Simon Ster 41.6

Simon

Jaargang 41 | nummer 6 | augustus 2010

Special

Thema: Film IMAX Staut: VHS-band Speciale effecten

8 | Een nieuwe kitcar is op de markt gekomen. Het bedrijf die ze maakt is gevestigd in Eindhoven.

16 | Sanne en Anna proberen de kookkunsten van de vrouwelijke natuurkunde studenten uit.

| Toen het maken van films mogelijk was, werden er al snel oorlogsfilms vertoond.

| 3D bestaat al heel lang, maar waarom wordt het nu pas massaal toegepast.

24

34

Colofon

Illustraties en foto’s

Drukker

Hoofdredacteur & leden der W.S.V. Simon Stevin

Thieme Media Services

Augustus 2010/ 41e jaargang nr. 6 De ‘Simon Ster’ is een uitgave van de Werktuigkundige Studievereniging Simon Stevin van de Technische Universiteit Eindhoven. De ‘Simon Ster’ verschijnt zes maal per jaar.

Adres

Oplage

Technische Universiteit Eindhoven W-Hoog 1.13 Den Dolech 2 5612 AZ Eindhoven Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon: (040) 247 33 13 Telefax: (040) 243 49 70 E-mail: redactie@simonstevin.tue.nl Homepage: wsv.simonstevin.tue.nl

900

Hoofdredactie Bart Welling

Redactie Bram Berkien, Edward de Boer, Emile Demarteau, Uriel Hoeberichts, Tom Schenkels, Daan Dams, Twan Schout, Liesbeth Campmans, Anna van Velsen, Sanne Janssen, Huib van Amstel, Mark de Vrieze, Jos Feijen

Ontwerp Vormgeving vM-design

Vormgeving Hoofdredacteur

Financieel

© Simon Stevin MMX Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur der W.S.V. Simon Stevin.

De hoofdredactie behoudt zich te allen tijde het recht artikelen in te korten of te wijzigen. Plaatsing van een artikel houdt niet in dat het de mening weergeeft van W.S.V. Simon Stevin.

ABN-AMRO: 52.90.96.358

Abonnementen Er bestaat de mogelijkheid de Simon Ster thuis te ontvangen. Men kan zich abonneren op de Simon Ster voor € 16 per jaar, inclusief verzendkosten.

Indien u geïnteresseerd bent of meer informatie wilt, kunt u contact opnemen met de hoofdredactie op bovenstaand adres.

Iedereen kan kopij inleveren bij de redactie in de Simonkamer, W-Hoog 1.13, of per e-mail: redactie@simonstevin. tue.nl

Inhoudsopgave Smile of Science

4

IMAX

6

Profiel: Interview

8

Staut

10

Opleidingsdirecteur

13

Gedoceerd

15

Sanne en Anna eten bij...

16

FaTaMa

18

Kijk in de Sterren

20

Bollywood

22

Oorlogsfilms

24

Films

27

Speciale effecten

28

Disney

32

3D beeld

34

Prijsvraag

38

Sterrenhoekjes

38

Activiteiten

39

Adverteerders TMC Mechatronics

14

Continu

23

ExxonMobil

31

NEM

40

Redactief Dit is alweer mij laatste Simon Ster en meteen ook mijn laatste Ster met een thema. Deze keer is gekozen voor het thema film.

Bij film gaat het over vastgelegde beelden, vervaardigd door de inwerking van licht op een lichtgevoelige laag op een lange filmstrook, die door de filmcamera rolt tijdens het opnemen. Bioscoop films worden voornamelijk vastgelegd op 35 mm film. Door de opkomst van IMAX komt hier langzaam aan verandering in, waarbij de film wordt vastgelegd op een 70 mm film.

De filmindustrie begon met films in zwart-wit zonder geluid, ook wel de stomme film genoemd. Later kwam de geluidsfilm, gevolgd door de kleurenfilm.

Door de vele nieuwe technieken die zijn ontwikkeld kunnen we tegenwoordig in de bioscoop genieten van 3D films. Met speciale effecten proberen regisseurs hun film spectaculairder te maken. Speciale effecten bestaan al sinds 1895 toen een onthoofding in scène werd gezet. Verder nog een artikel van Tau over de formaatoorlog van de videorecorder. sTaut heeft een nieuw gezicht gekregen, Ruud Hawinkels heeft de pen overgegeven aan Uriel Hoeberichts. Met Uriel aan het roer komt er een nieuwe serie artikelen voor sTaut.

De vakantie is alweer bijna voorbij en dat betekent, dat het nieuwe collegejaar bijna van start gaat en er een heleboel nieuwe gezichten door de faculteit rond zullen lopen opzoek naar hun college of BZ. Voordat het zover is moeten de nieuwe studenten eerst de Intro overleven. De Intro is ook een soort film en jij bent daarin de hoofdrolspeler. Heel veel nieuwe indrukken zul je in vijf dagen te verwerken krijgen. Hopelijk kun je na de Intro terugkijken op vijf prachtige, maar vermoeiende dagen. Na de Introductieweek begint het studeren. De Opleidingsdirecteur wil alle nieuwe W-studenten graag welkom heten.

Na de Intro begint ook een nieuw bestuursjaar. Dit betekent dat ik het hoofdredacteurschap over ga geven aan mijn opvolgster Sanne Janssen. Ik wens haar dan ook heel veel succes in haar bestuursjaar.

Bart Welling

4

Smile of Science

Bart Welling

De zin en onzin achter de techniek

Technologie

Röntgenlaser kleedt atomen uit Er heeft een doorbraak plaatsgevonden op het gebied van röntgenlasers. Tegenwoordig kunnen röntgenlasers gebouwd worden met het zelfde energiebereik als optische lasers. De zogenaamde LCLS (Linac Coherent Light Source) is een gigantische röntgenlaser in een drie kilometer lange tunnel en is een miljard keer sterker dan zijn voorganger.

Röntgenstraling is altijd al zeer geschikt om materialen op atomaire schaal te bekijken en te bewerken. Dat komt door de golflengte van het röntgenlicht. LCLS gaat tot 0,15 nanometer. Eén lichtgolf is daarom ongeveer even groot als een atoom.

Het bijzondere van LCLS is de manier waarop hij laserlicht uitzendt. Dat gebeurt in superkorte pulsen die elkaar met

een hoge frequentie opvolgen. De frequentie is hoger dan de typische vibraties binnen een atoom, zodat LCLS gebruikt kan worden om te bekijken op welke manier de bewegingen binnenin een atoom plaatsvinden.

Als een bliksemsnelle stroboscoop kan LCLS pulsen uitzenden naar een atoom om er momentopnamen van te nemen. Maar als de energie van de röntgenfotonen groot genoeg is, kunnen er nog veel spannender dingen gebeuren. De hoge energie van fotonen, bijna 1000 elektronvolts, is genoeg om een elektron dat aan de kern van een atoom vastgebonden zit eruit te stoten. Tot nu toe kon dat ook wel, maar dan alleen met elektronen die ver van de atoomkern afzitten. De nieuwe LCLS-laser kan alle elektronen bereiken, en zo een atoomkern ontdoen van zijn dichtstbijzijnde elektronen. Daarmee betreden we een deel van de natuurkunde dat tot nu toe alleen in theorie bereikbaar was.

Design

Omvouwfiets Over unieke vouwfietsen gesproken. De Industrieel Design-student Kevin Scott heeft aan het fenomeen vouwfiets een heel andere draai gegeven. Zijn fiets kun je om een lantaarnpaal heen buigen en op slot zetten.

Hij ontwierp de Bendy Bicycle en verdiende daarmee meteen een topklassering tijdens de New Designer of the Year-verkiezing.

Met deze fiets kan je je AXA-slot gewoon thuis laten liggen. Vouw het flexibele frame van de fiets om een lantaarnpaal of boom en hij kan geen kant op. De fiets is momenteel te bewonderen in het Business Design Centre in Londen.

5

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Gezondheid

Gezondheid

Energie uit hartslag

Vaccineren

Je lichaam produceert een hoop overtollige energie, elke beweging gebruikt meer energie dan strikt noodzakelijk. Meestal wordt dit als hitte afgevoerd, maar professor Zhong Lin Wang van de Amerikaanse universiteit Georgia Tech wil deze extra moeite graag opvangen en nuttig gebruiken.

Veel mensen hebben het niet zo op grote naalden. Maar heb je een vaccinatie nodig, dan is de kans groot dat je geprikt moet worden. Daarbij spuit een arts het beschermende middel in een spier in. De gebruikte naald komt terecht bij het scherpe afval. Deze traditionele vaccinatiemethode werkt wel, maar is in lang niet alle opzichten even efficiënt. Een team van Amerikaanse wetenschappers hebben hiervoor een oplossing gevonden in de vorm van een pleister.

Hiervoor gebruikten zijn onderzoekers een plastic chip met nanodraden van zinkoxide, die piëzo-elektrisch zijn. Dat wil zeggen dat ze een klein stroompje genereren als ze worden uitgerekt of ingedrukt. In een bedje van flexibel polymeer sloten ze de uiteinden van een 100 nanometer dikke en 200 micrometer lange nanodraad aan op een stroom metertje. Als de draad wordt vervormd, produceert hij een minuscuul stroompje van maximaal 50 mV. Een gewone AA batterij geeft zo’n 1,5 Volt.

Wetenschappers hebben een chip met één nanodraad erop in een levende rat geïmplanteerd. Dit leverde per hartslag zo’n 3 mili Volt en 30 pico Ampére op. De volgende stap is om de chip uit te breiden met meer nanodraadjes en het toe te passen in de mens. Maar een pacemaker laten draaien op energie uit je hartslag, lijkt wat minder handig. Gelukkig lukte ditzelfde experiment ook door gebruik te maken van de ademhalingsspieren.

De Amerikanen maakten een pleister met honderden microscopisch kleine, oplosbare naaldjes die een vaccin direct afgeven in de huid. De pleister is makkelijk zelf aan te brengen, pijnloos en kan na gebruik gewoon in de prullenbak.

Klinkt als een ideaal alternatief, maar werkt de pleister net zo goed als een traditionele vaccinatie?

Om hier achter te komen zijn de pleisters getest op muizen. Na twee weken en één maand zijn het aantal antistoffen tegen de griep bepaald. Na twee weken hadden de muizen die via de traditionele methode waren ingeënt nog meer antistoffen. Na een maand hadden ze allebei even veel antistoffen.

Na nog eens twee maanden werden de muizen opnieuw besmet het griepvirus.

Bij dieren die gevaccineerd zijn met de pleister nam het aantal virusdeeltjes in de longen sneller af dan bij muizen die een griepprik hadden gehad. Dankzij de pleister bouwen cellen van het afweersysteem waarschijnlijk een beter geheugen op, waardoor het griepvirus bij een volgende aanval snel onschadelijk wordt gemaakt. In dat opzicht doet de alternatieve methode het dus zelfs beter dan de traditionele methode.

6

IMAX

Mag het ietsje meer zijn?

Sinds Avatar, of eigenlijk sinds Shotcuts 3-D, de eerste 3D pornofilm, heeft iedereen in de filmwereld het over 3D. Maar naast 3D is er nog een andere techniek die steeds vaker gebruikt wordt. IMAX is al jaren bekend, voornamelijk van het Omniversum in Den Haag, en wordt op dit moment herontdekt.

Tom Schenkels Standaard film vs. IMAX De meest gebruikte standaard voor het schieten van films is de 35mm film. Deze standaard is in 1892 geïntroduceerd door William Dickson en Thomas Edison op basis van de film gemaakt door George Eastman, de oprichter van Kodak. De 35mm film is verkrijgbaar in veel verschillende varianten. Er is natuurlijk de variant die gebruikt wordt voor fotografie ( je weet wel, die oude camera’s met een rolletje erin) maar er zijn ook voor film verschillende varianten. De meest interessante hierbij zijn de academy format en de anamorfe systemen.

Figuur 1: zonder oprekken

De acadamy format is vooral interessant vanwege zijn geschiedenis. De Academy of Motion Pictures Arts and Sciences, dezelfde als van de oscars, introduceerde de standaardverhouding van 1.37:1 op 35mm film met 4 perforaties per frame in 1932. De standaard is gebaseerd op de film waarop de stomme films werden gemaakt. De verhouding hiervan was 1.33:1, maar door de introductie van geluid dat op de film werd gemonteerd werd deze verhouding aangepast. In de 20 jaren die volgden, werden alle films geschoten op 35mm film met de academy format.

Toen in 1952 plotseling iedereen films in breedbeeld wilde zien moest er een andere standaard komen. De standaard die gebruikt wordt is de 2.39:1 verhouding op dezelfde film als de acadamy format gebruikt. Dit zorgde er echter voor dat een deel van de film niet gebruikt werd zoals te zien in figuur 1. Om de kwaliteit van het beeld te vergroten moest meer van de film gebruikt worden en daarvoor werd de anamorfe filmtechniek bedacht. Anamorf filmen gebeurt met een camera met een ovale lens. Dit zorgt ervoor dat het beeld opgerekt wordt en de hele film bedekt zoals in figuur 2 te zien is. Wanneer het geprojecteerd wordt moet vervolgens een zelfde ovale lens worden gebruikt zodat het beeld weer normaal breedbeeld wordt.

