serieuze volwassenen, compleet met verenigingen, websites en een eigen jargon. De sport is ook nog eens razend populair. Alleen al in Nederland zijn er 30.000 geocachers actief. Maar hoe werkt het nu precies? Support zocht het voor je uit en ging op pad met Chris, fervent geocacher en Koen, beginnend geocacher.

14

1. Je kunt overal geocachen, maar als je in een rolstoel zit is het wel zo slim om te zoeken naar toegankelijke caches. Je zoektocht begint op de site www.geocaching.nl. Daar moet je eerst registreren voordat je verder kunt. Eenmaal aangemeld kun je gaan zoeken naar de caches. Waarschijnlijk zul je in eerste instantie kijken welke

Support magazine - oktober 2009

2

caches er in de buurt van je woonplaats verstopt liggen, maar let goed op het rolstoel logo: dat duidt aan dat je hem in je rolstoel kunt vinden. Onder ‘difficulty’ staat vermeld hoe lastig de cache te vinden is. ‘Terrain’ geeft een idee van de moeilijkheid van de route: hoe meer sterren, hoe lastiger. Aan het begin van de route legt Chris uit hoe de GPS werkt: ‘Het is hetzelfde apparaat dat je in de auto gebruikt, maar dan wat handzamer en beter geschikt voor gebruik in de natuur. In plaats van straatnamen voer je coördinaten in. Op zo’n coördinaat hoeft niet bijzonders te staan: het kan bijvoorbeeld een punt op een zandvlakte zijn, of gewoon een punt net naast een boom. Het begin van de route is aangegeven met zo’n coördinaat en daar staan we nu.’

3

2. De wandeling begint. Op het formulier dat Chris heeft uitgeprint staat precies wat er moet gebeuren om de cache te vinden. Chris: ‘Deze route is een zogenaamde multi-cache. Dat betekent dat we niet zomaar het coördinaat krijgen waar de cache is verborgen, maar dat we gedurende de route allerlei aanwijzingen krijgen hoe we de cache straks kunnen vinden. Als je wel meteen het juiste coördinaat krijgt, noem je dat een single-cache.’ 3. Op verschillende plekken langs de route vind je informatieborden. Normaal ga je daar in vliegende vaart voorbij, maar vandaag moet alle info nauwkeurig bestudeerd worden, want om de cache te vinden heb je gegevens nodig. Hoeveel soorten

5

dagvlinders en nachtvlinders komen er hier voor? Koen houdt de borden goed in de gaten en bij de derde staan de vlinders keurig vermeld. Dat levert weer een deel van het coordinaat op. Even verder moeten alle horizontale planken van een bruggetje worden geteld. Nog meer informatie. 4. ‘Nog honderd meter over dit pad en daarna moet er een splitsing naar het oosten komen’, zegt Koen, die de GPS inmiddels aardig onder de knie heeft. ‘En ik ben bepaald geen apparaten-man’, lacht hij. Chris: ‘Vroeger waren die GPS’en niet te betalen, maar tegenwoordig heb je ze vanaf 100 euro. Dat is dan wel een eenvoudige uitvoering, zonder kaarten. Je kunt daar prima mee geocachen, maar met deze GPS

6

gaat het allemaal wat makkelijker. Zo eentje heb je vanaf 250 euro.’ 5. Alle informatie is verzameld en nu kan het laatste coördinaat worden uitgerekend. Koen blijkt een kei in rekenen en schudt de lastigste berekeningen zo uit z’n mouw. ‘Dan ga ik nu het coördinaat in de GPS invoeren en dan zullen we daar de cache vinden!’, zegt Chris. 6. Het coördinaat bevindt zich een meter of honderd verder een eindje van het pad. ‘Verdorie,’ zegt Chris. ‘Ik heb deze cache al een keer gedaan en toen lag hij ergens anders. Waarschijnlijk is hij een keer gevonden door een paar wandelaars en meegenomen (mensen die stiekem meekijken wat die rare cache-jongens aan

7

het doen zijn, noem je ‘mugglers’). Dan moet er dus een nieuwe cache komen op een andere plaats. Het komt in dit geval de toegankelijkheid niet echt ten goede.’ Nu is het speuren geblazen. Chris pakt een tak en begint systematisch op de bosbodem te tikken, tot hij, jawel, een kistje onder het zand vindt. 7. Een groen munitiekistje bevat een logboekje, ‘goodies’ (spulletjes die andere mensen er in hebben gestopt) en andere dingen. We stoppen er een paar fraaie goodies in en laten onze namen achter in het logboek. Dan is het nog een aardig eindje naar de parkeerplaats, maar dat is voor een echte geocacher geen enkel probleem.

Support magazine - oktober 2009

15


TRAPLIFTEN Vergeet die kostbare bouwkundige aanpassingen. Kies voor een ThyssenKrupp traplift met Swivel! De Swing traplift is het antwoord van ThyssenKrupp op vergaande bouwkundige aanpassingen. Waarom zou u genoegen nemen met de goedkoopst adequate oplossing als u met diverse aanvullende kosten wordt geconfronteerd.

GESCHIKT VOOR IEDERE TRAP!

Moeite met traplopen?

Variërend van het verwijderen van de trapleuning tot aan het afschuinen van de onderdoorgang. Er zijn zelfs gevallen bekend waar een compleet nieuwe trap

moest worden gebouwd om een conventionele traplift te kunnen plaatsen. Met de Swivel (optioneel) worden u deze kosten bespaard. Treedt binnen in de wereld van de derde dimensie!

mens & auto

Kleurprofiel: Algemeen CMYK-printerprofiel Samengesteld Standaardscherm

De Swing traplift kan moeiteloos op zeer smalle trappen geplaatst worden. Ook voor een zeer lage onderdoorgang, zoals bij een bovenliggende trap, draait de Swing zijn hand niet om.

oplossing voor iedereen die Ontdek de Freelift traplift! De ideale en laat u door onze traplift zitten u Gaat moeite heeft met traplopen. Door de ruime keuze is er en. breng veilig en comfortabel naar boven interieur. Onze deskundige ieder en trap elke voor ft trapli ft een Freeli onlijk advies op maat. adviseurs geven u graag een perso

ten • Al meer dan 35.000 tevreden klan • Snel leverbaar • Compact en fluisterstil • Landelijke 24-uurs servicedienst • Gespreide betaling mogelijk Van Utrechtweg 99 - 2921 LN Krimpen aan den IJssel - tel. 0180 530 830 - fax 0180 530 813

Bel direct 072-576 88 95

voor een gratis brochure of vrijblijvend advies of kijk op www.freelift.nl

TRAPLI FTEN De Nederlandse trapliftspecialist

sinds 1962

ThyssenKrupp Monoliften A ThyssenKrupp Elevator company

Surf naar www.thyssenkruppmonoliften.nl

ThyssenKrupp

08-support_ed1 2.cdr dinsdag 15 januari 2008 17:42:00

of ik thuis zal slapen’ Jan Troost rijdt alweer bijna een jaar in zijn nieuwe Volkswagen transporter T5. Vergeleken met zijn vorige transporter is hij er flink op vooruit gegaan. Jan: Ans van den Broek ‘Ik heb nu airco en dat is toch wel erg van Bever: prettig, maar het belangrijkste is dat hij ‘De VW Transporter is een auto veel stiller is dan de vorige. Aangezien die we regelmatig aanpassen. Jan ik nogal wat tijd doorbreng op de weg heeft er met de inrichting van het achterste gedeelte wel een enorm is dat een hele stap voorwaarts. De praktische auto van gemaakt.’ Transporter blijft gewoon een fijne auto: niet te groot, niet te klein en een heel goed overzicht naar buiten. Ideaal!’ Jan is ambassadeur van de vereniging lokale belangenbehartiging gehandicapten en daarnaast werkt hij voor Makkers Unlimited, een groep actievoerders die op ludieke wijze de (on)toegankelijkheid van de maatschappij aan de kaak stelt. ‘Ik heb een aantal kastjes waar ik mijn materiaal in kwijt kan, maar ook een rek waaraan mijn actiekleding kan worden gehangen.’ Het meest opvallend is echter het koffiezetapparaat in de transporter.

Aangepaste keukens ZOETERMEER - HALFWEG - EINDHOVEN - HOOGEVEEN - SITTARD - BRUGGE (BE)

‘Ik weet nooit zeker

Pronk ergo biedt een ruim assortiment aangepaste (maatwerk) keukens voor mensen, die bij het gebruik van een keuken tegen fysieke gebruiksproblemen aanlopen of meer gebruiksgemak wensen. Budget-Line keuken - functionele keukenserie ontwikkeld in samenspraak met gemeenten. Uitermate geschikt voor WMO-toepassing en staat garant voor duurzaamheid en kwaliteit. Comfort-Line keuken - stel met één druk op de knop de gewenste werkhoogte in. Deze keuken ontlast uw rug en biedt extra comfort. Luxe keuken - aangepaste keuken in stijl en comfort. Stel uw droomkeuken samen uit een ruim keuzeassortiment apparatuur en accessoires.

Jan: ‘Tsja, de meeste wegrestaurants zijn niet echt toegankelijk en dan is het makkelijker om zelf een bakkie te zetten. Ik heb in die kastjes trouwens een slaapzak en tandenborstel liggen, want ik weet nooit zeker of ik thuis zal slapen.’ Veel belangrijker echter is dat Jan gemakkelijk met rolstoel en al de auto in kan. En eigenlijk met twee rolstoelen, want zijn dochter maakt in het dagelijks leven ook gebruik van een rolstoel. Omdat Jan Osteogenesis Imperfecta heeft en dus heel snel een botbreuk oploopt, is de auto het meest veilige vervoersmiddel. En daarop zijn de aanpassingen ook weer ingericht. Jan: ‘Ik heb segmentgas en een segmentrem en die zijn beide heel soepel te bedienen. Neem je nu een rem waar je flink op moet duwen, heb je weer de kans dat ik iets breek.’ Jan rijdt aangepaste auto’s sinds 1978 en met uitzondering van één auto liet hij alle voorgangers bij Bever aanpassen. ‘En die ene keer dat dat niet zo was, mocht ik het zelf niet bepalen. Nee, bij Bever weten ze als geen ander dat ik die auto keihard nodig heb. Daarnaast denken ze graag en goed mee en zijn ze gewoon erg vriendelijk. Mocht je een keer langs de weg komen te staan, weten ze je altijd wel weer op het asfalt te krijgen. Desnoods komen ze zelf langs.’ Foto’s: www.fp-fotografie.nl

telefoon 079-361 13 40 www.pronkergo.nl

Wilt u meer informatie over onze producten en mogelijkheden, kijk dan op onze website www.rtdhetdorp.nl of neem contact met ons op. E-mail: info@rtdhetdorp.nl • Tel. 026 3529292

Zelfstandiger in beweging!

09_supportmagazine_ed5.indd 1

21-9-2009 11:29:16

Deze pagina wordt u aangeboden door Bever Autoaanpassingen

www.beverautoaanpassingen.nl Support magazine - oktober 2009

17


Vechten

tegen onrecht

‘Een ziekte is erg, maar vals beschuldigd worden, dat treft je echt in je nerven’, zegt zedenadvocaat Chris Veraart. Hij vecht tegen onrecht, niet alleen voor zijn cliënten, maar ook voor de dieren en niet minder belangrijk, tegen zijn ziekte.

werk

Bij een advocaat denk je al snel aan films en tv-series waarin vurige pleidooien in de rechtzaal worden gehouden, terwijl zij ijsberend heen en weer lopen. Voor Chris gaat dit niet op. Hij zit in een rolstoel, omdat er op zijn 36e multiple sclerose (ms) is geconstateerd. Toch zag de inmiddels vijfenzestigjarige Chris Veraart dit nooit als handicap in zijn advocatenloopbaan.

