Simon Ster 44.4

simon

Die Vergeltungswaffen Vogelnavigatie Minor: Nuclear Fusion [EN] Solar Team Eindhoven

Jaargang 44 | nummer 4 | mei 2013

10

4 | Actiegames zouden veel aspecten van de visuele attentie versterken, vooral dus het vermogen om geschreven informatie op te pikken en te verwerken.

| Eigenlijk hadden de Duitsers in alle klassen wapens wel een ‘wonderwapen’ in ontwikkeling. | Het voedsel hangt bij barbecueën soms wel 18 uur lang boven een put waar een gedoofd vuur nog rustig nasmeult.

| Fileparkeren wordt ineens een stuk amusanter met deze bak: boem is ho!

30

18 Colofon Mei 2013/ 44e jaargang nr. 4 De ‘Simon Ster’ is een uitgave van de Werktuigkundige Studievereniging Simon Stevin van de Technische Universiteit Eindhoven. De ‘Simon Ster’ verschijnt zes maal dit jaar.

Eindredactie Tiemen Schuijbroek Thomas Haartsen

Redactie Martijn Deenen, Floris van Elteren, Jules Frints, Thomas Haartsen, Sanne Janssen, Michiel Kusters, Max van Lith, Tom Schenkels, Ruud Schrijver, Tiemen Schuijbroek, Yuri Steinbuch en Jordy Wesseling

Ontwerp Vormgeving vM-design

Vormgeving Tiemen Schuijbroek

Illustraties en foto’s

Drukker

Redactie & leden der W.S.V. Simon Stevin

Drukkerij Snep BV

Adres

Oplage

Technische Universiteit Eindhoven Gemini-Noord 1.61 Den Dolech 2 5612 AZ Eindhoven Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon: (040) 247 33 13 Telefax: (040) 243 49 70 E-mail: redactie@simonstevin.tue.nl Homepage: wsv.simonstevin.tue.nl

900

Financieel ABN-AMRO: 52.90.96.358

Abonnementen Er bestaat de mogelijkheid de Simon Ster thuis te ontvangen. Men kan zich abonneren op de Simon Ster voor €15,- per jaar, inclusief verzendkosten.

Indien u geïnteresseerd bent of meer informatie wilt, kunt u contact opnemen met de hoofdredactie op bovenstaand adres.

© Simon Stevin MMXIII Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur der W.S.V. Simon Stevin.

De hoofdredactie behoudt zich te allen tijde het recht artikelen in te korten of te wijzigen. Plaatsing van een artikel houdt niet in dat het de mening weergeeft van W.S.V. Simon Stevin.

Iedereen kan kopij inleveren bij de redactie in de Simonkamer: Gemini-Noord 1.61, of per e-mail: redactie@simonstevin. tue.nl

Inhoudsopgave Smile of Science

4

Die Vergeltungswaffen

6

Bergkirchweih Erlangen

12

Barbecues 14 Beschuit 18 Ik kan er geen chocola van maken

22

Kijk in de Sterren: Nimitz Aircraft Carrier [EN]

26

Minor: Nuclear Fusion [EN]

28

Nederland Innoveert

31

Oscar Niemeyer

32

Profiel: Renault Twizy

34

BAColumn 37 Profiel II: BMW M550d xDrive

38

Solar Team Eindhoven

40

Staut: Joop den Uyl

42

Vogelnavigatie 45 Prijsvraag 50 Sterrenhoekjes 51

Adverteerders IHC Merwede

11

Van Oord

17

Redactief Beste lezer, De zon is zowaar wedergekeerd en de lente is alweer even ingezet. Hoeveel mooier kan het dan zijn om in dat kersverse preutse zonnetje te gaan zitten met een kersverse preutse Simon Ster in de hand om jezelf eventjes af te zonderen van de drukke wereld en te genieten van het gevarieerde aanbod artikelen dat deze rijk is.

Er zijn echter nog meer kersverse preutse zaken aan te kondigen! Kortgeleden is op de ALV een nieuw Aankomend Bestuur voor onze Vereniging verkozen.

Ardin Corbijn van Willenswaard, Bas Straatman, Robin Mommers, Nienke Steensma en Sef Achten mogen zich sindsdien het Aankomend 57e Bestuur der W.S.V. Simon Stevin noemen. Ik wil hen bij dezen nogmaals feliciteren met de verkiezing. Dit is echter nog maar het begin, want vanaf dit moment zullen zij zich moeten opwerken tot een vijftal dat de Vereniging het komend jaar daadwerkelijk kan gaan besturen. Ardin ambieert hierbij de functies Voorzitter en Zeilwagencommissaris, Bas Secretaris en Commissaris Bijzondere Activiteiten, Robin Penningmeester en Hoofdredacteur, Nienke Onderwijscommissaris en Vice-Voorzitter en Sef Commissaris Externe Betrekkingen, Excursiecommissaris en Promocommissaris.

Enfin, blader gauw door, want het zonnetje blijft nog niet al te lang! Wat je zoal zult vinden in deze Ster is een Minorverslag, een antwoord op je meest brandende barbecue gerelateerde vragen en zowaar twee edities van de Profiel rubriek! Geniet van de Ster en de zon.

DEMCON 21 ASML 25 ExxonMobil (advertorial)

48

Tiemen Schuijbroek

4

Smile of Science

Michiel Kusters

De zin en onzin achter de techniek

Neurologie

Gamen tegen dyslexie Italiaanse wetenschappers van de Universiteit van Padua hebben ontdekt dat het spelen van computerspellen de symptomen van dyslexie bij kinderen kan verminderen. Als kinderen bijvoorbeeld 80 minuten per dag actiegames spelen op een computer of gameconsole, verbeteren ze hun leesvaardigheid meer dan met traditionele leesvaardigheidstrainingen.

Een verklaring hiervoor kan zijn dat kinderen in de games gedwongen worden om hun aandacht te focussen op specifieke stukken tekst. Actiegames zouden veel aspecten van de visuele attentie versterken, vooral dus het vermogen om geschreven informatie op te pikken en te verwerken.

De wetenschappers hebben het onderzoek uitgevoerd door een groep dyslectische kinderen negen dagen lang 80 minuten per dag games te laten spelen. De helft van de groep speelde actiegames, de andere helft games waarin weinig of geen actie te beleven viel.

Het bleek dat de kinderen die zich op de actiespelletjes hadden geconcentreerd daarna een aanzienlijke verbetering vertoonden bij leesvaardigheidstesten. Hun vooruitgang was zelfs groter dan de gemiddelde progressie die dyslectische kinderen vertonen na één jaar lang leesvaardigheidstraining.

Dyslexie wordt vooral veroorzaakt door een haperend visueel aandachtssysteem. Volgens de onderzoekers blijkt dit systeem zeer goed te trainen door het spelen van games. Dus als je zelf wel eens last hebt van een haperend visueel aandachtssysteem, Call Of Duty to the rescue!

Biologie

Ideaal voor studenten?

Voor het eerst zijn wetenschappers erin geslaagd de gedachten van de ene rat over te brengen naar een andere rat, die daarop het gedrag van de eerste nadeed. De gedachten werden opgevangen door elektrische sensoren en overgebracht via het internet. Zo moest een rat een oefening doen als hij een rood lichtje zag. Daar kreeg hij een beloning voor. Vervolgens werd zijn brein gekoppeld aan zeven andere ratten, die het rode lichtje niet zagen. Toch deden ze meestal hetzelfde als de rat die het lichtje wel zag.

Dit onderzoek kan de basis leggen voor het aan elkaar koppelen van breinen, een zogenaamde organische computer. Daarmee zouden problemen opgelost kunnen worden die met een enkel brein nooit opgelost zouden kunnen worden. Voor ons studenten zou het bovendien erg handig zijn om even wat bestanden naar je hoofd te kopiëren voor een tentamen.

Critici geloven echter niet dat dit kan. Bovendien zijn er erg veel ethische bezwaren te verzinnen, waardoor het erg onwaarschijnlijk lijkt dat jij en ik dit nog gaan meemaken. Dat wordt voorlopig dus toch nog maar gewoon blokken voor de tentamens…

5

Simon Ster 44.4 | mei 2013

Psychologie

Biologie

Geven of nemen?

Grote Borsten Na zo’n veelbelovende titel met hoofdletter B moet er wel een goed verhaal komen. Komt ie: mannen die van grote borsten houden, hebben vaker een vijandigere en dominantere houding tegen vrouwen. Dat concluderen psychologen van de Universiteit van Westminster.

Ze lieten 361 blanke mannen uit Londen foto’s beoordelen van in bikini geklede slanke vrouwen die ze 360 graden om hun as konden draaien. De cupmaat van de vrouwen varieerde van A tot E. Vervolgens lieten ze hen invuloefeningen doen waaruit bleek hoe seksistisch ze waren en in welke mate ze vrouwen als object zien.

Onderzoekers van onder meer de Universiteit van Britisch Columbia (Canada) namen tussen 2006 en 2008 een enquête af bij 200.000 mensen in 136 verschillende landen. In 120 van deze landen vonden ze een relatie tussen welzijn en het doen van giften aan anderen. Dit kwam niet doordat welvarendere mensen meer hebben om weg te geven, want bij een gelijk inkomen blijkt de persoon die meer weggeeft gelukkiger dan de persoon die het vooral besteedt aan zichzelf.

In het experiment lieten de onderzoekers mensen terugdenken aan iets dat ze in het verleden kochten voor een ander of voor zichzelf. Van de gedachte aan de gift werden ze blijer dan van de gedachte aan de zelfverwennerij. Het maakte voor het geversgeluk niet uit of het cadeautje naar een bekende van de gever ging of niet. We geven dus niet alleen zolang we iets terug verwachten.

Volgens de onderzoekers zit het geversgeluk ingebakken in ons brein, omdat het op de lange termijn voordelig voor de mensheid is. Dus als je echt alleen maar aan jezelf denkt, kun je beter alles weggeven aan mensen die het nodig hebben in plaats van het zelf te houden!

Farmaceutische Industrie

Pil tegen kater Het enige wat studenten nogal eens tegenhoudt de limieten van zijn of haar drankconsumptie op te zoeken is de kater die daar de volgende dag met enige zekerheid op volgt. Zou ook daar nu iets op gevonden zijn?

Het antwoord is: ja, deels. Onderzoekers van de Universiteit van Californië hebben een pil ontwikkeld waar twee enzymen in zitten die de afbraak van alcohol versnellen. Zij hebben de enzymen getest op muizen die een avondje goed doorgezakt hadden en zodoende flink beschonken waren. Bij de muizen die de enzymen toegediend kregen lag het alcoholpercentage na drie uur ongeveer

Het blijkt dat het grootste deel van de mannen een cup C het mooist vindt (32 %), gevolgd door cup D (24 %) en cup E (19 %). Interessanter was echter het verband dat de onderzoekers aantoonden tussen de voorkeur voor grote borsten en een seksistische levenshouding. Mannen met een voorkeur voor grote borsten konden zich meer dan anderen vinden in de uitspraak dat vrouwen vaak flirten met mannen om hen te plagen en te vernederen.

Ook keurden ze dronkenschap bij vrouwen af, terwijl ze dat bij mannen geen probleem vonden.

Wel waren de grote-borstenliefhebbers over het algemeen positief over vrouwen (vooral die met grote borsten uiteraard), maar hadden ze weinig aandacht voor hun andere kwaliteiten. Door de focus te leggen op lichaamskenmerken zoals borstgrootte, zouden dominante mannen de aandacht afleiden van andere vrouwelijke competenties die hun machtspositie zouden kunnen bedreigen, zoals sociale vaardigheden.

35 procent lager dan bij hun arme soortgenoten. Na een kwartiertje was het verschil al 16 procent. Als de pil tegelijkertijd met de alcohol wordt ingenomen, werkt hij zelfs nog iets beter.

De ‘antikaterpil’ werkt als een soort tweede lever. Het ene enzym bevordert de oxidatie van alcohol waardoor alcoholmoleculen worden omgezet, maar produceert daarbij wel waterstofperoxide dat eveneens giftig is. Het tweede enzym zet waterstofperoxide om in onschadelijke stoffen: water en zuurstof.

Alhoewel minder katers een zaak van leven of dood is voor veel muizen, kan dit ook voor mensen erg nuttig zijn. Deze pil kan uiteindelijk op de markt komen als preventief middel tegen een kater, of als tegengif dat je achteraf kan innemen.

6

Die Vergeltungswaffen

Duitse wonderen der techniek

In de periode voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog ontwikkelden de Duitsers technisch zeer vooruitstrevende wapens. Deze wapens hebben (gelukkig?) niet het verschil kunnen maken. Toch zijn deze technische hoogstandjes zeker een artikel waard.

Jordy Wesseling

Het Ministerie van Propaganda van nazi-Duitsland presenteerde ze als ‘Wunderwaffen’, een flink aantal revolutionaire wapens in verschillende categorieën, die de oorlog in Duits voordeel moesten beslissen. Dat laatste is echter niet gebeurd, wat grotendeels te verklaren is door het feit dat de wapens nog niet ver genoeg doorontwikkeld waren. Daardoor hadden de eerste operationele modellen met vele kinderziektes te kampen en konden ze niet in significante hoeveelheden geproduceerd worden om enige invloed op het oorlogsverloop te hebben. Vele wapens kwamen niet eens verder dan krakkemikkige, maar toch technisch vooruitstrevende prototypes.

Over wat voor briljante wapens gaat het dan? Eigenlijk hadden de Duitsers in alle klasse wapens wel een ‘wonderwapen’ in ontwikkeling. Zo hadden ze het eerste operationele jachtvliegtuig, aangedreven door een straalmotor: de Messerschmitt Me 262.

De ontwikkeling hiervan begon al voor de Tweede Wereldoorlog, maar problemen met de op dat moment revolutionaire straalmotor leidden ertoe dat de eerste jets pas halverwege 1944 operationeel waren. Deze straaljagers waren wel veel sneller en beter bewapend dan de jachtvliegtuigen van de geallieerden. Toch konden ze het verschil niet maken, wegens hun late introductie en

Schematische weergave van een pulserende straalmotor zoals in de V1

7

Simon Ster 44.4| mei 2013

het feit dat de geallieerden aan het eind van de oorlog simpelweg hele vloten bombardeerden terwijl de toestellen aan de grond stonden. Ook was de motor niet heel betrouwbaar, waardoor de invloed van de Me 262 op het oorlogsverloop verwaarloosd kan worden.

Een ander revolutionair ontwerp was een gigantisch spoorwegkanon met een kaliber van 80 centimeter. De twee geproduceerde kanonnen Schwerer Gustav en Dora wogen 1350 ton per stuk en konden granaten van 7 ton afschieten over een kleine 50 kilometer. Dat klinkt erg imposant, maar ook weinig praktisch. Om het kanon te assembleren waren 250 man 54 uur bezig. Verder waren er 2500 mensen nodig om het spoor aan te leggen en er waren twee bataljons vereist om het kanon te beschermen tegen luchtaanvallen. En dat alles voor slechts 14 granaten per dag. De kanonnen hebben wel invloed gehad op de strijd aan de oostflank met het Rode Leger. Maar door hun erg logge aard, waren ze niet in staat de doorslag te geven.

vliegen waarna hij op het doel neerstortte. De V2 was de eerste ballistische raket en het eerste (bekende) door de mens gemaakte object dat een suborbitale ruimtevlucht maakte. De V3 was een hogedrukkanon met een loop van 120 meter. Omdat deze nooit in gebruik is genomen en vanwege zijn minder tot de verbeelding sprekende prestaties, wordt dit laatste V-wapen niet behandeld in dit artikel.

