SCF Magazine 10/2021

NR 7

PAŹDZIERNIK 2021

ROK XVI

ISSN 1734-7599

Tworzymy miejsca, które służą ludziom Benoit Charles, CEO Apsys Polska 25 lat Apsys na polskim rynku

_

PARTNERZY MERYTORYCZNI

GALERIA PRZYMORZE: Trwa proces odbudowywania footfallu... str. 24–27

MANUFAKTURA: Nowy kids experience str. 43–44

KG GROUP Komercjalizacyjny sukces Atutów... str. 56

‘MERCE Omnichannel i co dalej str. 80–81

Intencją właścicieli centrów handlowych jest wspieranie najemców

spis treści 4

10

partner wydania

puls rynku

55

73

panorama najemców

omnichannel, nowe technologie

Jest tylko jeden obszar, w którym mamy zdanie przeciwstawne z najemcami. To jest obszar czynszowy. Wszystkie pozostałe obszary, wymagają naszej współpracy – mówi Agata Brzezińska, członkini zarządu Polskiej Rady Centrów Handlowych, Head of CEE Pradera Management Poland.

Czytaj na stronach 14–15

Jesteśmy gotowi na dialog z PRCH Warto rozmawiać by wzajemne relacje zrównoważyć. Jesteśmy gotowi na instytucjonalny dialog z PRCH. Są obszary gdzie musimy działać wspólnie – mówi Paweł Kapłon, członek zarządu ZPPHiU. Czytaj na stronach 16–17

Retail parki mogą być w miastach poniżej 10 tysięcy mieszkańców Dzisiaj rozmawiamy o centrach convenience, które się składają z supermarketu, dwóch, trzech sklepów, gdzie miasto ma 6-8 tysięcy mieszkańców. Oczywiście musi być odpowiednio duży powiat albo gmina, która przekracza tę magiczną granicę 10-12 tysięcy mieszkańców – mówi Piotr Wasilewski, Head of Retail & Investment, Nuvalu.

Czytaj na stronach 34–36

Celujemy w miasta od około 80 tysięcy mieszkańców Szukamy lokalizacji w miastach od około 80 tysięcy mieszkańców wzwyż, natomiast to wszystko zależy też od specyfiki miasta. W tym roku koncentrujemy się na największym naszym rynku, czyli na aglomeracji warszawskiej – mówi Adam Kołodziejczyk, Prezes Zarządu Super-Pharm Poland.

Czytaj na stronach 63–65

4

PARTNER NUMERU

SCF MAGAZINE 2021

Tworzymy miejsca, które służą ludziom Apsys podsumowuje 25 lat funkcjonowania firmy w Polsce

Centra handlowe jutra na pewno nie będą już takie same. Pandemia sprawiła, że zakupy online rozwijają się w szybkim tempie, aby się wyróżnić, musimy poszerzyć ofertę rozrywkową i usługi oferowane przez centra handlowe w jeszcze większym stopniu niż do tej pory. Jednym z celów, który konsekwentnie realizujemy, jest doskonalenie działań w zakresie customer experience. Obszar ten jest niezwykle ważny dla utrzymania pozycji centrów handlowych jako głównego kanału handlu w Polsce – mówi Benoit Charles, CEO Apsys Polska

#Polska

#Apsys

25 lat temu Apsys – działająca na rynku nieruchomości firma o francuskich korzeniach – decyduje się rozwijać równolegle na dwóch rynkach: rodzimym, francuskim oraz polskim. Co zdecydowało o takim kierunku rozwoju, jakie były początki Apsys w Polsce?

W połowie lat 90. założyciel Apsys, Maurice Bansay, odwiedził Polskę i dostrzegł w niej potencjał realizacji nowoczesnych obiektów handlowych – takich, które wychodziły naprzeciw oczekiwaniom klientów, oferując im nie tylko podstawowe funkcje handlowe, ale również miejsca do spędzania czasu i rodzinnej rozrywki. Dziś taki profil obiektów handlowych wydaje się oczywisty, ale ćwierć wieku temu w Polsce dominował model centrów, których głównym filarem był hipermarket, wokół którego skupiały się punkty usługowe i kameralne butiki. Mogę więc śmiało powiedzieć, że dwie pierwsze inwestycje zrealizowane przez Apsys w 1999 roku – centrum handlowe Korona we Wrocławiu oraz Centrum Janki pod Warszawą – dały początek silnej firmie i stały się kamieniami milowymi w rozwoju branży retail w Polsce. Były

SCF MAGAZINE 2021

to pierwsze w kraju obiekty tzw. 3 generacji, które rozszerzyły podstawową funkcję galerii handlowych o rozrywkę i gastronomię. Uważam, że realizacja tych inwestycji była korzystna zarówno dla Apsys, który chciał tworzyć nowoczesne obiekty handlowe, jak i dla najemców szukających przestrzeni do rozwoju na polskim rynku. Bardzo żałuję, że nasze relacje zostały ostatnio nadwyrężone przez rygorystyczne regulacje prawne i silną ingerencję państwa. Mam nadzieję, że ta sytuacja się jeszcze unormuje, z korzyścią dla wszystkich stron.

Od samego początku kierujemy się tą samą filozofią, a jej sedno w poszczególnych okresach działalności Apsys oddają idee przewodnie określające aspiracje i kierunek działania. Nasze pierwsze motto Imagining tomorrow, którym kierowaliśmy się realizując centra handlowe Korona i Janki oraz Platan w Zabrzu, wyrażało przekonanie, że chcemy tworzyć miejsca, które wyrastają ponad „tu i teraz”, oferują nowe możliwości i wyznaczają trendy na lata.

Jakie były kolejne kroki Apsys na polskim rynku i które z nich zaważyły na tym, jak firma funkcjonuje obecnie?

Kolejnym kamieniem milowym było powstanie Manufaktury – dziś już kultowej inwestycji, która nie tylko odmieniła Łódź, ale wyznaczyła zupełnie nowe standardy funkcjonowania obiektu o charakterze komercyjnym w miejskiej, historycznej przestrzeni. Pomysł Maurice’a Bansaya, założyciela Apsys, na rewitalizację dawnej fabryki Izraela Poznańskiego i stworzenie w jej miejscu ogólnodostępnego rynku i wielofunkcyjnej przestrzeni handlowej, gastronomicznej i rozrywkowej, która będzie służyć mieszkańcom miasta, wydawał się szalony. Jednak właśnie to nowatorskie i odważne podejście było początkiem trwającego już 15 lat sukcesu Manufaktury. Inwestycja wciąż jest jednym z największych projektów rewitalizacyjnych w Europie i największym w województwie centrum kulturalno-rozrywkowym. Manufaktura urzeczywistnia ideę zawartą w kolejnym motto firmy – Iconic places – tworzenia miejsc, które stają się wizytówkami miast, immanentnymi elementami życia lokalnych społeczności, zaangażowanych w ważne dla nich sprawy i z szacunkiem odnoszących się do miejscowego dziedzictwa. Manufakturę sprzedaliśmy w roku 2012, ale nadal nią zarządzamy dla naszego wieloletniego klienta, funduszu Union Investment. Jesteśmy emocjonalnie związani z tym miejscem. Wciąż dbamy o jego rozwój, realizując nie tylko projekty inwestycyjne, takie jak zakończona w roku 2020

PARTNER NUMERU

przebudowa, ale również angażując się w projekty kulturalne, np. unikalne w skali światowej widowisko operowe Człowiek z Manufaktury.

Projektem, o którym mówiąc o Apsys nie sposób nie wspomnieć, jest otwarta w roku 2016 Posnania. Do jej realizacji przygotowywaliśmy się wiele lat ze świadomością, że na konkurencyjnym poznańskim rynku musimy zaoferować klientom koncept zapewniający zupełnie nowe doświadczenia. Tak zgodnie z ideą Iconic places powstało

Szans na dalszy rozwój upatrujemy także m.in. w inwestycjach typu food hall. Jestem przekonany, że w najbliższych latach wzrośnie zapotrzebowanie na nowoczesne koncepty gastronomiczne, dlatego już teraz myślimy o co najmniej dwóch tego rodzaju projektach.

W nadchodzących latach chcielibyśmy także mocniej zaznaczyć naszą obecność na rynku biurowym i mieszkaniowym

5

największe centrum w Wielkopolsce, które wciąż się rozwija, pozytywnie zaskakując zarówno mieszkańców regionu, jak i branżę. Siłą Posnanii jest wysoki standard obsługi klienta i różnorodna oferta wyjątkowych marek – zarówno modowych, jak i gastronomicznych. Obiekt zapewnia klientom dostęp do nowoczesnych technologii i udogodnień, istotna jest też jego unikalna estetyka. Sukces tych dwóch flagowych projektów ma swoje źródło nie tylko w innowacyjnym podejściu do projektowania, ale niesłabnącym zaangażowaniu w ich rozwój. Manufaktura i Posnania są laureatami prestiżowych nagród, przyznawanych przez najważniejsze polskie i międzynarodowe organizacje, takie jak m.in. Międzynarodowa Rada Centrów Handlowych, Polska Rada Centrów Handlowych, Europa Property czy CIJ Europe.

W ostatnich latach Apsys kieruje się hasłem Making cities vibe. Jak firma działająca na rynku nieruchomości postrzega swoją rolę w kształtowaniu miejskich przestrzeni?

Motto Making cities vibe nie tylko podsumowuje nasze długie doświadczenie na rynku nieruchomości. Traktujemy je jako zobowiązanie wobec miast – ich infrastruktury, architektury, kontekstu historycznego czy kulturowego – a przede wszystkim ich mieszkańców. Naszym celem jest ożywianie przestrzeni miejskich. W praktyce ten złożony i wymagający proces obejmuje dbanie o atrakcyjność i efektywność obiektów, zrównoważony rozwój i edukację ekologiczną, tworzenie przestrzeni bez barier architektonicznych i społecznych, współpracę z organizacjami pozarządowymi,

6

SCF MAGAZINE 2021

PARTNER NUMERU

pracę nad innowacjami technologicznymi czy realizację projektów z zakresu CSR. Wspomniana przez Pana idea zrównoważonego rozwoju nabiera w ostatnich latach szczególnego znaczenia w dyskursie społecznym i politycznym, wyznaczając standardy działania firm na całym świecie. Jak Apsys wdraża jej założenia?

W Apsys Polska angażujemy się w realizację celów zrównoważonego rozwoju zarówno w globalnych działaniach firmy, jak i wszystkich projektach oraz obiektach wchodzących w skład naszego portfela zarządczego. Zgodnie z Agendą ONZ, opieramy naszą działalność na dwóch filarach: Odpowiedzialna Konsumpcja i Produkcja oraz Wzrost Gospodarczy i Godna Praca. Zrównoważony rozwój w Apsys przekładamy na działania, dlatego wyznaczyliśmy sobie bardzo konkretne, policzalne cele na rok 2030. W zakresie polityki prośrodowiskowej są to zmniejszenie zużycia wody o 10%, 23% mniejsze zużycie energii elektrycznej, 50% mniejsza emisja CO2 oraz 100% zwiększenie ilości selektywnie zbieranych odpadów. Mamy już realne osiągnięcia w tym zakre-

sie, dzięki naszym działaniom w ciągu 5 lat o ok.

23% ograniczyliśmy zużycie energii elektrycznej w każdym obiekcie, ilość zużywanej wody zmniejszyła się o ok. 5 proc., ograniczyliśmy emisję CO2 o ok. 18 proc. w stosunku do roku 2014. W ramach selektywnej zbiórki odpadów zebraliśmy już ponad tonę produktów do recyklingu. Jednocześnie kierujemy się zasadą bioróżnorodności i równowagi w planowaniu przestrzennym.

Potwierdzeniem skuteczności naszego modelu zarządzania są certyfikaty ISO 14001 oraz 24 certyfikaty BREEAM – to czyni nas liderem w certyfikacji ekologicznej na polskim rynku handlowym.

Jako firma zatrudniająca ponad 300 pracowników bardzo poważnie podchodzimy do zapewnienia im godnych warunków pracy. Szanujemy ich doświadczenie i kompetencje, zapewniamy warunki do ciągłego rozwoju, przeciwdziałamy wszelkim formom dyskryminacji. Jednym z naszych celów wyznaczonych do 2030 roku jest podnoszenie poziomu satysfakcji pracowników o minimum 5% w skali roku. Dbamy o to, by mogli rozwijać się w strukturach firmy, dlatego konsekwentnie zwiększamy odsetek rekrutacji wewnętrznych – docelowo do 20%. Mamy fantastyczny zespół

posiadający wiedzę i kompetencje. Darzymy się wzajemnym zaufaniem, wielu pracowników jest z nami od początku istnienia firmy!

Niewątpliwie wieloletnie doświadczenie i realizacja wyjątkowych projektów daje Apsys silną pozycję w branży. Czym jeszcze zyskujecie zaufanie klientów na tym trudnym, bo bardzo konkurencyjnym rynku?

Nie boimy się innowacji, które wypracowujemy między innymi w ramach wewnętrznego think tanku Apsys Lab. Stawiamy przede wszystkim na rozwiązania „szyte na miarę”, maksymalnie dopasowane do potrzeb klientów. Efektem takiej symbiozy doświadczenia i ciągłego dążenia do poprawy jakości usług jest na przykład wprowadzona w ostatnich miesiącach w zarządzanych przez nas obiektach handlowych platforma TRACKEO Properties – narzędzie, które wypracowaliśmy z naszym partnerem, firmą Trackeo sp. z o.o. Platforma składa się z 3 modułów. Pierwszy, który pozwala na gromadzenie i analizę wielu różnych danych oraz generowanie w szybkim czasie wieloaspektowych raportów; kolejny, który służyć będzie komunikacji z wynajmującym, umożliwiający bez-

SCF MAGAZINE 2021

PARTNER NUMERU

7

-rozrywkowych, atrakcyjnym zagospodarowaniu przestrzeni przed obiektami i wprowadzaniu do nich formatów do tej pory nie kojarzonych z galeriami handlowymi, jak np. kluby z muzyką graną na żywo. W ten sposób rozwijamy obszar customer experience, który stanowi niepodważalną wartość galerii handlowych, odróżniającą je od rynku e-commerce. Co roku, w ramach programu At Your Service przeprowadzamy analizę jakości usług w centrach handlowych z naszego portfolio, dzięki której możemy nieustannie podnosić standardy w zarządzanych obiektach. W czasie pandemii Covid-19 zupełnie nowym wyzwaniem okazało się zapewnienie klientom i pracownikom centrów handlowych bezpieczeństwa sanitarnego, co wymagało nie tylko szybkości działania, elastyczności w dopasowywaniu się do dynamicznej sytuacji i zmieniających się regulacji prawnych, ale również dużej odpowiedzialności i konsekwencji we wdrażaniu i egzekwowaniu nowych rozwiązań. pieczną wymianę informacji, dokumentów i analiz z właścicielami obiektów; oraz moduł komunikacji z najemcami, który pozwala na szybki i efektywny kontakt w sprawach związanych z bieżącym funkcjonowaniem centrum handlowego.

To pierwsze na rynku narzędzie, które w tak kompleksowy sposób wychodzi naprzeciw potrzebom wynajmujących i najemców.

Usługi zarządzania są wiodącym obszarem działalności Apsys Polska. Co zmieniło się w podejściu do zarządzania z perspektywy ostatnich 25 lat?

To prawda, na rynku francuskim najważniejszym obszarem działania Apsys jest realizacja i zarządzanie własnymi obiektami. Spośród 12 obecnych na tym rynku, na szczególne wyróżnienie zasługują otwarte w 2013 roku Beaugrenelle, jedyna galeria handlowa w centrum Paryża, czy Steel w rejonie St Etienne, park handlowy najnowszej generacji otwarty w minionym roku, gdzie udało nam się stworzyć miejsce wyjątkowo przyjazne klientom i środowisku, bardzo zielone, z dużym udziałem rozrywki. W Polsce naszą siłą są wyspecjalizowane usługi zarządcze. Pierwsze obiekty w zarządzanie objęliśmy w 2001 roku, było to 18 centrów handlowych należących do Casino Poland. Dzisiaj skala naszej działalności jest niemal dwukrotnie większa, zarządzamy 33 obiektami w 20 miastach, naszymi partnerami są wiodący inwestorzy i fundusze inwestycyjne.

Od lat współpracujemy m.in. z Union Investment, Nepi Rockcastle, Newbridge i Cromwell Property Group. W naszym portfolio zarządczym znajdują

się zarówno nowoczesne obiekty o zasięgu regionalnym, jak i mniejsze, lokalne centra handlowe starszej generacji. W każdym przypadku musimy maksymalnie zadbać o potrzeby trzech grup naszych klientów – właścicieli obiektów, najemców oraz klientów. W ostatnich latach, w kontekście dynamicznego rozwoju sprzedaży przez internet, zmian nawyków mieszkańców miast, poszukiwaniu coraz to nowych, atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu oznacza to często decyzje o modernizacjach, wprowadzeniu nowych najemców, w tym konceptów pop-upowych, przemodelowaniu istniejących przestrzeni gastronomiczno-

Okrągła 25 rocznica skłania nie tylko do podsumowań, ale również do myślenia o przyszłości. Jakie są dalsze kierunki rozwoju firmy Apsys?

Wyrośliśmy na rynku centrów handlowych. Zawsze mieliśmy ambicje, by być jednym z jego liderów, kreować trendy i wyznaczać wysokie standardy świadczonych usług – to się na pewno nie zmieni. Ale jesteśmy firmą, która wciąż szuka możliwości rozwoju. To znamienne, że właśnie w 25-lecie firmy poszerzamy działalność Apsys i wkraczamy na nowe rynki: zarządzania obiekta-

8

SCF MAGAZINE 2021

PARTNER NUMERU

mi biurowymi i inwestycji mieszkaniowych. Pozostajemy wierni idei zarządzania opartej na jakości usług, doświadczeniu, skupieniu na człowieku i środowisku. Jesteśmy świadomi, że katalog obowiązków i kompetencji zarządców nieruchomości cały czas się rozszerza. Nasza rola polega na zrozumieniu potrzeb konsumentów, najemców i pracowników obiektów – konieczne jest skupienie się nie tylko na obsłudze technicznej i finansowej obiektu, ale także szeroko rozumianych inicjatywach proekologicznych, budowaniu poczucia wspólnoty i angażowaniu społeczności. Te założenia stały się podstawą autorskiego, wielopłaszczyznowego programu dla rynku biurowego – The Space. The Place. The People. Już niedługo będziemy mogli udowodnić jego skuteczność w pierwszych zarządzanych przez Apsys budynkach biurowych.

O szczegółach poinformujemy we właściwym momencie. Równolegle realizujemy pierwszą inwestycję mieszkaniową Apsys w Polsce – butikowe osiedle SOLEA Mieszkania przy Wyścigach, na warszawskim Służewcu. Projekt powstaje we współpracy z doświadczonym deweloperem mieszkaniowym. Od kilku miesięcy trwa przedsprzedaż mieszkań. Start budowy przewidziany jest na ostatni kwartał tego roku. SOLEA została zaprojektowana jako wielofunkcyjna, nowoczesna

przestrzeń, spełniająca kryteria certyfikatu ekologicznego BREEAM. Jeśli chodzi o naszą aktywność poza rynkiem obiektów handlowych, to warto także dodać, że odpowiadamy za komercjalizację części usługowej wieloetapowej inwestycji o profilu mieszkaniowo-usługowym SOHO by Yareal na warszawskiej Pradze Południe.

Jak widzi Pan dalszy rozwój firmy w ciągu najbliższych kilku lat?

Jak pokazały wydarzenia ostatnich miesięcy, trudno jest, nawet w wydawałoby się bardzo przewidywalnym biznesie, wybiegać daleko do przodu. Cały czas obserwujemy zmiany zarówno na rynku handlowym, biurowym, jak i mieszkaniowym. Centra handlowe jutra na pewno nie będą już takie same.

Pandemia sprawiła, że zakupy online rozwijają się w szybkim tempie, aby się wyróżnić, musimy poszerzyć ofertę rozrywkową i usługi oferowane przez centra handlowe w jeszcze większym stopniu niż do tej pory. Jednym z celów, który konsekwentnie realizujemy, jest doskonalenie działań w zakresie customer experience. Obszar ten jest niezwykle ważny dla utrzymania pozycji centrów handlowych jako głównego kanału handlu w Polsce. Szans na dalszy rozwój upatrujemy także m.in. w inwestycjach typu food hall. Jestem przekona-

Motto Making cities vibe nie tylko podsumowuje nasze długie doświadczenie na rynku nieruchomości.

Traktujemy je jako zobowiązanie wobec miast – ich infrastruktury, architektury, kontekstu historycznego czy kulturowego – a przede wszystkim ich mieszkańców.

Naszym celem jest ożywianie przestrzeni miejskich ny, że w najbliższych latach wzrośnie zapotrzebowanie na nowoczesne koncepty gastronomiczne, dlatego już teraz myślimy o co najmniej dwóch tego rodzaju projektach. W nadchodzących latach chcielibyśmy także mocniej zaznaczyć naszą obecność na rynku biurowym i mieszkaniowym.

puls rynku

Galeria Katowicka pozostanie tętniącym sercem miasta

Nasz projekt w Wilanowie będzie miał ludzką skalę

Od początku naszym założeniem był silny tenant-mix, zapewniający szeroki zakres usług, dostępność atrakcyjnych marek i wpisujący się w aktualne trendy. Mamy przyjemność gościć pod swoim dachem m.in.: Empik, Notino, Monki, Xiaomi, Samsunga – mówi Joanna Bagińska, Dyrektor Galerii Katowickiej.

Przyszłość należy do projektów wielofunkcyjnych, które będą połączeniem centrum handlowego, jakie znaliśmy do tej pory, z retail parkiem i przestrzenią miejską. To będą projekty najbardziej zbliżone do takich dobrze funkcjonujących miast i ulic miejskich. I taki będzie nasz projekt w Wilanowie – mówi Ada Walentek, Dyrektor Generalna, NHOOD Poland.

Więcej na str. 20

Więcej na str. 30

Karuzela będzie powiększać projekty Będziemy mieli albo wzrost czynszów, co powoli widzimy, albo spadek stóp kapitalizacji, bo gdzieś ten margines zysku trzeba generować. W przypadku parków handlowych czynsze są stosunkowo nieduże. Zmiana średniego czynszu o każde pół euro czy jedno euro daje w skali całości istotny wzrost – mówi Grzegorz Pękalski, Prezes Zarządu Karuzela Holding.

Więcej na str. 38

10

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE

SCF MAGAZINE 2021

SCF 2021: dwa dni intensywnych spotkań W tegorocznej, jesiennej edycji targów SCF 2021 wzięło udział 1241 osób. Ponad połowa z nich to członkowie zarządów spółek będących właścicielami sieci handlowych i innych najemców oraz centrów, parków handlowych i centrów outletowych. #Warszawa

#SCF 2021

Wśród wystawców dominowali operatorzy parków handlowych ale coraz częściej na swoje stoiska zapraszali także najemcy. Wśród kilkudziesięciu wystawców byli: Acteeum, Aldi, Apcoa, Atrium, BOIG, CBRE, Nhood, Digitall Concept, Enefit, IWG,

Immofinanz, Karuzela Holding, Lagardere, LCP Properties, Mallson, Metro Properties, Mihiderka, Napollo, Netto, Norcospectra, PKP, Perfect Light, Ros Peakside, Rossman, Saller, Shopp City/Nuvalu, Sierra Balmain, Sweet Gallery, Trei, Womak.

SCF MAGAZINE 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE

11

12

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE

SCF MAGAZINE 2021

Dwa dni rozmów o rynku Ważną częścią SCF 2021 były rozmowy o przyszłości rynku z kluczowymi jego uczestnikami. Twarzą w twarz i bez masek rozmawialiśmy z inwestorami, najemcami i dostawcami usług dla rynku centrów handlowych o wyzwaniach stojących przed ich firmami i całym rynkiem. #Warszawa

#SCF 2021 Wśród rozmówców Radosława Rybińskiego byli: • Paweł Kapłon, Wiceprezes Zarządu, ZPPHiU • Agata Brzezińska, Członkini Zarządu, PRCH • Magdalena Frątczak, Head of Retail, CBRE • Ada Walentek, Dyrektor Generalna, Nhood Polska • Michał Dorszewski, Franchise Director, IWG • Magdalena Kowalak, Prezes spółki zarządzającej Starym Browarem • Piotr Niemiec, Prezes Zarządu, Gastromall Group • Justyna Hara, Dyrektor Działu Najmu, Metro Properties • Jacek Wesołowski, Prezes Zarządu, TREI Real Estate • Maciej Kowalski, Dyrektor Zarządzający, Enefit • Krystian Modrzejewski, Dyrektor Zarządzający, LCP Properties • Wojciech Normand, Wiceprezes Zarządu, Deichmann Polska • Dorota Beltrani, Dyrektor Działu Komercjalizacji i Zarządzania Nieruchomościami, Grupa Napollo • Grzegorz Pękalski, Prezes Zarządu, Karuzela Holding • Rafał Maciejczuk, Business Development Manager, Norcospectra.

• Piotr Wasilewski, Head of Retail & Investment, Nuvalu • Paweł Kleszczewski, Dyrektorem Działu Nieruchomości i Ekspansji, ALDI • Jerzy Tymofiejew, CIO, Netto

SCF MAGAZINE 2021

Smaczna puenta pierwszego dnia Forum Wieczorne After Party jest już na stałe wpisane w program SCF. Tym razem ponad 400 osób spotkało się w restauracji Izumi Sushi, która jest prawdopodobnie najlepszym w swojej kategorii lokalem w Polsce. #Warszawa

#SCF 2021

SHOPPING CENTER FORUM 2021 CEE

13

14

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Intencją właścicieli centrów handlowych jest wspieranie najemców Jest tylko jeden obszar, w którym nasze zdania (wynajmujących i najemców – przyp. red.) są w sposób naturalny przeciwstawne.

To jest obszar czynszowy.

Wszystkie pozostałe obszary wymagają naszej współpracy – mówi Agata Brzezińska, członkini zarządu Polskiej Rady Centrów Handlowych, Head of CEE Pradera Management Poland. Rozmowę przeprowadzono pod koniec września podczas konferencji towarzyszącej targom centrów handlowych SCF 2021. #Polska

#PRCH

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Czy PRCH przyjęłoby zaproszenie do tego, by usiąść przy jednym stole z ZPPHiU i wspólnie odpowiedzieć na pytanie, jak odbudować pozycję rynku centrów handlowych? Czy taki „okrągły stół” jest możliwy?

Takie inicjatywy już miały miejsce. W zeszłym roku wspólnie walczyliśmy o to, żeby nie wprowadzano kolejnych lockdownów. Pamiętamy dobrze konferencję prasową, w której udział wzięli zarówno przedstawiciele najemców, jak i właścicieli centrów handlowych. Wspólnie tłumaczyliśmy, że centra handlowe są miejscem bezpiecznym, że nie są ogniskami choroby. Wspólnie zobowiązaliśmy się też do tego, że dołożymy wszelkich starań, by

SCF MAGAZINE 2021

utrzymać w obiektach handlowych najwyższe standardy bezpieczeństwa.

Wspólne działania najemców i wynajmujących przyniosły krótkoterminowy, ale wymierny rezultat – otworzyliśmy centra na święta. Niestety po grudniu przyszły kolejne dwa lockdowny.

W obszarze biznesowym jest wiele tematów, ale z perspektywy najemców kluczowe jest to, o czym mówią przedstawiciele ZPPHiU, stwierdzając, że pandemia obnażyła nierównowagę rynku.

Nie zgodzę się z tym twierdzeniem. Moim zdaniem to nie pandemia, ale złe, niekonstytucyjnie wprowadzone, oparte na niezweryfikowanych założeniach prawo doprowadziło do nierównego potraktowania dwóch stron jednej branży – branży handlowej. Ustanowiono prawo, które wprowadziło rozwiązania krzywdzące jedną grupę przedsiębiorców. Chciałabym jednoznacznie podkreślić – właściciele centrów handlowych uważają, że najemcy potrzebują wsparcia. Wszyscy – najemcy i wynajmujący – wyszli poturbowani z pandemii, każdy poniósł straty. Warto zaznaczyć, że właściciele centrów handlowych ponieśli straty podwójne: wynikające z pandemii i z wadliwego, niesprawiedliwego prawa. Intencją właścicieli centrów handlowych jest stałe, stabilne i adekwatne wspieranie najemców, co jest realizowane, odkąd istnieją centra handlowe w Polsce, na różnych płaszczyznach. Od lat aktywnie wspiera się rozwój najemców poprzez dofinansowywanie wykończenia ich sklepów (tzw. fit-out), w polepszanie customer experience, w centra handlowe jako budynki – to forma nieustającego inwestowania w atrakcyjność centrum handlowego, którego najważniejszą składowa są przecież najemcy i ich oferta.

Wracając do tematu okrągłego stołu: gdyby było takie forum, na którym będziecie z ZPPHiU debatowali nad przyszłością rynku, to jak Pani widziałaby agendę tej dyskusji? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba powiedzieć jasno, że jest jeden obszar, w którym nasze zdania w sposób naturalny są przeciwstawne. To jest obszar czynszowy. Wszystkie pozostałe obszary wymagają naszej współpracy. Dobrym przykładem jest omnichannel, gdzie nadal brakuje wypracowanych przez rynek dobrych praktyk, zasad, chociażby raportowania obrotów generowanych przez różne kanały sprzedaży. W tym obszarze musimy zgodzić się na pewne zasady, których będziemy przestrzegać i które uporządkują sytuację.

PULS RYNKU

Kolejnym obszarem jest ekologia i zrównoważony rozwój, w którym mieści się wiele aspektów, między innymi również finansowy. Musimy pamiętać o tym, że w tej chwili moi koledzy, właściciele centrów handlowych, są w okresie budżetowania, i z przerażeniem patrzymy na to, jak drastycznie rosną koszty w obszarze energii elektrycznej, odpadów, gazu. Powszechnym standardem jest to, że właściciele centrów handlowych łatają dziury budżetowe, których nie jesteśmy w stanie sfinansować wspomnianymi service charge’ami, czyli opłatami eksploatacyjnymi płaconymi przez najemców, np. wpływami z czynszów.

Chciałbym raz jeszcze wrócić do rządowych regulacji. Kwestia relacji z najemcami to jedno. Ale jest jeszcze szerszy kontekst, czyli jaki to będzie miało wpływ na rozwój rynku, nowe inwestycje.

Zarówno inwestorzy, jak i banki podejmują decyzje w oparciu o ocenę ryzyka. Interwencja legislacyjna, którą podjął rząd polski, podniosła

Agata Brzezińska, członkini zarządu Polskiej Rady Centrów Handlowych, Head of CEE Pradera Management Poland

Zarówno inwestorzy, jak i banki podejmują decyzje w oparciu o ocenę ryzyka.

Interwencja legislacyjna, którą podjął rząd polski, podniosła ryzyko na rynku, gdyż ustanowiła bardzo niebezpieczny precedens.

Odgórne, ustawowe rozwiązania naruszające umowy pomiędzy najemcami i wynajmującymi mogą w dłuższej perspektywie spowodować trudniejszy dostęp do finansowania obecnych i nowych obiektów

15

ryzyko na rynku, gdyż ustanowiła bardzo niebezpieczny precedens. Odgórne, ustawowe rozwiązania naruszające umowy pomiędzy najemcami i wynajmującymi mogą w dłuższej perspektywie spowodować trudniejszy dostęp do finansowania obecnych i nowych obiektów. Banki podejmują decyzje w oparciu o ocenę ryzyka.

A mamy do czynienia z gigantycznymi nakładami, jakie właściciele centrów handlowych ponoszą w związku z inwestycjami w centra handlowe, w ich infrastrukturę, wspomniane wsparcie dla najemców. Coraz powszechniejsze są remodelingi, modernizacje, przebudowy, które wymagają ogromnych nakładów. Jeżeli nie powstrzymamy złych interwencji rządu, sektor nie będzie się rozwijał.

PRCH, działając zgodnie ze strategią powstrzymywania, skierowała do Komisji Europejskiej informację w sprawie nieuzasadnionej pomocy publicznej dla części uczestników rynku.

To informacja o rynku bazująca na wykorzystaniu instytucji sygnalisty. Zwróciliśmy uwagę Komisji Europejskiej na – zgodnie z rekomendacjami kancelarii prawnych – niezgodne z prawem europejskim, niesprawiedliwe i niekonstytucyjne decyzje podjęte przez rząd polski. To nie są działania, które są wymierzone w najemców, ale w złe prawo.