18

Loopbaan Chris start in 1969 als advocaat. Aan zijn keukentafel in zijn huis op een hoek in Bergen vertelt hij over zijn leven. ‘Ik begon bij een firma in Zwolle. We werkten daar met vijf advocaten, dat was in die tijd een groot kantoor.’ Een kleine vier jaar later vestigt hij zich met advocaat Arie van Driel in Alkmaar en Heerhugowaard. In deze jaren richt hij zich vooral op kwetsbare groepen in de samenleving - de sociale advocatuur - wat in die tijd nog vrij ongebruikelijk is. Naast zijn gewone praktijken als advocaat zet hij zich een

Support magazine - oktober 2009

decennium lang in voor oud-verzetstrijders. In 1978 verhuist hij met zijn vrouw en drie kinderen van Heerhugowaard naar Bergen. Zodra Chris het woord Bergen gebruikt, begint hij meteen over de geschiedenis van zijn huidige woonplaats te praten. Het is duidelijk dat hij hiermee veel affiniteit heeft. Natuur Terwijl hij in een andere kamer door het raam wijst naar de plek waar de inval van Duitsland in Nederland ooit begon, vertelt hij turend over de duinen met passie over zijn liefde voor de natuur. ‘In 1980 richtte ik samen met een aantal anderen de vereniging Red de Pad op. Er werden hier zoveel padden doodgereden, verschrikkelijk.’ Inmiddels zijn er twintig paddentunnels. In de jaren tachtig richt Chris daarnaast verschillende stichtingen op waarmee hij strijdt voor behoud van het milieu. Chris is duidelijk een man die zich met vechtlust inzet, daar waar onrecht dreigt. Misschien zit het in de familie, want zijn opa zette zich als hoogleraar recht in voor de joden van Nederland voor en tijdens WO II en zijn vader was jurist arbeidsrecht. De liefde voor het recht heeft Chris zeer zeker overgedragen op zijn zoon, die nu zelf hoogleraar recht aan de VU is. Slecht bericht Tijdens de zomervakantie van ’81 in Italië neemt zijn leven een andere wending. ‘Mijn vingertoppen, voeten en ogen voelden ineens raar aan.

Ik had meteen door dat er iets niet klopte.’ Terug in Nederland wordt hij drie weken opgenomen. De doktoren dachten in eerste instantie dat het een hersentumor was. ‘Ik dacht dat ik de pijp uit zou gaan. Toen we hoorden dat het geen tumor was, was ik blij, maar ik dacht ook, wat is het dan?’ In november van dat jaar hoort Chris dat hij voortaan rustig aan moet doen, omdat hij ms heeft. ‘Ik was een echt actievoerdertje, dus rustig aan doen na pas twaalf jaar advocaat te zijn, daar wilde ik niet aan. Voor de rechtbank was het vanzelfsprekend geen enkel probleem wanneer ik in een rolstoel mijn pleidooien zou houden.’ Perfectionistisch Toch moet Chris keuzes maken nadat ms is geconstateerd. ‘Het voelde alsof ik me meer kon permitteren om te doen wat ik leuk vond. Ik richtte me op het strafrecht en ging daarbinnen steeds harder werken.’ Chris praat opvallend openhartig en optimistisch over zijn ziekte en de gevolgen daarvan binnen zijn werk. ‘Ik bestudeerde dossiers tot in de kleine lettertjes, terwijl ik dat daarvoor niet altijd zo secuur deed. Ik wilde niet afgaan nu ik in een rolstoel zat. Ik wilde me nog meer bewijzen dan voorheen. Ik werd perfectionistischer.’ Door ms permitteert Chris zich ook bepaalde vrijheden. Hij maakt tijd voor het schrijven van columns en boeken. Daarnaast zet hij zich - nog steeds - in voor allerlei stichtingen. Terwijl de deurbel gaat en de postbode een aantal boeken komt afleveren ver-

volgt Chris: ‘Ik kon het me veroorloven om mensen voor niets te helpen. Het liefst deed ik alles gratis, de rekening maken is het ergste van dit beroep. Zonder ms had ik me misschien meer willen profileren als advocaat Gerard Spong. Misschien had ik dan alleen de grote mediazaken aan willen pakken, maar door de ziekte maakte ik andere keuzes.’ Valse aangifte Misschien op een andere manier dan Spong, maar Veraart heeft zeker naam gemaakt door zijn strijd tegen de ‘valse aangifte’ en tegen ‘valse therapeuten’. Chris vond dat er soms inschattingsfouten worden gemaakt bij zaken rondom zedendelicten. ‘De jaren zeventig waren natuurlijk de tijd van de emancipatie en opvallend genoeg was er in de jaren tachtig opeens een stroom van zedenzaken. Veel vrouwen kwamen er via ‘hervonden herinneringen’ door therapie achter dat ze misbruikt zouden zijn. Ik ging me steeds meer richten op het verschijnsel van de valse aangifte.’ In 1997 schrijft hij daarover zijn eerste boek Valse Zeden. Zelf werd Chris ook eens vals beschuldigd. Als hij in 2001 in een radiointerview over alternatieve therapeut Peter Kieft zegt dat hij ‘beter kool kan gaan verbouwen’, dient deze therapeut eind 2001 een klacht in bij de deken van Advocaten. De klacht wordt door de Raad van Discipline afgewezen. In hoger beroep wordt de klacht echter gegrond verklaard en Veraart krijgt een ‘enkele waarschuwing’. Veraart gaat in beroep tegen dit onrecht bij >> Support magazine - oktober 2009

19


Column eten t mett nita it Tjap Tjoy De Surinamers hebben in Nederland inmiddels een goede reputatie opgebouwd met hun gevarieerde keuken. Bijna iedereen heeft wel eens een pasteitje verorberd en ook roti is -vooral in de grote steden- bekend en geliefd. De Indiase restaurants -de echte roots van de Hindoestanen- zijn echter wat traditioneler in hun aanbod en het eten is daar dan vaak ook zo gepeperd dat de meeste Nederlanders afhaken. Met Nita’s recept voor Tjap Tjoy zit je echter altijd goed.

>>

werk

Het Europese Hof, wat uiteindelijk in 2006 Veraart in zijn gelijk stelt. Hoewel Chris er nu niet te veel meer op in wil gaan, omdat er al zoveel over geschreven is, vindt hij het heel belangrijk dat hij toen in zijn gelijk is gesteld.

20

Loslaten Ondanks dat Chris in de loop van de jaren steeds zieker wordt, ziet hij dit niet als handicap. ‘Je lichaam laat je steeds meer in de steek, maar ik was toch al nooit zo sportief. Natuurlijk is het lastig dat je lichamelijk totaal afhankelijk bent, maar je hersens zijn dit niet. De kunst om te overleven is loslaten. Je bent je ziekte niet. Natuurlijk veranderen er dingen, maar die veranderen ook met het ouder worden. Vroeger was ik slank, nu heb ik een buik.’ Chris lijkt het ouder worden bijna erger te vinden dan zijn ziekte. De gesprekken rondom de keukentafel zijn heel belangrijk voor de advocaat. ‘Ik weet dat ik bijvoorbeeld niet meer naar mijn geliefde Italië kan. Maar als mijn broer daar is geweest, komt hij daarover vertellen, dan ben ik weer helemaal blij. Ik heb genoeg gezien om te weten hoe de wereld in elkaar zit.’ Chris schaft in 1990 een scootmobiel aan. In Bergen scheurt hij regelmatig door het centrum heen. Inmiddels kent bijna iedere Bergenaar hem. ‘Ik leef van de communicatie en van het ontmoeten. Het is een komen en gaan van mensen. Soms is het wel te druk, dan wil ik gewoon lekker lezen of verder met mijn boek.’ In 2002 publiceert Chris zijn tweede boek Ja kun je krijgen! over zijn tragikomische (advocaten)leven met ms. Nog geen jaar later volgt zijn derde boek Spelen met vuur. Een advocaat met ms

Support magazine - oktober 2009

kijkt om zich heen. En in 2005 verschijnt zijn dichtbundel Overgave, die gaat over liefde, eenzaamheid en dood.

met prachtige tekeningen van Gerrie Hondius. Chris legt hierin op een simpele manier uit wat ms is.

Gezin Chris zegt zelf dat hij ‘last’ heeft van een goed humeur. Hij is dan ook nooit boos geweest vanwege zijn ziekte. Dit betekent niet dat Chris geen moeilijke tijden kende. Integendeel. ‘In het begin zat ik in een slachtofferrol. Dat wilde ik niet, maar als ik thuiskwam, dan was ik kapot van een dag werken. Ik plofte neer op de bank en had nergens meer zin in. Natuurlijk was het fijn dat ik doorwerkte en ik wilde mezelf graag bewijzen op mijn werk. Maar bedenk je eens wat voor een invloed dit heeft op je relatie. Mijn vrouw en ik wonen inmiddels apart. Pas toen wij apart gingen wonen, kwam ik, binnen onze relatie, uit die slachtofferrol.’ Chris is naar eigen zeggen altijd al onhandig geweest. ‘Ik ben opgegroeid met alleen maar broers. Iedereen was sportief, maar als er ergens een tak lag, was ik degene die erover struikelde. Ik denk soms dat de ms toen ook al aanwezig was, maar dat is natuurlijk mijn eigen theorie.’ Chris heeft twee zonen en een dochter en inmiddels vier kleinkinderen. ‘Kinderen uitleggen wat voor ziekte je hebt is heel lastig. Zo kwam ik op het idee van het kinderboek Het geheim van opa Toetoet. Dit boek verschijnt in 2007

Gevecht Inmiddels is Chris gestopt met pleidooien houden in de rechtzaal. ‘Ik heb tijdens mijn werk nooit echt last gehad van mijn handicap. Maar ik kan nu nauwelijks nog mijn blaadjes omslaan en de pleidooien zijn vaak lang en ingewikkeld. Ik wilde voorkomen dat anderen er last van gaan krijgen en gaan zeggen “wat leuk dat hij dat nog doet”.’ Chris is wel nog steeds werkzaam voor zijn eigen advocatenkantoor Veraart de Granada Advocaten in Alkmaar. Vanuit huis adviseert hij cliënten. ‘Ik ben de techniek heel dankbaar, ik werk bijvoorbeeld met een spraakcomputer, geweldig.’ Hij zet zich daarnaast nog steeds in voor verschillende stichtingen, bijvoorbeeld voor de Stichting MS Research. Zijn vechtlust is nog niet over, maar hij moet het wel rustig aan doen. ‘Ms heb ik nooit als handicap gezien, maar alles wat daarbij komt kijken wel. Wat een gedoe als er bijvoorbeeld een apparaat waar je afhankelijk van bent kapot is. Je hebt bijna een dagtaak aan zulke zaken regelen. En dan willen ze bezuinigen op zorg, terwijl die mensen die je elke dag komen wassen goud waard zijn’, zegt hij zichtbaar verontwaardigd. ‘Als ik jonger was geweest, was ik ook dit gevecht wel aangegaan, nu hoop ik dat iemand anders dit op zich neemt.’

‘Begin met 2 eetlepels olie in een flinke wok te verhitten’, zegt Nita. ‘Als die goed heet is, doe je daar een stukje fijn gesneden gember, twee fijn gesneden teentjes knoflook en een in ringen gesneden rode ui in. Van te voren moet je even een pond jumbogarnalen pellen en een klein beetje citroensap over de garnalen druppelen. Daarna afspoelen met koud water. Dan kunnen de uitgelekte garnalen erbij in de wok, lekker op hoog vuur en goed omscheppen. Vervolgens wok je een winterpeen van zo’n 200 gram en in plakjes gesneden mee met het mengsel. Ik snij die op de spijkerplank en met zo’n stevige groente gaat dat prima. Even een minuutje door wokken en dan 250 gram champignons in stukjes, 1 rode paprika in reepjes, 100 gram snijbonen, 1 blikje babymais en 1 courgette in plakjes mee wokken.’ ‘Dan gieten we 1 eetlepel zoute sojasaus en 2 eetlepels oestersaus over het mengsel en laten het lekker in de groente trekken. Tenslotte doen we 2 ons amsoi -Surinaamse bladgroente, verkrijgbaar in de toko- erbij en doen het vuur direct uit.’ ‘Schep het mengsel in een schaal, sprenkel er 2 theelepels sesamolie overheen, wat sesamzaadjes en serveer het geheel met lekkere witte rijst.’ ‘Om wat makkelijker te kunnen koken, zet ik vaak mijn groentes eerst klaar. Dan hoef ik niet te rennen naar het fornuis en kan ik de tijd nemen om te snijden. Als je alles in schaaltjes klaar hebt staan, kun je overal zo bij en kan je je concentreren op de wok. Omdat je op zulk hoog vuur werkt, moet je oppassen voor aanbranden. Mocht je nu echt niet zelf kunnen snijden, kun je een zak wokmix kopen. Wat echt belangrijk is voor de smaak zijn de soja- en oestersaus. Die moet je dus niet weglaten.’