Vergeltungswaffe 1 De V1 wordt gezien als het eerste kruisvluchtwapen (de benaming kruisraket is bekender, maar onjuist aangezien er geen raketaandrijving is). Het onbemande vliegtuigje werd vanaf juni 1944 gebruikt om Londen te bombarderen vanaf het Europese vasteland met behulp van een 50 meter lange lanceerhelling. Later in de oorlog werd Antwerpen nog onder vuur genomen onder het mom van het Ardennenoffensief. Zo blijkt dat het merendeel van de 30 000 geproduceerde V1’s is afgevuurd vanaf Nederlands grondgebied.

Verdere wonderwapens waren onder andere de U-Boot-Klasse XXI, de eerste onderzeeër die voor lange tijd onder water kon blijven, verscheidene supertanks met een gewicht van meer dan 1000 ton en het Sturmgewehr 44. Dit aanvalsgeweer stond model voor de AK-47 (Kalasjnikov), het meest gebruikte geweer ooit, waarvan er meer geproduceerd zijn dan van alle andere aanvalsgeweren bij elkaar opgeteld.

De V1 werd aangedreven door een pulserende straalmotor (‘ein Verpuffungsstrahltriebwerk’). Dat is een primitieve straalmotor zonder draaiende onderdelen. Het enige bewegende onderdeel is een aantal eenrichtingskleppen. In tegenstelling tot de tegenwoordig gebruikte straalmotoren, vindt er geen continue verbranding plaats, maar is er meerdere malen per seconde een explosie.

Vandaar ook de naam pulserende straalmotor.

De ‘Vergeltungswaffen’ waren een bepaalde klasse van de Wunderwaffen. Het ging om drie langeafstandswapens, origineel genaamd V1, V2 en V3. De eerste twee Vergeltungswaffen zijn, in tegenstelling tot veel andere Wunderwaffen, in redelijk grote hoeveelheden en in succesvolle mate gebruikt. De V1 was een onbemand kamikazevliegtuig dat over 300 kilometer kon

De motor bestaat uit een pijp met aan de voorzijde een rooster met kleppen. Aan de binnenzijde van het rooster zit een spruitstuk voor de brandstofinjectie. Bij een voorwaartse beweging worden de kleppen open geduwd door de lucht en kan de lucht naar binnen stromen. Deze wordt dan gemengd met de ingespoten brandstof (benzine) waarna het ontbrandt. Door deze explo-

De Messerschmitt Me 262, de eerste operationele straaljager

8

Replica van een V1, met het propellertje aan de neus duidelijk zichtbaar.

sie worden de kleppen aan de voorzijde dicht geduwd en kan het mengsel de buis alleen verlaten via de achterzijde. Deze achterzijde loopt enigszins taps toe, waardoor de uitlaatdruk wordt verhoogd en er een voorwaartse impuls wordt gegenereerd. Als de druk in de motor weer laag genoeg is, gaan de kleppen aan de voorzijde weer open en begint de cyclus opnieuw.

In de V1 was de verbrandingsfrequentie ongeveer 45 keer per seconde. Dit veroorzaakte een karakteristiek geluid van 45 hertz waaraan de V1 herkend kon worden. Vandaar ook de Engelse bijnaam Buzz Bomb. Als de voorgeprogrammeerde besturing de aandrijving stopzette, dook de bom omlaag. De Londenaren wisten dan ook dat er direct dekking gezocht moest worden als het karakteristieke geluid stopte.

De V1 woog ongeveer 2 ton, waarvan 850 kilo aan explosieve lading, dat een flinke explosie veroorzaakte bij de inslag. De V1 werd niet nauwkeurig geleid, want de afstand naar het doel werd slechts grofweg afgeschat. Een door een kleine propeller in de neus aangedreven teller bepaalde ruwweg de gevlogen afstand.

Van te voren werd ingesteld op welke tellerwaarde de motor moest worden uitgeschakeld. Op datzelfde moment werd het hoogteroer omlaag geklapt, waardoor de bom overging in een duikvlucht. De richting van de vlucht werd slechts bepaald door de richting van de lanceerinstelling. Door de slechte bepaling van het doel, werd de V1 alleen ingezet op grote steden als Londen, omdat er dan altijd wel iets geraakt werd. Het gevolg daarvan is dat er voornamelijk burgerslachtoffers zijn gemaakt door de V1.

Schattingen gaan uit van 25.000 tot 40.000 doden en gewonden.

Doordat de V1’s voornamelijk neerkwamen in woonwijken en daardoor veel angst veroorzaakten onder de burgerbevolking, wilden de Engelsen er alles aan doen om de vliegende bommen te onderscheppen. Als een V1 werd waargenomen boven de Noordzee, vloog er direct een jager op af om hem te onderscheppen. Aanvankelijk probeerden de Engelsen de V1’s neer te schieten, maar door de grote explosie van de zware springkop

die dat tot gevolg had, kwamen de jagers in de problemen. De Engelsen verzonnen als simpele oplossing om naast de V1 te vliegen en vervolgens met de eigen vleugel, de vleugel van de V1 aan te tikken. (zie centrale foto in header) Hierdoor raakte de V1 in een tollende duikvlucht en stortte in zee. De Duitsers kwamen echter achter dit staaltje stuurmanstechniek van de Engelsen en besloten ontstekers op de vleugels te plaatsen en een kantelingssensor te installeren die het geheel liet ontploffen bij een plotselinge kanteling. Een dergelijke Engelse truc zou dan kamikaze betekenen waardoor de Engelsen weer over moesten gaan op het schieten. De maatregelen van de geallieerden tegen de V1 waren in augustus 1944 zó georganiseerd, dat bijna alle V1’s werden onderschept. Daarom was het tijd voor een opvolger van de V1: de V2!

Vergeltungswaffe 2 De V2 is de voorloper van alle hedendaagse raketten en werd gebruikt om vanaf september 1944 tot maart 1945 Engeland onder vuur te nemen. Er zijn in die periode meer dan 3000 raketten afgevuurd op steden als Norwich en Ipswich, maar het merendeel was gericht op Londen. Net als met de V1, werd aan het eind van de oorlog Antwerpen bestookt met V2’s.

Een V2 werd vanaf een verticale inrichting gelanceerd. Deze steeg vervolgens tot een hoogte van 80 à 90 kilometer en had met 350 tot 450 kilometer een groter bereik dan de V1. De springkop was zelfs iets lichter dan die van de V1, maar het grote verschil was de snelheid. De V2 kon een maximale snelheid van 5800 kilometer per uur halen en stortte neer met drie keer de geluidssnelheid.

Door de hoge snelheid was het onmogelijk voor de geallieerden om de raketten te onderscheppen.

De brandstof van de raketmotor bestond uit 75% ethanol dat werd aangevuld met 25% vloeibare zuurstof. De motor brandde ongeveer 70 seconden waarna de maximale hoogte werd bereikt en de raket overging in een ballistische vlucht. Een grote uitdaging bij een raketmotor is de brandstoftoevoer. De brandstof

9

Simon Ster 44.4| mei 2013

bedacht. De Britse geheime dienst liet valse ‘geheime’ informatie lekken dat het merendeel van de V2’s 10 tot 20 mijlen ten westen van Londen terecht kwam. Omdat ze het zelf niet konden controleren geloofden de Duitsers deze informatie, waarna ze de V2’s anders afstelden. Dit had als gevolg dat het merendeel van de V2’s in de relatief dunbevolkte regio’s Kent en Essex landde.

Doordat de Duitsers hun technisch hoogstandje nog niet onder de knie hadden, konden ze er dus niet optimaal van profiteren.

Concluderend kan worden gezegd dat de Duitsers technisch gezien verder gevorderd waren dan de geallieerden. Alle wonderwapens, met uitzondering van de belachelijk grote Schwerer Gustav en de supertanks, zijn na de oorlog doorontwikkeld door de Amerikanen en de Russen. De geestelijk vader van de V2, Wernher von Braun, is na de oorlog in Amerika terecht gekomen.

Daar was hij tevens de geestelijk vader van het Apollo-project dat uiteindelijk Neil en Buzz op de maan zette. Als de oorlog vijf jaar later was begonnen, hadden de Duitsers hun wonderwapens misschien veel beter kunnen optimaliseren, waarna ze er dus veel meer profijt van hadden kunnen hebben. Wie weet waar dat toe had kunnen leiden?

Originele foto van de lancering van een V2. De lange uitlaatvlam bleef zichtbaar tot dat de brandstof na circa 70 seconden op was.

Er was echter één technisch vlak waarop de Duitsers achterliepen op de geallieerden: kernwapens. De Duitsers waren sinds 1939 bezig met het Uranprojekt, dat de militaire toepassingen van kernsplijting onderzocht. Verder dan enkele kleine resultaten in een laboratorium zijn ze echter niet gekomen, doordat naziDuitsland het geld moest verdelen over het grote aantal projecten. De Duitsers hadden beter moeten luisteren naar Speltip 14: Weet waar je kansen liggen!

moet in grote hoeveelheden worden aangevoerd. In de V2 werd dit gedaan met behulp van twee brandstofpompen die elk werden aangedreven door een gasturbine. Deze turbines draaiden met 5000 toeren per minuut. Een andere uitdaging is de hoge temperatuur. In de verbrandingskamer van de V2 kon de temperatuur oplopen tot een kleine 3000 graden Celsius. Om de kamerwand daartegen te beschermen werd de brandstof eerst door de dubbele wand geleid om de wand te koelen en de brandstof op te warmen. Vervolgens werd de brandstof in de juiste hoeveelheid met de zuurstof gemengd en ingespoten via 1224 ‘nozzles’. Langs de binnenwand van de kamer werd extra ethanol ingespoten om de wand extra te koelen. Als deze grenslaag van ethanol de verbrandingskamer had verlaten ontbrandde het alsnog, waardoor de V2 een karakteristieke lange uitlaatvlam had.

De ongeveer 1400 V2’s die op Londen gericht waren, hebben gezorgd voor een kleine 3000 doden en 6500 gewonden. Dit lijkt veel, maar de potentie van de V2 was veel groter. Doordat de V2 nog niet goed was getest, zijn vele raketten verkeerd afgesteld of tijdens de vlucht al ontploft. Het verkeerde afstellen komt ook door een slimme list van de Engelsen. Na een enkele inslag in Londen met een kleine 200 doden als gevolg in november 1944, besloten de Engelsen maatregelen te nemen. Omdat onderscheppen geen mogelijkheid was, moest er een andere truc worden

Exploded views van beide Vergeltungswaffen zijn bijgevoegd op de volgende pagina!

10

Exploded views van de V1 (boven) en de V2.

De nummering bij de V1 is niet geheel correct, maar als werktuigbouwer kan je dat uiteraard zelf uitzoeken.

GEZOCHT: GRENSVERLEGGERS M/V

“Iedere zes maanden een nieuwe wereld ontdekken�

Steven de Geus, Trainee Wij zijn IHC Merwede. Wereldmarktleider in de bouw van gespecialiseerde schepen voor natte mijnbouw- en baggeractiviteiten en een belangrijke speler op het gebied van complexe custom-built offshore schepen. Maar we gaan nog een stapje verder. Voor alle schepen die we bouwen, ontwikkelen we ook geavanceerd equipment en bieden we life cycle support.

Werken bij IHC Merwede betekent dat je de kans krijgt om alles uit jezelf te halen en groter te worden in je vak.

Uitstekende arbeidsvoorwaarden zijn bij ons standaard. Net als ruimte om jezelf te ontwikkelen en de kans op doorstroming naar hogere functies, in Nederland of bij een van onze vele buitenlandse vestigingen. Bij ons ga je het maximale uit jezelf halen. En dat is een garantie!

Kijk op www.ihcjobs.nl voor meer informatie over stages, afstudeeropdrachten, werkstudenten en het traineeship.

INNOVATE YOURSELF@ ihcjobs.nl

12

Bergkirchweih Erlangen

Oktoberfest in mei

Het Oktoberfest kent iedereen, maar vrijwel niemand is er ook echt heen geweest. Nu is er de mogelijkheid om het toch mee te maken, maar dan in mei!

Zonder gezeur met dure hotels en overbelast openbaar vervoer. Samen met duizenden en duizenden andere vrolijke bierliefhebbers is het zeker een festival om geweest te zijn en nooit meer te vergeten!

Sanne Janssen Bergkirchweih betekent niet letterlijk berg, kerk en wei, maar bier drinken als dolle Duitsers. Het is een echt Duits bierfeest; precies wat je je daarbij voorstelt. Ongeveer 1 miljoen mensen komen jaarlijks vanuit de hele wereld om tien dagen lang Pinksteren te vieren en het is met elfduizend zitplaatsen één van de grootste Open-Air-Biergarten van Europa.

Van 16 tot 27 mei zijn de ‘kroegen’ en ongeveer honderd kermisattracties geopend van 10:00 tot 23:00 uur (op zon- en feestdagen begint het al om 9:30 uur). Aangezien wij daar op zaterdag 25 mei aankomen, zullen we de traditionele openingsceremonie moeten missen. Dan wordt het eerste fust aangeslagen en verdringt iedereen elkaar om een gratis ‘biertje’ van het eerste fust te bemachtigen. Dit gebeurt ieder jaar in een andere kroeg. Op het einde van het festival wordt het laatste fust opgeslagen in de kelder van de kroeg waar het het jaar erna zal beginnen.

13

Simon Ster 44.4| mei 2013

Onder pittoreske oude, met lampionnen versierde kastanjebomen kun je een koel Festm채rzenbier drinken uit een stenen literpul. Bovendien kun je ook het een of andere Frankische of internationale gerecht proeven. Het feest stamt al uit 1755 toen de gemeenteraad besloot om de Pinkstermarkt naar de Burgberg te verplaatsen. Je kunt ook nog even kijken naar de ondergrondse kelder waar het bier toen werd opgeslagen. Vandaag de dag wordt de kelder alleen gebruikt tijdens Bergkirchweih.

Als je bij de Duitse borrel aanwezig bent geweest heb je alvast een voorproefje gehad, maar voor het echte werk gaat Simon binnenkort met een afvaardiging naar Bergkirchweih. Dus schrijf je in in de Simonkamer!

Voor wie niet wachten kan is er op de site http://www.berch.info/ nog meer informatie en wordt er tot op de seconde afgeteld tot de start.

14

Barbecues

Vleesch met bier drinken

De winter staat officieel achter ons. Bij de eerste tekenen van temperaturen boven de 283 Kelvin gaan de teenslippers aan, verwisselen de vrouwen hun saaie broek voor een pikante minirok, en steken de lompe W’ers hun barbecue weer aan. Lopen de grillingen jou ook al over de rug?

Max van Lith Iedereen kent dat gevoel. Dat zomerse gevoel als je ’s middags een college skipt om nog even langs de supermarkt te kunnen waar de Hertog Jan in de aanbieding is. Daarna ga je langs de slager om een dozijn biefstukken-die-bijna-over-de-datum-zijn op de kop te tikken. Je komt nog snel langs het benzinestation omdat je bij de supermarkt de kolen was vergeten. Met een flinke teug van de goedkoopste whisky die je kon vinden gaat de fik er in. Yes! Over twee uur kan je dan eindelijk barbecueën. Samen met je vrienden ga je dan lekker vlees eten en bier drinken tot het te koud is om buiten te staan.

