HENGELO HART VAN ZUID - Overijssel Bouwt en Ontwikkelt 2023

HENGELO HART VAN ZUID

SANNE ELFERDINK EN JOOP NIJENHUIS

“Hengelo bouwt aan een nieuwe toekomst”

Hengelo timmert letterlijk en figuurlijk aan de weg. De bouwactiviteiten concentreren zich momenteel in het nieuwe stadsdeel Hart van Zuid waar de komende jaren zo’n 1500 woningen worden gebouwd en de binnenstad waar ook zo’n 1000 woningen worden gerealiseerd. Hier worden steeds meer deelprojecten van de compacte, vitale en toekomstbestendige binnenstad opgeleverd.

De Hengelose binnenstad was jarenlang een zorgenkindje. De grijze bestrating, het weinige groen en de hoge leegstand zorgden ervoor dat veel inwoners de binnenstad als ongezellig en onprettig beleefden. Als gevolg van de economische crisis die in 2007 begon en tien jaar duurde, liep het aantal bezoekers aan de binnenstad terug en moesten steeds meer winkels de deuren sluiten. Ook het consumentengedrag veranderde: mensen gingen meer online winkelen.

In Hengelo spelen daarnaast nog een aantal specifieke problemen. Zo is de binnenstad vrij uitgestrekt, waardoor de winkels verspreid over het centrum liggen. Als winkels sluiten, zorgt dat voor lege plekken en daardoor is de kwaliteit van de binnenstad achteruitgegaan. Bovendien beschikt Hengelo over prima functionerende winkelcentra in de wijken waar de inwoners graag hun boodschappen doen. Ook de nabije ligging van het grotere Enschede zorgt ervoor dat grote ketens eerder de keuze maken voor Enschede en niet voor Hengelo.

Vitale binnenstad met Hengeloos karakter

Om het tij te keren, moest er iets gebeuren. In de loop der jaren werden er veel plannen gemaakt, maar die kwamen om diverse redenen niet tot uitvoering. Dat veranderde echter in 2017 toen de gemeente en de binnenstadspartners (Stichting Centrummanagement Hengelo, Hengelo Promotie en KHN Hengelo, red.) samen een Integraal actieplan vitale binnenstad 2017-2022 opstelden en het college van B&W daar ook daadwerkelijk geld voor reserveerde. In 2018 werd dat door het nieuwe college verder versterkt met aanvullende middelen. Het plan bevatte een duidelijke visie en concrete voorstellen om de binnenstad toekomstbestendig te maken en een Hengeloos karakter te geven. De binnenstad moest compacter, duurzamer, mooier, groener en gezelliger worden. Toen de herinrichting van de Enschedesestraat, Langestraat en het Burgemeester Jansenplein was afgerond, werd zichtbaar wat daarmee wordt bedoeld. De grauwe, grijze bestrating is vervangen door warmrode klinkers in combinatie met goten en straatmeubilair van cortenstaal. Dat laatste is een verwijzing naar het industriële verleden van Hengelo. Ook is er meer groen in het straatbeeld gekomen. Dat zorgt direct voor een sfeervolle uitstraling.

Metropool en industrieplein HvZ

Done.by Tjeerd Derkink

Marktplein is blikvanger

De vernieuwing van de binnenstad begon in 2018. “We waren erg ambitieus met dat eerste actieplan, maar het is nu bijna klaar”, vertelt Joop Nijenhuis, programmamanager Binnenstad. “Op 16 april is de feestelijke opening van het nieuwe marktplein. Dat is de blikvanger van de vernieuwde binnenstad. Winkelcentrum Lambertuspassage is onlangs gesloopt, zodat de mooie Lambertusbasiliek weer vrij staat. Deze maand beginnen we met de aanleg van de kerktuin en de herinrichting van parkeerterrein De Wetstraat. Dat zal ongeveer een jaar duren en dan zijn alle maatregelen uit het eerste actieplan uitgevoerd. Inmiddels ligt er een geactualiseerd actieplan voor de periode 2022-2026. We gaan verder op de ingeslagen weg naar een compacte en vitale binnenstad en daarbij leggen we nog meer nadruk op het versterken van de woonfunctie. Er zijn in de afgelopen jaren al meer dan 200 woningen toegevoegd aan de binnenstad en dat worden er nog zo’n 1000 meer.”