Voor de Surinaamse Nita Bharos is koken, samen eten en gastvrijheid minstens zo belangrijk als een dak boven je hoofd. Acht jaar geleden liep ze door een hersenbloeding een halfzijdige verlamming op. Ondanks haar fysieke beperking vind je haar elke dag weer in de keuken.

Support magazine - oktober 2009

21


‘Ik wil een brug slaan tussen de wereld van mensen met een functiebeperking en de wereld van mensen zonder functiebeperking’, zegt Jacco Holthuis. Hij won de Gouden Cap Award 2009. Hiermee volgt hij Monique Wijnen op als Ambassadeur van Onbeperkt Nederland.

Brug tussen twee werelden

Het is Jacco’s droom om ooit rechter te worden. Zijn spastische diplegie weerhoudt hem er niet van om deze droom te volgen. Hij zit al dicht bij het vuur, want hij werkt als griffier bij de Directie Bestuursrechtspraak van de Raad van State in Den Haag.

Werk

Eer Jacco vindt het een hele eer dat hij is verkozen tot ambassadeur. ‘Toen ik werd gevraagd om mee te doen, heb ik wel even na moeten denken’, zegt Jacco, terwijl hij zelfverzekerd voorgaat in het grote gebouw van de Raad van State. ‘Waarom zou je een ambassadeur met een functiebeperking nodig hebben? Maar ik realiseerde me dat het nodig is om het onderwerp uit te vergroten, voordat mensen met een functiebeperking volledig mee kunnen doen in de samenleving. Natuurlijk deed ik mee in de hoop ook daadwerkelijk ambassadeur te worden. Dan zou ik een jaar lang de tijd hebben om me extra in te zetten voor een betere positie van mensen met een functiebeperking. Geweldig dat ik die kans nu krijg.’

22

Support magazine - oktober 2009

Rechten Jacco zal zijn ambassadeurschap naast zijn fulltime baan uitvoeren. Hij werkt inmiddels bijna een jaar bij de Raad van State. Als je hem in zijn pak door het gebouw ziet gaan en collega’s ziet groeten in het voorbijgaan, is het duidelijk dat hij zich hier thuis voelt. Als griffier is Jacco de rechterhand van de rechter. Hij is aanwezig in de rechtzaal en houdt aantekeningen bij tijdens een zitting. Hij bereidt ook rechtzaken voor en regelt de afronding. Jacco rondde zijn rechtenstudie in

2005 af aan de Universiteit van Tilburg. Hij begon als wetgevingsjurist bij het Ministerie van Landbouw, maar zijn ambitie om rechter te worden bleef kriebelen. Daarom stapte hij vorig jaar over naar de Raad van State. Zijn ouders en zus stimuleerden hem en leerden hem dat hij alles kan wat hij wil. Toen hij in Den Haag ging werken en daar op zichzelf wilde gaan wonen, raadden sommige mensen hem dat af. ‘Zou je dat nu wel doen met jouw handicap?’. Maar Jacco zette door, zoals hij heeft geleerd. ‘Het is dan ook een kick als het gewoon lukt’, vindt hij. Dialoog De ambitieuze Jacco heeft heel wat plannen als Ambassadeur van Onbeperkt Nederland. Het is duidelijk dat hij hier niet snel over uitgesproken raakt. Jacco wil graag dat mensen met en mensen zonder functiebeperking met elkaar de dialoog aangaan. ‘De onwetendheid over een functiebeperking levert soms rare reacties op. Mensen staren mij regelmatig verbaasd aan als ik in de rechtzaal een stukje moet lopen. Dat ze kijken is niet erg, maar het is wel erg dat veel mensen niet verwachten dat iemand met een functiebeperking bij de Raad werkt. Ik wil laten zien dat dat de normaalste zaak van de wereld is.’ Sport Als prille ambassadeur moeten de plannen van Jacco nog vorm krijgen, daarom is hij bezig met een werkplan. Hieruit komen drie kerndoelen naar voren. Jacco wil zich als eerste inzetten voor de integratie van gehandicapten in reguliere sportverenigingen. ‘Ik ben zelf

een fanatiek roeier. Dit doe ik nog in mijn geboortestad Breda, mede omdat ik niet bij elke roeivereniging terecht kan. In Breda is er begeleiding en zijn er aanpassingen gedaan voor mensen met een functiebeperking, maar veel verenigingen staan hier nog niet voor open.’ Hij wil graag dat niet-gehandicapten zich ervan bewust worden hoe belangrijk sporten is voor mensen met een beperking. Jacco wil bijvoorbeeld mensen met en mensen zonder functiebeperking met elkaar laten sporten. ‘Je haalt kracht en zelfvertrouwen uit het sporten, ik hoop dat niet-gehandicapten dat dan ook zien’. Arbeidsmarkt en toegankelijkheid Als tweede doel stelt Jacco dat mensen met een functiebeperking zoveel mogelijk kunnen participeren op de arbeidsmarkt. ‘Mensen met een beperking zijn vaak erg enthousiast en ambitieus, misschien ook omdat ze het idee hebben zich te moeten bewijzen; dat had ik zelf bijvoorbeeld tijdens mijn puberteit. Ik denk dat ze juist door dat enthousiasme en die ambitie heel interessant en geschikt zijn voor de arbeidsmarkt.’ Jacco wil dit doel mede realiseren door verder te gaan met het inmiddels bekende community breakfast. Zijn voorgangers organiseerden al eerder dit ontbijt, waarbij werkgevers en potentiële werknemers met een functiebeperking met elkaar aan tafel gaan. Als laatste wil Jacco zich inzetten voor een betere toegankelijkheid van gebouwen. ‘Je moet daar zelfstandig kunnen komen, waar je wilt komen. Er zijn nog veel te veel plekken ontoegankelijk

voor bijvoorbeeld rolstoelgebruikers. Ik realiseerde me dit zelf nooit zo erg, totdat ik een dag in een rolstoel zat en merkte hoe ongelukkig het soms is als je ergens niet heen kunt waar je wel moet of wilt zijn.’ Jacco heeft zich tijdens zijn studie met medestudenten al ingezet voor het beter toegankelijk maken van de Universiteit Tilburg. Uitvoering Om al deze plannen uit te kunnen voeren, zijn natuurlijk ook beleidsmedewerkers nodig. Jacco heeft al een aantal contacten gelegd. Hij heeft onder andere toezegging van Jet Bussemaker om van gedachte te wisselen. Daarnaast gaat hij bij Jan Peter Balkenende op werkbezoek en heeft de burgemeester van Breda aangegeven betrokken te zijn bij het thema leven met een functiebeperking. ‘Ik realiseer me dat ik maar een schakel in het geheel ben en het lastig is om iets daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Maar als ambassadeur krijg je wel de kans om iets op de agenda te zetten. Hoe meer mensen ermee bezig zijn, hoe beter.’ Uitdaging Het zal een hele taak zijn voor de bevlogen Jacco om alles uit te voeren naast zijn fulltime baan, maar hij is gewend om hard te werken. ‘Ik heb al afspraken gemaakt met mijn werk. Ze denken echt mee en ondersteunen me waar mogelijk. Ze vonden meteen dat ik deze kans moet grijpen. Ik krijg waarschijnlijk iets minder zittingen onder mijn hoede. Zelf zal ik proberen, waar mogelijk, afspraken buiten werktijden te plannen. Er staat me een mooie uitdaging te wachten.’ Support magazine - oktober 2009

23


Een Fokusproject bestaat uit

12 tot 20 Fokuswoningen

Kleurprofiel: Algemeen CMYK-printerprofiel Samengesteld Standaardscherm

TRAPLIFTEN De nieuwe technieken in de Swing traplift van ThyssenKrupp overstijgen de normeringen. Bij de Swing traplift begint de actieve veiligheid al bij het opstappen. De optioneel gebogen armleuningen zorgen voor een veilig gevoel tijdens elke rit. Dankzij de comfortabele zitpositie heeft de liftgebruiker bovendien ruim uitzicht op het complete traject. Dit zorgt voor meer gevoel van veiligheid tijdens de rit. De Swing is standaard uitgerust met een geavanceerd controlesysteem

waarmee gevaarlijke situaties, zoals bijvoorbeeld beklemmingen, worden voorkomen. In combinatie met het gepatenteerde Swivel systeem en plaatsing aan de spilzijde van de trap, is de Swing de veiligste traplift ter wereld. Volgens het Liftinstituut hebben deze en tal van andere innovatieve ontwikkelingen ertoe geleid, dat de Swing "veiliger is dan op grond van de normering voor trapliften vereist is".

Van Utrechtweg 99 - 2921 LN Krimpen aan den IJssel - tel. 0180 530 830 - fax 0180 530 813

A ThyssenKrupp Elevator company

Surf naar www.thyssenkruppmonoliften.nl

B&S biedt een compleet pakket aan diensten en producten op het gebied van mobiliteit bij lichamelijke beperkingen. Van wandelstok tot complete autoaanpassing, u vindt er alles over op onze nieuwe website:

onbeperkt in beweging.nl

ThyssenKrupp Monoliften

08-support_ed2 1.cdr dinsdag 15 januari 2008 17:43:16

De voordelige on-line shop van B&S, boordevol rolstoelen en andere mobiliteits- en hulpmiddelen.

ThyssenKrupp

telefoon: 0031 (0)229 285027 - e-mail: info@onbeperktinbeweging.nl

Zelfstandig wonen en leven terwijl je een lichamelijke handicap hebt? Dat kan met Fokus. Fokus verleent assistentie bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) aan mensen met een ernstige lichamelijke handicap. Het bijzondere van Fokus is dat de cliënt bepaalt welke assistentie wordt verleend en wanneer en hoe dit gebeurt. ‘Fokus betekent voor mij vrijheid,’ zegt de 27-jarige Suzanne. ‘Dankzij Fokus kan ik het leven leiden dat ik graag wil. Ik kan opstaan wanneer ik wil, thuiskomen wanneer ik wil en ga zo maar door. En doordat ik gewoon tussen andere mensen in de buurt woon, heb ik geen stempel van gehandicapt. Fokus is voor mij de ideale manier om zo gewoon mogelijk te leven.’

Tijdens de open dagen kan een Fokuswoning worden bezocht, zijn demonstraties en is alle informatie beschikbaar. De volgende open dagen worden georganiseerd: Zaterdag 7 november 10.00-16.00 uur - Roosendaal Oliemolen 11.00-17.00 uur - Maastricht Centrum 12.00-15.00 uur - Elst Westeraam 13.00-17.00 uur - Tilburg Bodehof Dinsdag 10 november 14.00-17.00 uur - Purmerend Purmer-Noord

Suzanne woont in een Fokuswoning in Amsterdam: ‘De zekerheid dat iemand mij kan helpen is belangrijk. In de woning zit een alarm-intercomsysteem waarmee ik de ADLassistent kan oproepen. Die is binnen een paar minuten aanwezig of laat weten hoe lang ik moet wachten.’ Cliënten van Fokus kunnen 24 uur per etmaal assistentie inroepen bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL).

Woensdag 11 november 14.00-17.00 uur - Velsen Velserbroek 15.00-20.00 uur - Enschede Breugelmansgaarde

Fokus telt ruim negentig projecten in heel Nederland. Een Fokusproject bestaat uit 12 tot 20 Fokuswoningen die verspreid in een woonwijk staan en met de hulppost verbonden zijn. Een Fokuswoning is een volledig aangepaste, gelijkvloerse huurwoning. Suzanne werd door een vriendin op Fokus gewezen. ‘Ik hoorde dat er een enorme wachtlijst zou zijn, maar dat bleek mee te vallen. Voor ik het wist kreeg ik een prachtig appartement aangeboden.’

Vrijdag 13 november 13.00-16.00 uur - Dordrecht Stadspolders 13.00-16.00 uur - Emmeloord Revelsant

Open dagen Om mensen kennis te laten maken met Fokus, organiseert Fokus tijdens de Week Chronisch Zieken open dagen.

