SUBS
SUBS
OCEANGOING PATROL VESSELS
MAGAZINE
OPERATIE
SKYWAVE OPLEIDING
LOGISTIEKE DIENST VERZORGING
VERSLAG
SUBS KAMP
EN
MEER
2009
HET
ASSAUT SUBS-MAGAZINE
JAARGANG 9
NUMMER 3
VOORWOORD
SUBS-MAGAZINE
VOORWOORD / INHOUDSOPGAVE
RUBRIEK
NIEUW IN SUBS-MAGAZINE In dit magazine beginnen we met twee nieuwe rubrieken. In de rubriek “Aantreden met adelborst Oskam” kun je elk kwartaal lezen over de belevenissen van Geertje Oskam. Zij volgt de opleiding tot officier van de Technische Dienst en schrijft in haar eerste artikel over het Assaut (pagina 14/15). In “Van SUBS-lid tot…” komen marinemensen aan het woord die lid van SUBS zijn geweest. Zij vertellen over hun keuze voor de marine, hun werk en hun SUBS-tijd. Marit Köhler heeft de primeur in deze rubriek (pagina 22 t/m 25). Zij was SUBS-lid tot haar 18e en is nu matroos van de Logistieke Dienst Verzorging aan boord van bevoorrader Hr.Ms. Amsterdam.
HET SUBS-KAMP 2009: VAN PEDDELEN TOT PUSH-UPS
PAGINA 06
EEN BAKKIE DOEN BIJ… JORIEN NULAND, MATROOS OD
PAGINA 10
SUBS DUIKEN DIEPER… STOCKHOLM HERE WE COME!
PAGINA 14
AANTREDEN MET ADELBORST OSKAM… HET ASSAUT
PAGINA 16
BACK TO SCHOOL… OPLEIDING TOT MATROOS LDV
PAGINA 21
NEWS & VIEWS… WERELDHAVENDAGEN 2009
PAGINA 22
VAN SUBS-LID TOT… MATROOS LDV
PAGINA 26
OPERATIE SKYWAVE
PAGINA 28
WIST JE DAT… OCEANGOING PATROL VESSELS
Veel leesplezier!
Silvana Amerika, Coördinator SUBS
SUBS INHOUD
PAGINA 03
Voor deze laatste rubriek kunnen wij jouw hulp goed gebruiken. Ken jij iemand die SUBS-lid is geweest en nu bij de Koninklijke Marine werkt? Mail dan de voor- en achternaam van deze persoon naar info@subs.nl. Wij checken dan waar bij de marine hij of zij werkt en nemen contact met hem of haar op. Alvast bedankt.
FOTO COVER: ARTIST IMPRESSION VAN EEN OPV VAN DE HOLLANDKLASSE (THALES NAVAL NEDERLAND)
PAGINA 2
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
ARTIKEL
2009
SUBS-KAMP
HET SUBS-KAMP 2009! VAN PEDDELEN TOT PUSH-UPS Op 27 april 2009 meldden tachtig SUBS-leden zich bij zwembad De Schots in Den Helder. Zij waren de winnaars van een plekje in het SUBS-kamp 2009, dat drie dagen duurde. Onder deskundige begeleiding van instructeurs van de Koninklijke Marine en het Korps Mariniers maakten ze kennis met alle ins & outs van het overleven op zee en op land. Na een welkomstwoord van de commandant van de duik- en demonteergroep werden de deelnemers opgesplitst in 8 groepen. Nadat ze afscheid hadden genomen van de ouders, kon het kamp beginnen!
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 3
2009
SUBS-KAMP
ARTIKEL
DE WARME MAALTIJD OP DE EERSTE DAG WAS EEN BLIK UIT HET 24-UURSRANTOEN, DAT OP EEN VUURTJE VERWARMD MOEST WORDEN
IEDEREEN ZAG ER HETZELFDE UIT TIJDENS HET KAMP
PEDDELEN VAN HET ZWEMBAD NAAR MARINE KAZERNE EFRPRINS IN EEN RUBBERBOOT DIE DE GROEP ZELF IN ELKAAR HEEFT GEZET. DE ZWEMTEST: EVEN CHECKEN HOE GOED IEDEREEN KAN ZWEMMEN
VAN DE MOGELIJKHEID OM EEN INTRODUCTIEDUIK TE DOEN MAAKTE IEDEREEN GEBRUIK. DIT WAS DAN OOK DE MEEST POPULAIRE ACTIVITEIT.
HOE OVERLEEF IK OP ZEE?
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
ARTIKEL
SUBS-KAMP
EVEN STOOM AFBLAZEN BIJ ZELFVERDEDIGING (MZV)
MILITAIRE
EN NU MAAR HOPEN DAT IE BLIJFT DRIJVEN! HELAAS MOEST HET KAMP OOK WEER AFGEBROKEN WORDEN
ALS VERRASSING KREGEN DE SUBS-LEDEN NA HET 24-UURS RANTSOEN EEN BBQ. LEKKER!!!
OP MILITAIRE WIJZE KWAMEN DE GROEPEN OP DE DERDE DAG OP DE WACHTENDE OUDERS AF GEMARCHEERD. NA HET BEDANKEN VAN HUN GROEPSBEGELEIDER EN HET MAKEN VAN GROEPSFOTO’S GINGEN DE SUBS-LEDEN NAAR HUIS. HEEL WAT ERVARINGEN, MAAR ZEKER OOK HEEL WAT VRIENDEN RIJKER.
WIL JIJ KANS MAKEN OP DEELNAME AAN EEN VOLGEND SUBS-KAMP? CHECK ELK SUBS-MAGAZINE DAN GOED. ALS ER WEER EEN KAMP KOMT, ZAL IN HET MAGAZINE STAAN HOE JE JE KUNT AANMELDEN!
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 5
JORIEN VAN NULAND
EEN BAKKIE DOEN BIJ...
RUBRIEK
JORIEN VAN NULAND MATROOS OPERATIONELE DIENST VERBINDINGEN
TEKST & FOTO’S: JAIME KARREMANN
“Five echo romeo this is kilo one uniform over,” kraakt het over de verbinding. Matroos 2 ODVB Jorien van Nuland reageert direct: “This is five echo romeo over.” Even later komt de koerswijziging bij Jorien binnen en draait de hele formatie (groep) van Nederlandse schepen tegelijk in een nieuwe richting. Jorien is 18 jaar en net aan haar stage begonnen bij de Operationele Dienst Verbindingen.
