Riorama 11

08 11

VA K B L A D V VO OO OR R R RIIO OO OLT LTEECCHHN NO OLLOOGGIIEE •• JO UK LT I //A NUOGV//SDEEPCT 22001145 •• JJ A AA R G A N G 2 3

met de medewerking van

Dossier Rioolinspectie en rioolrenovatie INNERS-project feestelijk afgerond Hidronet: riolering in kaart

Periodiciteit: driemaandelijks I Afgiftekantoor: Oostende X I P915318 I Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement I Boulevard des Canadiens 118 B-7711 Dottignies

GF Piping Systems

Membraanafsluiter type 604/605

Kwaliteit aan een scherpe prijs Eenvoudige installatie en bediening – compact design Maximale veiligheid – lekvrij systeem door kunststof/kunststof verbinding Maximale flexibiliteit – breed gamma aan materialen Beste doorstroming – geoptimaliseerde flow geometrie Georg Fischer NV Vaartdijk 109-111 1070 Brussel be.ps@georgfischer.com www.gfps.com/be

14

22

RIORAMA vakblad voor riooltechnologie.

Gratis verspreid in vlaanderen naar: aannemers rioolwerken & waterwerken, burgerlijke bouwkunde, technische diensten steden en gemeenten, intercommunales en studiebureaus.

28

PerioDiCiteit

Driemaandelijks HoofDreDACtie

tilly Baekelandt t 056/33 42 72 e tilly.baekelandt@fcomedia.be

INHOUD

reDACtie

nuttige ADressen ....................................................................................... 04

Bart vancauwenberghe Koen vandepopuliere e redactie@riorama.be vorMGevinG

Koen DHaene e koen.dhaene@fcomedia.be reClAMe-ADvieS

Katja Wijffels t 0473/86 59 70 e katja.wijffels@fcomedia.be verAntWoorDelijKe uitGever

filip Cossement Canadezenlaan 118 - B-7711 Dottenijs t 056/77 13 10 f 056/77 13 11 e filip.cossement@fcomedia.be i www.fcomedia.be

niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk

LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

insiDe news ................................................................................................ 06 Beursnieuws Aquarama trade fair opent ook voor rioleringsindustrie opportuniteiten ................... 08 zilveren jubileum voor Aquatech Amsterdam ....................................................... 10 Dossier Minder kosten door beter rioolbeheer ............................................................... 14 rioleringen duurzaam renoveren ...................................................................... 18 nieuw: inspecteer- en reinigbare infiltratiemodules ............................................. 20 Primeur: Seico renoveert toezichtsputten met robotica ......................................... 22 Snel en handig inspectieput renoveren met Awaschacht ....................................... 25 integrale aanpak voor kartering ondergrondse kabels en leidingen ......................... 26 Proefproject Pipe Bursting succesvol uitgevoerd in lanaken .................................. 28 rePortAges Stradus Aqua investeert sterk in innovatie ...........................................................31 ProjeCten Xylem speelt kort op de bal voor vivaqua-project ................................................. 33 feDerAties Hidronet: riolering in kaart .............................................................................. 12 De “Plastics Sewerage facilitator� .................................................................... 34 onDerzoek innerS-project feestelijk afgerond .................................................................... 36 teChniek De sterke toegevoegde waarde van nodulair gietijzeren buizen als afvalwaterleiding .. 40 ProDuCt sPot eDo Pumps pakt uit met landustrie-pompen ....................................................... 44 Positieve reacties op Miniflex van Camtronics ..................................................... 45 ProDuCt news............................................................................................. 46

NUTTIGE ADRESSEN Onderstaande rubriek wordt ter beschikking gesteld van aannemers, studiebureaus en bedrijven actief in de riooltechnologie. Wie zijn gegevens in de rubriek nuttige adressen wenst te publiceren kan naam, adres, telefoonnummer en website sturen naar info@riorama. be, dit met vermelding onder welke categorie u wenst te staan. Gelieve eveneens uw facturatiegegevens toe te voegen.