Donderdag 12 november 10.00-18.00 uur - Leeuwarden Camminghaburen 11.00-15.00 uur – Den Haag Groothandelsmarkt

Zaterdag 14 november 10.00-15.00 uur - Nieuwegein Fokkesteeg 12.00-15.00 uur - Arnhem Stadseiland

Meer informatie? Bel dan (050) 521 72 00 of kijk op onze website, www.fokuswonen.nl

Support magazine - oktober 2009

25


mind

In Body & Mind laten de geportretteerden zichzelf zien. Tijdens een fotoshoot met fotografe Monique Velzeboer vertellen ze over hun leven, hun drijfveren en hun lichaam. Deze keer: Oliver Nierman en zijn moeder, Maria

26

Support magazine - oktober 2009

Support magazine - oktober 2009

27


Body Oliver (31) weegt bij zijn geboorte nauwelijks een kilo. ‘Hij werd veel te vroeg geboren. Zijn vingertjes waren net luciferhoutjes,’ vertelt zijn moeder, Maria (62). De artsen vrezen voor zijn leven. ‘Maar’, zo zegt Maria, ‘hij is een echte knokker en had toen al een sterke wil om te leven.’ ‘En zo klein als ik toen was, ben ik nu niet meer’, lacht Oliver. ‘Doordat ik te vroeg geboren ben en waarschijnlijk zuurstofgebrek heb gehad bij de geboorte, heb ik spastische diplegie. Mijn lichaam functioneert iets anders, waardoor ik me voortbeweeg in een elektrische rolstoel. Ik maak verder geen gekke bewegingen hoor,’ grapt hij. De eerste drie maanden van zijn leven ligt hij in het ziekenhuis. Daarna gaat hij mee naar huis, naar zijn drie broers, waar hij omringd wordt met veel warmte en geborgenheid. Maria: ‘We hebben altijd alles zo georganiseerd dat hij zo gewoon en zelfstandig mogelijk mee kon doen in ons gezin en daar buiten.’

‘Zijn vingertjes waren net luciferhoutjes’ Mind ‘Zelfstandig leven is voor mij altijd belangrijk geweest. Ik heb regulier onderwijs gevolgd,’ vertelt Oliver. ‘Hij zat met schoolreisjes altijd bij zijn klasgenootjes in de bus en mams reed er met de auto, inclusief rolstoel, achteraan,’ lacht Maria. Oliver knikt. ‘Na de basisschool ben ik naar de MAVO gegaan. Vervolgens heb ik mijn HAVO- en VWO-diploma behaald. Op mijn drieëntwintigste ging ik in Groningen notarieel recht studeren. Ik ging op kamers en met een PGB organiseerde ik mijn zorg.’ ‘Ik heb Oliver een lange tijd met van alles geholpen, maar op een gegeven moment is het goed om op eigen benen te staan,’ zegt Maria. Oliver: ‘In het begin vond ik het best lastig om de dagelijkse dingen, als het aan- en uitkleden, met een vreemd persoon te moeten doen. Uiteindelijk raakte ik eraan gewend en gaf het me veel vrijheid. Ik kon de zorg bellen om de tijden te overleggen en dat ging prima.’ Oliver wordt lid van de studentenvereniging. ‘Ik doorstond de ontgroening. Klusjes doen was niet mijn sterkste kant, daarentegen was ik uitermate goed in collecteren,’ vertelt Oliver lachend. En wat is een student zonder een stamkroeg? ‘Ik ging inderdaad altijd met mijn vrienden naar dezelfde kroeg. Ik had

zelfs een eigen plekje aan de bar met naambordje. Het was een heerlijke periode en ik heb vriendschappen voor het leven gesloten. Inmiddels is meer dan de helft van mijn jaarclub ook van Groningen naar Amsterdam verhuisd, net als ik. Ik hoopte hier snel een baan te kunnen vinden. Helaas gaat dit nog niet zo makkelijk. Ik ben best ongeduldig en fanatiek. Als ik iets in mijn hoofd heb dan moet dat ook gebeuren. Dit heb ik van mijn moeder.’ Oliver knipoogt naar haar. ‘Afwachten is niet mijn sterkste kant. Ik blijf me graag ontwikkelen. Daarom ben ik in september aan mijn master fiscaal recht begonnen. In de toekomst zou Oliver graag partner willen worden bij een groot kantoor of voor zichzelf willen beginnen. ‘Ook een baan op de juridische afdeling bij een gemeente, bijvoorbeeld binnen de WMO, lijkt me een enorme uitdaging. Juist omdat ik vanuit verschillende perspectieven naar de problematiek kijk. De politiek trekt me sowieso. Toen ik in Amsterdam kwam wonen, ben ik lid geworden van D66. Ik ben direct naar de eerste algemene ledenvergadering gegaan, want ik vind het belangrijk om mezelf te laten zien. De voorzitter was lichtelijk verbaasd: “Tja, we hadden al eens eerder geconstateerd dat er weinig vrouwen en allochtonen lid zijn, maar we hebben nooit gedacht aan mensen met een beperking. Dit is voor ons, eerlijk gezegd, toch wel een eye-opener.” Blijkbaar wordt het tijd om de politiek wakker te schudden,’ zegt Oliver. Zijn moeder glundert. ‘Mooi hè, ik ben zo trots op hem!’ Hij kijkt een beetje verlegen.‘Ik ben heel blij met de ondersteuning van mijn moeder en niet te vergeten van mijn vriendin Tsui-Ling.’ Tekst: Monique Wijnen Fotografie: Monique Velzeboer M.m.v. Handicare

Ook in Body & Mind? Stuur dan een brief of e-mail met je foto, naam, adres en telefoonnummer naar Support Body & Mind, postbus 160, 2290 AD Wateringen of naar joeri.van.der.kloet@lakerveld.nl. Heel bijzonder: je krijgt je foto op canvas cadeau! Deze rubriek is tot stand gekomen i.s.m. Handicare (voorheen movingpeople.net). Alle geportretteerden staan midden in het leven. Dat is precies wat Handicare met haar producten beoogt: maximale vrijheid en onafhankelijkheid. En omdat elk mens uniek is, gaat Handicare bij de ontwikkeling van haar mobiliteitsproducten uit van persoonlijke mogelijkheden en wensen. www.handicare.com

28

Support magazine - oktober 2009


Hans Morisson vs.

de Belastingdienst

Mensen die een auto aanschaffen met een grijs kenteken en zelf gebruik maken van een hulpmiddel hoeven geen BPM (Belasting van Personenauto’s en Motorrijwielen) te betalen. Die regel is bedacht om

mobiliteit

‘gehandicapten te ontlasten’. Mensen die

30

een auto aanschaffen met een gewoon kenteken, of geen hulpmiddel gebruiken, maar toch een handicap hebben, betalen wel BPM. Volgens Hans Morisson is dat pure discriminatie, want die laatst genoemde groep heeft de auto net zo hard nodig als de eerstgenoemde groep.

Support magazine - oktober 2009

‘Er wordt in Nederland met twee maten gemeten als het gaat om automobiliteit voor mensen met een beperking’, stelt Hans Morisson. ‘Ik ben met mijn lengte van 1,35 behoorlijk beperkt, maar omdat ik geen hulpmiddel gebruik én omdat ik niet in een bus rijd, moeten ik en vele andere Nederlanders wél BPM betalen. En voor de duidelijkheid: de BPM is 42,3 procent.’ Hans is naar eigen zeggen ‘het gezeik’ meer dan zat, want ergens voor betalen vindt hij geen punt, maar dan moet het wel terecht zijn. En dat is het niet, want het ministerie van Financiën is de enige instelling in Nederland waar op basis van het gebruik van een hulpmiddel wordt bepaald of je gehandicapt bent. Voor de RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer) maakt het namelijk niet uit of je in een rolstoel zit, een arm mist, of chronisch ziek bent. Er wordt gekeken naar je mogelijkheden om een auto te besturen en aan de hand daarvan wordt bekeken of jouw auto goed en veilig is aangepast. Hetzelfde geldt voor het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen). Ook daar wordt gekeken naar je mogelijkheden een auto te besturen, zonder daarbij onderscheid te maken tussen mensen met en zonder rolstoel. Ook voor het verkrijgen van een Gehandicapten ParkeerKaart wordt geen onderscheid gemaakt tussen mensen met en zonder hulpmiddel. Als je afhankelijk bent van je auto, los van wat die beperking precies inhoudt, krijg je zo’n kaart. ‘Dus waarom dan wel voor het betalen van BPM?’ zegt Hans. ‘Dat is toch vreemd? Zeker gezien het feit dat in 2006 het VN verdrag voor de rechten van mensen met een functiebeperking

is aangenomen. Uiteraard moet het verdrag nog steeds worden geratificeerd, maar VWS is daar hard mee bezig. In dat verdrag is in dit geval vooral artikel 20 interessant. Daarin staat dat de overheid alle mogelijke maatregelen dient te nemen om persoonlijke mobiliteit van mensen met een beperking te waarborgen. Er wordt in dat verdrag helemaal niets gezegd over hulpmiddelen en ook niet over type vervoermiddelen.’ rekening houden Waar is de beslissing van het ministerie van Financiën dan op gebaseerd? Hans: ‘Die regel is ooit bedacht door meneer Poolen van de Belastingdienst. Waarschijnlijk weet hij niet eens wat een handicap is. Toen die regel eenmaal stond en er commentaar op kwam heeft men daar toch aan vastgehouden om geen gezichtsverlies te lijden. Als je niets weet van mensen met een beperking denk je misschien dat ‘echte invaliden’ allemaal in een rolstoel zitten en daarmee in een grote bus rijden. Dat iemand zonder armen geen stoel nodig heeft, maar toch behoorlijk beperkt is, hebben ze blijkbaar niet bedacht. Of als jij een jonge gozer bent met een dwarslaesie en met een lichte stoel toch in een stoere auto kunt rijden, heeft men ook niet bedacht.’ schijtziek Na enkele jaren van brieven schrijven, bellen en nog meer brieven schrijven is Hans er ‘schijtziek’ van. ‘Ik heb enkele maanden geleden een brief geschreven aan Poolen en hem gevraagd om opheldering te geven over het genoemde onderscheid. In voorgaande

brieven deed hij namelijk alsof hij het probleem niet begreep, terwijl een kind van zes het nog kan snappen. Reageert hij niet, span ik een kort geding aan tegen het ministerie van Financiën. Tegen Wouter Bos dus.’ Brief Het is een paar weken later als Hans opbelt: ‘Poolen heeft gereageerd! Maar hij doet weer alsof hij het niet begrijpt.’ Citaat brief: ‘De strekking van deze bepaling is om gehandicapten die gebruik maken van een rolstoel, en voor het vervoer daarvan een bestelauto nodig hebben, niet met BPM te belasten. Daarbij wordt er geen onderscheid gemaakt in de soort of mate van handicap. Het objectieve criterium is het gebruik van een nietopvouwbare rolstoel. De teruggaafregeling is verder beperkt tot bestelauto’s.’ ‘Niet te geloven toch?’, zegt Hans. ‘Volgens Poolen ben je dus pas echt gehandicapt als je in een bus rijdt en een niet-opvouwbare rolstoel gebruikt. Je kunt er lang of kort over praten, maar dat is gewoon pure discriminatie. Wat me vreselijk irriteert is dat die Poolen doet alsof hij het niet begrijpt. Hij denkt waarschijnlijk dat ik ook iets aan mijn verstand mankeer, maar dan heb ik slecht nieuws voor hem. Ik zet er een steengoede advocaat op en ga ermee door tot dat beleid is gewijzigd.’ Reactie Enkele dagen later belt de heer Pomeren de redactie op. Hij is een beleidsmedewerker die voor Poolen werkt. ‘U moet weten dat die wet voortkomt uit de BPM op bestelbusjes. Ooit kon iedereen die dingen goedkoop aan-

schaffen en daar werd veel misbruik van gemaakt. Toen is de regeling opgeheven en konden alleen ondernemers nog belastingvrij een bestelbus aanschaffen. Om tegemoet te komen aan de vraag vanuit gehandicaptenorganisaties is er een uitzondering bedacht voor mensen in een rolstoel die ook zo’n bus rijden.’ Leuk, maar dan ontstaat er dus een ongelijke situatie, want het rijden in een bestelbus is geen criterium voor het hebben van een handicap. Mensen die in een aangepaste personenauto rijden zijn toch net zo goed afhankelijk van de auto als mensen met een bestelbus? ‘Ja hoor eens,’ zegt Pomeren ‘dan kun je ook zeggen dat een boer in de Achterhoek, waar geen openbaar vervoer komt, afhankelijk is van zijn auto. Hij kan ook niet zijn koeien verkopen en naar de stad vertrekken. Als mensen klachten over deze regeling hebben, moeten ze niet bij mij zijn. Ik voer hem alleen maar uit.’ ‘Wat?’, zegt Hans, als we hem vertellen van het gesprek, ‘wat een idiote vergelijking. Alsof mijn handicap een vrijwillige keuze is. Het bewijst maar weer eens dat deze club ambtenaren echt niet begrijpt waar het over gaat.’ Uw voordeel? Maar wat heeft u nou aan dit verhaal? Welnu, als Hans met een juridische procedure kan afdwingen dat hij alsnog geen BPM hoeft te betalen, geldt dat ook voor u. En dat geldt dan zelfs met terugwerkende kracht. Heeft u na juni 2005 een nieuwe auto aangeschaft en daarbij BPM betaald en kunt u aantonen dat u een functiebeperking heeft? Houd u dan de ontwikkelingen rondom deze zaak goed in de gaten. Support magazine - oktober 2009

31


Parc Spelderholt Rust. Dat is het eerste woord wat je te binnen schiet als je arriveert bij het ParcHuis.

vakantie

Een hotel, gelegen op

32

landgoed Spelderholt, in de bosrijke omgeving van de Veluwe. Stagiaire en rolstoelgebruikster Wieneke neemt een kijkje.

