วันตรุษจีนวันวิทยาลัยจัดนิทรรศการ วัฒนธรรมอาหารไหวเจาที่สืบทอดมานับพันป ตรุษจีน ตําบลบางนา เปนตําบลตน ๆ ของ “บางเจาพระยา” ฝงขวานับจากปากแมน้ําในอาวไทย เขามา ฝงซายเปนที่ดอน ทําสวนมากไมมีที่ราบทํานา ฝงขวาเปนดงออดงแขมมีที่ราบกวางน้ําทวม ถึง เหมาะแก ก ารทํ า นา บางนาเป น ที่ พํ า นั ก ของคนสามกลุ ม มี ค ลองบางนาเป น เส น โลหิ ต ใหญ ยาว ๗ กิโลเมตร ที่ปากคลองบางนาวัดบางนานอกและริมฝงแมน้ําเปนที่อยูทําการคาขายของคนจีน ถัดเขามากลางคลองเปนคนไทย อยูในที่ราบทํานาเปนอาชีพ ปลายคลองบางนา ติดกับบางพลี เปนคนมอญทํานาเปนอาชีพเชนเดียวกับไทย ขายผลผลิตใหกับคนจีน ซึ่งมาตั้งโรงสีรับซื้อขาวแถว ปากคลองบางนา และคลองเจก คนบางนาจึงคุนและกลมกลืนไปกับประเพณีสวนใหญของคนจีน เชนตรุษจีน สารทจีน เมื่อคนจีนเขาตรุษจีนขึ้นปใหม ไทยก็ตรุษดวย สารทจีน วันที่ระลึก กตัญูตอบรรพบุรุษของ คนจีน ไทยก็สารทจีนกับเขาดวย ทั้ง ๆ ที่ ไมไดซาบซึ้งในความหมายของเขา คนไทยก็รับเอาดวย “ตรุษจีน” เปนเทศกาลที่สําคัญที่สุดของจีน เปนวันขึ้นปใหมของปฏิทินจีน นับตาม จันทรคติ แตละปไมตรงกัน มักจะอยูระหวาง เดือน มกราคม – กุมภาพันธ ป ๒๕๕๑ ตรงกับวันที่ ๗ กุมภาพันธ ๒๕๕๑ ตรุษจีนเปนวันสําคัญเทากับปใหมของไทย ทุกคนใหความสําคัญอยางยิ่ง หยุดทํางาน โรงเรียน สถาบันการศึกษาหยุดสอนปดเทอมชวงฤดูหนาว หนวยงาน หางรานปด ติดตอกัน ๓-๔ วัน เมื่อใกลวันปใหมจีน ผูคนตางก็ตระเตรียมงานปใหม สมาชิกในครัวเรือนทุกบาน จะชวยกันทําความสะอาดบานเรือน เพื่อใหปใหมดูสดใสสะอาดสะอาน รานคากอนเทศกาล จะ คราคร่ําไปดวยผูคนจับจายใชสอยซื้อเสื้อผาใหมใหแกเด็ก ๆ ซื้อของขวัญใหแกญาติผูใหญ ซื้อบัตร อวยพรใหเพื่อนสนิทมิตรสหาย หาขาวของที่จําเปนแกการประกอบอาหารหวานคาว เนื้อสัตว เปด ไก ปลา ขนมหวานสําหรับแจกเด็ก ๆ เปนเทศกาลที่ทุกคนแจมใสมีความสุข เลนพลุปะทัดและมี การละเลนรื่นเริงตาง ๆ มีเชิดสิงหโตเปนตน คืนกอนวันปใหม คือวันสุดทายของป เปนคืนที่ครึกครื้นที่สุด ผูที่ทํางานหางบาน ตางก็ ขวนขวายที่จะกลับมาฉลองที่บานรวมกับครอบครัวสนุกสนาน พอถึงเที่ยงคืน คนจีนทางเหนือจะ ทําเกี๊ยว(เจี้ยวจึ) คนจีนทางใตจะปนลูกอี๋ ทําน้ําเชื่อมน้ําแกง แจกจายกันกิน วันรุงขึ้นจะตองตื่นแต เชารับปใหมเยื่ยมผูใหญและเพื่อนฝูง
ประวัติตรุษจีนหรือปใหมจีน เปนวัฒนธรรมที่นาสนใจ มีคติความเชื่อวาเปนวันเริ่มตน เทศกาลฤดูใบไมผลิ หรือขึ้นปเพาะปลูกใหม ก็ได หรือรูจักกันในนามวันขึ้นปใหมทางจันทรคติ ของชาวจีนก็ได เปนประเพณีทั้งของชาวจีนในแผนดินใหญ และชาวจีนโพนทะเลทั่วโลก เทศกาล นี้เริ่มตนในวันที่ ๑ เดือน ๑ ของปจันทรคติ และสิ้นสุดในวันที่ ๑๕ ซึ่งเปนเทศกาลประดับโคมไฟ คืนกอนวันตรุษจีน หมายถึงการผลัดเปลี่ยนยามค่ําคืน ตรุษจีนมีอิทธิพลตอประเทศที่อยูรายรอบ เชนญี่ปุนเกาหลี มองโกเลีย เวียดนาม ทิเบต เนปาล ภูฐาน และชาวจีนในประเทศไทย ชาวไทยเชื้อ สายจีนจะถือประเพณีปฏิบัติ ๓ วัน คือวันจาย วันไหว และวันปใหม วันจาย หรือ ตื่อเส็ก คือวันกอนวันสิ้นป เปนวันที่ชาวไทยเชื้อสายจีนจะตองออกไปซื้อ อาหาร ผลไมและเครื่องเซนไหวตาง ๆ กอนที่รานคาทั้งหลายจะปดรานหยุดพักผอนยาว ในตอนค่ํา จะมีการจุดธูปอัญเชิญเจาที่ หรือตี่จูเอี๊ย ใหลงมาจากสวรรค เพื่อรับการสักการะบูชาของเจาบาน หลังจากที่ไดไหวอัญเชิญขึ้นสวรรคเมื่อ ๔ วันที่แลว วันไหว คือวันสิ้นป จะมีการไหว ๓ ครั้ง o ตอนเชามืดจะไหว ไปเลาเอี๊ย เปนการไหวเทพเจาตาง ๆ เครื่องไหวคือเนื้อสัตว ๓ อยาง (ซาแซ) ไดแกหมูสามชั้นตม ไก เปด ปรับเปลี่ยนเปนชนิดอื่นได หรือมากกวานั้นก็ได เชน เพิ่มหมึก ปลา เหลา น้ําชา และกระดาษเงินกระดาษทอง o ๐ ตอนสาย จะไหว ไปเปบอ คือการไหวบรรพบุรุษ พอแมญาติพี่นอง ที่ถึงแก กรรมไปแลว เปนการแสดงความกตัญูตามคติจีน การไหวครั้งนี้จะไหวไมเกินเที่ยง เครื่องไหวจะ ประกอบดวย ซาแซ อาหารคาวหวาน สวนมากทําตามที่ผูลวงลับเคยชอบ รวมทั้การเผากระดาษเงิน กระดาษทอง เสื้อผากระดาษเพื่ ออุทิศใหแกผูลวงลับ หลังจากนั้นญาติพี่น องจะมารวมกันรว ม รับประทานอาหารที่ไดเซนไหวไปเปนสิริมงคลและถือเปนเวลาที่ครอบครัวหรือวงตระกูลจะ รวมตัวกันไดมากที่สุด จะแลกเปลี่ยนอังเปา แจกเด็กผูนอยหลังจากรวมรับประทานอาหารแลว o ๐ ตอนบาย จะไหว ไปฮอเฮียตี๋ เปนการไหวผี ไมมีญาติ เครื่องไหวจะเปนพวก ขนมเขง ขนมเทียน เผือกเชื่อมน้ําตาล กระดาษเงินกระดาษทอง พรอมทั้งมีการจุดประทัด เปนการ ไลสิ่งชั่วรายและใหเปนสิริมงคล วันขึ้นปใหม หรือ วันเที่ยว วันถือ คือวัน “ชิวอิก” วันที่หนึ่งของเดือน วันที่หนึ่งของป วันนี้ชาว จีนจะถือธรรมเนียมโบราณที่ยังปฏิบัติสืบตอกันมา คือ ไปเจีย การไปไหวขอพรและอวยพรจาก ญาติผูใหญและผูที่เคารพรัก โดยนําสมสีทองไปมอบให เหตุที่ใหสมก็เพราะสําเนียงจีนแตจี๋วออก เสียงวา “กา” ซึ่งไปพองกับคําวาทอง เพราะฉนั้นการใหสมจึงถือวานําโชคดีไปใหธรรมเนียมจะ มอบสม ๔ ผล หอดวยผาเช็ดหนาของผูชาย ผูรับจะรับไว แลวนําไปเปลี่ยนกับสมของตน แลมอบ สมของตนตอบแทน มา ๔ ผลเทากับเปนการอวยพรใหกันและกัน วันนี้เปนวันถือดวย คือถือที่จะ พูดคําที่เปนมงคล ไมทะเลาะกัน ไมทําบาป ไมทวงหนี้ ไมจับไมกวาด กวาดสิ่งดี ๆ ออกนอกบาน จะแตงกายดวยเสื้อผาสีสวยออกเยี่ยมอวยพรและพักผอนนอกบานเปนตน