7

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Geschiedenis van IMAX

Waar de standaard films gebruik maken van de 35mm film met daarin verschillende standaarden maakt IMAX gebruik van 70mm film. Naast het verschil in de grote van de film is er ook de oriëntatie van de film. Normale 35mm film wordt verticaal door de camera gevoerd, IMAX 70mm film daarentegen wordt horizontaal door de camera gevoerd. Bij een verhouding van 1.35:1 zorgt dit voor een veel hogere kwaliteit en dus voor de mogelijkheid tot groter projecteren.

In 1970 werd de eerste IMAX film getoond op de wereldtentoonstelling in Osaka, Japan. Echter was er al veel eerder de behoefte om films te tonen op grotere schermen. Om dit te bereiken introduceerde Fox al in 1929 de Fox grandeur, de eerste 70 mm film. Deze techniek werd echter slechts op kleine schaal gebruikt tussen 1929 en 1931. Daarna verdween de 70mm film weer een tijdje uit de bioscopen. Tijdens de wereldtentoonstelling van 1967 in Montreal, Canada werden verschillende films getoond op het zogenaamde ‘multiscreen’ systeem. Dit systeem maakte gebruik van moeilijke techniek met meerdere projectoren en schermen om een zo groot mogelijk beeld te krijgen. Toen het systeem later vereenvoudigd werd tot een systeem met een enkele projector en een enkel scherm werd de bedrijfsnaam omgedoopt in IMAX. De eerste vaste IMAX installatie werd gebouwd in 1971 in Toronto, Canada en is nog steeds in gebruik. Tijdens de wereldtentoonstelling in 1974 werd een tijdelijk scherm neergezet dat 90 x 65 m groot was. In Nederland zijn op dit moment 4 IMAX bioscopen. Drie ervan zijn 3D theaters in de Pathé bioscopen in Rotterdam, Amsterdam en Eindhoven en de 4e is het Omniversum in Den Haag.

IMAX varianten

IMAX films

Hoewel alle varianten van IMAX met dezelfde film werken zijn er een aantal verschillende systemen ontwikkeld. De standaard IMAX installatie bestaat uit een projector die bijna een ton weegt en ongeveer 2 meter groot is. In de projector bevindt zich een Xenon lamp die onder 25 bar staat. Wanneer de lampen vervangen worden dragen de monteurs kogelwerende vesten omdat in het geval van een explosie (als de lamp valt) de stukken quartz die wegvliegen dodelijk kunnen zijn. Naast de enorme projector is er ook een enorm scherm nodig. Het grootste scherm dat op dit moment gebruikt wordt is het IMAX scherm in Sydney, Australië en meet 36 x 30 m, een oppervlakte van ruim 1000 m2. Ter vergelijking, de IMAX zaal in Eindhoven heeft een scherm van 164 m2.

Vrijwel alle films worden op 35mm film geschoten. Films die volledig op 70mm IMAX worden geschoten zijn ook nu nog erg zeldzaam. Wel zijn er veel films waarbij een gedeelte van de scenes op 70mm wordt geschoten zodat de details beter naar voren komen en de film intenser beleefd kan worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij “The Dark Knight” waarbij 30 minuten film in IMAX werd opgenomen. “Transformers: Revenge of the Fallen” is een andere grote Hollywood film waarbij gebruik werd gemaakt van IMAX. In dit geval gaat het om slechts 9 minuten.

Figuur 2: met oprekken

Er is ook een IMAX variant die 3D films kan tonen. Dit is eigenlijk een standaard IMAX systeem maar dan dubbel uitgevoerd. De twee projectoren tonen allebei tegelijk dezelfde film alleen in een andere polarisatie. Door het brilletje dat je op hebt bereikt het linkerbeeld je linkeroog en het rechterbeeld je rechteroog. Naast 3D is het nog de OMNIMAX wat ook wel IMAX Dome wordt genoemd. Dit is het systeem dat in het Omniversum wordt gebruikt.

Hierbij wordt met een fisheye lens het beeld geprojecteerd op een bolvormig scherm. De film wordt geschoten in de vorm zoals in figuur 3 te zien is. Deze techniek maakt dat het lijkt alsof je je in de film bevindt zonder dat er 3D technieken gebruikt worden.

Figuur 3: Omnimax frame

8

Profiel: Interview

Heynsdyk

Sinds kort is er weer een automerk gevestigd in Eindhoven: Heynsdyk. Voor ons reden genoeg om langs te gaan om de auto te bekijken en een interview te houden met de eigenaar en ontwerper, Ronald Heijnsdijk.

Twan Schout Ronald heeft HTS werktuigbouwkunde gestudeerd en is afgestudeerd in de richting van fundamentele mechanica. Het was voor hem toen al duidelijk dat hij het, het leukste vond om consumentenproducten te ontwerpen. “Iets maken wat je zelf mooi vind, en waar een ander ook van kan genieten.” Hij is echter van mening dat je als afgestudeerd werktuigbouwer nog geen ontwerper bent. Daarom heeft hij na zijn studie werktuigbouwkunde nog de Kunstacademie en Industrieel ontwerpen gevolgd.

Naast zijn baan verzamelde Ronald in de avonduren auto’s om ze op te knappen en aan te passen. Zo is hij begonnen aan een Lotus, een project dat hij nooit heeft afgemaakt. Het uiterlijk van een Jaguar heeft hij wel volledig herontworpen. Ronald deed dit allemaal omdat hij het zelf leuk vond om te doen. Uit deze hobby is het idee om met een auto de markt op te gaan ontstaan. Vier jaar geleden is gekeken of het technisch mogelijk is. Dit was het en dus is het bedrijf opgericht.

Bij mechanica leer je 2D ontwerpen, maar het leven is meer dan een plat vlak. Daarom ontwerpt Ronald één op één. Hij tekent heel weinig uit, maar is vooral bezig met bouwen. Samen met staal zoekt hij naar een mooie lijn. Zelf noemt hij het de intuïtieve zoektocht naar wat mooi is. Het komt dan ook wel eens voor dat een hij gedeelte van het ontwerp weer helemaal afbreekt en herontwerpt.

De auto waar Heynsdyk mee de markt op ging, is de Heynsdyk 2500 SF. Deze auto is gebaseerd op de Porsche 944. De keuze voor deze donorauto was gemakkelijk. “Iemand moest het doen.” De techniek van de Porsche is perfect, door de trans-axle driveline heeft de auto een ideale gewichtsverdeling en het onderstel is volledig verzinkt waardoor de auto’s nog steeds goed zijn. Maar omdat de auto een 2+2 zitter voor de Amerikaanse markt was, is hij te zwaar. Als tweezits is hij een stuk lichter en kan hij weer

powered by:

9

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

gebruikt worden als plezier auto. Met de aanpassingen van Heynsdyk is het zwaartepunt met 15% naar beneden verplaatst, het gewicht met 300 kg verlaagd naar 900 kg en het frontaal oppervlak verkleind met 35%.

Met de keuze voor het Porsche onderstel heeft Roland een hoogwaardig product op de de kitcar markt gebracht. Dat terwijl het bouwen van de auto redelijk laagdrempelig is, omdat het hele rolling chassis gemakkelijk uit de Porsche te halen is en volledig gebruikt wordt. Daarnaast kun je als eigenaar profiteren van het voordeel dat er geen wegenbelasting betaald hoeft te worden als de auto van voor 1986 is.

Wie een Heynsdyk wil moet zelf een Porsche 944 kopen en ontmantelen. Van de donorauto worden de bodemplaat, de motor, de aandrijflijn en de elektronica gebruikt. Het onderstel wordt vervolgens door Heynsdyk aangepast zodat de klant de auto zelf af kan bouwen met de door Heynsdyk geleverde onderdelen.

De keuze voor een kitcar is ook een maatschappelijke boodschap.

Dat je niet per sĂŠ een nieuwe auto hoeft te kopen, maar dat je ook een oude auto om kan bouwen tot een plezier auto. Daarnaast wil Ronald mensen er ook op attenderen om iets te maken met je handen. Zelf een groot project aangaan zoals het bouwen van een kitcar geeft je namelijk voldoening en helpt te relativeren.

Op dit moment heeft Ronald vijf mensen in dienst. In de toekomst wil hij Heynsdyk uit laten groeien naar een wat groter bedrijf, maar toch nog steeds kleinschalig blijven. Uiteindelijk wil hij toe naar een ontwerpstudio. Er wordt ook al gewerkt aan het ontwerp van een nieuw type tweezits, hij heeft daarvoor een afstudeerder van de IPO uit Enschede in dienst.

Het zullen wel altijd bestaande auto’s blijven die worden omgebouwd. De belangrijkste reden hiervoor is de maatschappelijke powered by:

boodschap. Het is een auto puur voor het plezier en dan is het zonde om een nieuwe te kopen als je ook heel goed een oude auto aan kan passen en voor dit doel kan gebruiken.

Spaceframe De stijfheid van een coupe is te vergelijken met een gesloten doos, waar de stijfheid van een cabriolet te vergelijken is met die van een open doos. Een gesloten doos heeft de hoogst haalbare torsiestijfheid binnen een gegeven volume staal en geometrie.

Daarom zal een cabrio extra verstevigd moeten worden om dezelfde torsiestijfheid te halen. Hierdoor zal een cabrio met dezelfde torsiestijfheid vrijwel altijd zwaarder zijn dan een coupe.

Omdat Heynsdyk het dak van een coupe eraf haalt gaat er veel stijfheid verloren waarvoor gecompenseerd dient te worden.

Hiervoor heeft Heijnsdijk een extra spaceframe ontworpen.

10

Staut

VHS-band

In de afgelopen publicaties van sTAUt zijn menig belangrijke personen de revue gepasseerd. Om een nieuwe draai te geven aan sTAUt zal de komende tijd aandacht worden besteed aan technische objecten die een bijzonder verhaal met zich meebrengen. In deze editie van sTAUt zal de VHS-band ter sprake komen, hoe is het mogelijk dat JVC met hun VHS-band, de formaatoorlog in de jaren 70 en 80 heeft gewonnen? Waarom heeft de betere kwaliteit van de concurrentie weinig invloed gehad op het succes van de VHS-band?

Uriel Hoeberichts Victor Company of Japan beter bekend als JVC, bracht op 9 september 1976, de eerste thuis VHSrecorder op de markt. Deze was ontwikkeld door een team van ingenieurs onder leiding van Shizuo Takano en Yuma Shiraishi. Het VHS (Video Home System) formaat zou de wereldstandaard worden onder de home video bandrecorders. Maar voordat het zover zou komen ging er een ware formaatoorlog aan vooraf. Deze oorlog ging gepaard met zeer agressieve marketingmethodes en uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van de formaatstandaard niet de doorslaggevende factor is geweest wie deze oorlog zou gaan winnen.

De videorecorder formaatoorlog speelde zich af tussen drie grote partijen namelijk: JVC (VHS), Sony (Betamax) en Philips (V2000). De aanleiding van de oorlog was dat verschillende partijen op vrijwel

Vanaf boven met de klok mee: Betamax, VHS en Betamax

11

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

hetzelfde moment een systeem voor videocassettes op de markt brachten. Deze systemen waren niet compatibel met elkaar. De filmindustrie was niet van plan om films in drie verschillende formaten op de markt te brengen, er moest één standaardformaat komen, dus zou er maar één de winnaar kunnen zijn van deze oorlog. Maar dat zou niet diegene zijn met het beste product blijkt later.

De VHS-band is niet altijd succesvol geweest, er is zelfs een periode geweest waarin JVC de ontwikkeling wilde stilleggen. Gedurende de jaren 60, deed JVC actief mee in de ontwikkeling van de videorecorder. Er werd door JVC een nieuw systeem bedacht dat gebruikt kon gaan worden in de U-formaat cassette videotaperecorders (VTR’s). Het systeem werd gestandaardiseerd en verkocht door drie Japanse bedrijven: Sony, JVC en Matsushita.

Deze bedrijven deden daarna een inspanning om samen te werken en het systeem verder te ontwikkelen, maar de nieuwe technologie dreef hen uit elkaar door de hoge inleg. Uiteindelijk faalde dit project van de videorecorder omdat het niet verkocht aan thuisgebruikers.

Deze mislukking ontmoedigt JVC om de ontwikkeling van een thuis videotaperecorder voort te zetten. Zelfs de hoogste raad van JVC trekt de meeste van haar steun terug voor dit project. Toch gaat de video producten afdeling verder. De ontwikkeling van VHS start in 1971. Er worden eisen opgesteld om aan de elementaire behoefte van de consument te voldoen. De eisen kunnen in verschillende categorieën worden opgedeeld. Technische eisen: Compatibiliteit met andere producten, 2 uur opname tijd, breed scala aan functies. Consument eisen: Goedkope aanschafprijs, eenvoudige bediening en lage gebruikskosten. Fabricage eisen: eenvoudige productie, compatibel met de oude VTR en makkelijke service. Maatschappelijke eisen: het Video Home System moet dienen als een overbrenger van informatie en cultuur.

Sony komt in 1975 met een van de eerste versies van de betamax, dit is een van de eerste serieuze thuisgebruik videotaperecorders. Het Beta-formaat van Sony wordt op dat moment gezien als een standaardformaat in de industrie. Sony probeert de video-industrie te dicteren met deze standaard, maar dat mislukt uiteindelijk omdat JVC de tactische beslissing maakt om af te zien van hulp bij de verdere ontwikkeling van de betamax. JVC heeft geleerd van zijn fouten uit het verleden en gebruikt haar technologie en marketing om de consument de VHS-band als standaard te laten accepteren.