Wynajmujący nie mają wątpliwości co do tego, że najemcy, szeroko rozumiane sieci handlowe, są grupą przedsiębiorców, która potrzebuje wsparcia. Jednocześnie warto podkreślić, że właściciele centrów handlowych również wymagają wsparcia, a dotychczas od ponad półtora roku pandemii tego wsparcia nie otrzymali. Tymczasem głównie kosztem wynajmujących rzekome wsparcie rządowe zostało udzielone najemcom i to bez analizy, kto znajduje się w najtrudniejszej sytuacji.

Według szacunków PwC pandemia kosztowała wynajmujących centra handlowe ponad 6 miliardów złotych, czyli ponad połowę rocznych utraconych przychodów, z czego 4 miliardy to sfinansowanie pomocy rządowej. Natomiast pozostałe 2 miliardy to dobrowolne wsparcie, które jest rezultatem indywidualnych rozmów i ustaleń biznesowych między właścicielami centrów handlowych i najemcami.

Czy ten sygnał, który wysłaliście do Brukseli, ma już jakąś odpowiedź zwrotną?

Jeszcze nie. Jest za wcześnie. Informacja o rynku została skierowana na początku lipca. Obecnie Komisja Europejska rozeznaje się w sytuacji.

16

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Jesteśmy gotowi na dialog z PRCH

Warto rozmawiać, by wzajemne relacje zrównoważyć. Na poziomie rozmów praktycznych, biznesowych ten dialog jest. Nie chcę tutaj mówić o konkretnych przykładach, ale ja akurat jestem tym zbudowany, że rzeczywiście nawet w najtrudniejszych przypadkach, które mieliśmy, dochodzimy do porozumienia i rzeczywiście jest jakaś taka wspólnota myślenia. Jesteśmy gotowi na instytucjonalny dialog z PRCH. Są obszary, gdzie musimy działać wspólnie – mówi Paweł Kapłon, członek zarządu ZPPHiU. Wywiad przeprowadzono podczas konferencji, która odbyła się w ramach targów SCF 2021. #Polska

#ZPPHiU

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Spójrzmy na rynek okiem najemcy, czyli jak najemcy wyobrażają sobie, że ten rynek powinien docelowo wyglądać. Po tym, jak w lipcu tego roku przyjęta została nowelizacja artykułu 15 ze, Związek Polskich Pracodawców Handlu i Usług wydał oświadczenie, w którym mówicie, że to jest dopiero pierwszy krok na drodze kształtowania rynku. Czyli jak ten rynek ma być ostatecznie ukształtowany?

Nie wiemy, jak ma być ukształtowany. Na pewno patrzymy na to długoterminowo i zależy nam na tym, żeby na rynku kształtowała się pewna równowaga pomiędzy właścicielami, inwestorami centrów handlowych i właścicielami marek, użytkowników powierzchni. To, co pandemia w pewnym sensie obnażyła, to to, że rzeczywiście ta równowaga jest zaburzona. Pewnie nie byłoby ZPPHiU, gdyby była ta równowaga. Kiedy zaczęła się pandemia, czuliśmy, jako przedsiębiorcy, że nasz głos nie jest słyszany.

Natomiast ja mam takie poczucie, że zdecydowana większość wynajmujących też patrzy długoterminowo. Negatywne praktyki są marginalne.

SCF MAGAZINE 2021

Niestety one stanowią tło dla rynku, czyli po prostu mówimy zawsze o tym, co jest nie takie, a nie o pozytywnych praktykach.

Ja osobiście nie mam żadnych emocji w stosunku do tego zapisu zmodyfikowanego artykułu 15 ze. Jako organizacja mieliśmy też znikomy wpływ na to, co się ostatecznie pojawiło, chociaż pewnie nasz głos był wysłuchiwany. To, na czym nam zależy, to to, żeby rzeczywiście w końcu pojawiły się bardziej partnerskie relacje w ramach całego rynku.

Pan dystansuje się od tych regulacji ostatnio przyjętych, ale jednak po tym, jak one zostały wdrożone w życie, to wyrażaliście wielką satysfakcję, zadowolenie, radość... Tak że to chyba jednak był owoc Waszej pracy?

Po prostu odnosiliśmy się do tego, co zostało wprowadzone. Mam w tej sprawie jasne zdanie.

Uważam, że jeżeli nie korzystamy z powierzchni, to za nią nie płacimy. To się należy wprost z mocy prawa. Zresztą rząd wprowadził rozwiązanie, które i tak w większości przypadków nie będzie egzekwowane, bo obydwie strony porozumieją się w jakiś inny sposób.

Odstąpień od przedłużenia umów jest bardzo dużo, mówi się o połowie umów...

Tak, ale to wynika z pewnej anomalii. Nie możemy przy każdym kolejnym lockdownie przedłużać umów o sześć miesięcy. To powinno się dziać de facto na warunkach rynkowych, kiedy strony siadają niczym nieprzymuszone i rzeczywiście rozmawiają o przedłużaniu umów, biorąc pod uwagę obecne realia rynkowe.

Jak Pan opisałby te realia?

Ja mocno wierzę w offline i przede wszystkim wierzę w omnichannel. Nie będzie już powrotu do sytuacji sprzed trzech–pięciu lat. Dlatego dyskusja obydwu stron jest bardzo ważna, żeby się w jakiś sposób spierać, ale ostatecznie porozumieć się, jak odbudowywać pozycję centrów handlowych, żeby one mogły też dobrze funkcjonować w modelu omnichannelowym. Mam sporo rozmów z partnerami po drugiej stronie, gdzie się zastanawiamy, co zrobić w tej nowej rzeczywistości.

Chciałbym wrócić do nowelizacji 15 ze.

Co ZPPHiU ma na myśli, mówiąc, że macie nadzieję, iż to jest pierwszy krok w kierunku przekształcenia rynku? Jakie mają być kolejne kroki?

PULS RYNKU

Ja patrzę na to dość szeroko. To powinny być zarówno regulacje prawne, jak i generalnie taka zmiana świadomości po obydwu stronach. Regulacje prawne są tak jakby jednym z elementów.

One musiałyby doprowadzić do tego, żeby wszyscy najemcy byli w ten sam sposób traktowani.

Nie może być sytuacji takiej, że są bardziej uprzywilejowani i mniej uprzywilejowani.

Jakiś konkret...

Mamy konkretne przykłady sytuacji bardzo wątpliwie rozliczanych kosztów wspólnych, bardzo wątpliwej dystrybucji kosztów najemców. Są tacy, którzy nie płacą, a inni płacą.

Czyli kwestia kosztów wspólnych powinna być regulowana ustawowo?

Nie wiem, czy to by się dało uregulować w taki sposób, natomiast mówię o tym, że musi być ukształtowana pewna praktyka i te konkurencyjne relacje powinny być w jakiś sposób unormowane.

Inny obszar to jest kwestia właściwego rozłożenia ryzyka pomiędzy stronami. Mamy taki pewien dualizm. My sobie tutaj siedzimy i, załóżmy, że Pan by budował nowe centrum handlowe...

Załóżmy... ...więc Pan będzie je przedstawiał, jaki to jest świetny biznes, jakie mamy catchmenty w poszczególnych strefach, ile będzie osób przyjeżdżało do tego centrum, jakie akcje marketingowe będziemy robili rok po roku. Mało rozmawiamy o tym, w jakiej technologii jest ten budynek wybudowany, jak jest trwały, czy jest odporny na nawałnice, powodzie, grad itd. Rozmawiamy o biznesie. Natomiast kiedy przechodzimy do umowy, to okazuje się, że całe ryzyko biznesu, łącznie z takimi sytuacjami, że użytkujący tę powierzchnię nie zawinił, jest tylko po jego stronie.

Czyli mamy taki pewien dualizm: na początku opowiadamy sobie, jaki to będzie świetny biznes, a potem mówimy „ale całe ryzyko jest po twojej stronie”. I to jest pytanie: czy tak powinno być, czy to jest fair?

Mówił Pan o potrzebie podjęcia dialogu na temat wspólnoty interesu i wspólnych działań na rzecz odbudowania pozycji rynku. Jak wygląda ten dialog w tej chwili? Czy na poziomie organizacji, czyli ZPPHiU i PRCH, jest taki dialog?

Na poziomie organizacji chyba jest dość ograniczony, ale warto rozmawiać, by wzajemne relacje zrównoważyć. Natomiast na poziomie

17

Paweł Kapłon, członek zarządu ZPPHiU

Regulacje prawne musiałyby doprowadzić do tego, żeby wszyscy najemcy byli w ten sam sposób traktowani. Nie może być sytuacji takiej, że są bardziej uprzywilejowani i mniej uprzywilejowani.

Mamy konkretne przykłady sytuacji bardzo wątpliwie rozliczanych kosztów wspólnych, bardzo wątpliwej dystrybucji kosztów najemców. Są tacy, którzy nie płacą, a inni płacą

rozmów praktycznych, biznesowych ten dialog jest. Nie chcę tutaj mówić o konkretnych przykładach, ale ja akurat jestem tym zbudowany, że rzeczywiście nawet w najtrudniejszych przypadkach, które mieliśmy, dochodzimy do porozumienia i rzeczywiście jest jakaś taka wspólnota myślenia.

Czy Pan jako członek zarządu ZPPHiU mógłby złożyć deklarację, że jesteście gotowi na instytucjonalny dialog z PRCH? Zdecydowanie tak. Są obszary, gdzie musimy działać wspólnie. Widzę, jaka jest erozja postrzegania centrów handlowych. Mówi się: „te złe centra handlowe”. My w różnych dyskusjach próbowaliśmy to stwierdzenie obalać. Musimy nad tym pracować, to jest nasz wspólny pierwszoplanowy cel.

Ale to właśnie z Waszej strony przez wiele miesięcy płynęły te negatywne głosy na temat centrów handlowych. To z Waszej strony słyszeliśmy, że one się skończyły.

Na to trzeba patrzeć w kontekście, bo najczęściej te głosy były w reakcji na informacje, jak to jest wspaniale w centrach, jak się ruch odbudował itd.

Także my to zderzaliśmy z naszymi danymi.

18

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Niepokój będzie przez 12 miesięcy od ostatniego lockdownu Powtarzam, że na koniec dnia najważniejszy jest dla nas klient. To jego satysfakcja przełoży się na obroty, przełoży się na sprzedaż, przełoży się na miejsca pracy dla nas wszystkich. I jeżeli nie zadbamy o tego finalnego konsumenta w sposób, jaki on sobie życzy, albo jaki chce, albo jaki trochę mu wskażemy, no to niestety zostaniemy w miejscu i pewnie na to nasze miejsce wejdą inni dysponenci rynku – mówi Magdalena Frątczak, szefowa działu Retail, CBRE. Rozmowę przeprowadzono podczas targów SCF 2021, w ramach towarzyszącej im konferencji.

#Polska

#CBRE

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

W jakim tempie rynek wstaje z kolan?

Patrzę na rynek centrów handlowych przez pryzmat naszego portfela, jakim zarządzamy i jaki wynajmujemy. Gdybym miała podsumować jednym zdaniem, to powiedziałabym, że za każdym razem, kiedy centra handlowe były otwierane po lockdownach, wzrastała odwiedzalność, co było naturalne. Ona oczywiście nie osiągała takich pułapów, które chcielibyśmy wszyscy widzieć

i których byśmy sobie życzyli, ale te wzrosty były i są widoczne.

Chcielibyśmy, żeby odwiedzalność przekładała się również na obroty najemców. Bo przecież tak naprawdę to jest też główny element, który wskazuje, jak dobrze funkcjonujemy w otoczeniu centrów handlowych. Ale na to trzeba czasu.

Moim zdaniem kluczowe znaczenie ma dzisiaj to, by patrzeć na naszych klientów, na konsu-

SCF MAGAZINE 2021

mentów i odpowiadać na ich potrzeby. Obie strony, czyli wynajmujący i najemcy, muszą znaleźć rozwiązanie, jak klientów w centrum zatrzymać albo zwiększyć ich pulę.

W jaki sposób można odbudować zaufanie klientów do centrum handlowego jako miejsca, gdzie nie tylko robi się zakupy, ale także spędza się czas?

Tu są dwie sfery i o obu można dyskutować bardzo długo. Po pierwsze, w kwestii bezpieczeństwa sami zachowujemy się w sposób taki bardzo niestandardowy. Prawo mówi o tym, że w pomieszczeniach zamkniętych powinniśmy nosić maseczki. No i ich nie nosimy, bo wychodzimy z założenia, że być może nie są nam potrzebne. Po drugie, centra handlowe przez wiele miesięcy były piętnowane jako obiekty, które nie są bezpieczne. Szczerze powiem, nie zrozumiałam, jaka jest różnica między dużym supermarketem, takim do DIY, a centrum handlowym. Dlaczego jedno pomieszczenie, jeden budynek może być otwarty, a centrum handlowe co do zasady może otworzyć tylko te najpotrzebniejsze sklepy, które zabezpieczają potrzeby klienta. Ta niekonsekwencja i brak jakby przemyślanych decyzji wpłynęły na zachowania klientów, którzy nie wiedzą tak naprawdę, czy w tych centrach jest bezpiecznie, czy jednak nie. Myślę, że akcja edukacyjna tylko i wyłącznie ze strony centrów handlowych nie wystarczy. Musimy ją powtarzać w bardzo szerokim gronie, także z udziałem najemców.

Czy widzimy już takie działania obu uczestników rynku na rzecz tego wspólnego celu, że jest wspólny głos: chodźcie do nas, przyjdźcie do centrum handlowego?...

W mediach społecznościowych widoczne są akcje marketingowe, kampanie prosprzedażowe, które są prowadzone przez zarządców centrów handlowych. Nie mamy natomiast zbyt wielu outdoorowych akcji marketingowych.

Dlaczego?

Z bardzo prostego powodu. Budżety marketingowe są ograniczone, ale używamy zupełnie innych narzędzi w tej chwili do komunikacji z klientami. Wracając do głównego pytania, to myślę, że tutaj to porozumienie między wynajmującymi a najemcami byłoby konieczne. I ta wspólna terminologia, że z nami jest bezpiecznie, byłaby jak najbardziej pożądana.

PULS RYNKU

Magdalena Frątczak, szefowa działu Retail, CBRE

Patrząc na cały rynek, myślę, że potrzebuje on takich pełnych 12 miesięcy od ostatniego lockdownu, żeby zobaczyć, na czym stoimy. Żeby zobaczyć tak naprawdę, w którym kierunku zmierzamy.

Mamy wciąż wiele pytań Najemcy i wynajmujący różnią się w ocenie znaczenia regulacji prawnych. Dla jednych jest to wyrównywanie szans, dla drugich to jest grzech pierwotny, który psuje rynek.

Jakie będą konsekwencje tych regulacji dla rynku, dla biznesu w długofalowej perspektywie?

W większości przypadków porozumienie między najemcami i wynajmującymi następowało bez regulacji prawnych. W dobie pandemii zorganizowaliśmy na naszej platformie spotkania z kolegami, którzy zarządzają obiektami handlowymi w innych krajach w Europie. I tam te regulacje nie były aż tak dalece narzucone przez rząd. A jeśli były, to obaj uczestnicy rynku, zarówno inwestorzy, deweloperzy, jak i najemcy, byli wspomagani przez rządy różnego rodzaju pomocą. Tutaj widzę pewną dysproporcję. Bo najemcy pomoc rządową dostali, a wynajmujący zostali jej pozbawieni. I nie było żadnych regulacji, które powodowałyby, że możemy zrobić jakieś oszczędności na przykład na odroczonej płatności podatku od nieruchomości.

Wracając do pytania, odniosę się do naszego portfela. Ilość transakcji, które zostały zawarte, nowych aneksów nie tylko w oparciu o ostatnie rozporządzenia, ale o poprzednie ustalenia, jest naprawdę bardzo duża. Po obu stronach widzę wolę zawarcia porozumienia tak, żeby rynek powierzchni handlowych dalej współistniał ze wszystkimi innymi kanałami sprzedaży, które możemy sobie teraz wyobrazić albo będziemy o nich myśleć w przyszłości.

19

Przy założeniu, że nie będziemy mieli kolejnych lockdownów, kiedy rynek już się poukłada tak do końca? Bo w tej chwili mamy jeszcze mnóstwo umów, które wymagają aneksów. Przykładowo: jeden z głównych operatorów gastronomicznych zrobił już wszystko, co dotyczyło roku 2020, ale dopiero zaczyna negocjacje nad rokiem 2021.

My zamknęliśmy rok 2020 w okolicach początku sierpnia. A ten rok negocjujemy na bieżąco. Także trudno mi się odnieść do tego, jak operacyjnie inni przedsiębiorcy działają. Mam tę szczęśliwą sytuację, że w moim zespole nie mamy rzeczy, które nie są załatwione albo przynajmniej nie są w dyskusji. Patrząc na cały rynek, myślę, że potrzebuje on takich pełnych 12 miesięcy od ostatniego lockdownu, żeby zobaczyć, na czym stoimy. Żeby zobaczyć tak naprawdę, w którym kierunku zmierzamy. Mamy wciąż wiele pytań.

Czy robimy absolutnie wszystko, żeby klienci zostali w centrach handlowych? Czy zachowania zakupowe zmieniły się na stałe? Albo jak one fluktuują i jak my możemy na te potrzeby odpowiadać, patrząc na to wspólnie, zarówno wynajmujący, jak i najemcy? Bo ja cały czas powtarzam, że na koniec dnia najważniejszy jest dla nas klient. To jego satysfakcja przełoży się na obroty, przełoży się na sprzedaż, przełoży się na miejsca pracy dla nas wszystkich. I jeżeli nie zadbamy o tego finalnego konsumenta w sposób, jaki on sobie życzy, albo jaki chce, albo jaki trochę mu wskażemy, no to niestety zostaniemy w miejscu i pewnie na to nasze miejsce wejdą inni dysponenci rynku.

Dwanaście miesięcy od ostatniego lockdownu.

To znaczy, że do maja 2022 będzie jeszcze taki czas niepewności?

Myślę, tak. Musimy też wziąć pod uwagę oczywiście liczbę zachorowań, jak postępuje program szczepień rządowych. Te wszystkie elementy wpływają na percepcję ostatecznego klienta, z którego zasobów finansowych wszyscy korzystamy.

Więc patrzmy po prostu na niego, ale też zadbajmy o jego edukację. Bo wtedy może tego kolejnego lockdownu po prostu nie będzie.

Czy idea takiego Okrągłego Stołu, z udziałem wszystkich uczestników rynku, to jest dobry pomysł?

Rozmowa jest zawsze dobrym pomysłem. Z uwagi na tę profesję, którą wykonuję, to mam wrażenie, że siedzę przy takim stole przez ostatnie 27 lat.

Nie wyobrażam sobie po prostu innej sytuacji.

20

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Galeria Katowicka pozostanie tętniącym sercem miasta Od początku naszym założeniem był silny tenant-mix, zapewniający szeroki zakres usług, dostępność atrakcyjnych marek i wpisujący się w aktualne trendy. Mamy przyjemność gościć pod swoim dachem m.in.: Empik, Notino, Monki, Xiaomi, Samsunga. Cieszy nas, że najemcy wiążą swoją przyszłość z Galerią Katowicką, widząc tutaj duży potencjał i możliwości rozwoju – mówi Joanna Bagińska, Dyrektor Galerii Katowickiej #Polska

#Galeria Katowicka #Katowice

Wrzesień to dla Galerii Katowickiej miesiąc symbolicznie podsumowujący kolejny rok funkcjonowania. Gdyby miała Pani spojrzeć wstecz, na ostatnie lata Państwa działalności, co należałoby zaliczyć w poczet największych wyzwań i osiągnięć?

Wysoki poziom wynajęcia obiektu, utrzymany mimo zmiennych warunków rynkowych; znalezienie sposobu na unikalne pozycjonowanie doskonale oddające charakter centrum; udane wdrażanie działań z zakresu ESG, w tym m.in. ekologicznych rozwiązań w zakresie zużycia prądu czy wody – nasuwają się jako pierwsze.

Od początku naszym założeniem był silny tenant-mix, zapewniający szeroki zakres usług, dostępność atrakcyjnych marek i wpisujący się w aktualne trendy. Mamy przyjemność gościć pod swoim dachem m.in.: Empik, Notino, Monki, Xiaomi, Samsunga. Cieszy nas, że najemcy wiążą swoją przyszłość z Galerią Katowicką, widząc tutaj duży potencjał i możliwości rozwoju. To właśnie bogaty tenant-mix oraz ciekawe projekty aktywizujące mieszkańców regionu, w tym także naszych klientów, sprawiły, że po wielomiesięcznych ograniczeniach dla branży klienci z chęcią do nas wracają, doceniając ofertę skrojoną na miarę ich potrzeb.

Obok bogatej oferty handlowej, na którą zwraca Pani uwagę, wyróżnikiem Galerii Katowickiej od początku było zorientowanie na istotne społecznie kwestie.

To prawda, dużym sukcesem jest wypozycjonowanie Galerii Katowickiej jako miejsca, które dba o relacje z mieszkańcami regionu i wychodzi z inicjatywami wykraczającymi poza ofertę handlowo-rozrywkową. Założyliśmy, że będziemy obiektem demokratycznym, dostępnym, dostosowanym do zróżnicowanych potrzeb. W tym duchu zrealizowaliśmy wielowymiarowy projekt Katowicka dla Autyzmu, obejmujący zarówno przystosowanie obiektu do potrzeb osób ze spektrum autyzmu, jak i podnoszenie świadomości oraz wiedzy otoczenia na temat autyzmu. Jako pierwsze w Polsce centrum handlowe uruchomiliśmy w 2018 roku Pokój Wyciszenia przeznaczony dla osób ze spektrum autyzmu, z myślą o nich wprowadziliśmy też m.in. „ciche godziny” bez reklam i muzyki. Kontynua-

SCF MAGAZINE 2021

cją tych działań były dalsze szkolenia najemców i pracowników ochrony oraz wprowadzenie dla osób z ASD bezpłatnych słuchawek wyciszających. Projekt został zauważony na arenie międzynarodowej i nagrodzony statuetką Gold Solal Award, a Katowicka stawiana jest jako przykład obiektu realizującego ważną misję społeczną.

Tych prospołecznych inicjatyw na przestrzeni ostatnich lat zrealizowaliśmy bardzo wiele, nie sposób ich wszystkich wymienić. Na pewno na uwagę zasługuje nasze zaangażowanie w Katowice Fashion Week, a także prężnie działająca Scena w Galerii – przestrzeń dla wystawiania sztuk teatralnych, czy nowoczesna bezpłatna przestrzeń co-workingowa. Dodam jeszcze, że również w czasie pandemii Galeria Katowicka aktywnie wspierała ważne społecznie akcje. Po pierwsze, prowadziliśmy aktywne działania zachęcające do oddawania krwi w krwiobusach na placu przed Galerią. Po drugie, razem z Miejskim Warsztatem wyprodukowaliśmy i dostarczyliśmy 200 przyłbic do śląskich szpitali – dokładnie tyle, na ile było w tym czasie zapotrzebowanie. Trzecia z akcji to udział w wyzwaniu #Hot16Challenge2. Katowicka we współpracy z Teatrem stworzyła świetną tzw. szesnastkę, w której zachęcała do wsparcia lekarzy. Nasza odpowiedź na wyzwanie znalazła się w pierwszej dziesiątce najlepszych komercyjnych „szesnastek” na portalu NowyMarketing.pl.

Konsekwentnie budują Państwo wizerunek Galerii Katowickiej jako centrum działającego w myśl idei #citylife. Czy z perspektywy ośmiu lat działalności można powiedzieć, że udało się wpisać w tkankę miejską i mocno zaznaczyć, także na kulturalnej i społecznej mapie Katowic, swoją obecność?

PULS RYNKU

W tkankę miejską wpisuje nas już sama lokalizacja, bycie hubem komunikacyjnym ściśle połączonym z dworcem autobusowym i kolejowym, położenie w bezpośrednim sąsiedztwie katowickiego rynku siłą rzeczy umiejscawia nas w samym centrum miejskich wydarzeń. Od początku chcieliśmy być podmiotem, który te wydarzenia będzie także inicjować, aktywizując mieszkańców Śląska i wpływając na rozwój miasta. Myślę, że udało nam się zbudować pozycję miejsca społecznie odpowiedzialnego, umiejętnie łączącego aktywności handlowe i pozahandlowe. Dzięki swojemu zaangażowaniu udowadniamy, że Galeria Katowicka dopełnia ofertę miasta i podnosi jego atrakcyjność. Jesteśmy otwarci na potrzeby lokalnej społeczności, identyfikujemy się z jej oczekiwaniami, a w naszych działaniach stawiamy na udany mariaż nowoczesności z poszanowaniem tożsamości i tradycji stolicy Górnego Śląska. Wspieramy wiele ciekawych miejskich aktywności, na naszym terenie odbywają się teasery zapowiadające duże lokalne wydarzenia,

21

festiwale, projekty kulturalno-społeczne, a także inspirowane przez nas akcje nawiązujące do ważnych dla Katowic wydarzeń. Mamy przyjemność współpracować z kluczowymi dla miasta ośrodkami kultury, jak np. Teatr Śląski, NOSPR czy Muzeum Śląskie. W ten sposób odczarowaliśmy postrzeganie centrum handlowego wyłącznie przez pryzmat zakupów, a to owocuje budowaniem więzi emocjonalnej z klientami, którzy znajdują w tych działaniach nie tylko atrakcyjną rozrywkę, ale przede wszystkim bliskie sobie wartości.

Wracając do aktywności handlowych – tutaj też wychodzimy poza standard. Przykładem naszych akcji są chociażby Czorne Piątki, czyli Black Friday po śląsku. Warto wymienić także projekt Kolekcja Prezentów, w którym za zakupy rozdajemy unikalne gadżety z grafikami zaprojektowanymi specjalnie na tę okazję przez polskich artystów młodego pokolenia, czy 24-godzinny spektakl organizowany z Teatrem Śląskim na placu przed Galerią, w trakcie którego aktorka Kamila Baar przez dobę była zamknięta w przeźroczystej klatce symbolizującej ograniczenia, jakie społeczeństwo narzuca kobietom.

Wspomniała Pani także o działaniach prośrodowiskowych.

Tak, w ostatnich latach dużo miejsca w naszej działalności poświęciliśmy kwestiom ekologii. Wprowadzone rozwiązania pozwoliły nam w 2020 roku wypracować oszczędności w zużyciu prądu na poziomie aż 11%. Inne działania, w tym bardzo dobra współpraca z najemcami, pozwoliły na redukcję ilości niesegregowanych śmieci z 614 ton w 2017 roku do 23 ton w 2020.

Zarządzanie obiektem zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju wspieramy dodatkowo akcjami marketingowymi. Wymieniając tylko ostatnie z takich działań – w ramach akcji

22

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Ubrania Pełne Mocy zachęcaliśmy mieszkańców regionu do nadania nieużywanym ubraniom drugiego życia, zebraliśmy ich aż dziewięć ton.

W czerwcu tego roku na placu przed obiektem uruchomiliśmy Miejską Farmę w Katowickiej – społeczny ogród, który był przestrzenią warsztatów dotyczących tematyki zero waste i którego plony trafiły do mieszkańców.

Jednym z największych wyzwań, z którymi przyszło się Państwu zmierzyć, była i wciąż jest pandemia COVID-19. Jak funkcjonuje się w tej nowej rzeczywistości?

Ostatni czas znacząco wpłynął na zwyczaje konsumentów, a w perspektywie zmieniających się regulacji i niestabilnych warunków rynkowych zredefiniował też zarządzanie obiektami takimi jak nasz. W centrum działań znalazły się, z jednej strony, dbałość o komfort i bezpieczeństwo naszych klientów, z drugiej – znalezienie sposobów na podtrzymanie i odbudowywanie relacji z nimi po kolejnych lockdownach, z trzeciej wreszcie – zapewnienie wsparcia w działalności naszych najemców.

Od początku pandemii działamy w najwyższym reżimie sanitarnym, stale przypominając klientom o podstawowych zasadach i ściśle przestrzegając m.in. zakrywania ust i nosa, dezynfekowania rąk, zachowywania dystansu i limitów. Na terenie całego obiektu rozmieściliśmy dozowniki z płynem dezynfekującym, zapewniamy dostęp do maseczek, systematycznie odkażamy wszystkie newralgiczne miejsca i elementy pasaży handlowych, ozonujemy wyznaczone, zamknięte przestrzenie. Jako pierwsze centrum handlowe

w regionie sięgnęliśmy po rozwiązania dalece wykraczające poza standardy i okleiliśmy wszystkie hotspoty w Galerii, jak klamki, ekrany dotykowe w digital signage czy poręcze, antywirusową i antybakteryjną folią z jonami srebra – Hexis Purezone Antimicrobial. Wszystko po to, żeby odwiedzający czuli się u nas bezpiecznie i mogli robić zakupy czy korzystać z atrakcji bez obaw o swoje zdrowie.

Czy najemcy mogą w tej sytuacji liczyć na Państwa wsparcie?

Oczywiście mamy na uwadze to, jak pandemiczne obostrzenia odbiły się na działalności części najemców, oferujemy im wsparcie i opracowujemy rozwiązania skrojone na miarę indywidualnych potrzeb. Przykładem może być akcja Dowozimy za Free – wdrożone na początku roku rozwiązanie było odpowiedzią na obostrzenia w branży gastronomicznej. W ramach tej usługi to nie klienci czy najemcy, ale Galeria Katowicka w całości pokrywała koszty dowozu posiłków z działających na jej terenie lokali gastronomicznych. Ich właściciele bardzo ciepło przyjęli tę inicjatywę, a klienci chętnie z niej korzystali.

Postawiliśmy też na wzmocnienie działań aktywizujących klientów. Proponowane przez nas akcje prosprzedażowe nie tylko wspierają najemców, ale też pokazują konsumentom, że aktywnie wychodzimy naprzeciw ich oczekiwaniom. W tym miejscu warto przywołać też program lojalnościowy KatoKarta, który ma już ponad 53 tys. użytkowników, czy współpracę z jedną z najchętniej słuchanych lokalnych stacji radiowych – radiem ESKA, na antenie którego najemcy Galerii Kato-

Joanna Bagińska, Dyrektor Galerii Katowickiej

Oczywiście mamy na uwadze to, jak pandemiczne obostrzenia odbiły się na działalności części najemców, oferujemy im wsparcie i opracowujemy rozwiązania skrojone na miarę indywidualnych potrzeb. Przykładem może być akcja Dowozimy za Free – wdrożone na początku roku rozwiązanie było odpowiedzią na obostrzenia w branży gastronomicznej wickiej mieli możliwość bezpłatnej organizacji konkursów antenowych oraz własnej promocji.

Jak widzi Pani przyszłość Galerii Katowickiej?

Galeria Katowicka pozostanie tętniącym sercem miasta, nadal blisko mieszkańców oraz ważnych

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

23

dla nich spraw i wydarzeń. Zamierzamy jeszcze lepiej odpowiadać na potrzeby rynku i zapewniać mieszkańcom regionu dostęp do pożądanych marek i usług, tak aby nikt nie miał wątpliwości, że Galeria Katowicka to kultowe miejsce spotkań i zakupów. Zawsze mieliśmy ambicje wytyczania trendów i podtrzymamy nasze działania w tym kierunku, m.in. w zakresie inspirowania postaw i zachowań prośrodowiskowych.

Wszyscy już bardzo tęsknimy za normalnością, ale też mamy świadomość, że być może nowa rzeczywistość, w jakiej przyszło nam funkcjonować, zostanie z nami na dłużej. Mimo trwającej pandemii i związanych z nią ograniczeń nie chcemy zwalniać tempa we wdrażaniu nowatorskich rozwiązań czy projektów. Z perspektywy ostatniego roku możemy powiedzieć, że takie podejście procentuje, odwiedzalność i obroty Galerii Katowickiej rosną z miesiąca na miesiąc – to zaufanie naszych klientów bardzo nas cieszy i pozwala z optymizmem patrzeć w przyszłość.

