AGENDA GEMEENTE HARDENBERG

Manager FABLAB

De wereld om ons heen verandert razendsnel. Digitalisering, het internet, als volwassenen kunnen we het maar amper bijbenen. Onze kinderen daarentegen groeien er mee op. Zij zijn al ontzettend eigen met alles wat digitaal is of wat met elektronica te maken heeft. Toch moeten we ze helpen met voorbereiden op datgene wat de steeds veranderende maatschappij en toekomst van hen vraagt.

Maar hoe? Door mee te gaan in de ontdekkende en nieuwsgierige houding van kinderen die ze van nature hebben. Logisch dus, om juist daarop in te springen.

Techniekcursussen voor basisschoolleerlingen. Cultuurkoepel Hardenberg startte hier al in 2017 mee als zijnde buitenschoolse activiteit. Er bleek buitengewoon veel animo voor te zijn en de wens om techniekeducatie voor (basis)schoolkinderen aan te bieden groeide. De vraag was alleen hoe en waar. Tegelijkertijd kregen bibliotheken landelijk gezien een steeds sterkere maatschappelijke rol. Ook in Hardenberg. De bibliotheek in Hardenberg had de ruimte en FABLAB manager Vivian Kofflard de ideeën. Ze spraken een pilot van twee jaar af om te kijken wat er zou gebeuren en FABLAB Hardenberg was een feit.

Bij FABLAB draait het om ontdekken en zelf doen, waarbij de 21-eeuwse vaardigheden centraal staan. Vaardigheden en eigenschappen die kinderen nodig hebben bij de beroepen van de toekomst. In eerste instantie begon Vivian met het organiseren van een tweedaags event. Dat er animo was wist ze, maar de formule bleek zo succesvol dat ze niet anders kon dan uitbreiden.

“De eerste dag hadden we vooral de overheid, ondernemers en het onderwijs uitgenodigd. Daar ontstonden zulke leuke gesprekken en iedereen was zó enthousiast. Toen we de tweede dag voor de inwoners open waren, zagen we al die gezichten weer terug. Toen wisten we dat we op de goede weg zaten”, vertelt Vivian lachend. Tegelijkertijd wist ze ook, wilden ze als FABLAB kunnen voortbestaan, dat iedereen er de handen om heen moest leggen. Zowel de overheid, als het onderwijs en de ondernemers.

Zo kwam ze in gesprek met Sterk Techniekonderwijs. Terwijl de landelijke focus meer gericht is op het voortgezet onderwijs, leefde in deze regio de wens om al binnen het basisonderwijs leerlingen met techniek in aanraking te laten komen. Met datzelfde doel voor ogen ontwikkelden ze samen een educatief programma. Lessen waarbij de output een technisch product is, maar wat tegelijkertijd aansluit bij zaakvakken, zoals aardrijkskunde of biologie. Dat kunnen micro bits zijn, waarmee je eindeloos kunt variëren tot Lego We-Do en lessen met een 3D printer.

“Het is fantastisch dat Sterk Techniekonderwijs Noordoost Overijssel het bij het primair onderwijs aanpakt, dat zij ook inzien dat het daar begint. Samen streven we naar een soort technologische basis voor basisschoolleerlingen, waar ze in het voortgezet onderwijs verder op door kunnen bouwen”, aldus Vivian.

Wetenschap- en technologieonderwijs is sinds 2020 een verplicht vak geworden op basisscholen. Niet altijd even makkelijk, denkt Vivian. “Techniek is niet vanzelfsprekend docenteigen. Door workshops op school aan te bieden, kunnen wij ze daarin ontlasten. Zo hoeven ze zich de technologiekennis niet eigen te maken, maar voldoen ze wel aan de eis voor technologieonderwijs.” De workshops worden verzorgd door docenten die FABLAB zelf getraind heeft. Stuk voor stuk professionals met ervaring in lesgeven die hun kennis maar wat graag willen doorgeven.

Ze roemt het W&T loket als perfecte partner in de samenwerking. “Het loket is echt ideaal. Scholen kunnen op deze manier eerst uitproberen of iets bij hun leeromgeving past. Die materialen sluiten aan bij onze workshops, die wij via het loket aanbieden.”

Het streven is het ontwikkelen van zes verschillende lessen van negentig minuten op jaarbasis, welke beschikbaar zijn voor alle veertig basisscholen in de gemeente Hardenberg. Dat afgelopen jaar het doel, van 120 lessen niet behaald is, heeft alles met COVID-19 te maken, vertelt Vivian.