Video2000 cassette

Betamax speler

Moderne VHS speler met DVD speler

12

In Europa is op dat moment Philips bezig met de ontwikkeling van een ander bandopname formaat namelijk de V2000.

De video 2000 werd ontwikkeld door Philips en Grundig, uniek aan dit systeem was dat er 4 uur op te nemen was aan elke zijde van de videocassette, het was zelfs mogelijk om maar liefst 16 uur op te nemen (op halve snelheid en weerszijden van de cassette). De V2000 bleek technisch beter dan zijn concurrenten, klein voorbeeld daarvan is de DTF (dynamic track following). Dit geavanceerd afspeelsysteem zorgde ervoor dat er altijd bij welke snelheid of richting dan ook er streeploos beeld werd getoond. Maar toch heeft dit systeem de strijd niet gewonnen. Hiervoor blijken meerdere oorzaken een rol te hebben gespeeld.

Wat verder opmerkelijk te noemen is, is dat toen Philips de filmindustrie benaderde om te investeren in de V2000 videobanden, Philips ontdekte dat 80% van de videobanden (VHS en Betamax-banden) uit pornomateriaal bestond. Hiervoor is geen hard bewijs aangezien 75% onder de toonbank werd verkocht. De porno-industrie had al geld gestoken in de andere 2 systemen (VHS en Betamax) en wilde niet nog investeren in een derde systeem.

Men vond dat Philips de fabricage van pornofilms op V2000-banden zelf moest financieren. Philips vond dit uiteraard niet voor haar weggelegd en wilde niet geassocieerd worden met een bedrijf dat pornobanden produceert.

Uiteindelijk heeft VHS de formaatoorlog gewonnen door een slim marketing spel te spelen en te luisteren naar de wensen van de consument. Tegen 1980

Video2000 speler

Een heel belangrijke oorzaak is geweest dat Philips te lang over de ontwikkeling van de V2000 heeft gedaan. Dit had in principe niet gehoeven want er was al een systeem klaar dat alleen voor enkelzijdig afspelen gebruikt kon worden. Echter de raad van bestuur besloot dat het systeem aan beiden kanten moest kunnen worden afgespeeld. Dit zorgde ervoor dat alles opnieuw moest worden gedaan. De ontwikkeling zou weer miljoenen en jaren kosten, zelfs nieuw te worden ontwikkelde draaibanken om koppen en koppenschijven van de V2000 te maken moesten worden vervaardigd. Door deze marketingfout liep Philips achter de feiten aan. Als het dubbelzijdige systeem niet was doorgedrukt door de raad van bestuur dan was de V2000 ongetwijfeld een zeer groot succes geworden.

had de VHS-band al 70% van de Amerikaanse markt in handen. Door op deze grote schaal te produceren was het ook gemakkelijk om de VHS-recorders goedkoper op de markt te brengen in Europa dan de Betamax apparaten.

Ook al is een product technisch superieur,dit betekent nog niet dat het ook door de consument zal worden geaccepteerd, een slimme marketing kan een product doen vooruitstreven op zijn concurrenten.

13

Opleidingsdirecteur

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Aan de eerstejaars

Rik de Lange is de nieuwe Opleidingsdirecteur van de faculteit Werktuigbouwkunde. Hij richt het woord tot de nieuwe lichting studenten die zijn begonnen met de studie Werktuigbouwkunde.

Rik de Lange Allereerst: welkom bij werktuigbouwkunde!! Na een vaak lange vakantie ligt er een nieuwe fase in je leven voor je, studeren aan de TU/e en alles dat daarbij hoort. Tijdens de Introductie week zul je kennis kunnen maken met de faculteit, de studie en het studenten leven. Je zult zien wat er in de studie van je verwacht wordt en wat de mogelijkheden zijn om je daarnaast te ontwikkelen. Voor een aantal betekent dit ook het omschakelen van thuis wonen naar een zelfstandig wonen, wat een extra uitdaging is voor je studiediscipline.

Want vergis je niet !! Thuis of op kamers: het is nu (weer) tijd om aan het werk te gaan. Je zult merken dat je hier met een groep studenten bij elkaar bent die allemaal techniek op een of andere manier leuk vinden, die allemaal

niet veel moeite hebben gehad met de exacte vakken en die nu allemaal nieuwsgierig zijn naar wat er komen gaat.

En dat is niet niks. Vanaf de eerste week mag je drie nieuwe vakken gaan volgen en daarnaast het groepsproject en een aantal tool-trainingen gaan doen en je zult snel merken dat er hard gewerkt moet worden; als je achterstand oploopt het moeilijk is om dat weer in te halen.

Want ‌ het tempo gaat snel omhoog !!

Kortom: in de komende paar weken zul je merken dat je moeite moet doen om de stof bij te houden en over 8 weken staan de eerste tentamens al weer voor de deur. Die tentamens zijn een grote verandering: voor elk vak moet je een voldoende halen! Je mag tentamens wel over doen, maar hoe vaker dat moet, hoe meer je gaat achterlopen met je studie.

Bij collegastudenten die hier al langer rondlopen hoor je vaak terug: op het VWO ging alles eigenlijk vanzelf, maar op de TU was ik ineens niet meer bij de beste van de klas en moest ik mijn best gaan doen om bij te blijven.

Uiteraard doen alle docenten hun uiterste best om je te helpen. Dat betekent ook dat zo gauw je zelf merkt dat je moeite hebt met de stof, je bij bijvoorbeeld de Begeleide Zelfstudie bij de docent om hulp kunt vragen. Daarnaast is je tutor (begeleider bij het project-onderwijs) tegelijk je studiecoach ook bij hem/haar kun je met vragen over studieplanning of gewoon voor een goed advies terecht.

Mocht je daar behoefte aan hebben kun je ook contact opnemen met de studieadviseur. Zij kan je helpen met alle vragen over planning, vakken, prioriteiten, etc.

Al met al sta je nu aan het begin van een grote uitdaging ! De berg is prachtig, de gidsen staan klaar, maar je moet zelf gaan klimmen.

Succes !!

Opleidingsdirecteur Werktuigbouwkunde Rik de Lange

TMC Mechatronics

Een vliegende start als technisch specialist

100% WERKONDERNEMERSCHAP > LANGDURIGE ARBEIDSRELATIE > INDIVIDUELE WINSTDELING > 1-op-1 CARRIÈRE COACHING > GESPECIALISEERDE BUSINESSCELLEN > ENTREPRENEURIAL LAB

Thijs Kniknie 100% TMC werkondernemer

TMC Mechatronics is één van de gespecialiseerde businesscellen van de TMC Group, welke een focus heeft op het flexibel inzetten van haar Werkondernemers©, op locatie bij de klant, in het hart van hun Research & Development activiteiten. Zij leveren daar

Samen met TMC heb ik een veelzijdige opdracht gevonden bij een startend bedrijf genaamd Mutracx. De combinatie van onderzoek, ontwikkeling en realisatie sluit erg goed aan bij mijn ambities. De breedte van de opdracht zorgt voor een perfecte mix van technische diepgang en een stuk projectmanagement.

een unieke bijdrage, door vanaf een hoog systeemniveau tot aan integratie- en testfase zeer nauw betrokken te zijn bij het eindproduct.

Vanwege de multidisciplinaire, academische achtergrond, vormen zij de cruciale link tussen de mechanica, elektrotechniek en

Binnen TMC kan ik mij op een efficiënte en informele manier verder ontwikkelen op technisch én persoonlijk vlak. Verschillende initiatieven om hiervoor ook het netwerk van TMC te verkennen en te gebruiken, heb ik met beide handen aangegrepen. Dit alles geeft mij nu de mogelijkheid een vliegende start te maken als technisch specialist met een brede basis.

software competenties, in de realisatie van complexe systemen.

Doordat onze specialisten een unieke bagage bezitten en een groot netwerk van collega’s ter beschikking kunnen stellen, zijn onze klanten in staat hun innovatiekracht op peil te houden of juist tijdelijk te versterken met onze brede systeemontwerpers. TMC Mechatronics biedt dan ook de juiste combinatie tussen technische expertise, een brede blik en ondernemend gedrag.

MECHATRONICS

TMC Mechatronics B.V. - Flight Forum 107 - Postbus 700 - 5600 AS Eindhoven - tel. 040 239 22 60 - info@tmc.nl - www.tmc.nl

15

Gedoceerd

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Een nieuw begin

Bij de overgang van het VWO naar het WO wordt er veel van je verwacht. Je krijgt te maken met een hoger niveau, een hoger tempo en een hogere mate van zelfstandigheid. Het kan soms een zware strijd zijn om al je nieuwe vakken te halen.

Bart Welling Op 30 augustus moet je meteen hard aan de bak. Colleges volgen, opgaven maken en goed je best doen voor OGO. Op de middelbare school kon je de eerste week nog lekker rustig aan doen, hier op de TU/e is dat wel even anders.

Tegenover het harde werken staat een grote mate van vrijheid. Je bent niet verplicht om naar elk college te gaan of naar elke Begeleide Zelfstudie. Een keer eentje overslaan kan best verleidelijk zijn. Het gevolg hiervan kan natuurlijk zijn dat je achter komt te lopen. Niet iedereen krijgt het voor elkaar om bij elk college aanwezig te zijn. Een groot deel van de studenten lukt het dan ook niet om nominaal te blijven studeren. Als blijkt dat je de werkdruk op de TU/e niet aan kunt, kan je de keuze maken om over te stappen naar het HBO en van daaruit door te stromen in een universitaire masteropleiding.

een jaar kan halen. Binnen deze 30 studiepunten is nog een extra grens getrokken van 18 studiepunten voor je vakken, je moet dus 6 vakken halen. Haal je minder dan 30 studiepunten dan krijg je een negatief advies. Je moet dan stoppen met je opleiding en je mag je dan drie jaar lang niet meer inschrijven voor dezelfde opleiding. Je mag je wel inschrijven voor een andere opleiding aan de TU/e.

Om de nieuwe studenten te helpen zo snel mogelijk de juiste studie te vinden, is er met ingang van vorig jaar het bindend studieadvies (BSA) ingevoerd. Omdat het advies bindend is, moet je het opvolgen. Het BSA geldt alleen voor het eerste jaar en houdt in dat studenten bij onvoldoende studieprestatie een negatief studieadvies krijgen en de studie moeten staken.

Verder staat er nog een grote verandering op de TU/e aan te komen. Je hebt er vast al wel eens van gehoord, de harde knip komt eraan. Vanaf collegejaar 2012-2013 kan je pas deelnemen aan een Master als je je gehele Bachelor hebt afgerond. Nu is het nog mogelijk om je voor de Master in te schrijven als je 160 studiepunten hebt. Het duurt nog wel even voordat je aan je Master begint, maar houdt het in ieder geval alvast in je achterhoofd.

Gedurende het jaar ontvang je studiepunten voor de vakken, trainingen en projecten die je volgt en met een voldoende afrondt. Voor een positief studieadvies moet je een minimaal aantal studiepunten hebben gehaald. De grens ligt bij 30 studiepunten, dit is de helft van wat je in

Het BSA klinkt misschien een beetje streng en schools. Het is een strikte regel, maar het doel is om je te helpen snel te kiezen voor een studie die bij je past. Als eerstejaars zul je goed begeleidt worden en je studieresultaten worden continu in de gaten gehouden.

Alle eerstejaars, heel veel succes met je nieuwe studie. Hopelijk halen jullie allemaal je BSA, want als je die last kwijt bent weet ik zeker dat je een fantastische tijd als student zult beleven hier in Eindhoven.

16

Sanne en Anna eten bij...

Curieus

We hoorden dat er een vrouwendispuut bij technische natuurkunde bestond. Dit verbaasde ons vanwege het aantal vrouwen bij natuurkunde. Maar het maakte ons nieuwsgierig en al snel mochten we een keer mee naar een dispuutavond.

Sanne Janssen en Anna van Velsen Elke eerste donderdag van de maand gaat het dispuut na de borrel gezellig samen eten en (behalve toen wij er waren) uit.

Daarom stonden wij op een zonnige donderdag rond een uur of zeven in de fietsenstalling van natuurkunde waar wij werden opgewacht door enkele dispuutsleden in fel roze shirtjes. We hadden geen idee wat ons te wachten stond en fietsten braaf achter de rest aan terwijl ons werd verteld dat het doen van kussengevechten in ondergoed een vast onderdeel van de dispuutavond is.

Uiteindelijk zaten we met twaalven gezellig in te de tuin te kijken hoe enkelen het eten klaarmaakten. Het dispuut bestaat momenteel uit vijftien leden. Uit de gesprekken die we opvingen (er waren altijd minstens drie gesprekken tegelijk), konden we opmaken dat Curieusleden allemaal erg bij de vereniging betrokken zijn en dat een groot deel (oud) bestuur is van Van der Waals. Er werd ons dan ook van alles verteld over bijvoorbeeld het onderwijssysteem van natuurkunde. Ook kwamen ze met andere interessante weetjes zoals dat de voorkant van het station een transistor radio, compleet met volume knop, box en antenne, voorstelt en dat er tijdens het W-Hoogfeest een foto gemaakt is onder een kilt van een werktuigbouwer die er niets onder aan had. Ook hebben ze een speciale tactiek om de WK-poule bij Van der Waals te winnen.