24

PULS RYNKU

Trwa proces odbudowywania footfallu Sytuacja pandemii nauczyła nas ostrożnie podchodzić do planowania. Funkcjonujemy w pełni, konsekwentnie się rozwijamy, ale również reagujemy elastycznie na to, co się dzieje. Prowadzimy negocjacje pod kątem najmu, bo wielu najemców chce się z nami rozwijać i deklaruje gotowość do rozmów. W tej chwili finalizujemy rozmowy z kilkoma markami – mówi Agnieszka Wojtaszczyk, dyrektor centrum handlowego Galeria Przymorze w Gdańsku. #Polska

#Galeria Przymorze #Gdańsk

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ

SCF MAGAZINE 2021

SCF MAGAZINE 2021

Za nami trzy fale pandemii i cztery lockdowny, które w znaczny sposób ograniczyły funkcjonowanie centrów handlowych.

Od ostatniego z nich minęły już cztery miesiące. Jak wyglądała odwiedzalność Galerii Przymorze w tym czasie i jak wygląda teraz?

Proces odbudowywania footfallu cały czas trwa, ale dane dotyczące odwiedzalności Galerii Przymorze przedstawiają się optymistycznie. Klienci znowu chętnie odwiedzają centrum – zarówno sklepy, jak i strefę gastronomiczną. Widzimy również, że wraca zwyczaj rodzinnych zakupów. Bardzo nas to cieszy, bo oznacza to, że wizyta w galerii przestaje być koniecznością, a staje się ponownie przyjemnością i sposobem na spędzenie wolnego czasu. Od kilku miesięcy odnotowujemy rosnący trend i znaczną poprawę w stosunku do oczywistego załamania, które miało miejsce podczas pierwszego lockdownu w 2020 roku, gdy sytuacja była zupełnie nowa i nieprzewidywalna dla wszystkich – zarówno najemców, zarządców, właścicieli centrów handlowych, jak i dla klientów. Oferta była wówczas bardzo okrojona, niewielu operatorów mogło działać z powodu ustawowych ograniczeń.

Pomimo tego klienci wciąż decydowali się na zakupy w Galerii Przymorze. W trudnym czasie pierwszego lockdownu odwiedzalność generował przede wszystkim bardzo ceniony przez naszych klientów duży operator spożywczy – Leclerc, jedyny market tej francuskiej sieci w strefie zasięgu. W kolejnych falach pandemii, mimo wciąż uciążliwych restrykcji, oferta centrum powiększała się – przede wszystkim dzięki punktom usługowym, które stanowią ważną część tenant-miksu Galerii Przymorze i odpowiadają na codzienne potrzeby mieszkańców naszej dzielnicy.

To oczywiście pozytywnie wpływało na zwiększenie odwiedzalności.

Galeria Przymorze to obiekt śródmiejski, zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie osiedli mieszkaniowych. Lokalny charakter oraz format obiektu chyba także pomogły przetrwać kolejne lockdowny?

Istotnie. Galeria Przymorze to centrum o charakterze przede wszystkim lokalnym, które na co dzień jest pierwszym wyborem wielu mieszkańców naszej dzielnicy: zarówno tych, którzy od wielu lat są z nami, jak i mieszkańców nowych osiedli powstałych w pobliżu. Sąsiadujemy między innymi ze znanymi w całej Polsce „falowcami”, o bardzo wysokim wskaźniku zaludnienia.

To właśnie z tego obszaru pochodzi duża grupa

PULS RYNKU

naszych stałych klientów. Docierają oni do galerii pieszo, doskonale znają nasz obiekt i czują się u nas bezpieczni – ten budowany przez lata kredyt zaufania okazał się bardzo cenny w czasie pandemii i myślę, że to także miało duże znaczenie dla wyników i odwiedzalności obiektu w ostatnich kilkunastu miesiącach.

Warto podkreślić, że podczas całego okresu pandemii podjęliśmy, i wciąż podejmujemy, wysiłek, aby zapewnić zarówno klientom, jak i personelowi sklepów bezpieczeństwo sanitarne. W ubiegłorocznej edycji programu At Your Service, którego najważniejszą częścią jest audyt prowadzony przez zewnętrzną organizację, Galeria Przymorze otrzymała wysoki 94% wynik w kategorii związanej z dostosowaniem obiektu do obostrzeń GIS i wdrażaniem zasad bezpieczeństwa higieniczno-sanitarnego.

Jesteśmy przestrzenią handlową z szerokim asortymentem, odpowiadającym na codzienne potrzeby, dlatego w dobie pandemii atrakcyjność naszego formatu nie osłabła tak bardzo, jak na przykład centrów handlowych, które swoją ofertę budują w oparciu o sklepy z kategorii moda.

W czasie obostrzeń nasze centrum handlowe z jednej strony zapewniało możliwość szybkich zakupów w hipermarkecie, z drugiej strony odgrywało rolę miejsca z różnorodną ofertą gastronomiczną, w którym można było kupić coś na wynos. Latem z asortymentu food court w galerii korzystali również turyści, którzy odwiedzali nas po wypoczynku na pobliskiej plaży. Oczywiście

25

jak wszystkie obiekty handlowe, również nasze centrum ucierpiało podczas pandemii, jednak uważam, że lokalny charakter i nastawiony na zaspokajanie codziennych potrzeb tenant-mix pozwoliły nam zminimalizować straty.

Wiosną ubiegłego roku, po ogłoszeniu pierwszego lockdownu, duża grupa najemców w centrach handlowych znalazła się w bardzo trudnej sytuacji. Czy pandemia wymusiła na Galerii Przymorze zmiany wśród najemców?

Pierwszy lockdown, bezprecedensowy nie tylko dla naszej branży, był oczywiście zaskoczeniem dla wszystkich. Jako zarządca od razu skupiliśmy się na szukaniu rozwiązań, które umożliwiały nam i naszym najemcom odnalezienie się w tej nowej sytuacji. Skupiliśmy się przede wszystkim na potrzebach najemców, którzy nie mogli funkcjonować lub działali w ograniczonym zakresie. Naszym priorytetem było ich bieżące kompleksowe wsparcie. Z każdym z najemców prowadziliśmy indywidualne rozmowy i negocjacje. Dodatkowo, wykorzystując dostępne narzędzia marketingowe, pomagaliśmy tym kategoriom najemców, które ucierpiały najbardziej, np. lokalom w strefie food court, mocno promując ich funkcjonowanie w formule „na wynos” lub „z dowozem”. To wszystko sprawiło, że oferta Galerii Przymorze nie ucierpiała bezpośrednio przez kolejne lockdowny. Co więcej, w ostatnich miesiącach rozbudowaliśmy ją o nowe marki z kategorii wyposażenie wnętrz oraz gastronomia, wpisujące się w pozycjono-

26

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

wanie naszego obiektu. Aktualnie mamy dobrze wyważony tenant-mix i chcemy utrzymać balans między usługami i pozostałą ofertą.

Czy konsekwentne odbudowywanie odwiedzalności przekłada się na realny wzrost obrotów najemców?

Obrotami zdecydowanie możemy się pochwalić.

To drugi, po footfall, wskaźnik oceny efektywności naszej bieżącej, codziennej pracy. Od 2019 roku, poza okresami lockdownu, porównując analogiczne miesiące, nie odnotowaliśmy niższych obrotów rok do roku. Co więcej, są one wyższe niż te osiągane w roku przed pandemią. Jest to dla nas bardzo ważne, zwłaszcza że na ten rezultat skła-

da się dobry wynik większości najemców, a nie jednego dużego operatora. Uważam, że struktura obrotów jest bardzo budująca. Jest ona również potwierdzeniem efektywności zbudowanego tenant-miksu. Klienci doceniają funkcjonujące w galerii marki, chętnie korzystają z oferty handlowej, usługowej oraz gastronomicznej.

Artykuł 15ze bez wątpienia miał wpływ na porozumienie między najemcami a wynajmującymi. Strategie na rozmowy z zarządcami w czasie pandemii były różne. Jak Wam udało się te renegocjacje przeprowadzić?

Rozmowy trwały długo, ale przebiegały spokojnie. Nie mieliśmy kryzysowych sytuacji, choć

niektóre rozmowy byłybardzo trudne. Przede wszystkim z uwagą wsłuchiwaliśmy się w to, co mówią najemcy, i byliśmy nastawieni na współpracę. To nie był czas ani na walkę, ani na jałowe dyskusje, to był czas na szukanie efektywnych rozwiązań. Zależało nam na tym, żeby ci najemcy, którzy są w centrum, a dla nich to była, zwłaszcza w marcu, sytuacja najtrudniejsza, czuli się bezpieczni. Zrobiliśmy tyle, ile mogliśmy. Prowadziliśmy na bieżąco rozmowy ze wszystkimi właścicielami sklepów i punktów usługowych i w 100% z nich udało nam się osiągnąć porozumienia. Następnie staraliśmy się promować najemców, m.in. budując wizerunek centrum jako miejsca bezpiecznych zakupów oraz, na ile

SCF MAGAZINE 2021

było to możliwe w okresie restrykcji sanitarnych, organizując akcje wspierające sprzedaż. Zależało nam na tym, żeby poza oczywistym wsparciem związanym z negocjacją warunków umów zapewnić im dodatkową pomoc, która pozwalała zachować ciągłość komunikacji z klientami, mimo że sposoby czy kanały dotarcia były mocno ograniczone.

Na jakie ustępstwa byliście gotowi pójść, żeby utrzymać najemców? Jakie będą długotrwałe skutki nowelizacji artykułu 15ze dla Galerii Przymorze?

Przepis jest bardzo kontrowersyjny. Dzisiaj nie jesteśmy w stanie stwierdzić, jakie będą jego dłu-

PULS RYNKU

gofalowe skutki, gdyż nie wiemy, czy czwarty lockdown był ostatni. Ze swojej strony wychodziliśmy z inicjatywą, prowadząc szersze działania, niż to wynikało z zapisów ustawy. Negocjacje poszczególnych punktów umowy za każdym razem wyglądały inaczej. Do każdego najemcy podchodziliśmy indywidualnie, przez co ten proces wymagał czasu. Obie strony rozumiały jednak, że jest on potrzebny. Dążyliśmy do tego, żeby na końcu i najemca, i wynajmujący wyszli z rozmów zadowoleni na tyle, na ile to było możliwe w tej sytuacji.

Ze względu na ograniczenia w organizacji wydarzeń promocyjnych marketing centrum handlowego musiał się zmienić, by dopasować do zupełnie nowej sytuacji. Na ile te zmiany są trwałe i jak wpływają na codzienną komunikację z klientami?

Zmiany były bardzo znaczące. Eventy zwiększające odwiedzalność, do niedawna będące podstawą naszego kalendarza marketingowego, w ostatnich kilkunastu miesiącach nie mogły być organizowane. Zakaz zgromadzeń oraz troska o bezpieczeństwo klientów zmusiły nas do poszukiwania innych form aktywności promocyjnych. W czasach największych ograniczeń to media społecznościowe i strona internetowa były kanałem, który nie tylko przekazywał bieżące informacje na temat funkcjonowania centrum, ale również służył do edukowania klientów w zakresie bezpieczeństwa zakupów. Staraliśmy się przekazywać te treści w atrakcyjnej, łatwo przyswajalnej formie – filmów, infografik, animacji. Oprócz tego oczywiście wspieraliśmy najemców, którzy komunikowali prostą, ale w tym czasie bardzo potrzebną klientom informację – „jesteśmy otwarci”. Po zniesieniu najbardziej drastycznych restrykcji ponownie zaczęliśmy wspierać sprzedaż – tradycyjne eventy zastąpiliśmy akcjami opartymi na mechanizmie buy&get, w których nagradzamy klientów za zakupy i lojalność. Zachęcaliśmy – i wciąż zachęcamy – w ten sposób do powrotu na zakupy, ale w bezpiecznej formule, nie powodującej kumulacji dużej liczby osób na małej przestrzeni. Powoli wracamy do tradycyjnych eventów, w tym atrakcji dla rodzin z dziećmi, ale klienci polubili nasze akcje z nagrodami, więc na pewno będzie to ważny element kalendarza marketingowego Galerii Przymorze w najbliższych miesiącach.

Utrzymanie obecnej oferty czy rozwój – jakie plany ma Galeria Przymorze na najbliższe pół roku?

27

Agnieszka Wojtaszczyk, dyrektor centrum handlowego Galeria Przymorze w Gdańsku

Od 2019 roku, poza okresami lockdownu, porównując analogiczne miesiące, nie odnotowaliśmy niższych obrotów rok do roku. Co więcej, są one wyższe niż te osiągane w roku przed pandemią. Jest to dla nas bardzo ważne, zwłaszcza że na ten rezultat składa się dobry wynik większości najemców, a nie jednego dużego operatora Sytuacja pandemii nauczyła nas ostrożnie podchodzić do planowania. Funkcjonujemy w pełni, konsekwentnie się rozwijamy, ale również reagujemy elastycznie na to, co się dzieje. Prowadzimy negocjacje pod kątem najmu, bo wielu najemców chce się z nami rozwijać i deklaruje gotowość do rozmów. W tej chwili finalizujemy rozmowy z kilkoma markami. Nawet w trudnym czasie pandemii udało nam się rozpocząć współpracę z pierwszym na Pomorzu sklepem meblowym Konsimo. W ostatnich miesiącach naszą ofertę gastronomiczną zasiliła marka Sushi Express.

Bardzo trudno jest dziś przewidzieć, co przyniosą kolejne miesiące – jednak w tej niepewnej sytuacji robimy wszystko, by działać jak najbardziej skutecznie i dla naszych najemców, i dla klientów. Tak jak do tej pory, będziemy reagować na bieżącą sytuację i nowe okoliczności, dokładając wszelkich starań, by centrum handlowe pozostało jednym z najbezpieczniejszych miejsc publicznych. Nieprzerwanie staramy się tak organizować przestrzeń, żeby klienci czuli się u nas bezpiecznie i po prostu chcieli do nas przychodzić. Wiemy, jak dostosowywać się do zmieniającej się sytuacji epidemiologicznej, mamy sprawdzone metody i doświadczenie w tym zakresie.

28

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

TUF RE zapowiada kolejne inwestycje W przygotowaniu jest już pięć nowych projektów. Kępno, Ciechanów, Golub-Dobrzyń, Grodzisk Wielkopolski i ponownie Lidzbark Warmiński – to miejscowości, w których niebawem powstaną kolejne Pasaże Handlowe realizowane przez TUF RE. #Polska

#TUF

– TUF RE przyspiesza z rozwojem. Ostatnie kilka miesięcy upłynęło nam na intensywnym pozyskiwaniu nowych, atrakcyjnych pod kątem inwestycji handlowych, lokalizacji. Dotychczas rocznie zabezpieczaliśmy zwykle jeden grunt inwestycyjny, natomiast w ostatnim roku, tzw. covidowym, przybyły nam aż trzy kolejne i ciągle pracujemy nad pozyskaniem nowych terenów. To oznacza, że znacznie przyspieszamy także z budowami, komercjalizacją i kolejnymi procesami inwestycyjnymi – mówi Fabian Eryk Barbarowicz, Wspólnik Zarządzający TUF RE.

11 tys. mkw w Kępnie TUF RE rozpoczęło realizację inwestycji dla Kępna i okolic. Obiekt będzie miał powierzchnię najmu ok. 11 tys. mkw., a swoje sklepy planują otworzyć w nim operatorzy sieci obuwniczych, drogeryjnych oraz sklepy z ofertą modową i kilka popularnych dyskontów. Funkcję operatora spożywczego pełnić będzie sieć Lidl.

– Negocjacje z siecią zakończyły się sukcesem i Lidl w 2023 roku otworzy na terenie naszego Pasażu swój pierwszy i jedyny sklep w powiecie kępińskim. Dzięki działaniom prowadzonym przez ostatnie kilka miesięcy pozyskaliśmy tak istotnego partnera i liczymy, że poza Pasażem Kępińskim nasze inne inwestycje będą równie atrakcyjne dla sieci Lidl – mówi Fabian Eryk Barbarowicz. – Jednocześnie podczas zabezpieczania nieruchomości pod Pasaż Kępiński spłaciliśmy wszystkie długi poprzedniego właściciela, dzięki czemu nie ma żadnych przeszkód w nabyciu gruntu pod nasz kolejny park handlowy – dodaje.

Nowa inwestycja w Ciechanowie Oprócz Pasażu Kępińskiego TUF RE planuje inwestycję m.in. w Ciechanowie, gdzie powstanie największy park handlowy o łącznej powierzchni najmu ok. 10 tys. mkw., który położony będzie w odległości ok. 1,5 km od samego rynku. Dodatkowym atutem lokalizacji jest umiejscowienie obiektu przy pętli miejskiej, która łączy wszystkie dzielnice Ciechanowa.

– Teren pod inwestycję jest zabezpieczony i rozpoczęliśmy uzgodnienia planowanej inwestycji z władzami miasta. Planowany termin oddania obiektu do użytku to 2023 r. – zapowiada Fabian Eryk Barbarowicz. – Mamy nadzieję, że obiekt znakomicie wpisze się w tkankę miejską i zaspokoi potrzeby zarówno mieszkańców Ciechanowa i okolic, jak i przyszłych najemców, którzy są zainteresowani naszym Pasażem – dodaje.

Drugi etap w Lidzbarku Warmińskim – Jednocześnie wracamy do Lidzbarka Warmińskiego, w którym nasz park handlowy okazał się strzałem w dziesiątkę. W sąsiedztwie Pasażu Warmińskiego planujemy zrealizować drugi, uzupełniający etap przy DK 51, udostępniając przy tym najemcom ok. 3 tys. mkw. GLA., przy którym swoją restaurację drive-through planuje otworzyć popularna sieć gastronomiczna.

– Na tych trzech planowanych obiektach nie poprzestajemy i prowadzimy zaawansowane rozmowy nad dalszą ekspansją i zabezpieczeniem terenów pod nasze obiekty również w innych wo-

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

29

jewództwach, o których to rezultatach rozmów będziemy informować na bieżąco – zapowiada Wspólnik Zarządzający TUF RE.

Kolejne dwa projekty Portfolio TUF RE wkrótce powiększy się także o projekty w Golubiu-Dobrzyniu i Grodzisku Wielkopolskim.

– Te inwestycje są już na bardziej zaawansowanym poziomie. W Golubiu-Dobrzyniu od czerwca trwa budowa realizowana przez nowego generalnego wykonawcę TUF RE, firmę Gra-Mar. W tej chwili ok. 40% prac budowlanych mamy za sobą. Otwarcie przewidujemy na marzec 2022.

Co ważne, obiekt jest w 100% skomercjalizowany.

Wśród najemców są takie znane sieci, jak: CCC, Pepco, Martes Sport, Rossmann, KiK, Kaes i Media Expert. Funkcję operatora spożywczego pełni działająca już w sąsiedztwie jedyna w mieście Biedronka – wylicza Fabian Eryk Barbarowicz.

Podobnie na finiszu komercjalizacji jest obiekt w Grodzisku Wielkopolskim. Pasaż Grodziski

będzie pierwszym parkiem handlowym w mieście, w którym na powierzchni ponad 6 tys. mkw. GLA znajdzie się 10 sklepów, w tym topowy operator spożywczy. Start budowy przewidziano na pierwszą połowę 2022 roku.

– Jesteśmy zadowoleni z tempa i rezultatów naszych działań rozwojowych. Pozyskane przez nas tereny i planowane zamierzenia spotykają się z bar-

dzo dobrym przyjęciem zarówno wśród najemców, jak i lokalnych społeczności. Cały czas jednak aktywnie poszukujemy nowych lokalizacji. Jesteśmy otwarci na rozmowy z właścicielami działek w małej lub średniej wielkości miastach, które potencjalnie mogłyby się stać miejscem naszej kolejnej inwestycji – podsumowuje Fabian Eryk Barbarowicz, Wspólnik Zarządzający TUF RE.

30

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Nasz projekt w Wilanowie będzie miał ludzką skalę Przyszłość należy do projektów wielofunkcyjnych, które będą połączeniem centrum handlowego, jakie znaliśmy do tej pory, z retail parkiem i przestrzenią miejską. To będą projekty, które nie będą zamknięte pod jednym dachem. W rzeczywistości popandemicznej jest to bardzo ważne. To będą projekty najbardziej zbliżone do takich dobrze funkcjonujących miast i ulic miejskich.

I taki będzie nasz projekt w Wilanowie – mówi Ada Walentek, Dyrektor Generalna, NHOOD Poland. Rozmowa odbyła się podczas targów SCF 2021, w ramach towarzyszącej im konferencji. #Polska

#NHOOD #Wilanów Park

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

SCF MAGAZINE 2021

W portfelu NHOOD jest tyle nieruchomości, że to pozwala nam szeroko patrzeć na rynek. Dlatego może łatwiej będzie znaleźć odpowiedź na pytanie, jaki będzie rynek po pandemii.

Wszyscy mówią, że nikt nie jest w stanie tego przewidzieć, ale to się tak naprawdę dzieje na naszych oczach i doświadczamy tego codziennie.

Pandemia zmieniła rynek na wszystkich możliwych poziomach. Wpłynęła zarówno na formaty projektów, które są w tym momencie otwierane.

Wpłynęła na projektowanie przestrzeni komercyjnej. Miała też znaczący wpływ na umowy najmu.

To idzie przez wszystkie poziomy. I sądzę, że jest to już absolutnie widoczne.

Jak patrzymy na te formaty, które mogą dominować w przyszłości, to tutaj jest wiele znaków zapytania. Do roku 2020 widzieliśmy wyraźny trend, w którym centrum handlowe miało być miejscem spędzania czasu. Czy to wróci? A jeżeli tak, to kiedy? A jeżeli w innej formie, to w jakiej?

W tym momencie następuje przełożenie na projekty wielofunkcyjne. Czyli nie na takie stricte projekty zakupowe, tylko takie, gdzie w ramach jednego miejsca można zrealizować szereg różnych podstawowych, codziennych funkcji. Są to projekty, gdzie można zarówno dokonać zakupów, skorzystać z usług, skorzystać z rozrywki, spędzić wolny czas, wyjść na świeże powietrze, popracować. Te projekty łączą nasze życie w obrębie jakiegoś stosunkowo niewielkiego obszaru. Budują społeczność, są przyjazne lokalnym społecznościom.

W tych czasach jesteśmy mocniej związani z miejscem, w którym mieszkamy. I w tym miejscu chcemy mieć wartość dodaną, tak?

Tak. Tak naprawdę chcielibyśmy w tym najbliższym otoczeniu zaspokoić wszystkie swoje podstawowe potrzeby, łącznie z pracą. Przecież wiemy, że w tym momencie mnóstwo ludzi nadal pracuje zdalnie i najchętniej korzystają oni z powierzchni coworkingowych, niekoniecznie w swoim biurze.

Chcą również w tym samym miejscu dokonać zakupów, oddać buty do szewca, odebrać dzieci ze szkoły, pójść do kina i wrócić do domu. I to się gdzieś tam wszystko zazębia w takim projekcie, o którym my mówimy od pewnego czasu, czyli o projekcie 15-minutowego miasta.

Czyli byłyby to takie małe przyjazne miasteczka wewnątrz dużych miast. I te wielofunkcyjne obiekty z funkcjami także

PULS RYNKU

handlowymi byłyby centralnym punktem takiego małego miasteczka?

One wpisywałyby się w tkankę miejską. Nie musiałyby być koniecznie centralnym punktem, ale gdzieś takim punktem skupiającym lokalną społeczność jak najbardziej. Zresztą proszę zwrócić uwagę na to, które obiekty radzą sobie dzisiaj najlepiej. To są te obiekty, które są w najbliższej odległości, w tym najbliższym catchmencie dla klientów. To są bardzo często projekty, które są na obrzeżach miast, czyli małe retail parki, wszystkie projekty convenience. Ludzie chcą korzystać z tego, co jest im najbliższe, najwygodniejsze, nie zmusza ich do dojazdów, stania w korkach. Nie zmusza ich do opuszczenia home office’u na dłużej niż pół godziny, żeby zrobić szybkie zakupy i potem wrócić do swoich obowiązków.

Projekty, o których mówimy, są czymś pomiędzy klasycznymi dużymi galeriami i parkami handlowymi. Więc to będzie taka hybryda?

Wydaje mi się, że wszystkie projekty wielofunkcyjne to będzie takie trochę połączenie centrum handlowego, jakie znaliśmy do tej pory, z retail parkiem i przestrzenią miejską. To będą projekty, które nie będą zamknięte pod jednym dachem.

W rzeczywistości popandemicznej jest to bardzo ważne. To będą projekty najbardziej zbliżone do takich dobrze funkcjonujących miast i ulic miejskich.

Czy w tym kierunku idzie Wasza nowa propozycja w Wilanowie?

Tak. Właśnie tak projektujemy Wilanów. Co więcej, projektując go, staramy się konsultować nie tylko z profesjonalnymi agencjami, biurami architektonicznymi, ale również bezpośrednio z mieszkańcami. Na podstawie tych konsultacji tworzymy tam dwuhektarowy park, który będzie taką centralną, zieloną częścią, takimi zielonymi płucami tego całego projektu, wokół których zlokalizowane zo-

31

staną wszystkie inne funkcje. To da oddech temu projektowi. To pozwoli dać mu taką ludzką skalę.

A oprócz tego oczywiście będzie tam centrum handlowe, duży Food Hall i jeszcze dodatkowe funkcje, nad którymi się w tym momencie zastanawiamy. Bo trochę ta sytuacja pandemiczna zweryfikowała pewne nasze dotychczasowe plany, więc te dodatkowe funkcje jeszcze w tym momencie są dopracowywane.

Jak to wygląda w czasie? Ja rozumiem, że tutaj trzeba być bardzo elastycznym...

Trzeba, szczególnie teraz. Chociażby ze względu na różne decyzje administracyjne, które niekoniecznie przebiegają aż tak sprawnie. Natomiast w planach mamy otwarcie tego projektu w roku 2024.

Na samym początku naszej rozmowy wspomniałem o tym dużym portfelu, którym zarządzacie. To jest kilkadziesiąt lokalizacji w Polsce. Co się będzie działo w pozostałych miejscach, w których Wasze projekty funkcjonują od lat? W którą stronę one będą ewoluowały? To będą klasyczne rewitalizacje czy może to będzie szło właśnie w tę stronę, o której rozmawiamy?

NHOOD obsługuje głównego klienta Ceetrus. Są to 24 galerie handlowe i do tego dwa retail parki. Oprócz tego zarządzamy najmami i komercjalizujemy 27 projektów Auchan. Jeżeli chodzi o projekty Ceetrus, bo tutaj w pełni podejmujemy decyzje, to będą to nie tylko klasyczne remodelingi, ale będziemy starali się przekształcać te obiekty tak, by spełniały nasze trzy podstawowe wartości: People, Planet, Profit.

Co one oznaczają?

One mówią o tym, że firma chciałaby naprawdę mieć wpływ na społeczność. Naprawdę chciałaby mieć wpływ na planetę, na ekosystem. Ale również naprawdę chciałaby z tego wyciągać pewne zyski.

32

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

W związku z czym wszystkie te obiekty są dostosowywane w ramach tych trzech zakresów. Jedne w większym, drugie w mniejszym zakresie. Czasami to jest taki mały krok. To są hotele dla owadów, bioróżnorodność, łąki kwietne czy ogród deszczowy. A czasami są to oczywiście duże przebudowy, duże rozbudowy, dodatkowe wejścia do centrum, jak to ostatnio zrealizowano w Galerii Bronowice.

Rozmawialiśmy o tym, jak będzie się zmieniał rynek. Porozmawiajmy chwilę o tym, jak on wygląda w tej chwili. W jakim tempie Wasze projekty wracają do stanu sprzed pandemii?

Generalnie bardzo dobrze radzą sobie na rynku.

Nasze spadki odwiedzalności były stosunkowo niewielkie. W tym momencie są one na mniej więcej poziomie 90% w stosunku do tego, co było w roku 2019. W niektórych przypadkach, w niektórych miesiącach to się wyrównuje. Jeżeli chodzi o obroty najemców, one również znacząco wzrosły. Mieliśmy takie miesiące w tym roku, gdzie były one dokładnie na tym samym poziomie, może nawet minimalnie wyższe niż w roku 2019. Biorę pod uwagę również inflację, ale zdarzyło się kilka takich miesięcy, gdzie te wyniki były bardzo dobre.

To był zapewne efekt odłożonych zakupów.

Tak, to prawda. To akurat były pierwsze miesiące po ponownym otwarciu, zgadza się.

Ada Walentek, Dyrektor Generalna, NHOOD Poland

Nasze spadki odwiedzalności były stosunkowo niewielkie. W tym momencie są one na mniej więcej poziomie 90% w stosunku do tego, co było w roku 2019. W niektórych przypadkach, w niektórych miesiącach to się wyrównuje. Jeżeli chodzi o obroty najemców, one również znacząco wzrosły

W moich rozmowach z uczestnikami rynku pojawia się mocno wątek regulacji prawnych, które konstytuują ten rynek według jednych w sposób wadliwy, według innych w sposób wskazany. Jak to prawo będzie rzutowało na rozwój, na przyszłość rynku?

Wielu najemców, wiele sieci wolało gdzieś porozumieć się w inny sposób. Więc wydaje mi się, że legislacja legislacją, a życie życiem.

I że najlepsze są tego rodzaju relacje, które obie strony są w stanie w sposób taki dosyć elastyczny przeformułowywać. Oczywiście stosowaliśmy się do wszystkich zapisów, które zostały wprowadzone, co nie zmienia faktu, że z drugiej strony, ze strony najemców częstokroć była wola, żeby gdzieś dogadać się również na innych warunkach.

W jakim stopniu ułożyliście już w takim ostatecznym wymiarze relacje z najemcami?

Mówię o aneksach, odstąpieniach...

Wydaje mi się, że od końcówki lipca wiemy, na czym stoimy. Jeżeli nie będzie nowych lockdownów, to ci, którzy mieli odwołać swoje oferty, to już to zrobili. Także pozostaje tylko papierologia.

Jeżeli nie będzie tych dodatkowych lockdownów, to w tym momencie, jak sądzę, większość wynajmujących ma już pełną jasność, jak ten rok dla nich wygląda.

Targi SCF są – mam nadzieję – dobrym miejscem, by tam, gdzie to jest jeszcze potrzebne, przyspieszyć proces zamykania tych spraw.

Tak. To świetne miejsce, żeby przyśpieszyć. Dlatego mamy po prostu od rana do wieczora spotkanie za spotkaniem.

34

PULS RYNKU

Retail parki mogą być w miastach poniżej 10 tysięcy mieszkańców Dzisiaj rozmawiamy o centrach convenience, które się składają z supermarketu, dwóch, trzech sklepów, gdzie miasto ma 6-8 tysięcy mieszkańców.Oczywiście musi być odpowiednio duży powiat albo gmina, która przekracza tę magiczną granicę 10-12 tysięcy mieszkańców – mówi Piotr Wasilewski, Head of Retail & Investment, Nuvalu. Rozmowę przeprowadzono podczas konferencji będącej częścią targów SCF 2021.

#Polska

#Nuvalu

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

SCF MAGAZINE 2021

SCF MAGAZINE 2021

Klienci, dla których pracuje Nuvalu, to jest akurat ta część rynku, która rośnie jak grzyby po deszczu.

Rośnie i funkcjonuje, czyli retail parki. Ale chciałbym najpierw coś powiedzieć a propos targów SCF. Bardzo mi tego brakowało przez ostatni rok. Wielu osób nie miałem okazji widzieć przez ostatnie 12 miesięcy. I wszystko można robić przez telefon, przez maila, przez wideokonferencje, ale kontakt osobisty ma o wiele większą wartość. Ja przynajmniej ten kontakt sobie bardzo cenię. Dzisiaj widzę tu niemal wszystkich, których nie miałem okazji spotkać przez covid.

Rozmowy, które tu odbywamy, są bardzo owocne. Wiele rzeczy potwierdzamy sobie, wiele rzeczy przypominamy. Próbujemy się porozumieć lub przekonywać. Ja preferuję takie prowadzenie biznesu, kiedy możemy się spotkać Czy w tych rozmowach na SCF pojawiły się jakieś takie wątki, które są nowością, zaskoczeniem, czymś, czego nie przewidywałeś?

Nie, bo biznes prowadzimy day to day. I w gruncie rzeczy te trendy czy to, co nowego się pojawiło czy uwypukliło, to był właściwie cały zeszły rok. I dzisiaj mówimy tylko o kontynuacji pewnego trendu.

Nuvalu pracuje dla wielu inwestorów z obszaru parków handlowych. Są to inwestorzy sieciowi, jak również klienci realizujący pojedyncze projekty. Jak w tej szerszej perspektywie oceniacie potencjał rynku?