Binnenstad Hengelo

Het vernieuwde marktplein

Minder leegstand

Een groot deelproject waar in deze periode mee wordt begonnen, is de ontwikkeling van Lange Wemen. Het oude winkelcentrum Thiemsbrug wordt gesloopt en vervangen door een nieuwe woonbuurt, een nieuw kleinschaliger winkelcentrum met appartementen, een horecaplein en ondergrondse parkeergarage. Al met al een ontwikkeling waar circa 110 miljoen euro mee is gemoeid. Daarnaast is een belangrijk doel dat de leegstand in de binnenstad fors wordt teruggebracht. In 2017 stond ruim 23 procent van de panden in de binnenstad leeg, in 2026 moet dat zijn gereduceerd tot zo’n 15 procent. “Dat hopen we te bereiken door het centrum aantrekkelijk te maken voor bezoekers en ondernemers én door het totale winkeloppervlak te verminderen. Leegstaande winkelpanden krijgen een andere functie. Het is een uitdaging, maar op termijn moet een leegstandspercentage onder de 10 procent haalbaar zijn. De integrale aanpak in nauwe samenwerking met alle binnenstadspartners werpt zijn vruchten af. De waardering voor de binnenstad onder inwoners stijgt. Er vestigen zich steeds meer nieuwe winkels en we realiseren meer mogelijkheden om te wonen in de binnenstad”, aldus Nijenhuis.

Hart van Zuid: nieuwe wijk op sporen van rijk industrieel verleden

Binnenstad Hengelo

Vereeniging HvZ

Done.by Tjeerd Derkink

Ten zuiden van de binnenstad wordt hard gewerkt aan de realisatie van het nieuwe stadsdeel Hart van Zuid. “Met een oppervlakte van 50 hectare is dit het grootste gebiedsontwikkelingsproject in Hengelo en een van de meest omvangrijke stedelijke transformatiegebieden in Nederland”, zegt Sanne Elferdink, programmamanager Hart van Zuid. “We bouwen aan een nieuwe toekomst op de sporen van een rijk industrieel verleden. Hart van Zuid biedt volop ruimte aan wonen, werken, leren én ontmoeten.”

Van industriegebied naar een levendige en unieke wijk

Het gebied waarin de nieuwe stadswijk verrijst, grofweg aangeduid als het gebied tussen het Centraal Station en het Twentekanaal, was vroeger een gesloten industrieterrein. Hier stonden de fabrieken van pioniers als Stork en Hazemeijer. Het industrieel erfgoed geeft het gebied een uniek karakter. Bijzonder is dat delen van de oorspronkelijke gebouwen worden geïntegreerd in de nieuwbouw. Een mooi voorbeeld is het ROC van Twente. In de voormalige gieterij van Stork werden ooit stalen onderdelen gegoten. Later werden er grote machines gerepareerd. De gieterij is als gemeentelijk monument blijven staan en vormt de hal van het ROCgebouw. Daarmee is de historie nu nog steeds zichtbaar en voelbaar.

In 2003 ging de eerste schop in de grond en sindsdien zijn diverse deelprojecten in Hart van Zuid gerealiseerd. Zo is het Industrieplein naast het station heringericht met onder meer een skatebaan en veel groen, direct naast het vernieuwde Centraal Station is poppodium Metropool gerealiseerd, er is een nieuw winkelcentrum met loftwoningen erboven gebouwd, in de oude fabriekshal van het Hazemeijercomplex is nu een techniekmuseum, kunstenschool en kunstpodium gevestigd en het karakteristieke Vereenigingsgebouw van Stork werd omgebouwd tot een prachtig grand café en boetiekhotel. De nieuwe Boekelosebrug en Laan Hart van Zuid zorgen voor een snelle verbinding tussen de snelweg en Hart van Zuid/het centrum van Hengelo. Op dit moment worden eengezinswoningen en appartementen in deelgebied De Smelterij gebouwd en de komende jaren wordt volop verder gebouwd.

Anders dan bestaande wijken

Hart van Zuid wordt een wijk voor mensen die graag in het hart van de stad willen wonen, maar nét even iets anders zoeken. Eigentijds, bewust en een tikkeltje eigenzinnig zijn de kernwoorden. Elferdink: “Het wordt echt anders dan de andere wijken die we in Hengelo hebben. In die wijken staat de woonfunctie centraal, in Hart van Zuid willen we meer stedelijke reuring. Hier is sprake van een menging van de verschillende functies, zoals: wonen, werken, leren en ontmoeten. De bouwdichtheid is ook anders. De Hengelose wijken zijn over het algemeen ruim opgezet. In Hart van Zuid gaan we richting het station in hogere dichtheden en grotere massa’s bouwen. De gebouwen worden hoger dan we gewend zijn in Hengelo. Daarmee trek je ook een andere doelgroep, dat is belangrijk voor het binden en boeien van het talent in onze regio.”