Zo kun je het beste het eerste gedeelte random invullen en dan vanaf de 8e finales met andere teams weer verder gaan. Hierdoor is de kans dat je iets goed hebt groter.

Toen kwam het eten. Geweldig! Het lekkere weer, de salades en rosĂŠ waren een perfecte combinatie en er was zelfs een vegetarische variant gemaakt voor het geval dat een van ons vegetariĂŤr was. In deze groep zag niemand het grote nut van alleen maar en zoveel mogelijk vlees eten. Dit alles liet ons inzien dat onze avonden tussen al die mannelijke lompe werktuigbouwers vertekend is en dat het ook mogelijk is om een gezellige avond te hebben zonder seksistische en je-moeder-grappen, het slopen van zoveel mogelijk objecten en het constant beledigen van anderen en elkaar.

17

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Curieus is ongeveer drie en een half jaar geleden opgericht om het kleine aantal vrouwen op de studie meer bij elkaar te brengen. Daarmee zijn ze het op één na oudste dispuut van natuurkunde. Het oudste dispuut is echter geen continu dispuut en zal niet lang meer bestaan. De continuïteit van Curieus dreigt ook twijfelachtig te worden door de vergrijzing. Er zijn twee tweedejaars die het dispuut verlaten hebben wegens het verlaten van de TU/e. Ook is er maar één eerstejaars. Dit maakt het lid worden voor nieuwe eerste- en tweedejaars minder aantrekkelijk. De gemiddelde leeftijd blijft hierdoor groeien wat ook een steeds grotere barrière kan worden. Toch denkt Curieus nog genoeg kans te hebben om nog lang voort te blijven bestaan.

Zijn er dan ook redenen om geen lid te worden? De meisjes die geen lid zijn doen dit vooral omdat ze er geen tijd voor denken te hebben.

Veel tijd lijkt het niet te kosten; één dispuutavond per maand, één weekendje weg per jaar en er wordt jaarlijks een activiteit bij Van der Waals georganiseerd.

Echter proberen ze ook bij elke activiteit van de studievereniging met een paar aanwezig te zijn en moeten ze het contact met andere disputen onderhouden. De georganiseerde activiteiten zijn waarschijnlijk wel een toevoeging aan het gemiddelde aanbod van de studievereniging. Zo is er ooit een cursus flirten georganiseerd.

Ook kan er gedacht worden aan een walkingdiner, waarbij de gangen van het diner op verschillende locaties zijn en er onderweg opdrachten moeten worden uitgevoerd.

Verder hebben ze een keer een feest georganiseerd waarbij ook een veiling werd gehouden en het opgehaalde geld naar de stichting ‘Because I’m a girl’ ging. Truttig zijn ze echter niet. Zo heeft een van de leden eens tijdens de constitutieborrel zatheid (gedeeltelijk) geïmiteerd en daarbij onopgemerkt ongeveer dertig knoopjes van de bestuursleden uit Delft geknipt.

Na al deze informatie kwam het toetje. Drie bakken met ijs, waarvan, hoe kan het ook anders, twee met chocola, en twee bussen slagroom. Nadat iedereen klaar was met het ijs eten, bleven de bussen slagroom gewoon rondgaan. Het is dan ook daadwerkelijk gelukt om de twee bussen leeg te krijgen. Wel werd er later uitgebreid besproken dat we allemaal veel moeten sporten.

Omdat de temperatuur begon af te nemen gingen we binnen zitten. De locatie was een appartement van een van de leden (welke opvallend was door het grote aantal stoelen en de woeste achtertuin). Zij woonde hier samen met haar vriend. Dit laatste vonden wij opmerkelijk, maar scheen erg normaal te zijn binnen het dispuut.

Zeker één derde woonde samen en hooguit één derde was nog single.

Op de vraag wat voor soort meisjes natuurkunde deden, werd geantwoord met: ‘gewone meisjes’. Later bleek dat er een aantal jaren geleden wel meisjes waren die geen uren voor de spiegel stonden en zeker niet gingen falen met hun studie. Echter is dit op beide vlakken veranderd. Er werd nog geopperd dat het meisjemeisje-gedrag wordt versterkt door het dispuut. Bijvoorbeeld doordat ze voordat ze uitgaan, nog even gezamenlijk voor de spiegel staan.

Deze avond heeft ons enkele voordelen laten inzien van een vrouwendispuut. Er mag dan ook wel eens serieus worden nagedacht over het oprichten van een vrouwendispuut bij Werktuigbouwkunde. Dit zou onder andere kunnen leiden tot een verbreding van het activiteiten aanbod van Simon en het vermeisjemeisjenen van de vrouwelijke leden. Maar belangrijkste reden is wel dat we op deze avond hebben ingezien dat het erg aangenaam is om even te leven als werktuigbouwkundige studente, en waarbij je je altijd tussen kuddes mannen bevind, te ontvluchten.

18

FaTaMa

Dresden

In May an international congress for study associations of mechanical engineering was organized in Dresden. Associations from Germany, Austria, Switzerland and the Netherlands attended the congress called FaTaMa, short for Fachtschaftsrad Tagung Maschinenwesen. This is a short report on the congress.

Jasper Beerens en Sjors Jansen On Wednesday we arrived and the program started with a barbecue. A nice typically German barbecue with choice between steak or sausage accompanied with pints of beer.

We got acquainted with approximately 170 students from the German speaking part of Europe. The entire congress was in German so communication was difficult at times.

An important difference we learned was that the board of a German study association only works part-time with up to twelve people. A student can also be a board member for several years.

Arbeitskreize The following days all had a similar structure. Every day there were `arbeitskreize’ or working groups. Every morning a few themes were discussed in different groups. Themes were for example the introduction of the bachelor/ master structure in German education. This was the most important subject of the congress and here the compari-

son with the Dutch system was helpful. In Germany, the system has existed for three years and there are still a lot of problems with the introduction. Some universities won’t even introduce the system but keep their own program. All over Germany some bachelor phases consist of six semesters and other seven semesters. Therefore a student of mechanical engineering cannot obtain a bachelor degree at one university and start a master somewhere else. Also a limited amount of students are allowed in the master-phase because there is too little money to accept all bachelor students.

Overall conclusion can also be that the Netherlands are much more centrally organized. In Germany every university has its own tuition fee. Also the education is not interchangeable.

19

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

for a German Erdinger. After dinner we went back to the center of Dresden to visit some clubs. That also is very different because here you drink a few beers at home before you go out. In Germany there are little stylish bars with loads of couches to have a beer before going to the clubs.

In the end

Generator of power station

One person among the students is well worth mentioning: Siggi. He was involved in organizing FaTaMa’s decades ago and since the tradition was reinstated in 2003 he has attended the FaTaMa since. On the last day he gave a presentation on braking systems in cars. Siggi works at Continental, a tire manufacturer, who also develop innovative braking systems. After the presentation it was time to discuss all the results of the working groups and formulate recommendations regarding the different subjects. On some subjects there still was a lot of debate.

On Saturday night it was time for the final party. A big room in the University building was transformed to a disco. With some good music and a few home-made drinks it was a good Party. The next day we woke up early because we had to travel about 700 km by car to the lovely city of Eindhoven.

The FaTaMa was a very interesting congress where we shared a lot of information with other students and their associations. We also saw a lot of differences between Germany and the Netherlands. Our final conclusion is that education in Holland is not as bad as we sometimes think.

Inferno of the burning coals

Recreation In the afternoon there were some fun activities. The first day we visited a spectacular coal-fired power station. We got a tour through the 160 m tall building and there was an amazing view at the top. The opencast mine where coal comes from was almost visible. In the building through a few little windows the inferno of the burning coals was visible. That night there was a beer crate Olympiad and we teamed up with two Swiss students and one from Hamburg to create team Beerfest. Unfortunately we failed every sportive part of the Olympiad. We won only one part and that was guessing the most brands of beer.

The next day we got a tour of Dresden combined with a quest for letters. The city of Dresden which has burned down four times has a very distinct Altstadt and Neustadt.

Together with a group of Hamburgers we made a stop at a café called ‘Der fliegende holländer’. As expected the place was filled with clogs, tulips and windmills, but we stopped

Discussion of all the results

Kijk in de Sterren

Subtitel

Iedereen kent hem wel, de Boeing 787 Dreamliner, het nieuwste vliegtuig van de vliegtuigbouwer Boeing. Op 15 December 2009 vond de eerste vlucht van het toestel plaats. Voordat het vliegtuig in dienst wordt genomen, moet hij nog een scala aan testen ondergaan. Onlangs heeft Boeing de vleugels van zijn vliegtuig aan de buigtest onderworpen.

Bart Welling

21

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Tijdens de test werden de vleugels van de 787 blootgesteld aan een kracht die gelijkstaat aan 150 procent van de extreemste krachten die het vliegtuig naar verwachting ooit zal tegenkomen.

Hierbij werden de vleugels ongeveer 7,6 meter omhoog gebogen. De test wordt gebruikt om de veiligheidsmarge van het ontwerp aan te tonen en is onderdeel van het certificatieproces om te laten zien wat het vliegtuig kan weerstaan aan extreme krachten.

Deze buigtest is een standaard procedure bij een nieuw vliegtuigontwerp en wordt al gedaan

sinds het begin van de luchtvaart. Vaak werden er eenvoudige zandzakken geplaatst op de vleugels van het vliegtuig, die de maximale krachten die nodig zijn voor de test moeten voorstellen. Boeing en andere grote fabrikanten maken gebruik van uitgebreide testopstellingen om de benodigde krachten toe te passen. In het verleden heeft Boeing de vleugels weleens gebogen tot aan het breekpunt. Bij de 787 heeft de vliegtuigbouwer ervoor gekozen dit niet te doen en bij 150 procent te stoppen.

22

Bollywood

Hollywood van het oosten

Bollywood is het filmcentrum van India en is gevestigd in Mumbai. De naam is een samenvoeging van Bombay, de oude naam van Mumbai, en Hollywood.

De naam doet vermoeden dat Bollywood het kleine broertje is van Hollywood, gemeten naar aantal geproduceerde films is het echter de grootste filmindustrie ter wereld.

Twan Schout In 1913 werd de eerste stomme film, Raja Harishchandra, in Bollywood opgenomen. Bollywood groeide gestaag, in de jaren dertig werden er al zo’n 200 films per jaar opgenomen. De eerste film met geluid werd in 1931 opgenomen, slechts 4 jaar nadat het mogelijk was om film en geluid synchroon af te spelen. Dit was een groot succes en al snel werden alle films met geluid opgenomen. Met name musicals werden erg populair. In 1937 werd de eerste kleurenfilm opgenomen, dit was echter niet zo’n succes als de toevoeging van geluid, pas aan het einde van de jaren 50 werd massaal overgestapt naar kleurenfilms. In de jaren 70 en 80 stond Bollywood bekend om de vele actiefilms die er gemaakt werden, deze kregen al snel de bijnaam currywesterns. Sinds de jaren 90 komt de nadruk weer meer te liggen op de romantiek.

Ook buiten India worden de Bollywoodfilms de laatste jaren steeds populairder.

horen. De muziek in de films kan het succes van de film dusdanig bepalen dat de soundtrack vaak al voor de release van de film verspreid wordt. Vaak zijn deze soundtracks populairder dan de film zelf.

De verhaallijnen zijn vaak gebaseerd op oude verhalen uit het Sanskriet of de Hindoeïstische mythologie of op oude Indische theatervoorstellingen. Daarnaast zijn er ook veel moderne verhalen, dit zijn vaak remakes van Hollywood films. Hierbij wordt vaak op grote schaal plagiaat gepleegd, hele verhaallijnen en nummers worden gekopieerd uit andere films.

Benny Lava

Over het algemeen zijn de Bollywoodfilms levendige musicals.

De muziek wordt meestal door professionele zangers gezongen waarna de acteur de woorden playbackt en het acteerwerk en de dans verzorgd. Deze zangers hebben vaak hun eigen fans die vaak naar matige films gaan puur om hun favoriete zanger te kunnen

De dans in de films is hoofdzakelijk gebaseerd op klassieke Indische dansen. In moderne films zijn echter steeds meer westerse dansinvloeden te zien.Vaak vermengd in de klassieke dansen maar soms ook als volledig op zich zelf staande dans.

Bij de dans staat de held of heldin meestal op de voorgrond met daarachter een groep achtergronddansers. Omdat de dansen met name bedoeld zijn om de sfeer weer te geven zijn onrealistische veranderingen van omgeving en kleding eerder normaal dan ongebruikelijk. Liefdesduetten vinden bijvoorbeeld plaats voor prachtige achtergronden of op de top van een berg.

Op youtube zijn een aantal filmpjes te vinden waarin nummers uit bollywoodfilms worden voorzien van ondertitels die de tekst fonetisch vertalen. Een van de eerste en bekendste is “Benny Lava”. De naam Benny Lava komt van de vertaling van “Kalluri vaanil kaayndha nilaavo?” naar “My loony bun is fine, Benny Lava!”. Prabhu Deva, de hoofdrolspeler uit het filmpje wordt hierdoor nu ook vaak Benny Lava genoemd. Naast de grappige vertaling geeft het filmpje ook een goed beeld van de zang en dans in bollywoodfilms. Het filmpje is te vinden op youtube onder de zoektermen benny lava en buffalax.