Het lijkt eenvoudig om veilig met een schip te varen, maar dat valt tegen. Er zijn veel gevaarlijke ondiepe stukken op zee, er is stroming, wind en er zijn natuurlijk andere schepen. Maar belangrijker nog: een schip kan niet zo snel draaien of stoppen als een auto. Om ongelukken te voorkomen is communicatie erg belangrijk. Zeker als je met meerdere schepen dicht bij elkaar wilt varen. En dat is nou precies iets wat marineschepen vaak doen.
PAGINA 6
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
EEN BAKKIE DOEN BIJ...
JORIEN VAN NULAND
Het seinersbankje
Geheime codes
De bevoorrader Hr.Ms. Amsterdam, het luchtverdedigings- en commandofregat Hr.Ms. Evertsen en het M-fregat Hr.Ms. Van Amstel varen in formatie door de grijze Oostzee richting Stockholm, Zweden. Op de navigatiebruggen van de schepen wordt druk gecommuniceerd. Ook aan boord van de Van Amstel zit het personeel van de verbindingsdienst op het vertrouwde ‘seinersbankje’. Een tweepersoonsbank, met de communicatieapparatuur binnen handbereik. Voortdurend ontvangen de ‘verbindelaren’ berichten van de andere schepen en sturen ze berichten terug.
De berichten zijn niet in gewone mensentaal, maar volgens geheime NAVO codewoorden, alles in het Engels natuurlijk. Steeds als er een nieuw bericht binnenkomt schrijft Jorien driftig mee: “break one five six, tack three two one” en meer van dat soort voor ons onbegrijpelijke zinnen. Alles heeft een betekenis en de seiners van de Van Amstel weten het direct. Korporaal ODVB Dagmar van Namen (24) geeft het nieuws gelijk door aan de officier van de wacht: “Van de Evertsen aan de Van Amstel: Evertsen is in het afgesproken gebied en gaat op zoek naar de onderzeeboot!”
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 7
JORIEN VAN NULAND
EEN BAKKIE DOEN BIJ...
RUBRIEK
“Misschien lijkt het wel alsof ik veel weet,” zegt Jorien als ik het met haar over die berichten heb, “maar dat is niks vergeleken met wat Dagmar weet.” Dat de korporaal ODVB verstand van zaken heeft blijkt later als de seiners worden opgeschrikt door de uitkijk: “We zijn op de lamp!” Dagmar stuift richting het raam en ziet vanaf de Evertsen, die diep door de golven gaat, de seinlamp knipperen. Ze draait om: “Niet voor ons, ze roepen de Amsterdam op.”
Behalve met de gesproken berichten en de bekende seinlamp, hebben de ODVB’ers ook te maken met vlaggen. Bijna alles kan met deze vlaggen gecommuniceerd worden en het voordeel is dat niemand je kan afluisteren! Ook Jorien is bekend met de vlaggen. Gaan we langszij Hr.Ms. Amsterdam voor bevoorrading op zee? Prima, ze klikt de rode vlag met het gele kruis aan de lijn en hijst hem omhoog: romeo close up! Steeds hijst Jorien de vlaggen omhoog en haalt ze de vlaggen naar beneden. Ze kijkt naar het andere schip of het sein is begrepen en hijst dan de volgende seinvlaggen weer omhoog.
PAGINA 8
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
EEN BAKKIE DOEN BIJ...
JORIEN VAN NULAND
High-tech apparatuur
In de Caribische zon
Het lijkt haast wel of de tijd voor de verbindingsdienst heeft stil gestaan: vlaggen en seinlampen zijn niet echt high-tech. Maar de ODVB heeft wel degelijk iedere dag te maken met moderne techniek. Dat gebeurt allemaal achter de schermen. Het centrum van de ODVB is namelijk de radiocentrale, tegenwoordig network operationcenter genoemd. Hier komen alle berichten binnen voor het schip die niet via de gesproken verbinding op de brug of via de gevechtsverbinding bij de Operationele Dienst in de commandocentrale binnen komen. Bijna alle berichten zijn versleuteld: zonder de juiste codes kun je niets maken van het bericht. De berichten moeten allemaal ontcijferd worden en ze worden ook vercijferd voor ze weer worden verstuurd. Bijvoorbeeld naar het hoofdkwartier van de marine in Den Helder, als het schip een rapport wil uitbrengen over de reis. Dat vercijferen en ontcijferen gebeurt niet meer met een boekwerk, maar dat gaat met snelle computers. Computers zijn tegenwoordig dus onmisbaar voor de ODVB.
Eigenlijk gaat de ODVB steeds meer richting ICT en netwerken. Aan boord van Hr.Ms. Van Amstel is bijvoorbeeld een heel computernetwerk, zodat het hele schip dezelfde mogelijkheden heeft als een kantoor: printen, e-mailen naar elkaar, een intranetsite. Op de servers staat de gratis krant Metro, er staan foto’s die vanmiddag nog zijn gemaakt. Iedereen kan inloggen op het systeem. Maar wie regelt dit nu eigenlijk? Precies. De netwerkbeheerders van de ODVB. Ook Jorien heeft te maken met de nieuwste techniek. Battleforce e-mail bijvoorbeeld, netwerken aan boord, maar ook draadloze netwerken met andere schepen. Het is allemaal heel veel wat er op haar af komt, maar ze geniet er zichtbaar van. “Het is echt heel leuk, en het is steeds zo afwisselend. Het ene moment ben je met geheime berichten bezig en straks sta ik in de kou weer vlaggen te hijsen.” Dagmar lacht: “Ja, nu is het nog koud op het seindek, maar volgende maand staan we weer in de zon als we naar Curaçao gaan!”
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 9
STOCKHOLM HERE WE COME!
TEKST & FOTO’S: JAIME KARREMANN
SUBS DUIKEN DIEPER
STOCKHOLM HERE WE COME!
Het is vrijdagmiddag en het is weekend! In Nederland wordt druk gesport, de winkelstraten en cafés worden bezocht. Maar wat houdt dat eigenlijk in voor de marine mannen -en vrouwen aan boord? Je zult verbaasd zijn dat het leven voor hen soms precies zo is als in Nederland. En soms juist niet.
PAGINA 10
RUBRIEK
SUBS-MAGAZINE 3
Marineschepen zijn niet altijd weg. Schepen zijn gemiddeld 136 dagen van huis. Als schepen gaan varen, wordt geprobeerd om ieder schip ieder weekend in een haven te laten liggen. Tijdens de reis van Hr.Ms. Van Amstel, Hr.Ms. Evertsen en Hr.Ms. Amsterdam was dit ook zo. De schepen vertrokken voor drie weken naar de Oostzee en lagen het eerste weekend in Kopenhagen, het tweede weekend in Stockholm en het derde weekend was iedereen weer thuis.