Mamy ten przywilej, że pracujemy z wieloma inwestorami i mamy przegląd wielu miast – i tych

PULS RYNKU

większych, jak również tych mniejszych. Powtórzę to, co już było powiedziane wiele razy: dzisiaj jest czas na retail parki. Tak wygląda rynek, tak wygląda zainteresowanie najemców.

Sam rynek jest różnorodny. Jest coraz więcej deweloperów, którzy realizują obiekty retailparkowe w coraz mniejszych miastach. Dzisiaj rozmawiamy o centrach convenience, które się składają z supermarketu, dwóch, trzech sklepów, gdzie miasto ma 6-8 tysięcy mieszkańców.

6-8 tysięcy to nie za mało?

Oczywiście musi być odpowiednio duży powiat albo gmina, która przekracza tę magiczną granicę 10-12 tysięcy mieszkańców. I jest wiele podmiotów, dziesiątki podmiotów, którzy nad tym pracują. Instytucjonalni i lokalni deweloperzy i ci,

35

którzy pracują z supermarketami. To jest jedna część rynku.

Inna część rynku to są miasta, w których już istnieje retail. To są te miasta powyżej 40-50 tysięcy, gdzie retail parki są ofertą uzupełniającą. I każde miasto jest inne, każde miasto ma inną wyporność, każde miasto ma inne postrzeganie najemców, inną ekonomię, inaczej tam się handluje, inaczej wygląda logistyka. I żeby zainteresować najemców, trzeba zrobić coś wystarczająco dużego, z dużą możliwością na rozwój. Chodzi o to, żeby najemcy chcieli tam na lata zainwestować.

Jeszcze niedawno inwestorzy nie wchodzili do miast poniżej 20-25 tysięcy mieszkańców...

Pieniędzy do inwestowania jest coraz więcej i coraz częściej ten pieniądz myśli o retailu. W mojej ocenie tendencja na rynku będzie taka, że stopy kapitalizacji będą spadały. Coraz trudniej i drożej się buduje, coraz więcej czasu się na to poświęca.

I to będzie musiało mieć konsekwencje w cenach zakupu samych nieruchomości, jak i gotowych projektów. Inwestorami mogą być zarówno klienci instytucjonalni, jak i klient indywidualny.

Jest coraz więcej polskich, zamożnych klientów, którzy lokują pieniądze w nieruchomościach.

I to jest w pewnym sensie jeszcze nie do końca zweryfikowany rynek. Jest wielu profesjonalnych doradców, którzy obsługują ten rynek, i on jest naprawdę bardzo ciekawy.

Na rynku pojawia się dużo inwestorów, deweloperów, którzy nie do końca ten rynek czują.

Oczywiście nie znaczy to, że każdy taki mniejszy inwestor nie ma odpowiedniego know how, ale przy inwestorach instytucjonalnych nie ma takiej obawy. Jak to wygląda z Twojej

36

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

perspektywy? Pytanie dotyczy de facto tego, czy nie grozi nam przegrzanie rynku.

To jest dzisiaj bardzo profesjonalny rynek. I jeżeli nawet mówimy o deweloperach lokalnych czy regionalnych, to pamiętajmy o tym, że żeby powstała inwestycja, potrzeba wielu rzeczy. Potrzeba nieruchomości, na której da się coś zbudować.

Potrzeba, żeby najemcy potwierdzili, że tam chcą być, i podpisali umowy. Potem trzeba pójść po pieniądze do banku, gdzie projekt jest ponownie oceniany. Ja mówię o takim wielokrotnym sprawdzeniu. Sprawdzany jest deweloper, czy jest dla nich wiarygodny, co zrealizował. Sprawdzana jest sama lokalizacja i jej potencjał względem istniejącej i planowanej konkurencji. Trzeba przekonać miasto, że chce się zbudować w tym miejscu, i uzyskać wszystkie potrzebne uzgodnienia. Jak wszędzie, zdarzają się błędy. Nawet najwięksi, najmocniejsi mogą takie błędy popełniać albo coś przeszacować. Jednak dzisiaj przy tak profesjonalnym rynku o te błędy coraz trudniej.

Czyli jest szereg takich bezpieczników, które powodują, że po prostu nie ma zwarcia i nie będzie pożaru?

Generalnie tak. Oczywiście nie będę wymieniał, ale w Polsce są obiekty, które powstały i nie mają najemców. Stoją i straszą do dzisiaj. Dzisiaj w mojej ocenie nikt nie może sobie na to pozwolić. Przynajmniej ja nie wyobrażam sobie, przy racjonalnym podejmowaniu decyzji, że ktoś rozpocznie inwestycje bez podparcia w decyzjach najemców czy w banku, że będzie mógł to dokończyć i otworzyć.

To są te elementy, które stabilizują rynek.

A jak wyglądają ewentualne bariery rozwoju rynku?

Deweloperzy kreują rynek, czyli otwierają obiekty, przekonują najemców do pewnych rzeczy, ale rynek idzie też za najemcami. To oni mówią o rozwoju, o wchodzeniu do coraz mniejszych miast, o zagęszczaniu miast, w których są już obecni.

A barierą będzie w pewnym momencie przesycenie rynku. Możemy mówić dzisiaj o kolejnej pięcioletniej perspektywie.

Piotr Wasilewski, Head of Retail & Investment, Nuvalu

Jeżeli mówimy o zagęszczeniu dużych, średnich miast, to można mówić o tym, że rynek po tych pięciu latach wejdzie w kolejną fazę.

Jeżeli Polska nadal będzie się rozwijać, a obroty będą wystarczająco dobre, żeby najemcy nie zrewidowali planów rozwojowych, to będziemy widzieli coraz większe zagęszczenie handlem

Czyli jeszcze pięć lat i stop?

Jeżeli mówimy o zagęszczeniu dużych, średnich miast, to można mówić o tym, że rynek po tych pięciu latach wejdzie w kolejną fazę. Jeżeli Polska nadal będzie się rozwijać, a obroty będą wystarczająco dobre, żeby najemcy nie zrewidowali planów rozwojowych, to będziemy widzieli coraz większe zagęszczenie handlem.

Barierą może być dostępność nieruchomości. Dzisiaj sporo podmiotów przygląda się tym samym regionom, tym samym miastom, tym samym nieruchomościom.

Kolejna bariera to jest to, co się dzieje w urzędach.

W niektórych sytuacjach cały proces wydłużył się o ponad rok, porównując to do sytuacji sprzed pandemii. To wszystko może wpłynąć na wydłużenie tego okresu.

Porozmawiajmy o czynszach. Niektórzy uczestnicy rynku mówią o stabilizacji, inni wskazują przesłanki do ich wzrostu.

Jak przewidujecie, jak tutaj będzie wyglądała sytuacja?

To jest system naczyń powiązanych. Najemcy to są bardzo profesjonalni ludzie i firmy. Oni wiedzą, że żeby zbudować obiekt, musi za tym stać ekonomia. To znaczy, że nie da się zbudować parku handlowego na zbyt niskich czynszach albo procencie od obrotu. Więc jeżeli mówimy, że najemcy myślą racjonalnie o tym, żeby otwierać kolejne sklepy, powiększać swoją sieć, to za tym musi być też jakby ich krok. To znaczy, że oni muszą płacić racjonalne czynsze i one muszą pozostać na tym poziomie, na którym są. Nie wyobrażam sobie, żeby miały spadać.

Nie mówimy o spadku, a ewentualnym wzroście.

Myślę, że dzisiaj nie możemy mówić o wzroście.

Chciałbym, żeby te czynsze się utrzymały na tym poziomie, który był jeszcze przed covidem. Wszyscy gracze na tym rynku dostali po głowie przez covid. Ale widać zrozumienie. Jeżeli mówimy o tym, że ktoś chce, żeby obiekty powstawały, a najemcy tacy są, to czynsze muszą być racjonalne.

38

PULS RYNKU

SCF MAGAZINE 2021

Będziemy powiększać nasze projekty Będziemy mieli albo wzrost czynszów, co powoli widzimy, albo spadek stóp kapitalizacji, bo gdzieś ten margines zysku trzeba generować. W przypadku parków handlowych nie jest tajemnicą, że czynsze średnie, jakie uzyskujemy dla całego obiektu, wliczając ten spożywczy, są dla całego obiektu pomiędzy 9-10,5 euro. Oznacza to, że są one stosunkowo nieduże. Natomiast zmiana średniego czynszu o każde pół euro czy jedno euro daje w skali całości istotny wzrost – mówi Grzegorz Pękalski, Prezes Zarządu Karuzela Holding.

Rozmowę przeprowadzono podczas konferencji odbywającej się w ramach targów SCF 2021. #Polska

#Karuzela Holding

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

39

W swoim portfelu macie pięć działających obiektów. Są to zarówno typowe galerie handlowe, jak i parki. Teraz idziecie zdecydowanie w kierunku parków handlowych...

Nie dalej jak pięć lat temu jeszcze byliśmy przekonani, że formuła galerii handlowych to jest ta formuła, która będzie się rozwijać. Pierwsze koncepcje, pierwsze projekty zawsze robiliśmy w formie galerii handlowej. Nie braliśmy pod uwagę, że to będą parki handlowe, uważając, że jeżeli w mniejszym mieście uda nam się postawić galerię handlowa, to to miasto będzie już zamknięte dla tej formuły handlu. To będzie jedyny obiekt, największy obiekt i będziemy liderem w tym miejscu, nie zostawiając specjalnie miejsca konkurencji.

Co spowodowało, że poszliście w stronę parków handlowych?

Było kilka powodów. Pierwsza rzecz to była decyzja najemców. My budujemy tylko mury, ale klienci przychodzą do centrów handlowych dla sklepów, które tam są. Tei z kolei coraz częściej brały pod uwagę to, że obecność w parkach handlowych na wzór tych rynków bardziej rozwiniętych jest dla nich opłacalna, bo mogą liczyć na niższe czynsze.

Więc pierwszy powód dali najemcy, którzy szukali niższych czynszów.

Wobec faktu, że obroty generowane w tych parkach i galeriach są podobne, a czynsze mniejsze, to był to właściwie naturalny ruch z ich strony.

Następna rzecz, jaka spowodowała nasze przejście w kierunku parków handlowych, to były koszty realizacji. Rzeczywiście koszty budowy są dużo niższe, ale to jest jedna część tej układanki. Druga część to są koszty operacyjne, które są zdecydowanie tańsze. Jeżeli mówimy o kosztach na metrze kwadratowym powierzchni w parku handlowym na poziomie 9-11 zł, to w przypadku galerii zaczyna się od 20 zł. Wobec tego to się wszystkim zaczęło bardziej opłacać.

Panuje opinia, że parki handlowe przeszły przez pandemię suchą stopą. Czy tak było rzeczywiście?

Jeżeli chodzi o istniejące obiekty, nie było jakiegoś ryzyka, istotnych kłopotów z ich przetrwaniem.

Przyznam, że bardzo fair zachowały się banki finansujące te projekty – same wystąpiły z pomysłem

rozłożenia na raty, przełożenia, przedłużenia umów kredytowania i tu było bardzo płynnie. Z najemcami, jak to z najemcami – bywało różnie, ale generalnie zajmujemy się porozumiewaniem się ze wszystkimi, więc z najemcami też się porozumieliśmy.

Podsumowaliśmy zeszły rok. Nasze przychody za zeszły rok są mniej więcej 30-40% poniżej oczekiwanych. To były te obniżki czynszów, to były porozumienia, jakie zawieraliśmy z najemcami, oraz nieotrzymane przychody wymuszone przez lockdowny.

Jak w czasie ostatniego półrocza wyglądała odwiedzalność?

Porównując powrót odwiedzalności w tych obiektach, nie ma jakiejś tendencji, która mówi, że do galerii ludzie nie wracają, a do parków wracają.

Trzeba pamiętać, że obiekty Karuzeli są w małych miastach. Często są jedynym obiektem tego typu w mieście i klienci niespecjalnie mają inny wybór. Coś, co raczej zauważyliśmy, to jest potrzeba powiększania tych obiektów. Dzisiaj właściwie większość z tych obiektów została już powiększona raz, a w przypadku dwóch obiektów drugi raz będziemy je powiększać. W ciągu ostatnich dwóch–trzech lat weszło do Polski wielu najemców dyskontowych, którzy potrzebują powierzchni w tych miastach.

Do tej pory tym minimalnym progiem, poniżej którego parki handlowe raczej się nie pojawiały, to było 25 tysięcy mieszkańców.

Teraz mówi się nawet o 15 tysiącach, a być może jeszcze mniej.

40

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Rzeczywiście, mamy teraz projekty w mniejszych miastach i takim najmniejszym miastem, gdzie w tej chwili przygotowujemy projekt, są Wronki.

To około 11 tysięcy mieszkańców. Natomiast wydaje mi się, że są cały czas jeszcze miasta z przedziału 25-50 tysięcy mieszkańców gotowe na tego typu projekty, gdzie albo handel jest z „zeszłej epoki”, czyli wielopoziomowe galerie handlowe, albo go nie ma.

Te projekty, które przygotowujemy obecnie, to jedna galeria i trzy parki handlowe. W przypadku jednego z tych projektów zamieniliśmy go z galerii handlowej na park handlowy. To też jakiś znak czasów. Zamieniliśmy go w ten sposób, że zlikwidowaliśmy dach w części wspólnej, czyli projekt został w tym samym obrysie budynku, natomiast tam, gdzie była galeria, teraz będzie zewnętrze.

Czyli z jednej strony mamy park handlowy, czyli wejścia do każdego lokalu są z zewnątrz. Z drugiej strony pozostajemy przy układzie galeryjnym, czyli jest pasaż, gdzie po dwóch stronach ciągu komunikacyjnego są sklepy.

Grzegorz Pękalski, Prezes Zarządu Karuzela Holding

Dzisiaj właściwie większość z tych obiektów została już powiększona raz, a w przypadku dwóch obiektów drugi raz będziemy je powiększać.

W ciągu ostatnich dwóch–trzech lat weszło do Polski wielu najemców dyskontowych, którzy potrzebują powierzchni w tych miastach

To jest trochę odejście od takiego klasycznego parku handlowego, który ma tę istotną wadę dla klientów, że jest nudny.

Park handlowy składa się w większości z jednej strony ze sklepów, a z drugiej strony z parkingu.

Bardzo trudno jest zaaranżować to przyjaźnie i stworzyć miłą atmosferę.

Mówiłeś o niższych kosztach budowy parków handlowych. W ostatnim czasie koszty te jednak rosną...

Oczywiście wszyscy obserwujemy wzrost kosztów budowy. Skończyliśmy w tej chwili dwa przetargi. Mamy już generalnych wykonawców na budowach. Umowy, które podpisaliśmy, są o około 8% wyższe w porównaniu z tym, co przygotowywaliśmy w zeszłym roku.

Jakie będą tego konsekwencje?

Albo wzrost czynszów, co powoli widzimy, albo spadek stóp kapitalizacji, bo gdzieś ten margines zysku trzeba generować.

42

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

To ciekawe, co mówisz o wzroście czynszów.

Inni inwestorzy działający na rynku parków handlowych raczej podkreślają stabilizację w tym obszarze i nie przewidują, że coś się może zmienić.

W przypadku parków handlowych nie jest tajemnicą, że czynsze średnie, jakie uzyskujemy dla całego obiektu, wliczając ten spożywczy, są dla całego obiektu pomiędzy 9-10,5 euro. Oznacza to, że są one stosunkowo nieduże. Natomiast zmiana średniego czynszu o każde pół euro czy jedno euro daje w skali całości istotny wzrost.

W kontekście parków handlowych pojawiło się w tej rozmowie słowo „nuda”. Rozmawiałem z jednym z kluczowych operatorów z branży biżuteryjnej. On jest zainteresowany wejściem do parków handlowych, ale oczekuje, że inwestor zaproponuje mu specjalną przestrzeń, w której on nie będzie sam.

Chodzi o to, by taki mniejszy najemca nie był wciśnięty między wielkie witryny dotychczasowych najemców, ale żeby był częścią większej całości, stworzonej przez sąsiadujących ze sobą czterech–pięciu mniejszych najemców.

To przełamywałoby „nudę” parków handlowych. Co o tym myślisz? Czy w Waszych planach pojawiają się takie pomysły?

Rzeczywiście, to jest jakiś pomysł. Oczywiście w skali całego parku czy całej inwestycji, która kosztuje powiedzmy 50 milionów złotych, to nie jest najważniejsza część.

To, o czym mówisz – przełamanie nudy... Kłopotem parków handlowych jest zatrzymanie ludzi

w tych parkach. W galerii handlowej klient spędza około godziny. W przypadku parku handlowego jest to 15-20 minut. Wobec tego, chcąc przekonać tych klientów do pozostania dłużej i automatycznie wydania większej ilości pieniędzy, musimy zaoferować im coś więcej. Wprowadzanie mniejszych sklepów jest trudne i przyznam, że przy każdym projekcie mamy wewnętrzną walkę: czy mamy dzielić i na ile takich małych sklepików, czy też zrobić jeden duży sklep.

Nie wszyscy najemcy są też do tego przekonani.

Wspomniałeś o sklepie jubilerskim. Jubilerzy dzisiaj rzadko występują w parkach handlowych.

Myślę, że to się zmienia i to jest super pomysł – to, o czym mówisz – ale przyznam, że do tej pory udało się nam go tylko raz zrealizować.

Innym wyzwaniem w parkach handlowych – z którym my sobie do tej pory nie umiemy

poradzić – jest gastronomia. Jeżeli chcemy przytrzymać ludzi trochę dłużej, to trzeba im zaproponować jakieś jedzenie, a z tym w parkach handlowych jest bardzo ubogo. To jest na pewno jakaś część, która musi się zmienić i będzie się zmieniać, ale to jeszcze chwilę potrwa.

Na koniec jeszcze raz wróciłbym do przeglądu Waszego portfela. Jak oceniasz Wasz potencjał rozwoju w perspektywie pięciu lat?

W tej chwili nasze obiekty mają łącznie powierzchnię około 46 000 mkw. Mamy w tej chwili w budowie obiekty w Puławach, Wągrowcu, Kołobrzegu i Białej Podlaskiej.

W przygotowaniu mamy Wronki, Opoczno, Świebodzin, Jastrzębie-Zdrój i jeszcze kilka miast. Za pięć lat będziemy mieli grubo ponad 100 000 mkw.

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

43

Manufaktura tworzy nowy kids experience Innowacyjne place zabaw, bezpieczeństwo i relaks na najwyższym poziomie – łódzka Manufaktura ma nową propozycję dla rodzin z dziećmi.

Wielka modernizacja centrum była idealną okazją do stworzenia dedykowanej oferty dla tej wymagającej grupy. #Polska

#Manufaktura #Łódź

Rodziny z małymi dziećmi to rozwijająca się wciąż grupa konsumencka, która nie tylko wspólnie dokonuje wyborów zakupowych, ale także stawia na wartościowe spędzanie czasu. Ten utrzymujący się trend doskonale rozumie łódzka Manufaktura, która oferuje kompleksową ofertę z myślą o swoich najmłodszych gościach.

Nowa przestrzeń dla najmłodszych W trakcie trwającej kilkanaście miesięcy modernizacji, zespół projektantów, zarządca i właściciel Manufaktury, pracowali nad projektem nowej, pionierskiej przestrzeni dla najmłodszych. Wprowadzając zmiany, kierowano się nie tylko funkcjonalnością i bezpieczeństwem, ale także nawiąza-

niami do historii tego miejsca i potrzebami Gości.

Projekt bazował w dużej mierze na badaniach opinii przeprowadzonych wśród odwiedzających Manufakturę – co dało unikalny wgląd w ich indywidualne preferencje. Dzięki kreatywności i otwartości właściciela, Union Investment, udało się stworzyć dwa innowacyjne place zabaw: Machinarium i Urwisarium. Pierwszy z nich, zlokalizowany w tzw. małej rotundzie galerii handlowej, to oryginalna konstrukcja przypominająca maszynę parową. Jej elementy – tryby, koła zębate i szpule z nićmi – nawiązują do fabrycznej przeszłości Manufaktury. Projekt, stworzony przez hiszpańską firmę The Leisure Way, to jednocześnie hołd dla twórczości łódzkich artystów – Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro. Nawiązania do sztuki nie są przypadkowe – Muzeum Sztuki MS2, które bezpośrednio sąsiaduje z Manufakturą, posiada największą w Polsce kolekcję sztuki współczesnej. Z kolei Urwisarium, dedykowane młodszym dzieciom, to miejsce zaprojektowane

44

PULS RYNKU

tak, by pobudzać wyobraźnię i łączyć zabawę z nauką. Właśnie dlatego plac został wyposażony w sensoryczną podłogę i dotykowe ekrany pozwalające maluchom rozwijać motorykę.

Komfortowe family rooms Podczas modernizacji nie zapomniano także o rodzicach – z myślą o nich zaplanowano gruntowną przemianę pokoi rodzinnych. Projektując tę przestrzeń, skupiono się nie tylko na zapewnieniu praktyczności, ale także na stworzeniu ciepłej, miłej atmosfery. Jeden z tzw. family room’ów jest już oddany do użytku Gości i cechuje go najwyższy poziom komfortu. W środku można nie tylko nakarmić czy przewinąć dziecko – pokój wyposażony jest także w funkcjonalne sprzęty, których wielkość przystosowana jest do potrzeb dzieci. Wychodząc naprzeciw potrzebom Gości, Manufaktura oferuje także usługi związane z bezpieczeństwem najmłodszych – w Punkcie Informacji można odebrać bezpłatne opaski wielokrotnego użytku, na których zapisuje się dane opiekuna i jego numer telefonu czy bezpłatnie wypożyczyć wózek dla dzieci.

SCF MAGAZINE 2021

46

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Tworzymy nowe centrum miasta Chcemy wspólnie z Miastem i lokalnymi instytucjami, tworzyć tętniące życiem centrum miasta i dawać mieszkańcom nie tylko miejsce do robienia zakupów i spędzania wolnego czasu, ale także przeżywania wyjątkowych emocji – mówi Adrian Majsterek, Inwestor Centrum Handlowego Tkalnia w Pabianicach #Polska

#Tkalnia #Pabianice

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Pierwszych klientów Pabianicka Tkalnia przyjęła w czerwcu 2019 roku, więc na niespełna rok przed pandemią. Jak funkcjonował projekt przez te 9 miesięcy, czyli od otwarcia do pierwszego lockdownu?

Tkalnia otworzyła się 29 czerwca 2019 roku, w momencie otwarcia byliśmy jeszcze w procesie komercjalizacji części lokali w pasażu, ale około 80% z nich było już gotowych na przyjęcie klientów. Pierwsze w Pabianicach Kino Helios otworzyło się w październiku, zaledwie 4-5 miesięcy przed pandemią.

Druga połowa 2019 roku była bardzo pozytywna, otwieraliśmy kolejne punkty handlowe, przyzwyczajaliśmy lokalnych mieszkańców do naszej oferty, zadbaliśmy o atrakcje na pierwsze w historii Tkalni Święta Bożego Narodzenia oraz planowaliśmy ciekawe wydarzenia na 2020 rok.

Pierwotny projekt to był retail park, prawda?

Tak. Według pierwotnych projektów miał być to park handlowy z otwartą przestrzenią pomiędzy sklepami. W czasie przygotowań inwestycji, rozbudowaliśmy koncepcję Tkalni o stworzenie przykrytego dachem pasażu handlowego ze stylowymi antresolami w jego centralnej części. Uznaliśmy, że taka modyfikacja pozwoli stworzyć miejsce bardziej przytulne, przyjazne klientom i zachęcające do dłuższego spędzenia tam czasu.

Zgodnie z założeniami, centralna część pasażu miała zostać miejscem handlu dla drobniejszych najemców oraz miejscem dla kilku lokali gastronomicznych. Ta idea stała się faktem, obecnie centralna część pasażu to restauracje w różnych stylach kulinarnych, lubiana przez Pabianiczan kawiarnia, boksy i wyspy handlowe oraz bardzo atrakcyjne antresole z częścią wypoczynkową z licznymi kanapami, fotelami i pufami oraz częścią rozrywkową – stołami bilardowymi, konsolami Playstation. Pasaż stał się miejscem spotkań towarzyskich dla Pabianiczan.

Jak przyjęliście pierwszy lockdown?

Wybuch pandemii był szokiem dla wszystkich.

Podczas planowania inwestycji i budowy Tkalni robiliśmy różne plany, braliśmy różne rzeczy pod uwagę, ale tego nie przewidzieliśmy, jak zapewne cała

branża. To zaskoczyło wszystkich. Mało kto na rynku wiedział, co robić, więc próbowaliśmy jak najlepiej zmierzyć się z nową, trudną rzeczywistością.

Wyszliśmy też naprzeciw lokalnym mieszkańcom, naszym klientom.

Zanim skonstruowane zostały konkretne zalecenia, skonsultowaliśmy sytuację z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Łodzi. Zebraliśmy od sanepidu zestaw zaleceń, nagraliśmy także wywiad z przedstawicielem sanepidu żeby lepiej przygotować się do nowej sytuacji pandemicznej.

To poskutkowało dobrym przygotowaniem do ponownego otwarcia Tkalni w maju 2020 roku, które zostało poprzedzone dużą akcją dezynfekcji całego obiektu, jego ozonacji, wdrożenia zmian w systemach wentylacji, a także udostępnienia klientom niezbędnych środków dezynfekcji.

O wszystkich zmianach informowaliśmy regularnie Pabianiczan, aby mieli pewność, że Tkalnia po ponownym otwarciu jest obiektem w pełni bezpiecznym pod kątem sanitarnym.

Nie poprzestaliśmy jednak na samym przygotowaniu obiektu. W tak trudnej sytuacji chcieliśmy także wesprzeć mieszkańców Pabianic i lokalne instytucje. Najważniejsza była troska o osoby starsze dlatego we współpracy z Centrum Seniora w Pabianicach, zorganizowaliśmy akcję przekazania pabianickim seniorom tysięcy maseczek wraz z instrukcją korzystania oraz zaleceniami sanitarnymi dla osób starszych.

Przekazaliśmy także środki finansowe dla największego szpitala w Pabianicach na zakup respi-

SCF MAGAZINE 2021

ratora i niezbędnych w tym czasie środków medycznych. Nieodpłatnie udostępniliśmy także nasz teren na mobilny punkt wymazowy, który działa aż do dziś. Wiedzieliśmy, że tworząc w Pabianicach nową inwestycję, także stajemy się częścią lokalnej społeczności, z którą chcemy współpracować i pomagać.

Jak w czasie tych ostatnich kilkunastu miesięcy układaliście relacje z najemcami?

Czy korzystaliście z 15ze., czy też układaliście to na innych zasadach?

Relacje z najemcami w tak trudnym okresie, oczywiście były utrudnione. Dużym wyzwaniem jest spokojne pogodzenie interesów wszystkich stron oraz prowadzenie trudnych rozmów z wieloma partnerami na raz. Ta współpraca to przede wszystkim czysty biznes więc oczywistym jest, że zarówno najemcy jak i my, jako inwestor, staramy się wypracować rozwiązania, które nie pogarszają w istotny sposób naszej sytuacji finansowej.

Ważne jednak jest to, że jesteśmy jednym z nielicznych obiektów handlowych, który w czasie pandemii podpisał kilka nowych umów najmu.

To było dla nas duże osiągnięcie i powód do dumy.

W pasażu handlowym dołączyła do nas Republika Burgera oraz Mąka i Oliwa, bardzo istotnie poprawiając naszą ofertę gastronomiczną. W czasie pandemii wszedł do nas także ważny najemca – Rossmann, a niedawno Vision Express. Nowe otwarcia to także biuro księgowe oraz szkoła językowa dla dzieci. Widzimy, że dobrze wykorzystaliśmy ten czas, nowi najemcy istotnie zwiększyli atrakcyjność naszej oferty. W naszej opinii te sukcesy wynikają z większej elastyczności od naszej konkurencji.

W jaki sposób zdobyliście w tak trudnym czasie nowych najemców gastronomicznych?

Zorganizowaliśmy akcję “rok czynszu za darmo” i szeroko ją promowaliśmy w sieci. Ideą akcji było wyłonienie nowych operatorów gastronomicznych w drodze konkursu na najciekawszą koncepcję lokalu, najlepszą ofertę gastronomiczną. Zastrzegliśmy sobie prawo wyboru partnera, który przez rok zostanie zwolniony z czynszu najmu. Decydowała atrakcyjność przedstawionej nam koncepcji.

Pomysł chwycił, bo promocja naprawdę była kusząca, zainteresowanie było duże. Wybraliśmy partnerów, którzy otworzyli u nas dobrej jakości burgerownię wraz ze sprzedażą piw z nalewaka oraz lokal w typowo włoskim klimacie oferującym autorskie pizze i makarony. Wartością dodaną było także zaaranżowanie przez nowego najemcę antresoli, na której umieścił profesjonalne stoły bilardowe.

PULS RYNKU

Niespotykana formuła.

Zgadzam się. Wiedzieliśmy, że podczas pandemii trzeba stosować niestandardowe metody pozyskiwania najemców i w odróżnieniu od wielu funduszy inwestycyjnych będących właścicielami innych obiektów handlowych, my mamy większą elastyczność decyzyjną, możemy pozwolić sobie na odważne rozwiązania. Jesteśmy bardziej zwinni od największych graczy na rynku.

W czasie, kiedy właśnie ta część rynku przeżywała największe trudności, to wam pozwoliło zbudować mocniejszą ofertę gastronomiczną. Jak ona dzisiaj wygląda?

Jeszcze nie jest ona na sto procent zadowalająca, ale de facto jesteśmy dużo silniejsi, niż byliśmy przed rozpoczęciem pandemii.

W czerwcu 2019 roku wystartowaliśmy bez żadnej gastronomii. Obecnie w Tkalni Pabianice można zjeść pyszne burgery, pizze, makarony, sushi, rameny, kołacze, lody, ciasta czy wypić pyszną kawę oraz uwielbianą przez młodzież bubble tea.

Jest to duży krok do przodu. Przyzwyczailiśmy już pabianiczan do tych lokali i obserwujemy sukcesywny wzrost stałych klientów gastronomicznych.

Czyli teraz Tkalnia jest teraz taką główną destynacją gastronomiczną dla całego miasta?

Tak, na pewno mamy najlepszą ofertę gastronomiczną w jednym miejscu, w którym przy okazji można spotkać się ze znajomymi czy umówić się na randkę. Takie miejsce w Pabianicach było bardzo potrzebne.

Pytałem wcześniej o relacje z najemcami, którzy już byli obecni w Tkalni przed pandemią. Jaki układaliście tę współpracę?

Czy w oparciu o 15ze. Czy tworzyliście inne, elastyczne zasady?

47

Układało się to różnie. Pierwsze reakcje najemców były dość impulsywne, co mnie nie dziwi, bo każdy dba o swój biznes. Rynek jednak trochę ochłonął, najemcy też zdali sobie sprawę, że trzeba współpracować. Warto pamiętać, że Tkalnia Pabianice jako nowy obiekt handlowy, który nie jest zamortyzowany, generalnie nie ma zbyt dużego pola do manewru w kwestii ustępstw dla najemców. Tak naprawdę większościowym udziałowcem Tkalni jest cały czas bank i to on podejmuje decyzje finansowe dotyczące najemców.

Staraliśmy się wypracować indywidualną współpracę i z każdym najemcą było inaczej. Wspólnie z bankiem kładliśmy nacisk na pomoc dla lokalnych, mniejszych najemców, którzy faktycznie potrzebowali tej pomocy.

Zależało nam na dojrzałym i przemyślanym udzielaniu pomocy oraz jednoczesnej dywersyfikacji puli najemców. Przykładowo – dzięki negocjacjom sklep CCC, który przed pandemią funkcjonował na 1000 mkw., zmniejszył lokal o połowę, co pozwoliło wprowadzić w ich sąsiedztwie drogerię Rossmann. W efekcie zwiększyliśmy pulę najemców, jednocześnie wypracowując atrakcyjny kompromis z CCC. Podnieśliście atrakcyjność projektu.

Tak, dokładnie. Staraliśmy się wypracować takie kompromisy, gdzie my jako obiekt handlowy jak najmniej stracimy, a najemca coś zyska i poczuje się wysłuchany. Niestety nie w każdym przypadku takie rozwiązania były możliwe. Ten okres był bardzo trudny. My, jako właściciel Tkalni czuliśmy duże rozczarowanie całą sytuacją branży zaledwie kilka miesięcy po hucznym otwarciu i wielu ambitnych planach.