Als je doet wat vindt hoef je je nooit te werken,

leuk

dat noemen wij passie.

Kijk voor het meest actuele aanbod van vacatures binnen bouw en techniek op www.continu.nl

Altijd de juiste mensen

24

Oorlogsfilms

Vele oorlogen, vele films

Oorlogen zijn tot de dag van vandaag nog steeds aan de orde. Veel van deze oorlogen zijn wel eens verfilmd. Sommige oorlogen mogen zich zelfs prijzen met veelvuldige verfilmingen. Het filmgenre oorlog blijft een goede publiekstrekker voor de bioscoop. Het genre heeft over de jaren heen wel een flinke metamorfose doorgemaakt om aantrekkelijk te blijven.

Liesbeth Campmans Al eeuwenlang koestert de mens een fascinatie voor beweging.

Aan het eind van de 19e eeuw werd het door een verkorte belichtingstijd voor foto’s, de mogelijkheid tot projectie en het snel verwisselen van de te projecteren beelden mogelijk om de eerste films te maken. In 1894 werd het voor het eerst mogelijk gemaakt om een film aan meerdere personen tegelijk te laten zien. Hiermee zijn waarschijnlijk de belangrijkste ontwikkelingen genoemd die hebben geleid tot het ontstaan van film in de cinema of bioscoop. Dan de vraag wat mensen willen zien met deze verhelderende nieuwe techniek. Het antwoord is vrij simpel: precies datgene waar mensen voorheen naartoe gingen om het te zien, zoals paardenrennen of dans.

Het is echter belangrijk te beseffen dat de film niet alleen ontwikkeld werd voor een rijke elite.

Ook de rijkere arbeider moest de film kunnen zien.

Films duurden aanvankelijk dan ook maximaal een kwartier, omdat de aandacht van de kijker daarna toch afdwaalt. Hierbij speelt het ongetwijfeld een rol dat de eerste films alleen bestaan uit zwart-wit beeldmateriaal. Kleur kon handmatig toegevoegd worden op de film, wat een erg tijdrovend karwei was, en geluid kon ter plekke in de bioscoop gemaakt worden door een band of geluidacteurs.

Films van langer dan een uur werden pas in 1911 voor het eerst gemaakt in Europa, vlak voordat de filmindustrie hier instortte door de Eerste Wereldoorlog. Hoewel ook de Verenigde Staten een belangrijke rol gespeeld hebben in deze oorlog, werd de filmindustrie hier niet zo zwaar getroffen. Hierdoor kon Hollywood het nieuwe belangrijkste filmcentrum van de wereld worden. Ongeveer tien jaar na de Eerste Wereldoorlog was het mogelijk een film te maken met voortdurend geluid, dat op de film opgeslagen lag.

Hierdoor konden er meer dialogen plaatsvinden op het witte doek. Nu konden niet langer alleen populaire toneelstukken getoond worden, maar konden ook populaire romans met een groot hoeveelheid aan dialogen opgenomen worden in een film.

Omdat de mens schrijft over wat hem bezighoudt, waren er natuurlijk al populaire boeken over oorlogen geschreven. De eerste bekende oorlogsfilm is van Charlie Chaplin, die net als veel opvolgende films duidelijk probeert te maken hoe zinloos en belachelijk oorlogvoeren is. Andere oorlogsfilms leggen meer nadruk op de horror die oorlog met zich meebrengt.

Opmerkelijk is dat Amerikaanse oorlogsfilms uit de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw vooral nadruk leggen op de genoemde belachelijkheid, terwijl de Europeanen, die de oorlog van

25

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

veel dichter bij meemaakten, vooral aandacht besteden aan de angsten die gedurende de oorlog gevoeld werden.

De eerste wereldoorlog was voor burgers schokkender in de zin dat veel meer burgers er mee te maken kregen. Vele arbeiders hebben bijgedragen aan het fabrieksmatig maken van de nieuwe wapens. De techniek van de wapens was dodelijker dan ooit tevoren en de tactiek van oorlogvoeren was hier nog niet op aangepast. Dat en de dienstplicht zorgde ervoor dat miljoenen militairen en burgers de dood in gejaagd werden. Voor ons is het Westfront van de oorlog met de patstelling in de loopgraven algemeen bekend. Minstens zoveel slachtoffers zijn gevallen aan het Oostfront met de koude Russische winter, waar de Duitsers met hun snelle oorlogsvoeringtactieken niet op voorbereid waren en Russen de wapens van hun gesneuvelde landgenoten over moesten nemen. Noch kunnen de aantallen slachtoffers verwaarloosd worden van het Balkanfront, waar de oorlog begon, of het Italiaanse front, waar de situatie vergelijkbaar was met het Westfront. Maar niet alleen in Europa werd gevochten: ook in het Midden-Oosten, China, de Pacifische Eilanden en Afrika, waar het bericht dat de oorlog afgelopen was twee dagen later kwam.

Waar film met betrekking tot oorlog aanvankelijk vooral goed gedocumenteerd was en in elk geval grotendeels op waarheid gebaseerd was, kwam daar na de Tweede Wereldoorlog vanuit Amerika verandering in. Populaire oorlogsboeken die vertelden over de heldendaden van militairen werden verfilmd. Oorlogsfilms werden hierdoor een stuk spannender en voor het publiek leuker om te zien. Aan de hand van de succesvolle oorlogsfilms over de Tweede Wereldoorlog werd ook besloten een aantal heldenverhalen van de Eerste Wereldoorlog te verfilmen. Het probleem van geluid was allang verholpen en vormde geen belemmering meer om een avontuurlijke film met verbaal sterke helden te maken.

Na de jaren ’50 ontwikkelden zich meerdere subgenres van oorlogsfilms naast elkaar. De patriottistische fase verloor aan populariteit met het verbeteren van internationale betrekkingen, hoewel dit nog sterk per land verschilde. Niet langer was het belangrijk een verhaal over de hele oorlog te vertellen. Er ontwikkelde zich een stroming die zich specifiek richtte op een oorlogsverhaal dat zich rond ÊÊn missie afspeelt. Ook de verfilmingen van verhalen van krijgsgevangen die wisten te ontsnappen vormden een populaire nieuwe stroming. Komedieoorlogsfilms wonnen ook weer terug aan populariteit. Na de Vietnam-oorlog kwam er

een rem op de populariteit van fictieve oorlogsfilms. Dit omdat de gewone burger nu veel beter kon zien hoe oorlogsvoering er in het echt aan toe ging. Om films realistischer te maken zijn de meeste oorlogsfilms gemaakt in samenwerking met het leger. Op deze manier kan ter plekke worden verteld hoe de situatie er in het echt moet hebben uitgezien. Ook levert deze samenwerking de meest realistische kleding en voertuigen op.

Hoewel nieuwe oorlogen telkens nieuwe verhalen en nieuwe helden opleveren, zijn een aantal oorlogsfilms bijzonder populair gebleken. Enkele van de verfilmingen van boeken over de Eerste Wereldoorlog zijn na elke grote ontwikkeling in de filmindustrie opnieuw uitgebracht. Zo kunnen er tegenwoordig veel realistischere special-effects worden toegevoegd aan de verhalen. Maar niet alleen een betere kwaliteit van filmeffecten bepaalt of een film opnieuw gemaakt wordt. Het grootste verschil zit in de ontwikkeling van de kijker. In het eerste decennium van de vorige eeuw was het nog mogelijk om een hele menigte mensen gefascineerd te laten kijken naar een groep mensen die simpelweg een fabriek uitliep aan het einde van de werkdag. Men snapte niet wat er gebeurde als ineens een totaal ander decor verscheen en

26

om te begrijpen dat een nieuwe dag begon in het verhaal moest eerst een stukje nacht getoond worden. Tegenwoordig is de gemiddelde filmkijker er wel op voorbereid dat het verhaal zich met een flits ineens aan de andere kant van de wereld afspeelt en zijn bijvoorbeeld flashbacks ook mogelijk. Dit maakt het veel makkelijker om een film aan de hand van een aantal in tijd ver uiteen liggende hoogtepunten te vertellen. Een parallel hieraan is te vinden in de literatuur.

Niet alleen de twee Wereldoorlogen werden gebruikt als decor voor een film. Ook oorlogen uit lang vervlogen tijden en recentere oorlogen worden verfilmd. Voorbeelden hiervan zijn Troy, 300 en Braveheart, respectievelijk Black Hawk Down, Green Zone, en Jarhead. Waarom blijven producers oorlogsfilms maken, wat trekt hen naar het genre toe? Een antwoord hierop wordt gegeven door de Martin Koolhoven, de regisseur van ‘Oorlogswinter’: “Oorlog is een goede achtergrond waartegen je een geweldig meeslepend verhaal kunt verfilmen.” In een oorlogsfilm kun je alles naar voren laten komen zoals drama, vriendschap, liefde, haat, geweld en komedie.

Wat oorlogsfilms tot nu toe nog niet is gelukt, is het vastleggen van de collectieve ervaring die gepaard gaat met oorlogvoering. Je kunt je het tegenwoordig niet voorstellen hoe het is om bevelen uit te voeren die je dood tot gevolg kunnen hebben. Je brengt jezelf toch niet in een situatie waarin je als kanonnenvoer gebruikt kan worden. Vroeger hoorde het sneuvelen voor het collectief bij de orde der dingen. Tegenwoordig zijn we veel individueler ingesteld en handelen we daar ook naar. Twee films die getracht hebben deze collectieve ervaring op het doek vast te leggen zijn ‘Saving private Ryan’ en ‘The thin red line’. De regisseurs van deze films hebben geprobeerd op een niet- individualistische manier over oorlog te vertellen. In deze twee films proef je af en toe even hoe het moet zijn om deel uit te maken van een oorlogsmachine. Dit maakt beide films interessant. Maar je merkt hoe moeilijk het is om de collectieve ervaring van oorlogsvoering

vast te leggen, omdat je er vertrouwde vertelstrategieën, aan de hand van enkele hoofdpersonages die zichzelf ontwikkelen, voor moet verlaten.

Oorlogsfilms laten de verwende tegenwoordige mens zien, hoe het er toen en hoe het er nu nog steeds in bepaalde landen aan toe gaat. Laten we vooral niet stoppen met het maken van oorlogsfilms en blijven onthouden wat er vooral niet moet komen.

27

Films

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

The dark side

Elders in dit blad kunt u uitgebreid lezen over het reilen en zeilen van het verschijnsel film door de jaren heen, alsmede over de laatste technologische ontwikkelingen op dit gebied. Graag bespreek ik hier met u echter de invloed die films hebben gehad op de samenleving en zoals u van mij gewend zult zijn, betreft het hier hoofdzakelijk in mijn ogen niet bepaald positieve zaken.

Bram Berkien Films worden bekeken door vele mensen, die zich er bewust en onbewust door laten beïnvloeden. Ze passen hun kledingstijl, gedrag en soms zelfs lichaam aan naar aanleiding van het zien van hun held of de actrice die alle jongens zo’n ‘hete chick’ vinden.

Om bij het eerste punt -kledingstijl- te beginnen: is er werkelijk iemand op aarde die zowel volledig bij zinnen is als de zwarte shirts met daarop de marionet uit het logo van The Godfather en daarboven een stoere dan wel zogenaamd grappige tekst in het zelfde lettertype als in het originele logo echt leuk vindt?

Een greep uit het aanbod teksten: The Goodfather (ongetwijfeld gedragen door een man die zijn kinderen slaat), The Crazy Man (gedragen door de saaiste knul van het gezelschap) en - nog stijllozer - je eigen naam. Schrijnend is vaak het feit dat de uitstraling van de drager dezes kleding bepaald niet congruent is met de tekst, of soms zelfs helemaal aan de andere kant van de Cool-Wall thuishoort. The Godfather (deel 1 dan) was een erg mooie film, maar heeft helaas de al veel te grote shirts-met-een-grappigetekst-die-na-twee seconden-al-niet-meer-grappig-is-branche een impuls gegeven.

Dan die grote franchise met de ETadept die niet oplette toen bij Engels de woordvolgende werd behandeld waarin (spoiler-alert!) uiteindelijk iedereen familie van elkaar blijkt te zijn: Star Wars. Als er één serie films is geweest die nerds hun laatste kans op geslachtsgemeenschap heeft ontnomen dan is het deze wel. De kerel die zijn Honda ombouwde tot een X-wing ruimtevaartuig zal gelukkig nooit de kans krijgen zijn bloedlijn voort te zetten, ook voor de ‘fat lightsaber kid’ (zoek vooral op Youtube, achttien miljoen views) is de kans op vrouwelijk vlees wel verkeken. Star Wars is een epische serie films maar blijkt op nerds een dergelijke grote aantrekkingskracht te

hebben dat zij hun laatste restje mannelijkheid en aantrekking op vrouwen inruilen voor lightsabers en Stormtrooper-pakken.

Dan het mislukte huwelijk tussen films, games en boeken. De productie van films heeft ruimte gegeven voor een nieuw genre computerspellen: het spel bij de film. 99,9999% Van de keren is de game ruk. Ontwikkelaars van deze games weten echter dat het domme plebs (of is dat een pleonasme?) hun product toch wel koopt, omdat The Terminator, Harry Potter of Will Smith op het hoesje staat en je de hele film zelf nog een keertje na kan spelen. Waarbij het einde natuurlijk 100% van de keren niet verrast.