JAARGANG 9
RUBRIEK
SUBS DUIKEN DIEPER
STOCKHOLM HERE WE COME!
Vrijdag: afmeren & afsluiten De vrijdag is altijd anders dan de andere werkdagen op zee. De zeedienst is druk met de laatste voorbereidingen voor het varen door ondiep water bij Stockholm. De logistieke dienst geeft de bestellingen door om de voorraden weer op peil te krijgen. Telefoonlijnen zijn aangevraagd, ansichtkaarten zijn besteld en bij bureau administratie staat een rij mensen voor het inwisselen van euro’s. Langzaam varen de drie schepen door de Zweedse fjorden. Steeds meer bemanningsleden komen met hun camera’s buiten een kijkje nemen. Na een week hard werken komt het weekend nu heel dichtbij: de haven van Stockholm is in zicht.
Van militair naar toerist Als het schip een tijdje later tegen Hr.Ms. Amsterdam ligt en de loopplank de twee schepen verbindt, verschijnen er al snel groepjes bemanningsleden van beide schepen. Een ware ontmoetingsplaats van oude bekenden, vrienden en collega’s die elkaar een weekend eerder in Kopenhagen hebben gezien. De belevenissen van afgelopen week worden uitgewisseld, er wordt geroepen en gezwaaid. Bij de zeedienst en de operationele dienst keert de rust langzaam weer terug. De lichten op de brug gaan aan en de zeekaarten worden opgeborgen. De roerganger verlaat z’n positie en de computers in de commandocentrale worden uitgezet. Maar bij de logistieke dienst is het nu topdrukte. Er zijn een hoop vuilniszakken die van boord moeten. De hele bemanning helpt mee. Even later verschijnen de Zweedse leveranciers met eten en drinken voor de komende week. Binnen wordt druk schoongemaakt. Overal waar ik kom zie ik mensen met stofzuigers en schoonmaakmiddelen.
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 11
STOCKHOLM HERE WE COME!
SUBS DUIKEN DIEPER
Als alles is schoongemaakt en afgesloten, zie ik steeds meer bemanningsleden in burgerkleding voorbij komen met informatieboekjes over Stockholm en kaarten van de stad. Er zijn enorme stapels toeristengidsen afgeleverd aan boord en mensen gaan hun weekend plannen. De verblijven van de matrozen, korporaals, onderofficieren en officieren vullen zich met mensen die klaar zijn met werken. Inmiddels klinkt overal muziek of staan tv’s en spelcomputers aan. Maar niet iedereen is vrij: omdat de bemanning zelf de brandweer is en er ook mensen bij de loopplank moeten staan, heeft een deel van de bemanning ‘de wacht’. Voor de personen die de wacht hebben bij de loopplank is het gelijk druk, want al snel willen er mensen aan en van boord.
RUBRIEK
Ceremonieel feestje Ondertussen gaan de gesprekken maar over één ding: Stockholm. Wat is er vanavond te doen in de stad? Hoe komen we in het centrum? Bij de officieren aan tafel wordt niet alleen over Stockholm gesproken, maar ook over de cocktailparty aan boord van Hr.Ms. Evertsen: een feestje in de hangaar voor buitenlandse gasten. Officieren en onderofficieren van de Nederlandse schepen kunnen natuurlijk niet ontbreken en ieder schip levert een aantal mensen.
Na het avondeten vertrekken we met een delegatie van het schip (waaronder de commandant en de eerste officier) richting Hr.Ms. Evertsen. We worden ceremonieel onthaald door matrozen in hun netste uniform met geweer en de bootsman met zijn bootsmanfluit. Via het helidek, waar de helikopter mooi opgepoetst staat, gaan we door een zijdeur naar binnen. Binnen is de enorme hangaar omgetoverd tot een feestzaal met vlaggen, muziek, een bar en statafels. De delegatie mengt zich snel tussen collega’s van andere schepen en de buitenlandse gasten. En dat zijn er veel! Ik zie landmachtmilitairen uit Polen, een Amerikaanse en Belgische marineofficier en zelfs Russische marineofficieren zijn op het Nederlandse feestje afgekomen. Verder zijn er veel ambassadeurs uit alle windstreken, waaronder de gehele Nederlandse ambassade. Intussen is de Logistieke Dienst Verzorging van Hr.Ms. Evertsen druk in de weer met de volgende hapjes en drankjes. Als volleerde obers zigzaggen de matrozen met volle dienbladen tussen de gasten door.
PAGINA 12
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
SUBS DUIKEN DIEPER
STOCKHOLM HERE WE COME!
De stemming zit er goed in Na twee uur is de grootste drukte weer voorbij en keren we weer terug naar de Van Amstel, waar de ‘vrijdagmiddagborrel’ in volle gang is. Want zoals in ieder bedrijf, wordt er aan boord van marineschepen op vrijdag na werktijd ook geproost op het weekend. Er zijn veel bezoekers van de andere schepen die met hun collega’s van de Van Amstel het weekend willen inluiden.
Bij de officieren draait de beamer met videoclips overuren. In het korporaalsverblijf worden de splinternieuwe boxen getest die de korporaals bij elkaar hebben gespaard. De muziek is van ver te horen en er wordt enthousiast meegezongen. Maar in het cafetaria, het verblijf van de matrozen, klinkt de muziek het hardst. De deur staat open en door de hele gang klinkt de bas. De stemming zit er goed in. De avond vordert en het is tijd om richting de stad te gaan. Met een klein groepje van de drie schepen laten we de activiteiten aan boord voor wat ze zijn. Stockholm moet immers ook verkend worden!
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 13
GEERTJE OSKAM
RUBRIEK
HET ASSAUT: VAN SCHERMFESTIJN TOT FEESTAVOND Geertje Oskam (20) uit IJsselstein is adelborst Techniek. Ze volgt sinds 2007 de opleiding tot officier van de Technische Dienst aan het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM). In het SUBS-magazine schrijft zij elk kwartaal over haar belevenissen bij de Koninklijke Marine.
Het zit er weer op, nu moeten we weer wachten tot begin 2010. Ik heb het over het ‘assaut’. Wat vroeger begonnen is als jaarlijks schermfestijn op het KIM is nu al tientallen jaren veranderd in drie avonden feest waarbij de ouders en vrienden van de adelborsten uitgenodigd worden. Maar deze drie avonden zijn niet het meest bijzondere aan dit feest. Nee, dat zijn toch zeker wel de bijna twee weken opbouw die eraan vooraf gaan. Het hele Korps Adelborsten is dan 24 uur per dag in de weer om het hoofdgebouw te verbouwen in een bepaald thema. Dit jaar is er gekozen voor het thema Broadway en zijn de verschillende hoeken dan ook omgetoverd tot allerlei beroemde musicals. Tijdens de opbouw komen veel verborgen talenten naar boven, die alle ruimte krijgen als we bijvoorbeeld extra verdiepingen bouwen of prachtige, levensechte tekeningen maken. Deze twee weken wisselen we dan ook alle studieboeken, keurige uniformen en baretten in voor hamers, veiligheidshelmen, beschilderde en gescheurde boordtenues. 150 KNIPPERENDE GLOEILAMPJES
PAGINA 14
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
GEERTJE OSKAM
HET ASSAUT
Ingedeeld bij de materieelsdienst
DE ASSAUTOPBOUW IS EEN BELANGRIJK STUKJE OPLEIDING
Opbouw Misschien dat je je nu afvraagt wat het nut hier eigenlijk van is, want is dat niet het verspillen van kostbare tijd? De assautopbouw is een onmisbaar stukje van onze opleiding omdat je daarbij leert samenwerken met adelborsten waar je normaal misschien alleen een kort gesprekje mee zou hebben. Ook leer je hoe je gezamenlijk problemen op moet lossen en hoe je leiding moet geven aan jongerejaars adelborsten. Zo heb je ploeg- en projectbazen, meestal tweede- en oudstejaars, die de plannen maken en dit moeten communiceren naar de anderen.
Zelf zat ik in een aparte ploeg met alle (elektro)technische adelborsten. Deze ploeg, de materieelsdienst, is niet gekoppeld aan een bepaalde hoek van het hoofdgebouw maar werkt in alle verschillende projecten. Zo zorgen wij voor alles wat te maken heeft met elektriciteit, water, verlichting, audio en speciale (elektro)technische zaken. Aan het begin van de assautopbouw leggen we de krachtstroom aan, zorgen we dat de assautradio werkt en zorgen we dat door alle projecten heen stroom beschikbaar is. Een heel mooi project van dit jaar was een gigantische lichtbak die boven de hoofdingang hing. Hierin zaten bijna 150 gloeilampjes die afwisselend aan en uit gingen, net als je op het echte Broadway tegen zou kunnen komen. Ook hebben we met onze ploeg bewegende muzieknootjes aan de muur gemaakt en water uit een levensechte brandkraan laten spuiten.
Afbouw Na 12 dagen opbouw en drie avonden feest komt ook de afbouw. Want het hoofdgebouw kan er helaas niet altijd zo uit blijven zien. Wat we allemaal met veel moeite en creativiteit in elkaar hebben gezet, is in nog geen twee dagen allemaal weer uit elkaar gehaald. Desondanks waren het opnieuw twee fantastische weken en ik kijk nu al uit naar het assaut van volgend jaar!
DE 'BROADWAY-STERREN'
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 15
EVO LDV
BACK TO SCHOOL
RUBRIEK
OPLEIDING TOT
MATROOS LOGISTIEKE DIENST VERZORGING DE MARINE: BETER DAN EEN 4-STERRENHOTEL Als je van koken houdt, kun je ook bij de Koninklijke Marine aan de slag. Zeker als je graag met andere mensen samenwerkt en niet bang bent om onder moeilijke omstandigheden te functioneren. Want in de kombuis van een marineschip moet je ook tijdens de ergste storm een maaltijd kunnen bereiden! TEKST: LOTTIE HERFKENS / FOTO’S: EERSTE VAKOPLEIDING LDV
PAGINA 16
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
Net als de meeste mensen houden militairen van een lekker hapje. Het eten wordt bereid in de kombuis van het schip. Dé plek waar matroos der 3e klasse Mustafa Verkleij (20) graag zou willen werken. Daarom volgt hij nu de Eerste Vakopleiding Logistieke Dienst Verzorging (LDV) in Brugge. In dertien weken leert hij hier het vak van hofmeester, kok en bottelier.
BACK TO SCHOOL
EVO LDV
Urenlang stampen? Echt niet! Iedereen met een diploma VMBO KB kan zich voor de LDVopleiding inschrijven. Wel is het handig als je gekozen hebt voor de leerweg Zorg & Welzijn of Consumptief. Mustafa heeft deze opleiding in Zaandam gevolgd. In 2008 heeft hij zich aangemeld voor de keuring bij de Koninklijke Marine. Gelukkig werd hij goedgekeurd en kon hij direct aan de Eerste Maritiem Militaire Vorming (EMMV), de basisopleiding, beginnen. Hierna kwam hij in Brugge terecht.
Als wij hem spreken, is Mustafa halverwege zijn Eerste Vakopleiding. De theorie-weken heeft hij dus achter de rug. Dat klinkt heftig, maar volgens Mustafa valt dat reuze mee. Hoe zo’n studiedag er uitziet? ‘Je begint ’s ochtends om half acht. De bedoeling is dat je dan al aangekleed bent en hebt ontbeten. De rest van de ochtend staat in het teken van de theorie en leer je alles over het werk van een LDV’er. ’s Middags sta je in de kombuis of het restaurant. Daar leer je meer in de praktijk.’
VERDELING WEKEN DE EERSTE VAKOPLEIDING LOGISTIEKE DIENST VERZORGING (EVO LDV) DUURT DERTIEN WEKEN: DE EERSTE WEEK BESTAAT UIT EEN INTRODUCTIE VAN HET DIENSTVAK VERVOLGENS KRIJG JE VIER KEER EEN ORIËNTATIEWEEK DAN VOLGT IN VIER KEER TWEE WEKEN DE BEROEPS GERICHTE FASE ELK ONDERDEEL SLUIT JE AF MET EEN EXAMEN.