Niektóre kroki podejmowane przez polski Rząd niestety naszych nastrojów nie poprawiały, wręcz przeciwnie.

48

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Na ile wasi najemcy skorzystali z możliwości odstąpienia od przedłużeń umów najmu?

Przy dużej puli najemców, mamy do czynienia z różnymi scenariuszami i bardzo różnym podejściem do rozmów i negocjacji. Była cała grupa najemców, którzy podeszli do tematu bardzo partnersko i dojrzale, inni byli skrajnie kategoryczni i trudno było prowadzić jakikolwiek biznesowy dialog. Takie sytuacje pokazują jasno dojrzałość biznesową naszych partnerów, co będzie zapewne istotne także przy rekomercjalizacji obiektu.

Wracając do przedłużeń umów – co z tego, że Rząd oferuje przedłużenie umowy najmu w przypadkach, w których ja jako Inwestor, de facto nie chcę przedłużać współpracy z niektórymi najemcami.

W Tkalni nie chcemy współpracować z partnerami, którzy nie będą budowali wartości całego obiektu.

W przypadku solidnych partnerów, przedłużenie umów jest istotne. Jednak najemcy mniej solidni i bez perspektyw, stają się w takim przypadku większym wyzwaniem dla centrum handlowego.

Od ostatniego lockdownu minęło pół roku.

Jak patrzymy na cały rynek, to idzie on w dobrą stronę, ale jak to wygląda z Waszej perspektywy, z perspektywy konkretnego projektu? O jakiej odwiedzalności możecie w tej chwili mówić,w stosunku do 2019 roku?

Jak wyglądają obroty?

Jeśli chodzi o footfall to jest około 10 procent wzrostu rok do roku.

10 procent wzrostu w stosunku do 2019?

Nie, do 2020 roku. Mówimy o miesiącach, które faktycznie mogę porównać, czyli o tych, kiedy nie było lockdownu.

Jak w tej chwili wygląda komercjalizacja Tkalni? Czy są jeszcze jakieś wolne przestrzenie do wynajęcia?

Mamy 12600 mkw. i w tej przestrzeni mamy tylko dwa lokale, które są w rekomercjalizacji ze względu na to, że najemcy przestali prowadzić swoje biznesy. Jeden ma 25 mkw., a drugi 144 mkw.

Ta druga powierzchnia to jest już jakiś konkret. Kogo byście tam widzieli? Celujecie w operatora gastronomicznego?

To lokal budowany od początku z przeznaczeniem na lokal gastronomiczny. Ma wielkie okna, bardzo dobrą widoczność od ulicy, miejsce na ogródek gastronomiczny, ceglaną elewację więc świetnie byłoby mieć tam atrakcyjny lokal, np. ze smaczną, polską kuchnią. Opcji jednak jest tak wiele, że z przyjemnością przyjmiemy tam partnera z innej branży.

Adrian Majsterek, Inwestor Centrum Handlowego Tkalnia w Pabianicach

Staraliśmy się wypracować takie kompromisy, gdzie my jako obiekt handlowy jak najmniej stracimy, a najemca coś zyska i poczuje się wysłuchany

Tkalnia działa w takiej hybrydowej formie.

Jest pasaż i są przestrzenie, które mają charakter retail parku. Czy planujecie jakieś zmiany, rozbudowy?

Naszym celem jest stworzenie w centrum Pabianic najbardziej kompleksowej oferty handlowo-rozrywkowo-usługowej dla Pabianiczan i mieszkańców Regionu. I ten cel cały czas realizujemy. Na terenie kompleksu należącego do naszej rodzinnej firmy A&A, oprócz Centrum Handlowego Tkalnia, znajduje się także pierwsza w mieście Castorama otwarta pod koniec 2019 roku w firmowym budynku Green Park, w którym znajdują się także biura, powierzchnie produkcyjno-magazynowe oraz drobne usługi.

Stworzenie tej kompleksowej oferty planujecie w ramach jednej działki?

Tak, w ramach jednej dużej działki, której jesteśmy właścicielem, jest to niemal cały kwartał centrum Pabianic. Mamy też plany budowy nowych powierzchni handlowych przy Castoramie z najemcami uzupełniającymi obecną ofertę okolicznych sklepów. Zależy nam na przyciągnięciu do naszego kompleksu nowych marek i wprowadzenia tu dodatkowych usług, które pozwolą osiągnąć nasz ambitny cel.

Czyli krótko mówiąc: nowe centrum miasta.

We wrześniu Tkalnia była już takim centrum podczas Dni Pabianic.

Tak, razem z Urzędem Miasta Pabianic oraz Miejskim Ośrodkiem Kultury w Pabianicach zorganizowaliśmy wielkie święto miasta i jego mieszkańców, Dni Pabianic, które przyciągnęły na nasz teren ponad 20 000 osób. Zapewniliśmy mnóstwo atrakcji, w tym koncerty muzycznych gwiazd jak Kayah czy Smolasty. Jesteśmy dumni, że na naszych terenach bawiło się tak wielu mieszkańców, a Centrum Handlowe Tkalnia stało się częścią tego wydarzenia.

To było wydarzenie bardzo ważne wizerunkowo, pokazało także potencjał naszych terenów i możliwość owocnej współpracy prywatnego inwestora z lokalnymi władzami. Oczywiście Dni Pabianic przyczyniły się do dużych wzrostów odwiedzalności Tkalni, wielu najemców tego dnia odnotowało rekordowe utargi. Tego typu wydarzenia wpisują się naszą strategię – chcemy wspólnie z Miastem i lokalnymi instytucjami, tworzyć tętniące życiem centrum miasta i dawać mieszkańcom nie tylko miejsce do robienia zakupów i spędzania wolnego czasu, ale także przeżywania wyjątkowych emocji.

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

49

Nasze centra serwisowe to dobry najemca dla galerii i parków handlowych Mogę sobie wyobrazić taki retail park, gdzie na dole mamy Rossmanna, Biedronkę, Pepco i paru innych graczy, którzy są standardowym tenant-miksem, ale na pierwszym piętrze jest nasz obiekt na przykład typu Regus. Istotne jest to, że retail parki są przeważnie zlokalizowane blisko osiedli mieszkaniowych. Mają dobry dostęp, parking. Zapewniają więc wygodę, a dzisiaj wiemy, że ten komfort dla ostatecznego klienta jest najważniejszy – mówi Michał Dorszewski, Franchise Director CEE, IWG. #Polska

#IWG

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

50

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Weszliśmy w erę zupełnie nowego korzystania z powierzchni roboczych. Pojawił się home office, część pracowników wraca do tradycyjnych biur, ale wiele firm zastanawia się nad rozwiązaniami hybrydowymi.

Jesteście obecni na tym rynku od wielu lat.

Jak z Waszej perspektywy wygląda rozwój rynku przestrzeni biurowych w nowych, niekonwencjonalnych formułach?

Rzeczywiście mamy 30 lat historii. Wymyśliliśmy tę branżę i dzisiaj mamy globalne pokrycie w 120 krajach, w ponad 3 tysiącach lokalizacji.

Dlatego nie tylko widzimy nowe trendy, ale też je kreujemy. Pandemia, jak mówi nasz twórca Mark Dixon, który cały czas jest mocno zaangażowany operacyjnie w ten biznes, przyspieszyła rozwój branży o mniej więcej 5 lat. Ale widzieliśmy wzrosty przez wiele lat. To było 20-30% rok do roku.

Teraz nawet mówi się nie tyle o work from home, ale work near home. Pojawiła się idea miasta 15-minutowego. Chodzi o to, żeby ludzie nie tracili czasu i pieniędzy na dojazdy, żeby mieli większą elastyczność. Dlatego staramy się iść z tym trendem, co w naszym przypadku oznacza rozwój gęstszej sieci obiektów. Stąd nasz program partnerstwa franczyzowego, który otworzyliśmy na świecie w 2019 roku.

Na czym to polega?

Idziemy w tym kierunku, żeby pokrywać siecią naszych placówek także miasta regionalne, przedmieścia, bo tam właśnie w wyniku pandemii przenosi się popyt. Ludzie nie chcą stać godzinę w metrze, w korku, w autobusie, ale jednocześnie statystycz-

Michał Dorszewski, Franchise Director CEE, IWG

Definicja potrzeb dla centrów handlowych dynamicznie się zmienia. Parę lat temu był trend budowania dużych stref food-courtowych, dużych części rozrywkowych, nie tylko handlowych.

Dzisiaj pandemia znowu to redefiniuje. Wiele centrów handlowych może stanąć przed wyzwaniem znalezienia najemcy na dużą powierzchnię. My możemy być odpowiedzią na to wyzwanie nie Polak ma 29 metrów kwadratowych mieszkania, co długofalowo nie sprzyja produktywności.

Pracujemy więcej z mniejszą efektywnością.

Tak. Mieszają nam się pory, kiedy jesteśmy w pracy, kiedy jesteśmy w domu. Odbieramy maile

wieczorami. Czasami kłócimy się, kto będzie robił wideokonferencję z kuchni, a kto z salonu.

W związku z tym idea coworku, biur serwisowanych, czyli idea trzeciej przestrzeni pomiędzy siedzibą organizacji a domem, staje się popularna i trafiła do mainstreamu.

To przestał być produkt dla startup’erów, freelancerów i ludzi, którzy są w malutkich firmach.

Od wielu lat pracujemy ze wszystkimi firmami z Fortune 500. Mamy globalnych graczy, którzy wynajmują u nas całe biura, biurka i setki metrów, pozwalając sobie na ekspansję, na grupy projektowe, na wiele możliwości elastycznej pracy. Dzięki pandemii paradoksalnie to wszystko trafiło do głównego nurtu. Pracownicy pożądają tej opcji elastyczności, hybrydowości, a pracodawcy zaczynają rozumieć, że to jest dla nich metoda na dużą oszczędność kosztów, na dotarcie do lepszych talentów w regionach i zapewnienie im profesjonalnego biura blisko domu.

Jeżeli ten rynek tak dynamicznie się rozwija, mówimy o wzrostach dwucyfrowych, 20-30% rok do roku, to takim wyzwaniem dla rynku staje się w tej chwili pozyskiwanie odpowiednich powierzchni. Czy właśnie dlatego centra handlowe znalazły się na Waszym celowniku?

Ja bym jeszcze tego nie nazwał wyzwaniem, bo cały czas jest mnóstwo biurowców, które dzisiaj mają wyzwanie z tym, żeby zrobić tradycyjny najem.

Tam oczywiście jesteśmy bardzo aktywni. Natomiast głęboko wierzymy, że centra handlowe są tymi miejscami, w których mamy szansę na współpracę.

Definicja potrzeb dla centrów handlowych dynamicznie się zmienia. Parę lat temu był trend budowania dużych stref food-courtowych, dużych części rozrywkowych, nie tylko handlowych. Dzisiaj pandemia znowu to redefiniuje. Wiele centrów handlowych może stanąć przed wyzwaniem znalezienia najemcy na dużą powierzchnię. My możemy być odpowiedzią na to wyzwanie. Mamy koncept dopasowany do centrów handlowych, który testowaliśmy w zeszłym roku w Kalifornii, w Napa Valley. Pozwala on na to, żeby przetransformować powierzchnię handlową w powierzchnię, na której można postawić biurka i zorganizować żywą przestrzeń ze wszystkimi usługami. Żywa przestrzeń, czyli...

Biuro serwisowane to nie tylko biurka, ale to jest też strefa wspólna, strefa interakcji. To recepcja, cowork, hot desk, rezerwowane biuro. To są sale

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

51

do każdego miasta wojewódzkiego, do każdego 100-tysięcznika, nawet do mniejszych miast.

konferencyjne wynajmowane na godziny, wszystkie serwisy, wirtualny adres, możliwość założenia siedziby firmy, obsługi konferencji, zapraszania gości i tak dalej.

W centrach handlowych zazwyczaj nie ma okien, które wydają się konieczne w biurze.

Mamy na to pomysł. Wdrażamy go w kolejnych krajach i wierzymy, że to jest dobry pomysł nie tylko dla klasycznych galerii handlowych, ale także dla retail parków.

Mogę sobie wyobrazić taki retail park, gdzie na dole mamy Rossmanna, Biedronkę, Pepco i paru innych graczy, którzy są standardowym tenant-miksem, ale na pierwszym piętrze jest nasz obiekt na przykład typu Regus. Istotne jest to, że retail parki są przeważnie zlokalizowane blisko osiedli mieszkaniowych. Mają dobry dostęp, parking.

Zapewniają więc wygodę, a dzisiaj wiemy, że ten komfort dla ostatecznego klienta jest najważniejszy.

Wygoda, o której Pan mówi, jest chyba kluczowa przy podejmowaniu decyzji o rezygnacji z klasycznego biura na rzecz rozwiązania, które proponujecie.

Firmy przychodzą do nas po powierzchnię, bo chcą mieć wszystko, i my dajemy im komplet.

Zdejmują z siebie wszystkie problemy: wchodzą i tam czeka na nich biurko, przypisany telefon i kwiatek na tym biurku. Ostatecznie klienci kupują wygodę i elastyczność, bo mogą się z nami związać na umowę miesięczną. Mogą się powiększyć, przenieść, wziąć day office na jeden dzień.

Mogą po prostu wynająć salę konferencyjną na spotkanie. To też jest komplementarne.

Wasza obecność w centrach handlowych miałaby też zapewne wpływ na ich odwiedzalność.

To by zasilało stałym, dodatkowym i lojalnym ruchem centra handlowe i retail parki. Jednocześnie są to konsumenci, którzy będą chcieli coś zjeść, którzy wychodząc z tego biura, robią zakupy, więc korzyści są obopólne. Dlatego jesteśmy obecni na targach SCF. Jakiej wielkości lokalizacje Was interesują?

Czy jest jakiś standard? Czy jesteście tutaj elastyczni?

Jesteśmy elastyczni. Mamy kilka marek. Regus to nasza podstawowa marka biurowa. W tym przypadku rozmawiamy o powierzchniach rzędu 1000 metrów kwadratowych. Spaces to silna marka do dużych obiektów, czyli potrzebujemy od 2 do 5 tysięcy metrów kwadratowych. To jest rozwiązanie, które nie będzie się nadawać do retail parków, ale mogłaby być to świetna alternatywa dla dużych centrów handlowych. Mamy markę HQ, która też mogłaby być z kolei dobrze dopasowana właśnie do retail parków, bo to jest marka bardziej budżetowa.

Jakie są Wasze plany rozwoju na polskim rynku?

Chcemy otworzyć kolejnych kilkadziesiąt obiektów. Dzisiaj mamy w Polsce 30 własnych lokalizacji. Chcemy to zwielokrotnić i wejść na przykład

W ramach jakiego modelu biznesowego chcecie współpracować z centrami handlowymi?

Ja osobiście odpowiadam za dział franczyzy w całym regionie. Jesteśmy otwarci na rozmowy z partnerami franczyzowymi, którzy chcieliby pracować z nami na zasadzie takiej, że to właściciel staje się franczyzobiorcą. Pozwala to zrealizować trzy interesy wynajmującego. Po pierwsze, zagospodarować pustą przestrzeń, którą dzisiaj może być trudniej skomercjalizować. Po drugie, zrealizować profit powyżej headline’u i mieć dodatkową marżę. Trzeci benefit jest taki, że są to komplementarne biznesy, czyli zasilamy sobie nawzajem swoje przedsięwzięcia.

Możemy też zawrzeć management agreement, czyli porozumienie, gdzie my zarządzamy obiektem, czy też współpraca w modelu join venture. Wszystkie te opcje są długoterminowe, czyli mówimy o okresach rzędu 10 lat. W przypadku franczyzy to jest 20 lat licencji na prowadzenie biznesu i to oczywiście odbija się w długości umów najmu.

Uważa Pan, że faktycznie w najbliższym czasie zobaczymy w Polsce biura usytuowane w centrach handlowych i retail parkach?

Nasze doświadczenia z tzw. dojrzałych rynków np.

Zachodniej Europy wskazują, że taki model ma przed sobą świetne perspektywy. Pandemia zmieniła reguły gry i pokazała, że wiele organizacji jest w stanie wypełniać swoje zadania bez gromadzenia pracowników na stałe w biurach. Ci z kolei dostrzegli, że jeśli nie mieszkają w centrum miasta, to najczęściej oszczędzają wiele czasu i środków, które tracili na dojazd do pracy. Jednocześnie wciąż w wielu przypadkach nie mają dedykowanej przestrzeni do pracy w swoich domach i potrzebują jej do efektywnego wykonywania zadań. W wielu polskich miastach centra handlowe i retail parki rozlokowane są tak, że większość dzielnic ma swoje lokalne centra handlu w takich obiektach, do których można łatwo i szybko się dostać, bez konieczności podróży przez całe miasto w godzinach szczytu. Jestem przekonany, że taka będzie właśnie przyszłość naszej pracy – firmy będą wynajmować elastyczne przestrzenie biurowe w lokalizacjach dogodnych dla swoich pracowników, co również może mieć ogromne znaczenie w procesach rekrutacyjnych, a nawet pozwoli zatrudniać pracowników spoza miasta, w którym znajduje się centrala danej organizacji.

Footfall mamy już odrobiony Walczymy o marki, które nie są obecne, albo planują obecność tylko w jednym obiekcie na Podkarpaciu. Celem naszych działań jest to, żeby szukać takich najemców, i miejsca dla nich w naszym Centrum, którzy będą jedyni, unikalni i będą wyróżniali nas na tle całego regionu. Te otwarcia będą już wkrótce – mówi Daniel Słuchocki, Dyrektor d/s Komercjalizacji, Galeria Rzeszów. #Polska

#Galeria Rzeszów #Rzeszów

Galeria Rzeszów ma za sobą prawie dwa pełne okresy pięcioletnie, które są pewną cezurą dla centrum handlowego. To już jest taki czas, kiedy można powiedzieć, że projekt jest już w pełni dojrzały, ukształtowany. Ale w tym czasie mieliśmy ten absolutnie wyjątkowy okres kilkunastu miesięcy pandemii. Więc jak chcemy rozmawiać o tym, co się dzieje dzisiaj, to spójrzmy jednak na to co się wydarzyło przez te ostatnie półtora roku. Z tarczą czy na tarczy Galeria Rzeszów wyszła z pandemii?

Zdecydowanie mogę powiedzieć, że z tarczą. Dlatego, że z powodu mniejszego ruchu i ograniczeń związanych z pandemią żaden najemca nam nie ubył. Po ustaniu ograniczeń wszyscy najemcy się otworzyli. Na dzień dzisiejszy nie mamy wakatów, a nawet jest kilku oczekujących. Mamy jeden lokal wolny, ale i tutaj finalizujemy umowę najmu.

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Dodatkowo w Galerii Rzeszów mieliśmy do czynienia z taką ciekawą sytuacją, że bardzo mało najemców wycofało złożone wcześniej oferty.

Czyli oni chcą z nami pozostać dłużej..

Mówimy o tym prawie, które najemcy dostali zgodnie z nowelizacją z dwudziestego trzeciego lipca, o możliwości odstąpienia od przedłużenia umowy.

Dokładnie o tym mówimy. Na dwustu pięćdziesięciu najemców galerii tylko trzydzieści kilka firm odstąpiło od przedłużeń.

To bardzo ciekawa statystyka. W perspektywie całego rynku skala takich odstąpień sięga nawet połowy umów. W Waszym przypadku to jest tylko kilkanaście procent.

Dokładnie.

Skąd ten fenomen?

Według mnie istotnym powodem jest to , że ze sporą częścią najemców porozumieliśmy się indywidualnie. Dodatkowo myślę, że główną przyczyną jest to, że najemcy Galerii Rzeszów naprawdę osiągają dobre obroty. I ich biznes w najlepszej lokalizacji w Rzeszowie, w ścisłym centrum miasta w naszym obiekcie jest stabilny.

W jakim tempie odbudowujecie swoją pozycję w ciągu ostatniego pół roku? Jak wzrastają odwiedzalność i obroty Galerii Rzeszów?

Odnośnie odwiedzalności to od maja systematycznie odrabiamy straty i wrzesień nie różnił się od września 2019 roku. Także można powiedzieć, że mamy ten footfall już odrobiony. Natomiast obroty są często wyższe od tych, które były w roku 2019 roku. Podwyższyła się również znacznie konwersja.

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Stwierdzenie że obroty są często wyższe, nie dotyczy jednak zapewne wszystkich najemców. Jest na pewno tak grupa najemców, którzy wciąż cierpią.

Najlepiej radzą sobie ci najemcy, którzy radzą sobie najlepiej na rynku w całej Polsce. Czyli elektronika ma duże wzrosty. Podobnie drogerie, perfumerie.

Pewnie jeszcze jubilerzy, optycy, prawda?

Dokładnie tak. Ale moda męska w miesiącach letnich też zanotowała wyższe obroty niż w 2019 roku.

Generalnie obroty w fashion wróciły, a nawet – jak mówiłem wcześniej – są znacznie wyższe niż do tej pory. Może to też jest pośrednio skutek wcześniejszego braku możliwości zakupów stacjonarnych.

Także my jesteśmy bardzo spokojni, bo widzimy, że obroty najemcom systematycznie rosną. Są też jednak jednostkowe przypadki gdzie najemcom jeszcze nie udało się powrócić do obrotów z przed pandemii, dlatego też sami staramy się im w jakiś sposób pomóc. Zachęcamy ich do akcji marketingowych proponując pakiety marketingowe na terenie naszego Centrum.

Lokomotywą większości centrów handlowych jest fashion. To spójrzmy na tą część Waszych najemców.

W miesiącu wrześniu opracowaliśmy szczegółową strategię rozwoju na najbliższe lata i zamierzamy ją konsekwentnie realizować. Dlatego też już w najbliższym czasie czekają nas zmiany. Walczymy o marki, które nie są obecne, albo planują obecność tylko w jednym obiekcie na Podkarpaciu. Celem naszych działań jest to, żeby szukać takich najemców, i miejsca dla nich w naszym Centrum, którzy będą jedyni, unikalni i będą wyróżniali nas na tle całego regionu. Te otwarcia będą już wkrótce.

Jakieś szczegóły...

Są to rozpoznawalne europejskie, światowe marki. Myślimy, że rozmowy przyniosą za-

53

Naszym głównym atutem jest lokalizacja, lokalizacja i jeszcze raz lokalizacja Galerii Rzeszów, czyli samo centrum miasta. Trzeba również zwrócić uwagę na potencjał miasta który jest bardzo wysoki. Mamy bardzo małą stopę bezrobocia i sporą siłę nabywczą mieszkańców. Rzeszów należy do ścisłej czołówki dużych miast, które rozwijają się najlepiej i najszybciej. Specjalne strefy ekonomiczne zachęcają zagraniczny kapitał do inwestowania i tworzenia dobrze opłacanych miejsc pracy w stolicy Podkarpacia. Myślę, że również sami najemcy wymieniają się między sobą opinią na temat naszego miasta i Galerii Rzeszów, co też sprzyja podejmowaniu przez nowych najemców decyzji o lokowaniu swoich sklepów w naszym projekcie.

Daniel Słuchocki, Dyrektor d/s Komercjalizacji, Galeria Rzeszów

Naszym głównym atutem jest lokalizacja, lokalizacja i jeszcze raz lokalizacja Galerii Rzeszów, czyli samo centrum miasta mierzony cel i niedługo będziemy się mogli pochwalić umowami najmu. Ściągnięcie unikalnych brandów jednak poza największe aglomeracje, największe miasta nie jest łatwym zadaniem. W jaki sposób rozmawiacie z nimi na temat tego, by weszli właśnie do Was? Jakich argumentów używacie?

Przed pandemią mówiło się, że lokomotywą centrów handlowych mają być przestrzenie entertainment, rozrywka, gastronomia. Jak to wygląda w tej chwili u Was? W jakim tempie to się odradza?

Mamy w naszym projekcie kino Helios, które po pandemii wraca na właściwe tory. Food court mamy bardzo dobrze skomercjalizowany, nie mamy żadnego wakatu. I tutaj też widzimy, że najemcy gastronomiczni odbudowują obroty.

Widzimy nawet potencjał do rozbudowy części gastronomicznej o jedną, dwie restauracje i jakąś kawiarnię. Prowadzimy w tym zakresie rozmowy.

Czy ta rozbudowa będzie się dokonywała kosztem przestrzeni wspólnych, czy gastronomia zajmie przestrzenie zwolnione przez innych najemców?

Widzimy możliwości zorganizowania tego na części powierzchni wspólnych, do tej pory nie wykorzystywanych we właściwy sposób. Idziemy w tym kierunku, żeby optymalizować te wszystkie powierzchnie i lokować na tych powierzchniach fajne brandy gastronomiczne i ciekawą rozrywkę. hciałbym wrócić do wątku nowych najemców.

Kiedy poznamy nazwy tych nowych marek?

Już dzisiaj możemy powiedzieć, że kilka marek otworzyło się w naszej galerii w ostatnim miesiącu. Możemy się pochwalić Sephorą, Hebe oraz Kodano. Mamy również podpisane umowy z jedynym na podkarpaciu salonem Modivo. Relokujemy i powiększamy również salon e-obuwia.

Mamy wreszcie podpisaną umowę z Half Price, który będzie jedynym salonem w Rzeszowie.

Kiedy otwarcie?

W pierwszym kwartale przyszłego roku.

54

PULS RYNKU

Posnania inspiruje i zaskakuje od 5 lat Posnania od 5 lat inspiruje i oferuje klientom unikatowe doświadczenia zakupowe, przestrzeń relaksu i rozrywki.

Oferta Posnanii ewoluuje – wśród najemców pojawiają się duże brandy i nowe koncepty foodowe oraz zakupowe. Niezmienny pozostaje największy wybór marek, z którego od października 2016 roku korzystają klienci z Poznania i całego regionu. #Polska

#Posnania #Poznań

SCF MAGAZINE 2021

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Szeroki catchment, zróżnicowany tenant-mix i customer experience są podstawą sukcesu Posnanii, która od 5 lat buduje silną pozycję najbardziej wielowymiarowego centrum w Wielkopolsce.

Wyjątkowa oferta W piątym roku działalności w Posnanii pojawiło się wielu nowych najemców, a część dotychczasowych przedłużyło umowy na okresy dłuższe, niż wymagane zapisami ustawy. Z sukcesem otworzył się Primark, który wybrał Posnanię na swój drugi sklep w Polsce. – Jako stale rosnąca międzynarodowa marka modowa, Primark jest doskonałym uzupełnieniem naszej oferty. Obecność tak silnego brandu jest dowodem, że Posnania ma potencjał bycia partnerem dla wielu znanych marek – przekonuje Marek Ćwiek, dyrektor Posnanii. Do grona najemców dołączyli również m.in. Kubota Store, Under Armour, Courir oraz Foot Locker. Salon Guess powiększył powierzchnię z kolekcją Active­ wear, a wkrótce otworzy się pierwszy w Polsce sklep marki JD. Posnania jest atrakcyjnym i stabilnym partnerem biznesowym. Zaowocowało to najniższym poziomem wakatów w regionie – 99 proc. wynajętej powierzchni, przy średniej dla regionu wynoszącej 91,4 proc.

Obroty wyższe o 7 procent Dzięki zbudowaniu konceptu zgodnego z trendami i konsekwencji w jego wdrażaniu Posnania w pierwszym kwartale po lockdownie uzyskała wzrost obrotów o 7 proc,, w porównaniu do analogicznego okresu z 2019 roku. Kampanie marketingowe i działania PR prowadzone w okresie ograniczonej działalności spowodowanej pandemią skierowane były do różnorodnych grup docelowych. Pozwoliło to na utrzymanie relacji z klientami i szybkie odbudowanie statusu Posnanii jako najbardziej atrakcyjnej destynacji zakupowej w Poznaniu i regionie.

Lokalność i zmiana W Posnanii z powodzeniem funkcjonują zarówno popularne koncepty modowe, międzynarodowe jak i krajowe debiuty i lokalni przedsiębiorcy.

Dynamika oferty Posnanii to również koncepty pop-upowe: tylko w tym roku klienci mogli zrobić zakupy m.in. w czasowym butiku Veclaim Jessici Mercedes oraz pop-up store Magdy Matyi.

– Rozwijając ofertę Posnanii pamiętamy zarówno o oczekiwaniach klientów, jak i potrzebach najemców. Mają oni mają możliwość zawarcia zarówno długo, jak i krótkoterminowych umów, w zależ-

55

format, uzupełniający dotychczasowy wybór.

Food Fyrtel to atrakcyjna przestrzeń wspólna, z ofertą niszowych, lokalnych konceptów restauracyjnych i foodtrucków serwujących potrawy z różnych zakątków świata. Uzupełniona o bar oraz wydzielone miejsce na koncerty i inne wydarzenia stanowi ciekawą alternatywę do standardowej oferty gastronomicznej centrów handlowych.

Food Fyrtel zlokalizowany na poziomie 0, tuż przy głównym wejściu do Posnanii funkcjonuje cały rok wewnątrz centrum, a w okresie wiosenno-letnim również na zewnątrz, dookoła fontanny, tworząc ambientową przestrzeń do spędzania wolnego czasu.

ności od swojego modelu biznesowego. Części z nich pozwala to przetestować funkcjonowanie marki w centrum i podjąć decyzję o pozostaniu w Posnanii na dłużej – zaznacza Marek Ćwiek.

Nowe koncepty w praktyce Tenant-mix Posnanii wzbogaca różnorodna oferta gastronomiczna. Ponieważ oczekiwania części klientów w zakresie jedzenia poza domem się zmieniają Posnania opracowała i wdrożyła nowy

Ulubione miejsce dla każdego klienta Posnania jest miejscem przyjaznym i komfortowym zarówno dla klientów jak i dla pracowników. Przestrzeń jest całkowicie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Obecnie trwa testowanie aplikacji dla osób niewidomych i niedowidzących, a tuż przed pandemią został zaprojektowany i wyposażony pokój wyciszenia, dla osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Ponadto każdy klient może także wejść do Posnanii ze swoim pupilem. – Dbanie o każdego klienta jest wpisane w nasze DNA. Codziennie pracujemy na to, żeby Posnania była ulubionym miejscem mieszkańców Poznania i regionu i aby klienci zawsze czuli się u nas dobrze. To nasze najważniejsze urodzinowe życzenie – podsumowuje Marek Ćwiek.

56

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

Komercjalizacyjny sukces centrów Atut #Polska

#KG Group #Atut

KG Group może pochwalić się sukcesem komercjalizacyjnym w centrach handlowych Atut.

Wynajęte są bowiem nie tylko wszystkie lokale w otwartych obiektach krakowskiego inwestora, ale bardzo dużym zainteresowaniem najemców cieszą się również jego nowe projekty.

KG Group jest obecnie właścicielem siedmiu otwartych centrów handlowych Atut. Cztery z nich znajdują się w Krakowie, a kolejne w Bełchatowie, Pruszkowie i podkrakowskich Węgrzcach. W obiektach o łącznej powierzchni przekraczającej 30 tys. mkw. GLA znajduje się ponad 65 lokali handlowo-usługowych. Wszystkie zostały już wynajęte.

– Odczuwamy dużą satysfakcję, bo pełna komercjalizacja jest dla nas potwierdzeniem tego, że podjęliśmy słuszne decyzje dotyczące lokalizacji i projektów poszczególnych obiektów – mówi Krzysztof Gaczorek, prezes zarządu KG Group.

Dodaje, że istotnym elementem sukcesu centrów Atut jest również odpowiednie dostosowanie oferty handlowej.

– Dążymy do tego, żeby oferta wszystkich naszych obiektów była odpowiedzią na realne potrzeby klientów. Dlatego współpracujemy zarówno z największymi i najpopularniejszymi markami na rynku, jak i lokalnymi przedsiębiorcami oferującymi interesujące produkty lub usługi – podkreśla Krzysztof Gaczorek.

Wśród najemców centrów handlowych Atut znajdują się m.in. Lidl, Biedronka, drogerie Rossmann, RTV Euro AGD, Media Expert, Neonet, Action, KiK, Tedi, Pepco oraz Jysk i Komfort.

W obiektach znajdują się również apteki (m.in.

Apteka Ziko), piekarnie (m.in. Buczek), sklepy zoologiczne (m.in. Leopardus i Aquael Zoo) oraz lokale gastronomiczne (m.in. Burger King).

Duże projekty, duże zainteresowanie KG Group może pochwalić się komercjalizacją nie tylko w istniejących już centrach Atut.