“We waren helemaal klaar voor de start. De lessen waren ontwikkeld, de docenten getraind en toen brak COVID-19 uit. We hebben daardoor maar tien lessen op basisscholen kunnen verzorgen. Je snapt dat we dus staan te trappelen om aankomend jaar alle scholen wél te kunnen bezoeken. We hebben een docententeam klaar staan die dolgraag aan de slag wil om ons gezamenlijke doel, de jeugd in Hardenberg opleiden en behouden, te behalen.”

PM Bearing Dedemsvaart Dat de industrie met personeelstekort kampte, was in Dedemsvaart geen verrassing. PM Bearing, het Dedemsvaartse familiebedrijf gespecialiseerd in precisiemetaal, was al jaren actief om te proberen het onderwijs, zowel basis als voortgezet en hoger, te betrekken bij techniek. Op die manier hoopten ze de jeugd, maar ook leerkrachten en ouders, te kunnen laten zien wat (moderne) techniek inhoudt. Laten zien dat het saaie, seriematige werk door robots gedaan kan worden, zodat het mooie werk overblijft voor de mens.

PM is één van de grotere maakbedrijven in de regio Noordoost Overijssel. De meeste metaalbedrijven werken tot op de honderdste millimeter nauwkeurig, maar bij PM gaan ze nog een stapje verder. Hier wordt op maakproducten met toleranties tot op een duizendste van een millimeter gewerkt. Precisiewerk en ook daar zijn mensen hard nodig.

Met de komst van Sterk Techniekonderwijs, dat de verbinding zoekt tussen onderwijs en ondernemers, ontstond er een prachtige samenwerking tussen het Vechtdal College en PM Bearing.

De eerste stappen van die samenwerking zijn gezet tussen Jan ten Napel (projectleider STO NOO) van het Vechtdal College en Harald Prins (Productiemanager) van PM. Samen hebben zij een passende leeromgeving gecreëerd met lesmiddelen van deze tijd. Zo werden beurzen bezocht, robots geselecteerd en strategieën bepaald om de leeromgeving perfect aan te laten sluiten bij de praktijk(wensen) in de maakindustrie.

PM vindt het heel belangrijk om bij meer leerlingen en docenten een beter beeld te schetsen van techniek en de leerlingen de praktijk te laten ervaren. “We vinden het belangrijk dat de kant van techniek goed belicht wordt”, vertelt Aletta Snitjer, HR Adviseur bij PM Bearing. Samen met Irene Koopman (Werving & Selectie Externe Partijen) maakt ze zich er hard voor dat techniek in een positiever daglicht komt te staan. “We zien nog te vaak een vertekend beeld. Daarom willen wij graag laten zien dat techniek veel meer is dan timmeren of metselen en vuile handen. Hightech techniek, zoals bij ons, is heel precies en juist ontzettend schoon en clean werk.”

Rondleidingen door het bedrijf, die organiseerden ze al. Om leerlingen te ondersteunen bij hun keuze voor de toekomst zijn

ze afgelopen jaar ook gestart met het aanbieden van gastlessen in Robotica op het Voortgezet Onderwijs. “Robin Praag, een enthousiaste en gedreven medewerker wilde dat avontuur wel aan gaan”, lacht Aletta. “Hij is een oud-leerling van het Vechtdal College en snapt de taal van de jeugd en de school. Met zijn enthousiasme en kennis weet hij de leerlingen te inspireren en laat hij ze met een meegebrachte robotarm (cobot) aan de slag gaan. Door de leerlingen zelf te laten programmeren, kunnen we laten zien hoe en welk werk een robot overneemt en dat het mooie werk voor de vakmensen overblijft.”

Zowel Aletta als Irene benadrukken dat het verzorgen van gastlessen slechts een onderdeel is van de samenwerking met Sterk Techniekonderwijs. “Wij zetten ook onze expertise in bij het verbeteren van het lesprogramma. In ons geval is dat met name gericht op Robotica. Zo lenen we onszelf uit om mee te kijken naar wat er nodig is. Dat kan van iets simpels zijn tot het aanschaffen van een machine. Samen komen we dan tot het beste lesmateriaal. Wij zetten voornamelijk uren en mensen in zodat het hele programma van Sterk Techniekonderwijs meer vorm gaat krijgen.”

De ambities richting samenwerken met het onderwijs zijn voor PM groter dan alleen het VMBO. Maar zoals bij zovelen, heeft ook hierin Corona een bepalende rol gespeeld bij het (nog) niet uit kunnen voeren van nieuwe plannen. Maar met een ruime blik op de toekomst hopen zij dat in het aankomende jaar meer te kunnen ontwikkelen. “Ik denk wel dat we al heel trots mogen zijn op de netwerken die we inmiddels al aan hebben gelegd”, aldus Irene. “We hebben echt wel ons steentje kunnen bijdragen om hier in de praktijk daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Daarnaast hebben een aantal plannen al vaste vorm en kunnen ze, zodra de mogelijkheden er weer zijn, zo uitgerold worden.”