Het misverstand Helaas is het geen barbecue. Men verwart ‘barbecueën’ en ‘grillen’ verrassend vaak. Barbecueën is het langzaam garen van grote hoeveelheden vlees met behulp van een indirecte warmtebron zoals rook. Men maakt gebruik van zowel temperatuur als van de rook. Hier fungeert de rook ook als marinade in gasvorm. De rooksmaak dringt diep in het vlees door. Er is dus een substantieel verschil met roken, zoals men vaak met ham of forel doet. Het voedsel hangt bij barbecueën soms wel 18 uur lang boven een put waar een gedoofd vuur nog rustig na meult. Aan de andere

15

Simon Ster 44.4| mei 2013

kant is grillen het snel gaar maken van vlees, vis of groenten boven een directe warmtebron. Steaks, chipolata’s, hamburgers en kippenspiesen zijn dus vleesgerechten die gegrilld, niet gebarbecued worden. Naast het misverstand met het grillen, bestaat er ook onduidelijkheid over de schrijfwijze. Barbecue wordt vaak verkort met de term ‘BBQ’, vanwege de uitspraak die de Australiërs aanhouden. Door de letter Q in de afkorting wordt het volledige woord vaak foutief gespeld als ‘barbeque’.

In den beginne Het grillen van vlees is ontstaan ver voor de eerste sterke verhalen werden opgeschreven. De oermens zal hoogstwaarschijnlijk aan het foerageren zijn geweest in gebieden waar pas een bosbrand was geweest. De dieren die niet helemaal verbrand waren zagen er nog smakelijk uit. Het vlees dat door de bosbrand was gegrilld bleek best prima te smaken. Een briljante, prehistorische thermodynamicus zal hebben bedacht dat ook verse prooien boven een vuurtje gehouden kon worden. Zo werd het voedsel smakelijker en makkelijker te verteren. Het is nog altijd onduidelijk wanneer de mens precies begon met deze manier van koken.

Schattingen variëren van 300.000 jaar geleden tot wel 2000.000 jaar terug. Wel is duidelijk dat deze oudste vorm van voedsel bereiden de meeste studentenmaaltijden in culinair opzicht zal overstijgen. Magnetronlasagnes van de Euroshopper hebben namelijk betere mechanische eigenschappen dan voedingswaarden.

Het barbecueën komt van de Tiano indianenstam uit het Caribisch gebied. De Engelse kolonist Edward Ward had in Jamaica een feestje gevierd met de Jamaicanen. Hij publiceerde in 1706 een verhaal hierover. Meneer Ward schreef over de honger die iedereen had na een middagje rum drinken. Ed kwam toen in aanraking met het barbecueën. Al vroeg op de middag werd een rooster van takken verbrand boven een put in de grond. Toen de takken verkoold waren, werden er grote spiesen rechtop in de grond gedrukt. Daarop werden drie hele varkens gespitst.

Deze bleven enkele uren lang boven de rokende hoop kool en as hangen en men marineerde de zwijntes in wijn met peper. Pas

uren later werden de varkens van de spiesen gehaald en verdeeld onder de mensen. Het viel Ward vooral op hoe de mensen naar de barbecue kwamen nog lang voor er eten was. Het waren grote sociale gebeurtenissen: de gasten kwamen al rum drinkend kijken naar het slachten van de varkens, het graven van de put en bleven zelfs lang na het eten rondhangen om samen alles af te breken. In de 18e en 19e eeuw verspreidde de barbecue-traditie zich door de zuidelijke staten van de VS. Het was voor cowboys een praktische manier om te overleven. Zij kregen meestal de meest schrale stukken vlees van hun vee, omdat de duurdere stukken verkocht werden. Alleen door het vlees 5 uur of langer te bereiden op lage temperaturen werd het eetbaar. Zo konden ze samen de sfeer hoog houden en meer geld verdienen aan hun vee. Tegenwoordig is de traditie van samen eten en in de open lucht koken boven vuur nog steeds razend populair. Barbecues en grill-sessies hebben vandaag de dag nog het sociale aspect van de Jamaicaanse tradities.

16

Gas Natuurlijk vergen kolengrills veel onderhoud. Na elke sessie moet de hele bak worden geleegd en schoongemaakt voordat men opnieuw kan koken. Men had behoefte om samen te eten en tijd door te brengen. Helaas is samen opruimen en onderhoud plegen gewoon enorm saai. Gasbarbecues (per definitie ook eigenlijk een grill) waren hier een perfect antwoord op. Men kon zich op de rest van het gezelschap richten en gezellig feest vieren tot de tijd rijp was om te eten. Een gasbarbecue is bijzonder snel op gebruikstemperatuur. Daarna kan het vlees op het rooster worden bereid in een recordtempo. Na gebruik hoeft men enkel het gas dicht te schroeven en het rooster schoon te maken. Daarna kan iedereen zich meteen weer richten op de gezelligheid. De sociale essentie van barbecueĂŤn wordt dus gevangen.

Kolen De kolenbarbecue, die dus eigenlijk per definitie een grill is, is pas rond het begin van de 20e eeuw gekomen. In 1897 heeft Ellsworth B. A. Zwoyer een patent aangevraagd op de briket. Pas rond 1920 heeft Henry Ford de briket populair gemaakt. Hij kon het zaagsel van zijn autofabriek goed kwijt in de zwarte blokjes. Door deze uitvinding konden mensen veel makkelijker een barbecue houden die minder tijd in beslag nam. De temperaturen werden opgeschroefd zodat er hoogwaardiger vlees kon worden gekozen.

Hier kwam de kolengrill vandaan. Enorme T-bone steaks konden nou worden bereid op een bijzonder smakelijke manier. Uit haast en gemakzucht ontstonden meerdere nieuwe varianten. Bij elk pompstation kan men tegenwoordig een wegwerpgrill kopen: Een ultiem symbool van creativiteit vanwege dezelfde luiheid die kolengrills ooit heeft laten ontstaan. Verwar de term barbecue dus niet met grill als het wegwerpunits betreft.

Het gas levert bij de puristen het grootste nadeel/voordeel op.

De vlam brand rookloos en geurloos. Aan de ene kant smaakt het vlees dus puur en alleen naar het vlees. Aan de andere kant is het onmogelijk om een authentiek rookaroma in het vlees te verkrijgen met een gasbarbecue. Discussies zullen geheid oplaaien zodra een gastheer zijn nieuwe gasbarbecue uit de schuur haalt.

Gelukkig staat dit de gezelligheid en de lol van een barbecue of grillsessie nooit echt in de weg.

Vandaar dat er elk jaar weer een eerstejaars-bbq wordt georganiseerd (eerstejaars kunnen hier kennis maken met elkaar onder het genot van wat vlees, ze worden niet gebarbecued en opgegeten door meerderejaars, red.). Simon Stevin beschikt zelf over een gasbarbecue om dit mogelijk te maken, Cees genaamd en geschonken door het 52e Bestuur. Logisch, want vrijwel elke student is te lui om een put te graven, vuur te stoken tot de ideale rook/ smeul verhouding is bereid, enkele spiesen boven de warme put te plaatsen en een compleet varken een half etmaal laten garen om naderhand de hele boel weer op te ruimen. Wellicht jammer dat de echte beleving verloren gaat, maar het smaakt desalniettemin overheerlijk. Eet smakelijk!

Th W e D e P bu ub al il ai m t ‌ in

17

Simon Ster 44.4| mei 2013

... and completed The World What is your challenge?

www.vanoord.com vanoord vanoord.com International technical traineeship Are you interested in a technical career and looking for a job where you can build up international experience in dredging and offshore (oil, gas and wind)? Van Oord is offering you the chance of a lifetime.

Our traineeship lasts a year and gives your career a flying start. You will meet enthusiastic colleagues and become acquainted with the various aspects of dredging and offshore (oil, gas and wind) projects. During the traineeship, you will be working on at least two projects abroad.

Go to www.vanoord.com for more information about our traineeship, work experience postings and graduation projects.

Dredging and Marine Contractors

18

Beschuit

Dertien in een dozijn

Hmm… Droog brood met muizen! Dat eet de Nederlander nog altijd traditiegetrouw bij de geboorte van een nieuwe telg. We hebben het over de beschuit, een typisch Hollands broodje. Waar komt de beschuit vandaan? Hoe bak je hem? Wat zijn de laatste nieuwtjes op beschuitengebied? En hoe komt die muis op mijn brood? Prangende vragen die dit artikel beantwoordt!

Jules Frints Korte geschiedenis Denkt men aan beschuit in vroeger tijden, dan denkt men al snel aan de scheepsbeschuit. Menig zeeman zal de bakker innig dankbaar geweest zijn voor het tweemaal bakken van dit brood, waaraan de beschuit zijn droogheid en daarmee lange houdbaarheid te danken heeft.

De beschuit is al oud, nóg ouder dan dat hij houdbaar is. Het is bekend dat de Romeinen op hun veldtochten al ‘biscoctum’, letterlijk vertaald “tweemaal (‘bis’) gebakken (‘coctus’)” bij zich hadden. De Middeleeuwen kenden ‘broetbiscotte’, dat ook tijdens de Kruistochten van pas kwam. Beschuit werd in de Hanzetijd (13561450) al in ruime hoeveelheden gebakken in de Lage Landen.

Met de opkomst van de internationale scheepvaart en de V.O.C. werd het succes van de beschuit tot ongekende hoogten gestuwd. Het 16e-eeuwse ‘hardtbroodt ofte beschuijt’, dat uit oud geworden brood gemaakt werd, lijkt weliswaar niet op de

moderne beschuit, het principe van het tweemaal bakken van een houdbaar, gedroogd brood is gelijk gebleven. De troepen van Napoleon aten op hun Russische tochten eveneens beschuit, duidelijk soldatenvoer.

Anyway, het scheepsbeschuit vormde de basis van de dagelijkse voeding op de schepen in de 16e eeuw en later. De houdbare koek was zo hard, dat de meeste zeevaarders het spul moesten weken om het eetbaar te maken. Alle compagnieën en overig varend volk zorgden voor een enorme beschuitvraag. In de Zaanstreek steeg de productie daardoor in de 17e eeuw tot ongekende hoogte, vooral rond de prachtig genaamde plaatsen Wormer en Jisp. Bronnen melden dat het dorp Wormer rond 1648 wel 100 tot 150 bakkerijen bevatte! Ze bakten zo’n 40.000 gulden melk en 30.000 gulden gist op aan het graan dat door 26 nabije korenmolens aangeleverd werd.

19

Simon Ster 44.4| mei 2013

Geleidelijk kwam er een eind aan de bloeitijd van het Wormer beschuit. Door de wraak van een door de bewoners verjaagde predikant verloor Wormer een aantal voorrechten op de Amsterdamse markt. In 1798 waren daardoor nog een schamele 8 beschuitenbakkers over, die het eigenlijk meer moesten hebben van de verkoop van roggebrood.

Pas in 1890 leefde de beschuitindustrie in de Zaanstreek weer op, met dank aan de stoommachine. De dure blikken werden als verpakking vervangen door papieren zakken, en dit was een hit, ook in de rest van het land. Sindsdien is de beschuitindustrie volkomen gemoderniseerd, met heatsealing, diepkoeling en bakken met infrarode stralen.

Beschuiten bakken Al een paar keer genoemd in de korte geschiedenis van de beschuit: dit brood wordt tweemaal gebakken. Zoals bij elk brood, wordt er voor beschuit eerst een deeg gemaakt, op basis van meel. Beschuitendeeg wordt gemaakt van meel, gist, ei, zout, suiker, water en beschuitgelei, wat weer bestaat uit glucosestroop, suiker, water, vet en een hoop andere chemische goedjes.

Traditioneel wordt er gebruik gemaakt van een zetseldeeg, dat wil zeggen dat eerst een gedeelte van de ingrediënten voorgemengd wordt, waarna de gist de tijd krijgt actief te worden.

Daarna pas wordt de rest van de ingrediënten toegevoegd.

Vervolgens wordt, net als bij gewoon brood, het deeg gekneed.

Het deeg wordt verdeeld in bollen, welke een bepaalde periode moeten rijzen, waarna ze in zogenoemde beschuitdoppen gaan.

Na de tweede rijs in de doppen gaan de beschuiten voor het eerst de oven in.

Na de eerste keer bakken wordt het brood uit de doppen gehaald.

Het product zijn “beschuitbollen”, bollen met de gewenste straal.

Deze bollen zijn overigens de reden dat Bolletje, van oorsprong beschuitfabrikant, ook Bolletje heet. Bolletje is dus een beschuitbolletje.

De beschuitbollen worden gekoeld en (horizontaal) doormidden gesneden, waarna ze voor de tweede keer de oven in gaan.

Hier krijgen ze nu hun smakelijke kleur en brosse droogheid. De beschuiten zijn klaar om per dertien verpakt te worden in hun karakteristieke rollen (waarover later meer!).

Het muisje Bijzonder, lekker en eigenlijk ook bijzonder vreemd is het muisje, onlosmakelijk verbonden met de beschuit. Over de oorsprong van het gebruik om bij de geboorte beschuit met muisjes te eten, valt uitgebreid te speculeren.

Als voorloper van de beschuit met muisjes wordt de kindermanstik genoemd: een suikerbol of boterham met suiker, die aan de kinderen in de buurt gegeven werd als zij op kraambezoek kwamen. Het is zeker dat iets dergelijks al voorkwam in de 18e eeuw, maar traktaties bij kraamvisites stammen al uit de Middeleeuwen.

The incredible Inkeping De meest recente, beroemde innovatie op beschuitengebied is natuurlijk de fameuze inkeping, waardoor je de beschuit oh zo eenvoudig uit de rol kunt nemen, zonder deze te beschadigen.

De geniale geest die we voor deze uitvinding verantwoordelijk mogen houden is Theo Tempels, die het octrooi op deze inkeping bezit. Het principe van de inkeping is in dit octrooi dan ook prachtig omschreven: “Baksel, bijvoorbeeld een beschuit, een koekje, een cracker of dergelijke, met het kenmerk, dat het product aan zijn omtreksrandzone is voorzien van een randuitsparing, waarin de top van een vinger van een consument past, zodanig dat de consument het bovenste product van een in een strakke folie-omhulling verpakte stapel producten kan uitnemen door de genoemde vingertop in de genoemde uitsparing te steken en het product aan het aan de uitsparing grenzende randzonedeel aan te grijpen.”

20

De beschuit was in eerste instantie een lekkernij voor de rijken, die er – dik besuikerd – een feestelijk broodje van maakte. Later werd de suiker vervangen door de huidige anijszaadjes, oorspronkelijk witte voor een jongetje en roze voor een meisje. Aan anijs werden geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven.

Een heel andere verklaring voor het gebruik van muisjes wordt een verwijzing naar een vroeger gebruik genoemd. In een ver verleden werd een pasgeboren kind namelijk bestrooid met roggekorrels, als symbolische vruchtbaarheidszegening. De muisjes zouden refereren aan deze roggekorrels.

Als reden om de door suiker omhulde anijszaadjes “muisjes” te noemen, worden verschillende redenen aangedragen. Sommigen menen dat de vorm van het zaadje, met het typische staartje, aan een muis doet denken. Anderen zien de muis als symbool van vruchtbaarheid, vanwege de goede muizengewoonte van een snelle voortplanting.

Dertien in een dozijn Een ander mysterie omtrent de beschuit is het unieke aantal waarin ze in een rol zitten: Dertien. Elke rol beschuit die je koopt bevat exact dertien broodjes, een bakkersdozijn. Waarom? Is dit het ego van de beschuitenbakker, die het noodlot tart door zijn superieure product per ongelukshoeveelheid op de markt te brengen? Het antwoord is simpel: Neen. Het aantal komt voort uit de particuliere afname van beschuit in de 16e en 17e eeuw.