Misschien nog wel erger zijn verfilmingen van boeken. Voor de jongere lezers is dit misschien iets te lang geleden, maar toen de verfilmingen van Lord of the Rings voor het eerst in de bioscoop draaiden leidde dat tot grote consternatie onder de bezoekers, waarbij in enkele gevallen de ME heeft moeten ingrijpen. De laatste toevoeging is uiteraard een grove onjuistheid, inzet van de politie zou natuurlijk zinloos zijn aangezien een dergelijke aardse macht niets in te brengen zou hebben tegen de wannabe-tovenaars, -trollen en -elven die onderwerp zijn van dit verhaal. De reden van de ergernis van sommige bezoekers was echter - geheel begrijpelijk - dat de regisseur twee stukjes uit het boek niet in de film had verwerkt, alsmede dat de tint van het haar van een personage met één zin tekst niet (zoals in het boek) kastanjebruin was, maar chocoladebruin.

Het is onvergeeflijk dat producenten van films zulke fouten maken.

Het is de oplettende lezer, maar gezien het overweldigende bewijs ook de onoplettende lezer nu wel duidelijk: films zijn vaak zeer vermakelijk of intrigerend, maar we moeten ons terdege bewust zijn van hun duistere kant.

28

Speciale effecten

De mogelijkheden

Speciale effecten ofwel SFX of SPFX worden tegenwoordig veel toegepast in films, videoclips en tv-series. Voor veel films is dit cruciaal voor het verhaal, voorbeelden hiervan zijn ‘Jurassic Park’, ‘King Kong’ en ‘Lord of the Rings’ (Smeagol). Voor andere films zijn de effecten gebruikt om de opnames goedkoper te maken, extra beelden te kunnen laten zien of simpelweg omdat het er spectaculairder uitziet.

Sanne Janssen Het gebruik van speciale effecten is al erg oud. Al in 1856 combineerde Oscar Rejlander 32 foto’s tot één foto. Maar het eerste erkende speciale effect was in de film geregisseerd door Alfred Clark. In de film ‘Mary, Queen of Scots’ moest een onthoofding worden gefilmd. Net voor het hoofd van Mary werd afgehakt werd de camera stop gezet en moesten alle acteurs zo stil mogelijk blijven staan. Nadat Mary vervangen was door een dummy werd er weer verder gefilmd. Deze techniek heet de stop-substitutietechniek en bleef erg belangrijk voor films in de daaropvolgende decennia.

In de jaren 20 en 30 werden er verschillende technieken toegevoegd en verbeterd. Één van deze technieken is het Schüfftan-effect. Hierbij wordt een achtergrond van schaalmodellen gebruikt. Het voordeel van deze techniek is dat de achtergrond ook bewegend kan zijn; zo kunnen er bijvoorbeeld ook schaalmodellen van vliegtuigen voorbij vliegen. De techniek werkt als volgt: Een camera wordt op de gewenste afstand op het toneel gericht waar de spelers

staan. De bovenkant van het beeld wordt op enkele meters van de camera afgevangen door een spiegel welke gericht is op het schaalmodel van de achtergrond. De achtergrond van het toneel moet zorgen voor de overlap met het schaalmodel. Dit is het grootste probleem van deze techniek.

29

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Later werden films opgenomen met 3D-modellen.

Een bekend voorbeeld hiervan is de eerste versie van ‘King Kong’ met de beroemde scene waarin de aap zich uitleeft op een metro. In deze film werd een model van de aap telkens een stapje verplaatst en werd er op deze manier een hele film geschoten. Het moge duidelijk zijn dat dit veel tijd kostte. Ook de acteur die op de filmset voorkomen moesten elke keer stil blijven staan en weer een klein stukje bewegen.

Op een gegeven moment was het afgelopen met het zwart-wit tijdperk. Nu kon er geen chocoladesaus meer worden gebruikt als bloed maar moesten alle technieken verbeterd worden om een realistische film te maken. Er werd veel met speciale effecten geëxperimenteerd, op deze manier zijn er enkele beroemde scènes gefilmd. In de film ‘The Ten Commandments’ werd de menigte gemaakt met een klein aantal mensen, werden de grote gebouwen van Ramses met modellen gefilmd en werd de Rode Zee

Einde van “Jason and the Argonauts”

weg door het overtrekken van de randen. Wel moet er dan goed opgelet worden dat het lijntje telkens op dezelfde plek ligt, anders komt er een schokkend beeld. Dat ‘schokkende’ effect kan ook gewenst zijn en wordt bijvoorbeeld gebruikt in de videoclip van ‘Take me on’ van a-ha.

In de jaren 70 waren er enkele grote veranderingen.

De eerste is een economische. Door de recessie Scène uit King Kong (1933)

Rotoscoping

gespleten met behulp van watertanks en deelopnames. Een ander bekend voorbeeld is het einde van ‘Jason and the Argonauts’. Hierin is een gevecht te zien met zeven skeletten. Dit hele gevecht is gemaakt door ze elke keer een klein beetje te verplaatsen.

In de jaren ‘50 en ‘60 werd veel gebruik gemaakt van een rotoscope. Dit is een apparaat waarbij de film wordt geprojecteerd op een soort glasplaat. Er kan dan getekend worden op de glasplaat wat dan wordt toegevoegd aan de film. Dit moest vroeger nog frame voor frame met de hand gebeuren. Op deze manier is het lichtgevende effect aan de lightsaber van Star Wars toegevoegd. Ook zijn er op deze manier verschillende realistische tekenfilms ontstaan, simpel-

30

werden de speciale-effecten-afdelingen van studio’s opgeheven. De medewerkers moesten hierdoor voor zichzelf beginnen of richtten kleine bedrijfjes op. Hierdoor werd verdere specialisatie mogelijk.

Een andere verandering was het grote succes van science-fiction films als Star Wars. Deze films zitten vol met dure en indrukwekkende speciale effecten.

Zo werd er steeds meer geïnvesteerd in SFX en kwam langzaam ook Computer Generated Imagery (CGI) op gang. Deze techniek maakt complete gedeeltes achteraf met de computer. De eerste film die totaal door CGI gemaakt is, kwam pas in 1995 en was ‘Toy Story’.

Door deze laatste ontwikkeling werd de opdeling in special effecten duidelijker. Er is namelijk een opsplitsing tussen speciale effecten die mechanisch, op de set worden gecreëerd en effecten die achteraf met de computer worden toegevoegd. Onder mechanische effecten wordt niet alleen het verplaatsen van 3D-modellen verstaan maar ook het laten ontploffen van bloedzakjes, het creëren van monsters of dikke, jonge, oude en misvormde mensen met behulp van latex, het namaken van weersomstandigheden en het laten afgaan van explosies.

Voor sommige effecten zijn beide soorten nodig, een voorbeeld hiervan is het bullet-time effect zoals het gebruikt is in ‘The Matrix’. In een van de meest bekende scènes uit de film worden kogels ontweken terwijl de camera om de speler heen draait. Hiervoor zijn er verschillende camera’s gebruikt die onder dezelfde hoek stonden met de grond en in een ovaal om Keanu Reeves heen. Om de extreme vertraging er niet schokkering uit te laten zien zijn er geïnterpoleerde frames gemaakt op iedere camera. Ook zijn de beelden geïnterpoleerd bij het overstappen naar de volgende camera. Hierdoor lijkt of het publiek langzaam om het schouwspel heen draait terwijl de tijd bijna is stilgezet. Een andere bekende toepassing van het bullet-time effect is de clip van ‘Freak on a leash’ van Korn. Echter wordt er met bullet-time effect niet persé een kogel bedoeld, maar gaat het om de extreme slow motion.

Een ander effect waarbij beide categorieën nodig zijn is morphing. Dit is een techniek die eerder in videoclips werd gebruik dan in films. De techniek laat twee beelden in elkaar overgaan. De bekendste videoclip waarin deze techniek is toegepast is ‘Black and White’ van Michael Jackson. De eerste film waarin het is toegepast is ‘Alien: resurrection’. Hierin zie je een jong iemand, ingezoomd op zijn gezicht, overgaan in een ouder persoon.

Er zijn ook speciale effecten waarbij latere montage niet mogelijk is, bijvoorbeeld concerten en goochelshows. Toch kan er tegenwoordig ook hier live veel gerealiseerd worden. Zo hebben de The Gorillaz weleens hun geanimeerde karakters laten optreden of wordt er bij Rammstein werkelijk alles met vuur uitgehaald wat je je maar kan bedenken. Het spreekt voor zich dat er in deze categorie veel minder mogelijkheden zijn.

In de toekomst zal er waarschijnlijk in films vrijwel alles met de computer kunnen en worden toegevoegd.

Dit zal voor veel films kostendrukkend werken terwijl het er voor de kijker ongekend realistisch uit zal zien.

Wanneer men echter eens de tijd neemt om te kijken naar de aan draadjes opgehangen Thunderbirds of de schokkende beelden van Pingu zal men zien dat het er inderdaad niet zo realistisch en spectaculair uitziet als ‘Alice in wonderland’ in 3D maar dat dat de pret helemaal niet drukt.

31

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Advertorial sche invulling als de economische justificatie) en het voorbereiden en begeleiden van grote onderhoudstops.

Een van de pluspunten voor mij is dat het erg afwisselend werk is; het ene moment zit je op je kantoor een proces te simuleren, het volgende moment ben je buiten in de fabriek en later zit je in een vergadering met het management, allemaal op dezelfde dag.

Ook op de langere termijn biedt ExxonMobil veel mogelijkheden en uitdagingen. Elke jonge engineer neemt naast verschillende trainingen deel aan het jobrotatie proces waarbij je ongeveer om elke 2 jaar door stroomt naar een andere functie binnen het bedrijf. Afhankelijk van je persoonlijke voorkeur kunnen de jobs inhoudelijk sterk wisselen; van bijvoorbeeld technisch expert, naar crude trader of zelfs marketing manager. Afhankelijk van jou flexibiliteit kunnen deze jobs overal binnen Europa en op termijn wereldwijd zijn. Op deze manier stimuleert ExxonMobil jou om continu te ontwikkelen.

Ik denk dat ik met ExxonMobil een prima keuze heb gemaakt en ik nodig iedereen die interesse heeft dan ook van harte uit om eens te komen kijken bij onze inhouse dagen of om mee te doen met een masterclass of de Sneak Preview!

Meer informatie of online solliciteren: www.exxonmobil.nl/careers

Ik ben Fons Raemaekers, 26 jaar, en sinds 1 mei 2009 werkzaam bij ExxonMobil als process engineer van de Flexicoker op de raffinaderij in Botlek-Rotterdam. Voordat ik bij dit petro-chemische bedrijf aan de slag ging heb ik werktuigbouwkunde gestudeerd aan de TU/e. Na mijn bachelor heb ik eerst een stage in Melbourne, AustraliĂŤ gedaan voordat ik bij professor Henk Nijmeijer ben gaan afstuderen in de dynamica en regeltechniek. Na mijn afstuderen ben ik direct aan de slag gegaan bij ExxonMobil.

In eerste instantie was ik nog weinig bekend met dit bedrijf, ondanks dat het toch het grootste particuliere bedrijf ter wereld is.

Ik wist wel dat ik in de energie sector aan slag wilde, omdat hier de komende 50 jaar enorm veel uitdagingen en ontwikkelingen liggen. Tijdens de business course van ExxonMobil - de Sneak Preview – ben ik enthousiast geworden om bij ExxonMobil te gaan werken. Ik kreeg een goed beeld hoe het bedrijf werkt en de sfeer binnen het bedrijf; met name de open en no-nonsense mentaliteit van de mensen die er werken.

De Flexicoker is een door ExxonMobil ontwikkeld proces waarbij zware olieproducten, die bijvoorbeeld worden gebruikt in de asfalt industrie, worden omgezet tot lichtere, waardevollere olieproducten zoals diesel, benzine en LPG. Als process engineer ben ik technisch verantwoordelijk voor dit gedeelte van de raffinaderij, wat na enkele jaren TU/e een flinke uitdaging is. In mijn werk houd ik me bezig met de dagelijkse opvolging en optimalisatie van dit proces, het maken van nieuwe ontwerpen (zowel techni-

Direct contact: bnlrecruitment@exxonmobil.com

32

Disney

Mickey Mouse en Donald Duck

Mickey Mouse, Donald Duck, Pluto en Goofy, wie kent ze nou niet? Het zijn enkele namen van de welbekende Walt Disney cast. Bij wie is het allemaal begonnen en hoe zijn we tot de Walt Disney zoals we die nu kennen gekomen.

