Samen maken we de regio sterker
APRIL
2022
8
11
Inhoud 3) INLEIDING 4) HENDRIAN VAN ’T HOF - ALFA COLLEGE 5) NATHALIE SCHOO RTC 6) MARGRIET BOUMA - KONINKLIJKE METAALUNIE 7) FRANK WIERSMA
12
17
- ITTER 8) RENATE MEULENKAMP-BACK - DRABO 10) CHRIS VAN DER MEULENGREIJDANUS COLLEGE - VOORZITTER STUURGROEP STO NOO-ZOD 12) MARRIT POST - CDS DE GROEN DEDEMSVAART 14) RIK SCHUURMAN - MORRENHOF-JANSEN 16) ELLEN SONNEMANS - HEUTINK 17) STERK TECHNIEKONDERWIJS 18) INNOFUTURE HARDENBERG
21
23
20) TIJDLIJN 21) STO PRIMEUR - KEUZEVAK ELEKTRISCHE VOERTUIGEN 22) RICK GRITTER - LEERLING VECHTDAL 24) ADRIAAN DE GRAAFF- ONDERSTEUNER STO 25) CINDY ELSMAN - TECHNIEKAGENDA GEMEENTE HARDENBERG 26) FABLAB - VIVIAN KOFFLARD 28) IRENE KOOPMAN & ALETTA SNITJER - PM BEARING DEDEMSVAART 30) LEERLINGEN BOUWEN TINY OFFICE 32) TECHNIEK-
27
2
30
PLEIN VECHTDAL COLLEGE 33) EWOUT WARRINGA - EPERT EXTENDED REALITY (XR) 34) BEDRIJVEN IN DE REGIO
Vakmensen aan het roer Jan is trots op de techniekafdeling van het Vechtdal College. “Wat ik ontzettend mooi vind aan onze afdeling Techniek is dat we eigenlijk met allemaal vakmensen werken die vanuit het bedrijfsleven komen. Die het allemaal belangrijk vinden om niet alleen de leerlingen, maar ook zichzelf uit te dagen met de innovatieve technische ontwikkelingen.”
De krachtige maak- en hightechindustrie kenmerkt al jarenlang deze regio Noordoost-Overijssel. De regio wil natuurlijk ook in de toekomst met voldoende arbeidskrachten klaar kunnen staan. Het programma Sterk Techniekonderwijs heeft de ambitie om in de regio nog meer leerlingen te interesseren voor een technische vervolgopleiding of beroep.
STO | Jan ten Napel Programmamanager STO NOO
Met het project Sterk Techniekonderwijs NOO wil men nog meer leerlingen warm maken voor een technisch profiel en goed voorbereid zijn op een technische vervolgopleiding. De initiatiefnemers zijn de vier vmbo-scholen met technische profielen: het Vechtdal College Ommen, het Vechtdal College Hardenberg, het Greijdanus Hardenberg en de Nieuwe Veste Coevorden. Ook de overige vmbo-scholen in de regio zijn aangesloten bij dit project. Zo wordt er samen gewerkt om alle leerlingen een goed beeld te geven van de vele mogelijkheden in het onderwijs.
technieken. STO wil basisscholen ontzorgen bij de invoering van Wetenschap & Technologie en wil zorgdragen voor borging van het programma.
In het primair onderwijs krijgt Wetenschap & Technologie een belangrijke plaats in de hele regio. STO wil samen met het Fablab Hardenberg en de basisscholen uit de regio, onderwijs ontwikkelen waarbij leerlingen in aanraking komen met nieuwe
Samen maken we door deze insteek techniek nog interessanter voor leerlingen. Dit is belangrijk voor onze regio voor nu en vooral de toekomst!
In dit magazine laten we je zien waar de afgelopen tijd veel aandacht aan is geschonken. Er staan mooie verhalen bij, van beleidsmakers, leerlingen tot ondernemers. Een breed palet aan verhalen. Dat is ook waar we voor staan, want techniek is niet alleen van één school of initiatief. Techniek zit in alles om ons heen en in alle facetten.
17 JUNI 18 JUNI 2022
INNOFUTURE HARDENBERG 3
STO | Hendrian van ’t Hof Alfa College Opleidingsmanager
Binnen het Sterk Techniekonderwijs ontstaan niet alleen mooie samenwerkingen tussen het onderwijs en de diverse bedrijven in de regio. Ook de onderwijsinstellingen onderling vinden elkaar in de prachtige wereld van techniek. Met een gezamenlijk doel voor ogen, namelijk de leerlingen zo gepassioneerd mogelijk het technische vak in te sturen, ontstaan er de mooiste verbindingen. Zo ook tussen het Vechtdal College en het Alfa College uit Hardenberg.
“Leerlingen de passie voor het vak meegeven, dat is het gezamenlijke doel” Hendrian van ’t Hof is opleidingsmanager bij het Alfa College in Hardenberg. Komend vanuit de metaalsector, besloot hij vijftien jaar geleden als zij-instromer docent te worden en zo met passie en plezier zijn kennis van techniek door te geven. Hij begon als docent Werktuigbouwkunde binnen de mechanische techniekopleiding, maar inmiddels werkt hij al ruim twee jaar als opleidingsmanager voor drie richtingen, te weten ICT, de techniekopleidingen bij het RTC en de opleiding Transport & Logistiek binnen het Alfa College.
GEWELDIG INITIATIEF Hendrian noemt de komst van Sterk Techniekonderwijs een geweldig initiatief. “Het is natuurlijk fantastisch dat er vanuit de overheid middelen vrijgekomen zijn om de techniek te kunnen promoten. Maar je ziet dat hier in de regio ook al echt mooie initiatieven zijn ontstaan. Wat ik zelf in Hardenberg mooi vind om te zien, is dat ze kinderen al in een vroeg stadium heel nadrukkelijk proberen te enthousiasmeren. Die samenwerking met de basisscholen is zo ontzettend belangrijk. Kinderen maken daar, bewust of onbewust, vaak al een sectorkeuze.”
ONS KENT ONS Als geboren Hardenberger kent Hendrian de regio als zijn broekzak. Dat Sterk Techniekonderwijs niet zozeer landelijk 4
gericht is maar vooral regionale plannen ondersteunt en helpt uitvoeren, snapt hij. “Verbinding leggen gaat makkelijker als je de regio kent en de mentaliteit snapt”, aldus Hendrian. “Je kent elkaar. Je spreekt dezelfde taal. Dat maakt dat de lijntjes vaak kort zijn.” Over de contacten tussen het voortgezet en het middelbare onderwijs is hij lovend. “De verbinding tussen beide onderwijsinstellingen was er al, met name doordat de techniekdocenten elkaar onderling vrij goed kennen. Maar met de komst van Sterk Techniekonderwijs zijn die contacten zeker intensiever geworden. Neem bijvoorbeeld Transport & Logistiek, daar hebben we echt mooie stappen gezet.”
BIJZONDERE SAMENWERKING Met name binnen die laatste opleiding hebben het Vechtdal College en het Alfa College elkaar op een bijzondere manier gevonden. Toen er, mede dankzij Sterk Techniekonderwijs, een heuse Techniekloods gerealiseerd werd op het terrein van het Vechtdal College, ontstond er een unieke samenwerking. “Voor de opleiding Transport en Logistiek beschikken wij over een heftruck en een reachtruck. We misten echter een geschikte binnenlocatie voor de praktijklessen. De techniekloods bleek uitermate geschikt, dus besloten we de handen ineen te slaan. We hebben ons materiaal in de loods gezet en wij geven daar dan ook onze praktijklessen. In ruil daarvoor kunnen de leerlingen van het Vechtdal College gebruik maken van onze materialen en af en toe meekijken met onze lessen”, vertelt Hendrian.
BEKROOND SUCCES Kroon op de succesvolle samenwerking vindt hij toch wel de onlangs gezamenlijk aangeschafte heftrucksimulator met bewegend platform. “Studenten kunnen met dit hightech apparaat niet alleen leren om heftruck te rijden, maar we kunnen ze ook leren hoe ze in probleemsituaties moeten reageren. Met een echte machine zou dat levensgevaarlijke situaties opleveren, maar door middel van de simulator kun je ze laten ervaren wat er bijvoorbeeld mis kan gaan en ze laten oefenen met en voorbereiden op lastige situaties.” Hoewel de simulator nog niet in gebruik is, is hij al wel uitgebreid met de module ‘Vrachtwagen’ waarbij studenten als vrachtwagenchauffeur opgeleid kunnen worden.
CERTIFICAAT IN THE POCKET Voor de leerlingen van het Vechtdal College is het daar nog wat te vroeg voor maar, zo vertelt Hendrian: “De eerste leerlingen van het Vechtdal College behaalden vorig jaar via het Alfa College hun heftruck certificaat al tijdens hun vmbo-opleiding. Dat zijn lessen die wij in principe verzorgen. Dit soort initiatieven is door de prettige samenwerking veel makkelijker te realiseren. Wij zijn immers toch al aanwezig met onze studenten. Die korte lijnen werken ontzettend fijn.” Als het aan Hendrian ligt blijft de samenwerking in de toekomst gewoon bestaan. “We hebben allemaal hetzelfde doel voor ogen en we kunnen elkaar absoluut versterken. Dat zie je nu al terug in de Techniekloods. Collega’s weten elkaar inhoudelijk telkens weer te vinden, dat vind ik een supermooie ontwikkeling om te zien.”
Samen maken we de regio sterker STO | Nathalie Schoo Eigenaar Spaanders met Schoo & relatiebeheer STO NOO
Het Regionaal Techniek Centrum (RTC) leidt technische vakmensen op in de regio Vechtdal. Jongeren kunnen hier terecht voor een praktijkgerichte technische mbo-opleiding in de richtingen bouw, installatietechniek en mechanische techniek. Nathalie Schoo, als projectorganisator verbonden aan het RTC, beschrijft vanuit haar rol over het RTC en de samenwerking Sterk Techniekonderwijs. Nathalie organiseert namens het RTC een aantal mooie evenementen, zoals de Week van de Techniek en Innofuture. Normaal doen honderden leerlingen mee aan deze activiteiten. Afgelopen twee jaren waren er natuurlijk minder mogelijkheden vanwege Covid-19. Toch wist ze op een creatieve manier mooie resultaten te boeken. De Week van de Techniek is bijvoorbeeld omgeturnd naar een online event, live vanuit de ‘Gold Rush’ in Attractiepark Slagharen. “Zo konden toch alle basisscholen aanwezig zijn bij het event en kregen ze van ‘techniek meneer Maarten’ uitleg over de techniek achter het subtropisch zwemparadijs en de achtbaan”, aldus Nathalie. “De gemeente verleende een ontheffing voor het event, zodat de finalisten en de vakjury, midden in coronatijd, een rondje in de achtbaan konden maken. Daarnaast realiseerden wij met de studenten van het RTC een prachtige ‘MakersKar’ voor het Fablab. Deze kar zal ingezet worden om jeugd in de dorpen en wijken kennis te laten maken met techniek en nieuwe technologieën. Ook verzorgen wij voor verschillende VO studenten van het Vechtdal College de stages bij het regionale bedrijfsleven.”
de leerlingen wat er allemaal mogelijk is in de technische sector. We hebben samen de verantwoordelijkheid om de scholieren te enthousiasmeren, zodat er meer voor technische vakken wordt gekozen.”
