Online Olympiade: twee keer goud

De uitbraak van het corona virus zette een streep door de Olympiade die dit jaar in Moskou zou worden gehouden. De populariteit van de vele online toernooien verklaart waarom de wereldschaakbond vervolgens een online versie opzette. Dat was een beetje een haastklus, zoals onder andere blijkt uit het officiële logo waarop het schaakbord ‘verkeerd om’ op een beeldscherm is te zien. Desalniettemin namen er wereldwijd maar liefst 163 landen deel.

De FIDE had daarbij gekozen voor een unieke formule. Iedere wedstrijd werd gespeeld over 6 borden waarbij een land tenminste 2 vrouwen, 1 junior (t/m 20 jaar) en 1 junior meisje moest opstellen. Een nationaal team bestond uit 12 spelers in totaal – met 6 reservespelers kon er daarmee volop gewisseld worden. Je zou kunnen zeggen dat het motto van de FIDE gens una sumus (wij zijn een familie), zo extra goed uit de verf kwam. Als captain van het Nederlandse team moet ik zeggen dat het in ieder geval leidde tot grote betrokkenheid en een hecht teamgevoel. Iets dat zeker tot uiting kwam in de vele positieve berichtjes in de whatsappgroep van TeamNL.

Het Nederlandse team bestond uit: Anish Giri, Jorden van Foreest, Zhaoqin Peng, Anne Haast, Max Warmerdam, Machteld van Foreest, Benjamin Bok, Erwin l’Ami, Rosa Ratsma, Iozefina Werle, Liam Vrolijk, en Eline Roebers. Op papier het sterkst mogelijke team, op junior Lucas van Foreest na, die het niet zo heeft op het online schaak. Natuurlijk zorgt online schaken voor een grotere toevalligheidsfactor dan ons vertrouwde bordschaak. Het speeltempo is bijna altijd ‘versneld’ (hier was het 15 minuten per persoon en 5 seconden per zet), er zijn ‘cheaters’, je kunt een ‘mouseslip’ maken of een verkeerde ‘pre-move’, en het allerergste: je internet- verbinding verliezen. Ten opzichte van het bordschaak hebben de partijen minder eeuwigheidswaarde, en stressbestendigheid, muis-vaardigheid en tactische slagvaardigheid zijn belangrijker dan de grote strategische lijn. Toch valt er ook achteraf nog wel wat te

Combinaties

genieten, maar misschien wilt u eerst zelf u tactische slagvaardigheid wel even testen?

Om 163 landen een beetje op hun eigen niveau te laten spelen had de FIDE een systeem in 5 Divisies verzonnen. Landen speelden in poules van 10 steeds zaterdag en zondag). De nummers 1 tot en met 3 van iedere poule kwalificeerden zich zo voor het volgende weekend en een hogere divisie, waarbij er ieder weekend weer sterkere landen bijkwamen. Nederland startte in de 2e Divisie en was het aan zijn stand verplicht om te promoveren naar de zogenaamde Top Divisie. Simpel was die opgave echter niet met Spanje en Italië als kanshebbers in de poule, en met Zwitserland en Slovenië als mogelijke outsiders.

TeamNL kwam traag uit de startblokken met gelijke spelen tegen r+-+ntrk+ zp-+-wqp+p -zp-zp-vlpzP +-+Pzp-+L+P+P+-+ +-+-+QzP-+-vL-zPK+ tR-+-+-+R

J.

Wat speelt u met wit?

Wit heeft altijd mooie compensatie voor zijn pion, maar hoe won Jorden hier op slag?

4. Rollot - Roebers -+-+-trk+ zpp+R+-+p -+p+-+p+ +-zPl+-snN+-+p+-zP +-+-+-zPPzP-sNP+-+ +-+-+-mK- r+-wqkvl-tr zpp+-+pzpp -+p+psn-+ +-+-+-vL-+-zPL+-+ +-+-+Q+P PzPP+-zPP+ tR-+-+RmK-

5.

Het staat gelijk na 11...Le7, maar zwart pakte op d4. Wat volgde er toen?

6. Vrolijk-Makhnev r+q+r+k+ +pzpl+pzpp+-vl-snnzp +-+P+-+-+-sN-zP-+ zP-sN-vL-+P LzP-wQ-+P+ +-+RtR-mK-

Wit aan zet

Wat speelt u met zwart?