Support magazine - oktober 2009

Nadat we onze bagage naar de kamer hebben gebracht, krijgen we direct zin om de omgeving te verkennen. Hoewel de weergoden ons op de dag van aankomst niet echt gunstig gezind zijn, lokken de mooie herfstkleuren ons toch naar buiten. De paden rond het hotel zijn bijna volledig geasfalteerd. Wie met een handbewogen rolstoel komt moet echter wel sterke armspieren of een sterke begeleider hebben. Het Gelderse landschap loopt regelmatig steil omhoog. Daar staat tegenover dat je bergafwaarts vanzelf gaat en je je ogen goed de kost kunt geven. Er valt genoeg te zien.

Herten Behalve vele bomen die in de herfst een mooi palet aan verschillende kleuren laten zien zijn er ook dieren op het landgoed. Paarden, kippen, honden en katten brengen een beetje het gevoel van de kinderboerderij naar boven. En wie goede ogen heeft en niet vies is van een stevige wandeling, kan in de avonduren op een paar kilometer afstand van het hotel zelfs herten zien aan de bosrand. Bijzondere bediening Na al die gezonde boslucht (en helaas ook de regen) zijn we wel toe aan iets warms. Bij de lunch wordt gelukkig,

behalve een ruime keuze aan brood en beleg, ook soep geserveerd. In het restaurant van het ParcHuis word je bediend door studenten van Parc Spelderholt. Deze jongeren met een lichte verstandelijke beperking verblijven intern op het landgoed en worden opgeleid tot onder andere medewerker in de keuken of kelner. Op de bediening valt in ieder geval niets aan te merken. Ze zijn beleefd en er wordt keurig werk afgeleverd. Bij het diner kunnen gasten kiezen uit twee verschillende voor-, hoofd- en nagerechten. Naast Hollandse pot staat er ook altijd wel iets culinairs van over onze landsgrenzen op het menu.

Snoezelen Behalve buiten, valt er ook binnen genoeg te doen. Het ParcHuis beschikt over een eigen zwembad en heeft een snoezelruimte waarvan, in groepen en tegen betaling, gebruik kan worden gemaakt. Liggend op een waterbed en omringd door muziek en speciale lichteffecten worden al je zintuigen geprikkeld. Een bijzondere ervaring. Zorgteam Hotelkamers zijn voorzien van hoog - laagbedden en een ruime badkamer met een bad en douche. Op aanvraag is er op de kamer een douchestoel of brandcard aanwezig. Enkele bad-

kamers hebben ook een elektrisch verstelbaar toilet. Voor wie er met het hele gezin even uit wil is er het gezinsappartement. Dit appartement (2 geschakelde kamers) beschikt over een eigen keukenblok (geen eigen kookgelegenheid). Mantelzorgers kunnen de zorg voor hun gehandicapte partner of familielid overdragen aan het zorgteam wat 24 uur per dag in het ParcHuis aanwezig is. Deze zorg kan betaald worden uit een PGB. Zo wordt het een ontspannen weekend of (mini) vakantie voor de hele familie.

Support magazine - oktober 2009

33


Startsein voor ‘Bewegen: gewoon DOEN!’

Karate voor vrouwen in een rolstoel Wil je jezelf kunnen verdedigen als je wordt lastiggevallen? In Leiden is er een karateschool waar vrouwen met een functiebeperking kunnen meedoen in een reguliere karateklas. Waar mogelijk doe je mee met de normale oefeningen en bewegingen en waar dat niet gaat, worden je vervangende technieken geleerd. Volgens karateschool Phoenix is een rolstoel een prima middel om een aanval effectief en pijnlijk af te weren. Kijk op www.karatevoorvrouwen.nl

Meer werk Het Leger des Heils en Start Foundation slaan de handen ineen voor driehonderd werkplekken voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Onder het motto ‘Werk voor Iedereen’ gaat het Leger des Heils zich inzetten om in heel Nederland ondernemingen op te starten. De Start Foundation ondersteunt dit initiatief financieel en met expertise. Start Foundation steunt al jaren op creatieve wijze een grote diversiteit aan kleinschalige projecten en bedrijven waar plaats is voor kwetsbare mensen op de arbeidsmarkt. Het is de eerste keer dat de Foundation twee miljoen euro uittrekt voor een project. Dit zegt veel over het vertrouwen in de aanpak van het Leger des Heils en het verwachte sociale rendement. Naast de clientèle van het Leger des Heils zal in de nieuw op te richten bedrijven ook plaats zijn voor mensen die als gevolg van de crisis buiten de arbeidsmarkt zijn beland.

was- bad- en aankleedtafels

De nieuwe bedrijven zitten met name in drie sectoren: food, groenvoorziening en kleding/ outlet. Naar verwachting is er plaats voor 250 à 300 mensen. Deels blijven ze werkzaam in deze ondernemingen, een ander deel zal uitstromen naar reguliere bedrijven. In de bedrijfsopzet wordt samengewerkt met marktpartijen, zoals Pasta Puro, V&D en La Place.

De beste rolstoel

Het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) en Stichting DOEN stellen dertig keer negenduizend euro ter beschikking aan lokale en regionale organisaties, verenigingen en groepen die de beste beweegprojecten opzetten voor chronisch zieken en ouderen. In totaal is er 270.000 euro te verdelen. Voorstellen kunnen via www.nisb.nl/doen worden ingestuurd tot 12 december; de subsidies worden begin 2010 toegekend.

Wat is nou de beste handbewogen rolstoel? Om die vraag te kunnen beantwoorden eerst een paar korte verkenningen. Aan een handbewogen rolstoel kunnen drie functies onderscheiden worden: 1. Hij moet ergonomisch zijn, dus hij moet goed en comfortabel zitten en goed rijden. Twee heel basale ergonomische aspecten. 2. Het gebruiksgemak/ hanteringsgemak. Gewicht speelt hier een nog grotere rol dan bij het rijden. Bij het hanteren/tillen van de rolstoel in de auto, hebben we immers te maken met een ´last arm´. Elke kilo minder te tillen met de hand , vermindert de belasting op de schouder met minstens een factor drie. Bij deze tweede functie van de rolstoel ligt het grootste winstpunt van gewichtsvermindering in het verminderen van de belasting op en aan het lijf -met name polsen, ellebogen en schouders - om overbelasting op de lange duur te helpen voorkomen. Hoe belangrijk ook, een relativering met betrekking tot dit punt, vermindering van het rolstoelgewicht, is hier echter ook op zijn plaats. Gewichtsreductie betekent namelijk ook vaak gewichtsrestrictie! Bij een rolstoel die 6,5 kg weegt mag de persoon vaak niet meer wegen dan 100 kg. Brengen we het rolstoelgewicht nog verder naar beneden, bijvoorbeeld 5 kg totaalgewicht, moet het persoonsgewicht ook verder omlaag : 90 kg. Anders is het toch vragen om moeilijkheden wanneer je bijvoorbeeld van een hoge stoep springt met je rolstoel. Op rolstoelen met een dergelijk laag totaalgewicht kun je ook maar beter geen handbike zetten. Niet iedereen kan en moet dus de lichtst mogelijke rolstoel hebben. 3: Design: Naast zitten en rijden als belangrijke ergonomische functies en naast het gebruiksgemak of hanteringsgemak, vervult je rolstoel ook een expressie functie. Hij laat zien wie je bent. Zoals je ook bepaalde kleren en schoenen draagt, zo ´draag´ je ook je rolstoel ( Je rolstoel draagt dus niet alleen jou). De rolstoel is en wordt een verlengstuk van jezelf. Met bovengenoemde drie functies van de rolstoel in het achterhoofd, kunnen we de vraag ‘wat is de nou beste rolstoel?’ beantwoorden.

Wat kun je doen voor negenduizend euro? Een beweegproject starten! Er zijn al diverse voorbeelden waarvan wetenschappelijk is bewezen dat ze effectief zijn. Voor negenduizend euro is het bijvoorbeeld mogelijk een complete actie te realiseren om een specifieke groep ouderen of chronisch zieken in de gemeente in beweging te krijgen. Professionals bereiden samen het project voor, benaderen en selecteren een groep van (nog) niet bewegende ouderen of chronisch zieken. Na een fittest kan de groep dan onder begeleiding aan de slag: de ouderen of chronisch zieken meten en verbeteren hun dagelijks beweeggedrag en doen verder als groep mee aan sportieve activiteiten zoals nordic walking, fietsen, zwemmen en fitness. Zo groeit een groep nog niet bewegende inwoners toe naar regelmatig sporten en bewegen. Uit ervaring is gebleken dat deelnemers van een dergelijke beweeggroep na een jaar veel stappen hebben gezet richting een meer actieve leefstijl. Ze kunnen daarna zelfstandig of als groep verder gaan bij een sportclub of een eigen activiteit organiseren. Een lijst met meer voorbeelden voor een beweegproject is te vinden op www.nisb.nl/doen. Combinaties maken mag en eigen creatieve ideeën, waarmee veel mensen op een doeltreffende manier in beweging komen, zijn ook van harte welkom. Hoe meedingen? ‘Bewegen: gewoon DOEN!’ stimuleert zoveel mogelijk lokale en regionale organisaties, verenigingen en groepen van ouderen en chronisch zieken om voorstellen in te sturen voor een lokaal beweegproject. In februari/maart 2010 worden vijftien projecten voor de doelgroep ouderen en vijftien projecten voor de doelgroep chronisch zieken geselecteerd. Deze winnaars kunnen in 2010 al starten met hun beweegproject. Resultaat is dat meer ouderen en mensen met een chronische aandoening voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en er meer aandacht komt voor het belang van bewegen voor deze doelgroepen. Meer informatie is te vinden op de website www.nisb.nl/doen. Via een eenvoudig digitaal inschrijfformulier kunnen projectvoorstellen worden ingediend tot uiterlijk 12 december 2009.

Voor een passende oplossing Bij De ErgoShop vindt u ergonomische

oplossingen voor elke activiteit, die u kunt huren of kopen. Geïnteresseerd? Neem dan contact

met ons op of bekijk het complete assortiment in onze showroom of op internet.

Column kkees van breukelen b k l

Drs. Kees van Breukelen, Rolstoel-ergonoom. Doet sinds 1980 praktijkgericht onderzoek op het gebied van rolstoelen en handbikes. Kees is technisch directeur van een (sport) rolstoel en handbike speciaalzaak.

Verzorging op niveau

Welnu, de beste rolstoel wordt verkregen wanneer de wensen van de specifieke gebruiker omgezet kunnen worden in een maatproduct waarbij de juiste keuzes gemaakt worden wat betreft materiaal, model, gebruiksaspecten én de juiste maatvoering. Pas dan, wanneer die vertaalslag juist gemaakt is, ontstaat er immers een product dat tegemoet komt aan de drie bovengenoemde functies. Met als uiteindelijk resultaat: goed zitten, goed rijden, functioneel in het gebruik, makkelijk hanteerbaar en een vormgeving zoals gewenst door die betreffende gebruiker. Uitgaande van deze definitie kunnen dus meerdere rolstoelen uiteindelijk, per individuele gebruiker, het predicaat “de beste rolstoel” krijgen. De beste rolstoel voor één betreffende persoon dus. En dat is dan ook nog eens tijd- en situatiegebonden.