Een ton beschuit was voor de gemiddelde burger wat veel. Hij kon daarom ook beschuiten per aantal kopen en dan per 150, 25 of, jawel, 13. 25 beschuiten was een vierde van 100, een “verndel”, en wie een half verndel (of in Friesland een “heal fearn”) wilde, zat met 12½ beschuit. Onverkoopbaar, zo’n halve beschuit, dus afronding maakte dertien.

21

Simon Ster 44.4| mei 2013

demcon

22

Ik kan er geen chocola van maken

Van boontje tot koetjesreep

Iedereen die wel eens in de buurt is geweest van een vrouwelijk medemens weet dat er één ding is waar je ze midden in de nacht voor kunt wakker maken; chocolade. Mocht je de volgende keer je vriendin willen verrassen met een reep bruin genot, vertel er dan ook eens bij wat ze eigenlijk aan het eten is. Maak ze alleen daarvoor overigens niet wakker, dat schijnen ze minder te waarderen.

Tom Schenkels

Op de boerderij Zoals de meeste mensen nog wel weten, wordt chocolade gemaakt van cacaobonen. Wat er echter precies tussen de boon en de chocolade gebeurt is voor velen een mysterie.

Het begint allemaal op plantages die allemaal tussen de 20° ten noorden en ten zuiden van de evenaar liggen. In dat gebied groeit de cacaoboom, een boom die altijd groen is en zo’n 7 meter hoog wordt. Aan de cacaoboom groeien vruchten waarin een zoetzure pulp zit met daarin per vrucht 20-40 zaden, de cacaobonen. Zo snel mogelijk na de oogst worden de vruchten opengemaakt en worden de bonen met de pulp in grote bakken gedaan. Nu begint de eerste stap op weg naar chocolade, de fermentatie (zie afbeelding op rechterpagina). De pulp zal gaan fermenteren en de daarbij vrijkomende smaken worden opgezogen door de bonen.

Het proces duurt twee tot 8 dagen en geeft de bonen veel van de gewenste smaken.

23

Simon Ster 44.4| mei 2013

Na het fermenteren worden de bonen gedroogd. Dit gebeurt meestal door ze uit te spreiden en een aantal dagen in de zon te laten liggen. Als dit goed gebeurt zijn ze hierna vrijwel immuun voor bederf. De bonen worden nu schoongemaakt en in grote zakken naar fabrieken over de hele wereld gestuurd.

In de fabriek In de fabriek worden de gedroogde en gefermenteerde bonen gesorteerd en gemengd met bonen van andere plantages om zo de smaak te krijgen waar het merk bekend om staat. De bonen worden hierna gebrand. Dit gebeurt afhankelijk van de soort bonen en de fabrikant ergens tussen de 30 minuten en een uur op een temperatuur tussen de 120 en 160°. Doordat de bonen op relatief lage temperatuur worden gebrand, blijven sommige van de smaken die tijdens de fermentatie zijn ontstaan in stand.

De gebrande bonen worden gekraakt zodat de kernen overblijven.

De kernen worden nu gewalst totdat er een dikke pap ontstaat die cacaopasta wordt genoemd. Door het walsen en daarna malen wordt de cacaopasta zo glad dat je in je mond geen korreltjes meer proeft. Het basisproduct voor alle chocoladeproducten is nu klaar.

Afhankelijk van het doel kunnen nu twee dingen gebeuren. Om cacaopoeder te maken wordt de pasta gefilterd zodat de vastere deeltjes achterblijven en de cacaoboter door het filter gaat. De vaste deeltjes worden tot een vaste koek geperst en vervolgens gemalen, cacaopoeder. De cacaoboter en cacaopasta kan ook worden geconcheerd. Concheren is een mysterieus proces waarbij de cacaopasta wordt gemengd met suiker en eventueel melkpoeder en vanille. Concheren gebeurt in een conche (zie pagina 26) en daarbij wordt het mengsel tegen een hard oppervlak gewreven. Door de wrijving en extra verwarming stijgt de temperatuur tot tussen de 43 en 80 °C, afhankelijk van de soort chocolade.

Nu is de chocolade in principe klaar. Uit de conche komt een warme donkere massa van cacaoboter, suiker en andere ingredienten. Om tot de bekende repen te komen wordt de chocolade afgekoelt en weer opgewarmd en weer afgekoelt (dit kan een paar keer herhaald worden) zodat uiteindelijk mooie stabiele cacaoboterkristallen ontstaan. Dit is hetzelfde trucje dat je uithaalt in de keuken als je van een fabrieksreep chocolade andere vormen wil maken. Koks noemen dit tempereren.

De Azteekse afrodesiacum Nu we weten hoe chocolade gemaakt wordt is de meest logische volgende vraag; hoe komen ze erbij? Zoals hierboven beschreven is chocolade maken een nogal uitgebreid proces met veel verschillende moeilijke stappen. Om je een idee te geven, chocolade zoals we dat nu kennen bestaat pas een paar honderd jaar.

Waarschijnlijk is de cacaoboom inheems in Zuid-Amerika. Men vermoedt dat lang geleden de mensen daar de cacaobonen als voedsel hebben meegenomen op lange reizen. De cacaoboon bevat immers veel energie en vocht. De Olmeken waren het eerste volk waar zeker van is dat ze de bomen kweekten. Dat was in het zuidoosten van mexico rond het jaar 600. Toen Cortès bij de Azteekse keizer aankwam, zag een van zijn luitenante iets opvallends en beschreef dit als volgt:

“Vruchten van alle soorten die het land voortbrengt, waren voor hem neergelegd; hij at heel weinig maar af en toe kreeg hij in gouden bekers een drank voorgezet die van cacao was gemaakt en als afrodesiacum werkte, naar men zei [...].”

24

In deze tijd werd chocolade dus alleen nog maar gedronken. Dit werd overgenomen door de Europeanen en een paar eeuwen lang had niemand enig benul van vaste chocolade. De Spanjaarden kenden al wel een vorm van vaste chocolade maar deze werd niet zo bekend. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat de cacaopasta nog erg grof was en daardoor niet zo lekker.

Tijdens het doen van pogingen om beter cacaopoeder te maken voor de chocolademelk, besloot een Amsterdamse chocolatier met behulp van een schroefpers de cacaoboter en het poeder te scheiden. Dit bleek een schot in de roos te zijn, de gladde en bijna

pure cacaoboter was perfect om vaste chocolade te maken. Een Engels bedrijf bracht in 1847 voor het eerst ‘eetchocolade’ op de markt en het succes was begonnen.

Maar de Zwitsers dan?

Je hoort vaak dat de Zwitsers de beste chocolade maken, er het meest van eten en het uitgevonden hebben. Dat laatste is dus maar gedeeltelijk waar. Twee van de meest belangrijke innovaties in de chocoladebusiness komen echter wel uit Zwitserland.

In 1876 gebruikte een Zwitserse snoepjesmaker het zojuist, ook in Zwitserland, uitgevonden melkpoeder om melkchocolade te maken. Door de melksmaak met de chocoladesmaak te mengen ontstaat een mildere en minder wrange smaak. Tegenwoordig wordt de meeste chocolade als melkchocolade gegeten en dit is dus een belangrijke uitvinding geweest.

De tweede belangrijke uitvinding werd in 1878 gedaan door Rudolphe Lindt (tegenwoordig één van de topmerken chocolade).

Hij bedacht de conche, het apparaat waarmee het chocolademengsel fijner gemaakt kan worden.

Deze twee uitvindingen hebben geleid tot de populariteit van de chocolade en vandaar dat de Zwitsers bekend staan als de uitvinders van de chocolade. Dit dragen ze ook met trots uit want ze eten al jaren de meeste chocolade van de hele wereld en zelfs bijna twee keer zoveel als de Amerikanen.

25

Simon Ster 44.4| mei 2013

How do you stop thermal expansion... even by a nanometer?

Join ASML as a Mechanical Engineer and help push the boundaries of technology.

At ASML we bring together the most creative minds in science and technology to develop lithography machines that are key to producing cheaper, faster, more energy-efficient microchips.

Not surprisingly then, Mechanical Engineering at ASML is rather special. For example, most of us are familiar with handling fire-water type temperature gradients, but at ASML you’ll have to control temperatures to within an incredible +/-10 mK, which is necessary to prevent a 300 mm wafer from expanding or shrinking – even by a nanometer. If it does, catastrophic misalignments will happen. You’ll also need to work within a tolerance window of an unimaginable 0.1nm. Just two examples of what you will face at ASML. Engineering achievements that require superb understanding of thermal dynamics as well as mechanical design.

If you’re up for the challenge, we’ll put you in a multidisciplinary team and give you plenty of freedom to experiment and learn new skills. Although your silicon wafers won’t expand, your own knowledge definitely will.

www.asml.com/careers

Kijk in de Sterren

Nimitz Class Aircraft Carrier

An embarked carrier air wing consisting of up to around 90 aircraft is normally deployed on board. After the retirement of the F-14 Tomcat, the air wings’ strike fighters are primarily F/A-18E/F Super Hornets and F/A-18C Hornets. In addition to their aircraft, the vessels carry short-range defensive weaponry for anti-aircraft warfare and missile defense.

A typical carrier air wing can include 12–14 F/A-18E or F Super Hornets as strike fighters; two squadrons of 10–12 F/A-18C Hornets, with one of these often provided by the U.S. Marine Corps (VMFA), also as strike fighters; 4–6 EA-6B Prowlers for electronic warfare; 4–6 E-2C Hawkeyes used for airborne early warning; C-2 Greyhounds used for logistics; and a Helicopter Antisubmarine Squadron of 6–8 SH-60F & HH-60H Seahawks. Aircraft that have previously operated from Nimitz-class carriers include F-14 Tomcats, S-3 Vikings, A-7 Corsair II and A-6E Intruder aircraft.

27

Simon Ster 44.4| mei 2013

The Suez Canal Bridge, also known as the Shohada 25 January Bridge or the Egyptian-Japanese Friendship Bridge, is a road bridge crossing the Suez Canal at El Qantara. The Arabic “al qantara” means “the bridge”. The bridge links the continents of Africa and Eurasia. The bridge, which has a 70-metre (230 ft) clearance over the canal and is 3.9 kilometres (2.4 mi) long, consists of a 400-metre (1,300 ft) cable-stayed main span and two 1.8-kilometre (1.1 mi) long approach spans.

The height of the two main pylons supporting the main span is 154 metres (505 ft) each. The towers were designed in the shape of Pharaonic obelisks.

The Nimitz-class supercarriers are a class of ten nuclear-powered aircraft carriers in service with the United States Navy. The lead ship of the class is named for World War II Pacific fleet commander Chester W. Nimitz, who was the Navy’s last fleet admiral.

With an overall length of 1,092 ft (333 m) and full-load displacements of over 100,000 long tons, they are the largest warships ever built. This particular carrier is named the USS Theodore Roosevelt.

Instead of the gas turbines or diesel-electric systems used for propulsion on many modern warships, the carriers use two A4W pressurized water reactors which drive four propeller shafts and can produce a maximum speed of over 30 knots (56 km/h) and maximum power of around 260,000 shp (190 MW). As a result of the use of nuclear power, the ships are capable of operating for over 20 years without refueling and are predicted to have a service life of over 50 years.

Tiemen Schuijbroek

28

Minor: Nuclear Fusion

And Lausanne in a nutshell

Last semester I have been in Lausanne, Switzerland, for half a year. I did my minor there at the local university, the EPFL (École polytechnique fédérale de Lausanne). Nuclear fusion was my central subject. It was a great experience, in a great country. Mountains, lake Geneva, physics (physics?! Yes, physics…) and of course a load of new people: this journey was all-inclusive.

Yuri Steinbuch Switzerland: a country quite different from The Netherlands. The people are very docile, the meat is very expensive and the trains are always in time. My life there was also very different from my life here. No girlfriend or parents in the weekend, no friends (to begin with), no Mechanical Engineering (but Physics) and no bread, but warm meals in the afternoon.

The idea to go to Lausanne came last year. I had heard about the Nuclear Fusion master here in Eindhoven and I wanted to orientate a bit to see whether fusion was something for me. I decided that doing a minor in Nuclear Fusion would be a great opportunity to see whether I liked it or not. Thus, I went to talk with professor Lopes, head of the Fusion department here in Eindhoven.

After some talks, he came to the conclusion that I should go to Lausanne. He said that they had a great fusion department there, and even their own fusion reactor! And so, I went to Lausanne for half a year. It was awesome.

29

Simon Ster 44.4| mei 2013

Scary

Foreign students

After getting everything arranged (subjects, project, finances), I went to Lausanne. There, I lived in a small town called Cully, next to Lausanne. Every morning I traveled 30 minutes to the university by public transport. Not half as bad as it sounds, since in Switzerland trains are not half as full as they are over here and always in time as they aren’t over here. The first day was scary as hell, of course, since I knew no one whatsoever yet. After ten minutes, though, I was talking to Elsa (a girl from Spain) and we’ve been friends ever since. From that day on, I got to know more and more people, and the fear of feeling lonely was gone in the blink of an eye.

At the EPFL, there are a lot of foreign students. Many people from all over the world come to the EPFL in exchange programs, or for their entire master or PhD degree. Out of 9000 students total on the EPFL, 2000 are not originally Swiss. That is more than 20%! These 2000 students cover over 100 nationalities, spread over the entire globe.

Two other scary things about my time in Lausanne were my subjects and my research project. I followed four master courses physics, one master course philosophy (as academic training, a compulsory part of the minor) and a research project on the nuclear fusion reactor. Kind of scared the f**k out of me. It was my first real research project ever, and immediately on a real fusion reactor. It was part of the research of a PhD student from Eindhoven, Gillis Hommen, so I kind of actually had something meaningful to do. Failing was not an option. Also, doing master subjects in physics sounded crazy to me, as Mechanical Engineer. Sometimes, certainly at the beginning, I wished I did not get myself into this crazy mess. Luckily, I kept on going…

Getting used to life in Switzerland After several weeks, a new daily life was established, filled with new things every day still. At the EPFL there is an association, called Xchange, which organizes all kinds of awesome activities for exchange students. Together with other foreign students I went bathing in thermal baths, climbing in an adventure park, laser gaming, visiting the big cities and what not. Every Wednesday there was a party in one of the clubs of Lausanne: free entrance and cheap drinks (cheap meaning about €5 per beer).

The ultimate opportunity for meeting new people, of course, since everyone was new in Lausanne!

University was also going well. Since they don’t have any exams at the EPFL until after Christmas, I was quite relaxed during the semester. My research was the most time-consuming. Together with an Indian PhD-student there I tried to install a camera on the tokamak fusion reactor. Quite interesting to do, but also quite hard. I have never encountered this many practical problems in a single project. Who knew that installing a camera would take so much time? It started working only just after Christmas. And then, the measurements and calibration still had to be completed…

30

At home life continued just the same. Since meat was way too expensive (a.k.a. €20/kg chicken), I ate loads and loads of grilled cheese in the evening. I read loads of books and watched quite some tv. It was great having some more time to do nothing. Here at home, my days are filled with well… lots of things. I decided to take things a bit slowly in Lausanne, though, and take a chill-pill once in a while. What did I learn? Doing nothing is awesome, too!