VAN BETEKENIS ZIJN De regio onderkent het belang om mensen met banen in de techniek voor de regio te behouden en hen de kans te geven hier hun werkzame leven op te bouwen. “De regio typeert zich door de wil er samen voor te gaan. Er zijn korte lijnen met ondernemers, ambtenaren van de gemeente, scholen en de diverse initiatieven. Door deze korte lijnen kunnen we van betekenis zijn om jongeren in de regio te behouden, want de komende jaren hebben we veel nieuw en jong technisch talent nodig.”
ZET DEUREN OPEN De regio is ontzettend sterk in de maakindustrie. Met diverse projecten vraagt Nathalie bedrijven vaak hun deuren open te zetten en samen met de inzet van Sterk Techniekonderwijs krijgt dit mooi vorm. “Want wat is er nu mooier dan dat een leerling zelf technische applicaties en toepassingen ervaart en ontdekt”, aldus de enthousiaste Nathalie. “Graag koppel ik het bedrijfsleven met het onderwijs en daarbij ben ik altijd op zoek naar uitdagende opdrachten uit de markt. Het is zo belangrijk om te laten zien aan 5
De mkb-maakindustrie. Een innovatieve sector die klantgericht is, slim produceert en waar flexibiliteit, creativiteit en doorzettingsvermogen ondernemers eigen zijn. Een sector waar veel mooie dingen gebeuren, alleen niet altijd zichtbaar voor de buitenwereld. Dat is één van de redenen waarom Margriet Bouma zich hier zo fijn voelt. Sinds twee jaar is zij regiosecretaris bij Koninklijke Metaalunie in district Oost (Overijssel en Noordelijk Flevoland). Ze is een verbinder, zegt ze. Een verbinder tussen diverse projecten, partners en de verschillende STOregio’s. En een belangenhartiger voor de aangesloten bedrijven. Door haar werk is ze snel op de hoogte van alle ontwikkelingen die er spelen op zowel landelijk als regionaal niveau.
STO | Margriet Bouma Koninklijke Metaalunie
De functie van regiosecretaris is zeer divers en gericht op diverse thema’s waarbij onderwijs-arbeidsmarkt met grote stip boven aan staat. “We hebben in onze sector te kampen met een groot tekort aan vakmensen.. Gezien de maatschappelijke uitdagingen, waar ook de maakindustrie een belangrijke bijdrage aan levert, is instroom van talent op alle niveaus van groot belang,” vertelt Margriet. Met name door digitalisering, de energietransitie en de circulaire economie ontstaan er projecten die alleen uitgevoerd kunnen worden als er voldoende goed geschoold personeel is met de juiste vaardigheden. Er moeten stappen ondernomen worden om dat personeel (ook) in de toekomst te kunnen krijgen en te behouden. Maar hoe pak je zoiets aan?
STO BELANGRIJK VOOR CONTINUÏTEIT STO is volgens Margriet een prachtig voorbeeld van hoe je een plan maakt om een doorlopende leerlijnen Techniekonderwijs te ontwikkelen. “Al in het primair onderwijs moeten kinderen kennis hebben gemaakt met diverse vormen van techniek. Die leerlijn moet je doortrekken naar het vmbo om vervolgens uit te komen bij het mbo.” Met het vmbo als grootste leverancier van het mbo moet de interesse dus al op tijd gewekt worden. En dat betekent dat dit al van start gaat in het primair onderwijs. “Daarvoor moet je samen willen werken. Dat is echt onontbeerlijk. Alle partijen moeten er het belang van inzien.” STO kan in overleg met het bedrijfsleven heel goed bekijken en inschatten wat er nodig is. Op dit moment gebeurt er vooral veel rond energietransitie en nieuwe technologieën. Dat vraagt nieuwe vaardigheden en dus is het van groot belang steeds gezamenlijk op te trekken hierin. 6
Er is veel in gang gezet door STO, zoals benadering van basisscholen, de samenwerking in de regio met scholen onderling, met het mbo, de bedrijfsvakscholen metaal en met het bedrijfsleven (gastlessen, excursies, stageplekken, keuzevakken). Een zichtbare sector, een goede samenwerking en aantrekkelijk onderwijs met enthousiaste docenten en gastdocenten/praktijkinstructeurs is er echt groei te realiseren.
NOO: DE REGIO MET KARAKTER Dat is dan ook direct wat Margriet opvalt aan de regio NOO de wil om samen te werken. Dat komt deels door de redelijk centrale, maar ook geïsoleerde ligging en belangrijke betrokkenheid naar elkaar toe, denkt Margriet. “Je ziet dat in een regio als NOO de lijntjes kort zijn. Enerzijds doordat bedrijven hier natuurlijk een beetje op elkaar zijn aangewezen. Anderzijds door de prettig heersende ‘gewoon doen’ mentaliteit, waardoor de bereidheid om samen te werken enorm groot is. Niet te veel nadenken, maar er gewoon samen voor gaan. Dat vind ik echt de kracht van deze regio. Het motto is: alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. En dat kan in een overzichtelijke regio als NOO, waar alle ingrediënten zoals onderwijsfaciliteiten en toonaangevende bedrijven in de maakindustrie aanwezig zijn.”
IQ-BOULEVARD Een mooi voorbeeld hiervan noemt Margriet het onlangs geïnitieerde IQ-BLVD. Een samenwerking tussen diverse maakbedrijven uit de regio die de krachten bundelen rondom innovatie en ondernemerschap. En de noodzaak om met voldoende goed gekwalificeerd personeel klaar te staan voor de toekomst. Door te innoveren, de samenwerking op te zoeken met elkaar en het onderwijs en vooral te willen delen met elkaar hopen zij het eco-systeem van de maakindustrie blijvend te versterken. Frank Wiersma, ondernemer en voorzitter Koninklijke Metaalunie Jong Management, is één van de bestuursleden van IQ-BLVD. Hij kan zich helemaal vinden in het motto van Margiet.
STO | Frank Wiersma Itter
Frank Wiersma (General Manager Itter B.V.) is een jonge ondernemer in de maakindustrie uit Hardenberg. Hij is tevens voorzitter van de jonge Koninklijke Metaal Unie en één van de bestuursleden van IQ BLVD. Hij kan zich helemaal vinden in wat Margriet zegt. “Regionaal opleiden zorgt er voor dat de jonge, talentvolle aanwas die vol overtuiging voor onze sector heeft gekozen, terecht komt in onze eigen mooie bedrijven. Daarmee word en blijf je een sterke regio.” Frank vindt het belangrijk om uit te dragen dat de maakindustrie een enorme ontwikkeling heeft ondergaan. “De huidige bedrijven zijn ontzettend modern met veel gedigitaliseerde processen die vol uitdaging zitten voor de jeugd. Hoe mooi is het om met de nieuwste technieken van niets, iets te maken! Dat is allemaal mogelijk in de maakindustrie, maar dan moeten we er wel de nodige aandacht en energie in steken om het zichtbaar te maken. Alleen zo zorg je voor het voortbestaan van je bedrijf.”
KRACHTIGE SCHAKEL Hij noemt Sterk Techniekonderwijs een krachtige schakel in het creëren van een mooie en gezonde doorlopende leerlijn in techniek. “Prachtig dat ze het in deze regio al aanpakken op het basisonderwijs. Daar begint het al met een reëel beeld te geven van de sector, zodat de leerlingen een bewuste keuze kunnen maken.” Frank vindt Noordoost Overijssel met alle ontstane initiatieven een voorbeeld voor andere regio’s. “Hier wordt er
gewoon doorgepakt. Het blijft niet alleen bij praten, je ziet dat initiatieven ook daadwerkelijk uitgevoerd worden en er toe doen.”
IQ BLVD: SAMEN VERDER KOMEN Regionaal opleiden gebeurt nu nog tot op niveau drie, soms tot niveau vier. In Hardenberg gaan ze nog een stapje verder. Met de steeds complexere processen binnen de bedrijven is er ook behoefte aan hoger of meer theoretisch opgeleide mensen. “Dat is de reden dat we met elkaar IQ BLVD zijn gestart”, aldus Frank. “We lopen als bedrijven allemaal tegen dezelfde uitdagingen aan, dus waarom niet de krachten bundelen door samen te werken? IQ BLVD is een centrum waar alles op het gebied van techniek bij elkaar komt met als belangrijkste taak het opleiden, bijscholen en ontwikkelen van personeel. Met de komst van IQ BLVD hebben we in deze regio echt een sterk eind van die leerlijn neergezet.”
7
STO | Renate Meulenkamp-Back Drabo
“Neem eens een kijkje in de geavanceerde wereld van techniek!” Er kleeft een verleden aan werken in de metaalindustrie. “Aan ons de taak om te laten zien welke ontwikkelingen de mooie maakbedrijven in onze regio doorgemaakt hebben”, lacht Renate Meulenkamp-Back. Renate is sinds 2006 het vrouwelijke gezicht in de driekoppige directie van het familiebedrijf DRABO Hardenberg BV. Een machinefabriek welke gespecialiseerd is in CNC-draaien, frezen, honen, slijpen, boren en lassen. “Werken in de techniek is tegenwoordig schoon, geavanceerd en ultramodern. Het is veel meer denkwerk geworden.”
8
Bij DRABO zetten ze de deuren regelmatig wagenwijd open om dat aan leerlingen te laten zien. Zodat ze een kijkje kunnen nemen in de mooie en bijzondere wereld die metaalindustrie heet. Renate vindt het belangrijk om zichtbaar te zijn en te laten zien wat er allemaal gebeurt op technisch gebied.
studenten naar bijvoorbeeld Zwolle.
“Je moet kinderen op tijd kennis laten maken met techniek. Dat begint echt al op de basisschool. Hoe meer ze er daar al mee in aanraking komen, hoe makkelijker de doorstroom later is. Met name leerlingen uit groep 7/8 nodigen wij regelmatig uit, zij staan immers voor de keuzes richting beroepsonderwijs. En wij hebben absoluut vakmensen nodig.”
Ze hoopt dat dat met de komst van IQ-BLVD zal veranderen. “Zij kunnen hopelijk een sterk platform creëren waarbij alle krachten gebundeld worden. Dan kan je wat in beweging zetten. Samen bedenken welke projecten je gaat doen en welke scholen je daarbij gaat betrekken. Zodat je de jeugd laat zien welke veelzijdige technische beroepen er in het Vechtdal zijn. Want vaak is die kennis er helemaal niet. Dat kan alleen een succes worden door samen te werken, door kennis te delen.”