Zwart aan zet

Slovenië en Italië. Kopman Anish Giri had veel aan zijn hoofd en scoorde slechts een half uit 3 op vrijdag. De zwakkere landen werden vervolgens met grote cijfers verslagen, maar de laatste ronde op zaterdag bracht een echte misstap in de vorm van een 2,5-3,5 nederlaag tegen Zwitserland. De dekselse Zwitsers speelden in ronde 8 vervolgens ook met 3-3 gelijk tegen Italië en dat zorgde voor een uitermate spannende laatste ronde. Nederland had zijn lot in eigen hand, maar moest wel winnen van het soevereine Spanje dat alleen gelijk had gespeeld tegen Slovenië en alle overige matches had weten te winnen!

Op bord 1 gaf Anish het goede voorbeeld.

Giri - Anton g5. Anton voorkomt dat met het zoenoffer

28...Tg7! 29.Ld1!

Giri negeert de kwaliteit en bereidt alsnog g4 voor. 29.Lxg7+ Dxg7 gevolgd door ...h6 geeft zwart nog hoop.

29...Tg8 30.Dh4! e4 31.Le3

Nu lonkt de lange diagonaal.

31...Dg7 32.g4 Pfd7 33.f6 Df7

34.g5 Pe5 35.Lh5 Pg6 en nu wikkelde Anish af met

36.Lxc5! bxc5 37.Dxe4 Te8

38.Dd3 en met zijn gedekte vrijpion op f6 (en de irritante penning op het paard) staat wit helemaal gewonnen.

Max had een ingewikkelde Franse opening uitstekend behandeld, en stond de hele partij veel beter. Inmiddels is het tijd om te oogsten:

33.Pd4! e5 34.Pxf5 Tg5 35.

Db6! Dc8 36.Da7+ Ke6 37.Tb8

Wit wint na het directe 37.De7+

Kxf5 38.d7 Dg8 39.d8D Txg2+

40.Kh1 maar de zet van Max is ook prima. De spelers hadden vanaf nu steeds maar een paar seconden ter beschikking.

37...Dd7 38.Pd4+!? exd4

39.Dxa6 Dxd6 40.Db7 Kf5?

41.Dh7+! Kf4 42.g3+ Txg3+ cruciaal voor het bereiken van de Top Divisie.

47.cxd3 Dd4+ 48.Kf1 Dxd3+

49.Ke1 Dxd8 50.a6 Dh4+

Da4+ 52.Dc2 Da1+

Dxa6+ 54.Ke3 Df6 en Anne won eenvoudig.

0–1

Zo mocht Nederland het het volgende weekend weer proberen in de Top Divisie. De eerste ronde tegenstander was Azerbeidzjan.

Mamedyarov - Giri

Stelling na 26...Pf6

Het loperpaar tegen het paardenpaar, dat lijkt gunstig voor de lopers, maar wit moet wel uitkijken dat zwart (met zijn mooie pionstructuur) niet een goede blokkade kan opzetten. Giri ruilt nu eerst een verdediger.

27.Tg3 Txg3 28.hxg3!

Om verder te gaan met g3–g4–

1–0 na 63 zetten.

Op bord 2 kon Jorden het echter niet bolwerken tegen een ontketende Alexei Shirov. De Spaanse Let scoorde 8 uit 9 in deze groep – een fenomenale prestatie. Spanje had meer topscorers opgesteld die laatste ronde, terwijl ze zelf al geplaatst waren wilden ze duidelijk hun sportieve plicht doen. Op het laatste bord verloor Eline van WFM Eizaguerri (5 uit 5!), en Max Warmerdam moest het opnemen tegen Henderson de la Fuente die 7,5 punten bijeen had gespeeld in de voorafgaande 8 partijen.

Warmerdam - Henderson

43.fxg3+ Kxg3 44.Tg8+ Kh4

45.Df5 en opgegeven.

1–0

Zhaoqin Peng speelde remise tegen Ana Matnadze en dat betekende een 2,5-2,5 tussenstand, met Anne Haast nog online.

Hernandez - Haast

Stelling na 17.Tad1

Mamedyarov had een pion geofferd in een Alapin variant van het Siciliaans onder andere om de zwarte rokade te voorkomen. Anish zijn volgende zet is in een rapid partij heel kansrijk. 17...h5!? 18.Kh1

Beter was 18.Ld4 en het staat ongeveer gelijk ondanks zwarts pluspion.

Stelling na 45...De5

Anne was in deze partij vrijwel verloren uit de opening gekomen, en dat ze deze verloren stelling nog had weten te bereiken was al bijna een wonder.

46.Ld8?

De enige winstzet is 46.a6!.

46...d3!

Stelling na 32...Da8

En wit is erin getuind! Dit was

18...h4! 19.h3 Th5

Een fraaie manoeuvre om de toren in het spel te betrekken. 20.De2 Tf5 21.Pf3 Pc4 22.Lc1?

Juist was 22.Lf2 om zich schadeloos te stelling op h4.