Nearing the end After the Christmas holidays, during which I was back home in The Netherlands with my family and girlfriend, all that was left were the exams. Everyone was studying all day long during four weeks, and thus there were little activities. I did go to another party once in a while, met some friends in a pub in the evening and went cross country skiing with Gillis (my supervisor who was visiting from Eindhoven). All-in-all an easy going couple of weeks.

I had three exams during the exam period. One subject had its exam at the end of November and I had to write a report for the philosophy subject. It was a tough time, even though three exams in four weeks is of course not so much. Following lectures is one thing, being able to pass for the exam is another. It took quite some hours of work to understand all the physics, but it was doable in the end.

These last few weeks were really different from the rest, without much to do but study. A good time to think about the semester.

Also a good time to see the friends I made some last couple of times. Share the last couple of drinks, play the last couple of games. Eat pizza that is way to big (ø 50 cm) and enjoy the finest hamburgers of town. Pay too much for some more drink and enjoy a feast of Swiss meat. Also Swiss cheese and chocolate of course, which are absolutely lovely. All for one last time, since at the end of January, it was time to go home again. Saying goodbye sucks. Luckily, I will go to Granada to meet up with Elsa (the girl from Spain) and Thomas (a guy from France) again this summer, and enjoy the Spanish coast.

The stroll continues Back in The Netherlands again, my life as it was continues without change. The same people, the same study, the same life.

Even though it was awesome to be in Lausanne for a semester, being back is great again too. When being ripped from how it is here, you notice that the rhythm you build up is actually quite important. Going abroad for a semester is a great experience, though, both for your personal as your academic life. Doubting whether to go or not? The answer is yes!

31

Nederland Innoveert

Simon Ster 44.4 | mei 2013

Eindhovens nieuwe visie

Eindhoven is al decennia bezig een wereldstad te worden en met evenementen als de Dutch Design Week en de nieuwe Dutch Technology Week gaat het de goede kant op. Tijd om de stad nog meer naamsbekendheid te geven in de vorm van het nieuwe event Nederland Innoveert.

Ruud Schrijver Gehost in het nog altijd futuristische Evoluon, was het tweedaagse event een prachtige ervaring. Op beide dagen waren er gastsprekers en stands van bedrijven. Gastsprekers waaronder Wubbo Ockels, de eerste Nederlandse astronaut. Marco de Baar, onderzoeker bij het instituut DIFFER, dat bezig is met een kernfusieproject in Frankrijk. Margreet de Kok, bezig met flexibele schermen bij Philips. Ook ontbrak de burgemeester van Eindhoven, Rob van Gijzel, niet. In totaal waren er zo’n 20 sprekers, allemaal interessante mensen op het gebied van techniek.

Nederland Innoveert trok ook allemaal bedrijven aan die stonden te popelen om een plekje daar te krijgen, aanspraak te maken en bekendheid te verwerven onder de technische studenten en geïnteresseerden. Eén bedrijf genaamd Discovery Channel vond het tweedaags event zelfs zo interessant dat het hoofdsponsor ervan werd en vervolgens een ruimtereis weggaf onder de bezoekers.

Ikzelf zat bij de laatste vijf mensen en werd het vervolgens helaas niet. Een gelukkige andere gaat in 2014 vanaf Curaçao mee naar boven.

Het evenement is ontstaan doordat de gemeente Eindhoven door wil groeien om een wereldstad te worden, met een grote agglomeratie van kennis en techniek. Niet voor niets wordt Eindhoven het nieuwe Silicon Valley genoemd en ook de slimste regio van de

wereld. De burgemeester legde aan het einde uit wat de nieuwe plannen zijn voor opkomende bedrijven: elk jaar zullen er tien bedrijven worden uitgekozen met een omzet van 10 miljoen en die bedrijven zullen zeer veel support van de stad en andere bedrijven krijgen, zodat ze vrijwel zeker vertienvoudigen in omzet. Dat alles om Eindhoven als techniekstad op de kaart te zetten!

Nederland Innoveert was een succes en zal nog vele jaren mensen laten beseffen wat het belang van de techniek is. Met interessante sprekers en veel bedrijven om contacten op te doen is het zeer interessant voor elke techniekstudent. Volgend jaar is het weer en ik zou zeggen ga even langs en wie weet, misschien ben jij wel de nieuwe astronaut van Nederland Innoveert.

32

Oscar Niemeyer

Braziliaanse wereldarchitect

Met de huidige crisis op de huizenmarkt dromen al onze bouwkundestudenten ervan om ooit een gebouw te mogen ontwerpen. Wijlen Oscar Niemeyer trof het veel gelukkiger. Onder andere alle publieke gebouwen in Brasilia staan op zijn naam. Zijn overlijden in december 2012 gaf aanleiding tot dit artikel.

Floris van Elteren Oscar Niemeyer werd geboren in 1907 in Rio de Janeiro. Hij groeide op als typische ‘Carioca’. Dit is de naam voor de vrij rijke inwoners van Rio. De stereotype Carioca houdt veel van het witte strand, zonnen en naar feestjes gaan. De vrouwen zijn er typisch zeer gebruind en hebben nogal uitgesproken rondingen die ze maar vaak genoeg laten zien in hun bikini’s op het strand. Als kind tekende hij al veel lichte en ruimtelijke vormen, maar toen hij als jonge Braziliaan de vrouwen ontdekte werden al zijn lijnen zo gekromd als de rondingen van heupen, billen en borsten, de krullende golven van de oceaan en de verweerde lijnen in het strand. Zijn gebouwen reflecteren zijn achtergrond, hij heeft dan ook weinig met traditioneel maakbare vormen zoals rechte lijnen en rechte hoeken.

Dit waren wel de dogma’s van de architectuur op dat moment.

Rond de tijd dat hij zijn eerste gebouwen ontwierp, kwam het gebruik van gewapend beton enorm op. Echter werd het vooral gebruikt om grote, hoekige vierkante gebouwen te maken. Dit stamde nog uit de tijd dat gebouwen gemetseld moesten worden waardoor de structurele integriteit de vorm van het gebouw bedwong. Gewapend beton kan in elke mogelijke vorm gegoten worden en is dus veel minder onderhevig aan de wetten van de

33

Simon Ster 44.4| mei 2013

ouderwetse architectuur. Oscar maakte hier dankbaar gebruik van en vormde zijn gebouwen zoals zijn hele wereld gevormd was; met bogen, golvende vormen en enorme gekromde figuren die bijna leken te zweven. Hij hield erg van dit materiaal. Het kon daarnaast ook in elke mogelijke kleur geverfd worden en kon door Jan en alleman gegoten worden. Hij was namelijk van mening dat hij door gebouwen te maken de gemeenschappelijke ruimte eerlijker en horizontaler kon maken. De verschillen tussen rijk en arm moesten verdwijnen. Het maken van zijn gebouwen betekende werk voor immigranten die in de buitenwijken van Rio kwamen wonen. Zo gaf hij met zijn beton vrijheid aan de vorm van gebouwen, en aan de levens van mensen.

meester, Lucio Costa. Niemeyer zou de gebouwen ontwerpen en Costa de plattegrond van de stad. Uiteindelijk heeft het centrum van de stad de vorm gekregen van een vliegtuig, kijk maar eens op google maps! Niemeyer ontworp alle grote woonvertrekken, commerciële gebouwen en overheidsgebouwen in de stad. Omdat deze stad in een laagbevolkt gebied uit de grond gestampt werd hadden Niemeyer en Costa de vrijheid te experimenteren met nieuwe vormen van city planning, zo probeerden ze vooral de natuur en de stad in elkaar over te laten vloeien. Omdat Niemeyer een socialist was, kreeg ook de hoofdstad een socialistisch karakter. Het was gepland dat werknemers, schoonmakers en ministers allemaal in dezelfde soort huizen, in dezelfde straten zouden wonen en dat iedereen op gelijke voet zou leven.

Helaas waren latere presidenten het daar niet helemaal mee eens, zij verhuisden naar het midden van de stad en de werkers moesten naar de afgelegen buitenwijken verhuizen. Met de komst van de militaire dictatuur was het ook klaar met de vrijheid van onze linkse Niemeyer. Hij vluchtte in 1966 naar Parijs waarvandaan hij projecten buiten Brazilië coördineerde. Hij kon pas in 1985 weer terug. Ondertussen was hij al 78 jaar oud en hadden zijn ideeën sterke wortels gekregen in de internationale architectuur. Tussen 1992 en 1996 was hij voorzitter van de BCP, de Braziliaanse communistische partij.

Zijn eerste werk dat de toon zette voor de stijl van zijn ontwerpen in zijn latere leven was het ‘Pampuhla Project’. Dit werd ontworpen in 1940 en bestond uit een landgoed met daarop een casino, een kerk, een golfclub en een jachthaven. De gebouwen zouden rond een groot gegraven meer komen. Hij maakte hooggelegen golvende loopbruggen en de gebouwen die er ontstonden waren de eerste die de bewegingsvrijheid van gewapend beton tot zijn volledige nut gebruikten. Vooral de kerk, de ‘São Francisco de Assis’ kreeg veel nationale en internationale aandacht. Hij gebruikte erg dunne schillen beton in parabolische vorm, waarbij de muren en het dak in elkaar overgingen. De vormen in het gebouw waren echter nooit bedoeld als decoratie. ‘Form follows function’ was een belangrijk principe van Niemeyer. Hoewel het gebouw het eerste modern ontworpen gebouw werd genoemd in de annalen van de wereldarchitectuur, duurde het door de onorthodoxe vorm toch tot 1959 tot het gebouw erkend werd door de kerkelijke autoriteiten.

Hierna werd de bekendheid van Niemeyer snel groter. Hij ontwierp talloze gebouwen waaronder ongeveer 300 unieke scholen.

Ongeveer 20 jaar later, in 1959, werd hem door president Juscelino Kubitschek de opdracht gegeven om een nieuwe hoofdstad van Brazilië te ontwerpen. Hij werkte samen met zijn oude leer-

Oscar Niemeyer heeft bijna tot zijn dood, afgelopen december, gebouwen ontworpen. Ook al kreeg hij met zijn 104 jaar nogal wat kritiek; zijn vaste hand was ondertussen al iets minder vast geworden en volgens vele critici was de elegantie uit zijn werk verdwenen. Je moet hem nageven dat hij wel doorzette. Na een bijna tachtigjarige carrière waarin hij ongeveer 600 gebouwen ontwierp legde zijn lichaam het helaas af tegen de tand des tijds. Zijn gebouwen staan er nog wel voor de hele wereld om te bewonderen.

34

Profiel: Renault Twizy

Dure scooter of goedkope auto?

Is het een auto? Is het een scooter? Is het een motorfiets? Nee, het is… anders.

Fanatieke hokjesdenkers zullen moeite hebben met de Renault Twizy. Om uit te zoeken of dat terecht is hebben we de Twizy een dagje geleend van ons Automotive lab.

Michiel Kusters en Yuri Steinbuch Renault heeft met de Twizy geprobeerd een zo goedkoop mogelijk elektrisch voertuig neer te zetten. Direct bij het instappen is dat al te merken. Er zit veel goedkoop plastic in en het ontbreken van ruiten voegt ook niets toe aan het kwaliteitsgevoel. De grootte trouwens ook niet: hij is korter dan een Smart en nauwelijks breder dan een motorfiets. ‘Simpel’ is het woord dat je meteen te binnen schiet als je plaats neemt op de bestuurdersstoel. Maar ‘intiem’ is het woord wat je te binnen schiet als je plaats neemt op de passagiersstoel. De passagier is tot een intieme schrijlingse positie verbannen, met een been aan elke kant van de bestuurder.

Maar dit is dan ook geen voertuig om lange afstanden in af te leggen. Dat kan überhaupt niet, door de beperkte actieradius van zo’n tachtig kilometer. powered by:

In het interieur vind je veel elementen terug die ook in een auto te vinden zijn. Dus de richtingaanwijzer is een heuse hendel, hij heeft een stuur, een gas- en rempedaal , en zelfs luidsprekers!

Een radio ontbreekt echter. De bedoeling is dat je je smartphone met Bluetooth koppelt met de Twizy. Vervolgens kan je naar hartenlust al je eigen muziek luisteren. Dit werkt goed, maar een normale radio zou beter zijn. Bovendien kunnen alle omstanders van je muziek meegenieten, omdat het ver van het wagentje weg draagt door het gebrek aan zijruiten. Wel heel goedkoop en zuinig allemaal.

35

Simon Ster 44.4| mei 2013

heb je eigenlijk niks te klagen in deze Twizy. Hij haalt zelfs de 90 km/u als je goed je best doet. Maar de snelweg is ten sterkste af te raden. Invoegen is levensgevaarlijk omdat je langzamer gaat dan de vrachtwagens, en de accu’s zijn leeg voordat je de eerste afslag bereikt hebt. Maar daar is hij dan ook niet voor gemaakt.

Dat het mag betekent niet dat je het ook moet doen.

We blijven dus maar fijn binnen de stad, waar de Twizy excelleert.

De hele stad is één grote speeltuin in de Twizy. Om de grenzen van zijn kunnen op te zoeken hoef je het namelijk niet al te bont te maken. Mede door het zeer directe stuurwiel voelt hij speels aan. De rem voelt ook goed aan, ondanks het gebrek aan mechaniek hierachter. Het remmen doe je namelijk met pedaaldruk: je stampt op het pedaal, maar het pedaal gaat geen centimeter naar beneden. Net een echte raceauto. Natuurlijk gebeurt remmen in eerste instantie op de elektromotor, zodat er wat kostbare elektriciteit teruggewonnen wordt. Wat ook bijdraagt aan het speelse imago is de knijterharde vering. Speels, maar comfortabel is een geheel ander verhaal. Drempels worden echte ruggenbrekers, om maar niet te spreken over kuilen in de weg die je niet ziet aankomen.

Rijeigenschappen Maar hoe rijdt zoiets dan? Voor zijn whopping zeventien pk komt hij aardig van z’n plek. Dat komt vooral door de 57 Nm koppel, wat voor een wagentje van 450 kilo genoeg blijkt. In stad komt hij goed met overige verkeer mee, mits het gaspedaal ferm tegen de bodem geduwd wordt. Tot de officiële topsnelheid van 80 km/u

powered by:

Aangezien de Twizy hoger is dan dat hij breed is, is omvallen een reëel gevaar. Zo voelt het echter niet in de praktijk. Het meeste gewicht (de accu’s) zit namelijk op een lage plek verborgen, zodat het zwaartepunt laag blijft. Wel heeft Renault in het kader van de veiligheid veel te smalle voorbandjes gemonteerd. Bij een beetje enthousiast stuurwerk glijdt hij meteen over de voorwielen naar buiten. Leuk als je een keer wilt ervaren wat onderstuur is, maar wat ons betreft hadden wat bredere voorwielen het voertuigje niet misstaan.

36

(On)gemakken

Aandacht

Na een tijdje rijden met de Twizy, is het tijd om de praktische aspecten van de auto toe te lichten. Door zijn geringe grootte kan je makkelijk even over de stoep wanneer die grote vrachtwagen met gevarenlichten de weg weer eens blokkeert. Ook keren is met dit kekke vehikel geen enkel probleem. Op een drie meter brede weg kan je keren zonder te steken. Dat lukt je zelfs op de motor niet.

Scherpe bochten zijn dan ook kinderspel voor de Twizy. Door de directe reactie van de voorwielen moet je bij rotondes oppassen dat je niet te scherp stuurt en in het midden belandt.