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 17
EVO LDV
BACK TO SCHOOL
RUBRIEK
Gegratineerde witlof met prinsessenboontjes Na de theoriemodule is Mustafa aan de praktijkopleiding begonnen. Deze bestaat uit vier onderdelen: de grootkeuken, de koude keuken, de warme keuken en het restaurant (de taken van de hofmeester). In de koude keuken leer je salades en nagerechten maken en in het restaurant hoe je serveert. Vandaag heeft Mustafa toast met champignons, gegratineerde witlof, prinsessenboontjes en karbonade met Spaanse saus bereid. Enthousiast vertelt hij: ‘Op dit moment sta ik in de grootkeuken en leer ik alles over warme gerechten. In tegenstelling tot de koude keuken maak je hier maar een deel van de maaltijd. Dat kan bijvoorbeeld de spaghettisaus zijn of de nasi.’ Voor wie dat lekkers is bedoeld? ‘Voor de officieren, onderofficieren en manschappen.
SUBS DUIKEN DIEPER... MIJNENJAGEN & TECHNIEK
Elke woensdag ‘blauwe hap’ Voor iemand die nog nooit voor groepen heeft gekookt, is de praktijkfase best spannend. Zestig runderlapjes op tijd klaar hebben: dat moet je echt leren. Mustafa heeft geen last van stress. ‘Ik heb altijd in de horeca gewerkt, waaronder in het Mercure-hotel Amsterdam. Dus een beetje koken kan ik wel.’ Valt de marine na een 4-sterrenhotel niet tegen? Mustafa schudt zijn hoofd. ‘Ik vind het hier leuker. In het Mercure heb je een vast menu en maak je vaak hetzelfde.’
PAGINA 18
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
BACK TO SCHOOL
Natuurlijk is er bij de marine ook regelmaat. Zo is er op woensdag meestal een ‘blauwe hap’, een Indische maaltijd. Maar vaak zijn de menu’s zo afwisselend dat je een maand lang iedere dag iets anders bereidt. ‘Dat maakt het werk uitdagend’, grijnst Mustafa. Het samenstellen van de menu’s is de taak van de chefkok. Dit doet hij in overleg met de bemanning. Daarna gaat hij naar de bottelier. ‘Die zorgt voor de bevoorrading van het magazijn’, legt Mustafa uit. ‘En hij controleert of alle bestelde goederen op tijd binnenkomen.’ Ook hier krijg je in Brugge les in. ‘Je loopt dan met de bottelier mee terwijl hij aan het werk is.’
LESSEN TIJDENS DE LDV-OPLEIDING VOLG JE IN DERTIEN WEKEN ZOWEL PRAKTIJK- ALS THEORIELESSEN. DE THEORIELESSEN BESTAAN UIT: APPARATUUR & GEREEDSCHAPPEN DRANKENLEER MENU & SERVEERKUNDE KEUKENTHEORIE WARENKENNIS VOEDINGSLEER HACCP (HAZARD ANALYSES CRITICAL CONTROL POINTS) DE PRAKTIJKLESSEN BESTAAN UIT: RESTAURANT KOUDE KEUKEN KLEINE KEUKEN GROOTKEUKEN
JAARGANG 9
EVO LDV
Alle messen onder de snijplank Ervaring met koken zegt trouwens niet alles. Mustafa wist bijvoorbeeld best hoe je bepaalde gerechten moest bereiden, maar niet wáárom die zo werden gemaakt. Nu leert hij aan welke eisen een voedzame maaltijd voldoet, dat je na een zwaar hoofdgerecht beter een licht nagerecht kunt maken en welke drank je bij een bepaald gerecht serveert. Wel zo belangrijk, vindt hij. Net als het vak HACCP (Hazard Analyses Critical Control Points). Mustafa: ‘Tijdens deze lessen leer je hoe je de werkomgeving veilig houdt.’ Is dat niet vanzelfsprekend? Mustafa meent van niet. ‘Aan boord van een schip moet je met andere dingen rekening houden dan in een gewone keuken. Zo leren we om onze messen na gebruik altijd onder de snijplank te leggen, zodat ze bij een plotselinge beweging van het schip niet door de ruimte vliegen.’ HACCP is dan ook een belangrijk vak. Eén bacterie kan namelijk een heel schip ziek maken. Dat wil je op zee niet hebben. De bereiding van voedsel moet daarom aan Europese richtlijnen voldoen.
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 19
EVO LDV
BACK TO SCHOOL
RUBRIEK
Rennen met een boomstam in je nek Naast koken en serveren is er tijdens de LDV-opleiding aandacht voor de conditie. ‘Op dinsdag en donderdag hebben we twee uurtjes sport. Soms gaan we basketballen of voetballen. Een andere keer doen we pushen sit-ups.’ En natuurlijk is er ook tijd voor ontspanning. ‘Iedere dag zijn we om vier uur vrij. Soms gaan we dan de stad in.’ Mustafa traint ook in zijn vrije tijd regelmatig. ‘Tegenover de kazerne is een hindernisbaan. Met een paar jongens doe ik daar vaak een circuitje. Bijvoorbeeld rennen met een boomstam in je nek, of gewoon een stukje hardlopen.’
Leiding over een eigen keuken Mustafa’s droom is kok worden aan boord van een marineschip. Zover is het nog niet. Als hij straks zijn EVO heeft afgerond, begint hij eerst aan zijn Beroepspraktijkvorming (BPV). Hierin komen alle horeca- en marinetaken nog eens aan bod. Pas daarna kan Mustafa als Matroos 1 LDV aan de slag. Een duidelijk beeld van zijn toekomst heeft hij al.‘Ik wil graag chef-kok worden, zodat ik mijn eigen keukenbrigade krijg. De komende tijd heb ik dus nog wel wat uitdagingen voor de boeg!’
PAGINA 20
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
NEWS & VIEWS
WERELDHAVENDAGEN 2009
>>
SUBS IN HANGAAR JOHAN DE WITT OP WERELDHAVENDAGEN Op 4, 5 en 6 september 2009 staat Rotterdam weer in het teken van de Wereldhavendagen. Ook dit jaar is de Koninklijke Marine hier weer groots aanwezig. Aan de kade liggen de marineschepen Hr.Ms. Zeeleeuw, Hr.Ms. Mercuur, Hr.Ms. Hydra en mega-schip Hr.Ms. Johan de Witt. In de hangaar van dit laatste schip kun je de SUBS-stand dit jaar vinden. We staan dus niet op de kade, zoals voorgaande jaren.
> DOE-DINGEN & DEMONSTRATIES
> EEN SUBS-PARATAS VOOR LEDEN Op de Marinedagen 2009 in Den Helder kon je dit jaar op vertoon van je SUBS ID-card een zwarte paratas ophalen. De tassen die we aan het einde van dit evenement nog over waren nemen we mee naar de Wereldhavendagen. Ben je niet in de gelegenheid geweest om de tas in Den Helder op te halen, check dan bij de SUBS-balie of we er nog eentje voor je hebben. Vergeet dan natuurlijk niet je ID-card!