Bardzo dużym zainteresowaniem najemców cieszą się również nowe projekty inwestora. Komplet najemców ma już Atut budowany obecnie w samym centrum Suchej Beskidzkiej. W parku handlowym o powierzchni przekraczającej 5 tys. mkw. znajdą się pierwszy w mieście sklep Lidl, a także m.in. Pepco i Media Expert.

Bardzo dużym zainteresowaniem cieszą się również budowane w Krakowie obiekty. Ponad 90 proc. lokali zostało już wynajętych w dwóch parkach handlowych o łącznej powierzchni około 20 tys. mkw., które powstają przy ul. Nowohuckiej w Krakowie. W centrach o wspólnej nazwie Atut Kraków znajdą się m.in. Lidl, Rossmann, RTV Euro AGD, Media Expert, Jysk czy siłownia My Fitness Place.

W ponad 90 procentach skomercjalizowany jest również Atut Ruczaj 2, którego budowa rozpoczęła się wiosną tego roku. Obiekt o powierzchni ponad 25 tys. mkw. uzupełni ofertę handlową otwartego na początku 2019 roku i cieszącego się dużą popularnością Atutu Ruczaj.

– Nowe centrum powstaje w sąsiedztwie dużych i wciąż rozrastających się osiedli mieszkaniowych, dlatego zapotrzebowanie na tego typu obiekt jest tu ogromne. Mamy nadzieję, że nasza oferta, podobnie jak to miało miejsce z centrum Atut Ruczaj, spełni oczekiwania klientów – mówi Krzysztof Gaczorek.

W centrum Atut Ruczaj 2 znajdą się market budowlany Leroy Merlin oraz m.in. Bierdonka, Maxi Zoo, Action, Euro RTV AGD oraz siłownia My Fitness Place.

Projekty nowych centrów Prezes KG Group przyznaje, że jest zadowolony nie tylko z poziomu komercjalizacji otwartych i budowanych już centrów, ale również w rozwijanych dopiero projektach.

– Nie możemy narzekać na brak zainteresowania najemców, nawet obiektami, które są na początkowych etapach realizacji. Myślę, że wynika to z faktu, że podobnie, jak do tej pory przedstawiamy naszym partnerom bardzo dobrze przemyślane lokalizacje i koncepcje centrów – mówi Krzysztof Gaczorek.

Wśród intensywnie rozwijanych przez KG Group projektów znajdują się m.in. Atut Wieliczka o powierzchni ponad 18 tys. m2 oraz Atut w podwarszawskich Dawidach Bankowych. W sąsiedztwie obu inwestycji krakowski inwestor wybuduje kilkuetapowe osiedla mieszkaniowe.

SCF MAGAZINE 2021

PULS RYNKU

57

panorama najemców

Celujemy w miasta od około 80 tysięcy mieszkańców

Retail parki patrzą na lokalizacje po Tesco

Aldi chce mieć w Polsce 700-800 marketów

W tym roku otworzymy kilka nowych placówek, pracujemy też obecnie nad kilkunastoma projektami, które powinny być otwierane w następnych latach. Obecnie koncentrujemy się na największym naszym rynku, czyli na aglomeracji warszawskiej – mówi Adam Kołodziejczyk, Prezes Zarządu Super-Pharm Poland

Jest część obiektów, które przejęliśmy po Tesco, gdzie powierzchnia zdecydowanie przekracza 2000 mkw. Te obiekty są przez nas wystawione na sprzedaż. Jest duże zainteresowanie tymi nieruchomościami ze strony operatorów parków handlowych. – mówi Jerzy Tymofiejew, CIO, Netto.

Jeżeli chcemy zrealizować założone 700-800 marketów oraz jeżeli chcemy, żeby to było 50-60 marketów rocznie, to musimy wchodzić także w parki handlowe – mówi Paweł Kleszczewski, Dyrektor Pionu Nieruchomości i Ekspansji, Aldi.

Więcej na str. 63

Więcej na str. 66

Więcej na str. 68

58

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

#Polska

#CCC

CCC bije kwartalny rekord z wynikiem 2 mld zł Dokładnie 2 mld zł – oto nowy, historyczny kwartalny rekord Grupy CCC. Takim wynikiem zamknął się II kwartał roku obrotowego 2021 (maj–lipiec). Oznacza to wzrost o 41 proc. w stosunku do II kwartału ubiegłego roku. Blisko połowę przychodów, bo 43 proc., wygenerowano w kanałach e-commerce.

Dobre wyniki Spółki to zasługa wysokiej sprzedaży wszystkich szyldów Grupy, zarówno w kanałach offline, jak i online. Dynamicznie rozwija się również najmłodszy koncept Spółki – HalfPrice.

W zaledwie pięć miesięcy w off-price’owym segmencie powstała sieć 30 sklepów w Polsce, Czechach, Austrii i na Węgrzech.

CCC wykorzystało moment na cyfryzację – Drugi kwartał 2021 roku w Grupie CCC to najlepszy sprzedażowo okres w całej historii Spółki – mówi Marcin Czyczerski, Prezes Zarządu Grupy CCC. – Sukcesywnie wzmacniamy naszą ofertę produktową, rozwijamy kanały sprzedaży oraz doświadczenia zakupowe klientów. Dzięki temu odnotowujemy wzrosty przychodów w sieci stacjonarnej przy utrzymaniu wysokiej dynamiki

w e-commerce. To pokazuje, że doskonale wykorzystaliśmy moment na cyfryzację biznesu oraz przewidzieliśmy trendy rynkowe i konsumenckie.

Dzięki poprawie marży brutto (+2,2 p.p. rdr) oraz dyscyplinie kosztowej w podsumowywanym okresie Grupa CCC osiągnęła także wysoką marżę EBITDA, tj. 11,3%.

– Pierwsze półrocze zamykamy w Grupie CCC wysokim poziomem przychodów i stabilną sytuacją finansową. Jesteśmy gotowi dalej sukcesywnie wzmacniać wartość naszej organizacji i inwestować w jej rozwój – mówi Kryspin Derejczyk, Wiceprezes Zarządu Grupy CCC ds. Finansowo-Księgowych.

ne w II kwartale wyniósł 43% (wzrost o 3,6 p.p.).

W tym segmencie warto zwrócić uwagę na wysoką dynamikę wzrostu sprzedaży Modivo (+95% rdr), ccc.eu (+44% rdr) oraz DeeZee (+80% rdr).

Sprzedaż głównego silnika e-commerce’owego Grupy eobuwie.pl wyniosła w II kwartale 805 mln PLN (+55% rdr), przy rentowności EBITDA na poziomie 7,8%. Eobuwie.pl odnotowuje doskonałe wyniki także na rynkach zagranicznych. Przychody spółki wzrosły odpowiednio o 78% w Grecji, 88% w Niemczech oraz 167% we Francji. Grupa umacnia się w kluczowych geografiach i kontynuuje budowanie pozycji na perspektywicznych rynkach – poprzez inwestycje w marketing, rozwój oferty produktowej i marketplace oraz skalowanie

eobuwie.pl wzrosło o 55 proc.

Spółka konsekwentnie wzmacnia omnichannelowy ekosystem, rozpoczęła sprzedaż online na kolejnych rynkach zagranicznych (m.in. w Rosji). Wybrane produkty Grupy debiutują również na platformach marketplace, takich jak Allegro, Wildberries, Zalando czy Kasta. W ramach Grupy działa obecnie przeszło 90 sklepów internetowych w 19 krajach, co znajduje swoje odzwierciedlenie w strukturze przychodów. Udział sprzedaży onlipowier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

59

logistyki. Z bardzo dobrym odbiorem klientów spotykają się także innowacyjne formaty stacjonarne eobuwie.pl i MODIVO. W lipcu br. spółka uruchomiła pierwszy sklep hybrydowy w Czechach, rozpoczynając tym samym ekspansję międzynarodową sieci.

Intensywny rozwój Grupy CCC Silne produkty, sprawnie działające i konsekwentnie rozwijane kanały sprzedaży, logistyka, nowoczesny marketing i innowacyjne usługi dla klientów, a także pozyskiwanie najlepszych talentów z rynku – to filary, na których Grupa CCC sukcesywnie buduje swoją przewagę rynkową.

Podążające za najświeższymi światowymi trendami kolekcje są produkowane i sprzedawane z dbałością o środowisko oraz posiadają swój unikatowy charakter. Co więcej, portfolio marek jest stale rozbudowywane o kolejne kultowe brandy. W sezonie jesienno-zimowym w kanałach sprzedaży Grupy zadebiutowała m.in. Badura.

Modnym kolekcjom towarzyszą, zrealizowane z pomysłem i w wyjątkowym klimacie, kampanie marketingowe.

– W Grupie CCC stawiamy na komunikację z klientem. Nasze działania marketingowe realizujemy w modelu 360 stopni. Co ważne, precyzyjnie dobieramy przekaz i kanały komunikacji do poszczególnych generacji. W tym tych tak wyróżniających się, jak pokolenie Z. Dziś jesteśmy świetnie przygotowani produktowo, komunikacyjnie i operacyjnie, aby dotrzeć do każdej grupy klientów – dodaje Marcin Czyczerski.

powier zchnia handlowa

Lider odroczonych płatności Również z myślą o kliencie Grupa CCC sukcesywnie wdraża innowacyjne usługi poprawiające doświadczenie zakupowe. CCC jako pierwsza sieć handlowa w Polsce i jedna z pierwszych w Europie wdrożyła niedawno płatności odroczone w sklepach stacjonarnych. Dzięki usłudze PayPo klienci mogą zabrać buty do domu i zapłacić za nie po 30 dniach. W ramach digitalizacji sieci stacjonarnej w 750 sklepach CCC w Europie Środkowo-Wschodniej pojawiły się e-kioski, które umożliwiają dostęp do bogatej oferty online w placówkach handlowych.

W 90 minut w 37 miastach Natomiast zaangażowanie kapitałowe Grupy CCC w firmę Xpress Delivery wspiera rozbudowę usługi szybkich dostaw ze sklepów – CCC Express.

Już dziś klienci z 37 miast w Polsce mogą otrzymać zamówione online buty i akcesoria nawet w 90 minut. Z usługi Dostawa tego samego dnia

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

korzystają także klienci eobuwie.pl w 12 miastach w Polsce. W kolejnych miesiącach zadebiutuje ona także w kolejnych krajach oraz zostanie udostępniona konsumentom MODIVO.

CCC.eu na 6 nowych rynkach Ekspansja poza granicami Polski to kierunek rozwoju większości kanałów sprzedaży i usług Grupy CCC. CCC.eu wystartowało w tym roku na sześciu rynkach, tj. w Rosji, Bułgarii, Grecji, Chorwacji, Słowenii i na Ukrainie. Dziś z platformy tej korzystają klienci w 12 krajach. Z kolei dostęp do usługi esize.me w aplikacji mobilnej eobuwie.pl zyskali niedawno konsumenci w Bułgarii, Czechach, Grecji oraz na Węgrzech. Najmłodszy koncept Grupy – HalfPrice – obecny jest już w czterech krajach, a do końca roku zadebiutuje również w Chorwacji.

Wzmocnienia Zarządu Grupa CCC staje się coraz silniejsza także dzięki pozyskiwaniu najlepszych ekspertów na rynku.

Na początku miesiąca do Zarządu Spółki dołączył Adam Marciniak – jeden z najbardziej doświadczonych polskich menedżerów zajmujących się technologią oraz cyfrową transformacją biznesu. Stery eobuwie.pl, jako nowy Prezes Zarządu, przejął natomiast Damian Zapłata.

Swoją karierę zawodową budował on m.in. jako członek zarządu Allegro i prezes firmy First Data Polska. Strategiczny rozwój eobuwie.pl wspierają również nowi inwestorzy. W lipcu Grupa CCC podpisała umowę z globalnym funduszem SoftBank (Vision Fund 2). Dołączył on do Cyfrowego Polsatu oraz A&R Investment – partnerów, którzy nawiązali współpracę ze Spółką w I kwartale br.

W związku z intensywnym rozwojem Grupy CCC oraz w celu jeszcze lepszej odpowiedzi na zmienione w wyniku pandemii oczekiwania otoczenia biznesowego jeszcze jesienią br. Spółka planuje przedstawić aktualizację strategii Go.22.

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

60

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

#Polska

#Sweet Gallery

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ

Retail parki są dla nas kluczowe Mimo pandemii nie zwolniliśmy tempa, a wręcz nawet mogę powiedzieć, że nasz biznes rozwija się w szybszym tempie, niż sami się tego spodziewaliśmy. Współpracujemy z największymi galeriami w całej Polsce i nie rezygnujemy z tej współpracy. Widzimy także ogromny potencjał w retail parkach i w centrach typu convenience, w których nie ma klasycznych food courtów. My taką ofertę świetnie uzupełniamy i uatrakcyjniamy – mówi Karolina Szklarska, Expansion Manager Sweet Gallery.

Sweet Gallery mimo pandemii dynamicznie się rozwija. Jak aktualnie wygląda sieć i która z marek najlepiej się sprawdziła w czasie pandemii?

W tym roku w Polsce otworzyliśmy już ponad 150 punktów, co jest ewenementem w historii firmy. Mimo pandemii nie zwolniliśmy tempa, a wręcz nawet mogę powiedzieć, że nasz biznes rozwija się w szybszym tempie, niż sami się tego

spodziewaliśmy. Najbardziej dynamicznie rozwija się koncept Bafra Kebab, bo jest to biznes całoroczny. Obecnie pod tym brandem mamy 70 punktów i planujemy do końca roku otworzyć jeszcze kilkadziesiąt, żeby zamknąć rok liczbą 120 lokalizacji. Dobrze radzą sobie także nasze punkty Lodolandia. Mamy już 50 punktów SiGelato i ponad 600 punktów Lodolandii. Cały czas aktywnie pozyskujemy lokalizacje i cały czas się rozwijamy.

Jesteśmy największym graczem w sektorze mobilnej gastronomii, zajmując około 15 proc. rynku.

Czy pandemia spowodowała zmianę Państwa strategii w kwestii doboru lokalizacji?

Czy galerie handlowe nadal pozostają dla Was atrakcyjnymi partnerami?

Współpracujemy z największymi galeriami w całej Polsce i nie rezygnujemy z tej współpracy. Cały czas podtrzymujemy nasze dobre relacje i podpisujemy kolejne umowy. Natomiast zauważyliśmy też, że pandemia spowodowała zmianę podejścia galerii do nas. Zarządcy galerii są bardziej elastyczni i bardziej przychylni naszym konceptom, bo widzą, że ten biznes nie jest zagrożony pandemią i klienci chcą mieć szansę skorzystania z oferty gastronomicznej w galerii mimo zamkniętych food courtów.

Sporo nowych punktów należących do Sweet Gallery powstaje ostatnio także w sąsiedztwie retail parków i centrów typu convenience.

Rzeczywiście. Fokusujemy się na tego typu lokalizacjach i to one będą teraz naszym głównym celem. Będziemy się rozwijać właśnie w tym kierunku, bo widzimy ogromny potencjał w retail parkach i w centrach typu convenience, w których nie ma klasycznych food courtów. My taką ofertę świetnie uzupełniamy i uatrakcyjniamy. Jest to oferta korzystna dla każdej ze stron.

powier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

61

W jakie miasta celujecie?

Wchodzimy do miejscowości liczących około 15 tysięcy mieszkańców. I teraz głównie kładziemy nacisk na rozwój konceptu Bafra Kebab, ponieważ jest całoroczny, nie ma tu sezonowości.

Retail parki są aktualnie dla nas kluczowymi partnerami. Jesteśmy już obecni w dużych miastach i teraz chcemy wyjść do mniejszych miejscowości, gdzie możemy być dla lokalnej społeczności główną atrakcją, a nawet jedyną ofertą gastronomiczną w okolicy.

Mówiła Pani, że galerie są teraz bardziej otwarte na Wasze koncepty. Na czym ta otwartość polega? Możecie liczyć na niższe czynsze czy inne ulgi w umowach najmu?

Tak. Umowy są bardziej elastyczne i mamy większą możliwość negocjacji czynszów, co jest dla nas bardzo ważne. Kiedyś było trudniej rozmawiać z galeriami, bo mieli swoje food courty i nie chcieli dodatkowego najemcy poza swoim food courtem. A teraz patrzą na nas jakby łaskawszym okiem i chętnie sami dzwonią, zwracają się z zapytaniem, czy nie chcielibyśmy wejść na dobrych warunkach. Więc sytuacja jakby trochę się odwróciła, co także przekłada się na czynsze: są po prostu niższe.

O jaki procent stawki czynszu poszły dla Was w dół?

Myślę, że średnio zmniejszyły się o około 20% do 30%.

powier zchnia handlowa

W pandemii byliście chyba także generatorem ruchu w galeriach – a właściwie przed galeriami, gdzie głównie operujecie.

Zdecydowanie jesteśmy takim wabikiem i przyciągamy klientów do centrów handlowych.

To było widoczne głównie z początkiem pandemii, gdy ludzie nie chcieli przebywać w zamkniętych pomieszczeniach, nie chcieli spędzać tam w ogóle czasu, i footfall się zmniejszył. Natomiast dzięki nam klient szedł na szybkie zakupy i mógł dodatkowo skorzystać z oferty gastronomicznej.

Dobrym przykładem jest Stacja Mława – obiekt o charakterze parku handlowego, w którym mamy

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

dwa swoje koncepty. Klienci przyjeżdżają na kebab i na lody, a przy okazji bardzo chętnie robią zakupy. Taki trend na robienie zakupów przy okazji korzystania z gastronomii jest teraz powszechny, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach.

Karolina Szklarska, Expansion Manager Sweet Gallery.

Wchodzimy do miejscowości liczących około 15 tysięcy mieszkańców. I teraz głównie kładziemy nacisk na rozwój konceptu Bafra Kebab, ponieważ jest całoroczny, nie ma tu sezonowości. Retail parki są aktualnie dla nas kluczowymi partnerami.

Jesteśmy już obecni w dużych miastach i teraz chcemy wyjść do mniejszych miejscowości, gdzie możemy być dla lokalnej społeczności główną atrakcją, a nawet jedyną ofertą gastronomiczną w okolicy

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

62

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

Aktualnie retail parki rosną jak grzyby po deszczu, macie więc chyba w czym wybierać.

Powiem nawet więcej. Deweloperzy budują nowe projekty niejako pod nas. Przygotowują przyłącza, spełniają wszystkie wymogi już na etapie planowania nowego obiektu i ułatwiają nam już na wczesnym etapie działalność.

Jakie macie wymagania?

Wymogiem jest prąd, musimy mieć przyłącze trzyfazowe o mocy 14 kW. I to jest generalnie najważniejsze. Potrzebujemy oczywiście mieć dostęp do wody bieżącej, do toalety. Najlepiej czujemy się przy wejściu do operatora spożywczego, gdzie jest największy ruch pieszych.

W ostatnim czasie Sweet Gallery zaproponowało formę niejako odwróconej franczyzy.

Dajecie w pełni gotowy do działania lokal i wtedy dopiero szukacie osoby, która będzie go prowadziła.

Tak, wychodzimy naprzeciw franczyzobiorcom, chcemy, żeby nas poznali, zaufali nam i żeby faktycznie nie bali się inwestować w nasz wspólny biznes. Działamy zatem dwutorowo.

Oczywiście nasz zespół komercjalizatorów cały czas pracuje. W tej chwili jest to 11 osób, które wyszukują atrakcyjne lokalizacje. My najpierw inwestujemy i dopiero szukamy dla nich operatorów – najczęściej lokalnych przedsiębiorców, którzy niejako na tacy mają podane miejsce działalności.

Jak szybko udaje się pozyskać operatora do takiego gotowego już lokalu?

Dajemy sobie dwa miesiące na znalezienie franczyzobiorcy, natomiast ci franczyzobiorcy znajdują się w przeciągu dwóch–trzech tygodni. Następnie organizujemy szkolenie i dbamy o swoich franczyzobiorców na każdym etapie działalności.

Ponadto nasz biznes okazał się biznesem bezpiecznym. Przy niewielkim wkładzie można po prostu spokojnie pracować i zarabiać pieniądze, być w dużej sieci i korzystać z siły stabilnego, mocnego partnera. Dodatkowo trend na prowadzenie food trucków utrzymuje się już od siedmiu–ośmiu lat.

Jest to związane trochę z modą, trochę ze stylem życia, trochę z preferencjami konsumenta, więc na razie nie widzimy zagrożenia, że miałoby się skończyć zainteresowanie takimi konceptami.

Podczas naszej ostatniej rozmowy zarząd Sweet Gallery zapowiedział, że tworzy nowe koncepty. Na jakim etapie są te projekty?

Planujemy wdrożenie dwóch nowych projektów, które aktualnie są na etapie testów. Pierwszy z nich to Good Chicken – punkt z panierowanymi kurczakami, z frytkami i burgerami. Pierwszy taki punkt już działa. Testowanie trwa średnio rok, i po tym czasie mamy już konkretną wiedzę na temat funkcjonowania nowego projektu, i po tym czasie będziemy oferowali go franczyzobiorcom. Dlatego pierwszy punkt Good Chicken ruszy dopiero w połowie 2022 r.

Natomiast drugi projekt, który przygotowujemy, to piekarnia Czarny Młyn, gdzie wypiekamy w tradycyjny sposób pieczywo na zakwasie. Dodatkowo oferujemy tam gotowe kanapki na ciepło i zimno. Przyczepy z pieczywem chcemy lokować przede wszystkim na osiedlach oraz w mniejszych miejscowościach.

A ekspansja zagraniczna? Jak przebiega?

Aktualnie jesteśmy obecni w Niemczech, w Austrii, w Wielkiej Brytanii i na Słowacji. Poza Polską mamy około 50 lokalizacji. W tej chwili mocno rozwijamy rynek rumuński. To nasze oczko w głowie i moje dziecko, ponieważ od początku uczestniczyłam w procesie budowania tego rynku.

powier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

SCF MAGAZINE 2021

#Polska

#Super-Pharm

PANORAMA NAJEMCÓW

63

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ

Celujemy w miasta od około 80 tysięcy mieszkańców Szukamy lokalizacji w miastach od około 80 tysięcy mieszkańców wzwyż, natomiast to wszystko zależy też od specyfiki miasta. W tym roku otworzymy kilka nowych placówek, pracujemy też obecnie nad kilkunastoma projektami, które powinny być otwierane w następnych latach.

Koncentrujemy się w tym roku na największym naszym rynku, czyli na aglomeracji warszawskiej – mówi Adam Kołodziejczyk, Prezes Zarządu Super-Pharm Poland powier zchnia handlowa

Drogerie i apteki to chyba najdelikatniej poszkodowane przez pandemię sieci handlowe.

Eksperci zauważają nawet, że są wygranymi, które na pandemii zyskały. Czy to prawda?

Oczywiście, tak jak dla wszystkich retailerów, którzy byli głównie zlokalizowani w centrach handlowych, czas covidu nie był łatwym czasem.

Pomimo tego, że od samego początku byliśmy przygotowani pod względem bezpieczeństwa sanitarnego – bo byliśmy pierwszą siecią zarówno apteczną, jak i drogeryjną, która wprowadziła plexi plus i ochronę pracowników, jeżeli chodzi o maseczki czy też rękawiczki i środki dezynfekcji – to pierwszy lockdown mocno w nas uderzył. Byliśmy otwarci tak jak inne drogerie, sklepy spożywcze czy też apteki, ale oczywiście ruch był mniejszy.

Zwłaszcza w centrach handlowych.

Jak funkcjonowała sieć w czasie pandemii?

Nie wszystkie placówki znajdują się w centrach handlowych.

Aktualnie działa 77 placówek, w tym 10 przy ulicach handlowych. Wszystkie sklepy działały mimo tego, że to nie zawsze było ekonomicznie uzasadnione. Natomiast pamiętajmy o tym, że Super-

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

-Pharm to format cztery w jednym, czyli apteka, drogeria, perfumeria i optyk, więc dla nas było bardzo istotne, żeby w tym trudnym okresie dostarczać potrzebne produkty naszym klientom czy też lekarstwa pacjentom aptek. Byłem przekonany, że centra handlowe w okresie lockdownu były bezpieczne, ponieważ na ich dużych przestrzeniach łatwo było zachować bezpieczną odległość.

Jak szybko odbudowują się obroty i footfall właśnie w centrach handlowych?

Powiedziałbym, że bardzo szybki powrót widać mniej więcej od czerwca tego roku. Ponieważ oczywiście w okresach pomiędzy lockdownami ten footfall wracał, oscylując około 20-30% poniżej wyników sprzed pandemii. Natomiast teraz, czyli od czerwca do sierpnia, także widzimy, że ruch wrócił praktycznie do poziomów sprzed covidu.

Jak wyglądały negocjacje umów najmu w czasie pandemii?

Myślę, że wszyscy jedziemy na jednym wózku, zarówno najemcy, jak i wynajmujący. Jeśli chodzi o centra handlowe, rozmawiałem z większością naszych partnerów biznesowych z tej branży

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

64

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

i w ogromnej większości oni rozumieją obecną sytuację oraz to, czym była ona spowodowana.

W większości przypadków udało nam się znaleźć porozumienie dotyczące tego, w jaki sposób na nowo zdefiniować warunki oraz zasady współpracy tak, aby bardziej odpowiadały temu, jaki świat jest teraz, a nie jaki był do roku 2019.

Jako drogeria nie byliśmy objęci ustawą, która miała na celu regulowanie współpracy pomiędzy najemcami i wynajmującymi w czasie lockdownów. W tej sytuacji obie strony, czyli wynajmujący i najemcy, byli zmuszeni do porozumienia się co do wartości i wysokości czynszu, jak i innych elementów dotyczących okresu trwania umowy.

Na bieżąco rozmawialiśmy z naszymi partnerami i staraliśmy się wypracować wspólne rozwiązanie w tej niecodziennej sytuacji.

Czy pandemia wymusiła na Was zmianę strategii co do wyboru przyszłych lokalizacji?

Galerie handlowe nadal pozostają naszymi głównymi lokalizacjami. Klienci bardzo chętnie wra-

Adam Kołodziejczyk, Prezes Zarządu Super-Pharm Poland

Galerie handlowe nadal pozostają naszymi głównymi lokalizacjami. Klienci bardzo chętnie wracają do centrów handlowych, więc tutaj absolutnie nie mamy zamiaru zmieniać naszej strategii. Naszym głównym targetem, jeżeli chodzi o lokalizację, są szeroko pojęte obiekty handlowe

cają do centrów handlowych, więc tutaj absolutnie nie mamy zamiaru zmieniać naszej strategii. Naszym głównym targetem, jeżeli chodzi o lokalizację, są szeroko pojęte obiekty handlowe.

Mówiąc „szeroko pojęte obiekty handlowe”, ma Pan na myśli centra convenience i retail parki, które w ostatnim czasie rosną jak grzyby po deszczu?

Tak, oczywiście. Obecnie jesteśmy w kilku retail parkach i te sklepy oraz apteki cieszyły się powodzeniem również przed pandemią. Oczywiście w trakcie pandemii dostały dodatkowych sterydów z racji rozproszenia handlu na terenie retail parku, więc tak, jak najbardziej – jesteśmy w retail parkach i dalej jesteśmy zainteresowani rozwijaniem sieci w tym kanale dystrybucji.

W jakich miastach będzie rozwijała się sieć?

To wszystko zależy od lokalizacji galerii czy retail parku. Generalnie szukamy lokalizacji w miastach od około 80 tysięcy mieszkańców wzwyż, nato-

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

65

do drogerii, apteki, salonu optycznego i wszystko może załatwić w jednym miejscu.

I teraz wszystkie nowo otwierane sklepy będą miały tę część taką właśnie z optykiem?

Nie, nie wszystkie sklepy będą miały salony optyczne, bo to wymaga dodatkowej powierzchni.

Taki salon optyczny zajmuje kilkadziesiąt metrów kwadratowych. Tam, gdzie jest to powierzchniowo możliwe, będziemy rozwijać koncept 4w1.

miast to wszystko zależy też od specyfiki miasta.

W tym roku otworzymy kilka nowych placówek, pracujemy też obecnie nad kilkunastoma projektami, które powinny być otwierane w następnych latach. Koncentrujemy się w tym roku na największym naszym rynku, czyli na aglomeracji warszawskiej.

Na jakich warunkach Super-Pharm będzie podpisywało umowy najmu? Najemcy coraz częściej podnoszą temat umów krótszych niż pięć lat i czynszu od obrotu. Co jest dla Was najważniejsze w tej chwili?

Myślę, że to akurat się nie zmieniło – wszystko zależy od lokalizacji w danym obiekcie (centrum handlowym lub retail parku) oraz od wysokości czynszu. To są parametry, które dla nas są najbardziej istotne. Jeżeli chodzi o długość trwania umowy, jest ona za każdym razem negocjowana oddzielnie. Zwykle są to standardowe umowy pięcioletnie.

Stąd pomysł na dołączenie formatu optycznego?

Obecnie mamy 12 salonów optycznych, które są pobudowane na zasadzie shop in shop, czyli na terenie naszego sklepu znajduje się pełnoobsługowy salon optyczny. Oferujemy gabinet optometrystyczny, w pełni wyposażony w profesjonalny sprzęt, w którym na miejscu można wykonać wszelkie pomiary, które są konieczne do tego, żeby dobrać okulary oraz soczewki kontaktowe adekwatne do potrzeb danego klienta. To bardzo ciekawy koncept, ponieważ pokazuje doskonałą synergię i łączy szeroką ofertę, którą mamy. Klient przychodzi jednocześnie

Klient wymaga zatem coraz więcej.

Tak. To widać także po produktach, które wybiera.

Z tego względu niedawno wprowadziliśmy nową kategorię produktów ekologicznych, na którą bardzo mocno stawiamy. Mowa zarówno o produktach do pielęgnacji twarzy i ciała, ale również produktach do sprzątania. To, czym się możemy pochwalić, to zupełnie nowa wizualizacja tych kategorii produktów, która jest w naszych sklepach od połowy tego roku. Klienci bardzo łatwo mogą te produkty znaleźć i mają teraz do nich prosty i szeroki wybór.

Ostatnio mówili Państwo także o inwestycji w e-commerce i planach rozbudowy aplikacji mobilnej.

Aktualnie jesteśmy na końcowym etapie dopracowywania aplikacji, która powinna pojawić się w październiku tego roku. Będzie oferowała zupełnie nowe sposoby komunikacji z konsumentem, natomiast szczegółów nie chciałbym ujawniać – zależy nam, aby mile zaskoczyć naszych konsumentów.

Super-Pharm potrzebuje zwykle dużych powierzchni, ale na rynku pojawiają się okazje np. po sieciach, które z racji pandemii bankrutują. Czy korzystacie z takich nadarzających się lokalizacji?

Tak, to się oczywiście udaje. Dobrym przykładem może być nasz sklep w Galerii Mokotów, który po remodelingu otworzyliśmy w tym roku. Sklep powiększył swoją powierzchnię o metraż przejęty po likwidacji lokalu znajdującego się obok, więc jak najbardziej tak, takie rzeczy się udają. powier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

66

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

#Polska

#Netto

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Retail parki patrzą na lokalizacje po Tesco Jest część obiektów, których powierzchnia zdecydowanie przekracza 2000 mkw. Te obiekty są przez nas wystawione na sprzedaż. Jest duże zainteresowanie ze strony właśnie operatorów parków handlowych.

To kwestia kilku tygodni, które dzielą nas od finalizacji rozmów i podpisywania umów – mówi Jerzy Tymofiejew, CIO, Netto. Rozmowa odbyła się w ramach konferencyjnej części targów SCF 2021.

Odpowiadasz za rozwój Netto w Polsce. To jest duże dzieło, bo mówimy nie tylko o nowych sklepach własnych, ale także o tym wszystkim, co dzieje się z byłymi lokalizacjami Tesco.

Jak dzisiaj wygląda proces konwersji?

Niewątpliwie projekt konwersji Tesco i w szerszej perspektywie proces przejęcia biznesu Tesco to ogromne wyzwanie dla całej naszej organizacji.

Jest to pewien ewenement na polskim rynku retail, właśnie ze względu na skalę akwizycji.

Cały proces przejęcia Tesco podzieliłbym na kilka obszarów. Pierwszy obszar to oczywiście konwersje istniejących sklepów, rebranding mniejszych formatów z portfela Tesco. Mówimy tutaj o około 250 sklepach, które powstaną po procesie rebrandingu sklepów Tesco na Netto.

Robicie to w tempie mniej więcej sześć–siedem sklepów tygodniowo, prawda?