HET BELANG VAN GASTLESSEN EN STAGES Naast dat ze leerlingen uitnodigt in haar bedrijf, verzorgt Renate ook gastlessen op het voortgezet onderwijs. Samen met enthousiaste jongere collega’s, “want zij spreken de taal van de jeugd”, die in het dagelijks leven achter de machines staan. Mede door hun enthousiasme proberen zij de leerlingen warm te laten lopen voor het technische vak. “We nemen materialen mee en voorbeelden van wat we maken binnen ons bedrijf. Zodat ze zien en voelen waarom het zo’n belangrijk onderdeel in de maakindustrie is. Zo maak je het beeldend en tastbaarder. Daarnaast kunnen we ook direct op vragen inspringen en vaak ontstaan er dan mooie discussies.” Je bedrijf beschikbaar stellen als stageplek is volgens Renate ook superbelangrijk. “Stage is ontzettend waardevol. Voor de leerlingen, maar ook zeker voor ons als bedrijf. Je kunt stagiaires van elk niveau op allerlei projecten inzetten. Als je dat goed doet, heb je de beste ambassadeurs voor je bedrijf gecreëerd.”
LEREN IN DE BUURT Renate beaamt dat het best een uitdaging is om de jeugd op scholen in Hardenberg te houden. Ondanks dat het Regionaal Techniek Centrum, als onderdeel van het Alfa College, heel veel prachtige mogelijkheden heeft, vertrekken toch nog te veel
“Dat is zo jammer. Zodra ze elders studeren komen ze in de netwerken terecht van de daar samenwerkende bedrijven. Dan ben je ze hier in het Vechtdal kwijt.”
PITTIGE PUZZEL De druk op de industrie is groot. Bovenop het feit dat het steeds moeilijker wordt om aan benodigde grondstoffen te kunnen komen terwijl de economie wel door moet blijven draaien, blijft het groeiende personeelstekort een hot item. Het is af en toe een pittige puzzel, maar toch vindt Renate dat ze in het mooiste vak van de wereld zit. En dat wil ze graag overbrengen. “De technische wereld is heel groots en overal om ons heen. Een simpel voorbeeld: het kuipje om de boter kan alleen bestaan doordat wij de onderdelen maken die de machine nodig heeft om het kuipje te vervaardigen. Door te laten zien dat je een onmisbare schakel in het proces bent, maak je het behapbaar.”
TROTS OP DE REGIO De komst van Sterk Techniekonderwijs heeft volgens Renate absoluut bijgedragen aan een positieve impuls. Ze denkt dat met name de mentaliteit en de wil om samen te werken enorm is in de regio Noordoost-Overijssel. “Het vertrouwen onderling is groots, we zijn allemaal ‘gewoon doeners’. Natuurlijk is er nog een lange weg te gaan, maar als ik zie wat er inmiddels al in onze regio bewerkstelligd is. Dan geeft me dat een trots gevoel. En goede hoop voor de toekomst.”
9
STO | Chris van der Meulen Vestigingsdirecteur Greijdanus Hardenberg Voorzitter stuurgroep STO NOO-ZOD
Na jarenlang ervaring opgedaan te hebben in het onderwijs, is de in Zwolle woonachtige Chris van der Meulen sinds een aantal jaren vestigingsdirecteur van Greijdanus Hardenberg. Eén van de vier scholen die het initiatief namen om samen te gaan werken. Waarom? Omdat zij geloven dat door samenwerking het technisch beroepsonderwijs vele malen sterker wordt, waardoor leerlingen sneller kiezen voor een technisch profiel. Vanuit de overheid is er subsidie beschikbaar gesteld met als doel het technisch onderwijs te moderniseren en de jongeren enthousiast te maken.
Enthousiast, dat is Chris ook. Een goedlachse verbinder. Een verbinder die gelooft in samenwerken. Samen met de penvoerder is hij als voorzitter voor STO-NOO verantwoordelijk voor een goede en eerlijke verdeling van de gelden. “Je moet het evenredig zien te verdelen. Zowel de gelden, alsook de activiteiten. Wat doen we met het geld, wat krijgen wij en wat krijgen jullie. Samenwerken. Het is mooi om de juiste mensen bij elkaar te brengen en zodoende activiteiten tot een goede ontplooiing te laten komen.”
10
ONDER ÉÉN DAK In de onderbouw van iedere VMBO-school krijgt elke leerling het vak techniek, waarna zij een profielkeuze moeten maken. Kiezen leerlingen hierbij voor een echt technische opleiding tot bijvoorbeeld installateur, metselaar of timmerman, dan volgen zij de technieklessen op het techniekplein van het Vechtdal College. “Dat is één van de prachtige voorbeelden van onze samenwerking,” vertelt Chris. “De theorielessen volgen de leerlingen gewoon op hun eigen school, maar de fysiek
technische lessen volgen zij binnen het Vechtdal College. Daar is de ruimte en zijn de mogelijkheden om kwalitatief hoogstaand techniekonderwijs aan alle leerlingen aan te bieden.”
AFGESTOFT EN OPGEPOETST Dat betekent overigens niet dat er op de andere locaties niets gebeurt. Alle vo-scholen in de regio hebben hun eigen technieklokalen die door de subsidies kunnen worden gemoderniseerd. “Je ziet dat op de Nieuwe Veste het aanbod inmiddels al enorm gemoderniseerd is, zoals bijvoorbeeld de vooropleiding installateur binnen de Harde Techniek opleiding. Daarnaast hebben de technieklokalen op het Greijdanus College een ware metamorfose ondergaan. Daar vind je nu, naast het ‘ouderwetse’ solderen en houtzagen, ook 3D printers en laserboxen. De leerlingen zijn nu niet meer uit het lokaal weg te slaan,” lacht Chris.
NOOIT UITGELEERD Samen met projectleider Jan ten Napel is er veel overleg. Er is een activiteitenplan bedacht voor zowel de instroom van het basisonderwijs, het verbeteren van de andere technieklocaties maar ook voor het opleiden van docenten. “Neem het STEAMonderwijs. Dat verovert langzaam maar zeker een plek in de klas. Maar met vakken als programmeren en robotica moeten er wel docenten zijn die kennis van zaken hebben. Zij moeten opgeleid worden in nieuwe technieken zodat zij hun bevoegdheid kunnen halen of hun bestaande kennis door middel van cursussen kunnen verdiepen.”
OPGROEIEN MET TECHNIEK Voor het basisonderwijs wordt een technische leerlijn ontwikkeld. Dat houdt onder meer in dat basisschoolleerlingen naar de diverse locaties komen om technieklessen te volgen. Zodat in principe ieder kind in aanraking komt met de moderne technologie. “Je ziet dat er te weinig handjes komen in de maakindustrie, maar ook zeker in de moderne en innoverende techniek. Kinderen groeien tegenwoordig op met smartphones en tablets. Dan moet je niet met vakken als figuurzagen of solderen aankomen. Dat vinden ze saai en oninteressant. Je moet het aantrekkelijk maken door niet vast te willen blijven houden aan de oude lesstof, maar moderne materialen durven aanbieden. Stimulans krijg je door ze werkende robotarmen te laten zien en 3D ontwerpen te laten maken.”
ONBEKEND MAAKT ONBEMIND Of er op het voortgezet onderwijs nog meer winst te behalen valt? Chris denkt van wel. Door leerlingen veel meer buitenschools te laten leren bijvoorbeeld. Laten zien wat er in de innovatieve en hightech bedrijven allemaal mogelijk is. “Het gezegde onbekend maakt onbemind gaat hier zeker op. Ik geloof echt dat iets met eigen ogen zien en ervaren life-changing kan zijn. We weten nu dat het enthousiasme al toe neemt met vernieuwingen op
school, dus ik weet zeker dat je verder kunt enthousiasmeren door regelmatige bedrijfsbezoeken of technische stages in te plannen.”
“Een ultieme droom is een Technasium in Hardenberg.” SUMMUM Naast alle mooie dingen die in samenwerking met STO al zijn neergezet, durft Chris ook nog wel te dromen. “Een ultieme droom is een Technasium in Hardenberg. Dat zou ik fantastisch vinden. Een technische opleiding binnen het VWO of Gymnasium. Dat leerlingen in plaats van latijn of geschiedenis ook kunnen kiezen voor techniek. Hoe gaaf zou dat zijn. We hebben in het afgelopen jaar al mooie dingen neergezet. De volgende stap is verbinding met het bedrijfsleven zoeken, buitenschools leren verder ontwikkelen. Maar het summum is een Technasium creëren!” 11
“Techniek, daar kan je niet vroeg genoeg mee beginnen” STO | Marrit Post leerkracht / techniek coördinator CDS De Groen Dedemsvaart
Al jaren zit ze met veel plezier tussen de kinderen. Ze vindt het prachtig om te zien hoe creatief, onderzoekend en nieuwsgierig ze zijn. Marrit Post, leerkracht en techniekcoördinator op CDS De Groen in Dedemsvaart, geniet van haar vak maar vindt het jammer dat Beeldende Vorming en harde techniek de laatste jaren steeds meer uit het schoolbeeld verdwijnen.
Zelf bleef ze steevast de wekelijkse vrijdag-ateliermiddag aan bieden op haar school. Daarnaast had ze met een aantal bevlogen medeleerkrachten al een begin met het STEAMonderwijs gemaakt. Dus natuurlijk was ze blij om te zien dat er met de komst van Sterk Techniekonderwijs een positieve impuls kwam op het techniekonderwijs binnen de basisscholen. “Kinderen maken rond hun negende levensjaar onbewust al de keuze voor hun latere beroep. Ze zijn van nature onderzoekend en nieuwsgierig. Zo is de technische wereld ook. Daar moet je dus op inspelen. Als je al vroeg met techniek begint houd je die interesse vast”, aldus Marrit.
W&T LOKET? JA GRAAG! Maar hoe werkt dat in de praktijk? Met constant vernieuwende technieklessen en bijbehorende materialen, is het voor basisscholen ondoenlijk om zelf alles te regelen. “Daar is simpelweg geen geld voor”, zegt Marrit. “Je kunt niet alles op school aanschaffen en onderhouden.” 12
Dat er een W&T Loket is gekomen, vindt ze fantastisch. Via dit W&T Loket kunnen scholen technisch materiaal lenen om zo uit te proberen of het daadwerkelijk bij hen past. “Dat is echt ideaal. Niet alleen het uitlenen, maar ook dat ze al het materiaal controleren en indien nodig vervangen. Zo weet je zeker dat het materiaal wat je gebruikt altijd in orde en up-to-date is. Dat werkt natuurlijk geweldig, want het neemt ons als leerkracht veel tijd en werk uit handen. Wij kunnen er direct mee aan de slag.”
WORKSHOPS Wat Marrit ook als heel positief ervaart, zijn de door het Loket georganiseerde workshops. “Het werkt fantastisch als er iemand anders dan de leerkracht zo’n specifieke les verzorgt. Een gastdocent heeft veel meer verstand van zaken en kan het daarom heel bevlogen brengen.” Zo volgde ze samen met haar klas de workshop Aardse Extremen, waarbij de kinderen met Lego WeDo hun eigen redding voertuig bouwden. “Dit soort workshops zijn voor ons perfect inpasbaar binnen de standaard lesstof methode. In dit geval de aardrijkskundeles voor groep 7/8. Het is mooi om op deze manier de lessen te verrijken met techniek en de kinderen genieten volop.”