Ben je aandachtsgeil? Dan is de Twizy dé bak voor jou. Overal waar je komt staart men je aan of schiet in de lach, aangezien het geheel er enigszins amusant uitziet. Door het gebrek aan ramen heb je niks om je achter te verschuilen. Ben je echter verlegen, dan is ons advies: koop gewoon een Twingo, duizend euro duurder en niemand die naar je zal staren.

Fileparkeren wordt ineens een stuk amusanter met deze bak: boem is ho! Doordat de banden zowel voor als achter uitsteken is het geen probleem om even tegen een ander aan te komen alvorens de Twizy mooi neer te zetten waar je hem hebben wilt. Ideaal voor mensen van een bepaald soort die niet kunnen parkeren.

Even terzijde; het is geen probleem als deze mensen incontinent zijn, omdat er gaatjes in de stoelen zitten waardoor ongewenste vloeistoffen naar buiten kunnen lopen. Als je dan toch op de TU/e parkeert, kan je dat net zo goed gratis doen; De Twizy is smal genoeg om over het fietspad het terrein te verlaten. Scheelt weer de nodige euro’s.

De kosten De Renault Twizy mag dan wel de goedkoopste elektrische auto heten, een koopje is het niet. Voor de 80 km/u versie van dit wagentje moet maarliefst €7790,- neergeteld worden. Wanneer men echter voor de 45 km/u versie kiest, kan dit verlaagd worden tot €6990,-. Daarnaast moet de batterij van Renault gehuurd worden voor €51 tot €73 per maand, afhankelijk van de contractduur en kilometrage per jaar. Uiteraard betaal je met deze volledig elektrische auto geen wegenbelasting of BPM en de ‘brandstof’ is stukken goedkoper dan benzine of diesel. Toch is dit nog een hoge prijs om neer te tellen voor een stadskarretje zonder ramen, dat wellicht het beste gezien kan worden als een scooter met een dak.

Conclusie Niet alles wordt er echter beter op. Het gebrek aan ramen maakt het, in ieder geval tijdens het testen, erg koud in dit karretje. Dit heeft Renault overigens gedaan om de behoefte aan een ventilatiesysteem te elimineren, omdat zo’n systeem duur schijnt te zijn. Oké, dan maar je jas en handschoenen aan als je rijdt, daar kunnen we mee leven. Wanneer het buiten echter echt koud is, of sneeuwt of regent, zal het gebrek aan ramen nog wat oncomfortabeler zijn. Nog een ongemak dat geldt voor alle elektrische auto’s is de actieradius. Met een vederlichte rechtervoet is 75-85 km haalbaar. Op zich prima voor een stadsauto. Wil je echter normaal met het overige verkeer meekomen, slinkt de actieradius tot zo’n 60 kilometer. Zodra je dus buiten de stad familie op wilt gaan zoeken zul je waarschijnlijk een alternatief moeten zoeken. powered by:

De Renault Twizy: een verassend wagentje. Het is even wennen, zo zonder ramen en achter elkaar zittend, maar als je even rijdt is het eigenlijk best prima. Geen luxe auto, dat zeker niet, maar wel erg praktisch in de stad. En als je dan toch een keer naar het buitengebied gaat, kan deze knakker je ook nog over de snelweg vervoeren, al zul je dat tot een minimum moeten beperken.

De Twizy is natuurlijk typisch elektrisch: duur in aanschaf, goedkoop in gebruik. Afhankelijk van hoeveel ermee gereden wordt kan het best een mooie deal zijn. Met de Twizy ben je sneller en meer beschut dan met een scooter en je rijdt goedkoper dan met een volwaardige auto. Doe ons er maar een, maar dan mét ramen…

37

BAColumn

Simon Ster 44.4 | mei 2013

Titanic

Menig werktuigbouwer zou zich omdraaien in zijn of haar graf bij het aanschouwen van dit oude debacle; de Titanic. Een echte faal van een constructie!

Bart Verhaegh AKA ‘De Burgemeester’ Simon Stevin beschreef naast ‘De Beghinselen Der Weeghconst’ ook ‘De Beghinselen des Waterwichts’. Hierin wordt onder andere de Wet van Archimedes beschreven. Deze wet schrijft voor dat de opwaartse kracht van een lichaam in een vloeistof gelijk is aan het gewicht van de verplaatste vloeistof. Hierdoor blijven objecten, zoals de Titanic, drijven. Met het naar binnen lopen van de vloeistof in het schip neemt de hoeveelheid verplaatste vloeistof door het object toe tot het moment waarop de volumes gelijk zijn; beter bekend onder de noemer ‘zinken’.

Een paar donderdagen geleden, in onze mooie Weeghconst, werd natuurlijk weer volop geborreld, en na de schoonmaak nog van een schoonmaakbiertje genoten. Het was een groter gezelschap dan normaal, die donderdag. De naborrel telde maar liefst 21 man! Het bier vloeide rijkelijk, en er gebeurden weer dingen die het daglicht niet kunnen verdragen. What happens at the naborrel, stays at the naborrel, zeggen we dan.

Met een groot gezelschap is er al snel genoeg animo voor een amicaal bierspelletje. Normaal wordt er al gauw gekozen voor ‘Kingsen’, ‘Maxxen’ of een ander ludiek bierspelletje, maar deze keer had ik een ander idee. Een spel dat de vele kennis van onze disciplines in gebruik neemt, een spel waar techniek en gevoel voor detail hoog in het vaandel staan, een spel waarbij termen als ‘oppervlaktespanning’ en ‘draagvermogen’ veelvuldig worden gebruikt.

De RMS Titanic “De RMS Titanic was het tweede van een drietal luxeschepen uit de Olympic-klasse, die een groot deel van het trans-Atlantisch verkeer moesten verwerken. Het schip was eigendom van de rederij White Star Line, en werd gebouwd in Belfast. In de nacht van 14 op 15 april 1912 kwam de Titanic op zijn eerste reis kort voor middernacht in aanvaring met een ijsberg; een deel van de stuurboordzijde werd op verscheidene plaatsen doorboord, en binnen drie uur was het schip gezonken.”

- Een groot internetencyclopedie

Natuurlijk heb ik het over ‘Sink the Titanic’, of geverbaliseerd ‘Titanicen’. Dit spel combineert het lekkere van bier met de sensatie van een zinkend schip! Men neme een pitcher met bier, voor elke speler een fluitje met bier, en een leeg stapelglas, bijvoorbeeld een Amsterdammertje. Dit stapelglas wordt leeg in de pitcher geplaatst, zodat deze blijft drijven, als een schip. Vervolgens moet elke speler om de beurt in het glas gieten, met zijn fluitje. Naarmate het glas zich vult, zal het dieper in het bier gaan liggen, tot het moment slechts hoog wordt gehouden door de oppervlaktespanning. Het bier stroomt al mondjesmaat het glas in. Diegene die het glas laat zinken, moet het glas uit de pitcher vissen en deze ad fundum nuttigen. Ik spoor elke lezer aan dit eens te proberen; de BACo en anderen konden het zeker waarderen!

38

Profiel II: BMW M550d xDrive

Topklasse met het brandstofverbruik van een stadsauto

Zo’n 1000 kilometer van ons land verwijderd in het Oostenrijkse SaalbachHinterglemm had ik de unieke mogelijkheid om met een BMW M550d xDrive te rijden. Een auto waarvan er in Nederland maar een handjevol van verkocht zullen worden. Niet eens zozeer vanwege de in Nederland vaak overbodige vierwielaandrijving als wel de prijs.

Sophie Winter Onze testauto zat bomvol opties met alle assisteersystemen: head-up display, 19 inch composiet velgen, sportpakket, vol lederen bekleding, panoramisch schuifdak, active front steering etc.

Alleen het uitgebreide audiosysteem kostte al 5000 euro extra.

Mijn voorkeur zou overigens uitgaan naar een stationcar vanwege het gebruiksgemak en de wat hogere restwaarde wat zeker in Nederland een pluspunt is. In de ons omringende landen hecht men daar wat minder waarde aan en wordt de praktische station wagon met name in de oostelijke landen gezien als “Lieferwagen”, een gebruiksvoorwerp dus.

Maakt niet uit, achter het stuur merk je daar allemaal niets van.

Prestaties Ruim 380 pk en meer dan 740 Nm koppel worden er uit de 3 liter Diesel geperst. Tot voor kort volstrekt ongeloofwaardige cijfers voor de brandstof die eigenlijk in een vrachtwagen hoort. Dit alles wordt standaard via een 8-trapse versnellingsbak naar alle vier de wielen gestuurd. Vloer je het gaspedaal, dan ga je zelfs op een powered by:

half besneeuwde ondergrond in 4,7 seconden naar de 100 en een slordige 10 seconden later rijd je 200 km/u. Een BMW M5 van de vorige generatie deed het nauwelijks sneller. Overigens gaat alles in volstrekte rust en via de speakers wordt het motorgeluid hoorbaar. Op zich niet helemaal echt, maar wel leuk omdat je het gevoel hebt dat je met een dikke 8-cilinder op stap bent.

39

Simon Ster 44.4| mei 2013

Zoals al aangegeven betreft het de bekende BMW 3 liter diesel die in meerdere varianten wordt geleverd. Het begint met de enkele turbo (245 pk) en wordt ook als zgn 4.0d geleverd met twin turbo. Deze 5.0d (we hebben het dus nog steeds over de 3 liter, de oude aanduidingen die de echte inhoud weergaven zijn verdwenen) is dus ook een 3,0 liter, maar nu met 3 turbo’s. De grap hiervan is dat ze allemaal van verschillende grootte zijn. De eerste, kleinere turbo zorgt voor trekkracht bij lage toeren, de middel grote turbo voor trekkracht bij het midden-toeren gebied en de dikke turbo geeft de diesel de rest van zijn topvermogen.

Waar een normale diesel het bij 4000 toeren per minuut wel heeft gehad, gaat de M550d gewoon door tot ver over de 5000 toeren. Bijna benzinemotorprestaties, dus.

Rijgedrag Over het rijgedrag kunnen we kort zijn: hij rijdt geweldig. Of het wegdek nou nat of besneeuwd is, het maakt allemaal niet uit, deze auto heeft altijd grip en veel stuurgevoel zonder het idee dat je gevaarlijk bezig bent. Op zich zijn al deze extra functies wel gevaarlijk voor de generatie die in deze auto’s gaat leren rijden: er is altijd een grens. Er bestaat ook nog de mogelijkheid om alle assistentie uit te zetten. De auto gedraagt zich dan als een echte BMW en je kunt weer heerlijk overstuurd de hoek om, waarbij uiteraard de vierwielaandrijving ingrijpt als er teveel grip verloren gaat. Bij BMW heet dat het zogenaamde xDrive systeem en is reeds bekend uit de X1, X3, X5 en X6. Zodoende goed getest en feilloos werkend.

Prijs Prijstechnisch valt deze M550d een beetje buiten de boot. Koop je de instap 5 serie voor nog geen 48 duizend euro, de prijs van ons testexemplaar van de M550d xDrive kwam dik boven de 150 duizend euro te liggen. Drie keer zo duur dus, maar dan heb je ook wat.

powered by:

40

Solar Team Eindhoven

De productie is gestart!

In de kelder naast de werkplaats van URE is plotseling meer beweging. Solar Team Eindhoven vindt langzaam zijn weg vanachter de computer richting de productie, onder andere in Gemini. En de productie van de kleine 5 meter lange auto is niet zomaar een beunproject!

André Snoeck Vorige Simon Ster (44.3 red.) hebben Ben Bron en Roy Cobbenhagen van Solar Team Eindhoven het nieuwe aansprekende studentenproject van de TU/e geïntroduceerd. Het team dat met ’s werelds eerste gezinsauto op zonne-energie de ‘Cruiser’ class van de World Solar Challenge in Australië zal winnen heeft in de tussentijd flinke stappen gemaakt. Jeffrey van Pinxteren en Michel Dubuisson raken enthousiast als de afgelopen maanden worden besproken: “Er ontstaat langzaam maar zeker een auto!”

Jeffrey is samen met Bart Koolmees verantwoordelijk voor het structurele design van de auto. Hij ziet zichzelf in de derde stap van het project. “De eerste paar maanden ben je bezig met een concept-ontwerp. Het is een leuke, belangrijke fase, maar ook frustrerend omdat alles ter discussie staat en niks vast ligt.” Toch is deze periode erg belangrijk voor het uiteindelijke resultaat.

“Concepten worden beoordeeld op gewicht en rolweerstand.”

De tweede fase, de technische uitwerking, is meer op Jeffrey’s lijf geschreven. “In nauw contact met het EPC en mijn andere teamleden heb ik een aantal onderdelen tot in detail uitgewerkt. Door middel van FEM-analyses ben je steeds opzoek naar de ideale

41

Simon Ster 44.4| mei 2013

Michel zit ook midden in de productie. “In 2012 heb ik samen met W-ers Jirry Pons en Jelmer van de Wiel en Bouwkunde-studente Karin Conen de auto zo aerodynamisch gemaakt. Op dit moment worden de mallen voor deze vorm gemaakt in Aalsmeer, bij Weimo.” Dat de mannen het project serieus aanpakken blijkt ook uit de specialisatie van Weimo: helikopters. “In de luchtvaart is gewicht extreem belangrijk en de ervaring van Weimo komt dus goed van pas.” Op een van de afbeeldingen is ook te zien hoe de productie van de mallen in zijn werk gaat. “Een gigantische frees maakt een plug die exact de vorm van onze auto heeft. Het dringt weer eens goed tot je door wat de schaal van dit project is als je die stapels MDF voor je ziet liggen”. vorm en dikte, terwijl de stevigheid gegarandeerd blijft.” Dat het echte leven wat weerbarstiger is dan dat OGO-projecten doen voorkomen kan de man uit Haaren beamen. “Het optimaliseren van de fusee heeft me aardig wat nachten gekost.”

Solar Team Eindhoven bevindt zich nu op een belangrijk snijvlak, tussen ontwerp en productie. Jeffrey, die na de challenge start met zijn master Dynamical Systems Design, wordt gelijk enthousiast als over productie wordt begonnen: “Echt heel vet. Ik sleutel graag en een volle gereedschapskist is het grootste cadeau.”

Lopend door de ruimte van het team zijn er duidelijke hints die duiden op de productie van een auto. Zo liggen de dempers van YSS naast de computer zodat ze goed in CAD geplaatst kunnen worden. Jeffrey vertelt trots: “Deze dempers zijn niet de definitieve dempers. Die worden op dit moment gemaakt in Thailand, want er is veel gewicht te besparen in dit ontwerp.”

Deze attitude kenmerkt de hele sfeer binnen het team. Michel Dubuisson heeft de eerste paar maanden gewerkt aan de aerodynamische optimalisatie van de auto. Nu is hij bezig om samen met Ben Bron de shell van de auto zodanig uit te werken dat er geen laag carbon teveel gebruikt wordt. “Ondanks dat carbon extreem licht is, is een extra laag over de auto direct te vertalen in een lagere snelheid tijdens de World Solar Challenge.” De gewoonte om te ontwerpen met een grote veiligheidsfactor hebben de mannen snel laten varen. “We gaan uiteraard nog steeds voor een veiligheidsfactor, maar bij elke keuze berekenen we de effecten op ons uiteindelijke resultaat. Dit zorgt er voor dat je scherp blijft op de details en uiteindelijk de beker omhoog houdt”.

Michel en Jeffrey zijn het er over eens dat er een mooie, maar drukke tijd aankomt voor de leden van Solar Team Eindhoven.