Tak. Od 42. tygodnia przyspieszyliśmy i zamierzamy konwertować siedem sklepów tygodniowo. Co warto zaznaczyć, otworzyliśmy już ponad 100 sklepów Netto przekonwertowanych z Tesco.

Przed nami jeszcze kolejne 150 placówek.

Wracając jednak do poprzedniego wątku: ważnym obszarem procesu przejęcia jest optymalizacja portfela tych obiektów Tesco, które wykraczają ponad nasze normy metrażowe. Mówimy tutaj o wszystkich obiektach, które mają od 2000 mkw. wzwyż, na temat których nasz zespół prowadzi dosyć intensywne rozmowy dotyczące nadwyżek powierzchniowych z potencjalnymi najemcami. Mówimy tu o ponad 40 obiektach,

w których planujemy podnająć min. 700 mkw. powierzchni.

Kto jest tym zainteresowany, jacy operatorzy tutaj się pojawiają?

Prowadzimy rozmowy z różnymi operatorami, m.in. z Tedi, Action, Jysk i Bricomarche. Jest wielu retailerów, których te powierzchnie interesują i którzy są chętni na przejęcia i operowanie przy funkcjonujących obiektach Netto.

O ilu dokładnie lokalizacjach mówimy?

Ta sytuacja dotyczy dokładnie 44 takich lokalizacjach.

Jest jeszcze część obiektów, których powierzchnia zdecydowanie przekracza 2000 mkw., które są już

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

kompletnie poza naszym zasięgiem. Te obiekty są przez nas wystawione na sprzedaż. Po części są to miejsca, gdzie mamy już swoje sklepy w pobliżu, bądź takie, które nie odpowiadają naszej strategii biznesowej. Ale są też lokalizacje, w których chcemy zaistnieć. W takich przypadkach, równolegle do procesu sprzedaży, będziemy podpisywali umowy najmu z przyszłymi właścicielami tych obiektów.

Przyjrzyjmy się tym miejscom. Te lokalizacje są zazwyczaj śródmiejskie. Bardzo często w środku dużych osiedli mieszkaniowych, czyli w miejscach idealnie nadających się na parki handlowe. Na ile potencjalni inwestorzy parków handlowych wyrażają zainteresowanie wejściem w te lokalizacje? Czy oni są na liście Waszych potencjalnych kontrahentów?

Nie chciałbym zdradzać konkretnych partnerów, bo przetarg jest jeszcze w toku, a finalni nabywcy nie są jeszcze wyłonieni. Oczywiście jest duże zainteresowanie ze strony właśnie operatorów parków handlowych. Jest kilku głównych operatorów, którzy uczestniczą w tej chwili w procesie przetargowym. To kwestia kilku tygodni, które dzielą nas od finalizacji rozmów i podpisywania umów.

Ile to jest lokalizacji?

Mówimy o 10 lokalizacjach, które sprzedajemy, a w których chcemy zaistnieć na bazie umowy najmu w przyszłości.

A czy są takie, które sprzedajecie i nie chcecie być tam najemcą?

Tak. Taka sytuacja dotyczy 13 obiektów.

działalność, niekoniecznie związaną z budowaniem parku handlowego.

Mieszkaniówka, biura?

Zgadza się.

Biura może mniej?

Raczej mieszkaniówka.

Wróćmy jeszcze do Waszego głównego biznesu, czyli do tego, co się dzieje, jeżeli chodzi o sklepy Netto. Jakie tutaj macie ambicje?

Jerzy Tymofiejew, CIO, Netto

W ciągu około czterech miesięcy urośliśmy z 400 do ponad 500 sklepów. Po całej konwersji Tesco będziemy posiadać w portfelu około 650 sklepów, przy czym równolegle nie zatrzymaliśmy wzrostu organicznego. W tym roku otworzymy łącznie około 12 nowych sklepów

Czyli w sumie mówimy o 23 lokalizacjach.

Prawdopodobnie wszystkie z nich spełniają te warunki, o których mówiłem, gdzie catchment area jest bardzo dobry i jest tam duży potencjał dla parków handlowych.

Tak, jest tam potencjał dla parków handlowych.

Ale zainteresowanie płynie też ze strony lokalnych inwestorów, którzy prowadzą zróżnicowaną powier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

67

W ciągu około czterech miesięcy urośliśmy z 400 do ponad 500 sklepów. Po całej konwersji Tesco będziemy posiadać w portfelu około 650 sklepów, przy czym równolegle nie zatrzymaliśmy wzrostu organicznego. W tym roku otworzymy łącznie około 12 nowych sklepów. Myślę, że przyszły rok skończymy też na kilkunastu otwarciach.

Długoterminowo natomiast na pewno chcemy mocno przyspieszyć i osiągnąć poziom około 30-40 otwarć rocznie. Nie jest to z pewnością proces, który wydarzy się szybko, jest to projekt zaplanowany raczej na około trzy–cztery lata.

Mówimy o wzroście organicznym, nie zakładając żadnych dodatkowych akwizycji.

Czy pojawiają się takie możliwości?

Możliwości na rynku są zawsze. To tylko pytanie o skalę akwizycji i dobry moment.

Czyli mówimy o zamknięciu procesu konwersji, ustabilizowaniu biznesu i mniej więcej za trzy lata wchodzicie w ten rytm 40 otwarć?

Do tego poziomu będziemy dochodzić sukcesywnie. Spodziewam się, że w kolejnych latach, czyli 2023-2024, będziemy przechodzić stopniowo do 20-30 otwarć.

Jesteśmy w czasie rozkwitu parków handlowych. Na ile Wy jesteście zainteresowani, żeby być w ramach właśnie takich konceptów?

W naszym portfelu mamy kilka lokalizacji w retail parkach. Zdajemy sobie sprawę z potencjału parków handlowych i ich ciągle rosnących indeksów, więc tak jak i nasza bezpośrednia konkurencja, jesteśmy otwarci na zaistnienie w tych przestrzeniach. Jesteśmy obecni też w niektórych centrach handlowych. Finalnie wszystko zależy od lokalizacji, jej potencjału i ostatecznie od modelu biznesowego, który określamy oddzielnie dla każdej lokalizacji.

Jeżeli dany model biznesowy zgadza się z naszymi założeniami, to oczywiście szansa na zaistnienie zarówno w retail parkach, jak i centrach handlowych jest bardzo duża.

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

68

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

#Polska

#Aldi

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Aldi chce mieć w Polsce 700-800 marketów Zawsze pierwszym naszym wyborem jest „bądźmy sami”, dlatego że jest to nasze naturalne środowisko. Wiemy jednak, że jeżeli chcemy zrealizować założone 700-800 marketów oraz jeżeli chcemy, żeby to było 50-60 marketów rocznie, to musi być ten parytet zmieniony i musimy wchodzić także w parki handlowe – mówi Paweł Kleszczewski, Dyrektor Pionu Nieruchomości i Ekspansji, Aldi. Rozmowa była częścią konferencji, która odbyła się w ramach targów SCF 2021.

W tej chwili macie w Polsce 183 sklepy, a być może to jest już informacja nieaktualna, bo tak dynamicznie się rozwijacie, że może jest ich już więcej?

Liczba się zgadza. To, że chcemy się rozwijać, również się zgadza. Chcielibyśmy, żeby każdego tygodnia można było podać, że ta liczba się zwiększa. Najbliższe otwarcia to Lublin oraz Biała Podlaska. Mamy nadzieję, że do końca roku przekroczymy 200 marketów.

W planach średniookresowych – bo jak to będzie w dłuższej perspektywie, to czas pokaże – macie około pół tysiąca sklepów?

Powiedziałbym, że nawet więcej. Wiadomo, że wszystko uzależnione jest troszkę od koniunktury, która jest na rynku, od modelu, który będziemy kontynuować. Natomiast obecnie ustaliliśmy sobie, że będzie to około 700-800 marketów.

Jakie lokalizacje Was interesują?

Nasz model w zakresie lokalizacji nie zmienił się praktycznie od początku funkcjonowania Aldi. Dla nas zawsze najważniejszy był klient osiedlowy, czyli duże skupisko ludzi i drogi o ponadregionalnym znaczeniu. To jest naturalny czynnik, który powoduje, że bez względu na zachowania koniunkturalne on zawsze jest spełniony – bez względu na to, czy jest odwrót od handlu, czy modne są galerie. Ten model, w którym jesteśmy blisko klienta, zawsze jest mocnym generatorem ruchu. powier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

Na ile retail parki albo jakieś większe skupiska handlu są taką destynacją pierwszego wyboru, a na ile decydujecie się na to, żeby jednak być tym wolnym elektronem?

My od zawsze preferowaliśmy funkcjonowanie jako samodzielny operator. Tam, gdzie jesteśmy samodzielni, gdzie jesteśmy w obiekcie własnym, tam jesteśmy najlepiej odbierani przez klienta.

Był okres do 2018 roku, gdzie my praktycznie nie uczestniczyliśmy w retail parkach. Z biegiem czasu zauważyliśmy jednak, że ten dodatkowy generator w postaci operatorów niespożywczych zawsze jest dobrze odbierany przez naszych klientów. Początkowo zauważalna przez nas była pewnego rodzaju bolączka, ponieważ retail parki były realizowane na obrzeżach miast, natomiast my zawsze chcieliśmy być jak najbliżej ludzi. Teraz, z racji zagęszczenia ilości handlu w miastach, wiemy, że musimy też uczestniczyć w tego rodzaju projektach i też chętnie to robimy.

Czyli trochę takie „nie chcem, ale muszem”?

Może tak zabrzmiała moja wypowiedź, ale nie do końca taki był jej zamysł. Zawsze pierwszym naszym wyborem jest „bądźmy sami”, dlatego że jest to nasze naturalne środowisko. Wiemy jednak, że jeżeli chcemy zrealizować założone 700-800 marketów oraz jeżeli chcemy, żeby to było 50-60 marketów rocznie, to musi być ten parytet zmieniony i musimy wchodzić także w parki.

Takie mini parki handlowe będą powstawały nawet w małych miejscowościach. Czy takie lokalizacje są dla Was interesujące? Chcąc ulokować 700 sklepów, mając ten deficyt powierzchni w dużych aglomeracjach, trzeba też patrzeć chyba na takie mniejsze. Czy to jest dla Was interesujący rynek?

Zdecydowanie jest. W przeszłości przeważnie poniżej 35 tysięcy mieszkańców nie realizowaliśmy swoich obiektów. Obecnie mamy już markety w miejscowościach poniżej 10 000 mieszkańców.

I tak naprawdę to również jest nasz kierunek. Jeżeli natomiast mówimy o miejscowościach, gdzie mieszka 5-7 tysięcy ludzi, i po nas lub przed nami pojawia się operator w postaci Biedronki, Lidla, Netto, Dino, Polo, wiemy, że ten potencjał miejscowości jest na tyle ograniczony, że w pewnym momencie zaczyna brakować siły nabywczej, która pozwoli, by każdy mógł wygenerować dochód.

Załóżmy, że inwestor parku handlowego szuka operatora FMCG. Dlaczego na tak bardzo konkurencyjnym rynku miałby wybrać Aldi? powier zchnia handlowa

Są dwa aspekty: jednym aspektem jest nasza wiarygodność jako partnera. Jesteśmy firmą z ponad 100-letnim doświadczeniem. Nam się nigdy nie zdarzyło, żebyśmy w jakikolwiek sposób nie dotrzymywali umowy. Nie dotyczy to tylko umowy biznesowej między nami a wynajmującymi, ale mówimy tu o partnerach jako dostawcach, pracownikach i klientach.

Drugim argumentem na naszą korzyść jest to, że Aldi w gronie operatorów FMCG jest stosunkowo najmłodszy. Mamy dużo Biedronek, jest Lidl, jest Netto, natomiast my jesteśmy ciekawym uzupełnieniem dla klienta, uzupełnieniem parku, który spowoduje, że będzie też inny niż powtarzający się model, który najczęściej jest spotykany.

Paweł Kleszczewski, Dyrektor Pionu Nieruchomości i Ekspansji, Aldi

Jesteśmy firmą z ponad 100-letnim doświadczeniem.

Nam się nigdy nie zdarzyło, żebyśmy w jakikolwiek sposób nie dotrzymywali umowy. Nie dotyczy to tylko umowy biznesowej między nami a wynajmującymi, ale mówimy tu o partnerach jako dostawcach, pracownikach i klientach

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

69

Często mamy wrażenie, że parki handlowe są klonami kolejnych, i to jest jakiś faktor przełamujący tę jednostajność i jakąś taką w sumie nudę tego rynku, prawda?

Zdecydowanie. Wydaje mi się, że to już jest działka podmiotów, które realizują retail parki.

Natomiast, w długoterminowej perspektywie, oni też chcą zapewnić tzw. entertainment dla swoich klientów. Bardzo często, zaczynając komercjalizację, deweloperzy najpierw pozyskują operatora FMCG, potem jest operator drogeryjny, potem operator elektro i tak naprawdę ten miks najemców jest ograniczony. I to są zazwyczaj te same witryny, więc pojawienie się tego operatora niemieckiego, który jest stosunkowo młody, jest dodatkowym generatorem.

Porozmawiajmy o powierzchni Waszych marketów. Na ile tu jesteście elastyczni, w jakim przedziale działacie, czy ten format jest dostosowywany, czy on jest stały?

Format jest zawsze dostosowywany do obrotów.

Gdy zaczynaliśmy naszą działalność w 2008 roku, kiedy powstały pierwsze markety, było to około 700 mkw. Przez pierwsze 5 lat firma obserwowała, jak się zachowuje klient, jakie są obroty, jaka jest produktywność z metra kwadratowego, i w 2014 przeszliśmy już na 900-metrową salę sprzedaży.

To była też odpowiedź na zwiększenie szerokości asortymentu. Obecnie jest to około 1000 mkw.

To jest odpowiedź na to, żeby nie tylko pomieścić asortyment, ale również zapewniać klientom większe alejki, większą wygodę i więcej miejsca przy kasach. Jeśli chodzi o nasze minimum: jeśli realizujemy samodzielnie obiekt i uzyskamy 900 mkw sali sprzedaży, to jesteśmy kontent. Natomiast wchodząc do lokali, gdzie wiemy, że musimy być elastyczni, dolną granicą jest 750-800 mkw.

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

70

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

#Polska

#Clarks Polska

ROZMAWIAŁA: KATARZYNA ŁABUZ

Clarks restartuje w Polsce Rok 2021 jest rokiem restartu marki Clarks w Polsce. Stworzyliśmy strategię rozwoju marki, przygotowaliśmy atrakcyjny pakiet warunków franczyzowych, wsparcia dla partnerów biznesowych oraz opracowaliśmy franczyzowy model biznesowy, który zachęci i pomoże nam w stworzeniu sieci sklepów partnerskich i odrodzeniu marki Clarks w Polsce. Cały czas szukamy nowych miejsc i nowych partnerów biznesowych. Mamy całą listę lokalizacji – galerii i miast – w których chcielibyśmy otworzyć nasze butiki – mówi Natalia Walczak-Szalek, Franchise Business Manager CEE, C. & J. Clark Polska.

Clarks ponownie chce rozwijać się na polskim rynku. Czy to dobry moment na wejście marki?

Firma Clarks działa nieprzerwanie od 1825 roku.

To naprawdę odległa data. Nie uświadamiamy sobie tego na co dzień, ale to były czasy, w których umiera Napoleon, a Polska jest pod rozbiorami.

Marki Clarks wiele osób w Polsce nie zna, ale Napoleona już tak. Właśnie wtedy powstaje nasza firma i tworzymy pierwsze buty. Dzisiaj powiedzielibyśmy, że były to slippersy, czyli lekkie wsuwane buciki. W Polsce mówimy na nie po prostu: kapcie lub laczki. Szyto je ręcznie z owczej skóry. powier zchnia handlowa

zachęci i pomoże nam w stworzeniu sieci sklepów partnerskich i odrodzeniu marki Clarks w Polsce.

Założycielami firmy byli bracia Cyrus i James Clarks zdeterminowani, by odnieść sukces. Clarks został założony w malowniczej małej miejscowości Street niedaleko Somerset w południowo-wschodniej Anglii. W Polsce marka pojawiła się w 2005 roku i w ciągu 10 lat firma otworzyła 13 sklepów partnerskich.

Rok 2021 jest więc tak naprawdę rokiem restartu, a nie wejściem Clarks do Polski. Stworzyliśmy strategię rozwoju marki w Polsce, przygotowaliśmy atrakcyjny pakiet warunków franczyzowych, wsparcia dla partnerów biznesowych oraz opracowaliśmy franczyzowy model biznesowy, który

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

Jednak w ostatnich latach było o Was cicho i firmowych sklepów ubywało.

Tak, to prawda. Przyczyn było zapewne wiele, jednak tymi głównymi, z którymi musieliśmy się zmierzyć także w Polsce, były dwa globalne kryzysy gospodarczo-ekonomiczne w 2008 i 2012 roku. Był to również czas, kiedy w kraju powstawało bardzo dużo galerii handlowych.

Tak naprawdę budowały się one w każdym, nawet małym mieście. Czasami dochodziło nawet do absurdalnych sytuacji, w których otwierały się one naprzeciwko siebie, niezależnie od wielkości miasta czy potencjału sprzedażowego.

W efekcie doprowadziło to do zabicia ulic handlowych. Proszę spojrzeć na nasz rynek. Deptaków handlowych i ulic w zasadzie nie ma. Nawet Nowy Świat w Warszawie czy Półwiejska w Poznaniu, kiedyś znane z modnych butików ulice, nie są już tak atrakcyjne.

Clarks podążał za tym trendem i otwierał sklepy franczyzowe, nie mając wpływu, czy galeria w perspektywie następnych lat utrzyma swój potencjał sprzedażowy. A przecież wiele z nich nie podołało temu zadaniu. Trudno się dziwić.

Utrzymywanie sklepów w takich warunkach bez

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

SCF MAGAZINE 2021

względu na koszty było dla nas trudne, dlatego wspólnie z naszymi partnerami decydowaliśmy o zamykaniu niektórych butików. Na to wszystko nałożyła się pandemia.

Teraz jednak mamy zupełnie inną rzeczywistość.

Przede wszystkim zweryfikowaliśmy portfel o lokalizacje, które były mniej rentowne. Zrezygnowaliśmy z tych nietrafionych, by skupić się na nowych otwarciach. Wspólnie z naszymi partnerami przedyskutowaliśmy ich udział we franczyzie. Nie zawsze byli oni skoncentrowani na biznesie detalicznym i nie zawsze w pełni zaangażowani.

Ile lokalizacji Wam zostało i czy galerie są aktualnie dla Clarksa atrakcyjną lokalizacją?

W Polsce zawsze byliśmy obecni tylko w galeriach handlowych. W innych krajach prowadzimy także sklepy na ulicach handlowych dużych miast.

Analizujemy potencjał sprzedażowy najbardziej atrakcyjnych ulic i powoli staramy się patrzeć także w tym kierunku i u nas.

W tej chwili mamy trzy butiki, w Rivierze w Gdyni, w Poznaniu oraz niedawno otwarty w Galerii Krakowskiej. Nie ukrywam, że chcemy wykorzystać także moment, w którym na skutek pandemii w wielu galeriach handlowych pojawiły się atrak-

PANORAMA NAJEMCÓW

cyjne z naszego punktu widzenia lokale na otwarcie nowych butików, do tej pory dla nas niedostępne.

Niedostępne cenowo?

Niedostępne cenowo, ale przede wszystkim niedostępne, jeśli chodzi o powierzchnie. Celujemy w butiki o powierzchni całkowitej około 70-120 metrów kwadratowych. Tak naprawdę to są te najbardziej pożądane przez większość butiki w galeriach.

Liczycie na powstałe po pandemii pustostany?

To naturalne, że niektóre marki znikają z rynku, niektóre się wycofały, a niektóre również zweryfikowały swoją sieć sklepów, czy to własnych, czy partnerskich. To prawda, widoczna jest bardzo duża podaż pustostanów właśnie w okolicach 100 metrów kwadratowych, także w tych galeriach, które z mojego punktu widzenia są dla Clarksa bardzo atrakcyjne.

Rozmawiamy więc z galeriami, z partnerami biznesowymi o ponownym otwarciu sklepów w tych najbardziej atrakcyjnych galeriach w Polsce.

Jak będzie ten restart wyglądał?

Cały czas szukamy nowych miejsc i nowych partnerów biznesowych. Mamy całą listę lokalizacji –

71

galerii i miast – w których chcielibyśmy otworzyć nasze butiki. Oferujemy bardzo atrakcyjny franczyzowy model biznesowy, przygotowany tak, by zapewnić partnerom franczyzowym rentowność.

Zapewniamy bardzo szerokie wsparcie od kontaktów z developerem, wyboru lokalizacji, po konstruowanie business case’a i wyposażenie butików w odpowiedni koncept meblowy, a także opiekę architekta i koordynację całego procesu otwarcia sklepu. Zapewnimy wsparcie w zakresie obsługi klienta, znajomości kolekcji, technologii produktów, a także gwarantujemy różnego rodzaju szkolenia, w tym, powiedziałabym, stricte finansowe, czyli po prostu badanie współczynników sprzedażowych.

Czyli w grę wchodzą tylko lokalizacje zaproponowane przez Clarksa?

Jeśli partner handlowy zgłosiłby się lub zaproponował własną lokalizację, oczywiście jesteśmy otwarci, by ją rozważyć. Rozmawiam także z partnerami handlowymi, którzy już działają w wielu galeriach handlowych i chcą zdywersyfikować lub rozszerzyć swoje portfolio brandów. Naturalne jest, że przy kilku sklepach w jednej galerii możemy wspólnie wynegocjować znacznie lepsze warunki czynszu.

72

SCF MAGAZINE 2021

PANORAMA NAJEMCÓW

Natalia WalczakSzalek, Franchise Business Manager CEE, C. & J. Clark Polska

W dużych miastach musimy być i to jest oczywiste.

Jednak za każdym razem indywidualnie oceniamy potencjał sprzedażowy wybranej lokalizacji.

Skupiamy się jednak na miastach powyżej 200 tys. mieszkańców Absolutnie nie zamykam się tutaj na dyktowanie lokali. Działamy dwutorowo, jestem bardzo otwarta na współpracę i dialog.

Gdzie chcecie się rozwijać?

W dużych miastach musimy być i to jest oczywiste. Jednak za każdym razem indywidualnie oceniamy potencjał sprzedażowy wybranej lokalizacji. Skupiamy się jednak na miastach powyżej 200 tys. mieszkańców.

Docelowo chcielibyśmy otworzyć 15-20 butików.

Dajemy sobie na to trzy lata. Oczywiście będziemy weryfikowali ich potencjał sprzedażowy, by zapewnić rentowność sklepów naszych partnerów.

Na tym nam najbardziej zależy.

A miejsce w galerii?

To jest bardzo ważne. Starannie podchodzę do wyboru lokalizacji, bo ona jest tak naprawdę kluczowa dla osiągnięcia sukcesu i rentowności sklepu. Dla nas najlepsza lokalizacja to parter, otoczenie sklepów oferujących modę, miejsca o takim naturalnym trafficu i otoczenie tych sklepów bardziej modowych, oferujących bardzo podobny asortyment.

Na jakich warunkach będziecie podpisywać nowe umowy najmu?

Oczywiście to zależy od lokalizacji. Zdaję sobie sprawę, że w wielu centrach handlowych te wa-

Jakie galerie Was interesują?

Widzimy potencjał w galeriach handlowych, które utrzymają swoją pozycję. Choć widać, że rynek tych bardzo atrakcyjnych też się kurczy.

Dlatego będę wybierała galerie modowe, oferujące jakościowe produkty. Postawimy na takie galerie, w których znajdziemy dla naszych sklepów klienta.

Planujemy otwarcia w Złotych Tarasach i Arkadii w Warszawie, jesteśmy zainteresowani galerią Posnania w Poznaniu, już jesteśmy w Galerii Krakowskiej w Krakowie. We Wrocławiu rozważamy otwarcie sklepu w galerii Wroclavia lub w Galerii Magnolia Park, w Katowicach jest to oczywiście Silesia i Manufaktura w Łodzi.W mniejszych miastach mówimy o Rzeszowie, Kaskadzie w Szczecinie, Zielonych Arkadach w Bydgoszczy, Galerii Echo w Kielcach. powier zchnia handlowa

s k l e p y i p u n k t y h a n d l o w e

miejsca parkingowe

runki są bardzo konkretne, jednak w dzisiejszej sytuacji rynkowej zawsze podlegają negocjacji.

Dobre centra handlowe o bardzo stabilnej pozycji w Polsce mają stabilne warunki, a umowy są zazwyczaj pięcioletnie.

Cena za mkw. jest kluczowa?

Tak. Jest kluczowa, bo jeśli propozycja warunków finansowych będzie atrakcyjna i będzie gwarantowała rentowność sklepu w dłuższym okresie, to ten okres najmu w tej chwili schodzi na drugi plan.

Czy Clarks to marka na trudne czasy pocovidowe?

To zależy, o co Pani pyta. Buty Clarks to świetny produkt, bardzo wygodny i w konkurencyjnej cenie. Dla klienta indywidualnego to po prostu najlepszy wybór na rynku. Z drugiej strony dla potencjalnych franczyzobiorców to bardzo dobry czas na otwarcie nowego biznesu.

Proszę mi wierzyć, wszystkie nasze buty – casual, ale także te klasyczne, męskie garniturowe czy damskie – są niezwykle wygodne i lekkie. Właśnie dlatego, jeśli ktoś już raz włoży buty Clarks, przychodzi do nas ponownie.

Europa Wschodnia była dla marki Clarks do tej pory nieodkryta. Widzieliśmy tu ogromny potencjał sprzedażowy i bardzo powoli zaczęliśmy rozwijać firmę w Polsce. Oczywiście pandemia pokrzyżowała nam plany. W Anglii jesteśmy marką pierwszego wyboru i chcemy być nią także w Polsce. Wyróżnia nas niewątpliwie wzornictwo, jakość i wygoda. Ktoś, kto przymierzy nasze buty w salonie, wychodzi z nimi ze sklepu.

l i c z b a p r a c o w n i kó w

liczba klientów

l o ka l e i p l a c ó w k i

cyfryzacja handlu

Chcemy scyfryzować gastronomię Postanowiliśmy zintegrować gastronomię na jednej platformie pod nazwą RestHub. Poprzez tę platformę cyfryzujemy gastronomię – mówi Piotr Niemiec, Prezes Zarządu, Gastromall Group.

Więcej na str. 74

Spektakularne instalacje LED są dopiero przed nami

Co będzie „next big thing” po omnichannel?

Klient oczekuje obecnie wyższych parametrów, przyjaznej infrastruktury, intuicyjnego montażu i lepszego efektu wizualnego. Nie bez znaczenia jest też sama jakość produktów, na które decyduje się inwestor. Niektóre ekrany zawsze będą tańsze, jednak warto każdorazowo przyjrzeć się temu, na jaki kompromis idziemy w zamian za niższą cenę – mówi Bogusława Kalawska, LED Business Development Manager, LG Electronics.

Pandemia przyspieszyła o około pięć lat proces zwiększania udziału e-commerce w całej sprzedaży sieci handlowych. Jednak retailerzy już teraz zaczynają szukać odpowiedzi na pytanie, które zdeterminuje kolejne lata. A to pytanie brzmi: co może być następną, kluczową rzeczą po omnichannel w rozwoju sieci handlowych?

Więcej na str. 76

Więcej na str. 80

74

SCF MAGAZINE 2021

CYFRYZACJA HANDLU

RestHub cyfryzuje gastronomię Wszyscy mówią tak: e-commerce w branży fashion – jak najbardziej, ale w gastronomii to nie, to trzeba przyjść i zjeść, doświadczyć tej celebracji jedzenia.

Przełamując taki stereotyp, postanowiliśmy zintegrować gastronomię na jednej platformie pod nazwą RestHub. Poprzez tę platformę cyfryzujemy gastronomię – mówi Piotr Niemiec, Prezes Zarządu, Gastromall Group.

Rozmowa odbyła się w ramach konferencyjnej części targów SCF 2021. #Polska

#Gastromall Group

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Gastronomia to ta część rynku najemców, która poniosła najdotkliwsze straty w ciągu tych ostatnich kilkunastu miesięcy. Jak to wygląda z perspektywy Pana Firmy?

Mocno poobijani wyszliśmy z tej pandemii, ale myślę, że wzmocnieni i bogatsi o nowe doświadczenia. Potrzeba jest matką wynalazków, więc stworzyliśmy system, który – mam nadzieję – zrewolucjonizuje gastronomię w centrach handlowych.

Zastanawiając się nad tym, jak gastronomia ma się na nowo znaleźć w tym zmieniającym się ekosystemie centrów handlowych, doszliście do wniosku, że być może trzeba doprowadzić do integracji wszystkich operatorów gastronomicznych działających w ramach jednego centrum handlowego.

Tak, siła jest w synergii.

Z nastaniem pierwszych dni pandemii wiadomo było, że dla większości uczestników rynku retail

SCF MAGAZINE 2021

CYFRYZACJA HANDLU

75

był to ogromny szok, bo nikt za naszego życia tego nie przeżył. Ale umowy były podpisane i rozporządzenia rządowe stanowiły jasno: gastronomia może działać, ale tylko na wynos. Ale my nigdy nie działaliśmy na wynos, działaliśmy stacjonarnie, podpisywaliśmy umowy w centrach handlowych, licząc na olbrzymi potencjał, olbrzymi footfall w centrach handlowych, i na tym się opierała nasza działalność.

Cały Wasz model biznesowy leżał w gruzach.

Byliśmy kompletnie zaskoczeni tą sytuacją. Rozłożyliśmy ręce, ale tylko przez jeden dzień, i już drugiego dnia zdecydowaliśmy, że wdrożymy w nasze realia coś, co już jest znane na świecie, czyli cloud kitchen. Stworzyliśmy 21 brandów wirtualnych, które to brandy poprzez agregaty zewnętrzne dostarczające posiłki, typu Pyszne.pl, Glovo, Volt, Bold, Uber Eats itd., dostarczały posiłki klientom na wynos przesyłkami kurierskimi do mieszkań.

Wracało jednak pytanie, jak działać, gdy centra się otworzą i klienci zaczną wracać. Dlatego zmodyfikowaliśmy ten pomysł i wraz z naszymi partnerami z branży stworzyliśmy platformę pod nazwą RestHub, która pozwala multifunkcjonalnie działać w gastronomii, wykorzystując również potencjał centrum handlowego.

Na czym to konkretnie polega?

Poprzez tę platformę cyfryzujemy gastronomię, czyli robimy coś, co może się wydawać nierealne.

Wszyscy mówią tak: e-commerce w branży fashion – jak najbardziej, ale w gastronomii to nie, to trzeba przyjść i zjeść, doświadczyć tej celebracji jedzenia.

Przełamując taki stereotyp, postanowiliśmy zintegrować gastronomię na jednej platformie pod nazwą RestHub. Złożyłem już kilka propozycji do zarządców centrów handlowych, żeby stworzyć taką platformę, która będzie działać pod auspicjami zarządcy centrum.

Jak to miałoby działać i czemu ma służyć?

RestHub będzie integrowała wszystkich restauratorów, zarówno w food courcie, jak i tych rozsianych w mniej atrakcyjnych miejscach, na jednej platformie. Klienci, którzy siadają przy stoliku w food courcie, będą mogli skorzystać z kodu QR, który będzie naklejony na stolik, i ściągnąć sobie tę aplikację RestHub. W kolejnym kroku będą mogli zamówić odpowiednie danie z konkretnej restauracji, która znajduje się na terenie centrum handlowego. Po otrzymaniu wiadomości, że zamówienie jest gotowe do odbioru, w food courcie będą mogli zapłacić i odebrać posiłek. Jeżeli

Piotr Niemiec, Prezes Zarządu, Gastromall Group

Dla centrum handlowego jest to wartość dodana w takiej postaci, że zarządca centrum handlowego jest w stanie kontrolować w pełny sposób obroty wszystkich najemców, którzy uczestniczą w tym rynku gastronomicznym na terenie centrum. Ma on wgląd do ilości zamówień, kwot zamówień, statystyk byłaby to restauracja poza food courtem, kelner czy osoba z restauracji doniesie do odpowiedniego stolika, który ma unikatowy numer zgodny z kodem QR. To jest takie rozwiązanie, które powoduje, że jeżeli czteroosobowa rodzina idzie do restauracji i każdy chce jeść co innego przy jednym stoliku, to mogą mieć podane dania z czterech różnych restauracji, zgodnie z ich

oczekiwaniem. To jest też jakaś odpowiedź na takie czasy, kiedy rzeczywiście wchodzi omnichannel i galerie handlowe muszą odpowiadać na to wyzwanie pod tytułem „sprzedaż wielokanałowa”.