Bart Welling De oprichting Walt Disney werd in 1923 opgericht door Walter Disney. Het begint allemaal wanneer Walter zes jaar oud is. Op dat moment leeft hij samen met zijn familie op een boerderij in Marceline. De buurman betaalt Walter om zijn paard na te tekenen en de eerste stap tot tekenaar is gemaakt. Op negen jarige leeftijd neemt Walter deel aan een zaterdagcursus aan de Kunstacademie in Kansas City. Hier leert hij ook de Pfeiffers kennen. Zij nemen hem mee naar het theater waar Walter voor het eerst te maken krijgt met motion picture. Als Disney 15 is, gaat hij elke avond naar de Kunstacademie in Chicago en maakt hij cartoons voor de schoolkrant. Een jaar later besluit Walter te stoppen met school om bij het leger te gaan. Hij wordt echter geweigerd en gaat bij het Rode Kruis. Na de oorlog besluit Walter een carrière te beginnen als tekenaar. Met de hulp van zijn broer, Roy Disney, lukt het Walter om een tijdelijke baan te krijgen bij een kunststudio. Hier ontmoet Walter Ub Iwerks, met wie hij later samen de welbekende Mickey Mouse leven in blaast.

slaat aan bij het grote publiek en dit is het begin van Disney Brothers’ Studio, later omgedoopt tot The Walt Disney Company. Ub Iwerks wordt erbij gehaald en samen met Walter Disney creëren ze Oswald the Lucky Rabbit. Hiermee wordt een nieuw contract getekend met Universal Studios, die de animaties voor Walter distribueert. De nieuwe serie slaat aan als een bom en Walter vraagt aan Universal Studios om een groter budget. Hij krijgt echter te horen dat hij moet snijden in zijn budget en dat hij helemaal niets te zeggen heeft over de Oswald serie. In het contract staat namelijk aangegeven dat de rechten over de Oswald serie van Universal Studios zijn. Daar bovenop blijkt Universal Studios alle werknemers van Walter overgenomen te hebben, behalve Ub Iwerks. Met pijn in zijn hart keert Walter Universal Studios de rug toe om weer helemaal opnieuw te beginnen. Één les heeft Disney hieruit geleerd. Voortaan zal hij ervoor zorgen dat hij alle rechten van de karakters die zijn bedrijf maakt in handen heeft.

Belangrijke karakters Samen met Iwerks creëert Walter het nu nog steeds bekende symbool van The Walt Disney Company, Mickey Mouse. De muis is gemaakt als vervanging van de populaire Oswald. Samen met Mickey Mouse ontstaat ook Minnie Mouse. De eerste film waarin Mickey is te zien, is ‘Plane Crazy’. Het plot van ‘Plane Crazy’ is vrij simpel gehouden. Mickey bouwt zijn eigen vliegtuig en vraagt Minnie mee op de eerste vlucht. Tijdens de vlucht probeert Mickey Minnie herhaaldelijk te kussen, maar telkens zonder succes. Uiteindelijk probeert hij het met geweld en Minnie springt met een parachute uit het vliegtuig. Mickey Mouse verliest de controle over het vliegtuig en meerdere hilarische situaties leiden uiteindelijk tot een noodlanding. ‘Plane Crazy’ is nog in zwart wit gemaakt en bevat geen geluid. De kijkers waren sceptisch en wa-

Na verschillende banen als tekenaar en een mislukte poging om een eigen studio in Kansas City te beginnen besluit Walter samen met zijn broer naar Hollywood te vertrekken. Samen beginnen ze daar een studio en brengen ‘Alice Comedies’ uit. Deze animatie

33

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

ren niet onder de indruk van Mickey Mouse. Door het negatieve ontvangst kan Walter geen distributeur vinden voor zijn animatie. Hij laat zich hierdoor echter niet uit het veld slaan en maakt nog een Mickey Mouse filmpje: ‘Steamboat Willie’. Dit is de eerste Mickey film met geluid en de eerste waarvoor een distributeur is gevonden. De stemmen van Mickey en Minnie worden ingesproken door Walter Disney zelf.

Het op één na populairste karakter van de Disney Wereld is Donald Duck. Donald Duck verschijnt voor het eerst in ‘The Wise Little Hen’ op 9 juni 1934. Het idee voor Donald ontstaat als Walter de eendenstem van Clarence Nash hoort. Walter creëert de eend en vraagt Clarence Nash voor de stem van Donald. Nash heeft 51 jaren lang de stem van Donald ingesproken. De standaard kleding van de eend is een matrozenshirt, een matrozenpet en een rode strik. Alleen als Donald gaat zwemmen draagt hij een broekje.

Iedereen weet dat Donald altijd pech heeft. Dit komt waarschijnlijk doordat hij geboren is op vrijdag de dertiende. De eerste samenwerking tussen Mickey en Donald komt tot stand in de film ‘Orphan’s Benefit’, waarbij Donald twee gedichten voordraagt maar telkens uitgelachen wordt door de weeskinderen.

Tijdens de Tweede Wereld Oorlog worden de Disney studios gecontracteerd door het Amerikaanse leger. De werknemers moeten training en instructiefilms maken voor de soldaten. Voor de thuisblijvers ontstaan moraal verhogende korte films, een bekende is ‘Der Fuehrer’s Face’ waarin Donald Duck de hoofdrol heeft. In de film droomt Donald dat hij werkt in een wapenfabriek. Lange werkdagen en weinig eten zorgen ervoor dat Donald een zenuwinzinking krijgt. Vervolgens wordt hij wakker uit zijn nachtmerrie en kijkt met vernieuwde waardering naar de Amerikaanse vlag.

Themapark Eind jaren ’40 krijgt Walter het idee om een pretpark te bouwen voor zijn werknemers en hun kinderen. Het originele plan is het bouwen van een pretpark naast zijn studio, maar dit wordt verder ontwikkeld tot een grotere onderneming die we nu kennen als Disneyland. Walter spendeert 5 jaar van zijn leven aan de ontwikkeling van het pretpark. Op 18 juli 1955 wordt Disneyland offici-

eel geopend. Het themapark bestaat onder andere uit verschillende attracties gebaseerd op succesvolle Disneyfilms.

Eind 1966 laatt Walter Disney zich operen aan zijn nek. Na röntgenfoto’s te hebben gemaakt, krijgt Walter vervelend nieuws te horen. De doktoren hebben een zeer grote tumor op zijn linker long ontdekt. Vijf dagen later wordt Walter ook hiervoor behandeld, maar de tumor blijkt te groot om te behandelen en de doktoren besluiten zijn long weg te halen. Walter wordt verteld dat hij nog maar een half jaar te leven heeft en op 15 december 1966 overlijdt hij.

Zoals je hebt kunnen lezen heeft Walter Disney in zijn leven heel veel bereikt op het gebied van animatiefilms. Voor zijn werk is hij 59 keer genomineerd voor een Oscar waarvan hij 26 keer de naakte ridder in ontvangst heeft genomen. Dit maakt hem recordhouder van het aantal genomineerde en ontvangen Oscars.

Na Walters overlijden heeft zijn broer en medeoprichter de touwen in handen genomen. Het bedrijf dat Roy en Walter in 1923 samen oprichten, is uitgegroeid tot een bedrijf met een jaaromzet van meer dan 35 miljard Amerikaanse Dollar. Het bestaat uit vijf vakantieoorden, elf attractieparken, twee waterparken, negenendertig hotels, acht filmstudio’s, zes platenmaatschappijen en elf kabeltelevisienetwerken.

34

3D beeld

Uitgelicht

Wie denkt dat 3D een opmars van de laatste jaren is, heeft het mis. Het is zelfs niet een techniek van de laatste decennia. Reeds in 1890 werd het eerste patent om 3D film te vertonen ingediend; 32 jaar later was de eerste 3D vertoning een feit. Welke technieken liggen ten grondslag aan de huidige doorbraak van 3D televisie?

Jos Feijen Stereoscopie Het verschil bij een gewone film ten opzichte van een 3d film, is dat bij een 3d film de beelden voor het linker en rechteroog apart opgenomen worden. Door deze beelden ook aan het linker respectievelijk rechter oog te tonen, misleiden we onze hersenen. Zij combineren beide beelden tot een 3d beeld waardoor we denken naar een 3d omgeving te kijken. Dit fenomeen wordt ook wel stereoscopie genoemd. Echter, de enige techniek die verwant zou moeten met de term 3d, zijn

hologrammen. Pas dan kijk je naar een werkelijke 3d omgeving, waar je ook omheen kunt lopen.

Figuur 1. De combinatie van een beeld voor het linkeroog en een beeld voor het rechteroog, maakt dat je diepte kunt zien.

Toen in 1922 de film ‘The power of love’ voor een select gezelschap werd vertoond, was dat nog door middel van analglyphen. Lang hiervoor, in 1844, deed de 3D foto zijn intrede. Hierbij werden twee foto’s van een object of landschap gemaakt, waarbij het camerastandpunt van de tweede foto 6 cm (de afstand tussen je ogen) naast die van de eerste ligt. De foto’s werden naast elkaar gelegd en via een aantal lenzen werd de linkerfoto op het linkernetvlies geprojecteerd, en de rechter foto op het rechter. Zo ontstaat een werkelijke weergave van wat de mens ziet en daarmee een 3D beeld van de omgeving, beter bekend als stereoscopie.

35

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Terug naar 1922. De kunst was dus om voor een publiek een 3D film te produceren, die voor het publiek ook als zodanig waar te nemen was. Dit werd gedaan door de film weer met twee lenzen op te nemen en de beelden om en om op de film te projecteren. Echter, de ene werd met rood licht gefilterd en de andere met blauw licht. Wie er later met een blauw-rood brilletje naar kijkt ziet wederom twee verschillende beelden met beide ogen.

Door de filters is het beeld echter bijna alleen waar te nemen als zwart wit: de meeste kleuren gaan verloren door de filters. Daarnaast werd er veel geklaagd over alle rode en blauwe schitteringen, die je ziet als je niet op het juiste punt focust. Omdat bioscopen destijds nog niet bepaald breed gezaaid waren en de productie van een 3D film produceren een zeer dure en tijdrovende klus was -de opnames van ‘the power of love’ begonnen in 1915- was het niet rendabel om 3D films te maken. Toch hebben nog enkelen het geprobeerd, maar stuitten telkens op hetzelfde probleem: niemand had er veel geld voor over om het te zien.

Het duurde dan ook tot na de tweede wereldoorlog voordat er een tweede opleving ontstond omtrent 3D film. Ditmaal werd er ook een nieuwe techniek gebruikt om het linker en rechter oog een verschillend beeld te geven. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de polarisatie richting van het licht. De film wordt geprojecteerd met behulp van twee projectoren, een voor het beeld voor het linker oog en een voor het beeld voor het rechter oog. Ook is voor beide projectoren een polarisatiefilter geplaatst die het licht maar in één richting door laat. Deze filters voor beide projectoren zijn ten opzichte van elkaar 90° gedraaid. Door nu in het brilletje ook polarisatiefilters te gebruiken die ook 90° van elkaar gedraaid zijn, worden de beelden van elkaar gescheiden en wordt het stereoscopisch effect bewerkstelligd.

Met deze techniek werd voor WOII al her en der geëxperimenteerd, maar pas in 1952 ontstond er een nieuwe opleving. Met wat tegenwoordig een kaskraker genoemd wordt, werd de flim ‘Bwana Devil’, de eerste 3D film in kleur, geïntroduceerd. In de daaropvolgende jaren werden er ongeveer 40 3D films gemaakt. Ook werd in deze ‘opleving’ stereogeluid voor het eerst toegepast in een bioscoop.

Zowel 3D beeld als stereogeluid hebben destijds

Figuur 3. Het publiek kijkt fascinerend naar de 3D film ‘Bwana Devil’

veel mensen bij de televisie weggetrokken. Toch hebben onze (groot) ouders nog lang op een definitieve doorbraak van 3D moeten wachten. In het begin waren de mensen nog overrompeld door het 3D effect, later werden ze echter wat kritischer. Het was namelijk nog bijna onmogelijk om gedurende Figuur 2. Een polarisatiefilter

36

geprint. De beelden voor het linker en rechteroog stonden op die rol boven elkaar. De film kon nu met één speciale projector geprojecteerd worden. Toch was dit een relatief kleine opleving vergeleken met die van de jaren ’50. Ditmaal wilden veel producers het risico niet nog een keer nemen, en waren vooral films in het genre ‘18+’ geliefd om in 3D te produceren.

Figuur 4. Een stereo filmcamera. Hiermee kan op één rol twee beelden tegelijk geschoten worden.

een uur de twee projectoren volledig synchroon te laten lopen. Ook moesten de filmrollen regelmatig gerepareerd worden, maar daarna was de ene rol niet meer synchroon met de andere. Zodra de rollen niet meer gelijk lopen ontstonden er allemaal zwevende en dubbele beelden, waardoor veel mensen klaagden over hoofdpijn. Ook konden slechts enkele bioscopen het zich veroorloven een zilver projectiescherm, dat nodig was om het gepolariseerde licht juist te weerkaatsen, aan te schaffen. De andere bioscopen kozen liever voor een andere en veel goedkopere nieuwigheid: breedbeeld. Samen leidde dit in 1953 tot een dip, en in 1955 tot een voorlopige stop op 3D films.

10 jaar later volgde een volgende opleving. Deze ontstond doordat een aantal nadelen van het tonen van een 3D film werden weggehaald. De films werden niet langer op twee rollen, maar op één rol

In 1985 brak 3D definitief door in de bioscoop.

Deze doorbraak werd geleid door de introductie van IMAX. Een van de voordelen van IMAX waarop 3D meeliftte, waren de wiskundige algoritmes om fouten in het beeld te reduceren. Er waren nu voor het eerst bijna geen mensen meer die klaagden over hoofdpijn. Vanaf dit moment worden er veel films in 3D geproduceerd en worden het sterke publiekstrekkers in attractieparken. Disneyland Paris en later de Efteling gaven bezoekers een 3D voorstelling. Waarbij de laatste nog extra dimensies toevoegde door wind, water en stoelbewegingen toe te voegen.