Op de kade kun je klimmen in het mariniersdorp, een ritje maken in een BV (rupsvoertuig) of een schip afmeren in een haven in de brugsimulator. Op diverse momenten in het weekend geeft de marine spectaculaire demonstraties. Hier zijn twee Lynx-helikopters, de Bijzondere Bijstandseenheid (BBE) en de Bootcompagnie van Texel bij betrokken.
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
>>
Tot ziens in Rotterdam!
PAGINA 21
MATROOS LDV
VAN SUBS-LID TOT...
RUBRIEK
VAN SUBS-LID TOT...
MATROOS LDV
MARIT KÖHLER Wie lid is van SUBS, wil alles weten over wat er bij de Koninklijke Marine gebeurt. Veel van de leden gaan later zelf bij de marine werken. In deze nieuwe rubriek laten we je zien wie dat zijn en wat ze doen. Matroos der 1e klasse Marit Köhler (22) bijt het spits af. Op haar vijftiende werd ze lid van SUBS. Nu werkt ze alweer drie jaar als kok bij de marine.
128 Zalmmootjes en een vrouw Donderdagochtend, kwart over tien: spitsuur in de kombuis van de Hr. Ms. Amsterdam. Het reusachtige bevoorradingsschip is die ochtend de haven van Den Helder binnengevaren. In de keuken wordt nu druk gewerkt aan de middagmaaltijd. Over iets meer dan uur moet de maaltijd voor 128 opvarenden klaar staan. Marit blijft er rustig onder. ‘Het is eigenlijk hetzelfde als thuis koken, maar dan voor veel meer mensen’, zegt ze schouderophalend. Ontspannen draait ze de zalmmoten op de bakplaat om. Dan draagt ze haar taak over aan een collega, om eventjes met ons te kunnen praten.
PAGINA 22
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
VAN SUBS-LID TOT...
MATROOS LDV
Samen met de chef-kok en nog een kok zorgt Marit aan boord voor de dagelijkse drie maaltijden, het borrelplankje en de koffie en thee met iets lekkers erbij. Aan de relaxte manier waarop ze met haar collega’s omgaat, merk je dat ze op haar plek is bij de marine. Ze vindt het helemaal niet erg om als vrouw in een mannenwereld te zitten. ‘Voor mij maakt dat niet uit, al moet je natuurlijk wel een beetje stevig in je schoenen staan’. Met een serieus gezicht: ‘Als je net begint, proberen de mannen je uit. Maar als je laat zien dat je echt niet over je heen laat lopen is de lol er snel af’.
Gek op mensen en koken De frons op Marits gezicht maakt plaats voor een glimlach. Enthousiast vertelt ze hoe ze bij de marine terechtkwam. ‘Mijn vader ging vroeger altijd naar de vlootdagen. Hij heeft tijdens zijn dienstplicht bij de Koninklijke Marine gezeten, vandaar. Uit nieuwsgierigheid gingen mijn broer en ik mee. Op een keer ben ik lid geworden van SUBS. Zo is het balletje gaan rollen.’ Dat Marit iets met mensen en koken wilde doen, wist ze toen al. Door haar SUBS-lidmaatschap ontstond het plan om kok bij de marine te worden.‘Ik heb Facilitair Management aan het Friesland College in Heerenveen gestudeerd. Binnen deze opleiding is veel aandacht voor de horeca en dat vond ik erg leuk. Daarin wilde ik verder. Daarom heb ik na mijn examen bij de marine gesolliciteerd. Gelukkig werd ik aangenomen.’
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 23
MATROOS LDV
VAN SUBS-LID TOT...
RUBRIEK
HET ONDEROFFICIERSVERBLIJF, EEN VAN DE WERKPLEKKEN VAN MARIT
Na haar opkomst volgde Marit eerst een basisopleiding. ‘Net als de andere toekomstige matrozen ben ik begonnen met EMMV (Eerste Maritiem Militaire Vorming). In twaalf weken leer je van alles en nog wat over de marine, zoals welke rangen en standen er zijn en hoe je moet handelen in gevaarlijke situaties.’ Haar volgende opleiding bereidde Marit voor op haar toekomst als kok. Aan boord van een marineschip is de Logistieke Dienst Verzorging (LDV) verantwoordelijk voor het eten en drinken van de bemanning. Om LDV’er te worden volg je in Brugge de Eerste Vakopleiding (EVO). Marit: ‘Deze opleiding duurt dertien weken en bestaat uit drie richtingen: kok, bottelier en hofmeester. Eerst krijg je een paar weken theorie en dan wissel je tussen de verschillende praktijkonderdelen. Mijn EVO-tijd in Brugge was heel leuk. Omdat we daar in de zomer zaten, konden we ‘s avonds lekker op een terrasje zitten.’
PAGINA 24
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
VAN SUBS-LID TOT...
MATROOS LDV
Eerste hulp bij ongelukken Na het behalen van haar papiertje ging Marit op de Hr. Ms. Amsterdam aan de slag. Naast haar werk als kok heeft ze aan boord nog een neventaak. Van oudsher zijn bijna alle LDV’ers ingedeeld bij de Medische Actie Dienst (MAD). ‘Wanneer er iets op het schip gebeurt, bijvoorbeeld een ongeluk, komen wij in actie’, vertelt ze. ‘De mensen van de Logistieke Dienst Geneeskundige Dienst (LDGD) zijn de eigenlijke artsen en ziekenverplegers. Totdat zij er zijn, verlenen wij eerste hulp. En bij een ramp helpen wij hen bij het verzorgen van de gewonden.’ Een zware taak, vindt Marit, maar ze is goed voorbereid. ‘Voor de MAD hebben we een opleiding van zes weken gehad. Regelmatig krijgen we lesjes om onze kennis op peil te houden.’ Glimlachend voegt ze toe: ‘Gelukkig is er in mijn tijd nog niets ergs gebeurd.’ "HET IS EIGENLIJK HETZELFDE ALS THUIS KOKEN"
We zijn terug in de keuken. Het eten is bijna klaar. Marit schept rosbiefrolletjes op een schaal. ‘Voor de mensen die niet van vis houden’, verduidelijkt ze. Voordat ze aan de laatste voorbereidingen voor de lunch begint, vertelt ze snel hoe ze haar toekomst ziet. ‘Mijn droom is om samen met mijn vriend een eigen restaurant te beginnen. Daarvoor is natuurlijk geld nodig en nu met de crisis is het niet zo’n goede tijd. Daarom wil ik eerst een paar jaar als kok naar Curaçao. Dan krijg ik een buitenlandtoelage bovenop mijn salaris en kan ik sparen. Binnenkort hoor ik of ik daar terecht kan. Als het niet lukt, wacht ik op de volgende kans. Tot die tijd heb ik het hier prima naar mijn zin.’