Meridiaan 32 | 2801 DA Gouda Postbus 316 | 2800 AH Gouda

T +31 (0)182 59 73 30 F +31 (0)182 59 73 59

info@ergoshop.nl www.ergoshop.nl

was- bad- en aankleedtafels

Nieuws


Floris,

net even anders Floris Plak (12) is een vrolijke jongen met een ziekte die de spieren in zijn gezicht, schouders en armen aantast. Maar hij is ook hoofdpersoon in het boekje Floris, net even

anders. Marian Plak is moeder van Floris -en twee dochters- én auteur van bovengenoemd boekje. De korte verhalen geven een kijkje in het leven van een gezin met een jongen met

boeken

een spierziekte.

36

Floris komt al om een hoekje kijken als hij autobanden over het grind hoort knarsen. ‘Wil je koffie?’ zegt hij, inderdaad een beetje moeilijk verstaanbaar. Behendig gaat hij aan de slag met water, filters en snelfiltermaling. In 2002 werd na een lang proces van vele onderzoeken de diagnose Facioscapulohumerale dystrofie bij Floris vastgesteld, een tamelijk onbekende spierziekte. Floris heeft last van verminderde spierkracht in zijn gezicht. Praten en kauwen gaan daardoor moeizaam, lachen gaat helemaal niet. Behalve met z’n ogen en de rest van zijn lijf. De spierziekte tast echter ook de spieren aan die onderdeel zijn van het bewegingsapparaat en daardoor belandt Floris -zij het ‘parttime’- in een rolstoel. Het gezin Plak werd ineens geconfron-

Support magazine - oktober 2009

teerd met een gehandicapt broertje en zoontje. ‘En ja, dan denk je eerst: hoe redden we ons hier in vredesnaam uit?’ zegt Marian. ‘Maar na een tijdje kom je er achter dat het niet alleen kommer en kwel is en dan gaat het er om dat je er iets van weet te maken.’

hokje Dat ‘er iets van maken’ loopt als een rode draad door het boekje. ‘Ik wil graag laten zien dat een rolstoel niet eng is, dat wij niet zielig zijn en dat het leven, óók met beperking, goed te doen is, als je maar positief blijft.’ ‘Als je niet goed uitkijkt word je namelijk door de mensen om je heen al snel in een bepaald hokje gestopt. Iedereen leeft met je mee, heeft het met je te doen en laat blijken hoe erg ze het allemaal vinden. Het is dan niet erg vreemd dat je op een gegeven moment écht het gevoel krijgt dat je zielig bent!’ Floris knikt instemmend: ‘Ja, dan komen ze bij me staan, wrijven over m’n arm en zeggen: oh, wat ben je toch zielig Floris. Of ze kijken me na en zeggen niks. Maar ik ben helemaal niet zielig. Eigenlijk ben ik best tevreden, ook al heb ik er soms verdriet van dat ik niet overal aan mee kan doen. Ik leer er mee leven.’ columns Marian, van beroep lerares Nederlands, houdt van begin af aan de belevenissen met Floris bij op papier. ‘Op een gegeven moment schreef ik een column voor Spierziekte Vereniging Nederland. Daarna werd ik benaderd door Terdege, een echt familieblad, of ik elke twee weken een column wilde schrijven. Dat was wel even een ander verhaal dan vier keer per jaar een stukje tikken. Dankzij

die opdracht heb ik me verder kunnen verdiepen in het schrijven. De columns die ik voor Terdege schreef zijn gebundeld in het boekje. In Floris, net even anders worden alledaagse, maar o zo belangrijke onderwerpen op een luchtige, maar soms ook indringende manier besproken. Bijvoorbeeld dat Floris weliswaar op uitstapjes in een rolstoel wordt voortgeduwd, maar dat hij er dan net zo makkelijk weer uitspringt om vervolgens een achtbaan in te stappen waar de meeste mensen al een half uur voor in de rij staan. ‘Dan zie je mensen gewoon denken: waarom zit die knul in die rolstoel?’ ‘Ik voel me dan ook wel schuldig,’ zegt Floris ‘want als ik dan ga staan zie je niet dat ik een beperking heb.’ Of wat te denken van de verdeling van de aandacht? Met drie kinderen en twee werkende ouders is de beschikbare tijd al beperkt, maar een kind met een beperking vraagt vaak meer tijd van de ouders dan de andere kinderen. ‘Bij ons gaat dat best goed,’ vindt Marian ‘maar je kunt dat natuurlijk beter aan de kinderen vragen.’ Martine, de tweede van het stel is het er mee eens: ‘Toen m’n ouders veel in het ziekenhuis waren, mochten wij vaak naar de buren, of naar opa en oma. Dat was eigenlijk wel leuk. Van andere mensen krijgt Floris vaak wel meer aandacht en soms is dat niet leuk, maar Floris let er tegenwoordig zelf ook op. Dan zegt hij meteen: “en dit zijn m’n zussen!” ‘Belangrijk is dat we veel praten over dit soort dingen’, zegt Marian. ‘We hebben het dan over aandacht, elkaar helpen en wat ons bezighoudt. En we gunnen elkaar ons verdriet, want ook dat is er soms.’ >> Support magazine - oktober 2009

37


boeken

Uit het boek:

38

Alles draait hier om Floris Elke woensdagmiddag gaat Floris naar pianoles. Ondanks zijn spierziekte kan Floris goed spelen. Hij is erg muzikaal en zijn handen en vingers hebben geen last van de dystrofie waaraan hij lijdt. Zodra hij uit het busje stapt dat hem heen en weer naar school brengt, eet hij snel een klaargemaakt boterhammetje en moet hij vlug de auto in om op tijd voor de pianoles te zijn. De rest van de middag rust hij dan heerlijk uit en is hij weer fit als zijn zussen om kwart over vier thuis komen. Maar soms gaat het wel eens anders. Vorige week hadden ze allebei een repetitieweek. Ik bracht Floris naar pianoles en deed een paar boodschappen tussendoor. Na een half uurtje haalde ik Floris weer op en dronk een kopje koffie met de pianojuf. Daarna reden we naar huis. Op het stoepje voor de deur zaten de zussen met boze gezichten te wachten. Oei, sleutel vergeten, dacht ik. Terwijl ik het autoportier sloot hoorde ik ze al nijdig roepen; “Alles draait hier om Floris”. “We zitten hier al anderhalf uur te wachten en dat gaat dus van onze leertijd af”. Ze hadden die middag eerder vrij gekregen om de repetities te gaan leren en die tijd was dus verloren gegaan. “Had me gebeld”, probeerde ik nog, maar met stampende voetstappen liepen ze meteen door de trap op naar boven. “Wij tellen hier toch niet mee”. Terwijl ik me in de keuken verbaasde over zoveel onvrede, hoorde ik de oudste foeteren over het feit dat ik altijd met Floris in de weer was en nauwelijks naar hen om keek. De jongste liet duidelijk horen dat door Floris’ toedoen zij wel eens op een lager niveau zou eindigen dan dat zij wilde. Het is een bekend probleem, dat broers en zussen aandacht tekort komen als er in een gezin een ziek of gehandicapt kind is. Ik vroeg me serieus af of mijn dochters zich terecht verwaarloosd voelden. Normaal gesproken moet ik ze achter MSN

Support magazine - oktober 2009

Wél dwars niet lazy?

SpinalNet.nl is dé website voor en door mensen met een dwarslaesie. Je vindt hier allerlei informatie over bijvoorbeeld aanpassingen in je woning, vakantie, werk en studie, kortom alles wat je tegenkomt in het dagelijks leven met een dwarslaesie. Vragen? mail: info@spinalnet.nl

Nieuw! SpinalNetExtra ‘Ik vind SpinalNet een prima initiatief waarmee mensen met een dwarslaesie ervaringen en ervaringsdeskundigheid kunnen delen. De positieve toon is heel belangrijk bij de opbouw van je nieuwe leven.’

vandaan trekken om huiswerk te gaan maken, dus het verwijt dat ze niet aan leren toe kwamen vond ik erg overdreven. Voor de rest zat er natuurlijk wel wat in. Hoe vaak hadden ze niet over moeten eten op school omdat mijn man en ik weer eens een dag naar het ziekenhuis in Nijmegen waren met Floris. We hadden ze ook wel eens vroeg naar bed gestuurd omdat we zelf even met ons verdriet geen raad wisten en ongestoord onze tranen de vrije loop wilden laten gaan. Uitstapjes die niet door konden gaan omdat het te veel energie van Floris kostte. Onverwachte valpartijen die snel een einde maakten aan de gezellige dagjes uit. Te snel soms gemopperd, omdat ik opstandig en radeloos was. Piekerend stond ik zo een tijdje in de keuken. Er waren toch ook mooie dingen geweest. Floris op schoot bij zijn zussen. Margriet die uit de auto wilde stappen toen wij Floris een keer toe siste dat we hem uit de auto zouden zetten. Martine die naast hem wilde blijven zitten in de ambulance toen hij wat hartritmestoornissen had. En de vrolijke verkleedpartijen, met z’n drieën in slaap vallen in een heel klein

hotelbed omdat geen van drieën apart wilde liggen en ga zo maar door. Een half uur later zat ik met mij jongste dochter aan de keukentafel een samenvatting te schrijven over stampers en meeldraden, de oudste was al klaar met leren, want die had de volgende dag alleen maar een luistertoets. Toen Floris ook naar beneden kwam en voorstelde om krentenbollen te gaan bakken sprongen de zussen enthousiast op. Even later was de keuken vol met drie bedrijvige kinderen die van brooddeeg en rozijnen de mooiste bollen aan het kneden waren. Terwijl we even later de verse warme krentenbollen aten, spraken we over het voorval van deze middag en beloofden elkaar voortaan eerlijk te zeggen als er gevoelens van tekortkoming of boosheid waren. De meiden hadden spijt van hun uitspraken en boden hun excuses aan. De lucht was geklaard, maar ik had toch iets om eens goed over na te denken.

SpinalNet 1-2 RM magazineG.indd 1

29-01-2009 10:37:04

l i b o m r e P n e e n i g i l i e V Voel je

Je kunt ‘Floris, net even anders’ voor 9,95 bij Uitgeverij de Banier bestellen: www.debanier.nl ISBN 978 90 336 2968 6

interactief, voor en door mensen met een dwarslaesie

www.permobil.nl


Advertorial

SNS Bank: zelf doen is ons uitgangspunt De geschiedenis van SNS Bank gaat terug tot 1817. In dat jaar werden de eerste Nederlandse spaarbanken opgericht. SNS Bank was toen een spaarbank die mensen wilde leren sparen. Sparen maakte onze klanten “zelfredzamer”. Die zelfredzaamheid staat ook nu nog centraal bij SNS Bank.

sns bank

Inmiddels is het 2009. SNS Bank is nog steeds anders dan andere banken. Wij zijn een bank voor mensen die graag zelf bepalen wat goed voor hen is. Nog steeds doen wij er alles aan om dat mogelijk te maken. Wij vinden het belangrijk dat ook klanten met een (visuele) handicap zelfstandig kunnen bankieren.

40

SNS Bank dichterbij In bijna 200 jaar is er veel veranderd. Ook bij SNS Bank blijft niet alles bij het oude. Mensen regelen hun geldzaken steeds vaker op een moderne manier. Met internet kunt u thuis informatie vinden, uw bankzaken regelen, bankproducten en verzekeringen kopen en uw persoonlijke gegevens wijzigen. SNS Bank biedt deze mogelijkheden allemaal.

Support magazine - oktober 2009

Eigentijds bankieren, ook voor klanten met een handicap Bij de mogelijkheden die we bieden, letten we bijzonder goed op dat we gebruiksvriendelijk zijn en toegankelijk voor iedereen. Zo hebben we een ‘pinvertrager’ ontwikkeld. Die maakt het pinnen bij SNS geldautomaten makkelijker. Of misschien gebruikt u al onze sprekende digipas of de digipas met grotere toetsen. Natuurlijk is ook onze website snsbank.nl geschikt voor gehandicapten. Onze site voldoet aan 15 van de 16 kenmerken van de Stichting Waarmerk Drempelvrij.nl. Onze financieel adviseurs zijn tegenwoordig mobiel en komen ook buiten kantooruren graag voor een adviesgesprek bij u thuis of op uw werk.

