Silas Marner

george eliot

vevaren frå raveloe

Geor G e e liot

SILAS MARNER

Ve V aren frå ra V eloe

frå en G el S k V e D

øy S tein V i D ne S

S kal D 2025

Skrifttypane i denne boka – Skald antikva, Skald kursiv og Skald grotesk – er utvikla spesielt for Skalds klassikarar av skriftdesignaren Stefan Ellmer. Dei er ei indirekte omsetjing av dei ikoniske skrifttypane Nicolas Jenson utvikla i Venezia rundt 1470, med inspirasjon frå den britiske og amerikanske rørsla av uavhengige forlag som tidleg på 1900­talet utvikla sine eigne versjonar av desse gamle skrifttypane. Målet med skrifttypen Skald er å presentere dei nye omsetjingane i Skalds serie på ein klar, unostalgisk, open og inviterande måte, men likevel med særpreg.

Utgivinga er støtta og innkjøpt av Norsk kulturråd.

ori G inaltittel : Silas Marner: The Weaver of Raveloe (1861)

t ek S t : George Eliot (Mary Ann Evans)

oMS etjar : Øystein Vidnes, M no

S erie D e S i G n : Andreas Töpfer & Øystein Vidnes

i llu S tra S jon : Andreas Töpfer

S at S : Øystein Vidnes

f ontar : Skald antikva, Skald kursiv og Skald grotesk av Stefan Ellmer

Pa P ir : Munken Print Cream 1.8, 90 g

t rykk o G innbin D in G : Livonia Print

© S kal D 2025 www.skald.no

i S bn 978 ­ 82 ­ 7959 ­ 403 ­ 1

ISBN 978-82-7959-403-1

97 88279 594031

«Finst det noko større du kan få enn all den von og framtidstru eit barn vil gje ein mann som er på vegen ned?»

Willia M Wor DSW orth

Me D an Go D frey Ca SS drakk slurkar av gløymsle frå det herlege nærværet til Nancy, medan han villig gav slepp på det skjulte bandet som elles gnog og ergra han så irritasjonen skugga for sjølve solskinet, vandra kona hans med tunge, usikre steg langs dei snødekte landevegane kring Raveloe, med barnet sitt i armane.

Denne nyttårsaftan hadde ho peikt ut som stunda for hemnen ho hadde ruga på heilt sidan Godfrey, i eit raseriutbrot, hadde fortalt henne at han heller ville døy enn å kjennast ved at ho var kona hans. Ho visste det skulle vere ein stor fest i det raude huset, ho visste at mannen hennar kom til å smile og bli smilt til medan han gøymde henne i den mørkaste kroken av hjartet sitt.

Men ho skulle spolere gleda, ho skulle kome i dei fillete kleda, med det falma ansiktet – ein gong vakkert som dei vakraste – med det vesle barnet som hadde håret og auga til faren, og ho skulle avsløre seg for godseigaren som kona til eldstesonen. Dei elendige kan sjeldan hjelpe for at dei ser lagnaden sin som ein urett dei mindre elendige har påført dei. Molly visste at det ikkje var Godfrey sin

feil at ho gjekk rundt i filler, men opiumsdemonen, som hadde lenka både kroppen og sjela hennar til seg; berre morskjærleiken vakte og levde, det svoltne barnet hennar skulle demonen ikkje få. Ho visste feilen ikkje var hans, og likevel, i dei bedrøvelege stundene då medvitet hennar var udøyvd, blei den djupe skamma og trongen hennar snudd om til agg mot Godfrey. Han hadde det godt, og om ho hadde fått det ho hadde rett på, så hadde ho hatt det godt, ho òg. At han angra på ekteskapet og leid under det, gjorde henne berre meir hemnlysten. Dei klare tankane som får oss på rett kjøl, kjem ikkje for ofte til oss, sjølv i den friskaste luft, omringa av dei beste lærdommar frå himmel og jord; korleis skulle desse kvitvenga, sarte bodberarane finne vegen til Mollys forgifta kammers, der det ikkje fanst finare minne enn dei frå eit bardameparadis med rosa sløyfer og grove vitsar?

Ho hadde lagt ut tidleg på dagen, men drygde på vegen.