Dokładnie tak: czteroosobowa rodzina siada przy stoliku, każdy zamawia coś innego, ale nie tracą czasu na stanie w kolejce do zamówienia, do odbioru tego posiłku, tylko siedzą przy stoliku, rozmawiając o swoich sprawach rodzinnych, mając czas dla siebie.

Dla centrum handlowego jest to wartość dodana w takiej postaci, że zarządca centrum handlowego jest w stanie kontrolować w pełny sposób obroty wszystkich najemców, którzy uczestniczą w tym rynku gastronomicznym na terenie centrum.

Ma on wgląd do ilości zamówień, kwot zamówień, statystyk.

Wartością dodaną jest także to, że również dostawy do domów mogą się odbywać w ten sposób.

Dotychczas, gdy jedna osoba chce zamówić sushi, druga osoba pizzę, a trzecia burgera, to zamawiają trzech kurierów. Każdy kurier jest opłacany osobno, więc koszt tych dań jest już dużo większy.

W tym przypadku jednym kurierem dostarczane są posiłki z 4, 5 czy nawet 10 restauracji.

Czyli jest pomysł, jest oprogramowanie, czyli narzędzie, i teraz pytanie, jak zarządcy centrów handlowych odpowiadają na tę propozycję?

Jest to nowy projekt, ale jestem już po pierwszych rozmowach z zarządcami galerii handlowych, które powinny niebawem dać konkretne efekty.

76

SCF MAGAZINE 2021

CYFRYZACJA HANDLU

#Polska

#LG Electronics

ROZMAWIAŁ: RADOSŁAW RYBIŃSKI

Spektakularne instalacje są dopiero przed nami Klient oczekuje obecnie wyższych parametrów, przyjaznej infrastruktury, intuicyjnego montażu i lepszego efektu wizualnego. Nie bez znaczenia jest też sama jakość produktów, na które decyduje się inwestor. Niektóre ekrany zawsze będą tańsze, jednak warto każdorazowo przyjrzeć się temu, na jaki kompromis idziemy w zamian za niższą cenę – w rozmowie z SCF News/ Retailnet.pl mówi Bogusława Kalawska, LED Business Development Manager, LG Electronics.

Znajdujemy się w specyficznym czasie, w którym zarówno sieci, jak i centra handlowe powinny pokazać klientom swoje nowe oblicza.

Wydaje się, że ekrany LED mogą odgrywać tutaj znaczącą rolę i pomagać w prowadzeniu efektywnych działań marketingowych. Jak to wygląda z Państwa perspektywy?

Taki trend jest mocno widoczny przede wszystkim na rynku amerykańskim i w krajach azjatyckich, w których nośniki LED stały się absolutnym must have. Różnego rodzaju aranżacje tworzone z tego typu ekranów można liczyć już w kilometrach kwadratowych.

Europa zostaje w tyle?

Nie do końca. Europa Zachodnia już od pewnego czasu zaczęła podążać tymi śladami. Instalacje stają się coraz bardziej śmiałe i imponujące.

Natomiast Europa Środkowo-Wschodnia potrzebuje jeszcze chwili – bacznie śledzi pozostałych i obserwuje efekty takich inwestycji. Do tej pory sieci handlowe w przeważającej części były skupione na kreowaniu swojego świata i komunika-

cji z klientem przy użyciu niewielkich nośników informacji znajdujących się wewnątrz obiektów. Ostatnio widzimy na tym rynku znaczący wzrost zainteresowania ekranami o większej powierzchni, ale także rozwiązań do zastosowań outdoorowych. To ciekawe, bo odzwierciedla zmianę postaw konsumentów, które dokonały się w trakcie pandemii. Nie chcemy być przytłaczani tysiącami małych reklam, a oczekujemy kilku widocznych, konkretnych i celowych.

Pokazuje to, o ile bardziej trzeba się dziś starać o klientów galerii handlowych. Coraz większą uwagę zwracamy również na jakość przekazu – grafika musi współgrać z wysokimi parametrami obrazu, aby był on widoczny, wyraźny i w rzeczywistych kolorach.

W Polsce zlokalizowanych jest bardzo dużo centrów handlowych w porównaniu do innych państw europejskich. Starania o klienta w tym przypadku toczą się obecnie głównie na polu customer experience wspieranym przez szeroko zakrojony design obejmujący wszystkie strefy. Ekrany LED stają się nieodłączną częścią tych zmian.

SCF MAGAZINE 2021

Kluczowe jest pierwsze wrażenie, a więc strefa wejścia...

Doświadczenie klienta z marką galerii handlowej zaczyna się już od komunikacji widocznej daleko z ulicy. Ekrany LED na pylonie czy dachu, gdzie doskonale sprawdzają się trójścienne nośniki. Ściany elewacji pokryte diodami LED instalowanymi narożnie, w formie łuku, zwiększają atrakcyjność i widoczność. Niestandardowe aranżacje, takie jak pokryte transparentnym ekranem ledowym szklane witryny np. głównych wejść do galerii, dostarczają informacji, nie blokując przy tym widoczności. Typowymi nośnikami informacji wykorzystywanymi na wejściu są postery naprowadzające, wayfindery czy ekrany podwieszane przy suficie. Tutaj komunikowane są najważniejsze informacje, włącznie z informacjami nt. bezpieczeństwa sanitarnego związanego z trwającą pandemią. Dalej, w głębi pasażu widzimy interaktywne totemy, folie ledowe naklejane na barierki i poręcze przy schodach czy szybach windowych, gdzie wyświetlane są lasy, wodospady, kwiaty. Z zaciekawieniem patrzymy na sufit ledowy wyświetlający piękne niebo czy podłogę ledową rozwijającą przed nami czerwony dywan.

W food courcie wita nas dynamiczna wizualizacja smakowitego jedzenia, a do złudzenia przypominający prawdziwy wodospad czekolady zachęca do zostania na deser.

To robi piorunujące wrażenie i mimo że właściciel nie zarabia bezpośrednio na takim wykorzystaniu ekranu, to jednak osiągnięty efekt wow z pewnością zwraca się pośrednio, poprzez wyższy status galerii, jej większą rozpoznawalność i większy footfall. Dodatkowo treści można zmieniać szybko, dostosowując je np. do aktualnego kalendarza świąt, przez co galeria może ciągle zaskakiwać nawet swoich stałych klientów nowymi aranżacjami.

Nie słabnie również zainteresowanie ekranami mobilnymi i scenicznymi, które galerie mogą wykorzystywać wielokrotnie, podczas różnego rodzaju autorskich wydarzeń.

Mówiąc o takich spektakularnych rozwiązaniach, jak centra handlowe mogą je wykorzystać w codziennej działalności?

Poza celem informacyjnym centra handlowe inwestują w nośniki LED po to, by następnie na nich zarabiać, wynajmując tę przestrzeń komercyjnie swoim najemcom, ale nie tylko. Taka powierzchnia może być również atrakcyjna dla lokalnych instytucji publicznych, ruchów społecznych czy obiektów kulturalno-oświatowych. Ekran LED może stać się centrum informacji z regionu.

CYFRYZACJA HANDLU

Obser­wujemy, że coraz częściej obiekty handlowe wykorzystują wyświetlacze LED do tworzenia pozytywnej i przyjaznej atmosfery w trakcie zakupów, wyświetlając zabawne animacje czy dając możliwość pozdrowienia znajomych, co szczególnie sprawdziło się w trudnych momentach izolacji związanych z pandemią.

Co ważne, produkty LG Electronics umożliwiają użytkownikom łączenie ich z całymi systemami digital signage, które mogą być zarządzane poprzez jeden dedykowany program do zarządzania treścią, tj. LG SuperSign. To bardzo duże ułatwienie dla właścicieli nośników.

Kiedy w ostatnich latach powstawały duże galerie handlowe, takie jak Wroclavia czy Posnania, to wielkie powierzchnie nowoczesnych ekranów ledowych często były standardem. Takich spektakularnych nowych projektów jednak już nie ma i raczej długo nie będzie. Jest natomiast mnóstwo galerii, które pierwszą młodość mają za sobą.

Czy obserwują Państwo trend wprowadzania rozwiązań ledowych przy okazji rewitalizacji tych przestrzeni?

Myślę, że wielkie i spektakularne instalacje dopiero są przed nami, natomiast rewitalizacja obiektów to szansa na wyzwania, które lubimy. W tym drugim przypadku na pewno istotną zaletą jest konstrukcyjna elastyczność ekranów, ponieważ często muszą się one dopasować do zastanej powierzchni i przestrzeni. Popularnością cieszą się więc np. ekrany zakrzywione, czyli takie, z których z łatwością można stworzyć kąty 90 stopni bez widocznych przerw w wyświetlaniu, fale dostosowujące się do kształtu powierzchni czy folie ledowe, które można

77

docinać pod żądany wymiar. Możliwości jest dużo i zależy to od specyficznych założeń konkretnych projektów. Mamy świadomość, że centra handlowe dysponują zróżnicowanymi budżetami inwestycyjnymi, stąd w ofercie LG Electronics można znaleźć zarówno rozwiązania standardowe do najprostszych instalacji, jak i te bardziej spektakularne dla obiektów, których celem jest wyróżnienie się i podniesienie swojego statusu.

Liderzy rynku retail bardzo intensywnie rozwijają tego rodzaju komunikację z klientem, jednak kiedy spojrzymy na cały rynek, to z wyjątkiem kilku czy kilkunastu marek reszta najemców nie sięga po tego typu rozwiązania. Z czego to wynika? Czy chodzi o barierę kosztów?

Instalacja ekranów LED wymaga podjęcia szeregu kroków – jest to proces długofalowy, często o dużym zasięgu. Nie każdy jest na taką inwestycję organizacyjnie gotowy. Czasem jest to jednak wciąż brak świadomości dotyczącej samej technologii LED i jej przewag względem innych ekranów informacyjno-reklamowych – tutaj przychodzimy klientom z pomocą. LG Electronics Polska to zespół ekspertów, w skład których wchodzą architekci, inżynierowie, technicy, a także sprawdzeni partnerzy biznesowi i instalatorzy, którzy przejdą razem z klientem wszystkie kroki, doradzą, jakie rozwiązania są najbardziej odpowiednie, podpowiedzą, jaką infrastrukturę należy doprowadzić i jak używać nośnika, aby w pełni wykorzystać jego parametry. Niejednokrotnie jednak rzeczywiście kryterium dyskwalifikującym jest koszt – nie dla wszystkich aktualny poziom cen na rynku jest osiągalny. W takich przypadkach rozwiązaniem

78

SCF MAGAZINE 2021

CYFRYZACJA HANDLU

może okazać się alternatywny sposób finansowania inwestycji, jak np. tani kredyt, leasing czy rozłożenie płatności na raty. Zawsze powtarzam klientom, że podejmując decyzję, warto wziąć pod uwagę bardzo długą żywotność ekranów LED zaprojektowanych do nieprzerwanej pracy 24/7, także w trudnych warunkach atmosferycznych i wysokiej wilgotności. Jest to inwestycja na lata, a przy tym bardzo atrakcyjna. Przy budżetowaniu warto również zastanowić się nad przyszłymi instalacjami, planować długofalowo, ponieważ skumulowane projekty będą zawsze bardziej korzystne cenowo niż mniejsze, pojedyncze instalacje.

Niektórzy wolą jednak poczekać na spadek cen, co dla marek, które nie są tak bardzo nastawione na wyznaczanie trendów na rynku, może okazać się opłacalne. W ciągu najbliższych lat liczba inwestycji i instalacji ekranów LED w Polsce na pewno będzie rosła, co przeniesie się na spadek kosztów dla klienta. Dodatkowo, coraz więcej integratorów świadczy usługi montażu czy serwisowania – to zdecydowanie obniży koszt całej inwestycji. Natomiast oferta LG Electronics w zakresie nośników informacyjno-reklamowych to nie tylko produkty LED, to także szereg innych rozwiązań, które z powodzeniem znajdują zastosowanie w branży retail, jak innowacyjne monitory OLED czy różnego rodzaju nośniki LCD – m.in. High Brightness, Ultra Stretch, Video Wall i wiele innych. Współpracujemy z wieloma sieciami handlowymi – większymi i mniejszymi, zarówno z sektora exclusive, jak

i value vs price. Staramy się każdemu klientowi proponować taki produkt, który najlepiej spełni jego potrzeby. Zachęcamy do kontaktu z naszymi przedstawicielami już od samego początku tworzenia wizji inwestycji – pomożemy dobrać rozwiązanie odpowiednie nie tylko do lokalizacji, ale również do zakładanego budżetu.

Jedna rzecz, to jest kondycja finansowa sieci handlowych, a druga to – jak przypuszczam – wzrost cen związany z pandemią.

Czy mam rację?

Z ekranami jest trochę inaczej. Zauważalnym trendem jest szukanie nie coraz tańszych, a coraz nowszych technologicznie rozwiązań. Klient oczekuje obecnie wyższych parametrów, przyjaznej infrastruktury, intuicyjnego montażu i lepszego efektu wizualnego. Nie bez znaczenia jest też sama jakość produktów, na które decyduje się inwestor. Niektóre ekrany zawsze będą tańsze, jednak warto każdorazowo przyjrzeć się temu, na jaki kompromis idziemy w zamian za niższą cenę. Wybierając produkt przeznaczony do przestrzeni użyteczności publicznej, szczególnie warto zweryfikować kwestię niezależnych certyfikatów bezpieczeństwa przyznawanych poszczególnym produktom. Oferta ekranów od LG Electronics posiada wszystkie wymagane lokalnym prawem certyfikaty, a parametry modeli dedykowanych do retailu są dobrane ze szczególnym uwzględnieniu środowiska i specyfiki pracy.

Jak wygląda kwestia realizacji zamówień?

Czy wydłużyły się terminy, czy one są porównywalne z tymi, które były przed pandemią?

Problem z terminami to zagadnienie, które jest z nami już od dłuższego czasu i stało się ogólnoświatowym wyzwaniem. Niektóre firmy nadal borykają się z opóźnieniami, jednak niektóre coraz lepiej radzą sobie w tym temacie. My, jako LG Electronics, staramy się spełnić potrzeby klienta i realizować dostawy w najkrótszych możliwych terminach. W tym celu podpisaliśmy i nadal negocjujemy szereg międzynarodowych oraz lokalnych umów z dostawcami czy dystrybutorami. Już wkrótce część rozwiązań bazujących na diodach LED będzie dostępna praktycznie od ręki. Należy jednak zaznaczyć, iż większość omawianych przez nas typów projektów ledowych nigdy nie była obciążona warunkiem szybkiej dostępności. Jest to proces wymagający czasu, wiedzy i współpracy.

Na co musi zwrócić uwagę galeria czy sieć handlowa, jeśli planuje jakieś nowe działania i chciałaby przymierzyć się do instalacji ekranów ledowych?

Instalacje ekranów LED należy traktować projektowo. Na samym początku najistotniejszym jest wybór lokalizacji, w której nośnik będzie dobrze wyeksponowany i nie obciąży nadmiernie istniejącej konstrukcji. Następnie dostawca musi dobrać i zaproponować najlepsze rozwiązanie – z zachowaniem odpowiedniej odległości od pierwszego widza, aby obraz był widoczny w dobrej jakości oraz z odpowiednio szerokimi kątami widzenia, co pozwoli widzieć treść z wielu miejsc. Istotna jest również jasność wybranego nośnika – za jasny będzie raził i zużywał niepotrzebnie dużo energii, za ciemny nie będzie przebijał się przez otaczające oświetlenie. W obecnych czasach social mediów należy zwrócić również uwagę na wysoki kontrast obrazu, głębię kolorów oraz wysokie odświeżanie obrazu, aby treści uchwycone kamerą telefonu, nawet przypadkowo, były wyraźne i niezakłócone. Bardzo ważnym elementem jest również bezpieczeństwo. Żyjemy w czasach powszechnej obecności elektroniki, fal i promieniowania. Wybierając ekran LED z certyfikatem EMC klasy B, jesteśmy pewni, iż poziom promieniowania elektromagnetycznego jest na bezpiecznym poziomie dla ludzi i otoczenia, że pozostałe systemy nie będą przez nie zakłócane. Kolejnym ważnym parametrem jest niski poziom rozprzestrzeniania się ognia. Konstrukcja nośników powinna być tak zaprojektowana, aby maksymalnie spowolnić pożar. Przy wyborze rozwiązań warto

zapytać o te aspekty, bo mogą stać się kluczowe dla zdrowia i życia zarówno klientów, jak i pracowników. Aby wyjść naprzeciw wymaganiom tego sektora i dostarczyć gotowe rozwiązanie, LG Electronics wprowadziło do oferty dedykowany model ekranu LED LSBC Ultra Slim Series dla retailu. Propozycja ta dzięki wysokim parametrom jest bardzo dobrze widoczna nawet z dalekiego zakątka, doskonale odzwierciedla naturalne kolory, a jej konstrukcja jest bezpieczna pod kątem promieniowania elektromagnetycznego oraz rozprzestrzeniania się ognia.

LG jest wiodącym, ale jednym z wielu producentów ekranów ledowych. Co Was wyróżnia na tle konkurencji, że moglibyśmy powiedzieć: tak, jednak warto wybrać ekran LG? Przede wszystkim stawiamy na wysoką jakość naszych rozwiązań potwierdzoną certyfikatami, dając inwestorowi poczucie bezpieczeństwa. Rozumiemy przez to doskonałe parametry świecenia, zapewniające przyciągnięcie uwagi widza, łatwość instalacji i serwisu, bezawaryjną i nieprzerwaną pracę oraz spełnienie restrykcyjnych norm europejskich, czyli wysokie standardy ochrony życia i zdrowia. To elementy, które zapewniają nie tylko poczucie dobrze zakończonej inwestycji, ale również zadowolenie z jej dalszego użytkowania.

To, co nas wyróżnia, to również niestandardowe rozwiązania LED, takie jak transparentna folia ledowa, którą można naklejać na szklane powierzchnie, docinać czy zaginać. Mamy ponadto rozwiązania elastyczne, wyginane do kąta 90 stopni, więc dostosowujące się do każdej przestrzeni.

Bogusława Kalawska, LED Business Development Manager, LG Electronics

Poza celem informacyjnym centra handlowe inwestują w nośniki LED po to, by następnie na nich zarabiać, wynajmując tę przestrzeń komercyjnie swoim najemcom, ale nie tylko.

Taka powierzchnia może być również atrakcyjna dla lokalnych instytucji publicznych, ruchów społecznych czy obiektów kulturalno-oświatowych Jeśli chodzi o parametry techniczne, to w standardowej ofercie LG LED Signage mamy to, co u większości dostawców ekranów ledowych jest za dodatkową opłatą, czyli bardzo wysokie odświeżanie, kontrast obrazu czy skala szarości.

Istotne jest także to, że LG Electronics wspiera klientów od początku do końca – posiadamy znaczący zespół inżynierów i architektów, który prowadzi inwestora, zaczynając od konsultacji całego

konceptu, dostosowania rozwiązania pod daną lokalizację, poprzez projektowanie, aż po instalację ze sprawdzonymi partnerami biznesowymi i szkolenie przy wdrożeniu. Oferujemy również pomoc przy finansowaniu większych projektów.

Niewątpliwą zaletą LG Electronics jest szeroki wachlarz produktów. Wraz z ekranami LED możemy zaoferować klientowi produkty uzupełniające całą infrastrukturę komunikacji z klientem, monitory LCD i OLED, produkty do biur dyrekcji, jak Video Wall, ekran LED typu All-in-one 136’.

Wszystkie one mogą być skomunikowane jednym programem LG SuperSign CMS i być centralnie zarządzane, niezależnie od lokalizacji i rodzaju.

LG Electronics to również sprzęt AGD, IT, klimatyzacja, pompy ciepła, fotowoltaika i inne.

Swoim sprzętem możemy wyposażyć całe centrum handlowe.

Czyli można powiedzieć, że zdejmujecie z ramion klienta wszelki ciężar obsługi, realizacji, korzystania, serwisowania tego sprzętu.

Dokładnie tak. LG Electronics jako lider innowacji dąży do zapewnienia nie tylko najwyższej jakości produktów, ale także kompleksowych usług we współpracy z profesjonalnymi partnerami bizne­ sowymi, którzy świadczą usługi instalacyjne oraz serwisowe. Również oni mają swoje własne oprogramowania do zarządzania ekranami, które na życzenie klienta można zaimplementować do naszych produktów. Zachęcamy do kontaktu z naszymi przedstawicielami, do skorzystania z profesjonalnego doradztwa oraz pomocy przy doborze rozwiązań.

#Polska

#’merce

Co będzie „next big thing” dla producentów w retailu?

W miarę jak pandemia przekształciła świat handlu, coraz więcej konsumentów zaczęło częściej robić zakupy w Internecie. Według nowych danych IBM U.S. Retail Index, pandemia przyspieszyła o około pięć lat proces zwiększania udziału e-commerce w całej sprzedaży sieci handlowych. Jednak retail i liderzy w tych dziedzinach już teraz zaczynają szukać odpowiedzi na pytanie, które zdeterminuje kolejne lata.

A to pytanie brzmi: co może być następną, kluczową rzeczą po omnichannel w rozwoju sieci handlowych?

Omni to dziś za mało. Samo połączenie kanałów sprzedaży, możliwość odbierania zakupów internetowych w sklepach stacjonarnych, wspólne procesy, spójny program lojalnościowy, to już jest lub będzie w krótkim okresie czasu obecne u wszystkich graczy. Po ich wdrożeniu ten obszar będzie zagospodarowany technologicznie i biznesowo.

Ale co potem? Z podobnym pytaniem mierzą się osoby nie tylko w Polsce.

Cyfryzacja produktów Na początku roku The Economist wspominał o trendzie, który Chinach jest u szczytu popularności, a w Europie dopiero zaczyna się pojawiać.

Chodzi o livestream shopping. W Państwie Środka prawie każdy zna „Austina” czyli Li Jiaqi. Ten 28-latek, który zaczynał od sprzedaży kosmetyków do makijażu w prowincjonalnym mieście Nanchang, obecnie sprzedaje milionom poprzez

SCF MAGAZINE 2021

transmisje na żywo w serwisie Taobao, należącym do Alibaby, największego chińskiego sprzedawcy internetowego. Raz sprzedał 15 000 szminek w ciągu pięciu minut.

Niektórzy rozpoznają też Chen Yi, zwaną „Małym Potworem”. Ta 24-letnia dziewczyna z nadmorskiego miasta Qingdao, sprzedaje filtry przeciwsłoneczne, przekąski i wiele innych produktów poprzez WeChat. Przez ten rodzaj sprzedaży działają nawet rolnicy czy rybacy. Livestream shopping to potężny trend mogący wygenerować sporo zysku w FMCG czy w modzie. Jednak retail ten rodzaj sprzedaży traktuje bardziej jako rodzaj zakupów społecznościowych niż jako przełomowe zachowanie konsumentów.

W momencie, gdy sieci handlowe mają sklepy stacjonarne we wszystkich możliwych dla siebie lokalizacjach (np. w miastach z odpowiednią liczbą mieszkańców), posiadają e-commerce, kolejnym etapem po rozwiązaniach omnichannel będzie cyfryzacja produktów. To właśnie dodawanie nowych usług i procesu zaangażowania klienta otworzy dla retailu nowe możliwości.

Benchmark z Kopenhagi Son of a Tailor to firma, która jak sama o sobie pisze: „zajmuje się technologiami odzieżowymi, której misją jest przeprojektowanie przemysłu

CYFRYZACJA HANDLU

modowego tak, aby zapewnić wszystkim zainteresowanym produkcję na zamówienie.” Co to oznacza w praktyce? To szycie na miarę, w którym wymiarowanie klienta odbywa się poprzez wykorzystanie algorytmu Perfect Fit. Dokonując zakupów klienci podają swoje wymiary, a system sam dobiera odpowiednie rozmiary dla każdego.

Dodatkowo, możemy dzięki temu zamówić w pełni uszyte na miarę ubrania dla nas.

W przypadku sieci modowych realne jest zatem, aby klient w salonie stacjonarnym przeszedł proces wymiarowania z pomocą przeszkolonych pracowników, a już kolejne zakupy dokonywał za pomocą internetu. Dzięki temu, satysfakcja klienta wzrośnie, bo nie będzie miał źle dobranych ubrań, a sieć uniknie kosztownych zwrotów.

Włączenie rozwiązań industry 4.0.

W przeciwieństwie do innowacji produktowych, innowacje w zakresie usług nie zawsze wymagają ogromnych inwestycji czy nawet zmian operacyjnych. Innowacyjne usługi, które wzmacniają relacje z klientami, mogą obejmować dostęp do wewnętrznych ekspertów, konfiguratorów produktów, dodanie usług do produktów czy nawet zwiększenie zaangażowania klienta poprzez pokazanie mu aktualnej informacji o etapie produkcji, na którym jest jego produkt.

81

Badania przeprowadzone przez profesorów Harvard Business School, Ryana Buella i Michaela Nortona, pokazują, że klienci czerpią większą satysfakcję z zamówionej kanapki, gdy faktycznie obserwują osobę przygotowującą kanapkę.

Ta zwiększona satysfakcja pojawia się częściowo dlatego, że ludzie cenią produkty na podstawie postrzeganego wysiłku włożonego w ich wytworzenie – interakcja i wiedza o procesie sprawia, że wysiłek staje się przejrzysty. Tendencja ta, znana jako „heurystyka wysiłku”.

Sieci handlowe mające swoją produkcję, mogą z powodzeniem pokazać na jakim etapie jest produkt i w którym znajduje się miejscu. Zakupowa aplikacja mobilna, która ma wszystkie standardowe opcje i wysyła dodatkowe powiadomienia o nowym etapie produkcji, wydaje się ciekawym rozwiązaniem i realnym do wdrożenia bez dużych nakładów.

W najbliższym czasie wszyscy gracze retailowi muszą zmierzyć się z wyzwaniami, takimi jak np. skrócenie drogi do klienta końcowego czy zmian operacyjnych w logistyce produkcji, dystrybucji i sprzedaży produktów. Patrząc na te wyzwania w sposób całościowy, można stwierdzić, że to idealny moment na dodanie nowych opcji zaangażowania klienta do ekosystemu sprzedaży.

82

SCF MAGAZINE 2021

PERSONALIA

Personalia

Adam Marciniak Członek Zarządu CCC

#Polska

#CCC

Adam Marciniak w Zarządzie CCC W związku z dynamiczną rozbudową funkcji technologii i cyfryzacją stacjonarnych kanałów sprzedaży, Grupa CCC wzmacnia skład Zarządu. Nadzór nad obszarem technologii i digitalizacji obejmie Adam Marciniak – jeden z czołowych specjalistów w Polsce w zakresie cyfrowej transformacji biznesu.

– Sukcesywnie wzmacniamy kadrę zarządzającą Grupy CCC w kluczowych obszarach, które znajdują się w intensywnej fazie wzrostu. Nasza Spółka w ostatnich latach przeszła ogromną zmianę w zakresie nowych technologii i cyfryzacji. Dziś jesteśmy liderem omnichannel w Europie Środkowo-Wschodniej. Chcemy umacniać tę pozycję i jeszcze lepiej odpowiadać na potrzeby naszych klientów, a także je tworzyć – mówi Marcin Czyczerski, Prezes Zarządu Grupy CCC. Marciniak to jeden z najbardziej doświadczonych

polskich menedżerów zajmujących się technologią oraz cyfrową transformacją biznesu. Swoją niemal 20-letnią karierę budował w największych instytucjach finansowych w Polsce: Banku Pekao, Centralnym Domu Maklerskim Pekao, Inteligo Financial Services oraz PKO Banku Polskim, gdzie w ostatnich latach, od 2017 do 2021 roku, był Członkiem Zarządu odpowiedzialnym za obszar technologii, cyberbezpieczeństwo oraz szkolenia i rozwój pracowników. Z sukcesem zreorganizował funkcjonowanie struktur IT koncentrując się na efektywności procesów, optymalizacji kosztów i dynamicznym rozwoju biznesu. Współtworzył takie rozwiązania jak BLIK, IKO, Bankowe Centrum Cyberbezpieczeństwa, cyfrowa tożsamość w administracji, ogólnopolski system eRejestracji na szczepienia Covid oraz koncepcję Chmury Krajowej.

Zmiany w Lidl Polska

Wojciech Grohn Lidl Polska

Piotr Rogowski Lidl Polska

#Polska

#Lidl Polska

Od października nowym Członkiem Zarządu Lidl Polska ds. Zakupów będzie Wojciech Grohn, który związany jest z firmą od 18 lat.

Grohn zastąpi Piotra Rogowskiego, który obejmie stanowisko w międzynarodowych strukturach Lidla i odpowiadać będzie za obszar zakupów na 11 rynkach m. in. w: Rumunii, Bułgarii, Serbii, Czechach, Słowacji, a także na Węgrzech, Litwie oraz Łotwie.

– Cieszę się niezmiernie, że do Zarządu Lidl Polska dołączy Wojciech Grohn, dotychczasowy Członek Zarządu ds. Zakupów w Lidl Litwa. Jestem pewien, że jego wiedza i zaangażowanie przyczynią się do dalszego rozwoju naszej marki. Dzięki 18-letniemu doświadczeniu pracy w Lidlu, zna świetnie specyfikę działania naszej firmy. Jednocześnie serdecznie gratuluję Piotrowi Rogowskiemu. Piotr odpowiadał przez ostatnie 20 lat za holistyczne kształtowanie asortymentu Lidl Polska oraz strategię marketingową, aktualnie zaś jego wiedza i doświadczenie wspierają rozwój obszaru zakupów Lidla na 11 rynkach w Europie – mówi Włodzimierz Wlaźlak, Prezes Zarządu Lidl Polska.

Wojciech Franciszek Grohn swoje pierwsze kroki w karierze stawiał w bankowości Vereins – und Westbank AG. Jest związany z Grupą Schwarz

od 2003 roku. Przez 10 lat rozwijał swoje doświadczenie w obszarze Zakupów Food i Non Food w Lidl Polska, a od 2014 roku w Lidl Litwa jako Członek Zarządu. Aktywnie wspierał rozwój i ekspansję spółki na nowym rynku, gdzie w 2016 roku otwarto pierwsze sklepy sieci. Płynnie posługuje się trzema językami. Prywatnie mąż i ojciec dwójki dzieci oraz pasjonat wędkarstwa.

Piotr Rogowski z Lidlem związany od 20 lat.

W Zarządzie Lidl Polska odpowiadał za cały pion zakupów – holistyczne zarządzanie asortymentem, strategie marketingowe i promocyjne, rozwój e-commerce, relacje z dostawcami. W latach 2013-2015 pracował w ramach międzynarodowych struktur pionu zakupów. Od października 2021 objął stanowisko w międzynarodowych strukturach Lidla i odpowiadać będzie za obszar zakupów na 11 rynkach m. in. w: Rumunii, Bułgarii, Serbii, Czechach, Słowacji, a także na Węgrzech, Litwie, oraz Łotwie. Jest absolwentem Internationales Hochschulinstitut Zittau oraz Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Płynnie posługuje się trzema językami. Prywatnie mąż i ojciec trójki dzieci oraz pasjonat sztuki kulinarnej oraz wędkarstwa.

SCF News SCF Magazine RETAILNET.PL

WYDAWCA: Evigo.com Sp. z o.o. sp.k., ul. Klimczaka 1, 02-797 Warszawa, tel. 22 521 20 00, www.retailnet.pl REDAKTOR NACZELNY: Radosław Rybiński, r.rybinski@evigo.com, tel. 692 865 536 SEKRETARZ REDAKCJI: Zbigniewa Tyślewicz, z.tyslewicz@evigo.com, tel. 530 049 440 DZIENNIKARZ: Katarzyna Łabuz, k.labuz@evigo.com, tel. 664 463 078 REKLAMA: Joanna Kobus, j.kobus@evigo.com, tel. 664 463 076 DRUK: ABC Zakład Poligraficzny PRENUMERATA: support@evigo.com, tel. 22 521 20 00, Koszt rocznej prenumeraty 490 złotych + 23% VAT

CZASOPISMO CENTRÓW HANDLOWYCH

SCF SCF

Spring Edition 26-27.04.2022

CEE

21-22.09.2022