Allemaal zaken die u onafhankelijk maken en houden van hulp van anderen. En waardoor u niet meer naar kantoor hoeft. U kunt thuis uw bankzaken regelen. Toch zal niet elke verandering als een verbetering worden ervaren. Dat realiseren we ons. Zo kunt u bijvoorbeeld geen contant geld meer opnemen bij de SNS kantoren. Daartegenover staat dat we het aantal geldautomaten de afgelopen jaren fors hebben uitgebreid; van 300 naar 550. En in bijna alle HEMA-filialen vindt u een SNS geldautomaat waar u veilig binnen kunt pinnen.

Gratis ondersteuning Speciaal voor ouderen en klanten met een handicap bieden we extra ondersteuning. Zo kunt u zelf − of met hulp − uw geldzaken regelen: • Internetwerkplek: elk SNS kantoor heeft een internetwerkplek waar u eventueel met hulp uw bankzaken online kan regelen (en we gaan van 150 naar 300 SNS kantoren). • Cursus SNS Internet Bankieren: leer alles over internetbankieren tijdens een gratis cursusavond van SNS Bank in samenwerking met Bartiméus. • Voorleesfunctie: onze website heeft een voorleesfunctie. Klik op “Voorlezen” en u hoort de tekst van de pagina waar u op staat. • Speciale digipas: iedereen met

een visuele beperking kan met behulp van een sprekende digipas zelfstandig internetbankieren. Er is ook een digipas met grote toetsen voor iedereen die moeite heeft met de kleine toetsen en het kleine scherm van de gewone pas. • SNS Digihulp: hiermee kunt u iemand anders machtigen die uw geldzaken voor u regelt. SNS Bezorgservice Voor ouderen en klanten met een handicap is er sinds kort de SNS Bezorgservice voor geld. Met de SNS Bezorgservice kunt u per maand één keer een bedrag van maximaal € 1.000 met de post laten bezorgen op het bij ons bekende woonadres. Doordat wij die verzending goed verzekeren en aangetekend versturen,

loopt u geen enkel risico. Met de medewerker van het SNS kantoor bij u in de buurt vult u hiervoor een bestelformulier in. Binnen 4 werkdagen na het bestellen, heeft u uw geld in huis. De service kost € 5 per keer. Vragen? Heeft u nog vragen? Bel 0900 - 18 50 (lokaal tarief) voor meer informatie. Of kijk op snsbank.nl/eigentijdsbankieren. Daar vindt u alle informatie over eigentijds bankieren en antwoord op veelgestelde vragen.

Support magazine - oktober 2009

41


Nu iedereen weer terug is van vakantie is het weer tijd om fanatiek met de spieren aan de slag te gaan! Roeien is ideaal om in conditie te komen en te blijven. Bij Doove Healthy Living worden roeiapparaten van First Degree verkocht.

First Degree biedt roeiapparaten aan die functioneren op basis van een gepatenteerd Fluid Technology systeem. Dit waterweerstandssysteem is traploos instelbaar, ontworpen met de modernste technieken en gebouwd met de beste materialen met als doel dit toepasbaar te maken voor een wijd scala van verschillende toestellen. Apparatuur die geschikt is voor iedereen. Of het nu gaat om revalidatietraining of om topsport. Iedereen die wel eens op een fitnesstoestel heeft getraind dat gebruik maakt van water als weerstandsvorm is reeds overtuigd van de vele voordelen: Het geluid en de weerstandsbeleving van water zijn namelijk uniek en geven een ideale trainingsbeleving. Een soepelere weerstandsvorm bestaat er dan ook niet! De getoonde Upper Body Ergometer activeert bij zittende training alle spiergroepen van de bovenste extremiteit. Wanneer de Upper Body Ergometer in staande positie wordt gebruikt, activeert hij bovendien alle dieper gelegen stabiliserende rompspieren. Het toestel is rolstoeltoegankelijk, geschikt voor revalidatietraining en breed inzetbaar als algemeen trainingsapparaat. De variabele weerstand die maar liefst 20 verschillende trainingslevels biedt, van vederlicht tot ongekend zwaar, is bovendien eenvoudig instelbaar. • De hydraulische ondersteunde bedieningsarm is traploos in hoogte verstelbaar zodat iedereen een optimale trainingshouding vindt. • De stoel met ergonomische rugleuning is in vier standen verstelbaar en eenvoudig te verwijderen voor staande of rolstoeltraining. • Cranklengte instelbaar van 12-24 cm en voorzien van instelbare handgrepen voor een perfect ergonomische trainingshouding.

• Werkt in zowel voorwaartse als achterwaartse richting voor optimale spiertraining. • Interactieve monitor met tijd, snelheid, afstand, rpm, watts, calorieverbruik, level en standaard ingebouwde Polar compatibel hartslagontvanger. De op de ergometer uit te voeren cardiotraining is op de eerste plaats een trainingsvorm die gericht is op het uithoudingsvermogen. Het is een training die zich niet richt op spierkracht, maar op het hart, de longen en de bloedvaten. Het is een zeer effectieve vorm van bewegen, omdat het makkelijk is toe te passen en snel goede resultaten geeft. Cardio training is een methode om het uithoudingsvermogen van je lichaam te verbeteren. Naast genoemd roeiapparaat biedt Doove Healthy Living cardioapparatuur aan van Life Fitness. Te denken valt hierbij aan loopbanden, fietsen, en crosstrainers. Wilt u meer informatie over de apparatuur, kijk dan op www.doovehealthyliving.nl of ga langs in de winkel op de Kouwe Hoek 4 in Waddinxveen. De adviseurs van Doove Healthy Living staan u graag te woord.

Corine is adviseur bij Doove Healthy Living. Ze helpt klanten bij de aankoop van producten en zorgt ervoor dat de mensen zich op hun gemak voelen.

D O O V E H E A LT H Y L I V I N G KOUWE HOEK 4 2741 PX WADDINXVEEN TEL: 0182 - 624 999 openingstijden ma. - vr. 9.00 - 17.00 u za. van 10.00 tot 17.00 u

W W W. D O O V E H E A LT H Y L I V I N G . N L Support magazine - oktober 2009

43


Mantelzorgchalet op de camping

Angelique Brinkman (40) betrok onlangs met haar moeder Kora (66) een chalet op een camping in Drenthe. Kora is niet alleen moeder van Angelique, maar tevens haar mantelzorger. Hun chalet is dan ook officieel een mantelzorgwoning. Voor moeder en dochter is het gewoon een fijne plek om te wonen.

WONEN

Op de bewuste camping, vlakbij het centrum van Assen, is de spierwitte woning dit voorjaar in gebruik genomen door de beide dames. Hoewel woning officieel niet het juiste woord is. ‘Het is een chalet’, zegt Kora Brinkman ‘en je mag hier niet het hele jaar door wonen.’ Het reguliere woonhuis van Kora en Angelique staat in Oldenhove. ‘Maar hier op de camping ben ik zo in het centrum en ook zo in het bos. Hier heb ik alle vrijheid die ik maar kan wensen’ zegt Angelique. De hang naar vrijheid dreef de Brinkmannen al eerder naar campings in de gezonde buitenlucht. ‘Hiervoor hadden we een toercaravan die mijn man helemaal had aangepast voor Angelique, maar die is nu veel te klein geworden voor de grote elektrische rolstoel’ vertelt Kora. ‘Jammer genoeg is mijn man in 2002 overleden, dus het chalet heeft hij niet meer kunnen meemaken.’

44

verzorgen ‘We leven bij de dag’, zegt Kora, als ze uitlegt wat hun leefsituatie inhoudt. Angelique heeft Osteogenesis Imperfecta en dat betekent dat ze zeer broze botten heeft. Deze botten breken vrij gemakkelijk en leiden dan tot vergroeiingen en een stagnatie in lengtegroei. Heel simpel gezegd heeft Angelique

Support magazine - oktober 2009

bij de meeste dagelijkse handelingen hulp nodig van haar moeder. ‘In het begin kregen we thuiszorg, maar die mochten op een gegeven moment Angelique niet meer tillen. Toen ben ik het zelf maar gaan zorgen, want als je niet kunt tillen, kun je eigenlijk niks doen in ons huis. Schoonmaken en eten koken kan ik zelf wel. Angelique heeft 24-uurs zorg nodig en als je haar verzorgt moet je goed met de beademing kunnen omgaan.’ Angelique betaalt haar moeder voor haar werkzaamheden vanuit haar PGB. Beide dames zijn perfect op elkaar ingespeeld en dat maakt het zowel het geven van zorg als het ontvangen van zorg wat eenvoudiger. Aanpassingen Wat is nu eigenlijk allemaal aangepast aan het chalet? Angelique: ‘Op zich niet zo heel veel. We hebben een op hoogte gebracht toilet, een douchestretcher, een aankleedtafel -maar dat is eigenlijk geen echte aanpassing-, anti-sliptegels en op de slaapkamer een hoog-laagbed. Over een tijdje komt er trouwens een plafondlift bij.’ ‘In ons woonhuis hebben we gelukkig de aanpassingen vergoed gekregen,’ zegt Kora ‘maar voor een tweede woning doen de instanties daar niet aan mee. Ik snap dat trouwens heel

goed hoor. In principe is zo’n chalet natuurlijk helemaal niet nodig, maar wij hebben er enorm veel plezier van. We hebben alles zelf geregeld, gekocht en betaald. Het was even sparen, maar voor ons is dit wel echt een paradijsje.’ Expertise Voor Maurice Foppen van Toptotaal in Kootwijkerbroek zijn projecten als deze interessante uitdagingen. ‘We bouwden in 2003 voor het eerst een aangepast chalet en sindsdien hebben we er aardig wat afgeleverd. Met het Toptotaalconcept hebben we iets unieks aan de klant te bieden: we begeleiden namelijk vanaf de vergunningaanvraag tot en met de service als het chalet inmiddels in gebruik is genomen. Klanten hebben dus met slechts één partij te maken en dat is heel prettig. Wij hebben een flinke expertise in huis op allerlei gebieden. We hebben verstand van vergunningenbeleid tot en met het materiaal waar het chalet van gemaakt wordt. Als je aangepaste chalets gaat bouwen, komt daar nog een factor bij en ook die nemen we heel serieus. Zo heb ik morgen een afspraak met een ergotherapeut die me gaat bijpraten over de ontwikkelingen op het gebied van plafondliften.’ Foto: Rolf Hendriks (www.interaxxie.com) Support magazine - oktober 2009

45


Informatie over hulpmiddelen vrij toegankelijk op het

Bedoeld voor gebruikers en

zorgverleners.

internet

* Productinformatie * Wie doet wat

Nieuwe producten

* Wet- en regelgeving * Classificaties * Nieuws * Jurisprudentie en naslagwerken (abonnees)

www.handy-wijzer.nl

Meer informatie specifiek voor dwarslaesie?

Volledig rolstoelaangepaste auto

Lees behalve Support Magazine ook De Ketting. Kijk op: www.dwarslaesie.nl of vraag een proefnummer: Dwarslaesie Organisatie Nederland Postbus 6124 9702 HC Groningen 0900-2021229 Dwarslaesie Organisatie Nederland is de Nederlandse organisatie van mensen met een dwarslaesie. Binnen deze organisatie helpen mensen met een dwarslaesie elkaar bij alle voorkomende problemen.

Bezoek de

AANGEBODEN: Renault Kangoo

Elektrische rolstoelen van Invacare

www.handy-wijzer.be

2002 42.000 km APK t/m 06/10 € 13.500 Tel: 070 3558375

online boekwinkel

Milford personenlift De elektrische Milford personenlift is speciaal ontworpen om mensen te verplaatsen tussen hun rolstoel en auto en kan geplaatst worden in vrijwel alle auto’s. De lift kan eenvoudig bediend worden door een medereiziger of, met behulp van een handschakelaar, door de rolstoelgebruiker zelf. Die schakelaar is gemakkelijk te bedienen en kan met klittenband aan de lift worden bevestigd zodat hij altijd binnen handbereik is. Dankzij de diverse draaipunten van de liftarm kan de lift op gemakkelijke wijze worden bestuurd. Na enige oefening kan iedereen er mee overweg. Door het gebruik van aluminium weegt de lift slechts 8 kilo, maar uiteraard is de veiligheid daarbij niet vergeten. Daarom is de lift voorzien van noodschakelaars en kan er gebruik worden gemaakt van een afstandbediening. De lift is exclusief verkrijgbaar bij Bever Autoaanpassingen.

van Support Magazine op:

www.supportmagazine.nl Boeken van en voor mensen met een handicap of ziekte. Alle genres: praktisch, emotioneel, openhartig of gewoon mooi. Snel en makkelijk. Laat uw boeken thuisbezorgen.