Stichting Hibertad richt zich enerzijds op het bedrijfsleven en anderzijds op de jeugd om bewustwording over duurzaamheid en circulariteit te versterken. “Daarom trekken we graag samen op met Sterk Techniekonderwijs”, aldus Eberhard Dijkhuis. “Zij zetten zich ook in voor deze thema’s, met als doel leerlingen te interesseren voor techniek.” Bij de ontwerpwedstrijd ‘Tiny Office’ draaide alles om het optimaal benutten van de ruimte en bewuste keuzes te maken voor materialen. “Vanuit de stichting vinden we het mooi dat er zo veel leerlingen aan de slag zijn gegaan met deze opdracht. Weloverwogen maakten zij al belangrijke keuzes in zo’n schetsontwerp. De ‘bouw een Tiny Office’ is natuurlijk ook een knipoog naar deze coronaperiode.”

Eberhard vindt het belangrijk om samen met de jeugd ook goed na te denken over nieuwe manieren van bouwen. Bijna wekelijks wordt Eberhard Dijkhuis gebeld door studenten en andere geïnteresseerden, omdat ze meer willen weten over duurzaam en circulair bouwen. “De circulaire economie kent twee kringlopen”, legt Eberhard uit. “Een technische en een biologische kringloop. De meeste bouwers die circulair willen bouwen, richten zich voor op de technische kringloop, (meestal op het recyclen). De biologische kringloop gaat om het gebruik van natuurlijke materialen. Daar zijn wij inmiddels al heel ver mee, we hebben veel kennis en lopen voorop in innovaties. Vaak gaat het hierbij om het toepassen van nieuwe bouwtechnieken en het gebruik van natuurlijke en hernieuwbare biobased bouwmaterialen, zoals hout of verschillende grassoorten.

Hibertad en Sterk Techniekonderwijs NOO werken al geruime tijd samen. Stichting Hibertad richt zich vanuit hun stichting op duurzaamheid en wil de jeugd graag bewust maken van de impact van duurzaam en circulair bouwen. Al meerdere jaren schrijven ze een challenge uit waar leerlingen van diverse ROC’s aan meewerken. De laatste opdracht was ‘ontwerp een Tiny Office waarin je ‘coronaproof’ kunt werken. Door de samenwerking met Sterk Techniekonderwijs gaan techniekleerlingen dit ontwerp ook écht bouwen.

De winnaar van de challange werd Technova College, zij ontvingen de wisselbokaal en een prijs van de sponsor Oldenboom. Duurzaamheid begint eigenlijk bij ‘zo min mogelijk’, dus een kleiner gebouw en kantoor. Dit betekent automatisch minder materialen, minder energie en wanneer zo’n gebouw ook nog verplaatsbaar is, kan deze in de toekomst makkelijk van plek veranderen. Dat is ook duurzaam. Het ontwerp van de leerlingen van het Technova College speelde hier mooi op in. Op de parkeerplaats van Hibertad wordt het uiteindelijke model (als deze gereed is) geplaatst. Dit wordt ook écht een flexwerkplek. Omdat het project daadwerkelijk gerealiseerd gaat worden, moesten de leerlingen ook een bouwtekening opleveren. Dus ook over de juiste maatvoeringen was al nagedacht.

Vanaf het najaar zijn leerlingen in het technieklokaal van het Vechtdal College ook al aan het bouwen aan het winnende ontwerp. “Het is gaaf om aan zo’n project te mogen werken met leerlingen”, aldus Koen Zuidema van het Vechtdal College Hardenberg. “We hebben eerst gezocht naar circulaire materialen. Zo is een caravanonderstel gevonden bij de lokale caravandealer en komen de balken en wanden via Ardesch. Deze materialen zouden anders worden weggegooid, maar zijn nu de basis voor het verder bouwskelet.” De leerlingen werken gedurende het hele jaar aan dit unieke project. “Je merkt bij de leerlingen het enthousiasme van dit project, want het bouwen van een daadwerkelijke office en met zo’n uniek ontwerp is natuurlijk een mooie klus. In ons moderne technieklokaal kunnen we daar gedurende de komende periode mooi uitvoering aan geven.”