I ørska tenkte ho at snøen ville gi seg om ho sat i ly og venta. Ho hadde venta lenger enn ho forstod, no var ho forseinka, og der ho gjekk, langs dei humpete, snødekte vegane, kunne ikkje eingong hemnlysta live henne opp og hindre motet frå å svikte. Klokka var sju, og ho var ikkje så langt frå Raveloe, men ho var for lite kjend langs desse einsformige vegane til å vite kor nær reisemålet ho eigentleg var. Ho trong trøyst, og ho kjende berre ein som kunne trøyste – den gode gamle demonen ho bar med seg. Ho tok fram den svarte resten, men nølte ein augneblink før ho sette han til leppene. Det var morskjærleiken som tigga om smertefull sans og samling framfor døs – tigga

om å få bli verande i den verkande trøyttleiken heller enn å la armane bli så nomne at dei ikkje kunne kjenne den kjære byrda. I neste stund hadde Molly kasta noko frå seg, men det var ikkje den svarte slanten – det var ei tom flaske. Og ho gjekk vidare, under skyene som sprakk opp, der lyset frå ei stjerne no og då braut gjennom og raskt forsvann igjen. Ein isnande vind hadde blåse opp sidan snøen slutta. Men ho gjekk vidare, stadig døsigare, og klemde det sovande barnet ved brystet meir og meir mekanisk inntil seg.

Sakte kjempa demonen viljen sin gjennom, med kulden og utmattinga som hjelparar. Snart kjende ho ingenting anna enn ein overveldande lengt som skulle dra eit teppe framfor alt som heitte framtid – lengten etter å få legge seg og sove. Ho hadde kome til ein stad der stega ikkje lenger blei haldne i sjakk av hekken langs vegen, og ho byrja å vandre på måfå, ute av stand til å sjå noko som helst i den kvite vidda som strekte seg ut rundt henne under det gryande stjerneskinet. Ho sokk ned på ein låg gyvelbusk, føyeleg som ei pute, og snøen var ein mjuk madrass. Ho kjende ikkje at senga var kald, og brydde seg ikkje om barnet kom til å vakne og gråte etter henne. Men armane hadde enno ikkje sleppt taket, og det vesle barnet sov vidare, like fredfullt som i ei vogge med blonder langs kantane.

Til slutt kom den store døsen: Fingrane sleppte taket, armane retta seg ut, det vesle hovudet fall ned frå brystet, og dei blå auga opna seg vidt mot det kalde stjernelyset. Først kom det eit sårt lite rop, «mamma!», og eit forsøk på å finne

igjen armen og brystet som hadde vore puta. Men mamma høyrde ikkje, og puta glei liksom bakover og bort. Brått, idet barnet rulla ned frå fanget til mora og ned over knea hennar, våte av snø, fekk det auge på eit skarpt skinande lys ute på den kvite bakken, og raskt som småbarn skiftar merksemd, blei det straks heilt oppslukt av å følgje med på det levande lyset som kom springande mot det, men aldri nådde fram. Det levande, dansande lyset måtte fangast, og straks hadde barnet reist seg på alle fire og strekt ut ei hand for å gripe glimet. Men glimet kunne ikkje fangast på den måten, og no løfta hovudet seg for å sjå kvar det listige glimet kom frå. Det kom frå ein veldig lys stad, og det vesle barnet reiste seg opp og stabba gjennom snøen, med det gamle, skitne sjalet det var vikla inn i, slepande bak seg og den vesle, rare kysa dinglande på ryggen. Det stabba inn den opne døra til stova til Silas Marner og heilt bort til den varme grua, der det brann ein lysande eld av vedkubbar og kvistar, og der den gamle sekken som Silas brukte til ytterfrakk, låg breidd ut over mursteinsgolvet for å tørke. Det vesle barnet, vant til å bli sett til side i timevis utan at mora brydde seg, sette seg ned på frakken og strekte dei små hendene tilfreds mot flammane. Gurglande og bablande kommuniserte det med den muntre elden og fann seg til rette som ein nyklekt gåsunge. Men snart fekk varmen ein lullande verknad, det vesle, gylne hovudet seig ned på den gamle sekken, og dei blå auga gøymde seg bak dei sarte, halvt gjennomsiktige augneloka.

Men kvar var Silas Marner medan denne underlege gjesten kom til grua hans? Han var i hytta, men såg ikkje

barnet. I vekene etter at han mista pengane sine, hadde han lagt seg til ein vane med å opne døra og sjå ut frå tid til anna, som om han trudde pengane skulle finne vegen tilbake til han på eit vis, eller at eit spor av dei, noko nytt om dei, kunne vere der ute, på vegen, og han kunne fange det opp med eit lyttande øyre eller eit speidande blikk. Det var helst om kvelden, når han ikkje sat ved veven, at han fall inn i dette mønsteret, ei handling han ikkje kunne forklare, og som knapt kan forståast av andre enn dei som har opplevd forvirringa det er å bli skild frå noko dei elska over alt. Slik stod Silas, i skumringa og seinare, om nettene ikkje var bekmørke, og såg på den smale utsikta over steinbrotet. Han lytta og stirte – ikkje fylt av von, men av einsemd og uro.