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 25
OPERATIE SKYWAVE
BBE
ARTIKEL
TEKST: JAIME KARREMANN / FOTO’S: AVDD
OPERATIE SKYWAVE G!”
N I P A K N E E S I T I “D
Terwijl de langzaam ondergaande zon de start- en landingsbanen op Schiphol oranje kleurt, zit ik met ongeveer 30 personen in een gigantisch MD-11 passagierstoestel. Het vliegtuig lijkt op het punt te staan om te vertrekken: het is helemaal schoon, op alle 250 stoelen liggen kussentjes en dekentjes ingepakt in plastic. Maar helaas. Geen vakantie voor ons. Sterker nog: binnen een half uur wordt het toestel gekaapt!
De mooie stewardessen en de grijze piloten zijn ingeruild voor mannen in donkerblauwe overalls. De één gespierd en kaalgeschoren, de ander heeft meer een normaal postuur en een hip kapsel. Maar allemaal behoren ze tot de absolute wereldtop. Het zijn mannen van de Bijzondere Bijstandseenheid (BBE).
Stikdonker en muisstil Plotseling springt één medepassagier op en haalt een pistool tevoorschijn. Al snel komen overal andere kapers vandaan: “Dit is een kaping! Iedereen handen op zijn hoofd!” De trainers van de BBE-opleiding nemen snel hun positie in. Natuurlijk wisten we dat we gekaapt zouden worden, maar nu we met onze handen op het hoofd zitten, is het toch wel anders. We krijgen de opdracht om de luiken dicht te doen en niemand mag een geluid maken. Stikdonker en muisstil. Zo nu en dan wordt er iemand verplaatst en wordt er wat geschreeuwd. De temperatuur in het toestel stijgt en we wachten af wat er gaat gebeuren.
PAGINA 26
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
ARTIKEL
BBE
OPERATIE SKYWAVE
De kapers houden ons goed in de gaten, terwijl de tijd verstrijkt. Mijn armen beginnen zwaar te worden en ik begin me af te vragen hoe lang we al zo zitten. Ik zit vlak bij het raam en hoor buiten geluiden, maar voor ik me kan bedenken wat het is, schuiven de vliegtuigdeuren aan alle kanten open. Binnen een paar seconden schieten de lichtstralen van de zaklampen op de wapens door het vliegtuig.
Bewapend & beschermd De mariniers zijn goed bewapend en beschermd: ze hebben behalve een kogelwerend vest ook been- en armbeschermers. Samen met de helm met vizier maken ze een behoorlijke en zelfs bijna robot-achtige indruk. Ze hebben ietwat vreemde wapens: het gaat om de FN P-90 (5,7mm). Geliefd bij Special Forces in kleine ruimtes. Het wapen is relatief klein en daardoor makkelijk in een vliegtuig. Tegelijkertijd is het een krachtig wapen en je kunt er snel en doeltreffend mee schieten. Als het nodig is, moeten terroristen namelijk met zo min mogelijk schoten worden uitgeschakeld: nog voor ze een gegijzelde wat aandoen. Met de felle lichtbundels van hun zaklampen doorzoeken ze het vliegtuig. Ze weten niet wie de kapers zijn en een aantal heeft zich verstopt tussen de gegijzelden. Maar al snel worden ze gezien en overmeesterd. Ondertussen moeten wij het vliegtuig te verlaten. Met onze handen op het hoofd dalen we de steile noodtrappen af het vliegtuig uit.
Tijd om te vertrekken Als de zon even later helemaal verdwenen is, is het tijd om te gaan. We stappen in de bus, op weg naar huis. Het vliegtuig vertrekt diezelfde nacht nog naar een verre bestemming, gelukkig zonder kapers. Maar mochten die er ooit wel zijn, dan is de BBE er klaar voor.
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
PAGINA 27
OCEANGOING PATROL VESSELS
TEKST: JAIME KARREMANN
WIST JE DAT...
RUBRIEK
/ FOTO’S: THALES
OCEANGOING PATROL VESSELS OP 30 NOVEMBER 2010 IS DE KONINKLIJKE MARINE EEN NIEUWE SCHEEPSKLASSE RIJKER. DAN ZAL HET EERSTE SCHIP VAN DE HOLLANDKLASSE IN DIENST WORDEN GESTELD: HR.MS. HOLLAND. DE SCHEPEN ZIJN OP HET VLAK VAN AUTOMATISERING EN SENSOREN WEER EEN NIEUWE STAP VOORUIT. TIJD VOOR EEN KIJKJE IN DE WERELD VAN DE OCEANGOING PATROL VESSELS (OPV’S)!
Fregatten kunnen uitstekend vechten, ze zijn belangrijk voor als het echt misgaat en daar moet ons land op voorbereid zijn. Maar fregatten worden ook gebruikt om bijvoorbeeld op piraten te jagen, mensen in nood te redden, drugstransporten op te sporen, etc. Ook dat kunnen ze, maar daar zijn ze niet voor gebouwd. Er is bijvoorbeeld maar één gevangeniscel aan boord en grote hoeveelheden vluchtelingen kunnen er moeilijk terecht. Daarnaast kosten fregatten door de grote bemanningen en vele wapens vaak meer. In 2005 ontstond daarom de behoefte aan vier patrouilleschepen die goedkoper zijn en beter geschikt zijn voor minder gevaarlijke taken. Omdat ze niet alleen langs de kust, maar ook op woeste oceanen moeten varen worden ze oceangoing patrol vessels genoemd: OPV’s. De scheepsontwerp-afdeling van de Defensie Materieels Organisatie (DMO) ging direct aan de slag. De schepen worden namelijk wel gebouwd door de scheepswerf Damen, maar ontworpen door technici van de marine!
PAGINA 28
SUBS-MAGAZINE 3
JAARGANG 9
RUBRIEK
WIST JE DAT...