“Waar we de eerste maanden alleen maar achter de laptop hebben gezeten in Potentiaal besteden we nu steeds meer van onze tijd aan het daadwerkelijk sleutelen aan de onderdelen die je zelf hebt ontworpen.” Jeffrey, die een van de chauffeurs is van de zonneauto in Australië is er van overtuigd dat dit waardevol inzicht geeft tijdens de rest van de ontwerp-uitdagingen. Michel benadrukt ook dat de ervaringen die je opdoet erg waardevol kunnen zijn in de toekomst. “Zo zit ik naast mijn technische taken ook te onderhandelen over het laten maken van een schaalmodel en help ik een week later mee met een marketingplan voor een grote vervoersmaatschappij.”

Terug naar nu, waar het om draait, de zonne-auto. De productie in Aalsmeer, bij het EPC en bij Prodrive zal de komende maanden leiden tot het grote moment van de autopresentatie. Jeffrey vertelt dat de auto in juli klaar moet zijn. “Uiteraard moet er dan nog flink getest worden en stoppen we nog aardig wat tijd in optimalisatie.” Michel reageert een beetje jaloers: “En als een van de chauffeurs is er grote kans dat Jeffrey tijdens het testen de eerste persoon achter het stuur is in de auto van de toekomst!”

42

Staut: Joop den Uyl

Bijzonder politicus

Hij is een van de meest markante premiers die Nederland ooit gekend heeft, geliefd en verguisd door zijn voor- en tegenstanders. Hij gaf leiding aan het meest linkse kabinet uit de geschiedenis van de Nederlandse politiek. De regeerperiode van zijn kabinet kun je op zijn minst roerig noemen aangezien hij onder meer te maken kreeg met de oliecrisis en de Lockheed affaire.

Daan Dams Het was op 9 augustus in 1919 dat Johannes Marten (Joop) den Uijl in Hilversum geboren werd in een gereformeerd gezin. Zijn achternaam luidde eigenlijk Den Uijl, maar hij prefereerde zelf de spelling Den Uyl te gebruiken. Zijn vader, Johannes den Uijl, was winkelier en mandenfabrikant en overleed op jonge leeftijd toen Joop pas tien jaar oud was. Zijn grootvader (van zijn vaderskant) was ook een mandenfabrikant, echter was hij ook wethouder van Jutphaas geweest, zijn interesse in de politiek zal Joop dus vanuit zijn vaderskant doorgekregen hebben.

In 1931 ging Joop voor het eerst naar de middelbare school. Hij bezocht het “Christelijk Lyceum voor het Gooi en Omstreken” te Hilversum. Tussen zijn 14e en 16e schreef hij hier enkele opstellen waarin hij een sterke afkeer van het socialisme met zijn “klassenstrijd” en “vele andere verderfelijke leerstellingen” liet blijken.

Daarnaast schreef hij opstellen waarin hij zijn waardering voor het Duitsland van 1935 uitsprak. In dat Duitsland zag hij “een herboren, zelfbewust volk, dat in eensgezindheid om den Führer was geschaard”. Joop was echter niet pro-nazi wat hij in diezelfde opstellen liet blijken door de Jodenvervolging en rassenleer af te keuren.

43

Simon Ster 44.4| mei 2013

Den Uyl zou in 1936 zijn diploma van de middelbare school behalen en doorstormen naar de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, waar hij van september 1936 tot februari 1942 economie studeerde. In Amsterdam was hij actief lid van de gereformeerde studentenvereniging SSRA. In het begin van zijn studententijd sympathiseerde hij met het gedachtegoed van “Verdinaso” (Verbond van Dietsche Nationaal-Solidaristen). Deze beweging was een autoritaire, met aan fascisme verwante politieke beweging in België en Nederland. Op maatschappelijk vlak streefde ze een autoritaire corporatistische staats- en maatschappijherordening na en was sterk anti-kapitalistisch, antidemocratisch, antisemitisch en anti-marxistisch. Op staatkundig vlak was vanaf 1934 de doelstelling van “Verdinaso” het samengaan van Nederland met België en Luxemburg in een nieuw op te richten staat, de Dietsche Volksstaat. Op 9 november 1940 fuseerde deze beweging, onder druk van de Duitsers, met de NSB. Toen Duitsland Nederland binnenviel, nam Den Uyl duidelijk afstand van het nationaalsocialisme. Toch werkte hij gedurende de tweede helft van de Duitse bezetting in het economische rijksambtenarenapparaat onder de nationaalsocialistische rijkscommissaris Seyss-Inquart. In deze periode kwam hij ook in contact met de illegale Parool-groep en was hij medewerker van het illegale blad “De Nieuwe Vrijheid”. Na de oorlog ging hij aan de slag als journalist bij “Het Parool” en “Vrij Nederland”.

In de politiek De politieke carrière van Joop den Uyl begint in de gemeenteraad van Amsterdam waar hij in 1953 gemeenteraadslid werd. Van 1963 tot 1965 was den Uyl wethouder van Economische Zaken van de gemeente Amsterdam. Gedurende zijn periode was hij fervent voorstander van grootschalige projecten. Zo zette hij zich in voor de creatie van de Bijlmer en de vestiging van de petrochemische industrie in Amsterdam. Dit laatste zou hij uiteindelijk niet kunnen verwezenlijken.

Naast zijn werkzaamheden als gemeenteraadslid werd den Uyl in 1956 ook nog eens lid van de Tweede Kamer. Waar hij direct na zijn periode als wethouder (in 1965) doorstroomde naar de functie van minister van Economische Zaken in het kabinet-Cals, een coalitie van de KVP (Katholieke Volkspartij), ARP (Anti-Revolutionaire Partij) en PvdA welke in totaal 106 zetels hadden in de kamer. Dit kabinet viel echter al in de nacht van donderdag 13 op vrijdag 14 oktober 1966 na de zogeheten “Nacht van Schmelzer” door de motie-Schmelzer. Norbert Schmelzer, die zelf fractievoorzitter van de KVP was, diende deze motie tegen de eigen regering gericht in. De directe aanleiding van zijn onvrede was de dekking van de rijksbegroting en de onvrede over het meeregeren van de PvdA, de partij waarbij den Uyl aangesloten was. De KVP wilde graag de verkiezingen van 1967 in als de partij die de coalitie met de PvdA niet gewild zou hebben. Naast de val van het kabinet had de Nacht vooral voor de KVP zelf desastreuze gevolgen. Schmelzer groef met de motie zijn eigen graf, politiek gezien, en het was het begin van het Radicalenconflict, dat uiteindelijk tot het einde van de eenheid in de KVP leidde.

Na de verkiezingen die volgden op de Nacht van Schmelzer belandde de PvdA, welke zes zetels verloor, weer in de oppositie. In 1967 werd Den Uyl fractieleider van de PvdA en premier van het eerste schaduwkabinet dat in de aanloop naar de verkiezingen van 1971 werd gevormd door vertegenwoordigers van de PvdA, D66 en PPR (Politieke Partij Radikalen). Een schaduwkabinet is een groep politici van een oppositiepartij die een alternatieve ministerraad vormen. Een schaduwminister kan het beleid van de zittende minister op hetzelfde terrein bekritiseren en alternatieven presenteren. In een confrontatie met de VVD en de confessionele partijen wilde het progressieve schaduwkabinet voldoende macht via de stembus veroveren om een ambitieus programma van sociale hervormingen door te voeren.

Als premier Uiteindelijk zou Joop den Uyl van 1973 tot en met 1977 ministerpresident zijn van het kabinet-Den Uyl. De periode dat dit kabinet bestond zou ook als één van de roerigste tijden in de geschiedenis van de Nederlandse politiek gaan.

Voor de meeste Nederlanders zal er van de oliecrisis weinig meer overgebleven zijn dan een handvol herinneringen aan autoloze zondagen waarop men met de fiets de snelweg op ging en misschien nog enkele zorgvuldig en nooit gebruikte distributiebonnen. De meeste mensen denken dat de Jom Kipoeroorlog van Israel de reden van de oliecrisis was. Maar deze oorlog kunnen we hooguit als aanleiding beschouwen. De crisis was eerder een onderdeel van een internationaal complex machtsspel waarin Nederland een centrale rol speelde aangezien de olieboycot van de Arabische wereld zich vooral op Nederland en in het bijzonder op het olieknooppunt Rotterdam richtte.

De Arabische landen hadden de plannen van de prijsverhoging van de olie en beperking van de olieproductie al ver voor het uitbreken van de oorlog klaar. Zij wilden hun positie op de oliemarkt versterken en meer geld genereren met hun kostbare grondstof.

Toen ze zagen hoe verdeelt de Westerse wereld na de Vietnamoorlog was geworden zagen ze hun kans schoon. Toen de boycot ingezet werd zagen andere Europese landen zoals Engeland en Frankrijk dat de eigen olievoorziening in het gedrang kwam en waren ze maar al te graag bereid om hun solidariteit met Israel op een laag pitje te zetten. Het kabinet-Den Uyl zag hetzelfde als Engeland en Frankrijk, maar in tegenstelling tot die landen wilde men in Nederland zoals altijd goede vriendjes blijven met de VS en aangezien dat land Israël openlijk steunde kon Nederland niet achterblijven. Nederland steunde Israël dan ook publiekelijk en leverde in het geheim zelfs wapens. Op 1 december 1973 hield Den Uyl een toespraak voor radio en televisie waarin hij zijn legendarische woorden: “Het wordt nooit meer zoals het geweest is” uitsprak.

De crisis die Den Uyl wel persoonlijk oploste was de zogeheten Lockheed-affaire; het vermeende omkoopschandaal rondom vliegtuigbouwer Lockheed en prins Bernhard. De affaire kwam boven water door hoorzittingen in de Amerikaanse Senaat, die

44

onderzoek deed naar smeergeldaffaires bij de vliegtuigbouwer.

Tijdens deze verhoren kwam opeens een “very high Dutch official” naar voren. Later begon men te vermoeden dat deze official wel eens prins Bernhard zou kunnen zijn. Op grond van deze geruchten stelde Den Uyl een commissie in, welke moest uitzoeken hoe het daadwerkelijk in elkaar zat. De uiteindelijke conclusie van de commissie zou zijn dat Bernhard geen steekpenningen had aangenomen maar “dat de prins zich aanvankelijk veel te lichtvaardig had begeven in transacties, die de indruk moesten wekken dat hij gevoelig was voor gunsten”.

De bevindingen van de commissie dreigden te leiden tot een constitutionele crisis in Nederland. Koningin Juliana zou destijds gedreigd hebben om af te treden wanneer Bernhard strafrechtelijk vervolgd zou worden. Ook op opvolging van Juliana door de toenmalige troonopvolgster prinses Beatrix hoefde men, op dat moment, niet te rekenen. Den Uyl besloot daarop dat de prins niet vervolgd zou worden. Echter werd Bernhard wel gestraft doordat hij zijn fouten moest erkennen, zijn functie als Inspecteur-generaal der Krijgsmacht neer moest leggen en zijn uniform niet meer in het openbaar mocht dragen. Daardoor zorgde Den Uyl er persoonlijk voor dat, hoewel de prins werd gestraft, er geen crisis in het Nederlandse koningshuis ontstond. Voor deze slimme zet die het koningshuis buiten schot hield werd Den Uyl dan ook door velen geprezen. Eenzelfde crisis kreeg Den Uyl voor zijn kiezen bij de Northrop affaire, ook een vliegtuigbouwer.

Naast de oliecrisis, de Lockheed en Northrop affaire kreeg Den Uyl ook nog eens te maken met de treinkaping bij de Punt door een

groep Molukkers. Daarnaast werd Suriname onafhankelijk op 25 november 1975, wat leidde tot een grote stroom immigranten uit dat land.

Het kabinet-Den Uyl kwam in maart 1977 ten val door een onoverbrugbaar meningsverschil tussen de KVP en progressieve partijen en de houding van de PvdA-fractie jegens de Minister van Justitie Van Agt rondom de zaak Menten. Pieter Menten was een miljonair en oorlogsmisdadiger (van de Tweede Wereldoorlog) welke door verschillende kabinetten de hand boven het hoofd werd gehouden.

In de verkiezingen die volgden op de val van het kabinet behaalde de PvdA 53 zetels, wat de grootste fractie ooit in de Tweede Kamer is. Men verwachtte logischerwijs dat er een tweede kabinetDen Uyl zou komen. Echter, na 208 dagen moeizame onderhandelingen mislukte de formatie met de CDA, welke door Van Agt werd geleid. Deze ging vervolgens met de VVD in zee en vormde zo het kabinet Van Agt-Wiegel. Den Uyl belandde weer in de oppositie en de persoonlijke verhouding tussen Den Uyl en Van Agt, die al moeizaam was ten tijden van het ministerschap van Van Agt in het kabinet-Den Uyl, was voorgoed verstoord.

Den Uyl zou tot 1986 in de oppositie zitten als fractieleider van de PvdA, zijn opvolger werd Wim Kok. Een jaar daarna zou Joop den Uyl te overlijden komen op 68-jarige leeftijd. Hij stierf aan een hersentumor.

45

Vogelnavigatie

Simon Ster 44.4 | mei 2013

Moeder Natuur versus iPhone

Al jaren wordt er onderzoek gedaan naar hoe vogels na trektochten over de helft van de wereld weer precies bij hetzelfde nestje terug kunnen komen. Nog steeds is het niet volledige duidelijk hoe vogels, zelfs vanaf plekken waar ze nooit zijn geweest, zich oriĂŤnteren en vervolgens navigeren.

Sanne Janssen In een ander onderzoek werden duiven vervoerd onder extreme droppingsomstandigheden. Ze werden opgesloten in cilinders waar alleen perslucht werd binnen gelaten, het licht werd random aan en uit gezet en de vogels kregen harde ruis te horen. Het magnetisch veld rond de cilinders werd constant veranderd en een draaitafel varieerde de kanteling en rotatie van de cilinders.

Alsnog vlogen de duiven, na een korte periode van misselijkheid, zonder problemen terug naar hun jongen.

Dat vogels een kompas gebruiken, wordt al lange tijd voorspeld, maar hier heb je niets aan als je niet weet waar je begint. Er is nog geen bevestigde theorie over hoe de vogels de weg terug kunnen vinden, wel is ondertussen duidelijk dat vogels een geavanceerd navigatiesysteem gebruiken.

Wazige testen Eerste onderzoeken leidden enkel to meer vragen. Een voorbeeld is het volgende. Een groep pijlstormvogels uit Groot-BrittanniĂŤ werd opgesplitst. De ene helft ging naar Boston en de andere naar VenetiĂŤ. Pijlstormvogels vliegen niet over land. Beide groepen waren binnen 14 dagen terug bij hun nesten.

Kompas Als je een vogel tijdens zijn trek in een afgesloten kamer zet, gaat deze aan de goede kant van de kamer zitten. Op een gegeven moment kwam iemand op het idee om in de kamer het magnetisch veld te veranderen. De vogels bewogen zich dan inderdaad naar de andere kant van de kamer.

46

Nader onderzoek leert dat vogels wel het noorden en zuiden kunnen aanwijzen, maar niet direct weten welke welke is. De huidige theorie is dat de vogels de krachten naar de polen voelen en dat ze een dipje in het magnetisch veld opmerken wanneer ze de aarde naderen. Op de een of andere manier zijn ze in staat om met de hoek tussen het aardoppervlak en dat dipje te beslissen welke kant het noorden is.