Sindsdien is het een stijgende lijn wat betreft 3D. Steeds meer films worden in 3D geproduceerd, meer dan de helft van de IMAX bioscopen kan 3D afspelen en de consument is bereid om een kleine meerprijs te betalen voor een film in 3D. Nu rest er nog maar één grote stap voor 3D: de televisie in de huiskamer.

TV’s met ingebouwde polarisatiefilters zijn veel te duur om aan de consument te verkopen. Om ook hier door te breken is dus een nieuwe techniek nodig: de wisselprojectie. Hier wordt om de beurt het rechter en het linker beeld geprojecteerd. Het publiek moet gebruik maken van shutter brillen. Dit zijn brillen waarvan ieder glas om de beurt ondoorzichtig gemaakt kan worden. Wanneer het linker beeld wordt vertoond zal het rechter glas ondoorzichtig zijn en andersom. De brillen moeten dus wel gelijk gelegd worden met de projectie. Dit gebeurt meestal door middel van een sensor in de bril die in verbinding staat met een sensor boven het scherm.

Een klein nadeel is wel dat shutter brillen actief zijn, wat inhoudt dat ze voorzien moeten worden van stroom. Hierdoor zullen de prijzen van shutter brillen relatief gezien hoog liggen en ze zullen na 20 uur gebruik weer opgeladen moeten worden.

De wissel projectie techniek met shutter brillen

Figuur 5. In tegenstelling tot bij oude films, kan een foto wel beide beelden tegelijk bevatten. Dit wordt dan een anaglyph genoemd.

37

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

kijker vanaf precies de juiste plek te laten kijken.

Dit gaat met behulp van een filter die zorgt dat de pixels van het ene beeld alleen in het rechteroog terecht komen en de pixels van het andere beeld alleen in het linkeroog. Hoewel dit een goedkope techniek is, zijn er twee grote nadelen. Doordat licht geblokkeerd wordt is het beeld altijd relatief donker, maar een belangrijker nadeel is dat er maar één kijker kan zijn die zich steeds op de goede plek bevindt.

Figuur 6. Door een parallax filter voor de pixels te zetten, kun je voor één kijkpositie het linker en rechter oog een ander beeld geven.

Figuur 7. Een lenticular geeft de mogelijkheid om, zonder verlies van licht, op verschillende plekken het linker en rechter oog een verschillend beeld te geven.

verlangt wel van het de 3D TV, dat deze een hoge resfresh rate heeft. 100Hz of 120Hz is voor menig LCD TV normaal, maar om de 3D ervaring soepel te laten verlopen is een dubbele snelheid gewenst, ongeveer 240Hz. Hoe lager de refresh rate, des te eerder je als kijker de ‘overgang’ tussen frames ziet.

Dit is een van de redenen waarom plasma hét medium is voor 3D. Plasma TV’s hebben namelijk over het algemeen een veel hogere refresh rate dan LCD TV’s (600Hz tegenover 120Hz of 240Hz).

Van deze tv’s zijn inmiddels een aantal varianten op de markt. Toch is de prognose dat de huiskamerdoorbraak nog even op zich laat wachten. De consument loopt liever niet de hele dag met een brilletje rond. Het autostereoscopisch scherm moet hierin verandering brengen. Deze geeft, zoals de naam al zegt, zelf een 3d weergave van de werkelijkheid. De eenvoudigste manier deze te genereren is om twee beelden tegelijk op het beeldscherm tonen en de

Dit is op te lossen met een multi-view scherm. Dit scherm genereert niet twee, maar een heleboel verschillende beelden, zodat de kijker zich in een bepaalde zone vrij kan bewegen en toch 3D kan zien. Dit is onmogelijk met een parallax barrier omdat deze te veel licht zou blokkeren. In plaats daarvan gebruiken deze systemen een lenticular.

Een lenticular is een laag van lenzen die op de pixels geplaatst wordt. Elke lens is bolvormig, waardoor het licht wat normaalgesproken naar buiten divergeert, in een bepaalde richting wordt gebundeld.

Een bekend voorbeeld van een lenticular is het reclamebord waarvan het beeld mee lijkt te bewegen als je erlangs loopt. De lenzen zorgen ervoor dat het niet uitmaakt hoe de kijker voor het beeld staat.

Zo is wederom opmerkelijk hoe de producent zich aanpast aan de consument. Met vallen en opstaan, doorzettingsvermogen van producenten, een beetje hulp van IMAX en de pornografische industrie is 3d geworden tot wat het nu is. En wie weet wat de toekomst brengt.

Tv kijken 2.0 Neem een wisselprojectie 3d tv: als je een hoge refresh rate hebt van, zeg, 1600hz, en een paar koptelefoons, kun jij eindelijk ongestoord voetbal kijken, je moeder naar popstars, je broerjes kunnen een potje gamen op de xbox en je vriendin kijkt naar GTST… En dat alles op één tv.

38

Prijsvraag Ook deze Ster weer een leuke prijsvraag. De prijs die je kunt winnen is een bierkaart te gebruiken in de Weeghconst.

Wil je kans maken op deze bierkaart? Lever dan je antwoord in de Simonkamer in of e-mail naar redactie@simonstevin.tue.nl.

Vermeld hierbij duidelijk je naam. De prijs wordt verloot onder de correcte inzendingen en de winnaar zal bekend worden gemaakt in de volgende uitgave van de Simon Ster.

Prijsvraag Ster 41.6 Op de onderstaande afbeelding is een detail gefotografeerd van een object. Om je op weg te helpen: het object staat in de Simonkamer. Raad jij welk object het is, dan win jij de bierkaart.

Winnaar Ster 41.5 De prijsvraag van Ster 41.5 was het raden van het object aan de hand van een detailfoto. De detailfoto was genomen van de twee bordenwissers die in de Weeghconst bij de dartborden liggen. Jesper Sachteleben had het goede antwoord gegeven en kan zijn bierkaart komen ophalen in de Simonkamer.

Sterrenhoekjes Lex: “4.23… Jezus dat is helemaal boven.”

Jasper: “Copyright schenden heeft nog nooit iemand moeilijk over gedaan.”

Simonkamer gesprek over de beperkte sponsoring die Protagoras weet binnen te halen: David: “Waarom gaan ze niet bij banken langs?”

Thomas: “Er is maar één bank waar ze terecht kunnen: de voedselbank.”

Sjors: “Wij worden gesponsord door de krijgsmacht, Prot door het Leger des Heils.”

MaartenL na 3 uur pauze: “Ik heb de laatste tijd hoofdpijn als ik nadenk.”

Sam over de verkiezingsuitslag: “Hoezo paars-plus?

Als je rood blauw en groen mengt, krijg je volgens mij vies bruin hoor.”

Rik leest de rapportcijfers van Oranje: “Joh, die kerel heeft hier OGO gedaan: 7, 7.5, 6, 6.5…”

Vriendin Bastian (niet W): “Wat is een schuifmaat?”

Maarten: “Dit filmpje gaat wel heel lang door.”

Vent: “Het is een GIFje!” Jos: “Bastian heeft echt een gezicht waar je op kunt lijken.”

RobinvHoek tijdens een gesprek over de vervaardigingscursus: “Het prototiete.”

Evert over de busjes tijdens de minireis: “Ik houd niet van rechtzaken, maar in dit geval…”

Jasper: “Hé, je kunt ook geen radiozenders in deze tunnel ontvangen.”

Lennart: “Jawel, je kan radio 1 ontvangen.”

Sjors: “Huh, dan hebben ze ook tunnelvisie.”

Evert: “En die ober was niet te verstaan.”

Jasper: “Oberin!”

39

Activiteiten

Simon Ster 41.6 | augustus 2010

Een update

Excursie LyondellBasell 1 juni In samenwerking met Japie en Kivi Niria werd op dinsdag 1 juni een excursie georganiseerd naar LyondellBasell in Zevenbergen.

Na een presentatie over het bedrijf waarin vooral voor scheikundige interessante informatie werd verstrekt gingen we het terrein van het bedrijf op. Daar waren ze op dat moment bezig met een turn-around van één van de fabrieken. Tot slot waren we nog in de gelegenheid om onder het genot van een drankje en hapje de laatste vragen te stellen aan werknemers van LyondellBasell.

sfeer compleet. Sommigen namen het thema dusdanig serieus, dat zij hun onderbroek gemakshalve thuisgelaten hebben. Dit heeft voor veel opschudding en vermaak gezorgd onder de wel onderbroekdragende feestgangers. Het feest werd als dusdanig voortreffend beschouwd, dat er zelfs meisjes van ‘mise en place’ foto’s kwamen nemen. De rest van de avond werd opgevuld door vreugdvol dansende en drinkende mensen, die tot vroeg in de ochtend uurtjes de passie voor het dansen niet opgaven. Voor foto’s zie www.sjaakie.nl.

Jeremy Karouta

Daan Dams

Paintballen 2 juni

Ouderdag

Op 2 juni heeft de activiteitencommissie voor de eerstejaars geregeld dat we konden gaan paintballen bij Aquabest. 25 schietgrage W-ers hadden zich ervoor aangemeld en dat beloofde een mooi spel te worden. Er werden twee teams gevormd en de eerste verfkogels werden in de geweren geladen. Simon Stevin had voor 200 balletjes per persoon geregeld. Eerst speelden we het spel waarbij geteld werd hoeveel spelers het ene team van het andere team heeft geraakt. Eén team bleek over veel goede schutters te beschikken en won dan ook. Daarna zijn we verder gegaan met het welbekende capture the flag spel. Hierbij ging het grotendeels gelijk op, maar de kogels van het team één waren sneller op, dan de kogels van team twee. Dit bleek funest te zijn voor team één en team twee kwam als winnaar uit de bus.

Na flink wat schoten gelost te hebben, zijn we weer naar de TU terug gegaan om het geheel in de Weeghconst af te sluiten met een barbecue.

Zaterdag 4 juni. Een supermooie dag en ik moet gaan “studeren”!

Natuurlijk wil ik graag een keer zien hoe mijn kind de dag door brengt, maar moet dat vandaag? Na een warm onthaal begint een koud college (“Oh ja, ik had je moeten vertellen, dat je een warme trui mee moet nemen!”) en ook de combinatie van een Nederlands gesproken verhaal met een Engelse tekst op het scherm maakt op de ouders niet voldoende indruk om de temperatuur te laten stijgen, maar verhoogd zeker wel de waardering voor de prestaties van onze “kinderen”. De lunch staat gelukkig buiten in het zonnetje klaar en nu zien wij ook hoe mooi deze school gelegen is. Tijdens de rondleiding begin ik de superinteressante kanten van het vak werktuigbouwkunde te zien en last but not least mogen wij ook nog allemaal zelf aan de slag. Tijdens de proef van de satestokjes-met-elastiekjes-bruggen op bavariablauw is de spanning om te snijden en gaat zo menig trotse overtuiging in een “ooahhh” op.

Bart Welling

Uiteindelijk is het dus een hele leuke dag geworden en als die in het tweede jaar herhaald wordt zijn wij er zeker graag weer bij ook als het mooi weer is.

Moeder van Astrid van Sprang

W-hooglandersfeest Onder het genot van de geweldige covers van Larry Cook konden we de nacht van 2 op 3 juni doorkomen. De kilts, zelfgemaakte doedelzakken en blauwe verf zorgde voor de juiste Hooglanders ambiance. Het overheerlijke welkomstdrankje maakte de

40

Titel

Subtitel

“Ingewikkelde opdrachten? Lastige vraagstukken?

Nieuwe technieken? Graag zelfs! “

WERKEN AAN POWER TECHNOLOGY NEM is gespecialiseerd in Heat Recovery Steam Generators (HRSG’s) en Industrial & Utility Boilers. Door een HRSG in te zetten realiseren onze opdrachtgevers aanzienlijke rendementsverhogingen en minder CO2 uitstoot.

Complexe techniek Onze klanten weten het al! Zij zetten NEM graag in op hun innovatieve en complexe producten. NEM biedt hun de kwaliteit en knowhow die zij zoeken.

Door de jaren heen hebben we natuurlijk een behoorlijke technische knowhow opgebouwd en onze klanten leggen dan ook graag hun complexe vraagstukken bij ons neer. Een HRSG die nog sneller opstart, een boiler in een aardbevingsgebied of een project met een solar toepassing... NEM heeft het allemaal gerealiseerd!

Bij NEM worden deze boilers met al hun componenten niet alleen ontworpen tot in het kleinste detail, maar NEM begeleidt vaak ook de montage van de installatie ter plaatse. Daar komt veel bij kijken als je bedenkt dat het eindproduct wel dertig meter hoog, twaalf meter breed, zes meter lang kan zijn en dan ook nog ongeveer drieduizend ton kan wegen.

L OCATIE Egypt O PDRACHT 1 hybrid HRSG, 2 pressure levels behind GE Frame 6FA 75.9 MW GT. Natural Gas as well Solar heat as energy source.

C APACITEIT Steam capacity 46.7 kg/s

KIJK VOOR ONZE VACATURES OP WWW.WERKENBIJNEM.NL