สัญลักษณของเทศกาลตรุษจีน ๑. อาหารไหวเจา อาหารที่สืบทอดมานับพันป มีซาแซ คือหมูสามชั้นตม ไกตมมีทั้งหัวหาง และเทา เปดตมทั้งตัว ปลาตมตมทั้งตัว หมึก ไข ผักที่ออกสําเนียง “ไช” จี้ไช สาหรายทะเล ของ หวานก็มี ขนมเขง ขนมเทียน เม็ดบัว บอกความหมายวาใหมีลูกชาย เกาลัด มีความหายถึงเงิน สาหรายดํา หมายถึงเงิน เตาหูหมัก หมายถึงความร่ํารวย หนอไม หมายถึงความสุข ผูมีฐานะจะมี ขาวเหนียวหวาน บะจางหวาน หมั่นโถว ติ่มซํา อาหารหวานคาวเหลานี้ คนจีนถือเปนแบบแผนประเพณี ไมเปลี่ยนแปลงในอาหารหลัก มานับพันป แตก็มีพัฒนาขึ้น เชนอาหารที่ผูรับไหวเคยชอบ ตามทองถิ่นตาง ๆ ที่ไปอาศัยอยู เชนคน จีนใน Down Town สหรัฐอเมริกา อาหารที่ชอบก็คงมีรสชาติเปนอาหารแบบยุโรปไปบาง ๒.อังเปา แปลวาซองแดง ผูใหญจะใสเงินในซองแดงมอบใหผูนอย หรือจะแลกเปลี่ยน กันก็ได บางครั้งเรียก แตะเอีย คือผูกเอว ผูใหญจะรอยเหรียญดวยเชือกแดงแลวผูกเอวใหเด็ก ๆ ๓. หออวย คือคําอวยพร มักพูดหรือเขียนบนกระดาษสี ติดไวตามที่ประตู มีคําวา ซินเจีย ยูอี่ ซินนี้ฮวดไช แปลวา ขอใหประสบโชคดี ขอใหมั่งมีปใหม หรือ เกียฮอซินนี้ ซินนี้ตั้วถั่น แปลวา สวีสดีปใหม ขอใหร่ํารวย อีกฝายจะตอบวา ตั่งตังยูอี่ แปลวา ขอใหสุขสมหวังเชนกัน
-----------------------------------------------
บรรณานุกรม
www.beeskids.com www.geocities.com
ทายบท นักศึกษาวิทยาลัยเซาธอีสทบางกอก ที่เปนคนไทยเชื้อสายจีน จัดนิทรรศการอาหารไหวเจา วันตรุษจีน เปนประจําทุกป เพื่อความเขาใจระหวางคนตางวัฒนธรรมซึ่งมีทั้งนักศึกษาอิสลาม นักศึกษาไทยพุทธ และคริสเตียนคาทอริค นิทรรศการไดสื่อใหเห็นประวัติความเปนมา และการสืบ สารวัฒนธรรมการแสดงออกซึ่งความกตัญูกตเวที อันเปนเหตุแหงความเจริญของคนจีนทุกคน วัฒนธรรมการจัดอาหารไหวเจา เทศกาลวันตรุษจีนของคนจีนทุกคน ปฏิบัติกันมาเปนเวลา นับพันป วัตถุประสงคก็เพื่อเปนการรําลึกถึงคุณงามความดีของบรรพบุรุษ แตละคนแตละทานตาง ก็มีความดีคนละอยาง บางก็แสดงความกลาหาญ บางก็แสดงความขยันขันแข็งในการประกอบ อาชีพการงานรับผิดชอบดูแลครอบครัวอยางดี บางคนมีเมตตาสูงตอคนรอบขาง บางคนมีความ กตัญูตอผูมีคุณยอดเยี่ยม ผลของคุณธรรมตาง ๆ ที่ทานเหลานั้นประพฤติปฏิบัติสงผลทั้งเมื่อทานมี ชีวิตอยูและเมื่อสิ้นชีพไปแลวลูกหลานสืบตออยางไร จะถูกนํามากลาวขานกันในวงขาว วงเหลา วน ตรุษจีนนี้ รวมทั้งสั่งสอนลูกหลานใหนําคุณธรรมแตละขอไปประพฤติปฏิบัติ จะประสบผลดีเชน บรรพบุรษ คุณธรรม ขอกตัญูกตเวที เปนคุณธรรมหลัก สําหรับเปนที่ระลึกวันตรุษจีน ในแงคิดของการจัดการอาหารไหวเจา ซึ่งเปนของดีของวิเศษ ปหนึ่งจึงจะมีครั้งหนึ่ง คนจีนเปนคน ประหยัด มัธยัสถเหลือเกิน ของกินประจําวันแปนของหมักของดอก เค็ม เปรี้ยว มีราคาถูกและไม หมดเปลือง ใชชีวิตลําบากลําเค็ญมาตลอดป เมื่อถึงเทศกาลสําคัญในวันตรุษจีน ถือเปนวันปลอยผี สนุก กินเที่ยวเต็มที่ ใหรางวัลกับตัวเองปละครั้ง นับเปนวันแหงการใหอภัยไมถือสาหาความกัน กิจกรรมและนิทัศนการประกอบทั้งหลายเหลานี้ เปนพื้นฐานความรูในการอภิปรายผล นับเปนการสงเสริมนักศึกษาใหรูจักคิดวิเคราะหที่ดีอยางหนึ่ง.
บรรณาธิการ