Sterren Een groot gedeelte van de zangvogels vliegt niet overdag en kan dus niet navigeren met de zon. Zij navigeren met behulp van de sterren. Voor lange tijd werd er gedacht dat ze dit deden door een sterrenkaart te leren. Later bleek dat niet zo te zijn. In een onderzoek werden drie groepen vogels vanaf hun geboorte binnen gehouden. De eerste groep kreeg nooit licht in een puntbron te zien. De tweede groep kreeg nooit de zon te zien, maar wel een gesimuleerd sterrenstelsel dat draaide rond de poolster. De derde groep kreeg ook geen zon te zien, maar wel een gesimuleerd sterrenstelsel dat draaide om de Betelgeuse; een andere ster.

Op het moment in het jaar dat de natuurlijke vogeltrek begon, werden de vogels in een andere kooi gezet met een normaal sterrenstelsel; roterend om de poolster. De eerste groep kon zich niet oriënteren. De tweede groep ging naar het zuiden; weg van de poolster. De derde groep vloog weg van de Betelgeuse.

Hieruit bleek dat de dieren geen sterrenkaart kennen, maar enkel noord-zuidoriëntatie kennen door te weten wat het rotatiepunt is.

Gepolariseerd licht Er wordt aangenomen dat het kompas van de vogels in hun netvlies zit en dat het werkt met behulp van chemische reacties die worden geïnitieerd door het magnetisch veld van de aarde. Het is wetenschappers ondertussen gelukt om ook een chemische reactie te laten plaatsvinden onder invloed van het erg zwakke magnetisch veld van de aarde, maar nog niet om te achterhalen welke reacties er in de ogen van de vogels plaatsvinden.

Een leuke vraag is natuurlijk of de vogels de gevolgen van dit magnetisch veld ook echt kunnen zien. Helaas heeft nog geen vogel hier antwoord op gegeven.

Zon Een andere belangrijke oriëntatiebron is de zon. Vogels hebben een interne klok en kunnen daardoor aan de hand van de zon zien waar ze ongeveer zijn. Om dit experimenteel aan te tonen werden spreeuwen in een kooi een neppe bewegende zon voorgeschoteld waardoor ze hun locatie in de kooi aanpasten.

In een groter experiment werden duiven in een ruimte gezet waar een andere daglengte werd nagebootst. De zon ging op en onder met een constant andere periode dan 24 uur. Na een paar dagen werden de duiven vrijgelaten op een zonnige dag. Doordat hun interne klok verkeerd stond, vlogen de vliegende ratten de verkeerde kant op.

De vogels letten niet op de hoogte van de zon, maar op zijn azimutrichting. Dit is in dit geval de hoek tussen het noorden en de plek op de horizon waar een lijn van de zon de horizon loodrecht snijdt. Het navigeren met behulp van de zon is niet instinctief aanwezig. Wanneer vogels alleen de zon in de ochtend hebben gezien in hun leven, kunnen zij er ´s middags niet mee navigeren.

Vrijwel alle vogels die ’s nachts grote afstanden overbruggen vertrekken rond de zonsondergang of iets erna. Door het gepolariseerde licht zien ze richtingen die ze gebruiken om op de goede koers te vertrekken. Gepolariseerd licht zijn de trillingen van licht in de transversale richting. Met zonsonder- en –opgang is er een band gepolariseerd licht op 90 graden van de zon (van noord naar zuid dus). Een theorie is dat ze met dit licht hun andere kompassen kalibreren.

Er zijn dus al drie verschillende manieren ontdekt hoe vogels het noorden en het zuiden kunnen onderscheiden. Per soort verschilt het welk kompas het meeste wordt gebruikt. Dit is natuurlijk ook afhankelijk van de omstandigheden. Als er een wolkje aan de hemel is, dan wordt het niks met de sterren of de zon!

47

Simon Ster 44.4| mei 2013

kustlijnen, gebergtes, rivieren, meren, snelwegen, etc. Ze vliegen echter met groepen. Deze moeten wel naar hetzelfde land, maar daarna moeten ze toch hun eigen nestje vinden. Hiervoor zijn verschillende theorieĂŤn.

Locatie Het magnetisch veld wordt sterker wanneer je dichterbij de polen komt. Een theorie is dat vogels onthouden op welke sterkte hun eindbestemming is. Wanneer ze die cirkel hebben bereikt, zoeken ze hun nest door er simpel weg overheen te vliegen.

Navigatieproblemen rondom evenaar Rond de evenaar hebben vogels vaak moeite met navigeren. De lijnen van het aardmagnetisch veld lopen evenwijdig met het aardoppervlak waardoor het oogkompas niet werkt. Bovendien zijn de noord- en zuidpool niet te zien, wat problemen oplevert met navigeren op de sterren. Daarnaast zijn er geen stabiele winden. Wat de vogels doen is proberen door te vliegen op de richting die ze al hebben. Ze raken vaak licht uit koers, maar komen uiteindelijk toch terecht waar ze moeten zijn.

Dit alles legt niet uit hoe ze op een specifieke locatie uitkomen.

Het is niet gemakkelijk om met enkel een kompas je huis terug te vinden van duizenden kilometers afstand. Wat ze dan doen, net als jij waarschijnlijk, is het volgend van bekende grote locaties;

Dit doen ze ook met behulp van een geuren- en geluidenkaart.

Veel locaties hebben een constant geluid; denk bijvoorbeeld aan een kustlijn, een fabriek of een snelweg. Vogels kunnen lagere tonen horen dan mensen en daardoor geluiden die van veel verder komen horen . Door te onthouden welke geluiden altijd van welke kant kwamen en naar de gradiĂŤnten in het geluid te kijken, kunnen ze hun richting vinden als ze al enigszins in de buurt zijn.

Wanneer ze nog dichterbij zijn gebruiken ze hun geurenkaart.

Hierbij kan je denken aan een dennenbos aan de ene kant en een fabriek aan de andere kant. Ook hier maken ze gebruik van het vliegen in een bepaalde richten en dan opletten welke geur sterker wordt.

Nabij hun bestemming navigeren ze natuurlijk gewoon op zicht, net als dat je TomTom je parkeerplek echt niet aanwijst.

Conclusie Jammer dat we niet kunnen zien wat een vogel ziet als deze rondkijkt. Zijn navigatie- en oriĂŤntatiefuncties zijn op dit moment een stuk geavanceerder dan welke Tomtom of smartphone dan ook.

Wel hebben ze iets instinctiefs aanwezig. Jonge vogels vliegen namelijk hun eerst vlucht niet met hun ouders en gaan toch naar hetzelfde land om te overwinteren. Instinctief weten ze op welk moment ze welke richting op moeten. Ook dat is een raadselachtig fenomeen.

48

Advertorial: ExxonMobil

Taking on the world’s toughest energy challenges™

Beste student, mijn naam is Roy van der Wijst (25) en sinds 1 september 2012 werk ik bij ExxonMobil als Process Engineer. De locatie waar ik werk is de Rotterdam oxo-alcohol plant van ExxonMobil. Veel collega’s starten op de raffinaderij of chemische plants in hun eerste functie als Process Engineer.

Roy van der Wijst Voordat ik bij dit petrochemische bedrijf aan de slag ging, heb ik Werktuigbouwkunde gestudeerd aan de TU/e. Na mijn bachelor heb ik eerst een stage in het buitenland gedaan voordat ik bij professor Brouwers en Golombok ben afgestudeerd bij Process Technology. Na mijn afstuderen ben ik direct aan de slag gegaan bij ExxonMobil.

In eerste instantie was ik nog weinig bekend met dit bedrijf, ondanks dat het toch één van de grootste particuliere bedrijven ter wereld is. Ik wist wel dat ik in de energie sector aan slag wilde, omdat hier de komende 50 jaar enorm veel uitdagingen en ontwikkelingen liggen. Tijdens de business course van ExxonMobil - de UK Masterclass – ben ik enthousiast geworden om bij ExxonMobil te gaan werken. Ik kreeg een goed beeld hoe het bedrijf werkt en van de sfeer binnen het bedrijf; met name de open en no-nonsense mentaliteit van de mensen die er werken.

49

Simon Ster 44.4| mei 2013

Als process engineer ben je technisch verantwoordelijk voor een gedeelte van de raffinaderij of chemische plant, wat na enkele jaren TU/e een flinke uitdaging is. In mijn werk houd ik me bezig met de dagelijkse opvolging en optimalisatie van het proces, het maken van nieuwe ontwerpen (zowel technische invulling als de economische justificatie) en het voorbereiden en begeleiden van grote onderhoudstops.

Wat mij enorm aantrekt in werken bij ExxonMobil is dat het erg afwisselend werk is: het ene moment zit je op je kantoor een proces te analyseren, het volgende moment ben je buiten in de fabriek en later zit je in een vergadering met het management, allemaal op dezelfde dag.

Ook op de langere termijn biedt ExxonMobil veel mogelijkheden en uitdagingen. Iedereen neemt naast verschillende trainingen deel aan het jobrotatie systeem, waarbij je ongeveer elke 2 jaar doorstroomt naar een andere functie binnen het bedrijf. Afhankelijk van je persoonlijke voorkeur kunnen de jobs inhoudelijk sterk wisselen: van bijvoorbeeld technisch expert, naar crude trader of zelfs marketing manager. Afhankelijk van jouw flexibiliteit kunnen deze jobs overal binnen Europa en op termijn wereldwijd zijn.

Op deze manier stimuleert ExxonMobil jou om jezelf continu te blijven ontwikkelen, zowel inhoudelijk als op persoonlijk vlak.

Ik denk dat ik met ExxonMobil een prima keuze heb gemaakt!

Heb je interesse? Meld je dan aan voor ĂŠĂŠn van onze Masterclasses of informeer naar een van onze andere recruitment events.

Meer informatie of online solliciteren: www.exxonmobil.nl/careers Direct contact: bnlrecruitment@exxonmobil.com

50

Prijsvraag Ook deze Simon Ster bevat weer een prijsvraag. De prijs die je kunt winnen is een bierkaart, te gebruiken in De Weeghconst.

Wil je kans maken op deze bierkaart? Lever dan je antwoord in de Simonkamer in of stuur een e-mail naar redactie@simonstevin.tue.nl. Vermeld hierbij duidelijk je naam.

De prijs wordt verloot onder de correcte inzendingen en de winnaar zal bekend worden gemaakt in de volgende uitgave van de Simon Ster.

Antwoord Prijsvraag 44.3 Vraag: Je hebt 12 ballen die niet op het oog niet van elkaar te onderscheiden zijn. Één daarvan is anders, iets lichter of zwaarder, maar het is onbekend of deze lichter of zwaarder is.

Verder heb je een balans waarop je een willekeurig aantal ballen kan vergelijken. Hoe kan je in drie wegingen bepalen welke bal anders is?

Uitwerking: De eerste weging bestaat uit het wegen van 2 groepen van 4 ballen. Bij evenwicht zit de vreemde bal dus in de overige 4 ballen. Slaat de weegschaal uit, dan zit hij in de 8 gewogen ballen, waarbij het van belang is welke kant hij uitslaat.

Bij evenwicht in de eerste weging zal in de tweede weging met 3 ballen uit de groep van 4 tegen 3 normale ballen uit de groep van 8. Bij evenwicht is de overgebleven bal de vreemde. Slaat de weegschaal uit, dan weet men of de bal lichter of zwaarder is en dat hij in de groep van 3 zit.

Bij evenwicht in de tweede weging zal men in de derde weging slechts de vreemde bal moeten wegen tegen een normale om te weten of deze zwaarder of lichter is. Sloeg de weegschaal uit, dan moeten slechts 2 ballen uit de groep van 3 gewogen moeten worden. Men weet al of hij lichter of zwaarder is, dus de vreemde bal kan worden geïdentificeerd.

Was er géén evenwicht in de eerste weging, dan loopt het verhaal heel anders. Onthoud hierbij welke kant de weegschaal op uitslaat. Verwissel voor de tweede weging nu aan één zijde 3 ballen met 3 normale ballen uit de groep van 4. Verwissel daarnaast de vierde bal van deze kant met een bal van de andere kant. Als de weegschaal nu in evenwicht is, zit de vreemde bal in de groep van 3 ballen die verwisseld werden. Is er wederom geen evenwicht, dan is het van belang welke kant de weegschaal op uitslaat. Blijft dit hetzelfde als bij de eerste weging, dan bevindt de bal zich in de groep van 3 onveranderde ballen en weet men of deze lichter of zwaarder is. Slaat de weegschaal de andere kant op uit, dan bevindt de bal zich in de groep van 2 verwisselde ballen.

Uit de eerste twee wegingen weet men nu of de bal zwaarder of lichter is en houdt men een groep van 3 ballen over waaruit de vreemde bal gevonden moet worden. Men weegt twee ballen hiervan tegen elkaar en kan de vreemde bal aanwijzen.

Winnaar 44.3 Nick Adriaans is als winnaar geloot uit de meerdere juiste inzendingen. Gefeliciteerd en je kunt je bierkaart ophalen in de Simonkamer!

Prijsvraag 44.4 Iemand heeft vijf rechthoeken van papier, waarvan er bij één een hoekje afgescheurd is, en zeven papieren schijfjes op een tafel laten vallen. Op de afbeelding is te zien hoe ze zijn terechtgekomen. Elk hoekpunt van een rechthoek en elke plek waar randen elkaar snijden is een punt. Het probleem is nu drie verzamelingen van vier concyclische punten te vinden: vier punten waarvan bewezen kan worden dat ze op een cirkel liggen. Om een voorbeeld te geven: de hoeken van rechthoek R vormen zo’n verzameling, omdat de hoeken van elke rechthoek op een cirkel liggen. Wat zijn de andere twee verzamelingen?

51

Sterrenhoekjes

Simon Ster 44.4 | mei 2013

Geniet mee van deze volkomen uit hun verband gerukte uitspraken, verpraatsels en vertypsels. Mocht je er nog meer horen: aarzel niet en stuur de uitspraak en context op naar sterrenhoek@simonstevin.tue.nl!

Caroline Balemans: “Die kerel vroeg aan mij: “Kan ik je helpen?”, ik zei dat ik hem alleen maar even wilde vasthouden!”

Marleen heeft de hik.

Ardin Corbijn van Willenswaard: “Ik heb gehoord dat het enige dat helpt een anusmassage is.”

Robin Mommers: “Hoe dichter bij de nul, hoe harder m’n lul.”

Martijn van Damme: “Ik heb ook een keer een dikke Russische gehad, maar dat was niet die!”

Kelsey Viehmanns verklaring voor het breken van haar voet: “Mijn vriend stond voorover gebogen...”

Christel Boon: “Limburgers zijn niet de beste mensen ... in spelling.”

Johan Freens: “Mijn oma vindt me een pauper als ik melk in mijn koffie doe.”

Niki Wilms: “Iedereen slaat me vandaag. Dat slaat nergens op!”

Jaap Schuit: “Heineken is zo vies dat ik niet weet hoe je het moet spellen!”

Rolf tijdens de Bierproefavond: “Ik voel hier duidelijk een generatiekloof.”

Jaap Schuit: “Deze kant van de kloof heeft tenminste wél nootjes!”

Tim Korssen tegen Bart Verhaegh en Ruben de Klerk: “Jij en Ruben, wanneer gaan jullie trouwen?”

Bart Verhaegh: “We wonen al samen.”

Martijn Gootzen: “Je moet hem eerst laten afkoelen, wordt hij warmer van.”

Thijs van der Linden: “Nienke houdt er gewoon van om vieze dingen in haar mond te stoppen.”

Willem Prajitno bij de Smoelenboekvergadering: “Inge, van mij mag je dominanter worden als vrouw.”