22...Lxf4 23.b3 Pd6 24.Lxf4

Txf4 25.Pxd5 Lxd5 26.Txd5 Df6 Zwart heeft een pion meer en wat vervelende druk. Veld g3 lonkt voor het zwarte paard.

27.Te5 Pf5 28.Kh2

r+-+-+k+ zpp+-+pzp-+-+-wq-+ +-+-tRn+-+-+-tr-zp +P+-+N+P P+-+Q+PmK +-+-+R+-

Verleidelijk is 28...Pg3 29.Te8+

Txe8 30.Dxe8+ Kh7 31.Td1 maar dit is nog niet zo eenvoudig. Het beste is nu 31...Txf3! 32.gxf3

Dxf3 33.De1. In plaats daarvan trok Anish wat tijd uit en berekende de winst:

28…Pd4! 29.De3

29.Te8+ Txe8 30.Dxe8+ Kh7 31. De3 Pxf3+ 32.gxf3 en dit wint heel makkelijk voor zwart omdat - naast zijn pluspion - de witte koning voor altijd slecht staat.

29...g6 30.Te4 Pxf3+ 31.Txf3

Txf3 32.Dxf3 Dxf3 33.gxf3 en dit toreneindspel was een kolfje naar Anish’ zijn hand.

33...Td8! 34.Txh4 Td2+ 35. Kg3 Txa2 36.Td4 Tb2 37.b4 Kg7 38.h4 Kf6 39.f4?! Kf5

40.Td5+ Ke6 41.Te5+ Kd6 42. b5? f6 43.Te8 Txb5 en nu was het makkelijk.

44.Tg8 Ke6 45.Txg6 Kf7 46. Tg4 a5 47.Kf3 a4 48.Tg1 a3

49.Ta1 Tb3+ 50.Ke4 b5 0–1

Machteld, Peng en Jorden verloren hun partijen, maar omdat Max won leek een gelijkspel er in te zitten.

Haast - Mammadova we hierboven zagen ook nog een deel van haar verloren stellingen. Deze partij is een uitzondering, waarbij we moeten bedenken dat ze weinig tijd had op dit moment.

54.Pxb2

Makkelijk is 54.Pc3! a4 55.d5 b1D 56.Pxb1+ Kb2 57.d6.

54...Kxb2 55.Kb5?

Ai dit lijkt te winnen maar Anne heeft even een Reti-manoeuvre overzien. Het valt niet mee om met weinig tijd te zien dat wit na de wedren 55.d5 a4 56.d6 a3 57. d7 a2 58.d8D a1D een technisch gewonnen eindspel overhoudt: 59.Dd2+ Kb1 (59...Ka3 60.Db4+ Ka2 61.Db3 mat) 60.Kb3!

Wit staat beter maar niet gewonnen na 46...Ke6! 47.Kd4 Te3 48.c5 Kd7 49.c6+ Kc7. Henderson was echter 46...Te3+ van plan, maar dat verliest na 47.Kf5 Te5+ 48.Kf6 Tc5 49.h3 a4 50.Tb2 Txc4 51.Td2+ Kc6 52. Kxg5.

In plaats daarvan ontglipte hem de zet 46...Tf3 en na 47.gxf3 1–0

Een echte ‘mouseslip’. Een ander kras voorbeeld was een zwartpartij van Rosa in de 2e Divisie waarin ze opkeek hoe haar tegenstandster na 1.e4 haar 1… e5 beantwoordde met 2.f3?. Het ging definitief mis tegen Spanje in het onderstaande fragment.

Garcia - Roebers

J. van Foreest - Maurizzi -+ktr-vl-tr zpp+-zppzpp -+-+-sn-+ +-+l+-+-+-sN-+-+ +-zP-vLP+PzP-+-+PzP tR-+-mKL+R

Stelling na 12…Ld5

13.c4! e5 14.Pb5

14.Pc2 wint pion a7.

14...Lb4+ 15.Kf2 Le6?

Zwart is te optimistisch, zijn voorsprong in ontwikkeling geeft geen compensatie voor de pion. Nodig was 15...a6 16.cxd5 axb5 17.a3 Le7 18.d6! en met zijn loperpaar staat wit wat beter.

16.Pxa7+ Kb8 17.Pb5 Pd7 18. Le2 f5 19.Thd1 f4? 20.La7+ Kc8 21.c5! Pb8

21...Lxc5+ 22.Lxc5 Pxc5 23.Tdc1 wint het paard.

22.Pd6+ Kc7 23.Lb6+ Kc6

24.Lb5 mat!