I dag var det nyttårsaftan, hadde nokre naboar fortalt. Han måtte vere vaken og høyre det gamle året bli ringt ut og det nye inn, for det førte lykke med seg, kanskje det kunne gi pengane hans tilbake. Dette var berre ein typisk, vennleg Raveloe­ spøk retta mot den halvgalne gjerrigknarken, men det hadde kanskje bidrege til å kaste Silas ut i ein uvanleg spent sinnstilstand. Då det byrja å skumre, opna han døra på ny og på ny, men lukka henne igjen då han såg at alt i det fjerne var skjult av snøen som fall. Men den siste gongen han opna døra, hadde det slutta å snø, og skyene sprakk opp her og der. Han stod lenge og lytta og kika. Det var verkeleg noko som kom der ute på vegen, men han såg det ikkje. Det var som om stilla og den vide, ubrotne snøflata gjorde einsemda endå trongare og fekk lengten til å fryse til fortviling. Han gjekk inn, la

den høgre handa på dørklinka for å lukke henne, men han lukka henne ikkje. Han fekk eit anfall av katalepsi, slik han òg tidlegare hadde fått etter tapet, og blei ståande urørleg som ei gravering, med vide, tomme auge. Han stod og heldt døra, ute av stand til å stoppe verken det gode eller det vonde som måtte finne på å kome inn.

Då Silas Marner kom til seg sjølv, heldt han fram der han blei avbroten, utan å ense brotet, utan å ane at noko hadde endra seg, bortsett frå at lyset hadde blitt dimmare og han sjølv var frostkald og ør. Han måtte ha blitt ståande for lenge i døropninga og sett ut, tenkte han. Han snudde seg mot grua, dei to vedskiene hadde falle frå kvarandre og kasta frå seg berre eit svakt raudt, uklart skin. Han sette seg i stolen ved elden, og idet han bøygde seg fram for å dytte vedskiene i hop, registrerte det sløra blikket noko som såg ut som gull på golvet attmed grua. Gull! Hans eige gull var kome tilbake like gåtefullt som det forsvann! Han kjende hjartet byrje å slå med veldig kraft, og i nokre augneblinkar var han ute av stand til å strekke ut handa og gripe etter den attvunne skatten.

Gullhaugen syntest å gløde og vekse medan han såg på. Endeleg lente han seg fram og strekte ut handa, men i staden for dei harde myntane med den velkjende faste forma møtte fingrane mjuke, varme krøllar. I rein forundring fall Silas på kne og bøygde hovudet tett inntil for å granske underet: Det var eit sovande barn – eit rundt, lyst vesen med mjuke, gule ringar av hår over heile hovudet.

Kunne det vere veslesøster hans som kom tilbake i ein draum – den vesle søstera han hadde bore rundt på i

armane eit år før ho døydde, då han sjølv var ein liten gut utan sko og sokkar? Det var den første tanken som skaut gjennom det himmelfalne hovudet hans. Var det ein draum? Han reiste seg igjen, dytta vedskiene i hop og fekk flammane i gang med nokre tørre blad og kvistar, men flammane fekk ikkje synet til å forsvinne – dei lyste berre endå klarare opp den vesle, runde barnekroppen og dei fillete kleda. Ja, det likna veldig på veslesøstera. Silas sokk ned i stolen, maktlaus under det doble nærværet av ei uforklarleg overrasking og ei stormande minnebølgje. Korleis og når hadde barnet kome inn utan at han hadde merka det? Han hadde jo ikkje vore utanfor døra? Men saman med spørsmåla kom eit syn som nesten trengde dei til sides, eit syn av den gamle heimen og dei gamle gatene som leidde til Lantern Yard — og inni det synet eit anna: tankane som hadde følgt han for lenge sidan. Desse tankane var framande for han no, som gamle vennskap du ikkje kan vekke til live; og likevel hadde han ei draumaktig kjensle av at dette barnet var ei slags melding frå livet så langt borte. Det rørte ved strengar som aldri hadde blitt rørte i Raveloe – ei forsiktig sitring i stivna mildskap, ei gammal kjensle av ærefrykt for ei eller anna makt som vakta over livet; for fantasien hans greidde enno ikkje å rive seg laus frå mysteriet bak dette barnet som så brått hadde kome til syne, og han hadde ikkje byrja å gjette på vanlege, naturlege forklaringar på korleis det kunne ha gått til.