Nieuwigheden De bouw is in volle gang en er wordt steeds meer duidelijk. Eén van de opvallende nieuwigheden is de kleur. Onderzoek wijst uit dat een grijs-blauwe kleur beter is voor de wateren waar de schepen zullen varen, dan het huidige grijs. Met de nieuwe kleur zijn ze minder snel zichtbaar zijn voor bijvoorbeeld piraten of smokkelaars.
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
OCEANGOING PATROL VESSELS
Ook de binnenkant is anders. Ze zijn ruimer, omdat er slechts 50 man werken. Matrozen slapen in een verblijf met maximaal 4 personen en veel officieren hebben een hut alleen. Net als op andere marineschepen is er intranet, zodat men onderling mails kan sturen, maar ook kunnen foto’s worden geplaatst van een havenbezoek of oefening. Daarnaast krijgt iedereen een mobiele (scheeps)telefoon, zodat ze elkaar snel en makkelijk kunnen vinden. Deze mobiele telefoons zijn tegelijk een voorbeeld van de nieuwe, geavanceerde techniek. Want hier krijgen de technici hun storingsmeldingen binnen. Eén van de redenen is dat er geen volledige technische centrale is, zoals op andere marineschepen.
PAGINA 29
OCEANGOING PATROL VESSELS
WIST JE DAT...
De commandobrug Behalve de technische centrale komt ook de commandocentrale (de plek waar alle sensorinformatie binnenkomt en de wapens bediend worden) op een andere manier terug in het ontwerp van het OPV. Samen met de brug zijn de technische centrale en de commandocentrale gecombineerd in een commandobrug. De commandobrug bestaat uit twee delen: de commandobrug voor is eigenlijk de gewone brug waar het schip bestuurd wordt en in de commandobrug achter staan beeldschermen voor wapens en sensoren en beeldschermen met technische informatie van het schip.
PAGINA 30
SUBS-MAGAZINE 3
RUBRIEK
Hypermoderne systemen Op de beeldschermen van de commandobrug achter is informatie te zien die binnenkomt via de sensoren: radars en camerasystemen. Ook op deze schepen zijn dit weer de meest moderne systemen. Alle sensoren zijn geplaatst in de geïntegreerde mast, bedacht door technici van de marine en verder ontwikkeld door Thales Naval Nederland uit Hengelo. Doordat alle systemen in één mast zitten, storen ze elkaar veel minder. Bovendien zijn de sensoren zelf ook nog eens hypermodern. Ze zijn speciaal gemaakt voor dicht bij de kust. Hier hebben veel andere radars het namelijk moeilijk door land, vogels en windmolens. In deze mast zit onder andere de SMILE luchtwaarschuwingsradar gebaseerd op de APAR op het LCF. De SEASTAR zorgt voor zeebeeld en kan automatisch kleine objecten en dreigingen op korte afstand ontdekken en volgen. Bijvoorbeeld zwemmers en periscopen in alle weersomstandigheden. De GATEKEEPER is een waarschuwingssysteem met infrarood/ full-HD camera’s. Deze camera’s zorgen voor haarscherp beeld, 360 graden om het schip heen. Zwemmers en bootjes kunnen razendsnel worden herkend. De beelden van de GATEKEEPER zijn op een LCDscherm op de commandobrug te zien, maar kun je ook op je beeldscherm tevoorschijn toveren, om bijvoorbeeld in te zoomen op een interessant onderwerp.
JAARGANG 9
WIST JE DAT...
RUBRIEK
LINKS: ‘GATEKEEPER’ ONDER: ‘SEASTAR’
OCEANGOING PATROL VESSELS
De schepen zijn met hun maximum snelheid vrij langzaam, door de elektrische of dieselvoortstuwing. De snelle gasturbines ontbreken, deze zijn namelijk duurder dan dieselmotoren. Maar daarom hebben de OPV’s wel FRISC’s aan boord: 12 meter lange super snelle rubberboten die 40 knopen kunnen varen. Samen met de NH-90 helikopter kunnen de FRISC en patrouilleschip een groot gebied bestrijken om piraterij en drugstransporten nog beter aan te pakken. Men is gewaarschuwd!
FACTS & FIGURES AFMETINGEN: 107,9 X 16 M (LXB) DIEPGANG: 4,55 M WATERVERPLAATSING: 3750 TON MAX SNELHEID: 21,5 KNOPEN BEMANNING: 50 + 40 OPSTAPPERS (HELIKTOPTER BEMANNING, BOARDINGTEAM, MEDISCH TEAM) EN 100 EVACUÉS VOORTSTUWING: 2X 5400 KW MAN DIESELMOTOREN, 2X 400 KW ELEKTROMOTOREN WAPENSYSTEMEN: 1 OTO MELARA 76MM KANON, 1 AUTOMATISCH 30 MM MARLIN WS KANON EN 2 HITROLE AUTOMATISCHE MACHINEGEWEREN 12,7 MM SENSOREN: SMILE LUCHTWAARSCHUWINGSRADAR SEASTAR OPPERVLAKTEWAARSCHUWINGSRADAR GATEKEEPER INFRAROOD/ ELECTRO-OPTISCH WAARSCHUWINGSSYSTEEM MIJNENDETECTIE-SONAR HELIKOPTER: NH-90 NUMMER P840 P841 P842 P843
JAARGANG 9
SUBS-MAGAZINE 3
NAAM HOLLAND ZEELAND FRIESLAND GRONINGEN
IN DIENST 2010 2011 2011 2012
PAGINA 31
COLOFON
SUBS-MAGAZINE IS EEN UITGAVE VAN DE KONINKLIJKE MARINE. HET IS BESTEMD VOOR ALLE LEDEN VAN SUBS -DE JONGERENCLUB VAN DE MARINE- EN VERSCHIJNT VIER KEER PER JAAR.
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
REDACTIEADRES
Silvana Amerika Wendy van Overloop Jaime Karremann Geertje Oskam Lottie Herfkens Hr.Ms. Van Amstel Thales Naval Nederland Buddy Freeth Audiovisuele Dienst Defensie (AVDD)
Koninklijke Marine SUBS-magazine Postbus 2630 1000 CP Amsterdam
Ben je nog geen lid van SUBS en wil je je inschrijven? Surf dan naar www.subs.nl, klik op CLUB en kies ’Lid worden’.
VORMGEVING
AFMELDEN
Krijn Ontwerp, Nijmegen
Wil je geen lid meer zijn van SUBS? Mail dit dan ff naar info@subs.nl.
INSCHRIJVEN
DRUK
OBT BV, Den Haag
SUBS SUBS-MAGAZINE
JAARGANG 9
NUMMER 3
JULI 2009