MAKERSPACE Ieder mens heeft wensen, zo ook Marrit. Ze zou het geweldig vinden als de school ooit zou kunnen beschikken over een echt technieklokaal, een makerspace. “Om kinderen zo’n superrijke leeromgeving aan te kunnen bieden, waar alles aanwezig is wat je maar kunt bedenken. Dat zou fantastisch zijn! Het blijft natuurlijk een zoektocht naar hoe je techniek op een mooie manier in kunt passen in het bestaande onderwijs. Maar als iedereen de neus dezelfde kant op heeft staan, kan het niet anders dan dat er straks veel meer kinderen de techniek (her) ontdekken.”
W&T LOKET Het uitleenloket voor techniekmaterialen is te vinden op www. www.wtloket.nl. Dit uitleenloket maakt het voor leerkrachten van basisscholen makkelijker om materialen te lenen en daarmee interessante technologielessen te geven. Sterk Techniekonderwijs NOO wil hiermee stimuleren dat er meer Wetenschap en Technologie activiteiten zijn voor kinderen in het primaire onderwijs.
RUIMTE VOOR IDEEËN Het valt haar wel op dat het aanbod nog voornamelijk gericht is op de bovenbouw. “Ik weet van collega’s uit de onderbouw dat er zeker een wens is om ook meer gebruik te kunnen maken van het loket.” Ze denkt wel dat er aan die wens in de toekomst gehoor zal worden gegeven. “Je merkt dat er bij het W&T Loket echt naar je geluisterd wordt. Er is altijd ruimte voor feedback en ideeën. Dat werkt ontzettend fijn.”
Het loket www.wtloket.nl is de plek waarop alle techniek activiteiten in de regio samenkomen. Voor het komende jaar is er een gevarieerd aanbod ontwikkeld van challenges, workshops, techniekochtenden, events, leerkrachttrainingen en nog veel meer. Dit W&T-loket is vanaf vandaag dus ook aangevuld met een handig uitleenloket, voor het lenen van bijvoorbeeld een 3D-printer, Greenscreenbox, VR-bril en nog veel meer. Per leeftijdsgroep zijn er diverse materialen beschikbaar. Op de foto hiernaast is ‘Cubetto’ te zien, waarmee ook de kleinste groepen al kennis kunnen maken met technologie.
13
“De gezamenlijke passie voor het mooie technische vak.” 14
STO | Rik Schuurman Morrenhof-Jansen installatiebedrijven
De krapte op de arbeidsmarkt is enorm. Installateurs krijgen openstaande vacatures lastig ingevuld. Daarom besteedt MorrenhofJansen installatiebedrijven veel aandacht aan de toekomst van jongeren in de techniek. “De verbinding van onderwijs en het bedrijfsleven is hierbij belangrijk, om zo de toekomst van technische beroepen veilig te stellen. Daarom proberen wij zoveel mogelijk onze krachten te bundelen, met andere bedrijven en het onderwijs, en zetten we volop in op promotie van ons mooie vak,” vertelt Rik Schuurman, HR-adviseur van Morrenhof-Jansen.
Morrenhof-Jansen is een totaal installateur en met zo’n 300 medewerkers is het bedrijf door de jaren heen uitgegroeid tot een middelgroot installatiebedrijf. Zowel de zakelijke als particuliere markt wordt bediend met een totaal installatiepakket van elektra, CV en klimaatbeheersing tot luchtbehandeling en zwembadtechniek. Van ontwerp tot realisatie. “Duurzaamheid is de laatste jaren een steeds belangrijker onderwerp geworden.”, vertelt HR manager Rik Schuurman. “Zo zie je een enorme toename van zonnepanelen, warmtepompen en domotica en moet nieuwbouw aan strengere vastgestelde isolatiewaardes voldoen.” De steeds vernieuwende technieken en het schreeuwende personeelstekort vroeg om een andere kijk op de toekomst. In Sterk Techniekonderwijs vond Morrenhof-Jansen een fijne samenwerkingspartner. “Je wilt je gezamenlijke passie voor het technische vak delen. Wij hebben de kennis, maar zijn geen onderwijzers. Docenten daarentegen kunnen onze kennis perfect vertalen naar de jeugd.”
UIT DE BUURT Het regionale aspect van Sterk Techniekonderwijs vinden ze bij Morrenhof-Jansen erg belangrijk. “Het werkt plezierig. Niet alleen spreek je elkaars taal, je deelt ook dezelfde mentaliteit. Samen de schouders eronder en gewoon aan de slag gaan.” Rik denkt dat regionaal samenwerken voor alle partijen een win-win situatie is. “De opleiding gebruikt bedrijfskennis voor het lesgeven, de leerling brengt dat in de praktijk bij een bedrijf naast de deur en het bedrijf krijgt een leerling met gewenste kennis, die daardoor zicht heeft op een baan in de buurt. Op deze manier heb en houd je de jeugd binnen je regio.”
SAMENWERKEN LOONT Morrenhof-Jansen heeft dan ook met enthousiasme meegewerkt aan het ontwikkelen van het keuzevak Duurzame Energie. “Het bedrijfsleven loopt qua ontwikkelingen altijd iets voor op het onderwijs. Hoe mooi is het dan dat je die kennis deelt. Bedrijven kunnen het onderwijs daar perfect in ondersteunen.” Het kost misschien wat aanpassingsvermogen, maar hij gelooft zeker dat uiteindelijk iedereen daar de vruchten van plukt. “Natuurlijk! Als bedrijf weet je wat je nodig hebt. Met het helpen ontwikkelen van een keuzevak vertaalt het onderwijs dat naar lesstof. De leerling die vervolgens stage komt lopen heeft dus de kennis die wij als bedrijf nodig hebben. Daarmee is hij direct van toegevoegde waarde. Niet alleen voor ons fijn, maar je kunt je voorstellen hoe motiverend dat voor zo’n leerling is.”
ZICHTBAAR WORDEN Samenwerken betekent wel dat ondernemers er tijd en energie in moeten steken. Niet alleen in een adviserende rol naar het onderwijs, maar ook door de deuren open te zetten voor bedrijfsbezoeken en stages. Op die manier kan je inzichtelijk maken welke techniek je in huis hebt. Rik denkt dat het aanbieden van stageplekken hierbij kan helpen. “Wij proberen leerlingen een langere periode aan ons te binden, zo kunnen wij een zo goed mogelijk beeld geven van onze werkzaamheden en ons vakgebied. Ik geloof echt dat je jongeren enthousiast kunt maken door te doen in plaats van ze voornamelijk te laten leren. Dat kan betekenen dat je meer praktijktijd aanbiedt of stageuren uitsmeert over een langere periode. Zodat leerlingen de tijd krijgen om langduriger mee te lopen. Op die manier schets je een realistisch beeld van wat het werk inhoudt”, aldus Rik.
TOEKOMST IN DE TECHNIEK Als het aan hem ligt, blijft het daar niet bij. Hij zou ook graag binnen de meer theoretische opleidingen, zoals HAVO en VWO een toename van praktijkonderwijs zien. “Er is zoveel mogelijk binnen de installatietechniek en er zijn zulke mooie toekomstperspectieven. Ook voor die leerlingen.” Hij lacht. “Als we samen zo enthousiast door gaan als nu, kunnen er nog prachtige initiatieven ontstaan.” 15
STO | Ellen Sonnemans Heutink
worden hierbij geconfronteerd met verschillende perspectieven. Ze worden uitgedaagd om anders te denken om met de kaart aan de slag te kunnen gaan. Je hoeft dus als leerkracht niet alles te weten. Starten met techniekonderwijs is eigenlijk een kwestie van gewoon doen.” Ze benadrukt wel dat het belangrijk is om kinderen een zo rijk mogelijke leeromgeving aan te bieden, waarin ze met de challenge vraag aan de slag kunnen gaan.
LOKAAL VAN DE TOEKOMST Laat techniek nou heel geschikt zijn om zo’n rijke leeromgeving in te richten. “Wij noemen het ook wel het Lokaal van de Toekomst.” Hoe meer materiaal er beschikbaar is voor kinderen om mee te werken, hoe beter het is. Het is volgens Ellen belangrijk om zowel hightech als lowtech materiaal aan te bieden. “Bij hightech moet je vooral denken aan Bee-Bots, MakeBlock, Lego en Robotica. Maar ook karton, soldeerbouten en houtzagen mogen niet ontbreken in een rijke leeromgeving. Natuurlijk moet je de kinderen wel eerst de kennis aanbieden; hoe gebruik je welk materiaal. Maar als je ze als leerkracht dan vervolgens een uitdaging geeft, gaan ze die vol overgave aan.”
FANTASTISCH CONCEPT Het door het Sterk Techniekonderwijs gelanceerde W&T loket, is volgens Ellen een gouden greep.
Ontdekken, groeien en leren. Als kind doe je niet anders. Daarom is het zo belangrijk om al op de basisschool kennis te maken met techniek. Heutink is daarbij een belangrijke partner als het gaat om educatief materiaal. Ellen Sonnemans, onderwijsadviseur bij Heutink helpt basisscholen bij alle vraagstukken op het gebied van onderwijs. Zelf komend uit het basisonderwijs snapt ze heel goed dat met de toenemende vraag naar techniekonderwijs angst en onwetendheid soms regeren. Dat probeert ze weg te nemen door met directie en leerkrachten in gesprek te gaan over hoe je technieklessen op een makkelijke manier kunt vormgeven en hoe ze Wetenschap en Techniek kunnen implementeren in het bestaande onderwijs. Ze denkt dat je kinderen al op jonge leeftijd zonder al te ingewikkelde lesmethoden kunt voor bereiden op de continue veranderende maatschappij doordat ze van nature nieuwsgierig zijn. “Kinderen zijn altijd bezig met het hoe en waarom. Als je op die jonge leeftijd al inspeelt op die ontdekkende houding, dan help je ze hun talenten ontwikkelen.”
UITDAGING GEACCEPTEERD De zogenoemde Challengekaarten zijn een mooi voorbeeld van hoe je spelenderwijs techniek implementeert. “Het hoeft niet zo moeilijk te zijn”, zegt Ellen. “Een Challengekaart bevat altijd een hoe-vraag binnen een rijke en betekenisvolle context. Kinderen 16
“Het is echt een uniek concept. Scholen krijgen de kans om op deze manier eerst eens bepaalde lesmaterialen te proberen. Zo kunnen ze bekijken of het past binnen hun technieklessen voordat ze daadwerkelijk materialen aan moeten schaffen.” Nagenoeg alles op het gebied van techniek kan door Heutink aan het W&T loket geleverd worden. “Wat ik geweldig vind, is dat het W&T loket ook voorziet in lessuggesties en workshops. Zo geef je de leerkrachten handvatten om met het leenmateriaal aan de slag te gaan.”
INSPIRERENDE SAMENWERKING De fijne samenwerking tussen Sterk Techniekonderwijs en Heutink ziet Ellen als een mooie wisselwerking, waarbij de één inspireert en de ander er op in speelt. De W&T Uitmarkt vindt ze daar een mooi voorbeeld van. Tijdens deze onlangs georganiseerde pilotmiddag was er volop ruimte om met diverse partijen in gesprek te gaan en om basisscholen te inspireren door nieuwe dingen te laten zien en te laten ervaren. “Dat was door de samenwerking een fantastisch en verbindend concept.” Het valt Ellen op dat in deze regio scholen al echt actief bezig zijn met techniek. De één wat meer dan de ander, maar over het algemeen zijn de meeste basisscholen al behoorlijk ver met het aanbieden van de gewenste rijke leeromgeving. Door samen met VO/HBO/UNI te kijken naar wat wenselijk is op de arbeidsmarkt, denkt Heutink goede keuzes in het aanbod te maken om zo voor een doorgaande lijn in het onderwijs te zorgen. Te beginnen bij het begin: het basisonderwijs.