Men no høyrde han ein gråt ved grua: Barnet hadde vakna, og Silas bøygde seg og løfta det opp på kneet. Det

klamra seg rundt halsen hans og braut ut i høgare og høgare gråt, i blandinga av utydelege rop og gjentekne appellar til «mamma» som småbarn uttrykkjer forvirringa si med idet dei vaknar. Silas trykte barnet inntil seg, og nesten utan å vite det forma han trøystande lydar og kom på at grauten hans, som no var kald etter at elden døydde ut, kunne varmast litt og gi barnet noko å ete.

Han hadde meir enn nok å gjere den neste timen. Grauten – med litt brunt sukker han hadde på lur, men avstått frå å bruke – stilna gråten til den vesle og fekk henne til å løfte dei blå auga og stire på Silas med eit vidope, roleg blikk medan han sette skeia til munnen hennar. Etter ei stund glei ho ned frå kneet hans og tok til å stabbe rundt, men så sjarmerande vinglete at Silas straks spratt opp for å følgje etter og passe på at ho ikkje slo seg. Men ho fall berre ned på rumpa på golvet og tok til å dra i støvlane sine, medan ho såg opp på han med gråtefjes, som om støvlane gjorde vondt. Han tok henne opp att på fanget, men det tok litt tid før det gjekk opp for den seintenkte ungkarshjernen til Silas at det var dei våte støvlane som var problemet, dei klemde rundt dei varme anklane hennar. Med møde fekk han dei av, og straks blei veslejenta lykkeleg oppteken av den store gåta med sine eigne tær og lokka Silas, med mykje fnising, til å sjå på mysteriet med henne. Men dei våte støvlane hadde omsider fått Silas til å skjøne at barnet måtte ha gått ute i snøen – og det demra for han at det kanskje fanst ei naturleg forklaring på korleis barnet hadde kome inn. Driven av denne nye tanken, og utan å

vente på andre hypotesar, løfta han barnet i armane og gjekk til døra. Med det same han hadde opna, høyrde han på nytt det vesle ropet: «mamma», som han ikkje hadde høyrt sidan barnet vakna første gongen og var svolten.

Han bøygde seg fram og kunne så vidt sjå spora etter dei små føtene i den urørte snøen, og han følgde dei heilt til gyvelbuskane. «Mamma!» ropa barnet igjen og igjen og strekte seg framover, nesten så ho ramla ut av armane på han, før han sjølv blei klar over at det var noko meir der framme enn berre busken: ein menneskekropp, med hovudet sokke langt ned i gyvelen, halvt dekt av snøen som hadde rasa ned.

merknad

Silas Marner er ein roman skriven midt i det vi kallar viktoriatida i England, ei tid prega av industrialisering, imperiebygging, vitskaplege oppdagingar, store kulturelle omveltingar og store skilnader mellom folk. Mary Ann Evans (1819–1880), kjend som forfattaren George Eliot, levde midt i denne tida, og var fødd same året som kvinna som gav tidsalderen namn: dronning

Victoria. Evans vaks opp i Warwickshire, ein landsby på den «rike sletta midt i det vi liker å kalle det lykkelege England», som det heiter om den fiktive staden Raveloe i romanen. Alt dette vitnar om ein forfattar som kjenner tida og staden ho skriv frå, men som tek eit steg tilbake og ser på begge med ein reflekterande, kritisk distanse.

Verken som barn eller vaksen levde Mary Ann Evans opp til samtidas kvinneideal og søkte seg difor andre mål. I auga til foreldra var ho verken pen eller lågmælt nok til at dei sikta seg inn på å gifte henne bort, så dei investerte heller i skulegangen og sende henne på kostskule. Men skulegangen blei avbroten av dødsfallet til mora då ho var seksten.