55...Kb3! en nu levert de wedren wel remise op 56.d5 a4 57.d6 a3 58.d7 a2 59.d8D a1D en remise na nog een paar zetten. ½–½

Deze wedstrijd zette een beetje de toon. Tegen de sterke landen lukte het net niet. Nederland verloor nu bijvoorbeeld met 2,5-3,5 van Spanje (Shirov versloeg deze keer Benjamin Bok). Max smaakte het genoegen om andermaal Henderson de la Fuente te verslaan. Het slot illustreert een typisch online fenomeen.

Warmerdam - Henderson

Stelling na 41...De4 Na een wilde partij moet wit nu eeuwig schaak houden met 42. Dd7+ Ka6 43.Da7+ Kb5 44.Dd7+.

In plaats daarvan volgde

42.d5? Df4+

Een logisch schaak, zeker wanneer je nog maar seconden hebt, maar winnend is 42...Kxc5! 43.Dc8+ (43. Tc1+ Kb4 44.Tc4+ Dxc4 45.dxe6 e1D+ 46.Kxe1 Dxe6+) 43...Kb4

44.Dc4+ Dxc4 45.bxc4 Txb6. En ook de lastig te vinden zetten 42...Td6! en 42...Te7! winnen.

43.Kg1 Te4?

Genoeg voor remise is nog 43... Kxc5 44.dxe6 De3+ 45.Kh1 Pg3+

46.Kh2 Pf1+ 47.Kh1 Pg3+.

44.Lf2 Pe3 45.b7

1–0

Stelling na 53...b2

Anne wint bijna altijd al haar gewonnen stellingen en zoals

Stelling na 46.Ke4

Nederland was na een kansloze nederlaag in ronde 7 tegen Oekraïne definitief uitgeschakeld voor het vervolg en sloot het toernooi in ieder geval in stijl af met ruime overwinningen op Frankrijk en Slowakije.

1–0

Terwijl zijn teamgenoten nog in het vroege middenspel zaten kon Jorden die razendsnel had gespeeld, de felicitaties in de groepsapp in ontvangst nemen. Uit diezelfde 4,5-1,5 overwinning tegen Frankrijk is dit fragment.

Sebag

- Ratsma -+-trqtrk+ +-+-vlpzpp+pzpl+nzp +-+-zp-+-+P+P+-+ +PsN-vLN+P P+-+QzPP+ +-tRR+-mK-

Stelling na 16.De2

De Fransen hadden een opvallende teamopstelling, waarbij ze Marie Sebag zowel op een ‘mannenbord’ als op een vrouwenbord konden inzetten. Zo kon het gebeuren dat Rosa zwart had tegen de sterkste

Franse speler. 16...f5!

Dit is de manier om gebruik te maken van de extra pion in het centrum en van het zwarte loperpaar.

17.exf5 Lxf5 18.Td2 Df7 19. Pe1

Sebag verhindert 19...Lxh3 maar ...d5 toelaten is nog erger.

19...d5 20.cxd5 cxd5 21.Lb6

Td7 22.Pd3

22.Dxa6 d4 gevolgd door ...Lg5 verliest ook de kwaliteit.

22...Lg5 23.Pc5 Lxd2 24.Dxd2

Td6 en na nog een paar zetten gaf de grootmeester zich gewonnen. 0–1

Nederland ging dus niet door naar de knock-out fase en dat was niet zo vreemd gezien de bezetting van deze eerste online Olympiade. Op de FIDElandenranglijst vormen Rusland, de Verenigde Staten, China en India de top-4. China werd in de 1/8 finales uitgeschakeld door Oekraïne (de nummer 5 van de wereld), maar de overige 3 landen haalden de halve finales. Zo random is het internet rapidschaak dus ook niet!

De finale India bereikte de finale door Polen te verslaan, en het topduel tussen Rusland en de VS eindigde in een overwinning voor de Russen. De eerste match tussen India en Rusland eindigde in 6 remises. De tweede match in de finale werd ontsierd door een grote globale internetstoring. Humpy Koneru verloor haar verbinding en kon voor het verstrijken van haar tijd weer opnieuw verbinding maken. Met weinig tijd was ze vervolgens kansloos tegen Aleksandra Goryachkina. Drie partijen eindigden in remise. En in de twee andere partijen slaagden de Indiase spelers er niet in om hun contact met het internet weer tot stand te brengen.

+p+-+kzpp p+l+-+-+ +-+ntRp+N+-+-+-+ +P+-+-zPP+-+-zPLzP +-+R+-mK-

Stelling na 25.Te5

Hier verloor Nihal zijn connectie, na 25...Pb4 26.Txd8 Txd8 27.Lxc6 Kf6! staat het helemaal gelijk.

(1–0)