Sterk Techniekonderwijs (STO) Noordoost-Overijssel stimuleert sterkt, aantrekkelijk en innovatief techniekonderwijs door een breed scala aan activiteiten te organiseren. “Hiermee willen we leerlingen enthousiast maken voor een technische opleiding en beroep”, aldus Wendy Koehorst, relatiebeheerder STO. Overal om ons heen is techniek. Het wordt steeds belangrijker in onze samenleving. “Vanuit mijn rol zorg ik voor een goede samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs. De ontwikkeling van het W&T Loket was een mooie mijlpaal, want hierdoor krijgt in het primair onderwijs Wetenschap & Technologie steeds meer plek. Een online plek waar dit overzichtelijk weergegeven staat is dan enorm handig. We willen basisscholen hiermee ontzorgen bij de invoering van Wetenschap & Technologie. We werken samen met het bedrijfsleven, leveranciers en onderwijspartners om een zo compleet mogelijk palet te presenteren.
mogelijkheden hiervan bekijken en uittesten”, aldus Wendy. “De leveranciers van de W&T-materialen gaven erbij workshops en inspiratiesessies. Ook was er volop de ruimte om zelf aan de slag te gaan en konden we ons handige uitleenloket duidelijk presenteren. Deze markt willen we jaarlijks terug laten komen, waardoor we alle leerkrachten elk jaar weer kunnen inspireren met de nieuwste materialen en ontwikkelingen. Zo ondersteunen we basisscholen met het implementeren van W&T-activiteiten in hun eigen school.”
ZELF LATEN ERVAREN “Het doel van de inzet van STO is om leerlingen al vroeg te interesseren voor technologie”, vertelt Wendy Koehorst. “Dat doen we door ze zelf te laten ervaren hoe leuk, uitdagend en veelzijdig de wereld van techniek en technologie is. Hiervoor bieden we onder andere workshops, trainingen en events aan, voor zowel leerkrachten als kinderen van de basisscholen. Deze hebben we samengevat in een handig overzicht op de website.“
W&T UITMARKT Dit jaar hebben we voor het eerst een uitmarkt georganiseerd met de intentie deze jaarlijks te herhalen. “Door deze informatiemarkt kon men echt even de materialen en de 17
17 JUNI 18 JUNI 2022
INNOFUTURE HARDENBERG
Maar dan wel op een niet-commerciële manier. Eén van Linda’s absolute voorwaarden. Het moest een evenement worden wat voor iedereen toegankelijk zou zijn, jong én oud. Een andere voorwaarde was dat het lokaal moest blijven. Een samenspel tussen onderwijs, ondernemers en overheid binnen de regio. Contacten werden gelegd, ideeën werden gedeeld en de energie stroomde. Innofuture was geboren.
AANRAKEN MOET! Wie Innofuture bezoekt ontkomt er niet aan. Aanraken, voelen en doen. Want hier staat het beleven van techniek centraal. Linda lacht: “Het is verboden om nergens aan te komen. Dat is zo leuk om te zien! Zo ben je rechts aan het lassen en sta je links door een hololens te kijken. Vervolgens ga je met een hamer in je hand aan de slag en even verderop rol je met een robot over de grond.”
“Het is verboden om nergens aan te komen.” Ze vindt het belangrijk om het tweedaagse durende evenement zo breed mogelijk te trekken en alles op het gebied van techniek te laten zien, zowel hightech als harde techniek. “Absoluut! Die mix is nodig om een zo volledig mogelijk beeld van techniek te laten zien. Wat is techniek nou eigenlijk? Maar ook: welke opleiding of welk profiel moet je kiezen als je met een bepaalde techniek wilt werken? Zo laten we ook altijd projecten van studenten zien. Zij zijn er supertrots op en enthousiasmeren op die manier de kinderen ook weer.” 18
KIEZEN VOOR TECHNIEK Innofuture mikt op basisschoolleerlingen uit groep 7/8 en eerstejaars leerlingen in het Voortgezet Onderwijs. “Dat zijn de kinderen die voor een keuze staan”, vertelt Linda. “Die wil je dus graag met techniek in aanraking laten komen. Maar vergeet de ouders ook niet!” Linda heeft gemerkt dat met name de moeders een heel bepalende factor kunnen zijn in de keuze die kinderen maken. Ze lacht: “Die hebben vaak niet veel met techniek of ze hebben er een heel verkeerd beeld van. Die moeten we dus laten zien hoe veelzijdig techniek is. Welke mooie opleidingen en bedrijven er juist allemaal in deze regio zitten.” Dat niet alles in twee dagen te vangen is, daar is Linda van overtuigd. Daarom vindt ze het belangrijk om Innofuture niet als iets eenmaligs te zien, maar als een jaarlijks terugkerend evenement. “De wereld van techniek verandert voortdurend. Door jaarlijks terug te komen, kan je steeds andere en nieuwe dingen laten zien.”
GEEN KWESTIE VAN FLYEREN De meeste lokale bedrijven vinden het initiatief prachtig en willen graag mee werken, maar Linda heeft gemerkt dat ze het ook vaak spannend vinden. Meewerken aan Innofuture daagt ze uit om hun bedrijf te laten zien en tegelijkertijd een raakvlak met kinderen te creëren. Want op dit belevingsevenement moeten zij wel wat kunnen doen. “Nee, alleen een flyertje neer leggen is verboden”, schaterlacht Linda. “Het mag wel, maar dan alleen naast een leuke activiteit! Je moet techniek tastbaar maken voor de kinderen.” Ze is zich ervan bewust dat niet elk bedrijf beschikt over een creatieve afdeling communicatie. “Dan is het fijn voor ze dat we graag mee denken over hoe en wat ze kunnen laten zien op Innofuture.”
HALLO HARDENBERG! Nadat het evenement twee keer met groot succes in Emmen werd georganiseerd, was ook Hardenberg aan de beurt. Voor Linda heel vanzelfsprekend. “De contacten lagen er al. En met zoveel mooie bedrijven en sterke opleidingen in de regio wist ik gewoon dat het hier ook ging lukken!” De planning was om het laatste weekend van november 2021 de Evenementenhal om te toveren tot een waar techniekwalhalla. Met bijna vijftig enthousiaste bedrijven en instellingen èn ruim 1800 aangemelde zeven- en achtstegroepers zou het een spektakel gaan worden. Helaas bleek Corona zelfs sterker dan techniek, dus werd besloten om het evenement vooralsnog af te blazen. Echter, van uitstel komt in dit geval geen afstel. Als alle partijen groen licht hebben gegeven hoopt Linda 17 en 18 juni 2022 toch echt met Innofuture naar Hardenberg te komen.
STO | Linda Meijer INNOFUTURE
Innofuture, de plek waar techniek tot leven komt! 19
Okt. 2019 • Opening Techzone Vechtdal College Hardenberg
Okt. 2019 • Kick-off STO Noordoost Overijssel
Nov. 2019 • Opening Techlab Vechtdal College Ommen IMPLEMENTATIEFASE V.A. 01-01-2020 Jan. 2020 Jun. 2020 • Opening Techniekloods Vechtdal College
• Kick-off activiteiten basisonderwijs Jun. 2020 • Samenwerking Vechtdal - Alfa college T&L
Sept 2020 • Start nieuw keuzevak Duurzame Energie
Okt. 2020 • Techniekaanbod op basisscholen • Workshops, gastlessen,
Okt. 2020 • Lancering website W&T-loket voor PO
programmeerevents etc Mei 2021 • Landelijke Erkenning keuzevak
Juni 2021 • Landelijke Erkenning keuzevak Circulair en Duurzaam bouwen
Elektrische Voertuigen Jul. 2021 • Opening W&T-uitleenloket
Sept. 2021
voor technieklessen PO
• Start Nieuw keuzevak Elektrische Voertuigen; • Start Nieuw keuzevak Industriele Robotica • Start Nieuw keuzevak Circulair en Duurzaam bouwen
Okt 2021 • Tech & Media Lab Greijdanus Hardenberg • W&T-Uitmarkt voor leerkrachten PO
ACTIVITEITEN RESTERENDE SUBSIDIEPERIODE Jun 2022 • Innofuture Hardenberg
Jan 2022 - dec 2024 • Intensivering van gastlessen en bedrijfsbezoeken • Doorlopende leerroutes vmbo-mbo • Verkenning inzet van hybride docenten/praktijkopleiders • Techniekonderwijs in de Nieuwe Leerweg • Techniek en Innovatief Vakmanschap • Techniek trainingen en cursussen • Media Campagne ‘Je maakt het in de regio’
20
STO NOO heeft landelijke primeur: Keuzevak Elektrische Voertuigen Het Vechtdal College stond aan de wieg van het keuzevak Elektrische Voertuigen. “Het doel van Sterk Techniekonderwijs was om met name de inhoud van de techniekprogramma’s innovatief en duurzaam te maken en modern onderwijs aan te bieden. Met het oog daarop vonden we dat wij, zeker binnen de afdeling Mobiliteit & Transport, dan ook het werken met een elektrische voertuig moesten kunnen aanbieden aan leerlingen. Omdat daar landelijk geen programma voor was, hebben wij hier zelf een keuzevak voor ontwikkeld. Daar hebben we een lesmethode bij geschreven en passend materiaal bij gezocht.” Deze lesmethode is ondertussen officieel opgenomen en wordt landelijk uitgerold. “Er zijn inmiddels heel veel scholen die dit keuzevak aanbieden en dit keuzevak ook op hun lijst hebben staan waarbij ze dus gebruik maken van lesmateriaal wat wij hier ontwikkeld hebben. Ja, dat is toch wel iets om trots op te zijn.”