Som ung vaksen flytta Evans saman med faren til Coventry, der ho blei kjend med ein krins av radikale tenkjarar og byrja å arbeide som litteraturkritikar og omsetjar. I 1846 omsette ho tyske David Strauß’ trebindsverk om den historiske Jesus: Kritisk søkelys på Jesu liv. Då Evans sjølv tok til å å gi uttrykk for religiøs tvil og slutta å gå i kyrkja, trua faren med å kaste henne ut av huset, men gjorde aldri alvor av det. Ho tok seg av faren til han døydde i 1849 – etter det blei ho kasta på dør av broren, som var mindre tolerant overfor fritenkeriet hennar. Resultatet var at ho straks frigjorde seg grundig. Ho la ut på reise til Sveits berre fem dagar etter farens død, før ho flytta til London, der ho blei med i redaksjonen for det radikale tidsskriftet The Westminster Review. Desse laussleppte åra, i ein krins av menneske som var eksponentar for nye sosiale normer og ein friare seksualmoral, var òg fylte av kaos, avvising og kjærleikssorg, fram til ho møtte filosofen og kritikaren George Henry Lewes. Dei flytta i lag, trass i at Lewes var gift frå før og hadde tre barn. Han levde i eit ope ekteskap, kona hadde også fire barn med ein annan mann. Sambuarskapen skapte skandale, og Mary Ann Evans mista kontakten med familie og vennar. Lewes arbeidde med ein biografi om Johann Wolfgang von Goethe, og paret reiste i lag til Weimar og Berlin, på det som blei ei danningsreise. Sjølv arbeidde Evans med å omsetje filosofen Spinozas storverk Etikk frå latin, og både Goethe og Spinoza var viktige impulsar då ho etter kvart – oppmuntra av livspartnaren Lewes – byrja å skrive sjølv. Det fanst fleire kvinnelege forfattarar i samtida, men mange såg på kvinnelitteratur som lett underhaldning. Evans valde å gi ut under pseudonymet George Eliot, både for å bli teken på alvor som forfattar og for å unngå søkelyset på den uklare sivilstatusen sin.

Og ho blei teken på alvor. Etter ei novellesamling gav ho etter kvart ut sju romanar som blei godt mottekne av både kritikarar og lesarar. Det største og mest kjende verket er utan tvil mursteinsromanen Middlemarch (1871–1872), som fortent har blitt ståande som ein bauta i 1800­talslitteraturen.

Sanninga om identiteten til «George Eliot» kom for ein dag allereie etter den første romanen, men sjølv om det utløyste både vantru og debatt at forfattaren var ei peparmøy som «levde i synd», gjorde det ikkje bøkene mindre populære. Sjølv den tidlegare nemnde dronning Victoria var ein beundrar som skreiv brev og bad om ein autograf.

Eliot var feminist og fritenkjar, men gav avkall på alt som heitte aktivisme, i staden gav ho tekstane sine ei form som dyrka innlevinga og sympatien. Som fleire kritikarar har påpeikt, såg ho det som ei plikt å fremje fellesskap og empati med dei mindre privilegerte i samfunnet, på same tid som ho sjølv på mange måtar var ein som var utstøytt frå fellesskapen.

Filosofen Friedrich Nietzsche, vidgjeten for å proklamere Guds død, fann det for godt å nemne Eliot som eit symptom på at jo meir engelskmennene frigjorde seg frå den kristne teologien, jo sterkare klamra dei seg til den kristne moralen. Men Nietzsche tok sjølvsagt feil, Eliot klamra seg ikkje til noko – det er mykje moral i tekstane hennar, og kanskje særleg i Silas Marner, men verken spørsmåla eller svara er så enkle som dei kanskje kan sjå ut ved første blikk.

Silas Marner kom ut i 1861 og var den tredje romanen George Eliot gav ut. Handlinga i boka er lagd om lag seksti år tilbake i tid, rundt tida då William Wordsworth skreiv diktet som mottoet for

boka er henta frå. Diktet «Michael»* kom ut i 1800 og er ei tragisk historie om ein liten familie på landet. Michael må sende son sin inn til byen for å tene pengar, men sonen kjem i dårleg selskap, rømmer landet, og foreldra døyr etter tur av hjartesorg. Barnet innfrir ikkje vona, det blir inga velsigning, og ei velsigning blir heller ikkje vegen frå landet inn til byen. Silas Marner går føre seg i det same skjeringspunktet mellom by og land og ny og gammal tid, men det er som om Eliot har sett seg føre å skrive ei mothistorie, frå byen og ut på landet, og frå hjartesorg til håp.