Colours hustler CR

Abonnees van Support Magazine betalen géén verzendkosten!

Kijk op www.energy4all.eu en word ook donateur net als Jochem en Jochem

Een op maat gemaakte vouwbare rolstoel met de rij-eigenschappen van een vastframestoel en een gewicht van 6,5 kilo? In je dromen zeker... Nee hoor, bij TNS Revalidatie hebben ze nu zo’n stoel waarvan ze zeggen dat hij aan deze eigenschappen voldoet. Hij is van Colours en heet de Hustler CR. Je kunt in ieder geval vast bekijken hoe de stoel er uit ziet en dat zit zonder meer goed! www.tnsrijen.nl

Omdat niet alleen wensen, maar vooral ook mensen verschillen, introduceert Invacare 2 nieuwe elektrische rolstoelen, passend bij deze verschillen. Met de introductie van de Bora en de TDX® SP zet Invacare een breed aanbod op de markt met voor elk wat wils. Uniek in zijn soort is de Bora, een compacte elektrische rolstoel die gemakkelijk uit elkaar te halen en daardoor eenvoudig te vervoeren is. Verschillende opties maken de stoel geschikt voor zowel binnen- als buiten gebruik. Met de keuze voor grote wielen bijvoorbeeld, kies je voor een topsnelheid van 10 km/u, terwijl de kleine wielen het vervoer in de kofferbak van een auto vergemakkelijken. De TDX® SP is een centraal aangedreven rolstoel, die zowel binnenshuis als buitenshuis te gebruiken is. De TDX is er in 3 zit-uitvoeringen, die allemaal beschikken over de nieuwe 50º lift, die samen met de verstelbare rugleuning zorgt voor optimaal zitcomfort en drukvermindering voor de gebruiker. De innovatieve “Stability Lock” functie zorgt ervoor dat alle 6 wielen van de TDX te allen tijde aan de grond blijven. Actieve gebruikers zullen deze maximale stabiliteit en veiligheid Meer handige zeker kunnen waarderen.

producten vindt u op

www.handy-wijzer.nl

Freelift traplift

Het lijkt zo gewoon, de trap op en af lopen. Maar naarmate we ouder worden, is die trap regelmatig een probleem. U hebt de kracht niet meer, het kost u te veel tijd of uw benen weigeren dienst. U kunt dan beneden gaan wonen of verhuizen, maar heeft u wel eens aan een stoeltraplift gedacht? “Gemak dient de mens, dus waarom wachten als het leven nu al een stuk comfortabeler kan? Er zijn veel vooroordelen over trapliften, maar die zijn inmiddels allemaal achterhaald. Onze huidige generatie trapliften is veilig, comfortabel en geruisloos en kan bovendien binnen een halve dag perfect op vrijwel elke trap worden gemonteerd. Dus ook op die van ú! Het allergrootste voordeel van een traplift is toch wel dat gebruikers hun hele huis weer zelfstandig en veilig kunnen gebruiken. Had ik dit maar veel eerder gedaan, is een vaak gehoorde opmerking. Freelift installeert al zo’n 120 jaar liften en kent wereldwijd meer dan 45.000 tevreden gebruikers.. Een Freelift is niet alleen handig, maar ook mooi en past door een ruime keus in stoelen, rails en kleuren in ieder huis en interieur. Meer informatie? Wilt u weten wat er allemaal mogelijk is voor úw trap? Neem contact op met Freelift en bel direct 072- 576 88 95 voor een gratis brochure. De adviseurs van Freelift komen graag bij u thuis voor gratis uitleg en advies. U kunt zelfs een traplift uitproberen in onze showroom aan de Newtonstraat in Heerhugowaard.


Neuronen regenereren: opnieuw lopen? De inmiddels overleden ‘superman’-acteur Christopher Reeve zei altijd dat als de mensheid in staat is om een mannetje op de maan te zetten, we ook mensen met een dwarslaesie opnieuw moeten kunnen laten lopen. Anderen zeggen dat dwarsleasies niet te genezen zijn en dat we het opnieuw kunnen lopen moeten zoeken in

gezondheid

de hoek van de robotica. Toch had Reeve wel een punt.

48

In de gang van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen (NIN) zijn planken aan de muur bevestigd met daarop glazen potten vol met hersenen: schapen, salamanders, paarden, maar ook een pot met menselijke hersenen. ‘Het is een bonte verzameling’, zegt onderzoeker Joost Verhaage van het NIN. ‘De eerste directeur van het NIN reisde werkelijk alle werelddelen af om hersenen te verzamelen.’ En dan te bedenken dat de hersenbank, drie deuren verderop, de hersenen bewaart van duizenden mensen die de inhoud van hun bovenkamer ter beschikking hebben gesteld van de wetenschap. kennis Wat denkt Joost: zal een dwarslaesie ooit te genezen zijn? ‘Er zullen behandelingen komen die voor een

Support magazine - oktober 2009

zeker herstel van functie kunnen zorgen’, antwoordt hij zonder enige aarzeling. ‘Dat is puur een kwestie van tijd. Hoe lang dat gaat duren, durf ik niet te zeggen, maar dat het gaat gebeuren is zeker. Het probleem is dat we nog enorm veel kennis moeten verzamelen over de werking van het zenuwstelsel, voordat we werkende therapieën kunnen aanbieden.’ Een dwarslaesie lijkt iets heel simpels: je snijdt het ruggenmerg door en that’s it. Maar zo eenvoudig is het niet, zeker niet als je op moleculair niveau gaat bekijken wat er bij zo’n beschadiging nu eigenlijk allemaal gebeurt. ‘Uit onderzoek is gebleken dat zo’n duizend tot tweeduizend genen betrokken zijn bij laesieschade. Sommige genen schakelen aan, anderen schakelen uit, maar er gebeurt enorm

veel. Het totale menselijke genoom bestaat uit ruim 25.000 genen, dus bij een laesie speelt al bijna 10 procent van alle genen een rol.’ Omdat een laesie een enorme reactie teweeg brengt in het lichaam moet je de situatie versimpelen. Vrijwel alle wetenschappers werken met een model om specifieke variabelen uit de werkelijkheid in een simpeler situatie te kunnen onderzoeken. Zo’n model kan een computersimulatie zijn, maar in dit geval is het model een rat. ‘Zo’n rat lijkt qua zenuwstelsel behoorlijk op een mens en daarom kun je daar prima onderzoek mee doen.’ ingekapseld Door nu het weefsel van ratten met een laesie te vergelijken met dat van ratten zonder laesie in een

zogenaamde micro-array kan een onderzoeker onderscheiden welke genen precies ‘aan’ en ‘uit’ staan na laesieschade. Om er vervolgens achter te komen of een specifiek gen een positief ofwel een negatief effect heeft op herstel in het weefsel worden alle genen die ook maar iets met de laesie te maken hebben ‘uitgeknockt’. ‘Heel simpel gezegd heb je genen die er voor zorgen dat er stoffen worden aangemaakt -en dat zijn altijd eiwitten- die herstel bevorderen en genen die herstel juist niet bevorderen. Het lichaam probeert enerzijds natuurlijk te herstellen, maar onderneemt ook meteen actie om verdere schade te voorkomen. Zo wordt de leasie vaak ingekapseld zodat de schade beperkt blijft tot één plek. Als je nu die genen die

die remmende stoffen produceren na zo’n laesie uit weet te zetten en genen die bevorderende stoffen produceren juist extra stimuleert, zou een zenuwcel weer moeten kunnen groeien.’ Leuk idee, maar hoe doe je dat dan? Joost: ‘Je kunt een specifiek gen tot expressie brengen door een virale vector te injecteren. Dat is een virus waar een specifiek stukje DNA aan is gekoppeld. Dat stukje DNA kan in het DNA van de zenuwcel worden gezet en vervolgens tot expressie worden gebracht. Het resultaat is dat er meer stimulerende stoffen in het laesiegebied te vinden zijn. voorzichtig optimisme En kunnen ratten na een behandeling weer lopen? ‘Ja en nee’, zegt Joost. ‘We lopen tegen flink wat

problemen op. Die zenuwcellen kunnen we wel weer laten groeien, maar vaak is die groei erg ongecontroleerd en ongericht. Die zenuweinden moeten wel naar de goede plek groeien om weer informatie te kunnen overbrengen. De wat simpelere laesie kunnen we tot op zekere hoogte herstellen: die ratten kunnen de achterpoot weer gebruiken. Complexere laesies kunnen nog niet worden hersteld. En let op: de laesies maken we nu in het perifere zenuwstelsel, net buiten het ruggenmerg. Een dwarslaesie is zoals je weet een breuk in het centrale zenuwstelsel. Bovendien zijn de afstanden die zenuwcellen moeten afleggen in het menselijk lichaam veel groter dan in de rat. Er is dus reden tot optimisme, maar we moeten wel voorzichtig blijven.’

Support magazine - oktober 2009

49


Onbeperkt genieten?

Neem dan nu een abonnement op Support Magazine, lifestyleblad voor mensen met een lichamelijk beperking. Voor € 22,50 per jaar ontvang je zes nummers van Support Magazine én de jaarlijkse Support Vakantiegids met up-to-date informatie over aangepaste vakanties. Als welkomstgeschenk ontvang je bovendien het boek Rolstoelkunde van Kees van Breukelen t.w.v. € 12,50 óf een introductiekorting (je betaalt het eerste jaar € 19 in plaats van € 22,50).

JA, ik neem een abonnement op Support Magazine. Noteer voor mij: een abonnement met welkomstkorting: ik betaal het eerste jaar € 19 i.p.v. € 22,50.

De Support Vakantiegids 2010 verschijnt in november 2009. Vul daarom snel de bon in en ontvang de nieuwe gids gratis bij je abonnement!

Bedrijfsnaam

(indien van toepassing)

Naam

een abonnement met gratis het boek Rolstoelkunde van Kees van Breukelen t.w.v. € 12,50. Ik betaal € 22,50. Stuur de bon in naar: Support Magazine Antwoordnummer 20014 2290 VG Wateringen Uw gegevens mailen kan ook: irene.semp@lakerveld.nl Bellen kan ook: 0174-31 50 00. Een vriend of familielid laten kennismaken met Support? Vraag dan een GRATIS proefnummer aan. Abonnementen worden na een jaar automatisch verlengd. Opzeggen kan tot twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode.

Adres Postcode en plaats Telefoon E-mail

QUIX®

Ik heb deze kaart gekregen van

Ja, u mag mij bellen voor informatie indien nodig.

Ik machtig hierbij Uitgeverij Lakerveld het verschuldigde bedrag automatisch van mijn rekening te schrijven: Datum:

Handtekening:

Aankoppelbare elektrische hulpmotor voor rolstoelen. Quix past op bijna iedere vouwbare handbewogen rolstoel, dus u kunt uw eigen vertrouwde rolstoel blijven gebruiken. Dankzij het innovatieve en gebruiksvriendelijke bevestigingsmechanisme is Quix in een paar seconden te bevestigen en door het compacte ontwerp zeer gemakkelijk mee te nemen. Dat wordt moeiteloos en vlot rijden met uw eigen rolstoel.

Kijk voor meer informatie op www.invacare.nl of bel 0318-695757


Licht, lichter, lichtst

de ErgoDrive - slechts 5 kg* Een vernieuwend en tot in detail doordacht design. Het ultieme resultaat: een super lichtgewicht rolstoel met sublieme eigenschappen.

• Super lichtgewicht, totaal 5 kg* • Super licht rijden en wenden • Super ergonomisch • Super sterk • Super stijf De ErgoDrive, een rolstoel die goed doet wat die moet doen: goed zitten, goed rijden, goed hanteerbaar zijn. *) Zoals afgebeeld: totaal gewicht van rolstoel met zitbreedte en zitdiepte van 40 cm inclusief wielen, remmen, kledingbeschermers en ergonomisch zitsysteem.

Dé speciaalzaak voor high performance sportrolstoelen, actief ADL rolstoelen en handbikes Double Performance B.V. Antwerpseweg 13/1 2803 PB Gouda, Nederland

tel: + 31(0)182 - 573 833 email: reacties@doubleperformance.nl website: www.doubleperformance.nl


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.