laten werken. Het mooie van zo’n leermodel is, is dat deze met een veilige spanning werkt, zodat leerlingen alle metingen die ook in het echt gebeuren, op een volledig veilige manier toch kunnen leren.” Vervolgens leverde Volkswagen dealer Pouw een elektrische Smart en werd er in samenwerking met Bleeker & de Jong een hybride Volkswagen Golf op het techniekplein geparkeerd. Allemaal innovatief lesmateriaal waar leerlingen naar hartenlust mee kunnen werken. Al is dat volgens Jan niet het enige wat het keuzevak inhoudt. Hij vertelt: “Het is
DE KRACHT VAN REGIONAAL SAMENWERKEN Met de komst en ontwikkeling van Sterk Techniekonderwijs waren er in de autotechniek al snel een aantal bedrijven in de regio die aangaven graag te willen samenwerken. Mede door de warme connecties tussen techniekdocenten en deze bedrijven resulteerde dat in geweldig praktijkmateriaal op het Techniekplein. Zo werd er via Pon, importeur van Volkswagen, een complete elektromotor als leermodel aangeschaft. “Elektrische voertuigen werken allemaal met een hoogspanning, wat natuurlijk levensgevaarlijk is. Daar kan je leerlingen niet mee
in verband met COVID nu nog lastig te realiseren geweest, maar we proberen met de leerlingen die het keuzevak volgen, natuurlijk ook op bedrijfsbezoek te gaan en eens een gastles te krijgen bij één van de bedrijven die bij het keuzevak passen. Zo biedt je als opleiding wel het complete plaatje.” 21
“Uitdaging en probleemoplossend werken, dat is wat techniek mooi maakt”
22
Het is voor leerlingen niet makkelijk om keuzes binnen hun opleiding te maken. Niet iedereen heeft al een duidelijk toekomstbeeld van zichzelf. Wat wil je later worden en welk profiel moet je dan kiezen? Iets waar je goede cijfers op haalt? Of juist iets wat je leuk vindt? Een goed gekozen profiel is natuurlijk belangrijk voor een vervolgopleiding. Voor de 16-jarige Rick Gritter uit Linde was dat niet anders. De techniek, dat was wel duidelijk, maar ook hij vond het nog best lastig om in het 3e leerjaar Basis op het Vechtdal College een definitief profiel te kiezen. Na een aantal weken snuffelen, waarbij hij van alle profielen een beetje mee kreeg, koos hij uiteindelijk voor het profiel PIE (Produceren, Installeren, Energie). “Dat vond ik toch wel het leukst.” Vergeleken bij de andere profielen was PIE voor hem het meest uitdagend. “Dat was in mijn keuze heel belangrijk, die uitdaging. Binnen PIE heb je bijvoorbeeld Elektrische Installatie, dat vind ik hartstikke interessant. Je wordt steeds weer uitgedaagd om problemen op te lossen. Niet altijd makkelijk, maar daar leer je wel van.”
KEUZEVAK INDUSTRIËLE ROBOTICA Nadat PM Bearing uit Dedemsvaart vorig jaar een uitermate boeiende gastles robotica verzorgde, is Industriele Robotica als keuzevak opgenomen in het techniekprogramma. Docent PIE Wouter Bos vertelt: “Dit keuzevak bestaat uit drie modules met zowel theorie als praktische opdrachten. In de eerste module maken leerlingen kennis met Industriële Robotica. Hierbij hoort ook het bedrijfsbezoek (helaas nu door corona niet doorgegaan) om een beeld te krijgen van hoe men robotica in een bedrijf toepast. Als praktijkopdracht maken de leerlingen zelfstandig een simpel programma voor de Cobot. In module 2 volgen leerlingen een online lessenserie waarin ze kennis maken met de vele mogelijkheden die de robot geeft. Module 3 is de afsluitende module. Hier programmeert de leerling een zelf ontworpen programma, waar pick&place opdrachten, het palletiseren en het optimaliseren van het proces inzitten. Kortom, een boeiend en veelzijdig keuzevak!”
PROGRAMMEREN KAN JE LEREN Met veertien keuzevakken vond Rick het best moeilijk om er vier te kiezen. Met hulp van zijn docent en met het oog op de toekomst koos hij uiteindelijk voor Industriële Robotica, Domotica en Automatisering, Verspaningstechnieken en CNC Technieken, waarbij zijn voorkeur zonder twijfel uit gaat naar Robotica. “Ik houd heel erg van programmeren, het zorgt voor rust in mijn hoofd. Ik was dus heel blij dat Robotica er bij stond”, aldus Rick. Samen met nog twee andere leerlingen volgt hij dit nog maar net ontwikkelde keuzevak dan ook met veel plezier. Naast dat programmeren hem rust geeft, houdt hij ook van de uitdaging die er in zit. Rick lacht: “Als je er niks van weet, dan is Robotica best wel ingewikkeld. Maar ik vind het een uitdaging. Daar houd ik van. Een robot zo programmeren dat hij precies doet wat ik hem vertel. Je kunt hem bijvoorbeeld heel precies dingen laten opstapelen of producten telkens op dezelfde manier op een lopende band laten leggen. Op school doe ik dat in het klein, maar zo werkt het in een bedrijf natuurlijk in het groot. Dat is wel gaaf.” Rick vind het een prettige bijkomstigheid dat Robotica praktijkgericht is. Hij denkt dat al doende leren veel meer oplevert. “Voor mij wel. Ik leer veel meer door bezig te zijn, door dingen uit te proberen en te ontdekken.”
VAN JE HOBBY JE WERK MAKEN Mede door COVID zijn bedrijfsbezoeken en gastlessen (nog) niet doorgegaan. “Heel jammer”, vindt Rick. “Ik denk dat het niet alleen leuk is, maar ook dat je van een gastles veel kunt leren. Dat komt altijd van pas.” Hij gaat vooralsnog wel op stage dit jaar en daar heeft hij zin in. Het bedrijf waar hij naar toe gaat werkt ook met Robotica en Rick mag tijdens zijn stage aan het werk met de robot. “Dan kan ik de dingen die ik in het keuzevak geleerd heb direct in de praktijk gebruiken. Het is fijn dat je er al iets van weet.” Zijn vervolgopleiding is inmiddels gekozen, Rick gaat de ICT in. Niet zo gek natuurlijk als programmeren je hobby is. En uiteindelijk is er niets mooier dan van je hobby je werk kunnen maken!
STO | Rick Gritter Leerling Vechtdal Basis met keuzevak Robotica
23
“Ontwikkelen vanuit je regio, daar ligt de kracht”
te maken zijn, is er inmiddels al heel wat werk verzet. “Hier in Noordoost-Overijssel zijn de afgelopen tijd al mooie dingen ontstaan. Dat is echt het resultaat van samen willen werken. Niet alleen tussen onderwijs en ondernemers, maar ook de samenwerking onderling tussen de grote en kleinere scholen is prachtig om te zien. Denken in de wij-vorm, in plaats van de ikvorm”, aldus Adriaan. “Transparantie is belangrijk. En altijd het gezamenlijk doel voor ogen te houden. Dat het dan uiteindelijk een succesverhaal wordt, dat is natuurlijk fantastisch.”
ONDERWIJS OP MAAT Het realiseren van keuzevakken is volgens de ondersteuner ontzettend belangrijk. “De opzet voor keuzevakken is landelijk gezien nagenoeg gelijk. Maar de ontwikkeling hiervan per regio, op basis van je eigen omgeving, dat is belangrijk. Zo zorg je voor onderwijs wat naadloos past binnen je regio.”
STO | Adriaan de Graaff Landelijke STO ondersteuner
Komend van onder de rivieren, maar de blik gericht op de regio’s boven de rivieren. Adriaan de Graaff is strategisch ondersteuner voor Sterk Techniekonderwijs voor de regio NoordoostOverijssel. In zijn rol als ondersteuner brengt hij discussies op gang, denkt hij mee en draagt hij voorbeelden aan. Alle partijen op een succesvolle manier samenbrengen, dat vindt hij belangrijk. Is het onderverdelen van Sterk Techniekonderwijs in regio’s slim? Adriaan weet dat wel zeker. “Werken met verschillende regio’s met elk hun eigen karakter en expertises, dat is de kracht van Sterk Techniekonderwijs.” Hij benadrukt dat die kracht voornamelijk vanuit de diversiteit komt. “Zo ligt in een waterrijke regio de focus vooral op nautische techniek, terwijl in het Noord Oosten de focus heel anders ligt. Zo kun je onderling elkaars ideeën en technieken uitwisselen. Een bijzonder voorbeeld is Assen, waar nagenoeg helemaal geen techniekonderwijs was. Door kennis te delen is daar door Sterk Techniekonderwijs een technische loods gecreëerd, waarin leerlingen kunnen werken en leren. Dat zijn prachtige voorbeelden van hoe sterk de kracht van samenwerking is.”
VAN ‘IK’ NAAR ‘WIJ’ Waar in de eerste fase van Sterk Techniekonderwijs de nadruk lag op het verbeteren van bestaande leermiddelen gaat het nu vooral om verbinden, samenwerken en verbeteren van technische kwaliteit van VMBO en Samenwerken. Plannen tot uitvoer brengen. Ondanks dat er nog genoeg verbeteringen 24
Door bedrijven mee te laten helpen met de invulling van een keuzevak, creëert men onderwijs op maat. Bedrijven weten wat ze op termijn nodig hebben, onderwijsinstanties kunnen met die informatie vervolgens aan de slag. “De grootste fout uit het verleden is dat we dachten voor iedereen hetzelfde onderwijs aan te moeten bieden. Daar hebben we van geleerd dat je op die manier juist de leerling verliest. Hij of zij moet zich voor kunnen stellen dat hetgeen hij leert in zijn eigen omgeving toepasbaar is.”
TECHNIEK ZICHTBAAR MAKEN Adriaan gelooft in het beeldend maken van techniek voor leerlingen. “Duidelijk maken wat er allemaal op technologisch gebied mogelijk is én ze overtuigen van het feit dat we, ondanks automatisering, echt nog mensen nodig hebben. Die robotarm werkt alleen als er gekwalificeerd personeel is om hem te programmeren en te besturen.” Naast het realiseren van keuzevakken, is er natuurlijk meer nodig. Sterk Techniekonderwijs stimuleert bedrijven ook zichtbaarder te worden door het verzorgen van gastlessen en het zichzelf aanbieden als stageplek. “Je moet die zaken combineren. Het helpt bedrijven om leerlingen te laten zien met welke technologieën er bij hen gewerkt wordt en welke mooie ontwikkelingen er allemaal zijn.”
BLIK OP DE TOEKOMST Alhoewel er in een relatief korte periode al veel positieve resultaten geboekt zijn, liggen er nog genoeg uitdagingen en wensen voor de aankomende jaren. Adriaan vertelt: “Niet alleen het schrijnend tekort aan personeel bij installatiebedrijven en in de industrie heeft onze aandacht. Met de ontwikkeling van kwalitatief sterker onderwijs, krijg je vanzelfsprekend ook te maken met een tekort aan technisch onderwijzend personeel. Dat is dus zeker ook een aandachtspunt waar absoluut nog winst te behalen valt.” Daarnaast heeft COVID-19 ook in de technische wereld zijn sporen achtergelaten. “Met name de georganiseerde evenementen en fysieke bezoeken, daar hebben ook wij op in moeten leveren.” Maar, zo zegt Adriaan: “Uiteraard blijft dat allemaal op de planning staan en hopen we elkaar aankomend jaar in welke hoedanigheid dan ook, weer vaker te kunnen treffen.”