Historia om den fattigslege og einsame vevaren Silas Marner og fosterbarnet Eppie fann god grobotn både i samtida og den nære ettertida. Romanen blei raskt omsett til mange språk, og har blitt dramatisert og filmatisert mange gonger. Dette er den tredje norske omsetjinga, og den første til nynorsk. Noko som ofte går tapt i overleveringa til andre språk og andre former er teksturen i språket til Eliot, som vekslar mellom det sakleg analyserande, det beiskt distanserte og det nært innlevande, med presist gehør for korleis folk pratar, og for kva dei bryr seg

* Diktet stod på trykk i andreutgåva av Lyrical Ballads (1800). Det er gjendikta til norsk av Johannes Gjerdåker i boka Mjølk av paradis (Det Norske Samlaget, 2000). Det vesle sitatet George Eliot bruker, lyder slik på originalspråket: «A child, more than all other gifts / That earth can offer to declining man, / Brings hope with it, and forward­looking thoughts.» I gjendiktinga til Johannes Gjerdåker har desse tre linjene blitt til to: «all von og framtids tru eit barn vil gje / ein mann som er på vegen ned». Eg har tillate meg å bygge Gjerdåkers gjendikting litt ut, for å gi mottoet meir meining åleine. Og når vi først er i ein fotnote, kan vi òg nemne at sitatet på side 245 – «beauty born of murmuring sound», her omsett til «ein venleik fødd av sildrande lyd» – er frå Wordsworthdiktet «Three Years She Grew», også frå Lyrical Ballads.

om. Kunne eg i omsetjinga få med noko av denne rikdommen? Eg skulle iallfall prøve. Dei lange utleggingane til klokkaren Macey og nabokona Dolly Winthrop mistar eit viktig lag utan den midtengelske dialekten. Det kan vere at dialekten i omsetjinga er meir stilisert enn autentisk, men kan eg våge å håpe han har nok spor av ein fiktiv del av Sunnhordland eller der omkring til at det fungerer som eit motsvar til det fiktive Raveloe? Klokkaren

Macey seier: «Ay, ay; I know, I know; but I let other folks talk. I’ve laid by now, and gev up to the young uns. Ask them as have been to school at Tarley: they’ve learnt pernouncing; that’s come up since my day.» I denne utgåva seier han: «Ja, ja, da veit eg alt om, alt, men eg let andre prata. Eg ha trekt meg tebake og overlet da te dei unge. Spør dei så ha gått på skule i Tarley, dei så ha lært seg grammastikk, da ha kome sia mi tid.»

Måten folk pratar på i boka, er ikkje eit reint produkt av den sosiale bakgrunnen, det er òg eit signal om korleis dei ser seg sjølve og kva dei strevar mot. Godseigar Cass gir blanke i normer og pratar styggast av dei fine. Den mindre pene av to søstrer pratar ufint, medan den vakre søstera pratar stadig penare når ho giftar seg inn i ein pen familie. Den einsame vevaren kjem utanfrå, men pratar seg halvvegs inn i den lokale dialekten.

Språket set òg eit særpreg på innsiktene personane oppnår. «Da kommer jeg visst til å fortsette å tro til mine dagers ende», seier Silas Marner til slutt i Ruth­Nissen Dreyers omsetjing frå 1950. På originalspråket bruker Marner eit ord som han overtek frå nabokona. «And all as we’ve got to do is to trusten, Master Marner», seier Dolly Winthrop tidlegare i romanen. Ordbøkene kan fortelje at verbet «trusten» er ei midtengelsk dialektform av «trust». «Å tru» er sjølvsagt ei heilt gangbar omsetjing, og

det same ville «å ha tillit» vere, ja, strengt tatt riktigare enn eg har valt å gjere. Men då mistar ein litt av eigenarten til Dolly Winthrops personlege teologi, kan ein kanskje seie, som òg til dømes omtaler Gud i eit kjønnsnøytralt fleirtal, «They», «Them», «Their’n», for «å unngå ein formasteleg intimitet i omtalen av det guddommelege». Så i denne omsetjinga snakkar Dolly – og Silas – derimot om «å setja sin lit». Til kva då? Her manglar det noko, men dette heng òg i lufta i originalen. Analfabeten Dolly Winthrop forkynner halvkvedne viser, innfall og halvvegs misforståtte frasar frå presten, men ho står stødig i den forståinga ho har, utan å lukke seg dogmatisk når ho blir utfordra. På denne måten opnar forfattaren for nye, innlevande, udogmatiske og mangfaldige forståingar av religion og kultur, og av korleis vi skal ta med oss det gamle inn i det nye.

Øystein Vidnes

l eikan G er, S e P te M ber 2025

Men språket er ein bekk som nesten alltid smakar av mange slags mold.

omsett av øystein vidnes