Programmamanager STO NOO

Vanuit zijn rol als coördinator van de techniekopleiding binnen het Vechtdal College, werd Jan ten Napel met zijn kennis en enthousiasme als perfecte projectleider voor Sterk Techniekonderwijs NOO ingezet. In deze rol is hij nauw betrokken bij alle ontwikkelingen op het gebied van technisch onderwijs. “Ik heb in mijn loopbaan altijd gezocht naar ontwikkeling in het onderwijs. Dus toen de directie van het Vechtdal College me benaderde om mee te werken aan Sterk Techniekonderwijs, voelde het als een logische stap om ja te zeggen”, lacht Jan. Hij schreef een plan en vroeg subsidie aan om techniek in deze regio te versterken. Het werd een plan voor zowel Hardenberg, alsook Ommen en Coevorden en daarmee stond de regio NOO op de kaart.

“Door de subsidie van Sterk techniekonderwijs is er veel geïnvesteerd in het techniekplein van het Vechtdal College. “We hebben echt ongekende mogelijkheden, van simulatoren, nieuwste machines tot 3D printers!”

Ewout geeft techniek en technologie lessen op het Vechtdal College in Hardenberg en heeft een enorme passie voor extended reality (XR). Ewout heeft in 2018 de onderwijsprijs van Overijssel gewonnen met het project “HoloLens in de techniek. Ewout is altijd op zoek naar de mogelijkheden die augmented-, virtual reality biedt voor zijn lessen. Hij vindt het belangrijk dat de leerlingen van vandaag kennis krijgen van de technologie van morgen. “Tenslotte groeien we op in een wereld waarin technologieën elkaar steeds sneller op volgen en de leerling van vandaag zal in zijn loopbaan te maken krijgen met smartglasses, VR-meetings en en communicatie met hologrammen. Wat kun je met deze technologie vandaag de dag al in je les? Ewout laat je graag zien en ervaren hoe jij met extended reality aan de slag kan gaan en deze op een eenvoudige manier kan inzetten tijdens je les.”

Maar hoe zet je nu de eerste stappen in de technologie? We hebben heel veel vakmensen bij ons op school die leerlingen daarmee kunnen begeleiden. Zo zijn er veel tools, leren we graag de huidige technologieën, maar breiden we vooral ook elke dag deze technologieën uit. Want wat de leraren zelf in de schoolbanken hebben geleerd, dat is inmiddels natuurlijk ook verder doorontwikkeld. Zo is het Vechtdal College van Hardenberg al eens in de prijzen gevallen voor de lessen op het gebied van virtual reality en de HoloLens. Onlangs hebben ze nog de primeur om de school te zijn waardoor er les wordt gegeven over elektrische voertuigen (zie ook blz. ,,). Een vooruitstrevende school kan je het Vechtdal College gerust noemen.

“In het Vechtdal College van Hardenberg vinden we het belangrijk dat we onze kennis delen, maar vooral dat we onze leerlingen voldoende bagage meegeven om te (over) leven in de wereld van overmorgen. Dat betekent dat we samen met andere scholen, zoals we dat in Sterk Techniekonderwijs NOO doen, over grenzen heen blijven kijken en vooral onszelf blijven uitdagen en ontwikkelen. We blijven daarbij kijken naar de wereld om ons heen, nemen de leerlingen mee in deze wereld en laten ze in aanraking komen met het bedrijfsleven. Want hoe dichter we bij deze werkelijkheid komen, des te mooier de leerlingen waarschijnlijk techniek ervaren. Zo verbinden we theorie met de praktijk. Met natuurlijk als uiteindelijk doel dat we meer jongeren kunnen opleiden voor het technische vak en dat ze in de regio blijven wonen en werken.

Docent BWI T&T Epert extended reality (XR)

STO heeft het bedrijfsleven hard nodig om de plannen tot een succes te maken, veel bedrijven en opleidingscentra hebben zich reeds aangesloten bij Sterk Techniekonderwijs. Zet ook uw bedrijf op de kaart en sluit u aan bij de STO regio Noordoost Overijssel.

Sterk Techniekonderwijs is een samenwerking tussen veel verschillende partners. Samen willen we ervoor zorgen dat leerlingen op jonge leeftijd enthousiast gemaakt worden voor een technische opleiding of beroep.

• Vechtdal College Hardenberg, Ommen en Dedemsvaart

• Greijdanus Hardenberg

• De Nieuwe Veste Hardenberg

• De Zeven Linden Dedemsvaart

• De Ambelt Hardenberg

• Pro De Maat Ommen

• Pro Hardenberg

• Alfa College

• RTC

Nathalie Schoo Nathalie is vanaf maart 2022 als relatiebeheerder voor het bedrijfsleven in dienst bij Sterk Techniekonderwijs. Zij is uw contactpersoon als het gaat om bijvoorbeeld het geven van gastlessen, werkbezoeken of bijvoorbeeld andere activiteiten. Bel haar gerust haar gegevens zijn; • Mobiel: 06-23683286 • Email: N.Schoo@vechtdalcollege.nl