STO | Cindy Elsman Gemeente Hardenberg
Techniekagenda gemeente Hardenberg Samen met verschillende onderwijsinstellingen, bedrijven en andere partners werkt de gemeente Hardenberg aan een Techniekagenda. Deze agenda gaat over een duurzaam, dekkend en kwalitatief sterk technisch onderwijs. Om zo de in- en doorstroom van leerlingen in het technisch beroepsonderwijs te vergroten en de voorbereiding op het (regionaal) technisch bedrijfsleven te verbeteren. ‘’Er blijft een enorm tekort aan technische vakmensen. Ook voor Hardenbergse bedrijven is het van groot belang dat er meer jongeren voor een technische studie kiezen’’, aldus Cindy Elsman. TOEKOMSTBESTENDIG TECHNIEKONDERWIJS Vanuit Techniekagenda in de gemeente Hardenberg wordt het onderwijs samengebracht met het bedrijfsleven, waarbij ervoor wordt gezorgd dat in ieder programma het enthousiasmeren van de jongeren voor techniek duidelijk terugkomt. Om de regio en industrie vitaal te houden, is het belangrijk dat er veel energie in dit onderwerp wordt gestoken. Techniekagenda Hardenberg werkt samen met verschillende scholen van het primair onderwijs, voortgezet onderwijs RTC en mbo in de regio. ‘’Binnen Techniekagenda is er nu een werken stuurgroep, waarbij we onderling activiteiten afstemmen en alle betrokkenen informeren. Zo is iedereen op de hoogte en kan er eventueel ook bij activiteiten worden samengewerkt.’’ De programma’s STO en Skills4future binnen Techniekagenda Hardenberg zijn als uitgangspunt genomen.
BETREKKEN & SAMENWERKEN ‘’Het programma van Sterk Techniekonderwijs in deze regio zorgt ervoor dat PO en VO scholen onderling meer samen gaan werken op het gebied van techniek. Dit zorgt ook voor een betere relatie met het bedrijfsleven. Door de samenwerking
wordt duidelijk wat ze van elkaar nodig hebben om uiteindelijk tot goede technisch geschoolde medewerkers te komen. Dit zorgt ervoor dat regio’s onderling een betere relatie ontwikkelen en zo ook van elkaar kunnen leren.’’, aldus Cindy Elsman. Zo binden en behouden we deze kinderen en jongeren in deze regio. ‘’Het begint namelijk al bij het basisonderwijs, waar de kinderen al van alles over het leven om hen heen leren. Sinds dit jaar is Wetenschap en Techniek dan ook een verplicht vak. Door de kinderen tijdens deze lessen in aanraking te laten komen met techniek, proberen we ze op jonge leeftijd al te stimuleren.’’
SKILLS4FUTURE Ook zijn er veel andere initiatieven, zoals Skills4future en Centre of Expertise Smart Sustainable Manufacturing. Deze programma’s zijn erop ingericht technisch personeel te binden en behouden. Binnen Skills4future wordt er bijvoorbeeld gewerkt langs drie programmalijnen: Opleidingsvernieuwing, Innovatie & Kennisdeling en Werving & Promotie. Op deze manier wordt er geanticipeerd op de geschetste transformaties voor de komende jaren. 25
STO | Vivian Kofflard Manager FABLAB
De wereld om ons heen verandert razendsnel. Digitalisering, het internet, als volwassenen kunnen we het maar amper bijbenen. Onze kinderen daarentegen groeien er mee op. Zij zijn al ontzettend eigen met alles wat digitaal is of wat met elektronica te maken heeft. Toch moeten we ze helpen met voorbereiden op datgene wat de steeds veranderende maatschappij en toekomst van hen vraagt. Maar hoe? Door mee te gaan in de ontdekkende en nieuwsgierige houding van kinderen die ze van nature hebben. Logisch dus, om juist daarop in te springen.
26
Techniekcursussen voor basisschoolleerlingen. Cultuurkoepel Hardenberg startte hier al in 2017 mee als zijnde buitenschoolse activiteit. Er bleek buitengewoon veel animo voor te zijn en de wens om techniekeducatie voor (basis)schoolkinderen aan te bieden groeide. De vraag was alleen hoe en waar. Tegelijkertijd kregen bibliotheken landelijk gezien een steeds sterkere maatschappelijke rol. Ook in Hardenberg. De bibliotheek in Hardenberg had de ruimte en FABLAB manager Vivian Kofflard de ideeën. Ze spraken een pilot van twee jaar af om te kijken wat er zou gebeuren en FABLAB Hardenberg was een feit.
SAMEN DE HANDEN ER OM HEEN Bij FABLAB draait het om ontdekken en zelf doen, waarbij de 21-eeuwse vaardigheden centraal staan. Vaardigheden en eigenschappen die kinderen nodig hebben bij de beroepen van de toekomst. In eerste instantie begon Vivian met het organiseren van een tweedaags event. Dat er animo was wist ze, maar de formule bleek zo succesvol dat ze niet anders kon dan uitbreiden. “De eerste dag hadden we vooral de overheid, ondernemers en het onderwijs uitgenodigd. Daar ontstonden zulke leuke gesprekken en iedereen was zó enthousiast. Toen we de tweede dag voor de inwoners open waren, zagen we al die gezichten weer terug. Toen wisten we dat we op de goede weg zaten”, vertelt Vivian lachend. Tegelijkertijd wist ze ook, wilden ze als FABLAB kunnen voortbestaan, dat iedereen er de handen om heen moest leggen. Zowel de overheid, als het onderwijs en de ondernemers.
“Kinderen helpen om ze voor te bereiden op een toekomst vol techniek”
EDUCATIEF PROGRAMMA Zo kwam ze in gesprek met Sterk Techniekonderwijs. Terwijl de landelijke focus meer gericht is op het voortgezet onderwijs, leefde in deze regio de wens om al binnen het basisonderwijs leerlingen met techniek in aanraking te laten komen. Met datzelfde doel voor ogen ontwikkelden ze samen een educatief programma. Lessen waarbij de output een technisch product is, maar wat tegelijkertijd aansluit bij zaakvakken, zoals aardrijkskunde of biologie. Dat kunnen micro bits zijn, waarmee je eindeloos kunt variëren tot Lego We-Do en lessen met een 3D printer. “Het is fantastisch dat Sterk Techniekonderwijs Noordoost Overijssel het bij het primair onderwijs aanpakt, dat zij ook inzien dat het daar begint. Samen streven we naar een soort technologische basis voor basisschoolleerlingen, waar ze in het voortgezet onderwijs verder op door kunnen bouwen”, aldus Vivian.
SHOPPEN BIJ HET W&T LOKET Wetenschap- en technologieonderwijs is sinds 2020 een verplicht vak geworden op basisscholen. Niet altijd even makkelijk, denkt Vivian. “Techniek is niet vanzelfsprekend docenteigen. Door workshops op school aan te bieden, kunnen wij ze daarin ontlasten. Zo hoeven ze zich de technologiekennis niet eigen te maken, maar voldoen ze wel aan de eis voor
technologieonderwijs.” De workshops worden verzorgd door docenten die FABLAB zelf getraind heeft. Stuk voor stuk professionals met ervaring in lesgeven die hun kennis maar wat graag willen doorgeven. Ze roemt het W&T loket als perfecte partner in de samenwerking. “Het loket is echt ideaal. Scholen kunnen op deze manier eerst uitproberen of iets bij hun leeromgeving past. Die materialen sluiten aan bij onze workshops, die wij via het loket aanbieden.”
KLAAR VOOR EEN NIEUW JAAR Het streven is het ontwikkelen van zes verschillende lessen van negentig minuten op jaarbasis, welke beschikbaar zijn voor alle veertig basisscholen in de gemeente Hardenberg. Dat afgelopen jaar het doel, van 120 lessen niet behaald is, heeft alles met COVID-19 te maken, vertelt Vivian. “We waren helemaal klaar voor de start. De lessen waren ontwikkeld, de docenten getraind en toen brak COVID-19 uit. We hebben daardoor maar tien lessen op basisscholen kunnen verzorgen. Je snapt dat we dus staan te trappelen om aankomend jaar alle scholen wél te kunnen bezoeken. We hebben een docententeam klaar staan die dolgraag aan de slag wil om ons gezamenlijke doel, de jeugd in Hardenberg opleiden en behouden, te behalen.”
27
Dat de industrie met personeelstekort kampte, was in Dedemsvaart geen verrassing. PM Bearing, het Dedemsvaartse familiebedrijf gespecialiseerd in precisiemetaal, was al jaren actief om te proberen het onderwijs, zowel basis als voortgezet en hoger, te betrekken bij techniek. Op die manier hoopten ze de jeugd, maar ook leerkrachten en ouders, te kunnen laten zien wat (moderne) techniek inhoudt. Laten zien dat het saaie, seriematige werk door robots gedaan kan worden, zodat het mooie werk overblijft voor de mens.
PM is één van de grotere maakbedrijven in de regio Noordoost Overijssel. De meeste metaalbedrijven werken tot op de honderdste millimeter nauwkeurig, maar bij PM gaan ze nog een stapje verder. Hier wordt op maakproducten met toleranties tot op een duizendste van een millimeter gewerkt. Precisiewerk en ook daar zijn mensen hard nodig. Met de komst van Sterk Techniekonderwijs, dat de verbinding zoekt tussen onderwijs en ondernemers, ontstond er een prachtige samenwerking tussen het Vechtdal College en PM Bearing.
EERSTE STAPPEN De eerste stappen van die samenwerking zijn gezet tussen Jan ten Napel (projectleider STO NOO) van het Vechtdal College en Harald Prins (Productiemanager) van PM. Samen hebben zij een passende leeromgeving gecreëerd met lesmiddelen van deze tijd. Zo werden beurzen bezocht, robots geselecteerd en strategieën bepaald om de leeromgeving perfect aan te laten sluiten bij de praktijk(wensen) in de maakindustrie.
POSITIEF DAGLICHT STO | Irene Koopman & Aletta Snitjer PM Bearing Dedemsvaart
PM vindt het heel belangrijk om bij meer leerlingen en docenten een beter beeld te schetsen van techniek en de leerlingen de praktijk te laten ervaren. “We vinden het belangrijk dat de kant van techniek goed belicht wordt”, vertelt Aletta Snitjer, HR Adviseur bij PM Bearing. Samen met Irene Koopman (Werving & Selectie Externe Partijen) maakt ze zich er hard voor dat techniek in een positiever daglicht komt te staan. “We zien nog te vaak een vertekend beeld. Daarom willen wij graag laten zien dat techniek veel meer is dan timmeren of metselen en vuile handen. Hightech techniek, zoals bij ons, is heel precies en juist ontzettend schoon en clean werk.”
INSPIRERENDE GASTLESSEN Rondleidingen door het bedrijf, die organiseerden ze al. Om leerlingen te ondersteunen bij hun keuze voor de toekomst zijn 28
“Door robotica blijft het mooie werk voor mensen over” ze afgelopen jaar ook gestart met het aanbieden van gastlessen in Robotica op het Voortgezet Onderwijs. “Robin Praag, een enthousiaste en gedreven medewerker wilde dat avontuur wel aan gaan”, lacht Aletta. “Hij is een oud-leerling van het Vechtdal College en snapt de taal van de jeugd en de school. Met zijn enthousiasme en kennis weet hij de leerlingen te inspireren en laat hij ze met een meegebrachte robotarm (cobot) aan de slag gaan. Door de leerlingen zelf te laten programmeren, kunnen we laten zien hoe en welk werk een robot overneemt en dat het mooie werk voor de vakmensen overblijft.”
SAMEN VOOR VORM ZORGEN Zowel Aletta als Irene benadrukken dat het verzorgen van gastlessen slechts een onderdeel is van de samenwerking met Sterk Techniekonderwijs. “Wij zetten ook onze expertise in bij het verbeteren van het lesprogramma. In ons geval is dat met name gericht op Robotica. Zo lenen we onszelf uit om mee te kijken naar wat er nodig is. Dat kan van iets simpels zijn tot het aanschaffen van een machine. Samen komen we dan tot het beste lesmateriaal. Wij zetten voornamelijk uren en mensen in zodat het hele programma van Sterk Techniekonderwijs meer vorm gaat krijgen.”
RUIME BLIK HOUDEN De ambities richting samenwerken met het onderwijs zijn voor PM groter dan alleen het VMBO. Maar zoals bij zovelen, heeft ook hierin Corona een bepalende rol gespeeld bij het (nog) niet uit kunnen voeren van nieuwe plannen. Maar met een ruime blik op de toekomst hopen zij dat in het aankomende jaar meer te kunnen ontwikkelen. “Ik denk wel dat we al heel trots mogen zijn op de netwerken die we inmiddels al aan hebben gelegd”, aldus Irene. “We hebben echt wel ons steentje kunnen bijdragen om hier in de praktijk daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Daarnaast hebben een aantal plannen al vaste vorm en kunnen ze, zodra de mogelijkheden er weer zijn, zo uitgerold worden.”
29
Stichting Hibertad richt zich enerzijds op het bedrijfsleven en anderzijds op de jeugd om bewustwording over duurzaamheid en circulariteit te versterken. “Daarom trekken we graag samen op met Sterk Techniekonderwijs”, aldus Eberhard Dijkhuis. “Zij zetten zich ook in voor deze thema’s, met als doel leerlingen te interesseren voor techniek.” Bij de ontwerpwedstrijd ‘Tiny Office’ draaide alles om het optimaal benutten van de ruimte en bewuste keuzes te maken voor materialen. “Vanuit de stichting vinden we het mooi dat er zo veel leerlingen aan de slag zijn gegaan met deze opdracht. Weloverwogen maakten zij al belangrijke keuzes in zo’n schetsontwerp. De ‘bouw een Tiny Office’ is natuurlijk ook een knipoog naar deze coronaperiode.”
BIOBASED BOUWEN Eberhard vindt het belangrijk om samen met de jeugd ook goed na te denken over nieuwe manieren van bouwen. Bijna wekelijks wordt Eberhard Dijkhuis gebeld door studenten en 30
andere geïnteresseerden, omdat ze meer willen weten over duurzaam en circulair bouwen. “De circulaire economie kent twee kringlopen”, legt Eberhard uit. “Een technische en een biologische kringloop. De meeste bouwers die circulair willen bouwen, richten zich voor op de technische kringloop, (meestal op het recyclen). De biologische kringloop gaat om het gebruik van natuurlijke materialen. Daar zijn wij inmiddels al heel ver mee, we hebben veel kennis en lopen voorop in innovaties. Vaak gaat het hierbij om het toepassen van nieuwe bouwtechnieken en het gebruik van natuurlijke en hernieuwbare biobased bouwmaterialen, zoals hout of verschillende grassoorten.
Duurzaamheid begint eigenlijk bij ‘zo min mogelijk’
LEERLINGEN BOUWEN T I N Y OFFICE
Hibertad en Sterk Techniekonderwijs NOO werken al geruime tijd samen. Stichting Hibertad richt zich vanuit hun stichting op duurzaamheid en wil de jeugd graag bewust maken van de impact van duurzaam en circulair bouwen. Al meerdere jaren schrijven ze een challenge uit waar leerlingen van diverse ROC’s aan meewerken. De laatste opdracht was ‘ontwerp een Tiny Office waarin je ‘coronaproof’ kunt werken. Door de samenwerking met Sterk Techniekonderwijs gaan techniekleerlingen dit ontwerp ook écht bouwen.
TECHNOVA COLLEGE De winnaar van de challange werd Technova College, zij ontvingen de wisselbokaal en een prijs van de sponsor Oldenboom. Duurzaamheid begint eigenlijk bij ‘zo min mogelijk’, dus een kleiner gebouw en kantoor. Dit betekent automatisch minder materialen, minder energie en wanneer zo’n gebouw ook nog verplaatsbaar is, kan deze in de toekomst makkelijk van plek veranderen. Dat is ook duurzaam. Het ontwerp van de leerlingen van het Technova College speelde hier mooi op in. Op de parkeerplaats van Hibertad wordt het uiteindelijke model (als deze gereed is) geplaatst. Dit wordt ook écht een flexwerkplek. Omdat het project daadwerkelijk gerealiseerd gaat worden, moesten de leerlingen ook een bouwtekening opleveren. Dus ook over de juiste maatvoeringen was al nagedacht.
ONDERSTEL CARAVAN ALS BASIS VOOR TINY OFFICE Vanaf het najaar zijn leerlingen in het technieklokaal van het Vechtdal College ook al aan het bouwen aan het winnende ontwerp. “Het is gaaf om aan zo’n project te mogen werken met leerlingen”, aldus Koen Zuidema van het Vechtdal College Hardenberg. “We hebben eerst gezocht naar circulaire materialen. Zo is een caravanonderstel gevonden bij de lokale caravandealer en komen de balken en wanden via Ardesch. Deze materialen zouden anders worden weggegooid, maar zijn nu de basis voor het verder bouwskelet.” De leerlingen werken gedurende het hele jaar aan dit unieke project. “Je merkt bij de leerlingen het enthousiasme van dit project, want het bouwen van een daadwerkelijke office en met zo’n uniek ontwerp is natuurlijk een mooie klus. In ons moderne technieklokaal kunnen we daar gedurende de komende periode mooi uitvoering aan geven.”
31
Techniekplein Vechtdal College: ongekende mogelijkheden
STO | Jan ten Napel Programmamanager STO NOO
Vanuit zijn rol als coördinator van de techniekopleiding binnen het Vechtdal College, werd Jan ten Napel met zijn kennis en enthousiasme als perfecte projectleider voor Sterk Techniekonderwijs NOO ingezet. In deze rol is hij nauw betrokken bij alle ontwikkelingen op het gebied van technisch onderwijs. “Ik heb in mijn loopbaan altijd gezocht naar ontwikkeling in het onderwijs. Dus toen de directie van het Vechtdal College me benaderde om mee te werken aan Sterk Techniekonderwijs, voelde het als een logische stap om ja te zeggen”, lacht Jan. Hij schreef een plan en vroeg subsidie aan om techniek in deze regio te versterken. Het werd een plan voor zowel Hardenberg, alsook Ommen en Coevorden en daarmee stond de regio NOO op de kaart. “Door de subsidie van Sterk techniekonderwijs is er veel geïnvesteerd in het techniekplein van het Vechtdal College. “We hebben echt ongekende mogelijkheden, van simulatoren, nieuwste machines tot 3D printers!” 32
STO | Ewout Warringa Docent BWI T&T Epert extended reality (XR)
Ewout geeft techniek en technologie lessen op het Vechtdal College in Hardenberg en heeft een enorme passie voor extended reality (XR). Ewout heeft in 2018 de onderwijsprijs van Overijssel gewonnen met het project “HoloLens in de techniek. Ewout is altijd op zoek naar de mogelijkheden die augmented-, virtual reality biedt voor zijn lessen. Hij vindt het belangrijk dat de leerlingen van vandaag kennis krijgen van de technologie van morgen. “Tenslotte groeien we op in een wereld waarin technologieën elkaar steeds sneller op volgen en de leerling van vandaag zal in zijn loopbaan te maken krijgen met smartglasses, VR-meetings en en communicatie met hologrammen. Wat kun je met deze technologie vandaag de dag al in je les? Ewout laat je graag zien en ervaren hoe jij met extended reality aan de slag kan gaan en deze op een eenvoudige manier kan inzetten tijdens je les.” Maar hoe zet je nu de eerste stappen in de technologie? We hebben heel veel vakmensen bij ons op school die leerlingen daarmee kunnen begeleiden. Zo zijn er veel tools, leren we graag de huidige technologieën, maar breiden we vooral ook elke dag deze technologieën uit. Want wat de leraren zelf in de schoolbanken hebben geleerd, dat is inmiddels natuurlijk ook verder doorontwikkeld.
Zo is het Vechtdal College van Hardenberg al eens in de prijzen gevallen voor de lessen op het gebied van virtual reality en de HoloLens. Onlangs hebben ze nog de primeur om de school te zijn waardoor er les wordt gegeven over elektrische voertuigen (zie ook blz. ,,). Een vooruitstrevende school kan je het Vechtdal College gerust noemen. “In het Vechtdal College van Hardenberg vinden we het belangrijk dat we onze kennis delen, maar vooral dat we onze leerlingen voldoende bagage meegeven om te (over) leven in de wereld van overmorgen. Dat betekent dat we samen met andere scholen, zoals we dat in Sterk Techniekonderwijs NOO doen, over grenzen heen blijven kijken en vooral onszelf blijven uitdagen en ontwikkelen. We blijven daarbij kijken naar de wereld om ons heen, nemen de leerlingen mee in deze wereld en laten ze in aanraking komen met het bedrijfsleven. Want hoe dichter we bij deze werkelijkheid komen, des te mooier de leerlingen waarschijnlijk techniek ervaren. Zo verbinden we theorie met de praktijk. Met natuurlijk als uiteindelijk doel dat we meer jongeren kunnen opleiden voor het technische vak en dat ze in de regio blijven wonen en werken.
33
STO heeft het bedrijfsleven hard nodig om de plannen tot een succes te maken, veel bedrijven en opleidingscentra hebben zich reeds aangesloten bij Sterk Techniekonderwijs. Zet ook uw bedrijf op de kaart en sluit u aan bij de STO regio Noordoost Overijssel.
BETROKKEN SCHOLEN EN INSTELLINGEN STO NOO Sterk Techniekonderwijs is een samenwerking tussen veel verschillende partners. Samen willen we ervoor zorgen dat leerlingen op jonge leeftijd enthousiast gemaakt worden voor een technische opleiding of beroep. • Vechtdal College Hardenberg, Ommen en Dedemsvaart • Greijdanus Hardenberg • De Nieuwe Veste Hardenberg • De Zeven Linden Dedemsvaart • De Ambelt Hardenberg • Pro De Maat Ommen • Pro Hardenberg • Alfa College • RTC
34
SAMENWERKING MET
BEDRIJVEN IN DE REGIO
Nathalie Schoo Nathalie is vanaf maart 2022 als relatiebeheerder voor het bedrijfsleven in dienst bij Sterk Techniekonderwijs. Zij is uw contactpersoon als het gaat om bijvoorbeeld het geven van gastlessen, werkbezoeken of bijvoorbeeld andere activiteiten. Bel haar gerust haar gegevens zijn; • Mobiel: 06-23683286 • Email: N.Schoo@vechtdalcollege.nl
35
Colofon Dit is een éénmalige uitgave van Sterk Techniekonderwijs NOO. Redactie RUIM vol creatieven Contact www.sterktechniekonderwijs.nl/regio/noo-zod Teksten Carla Hamberg, bureau Typisch Vormgeving Total iD Fotografie Bertil van Wieren Simone van Eerde Eigen foto’s Sterk Techniekonderwijs Pieter Magielsen © 2022