Eén jaar aanwezigheid in de rubriek “Nuttige adressen“ in Riorama en op www.riorama. be kost 350 euro. Wie onder meerdere categorieën wenst te staan betaalt 150 euro/ extra rubriek. (Prijzen exclusief BTW)

CATEGORIEËN • Aannemers Rioolwerken • Afvoergoten • Beton

• Rioolafsluiters

• Integrale

• Rioolbeheerders

Waterbedrijven

• Riooldeksel

• Keuring en

• Rioolonderhoud

Keuringsystemen

• Buffersystemen

• Kokerelementen

• Rioolreiniging

• Buizen

• Kunststof

• Rioolrenovatie en

• Collectoren

• Leidingsystemen

• Detectiesystemen

• Lijnafwatering

• Doorpersbuizen

• MACHINES VOOR

• Duikers

rioolrenovatiesystemen • Septische tanks • Studiebureaus

RIOOLRENOVATIES

• Fittings

• Manchetten

• Tunnel Boringen

• Geurbestrijding

• oeverversterking

• Verhuur

• Graafmachines

• Persleiding

• Vertical boringen

• Grachtelementen

• Pompen

• Warmterecuperatie

• InspectieCAMERA'S

• Regenwaterbeheer

• Watermaatschappijen

• Inspectieputten

• Rietzuivering

• Waterzuivering

Beton De Clercq nv Steenkaai 111 8000 Brugge 050/31 73 61 www.declercq-beton.be Betonfabriek De Bonte Beton - Van Hecke NV Sint-Annastraat 55 9250 Waasmunster 052/47 33 20 www.debonte-vanhecke.be Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be Stradus Aqua Breeërweg 33 3860 Neeroeteren 089/86 01 74 www.stradusaqua.be Vigotec Akatherm Schoonmansveld 52 2870 Puurs 03/860 01 90 www.vigotecakatherm.be

collectoren

Aannemers RioolwerkeN Elta bvba Honderdweg 22 9230 Wetteren 09/368 24 26 www.elta.be Deckx Goormansdijk 17A 2480 Dessel 014/38 76 70 www.deckx-ao.be Stadsbader Kanaalstraat 1 8530 Harelbeke 056/26 06 65 www.stadsbader.com

Afvoergoten ACO Passavant n.v.

Preenakker 8 1785 Merchtem 052/38 17 70 www.aco.be

Beton Beton De Clercq nv Steenkaai 111 8000 Brugge 050/31 73 61 www.declercq-beton.be

4

RIORAMA

Betonfabriek De Bonte Beton - Van Hecke NV Sint-Annastraat 55 9250 Waasmunster 052/47 33 20 www.debonte-vanhecke.be

Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Doorpersbuizen

Geurbestrijding QM Environmental Services Ltd. Henricuskade 123A NL - 2497 NB Den Haag 0031 15 737 0486 www.qmes.nl Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Grachtelementen Beton De Clercq nv Steenkaai 111 8000 Brugge 050/31 73 61 www.declercq-beton.be Betonfabriek De Bonte Beton - Van Hecke NV Sint-Annastraat 55 9250 Waasmunster 052/47 33 20 www.debonte-vanhecke.be

InspectieCAMERA'S Camtronics nv Ekkersrijt 3209 NL - 5692 CG Son +31 (0) 499 49 45 90 www.camtronics.nl

Inspectieputten

Stradus Aqua Breeërweg 33 3860 Neeroeteren 089/86 01 74 www.stradusaqua.be

HOBAS Benelux BV Marconistraat 11-10 NL - 4004 JM Tiel 0031 344 82 00 30 www.hobas.com

Alkern Site VOR Beton NV Ieperseweg 112 8800 Roeselare 051/23 24 20 www.alkern.be

Buffersystemen

Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Beton De Clercq nv Steenkaai 111 8000 Brugge 050/31 73 61 www.declercq-beton.be

ACO Passavant n.v.

Preenakker 8 1785 Merchtem 052/38 17 70 www.aco.be Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Buizen Alkern Site VOR Beton NV Ieperseweg 112 8800 Roeselare 051/23 24 20 www.alkern.be

Duikers HOBAS Benelux BV Marconistraat 11-10 NL - 4004 JM Tiel 0031 344 82 00 30 www.hobas.com

fittings Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Betonfabriek De Bonte Beton - Van Hecke NV Sint-Annastraat 55 9250 Waasmunster 052/47 33 20 www.debonte-vanhecke.be HOBAS Benelux BV Marconistraat 11-10 NL - 4004 JM Tiel 0031 344 82 00 30 www.hobas.com Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Stradus Aqua Breeërweg 33 3860 Neeroeteren 089/86 01 74 www.stradusaqua.be

Integrale Waterbedrijven De Watergroep Vooruitgangstraat 189 1030 Brussel 02/238 94 11 www.dewatergroep.be TMVW Stropstraat 1 9000 Gent 09/240 03 76 www.water-link.be

Lijnafwatering Alkern Site VOR Beton NV Ieperseweg 112 8800 Roeselare 051/23 24 20 www.alkern.be Stradus Aqua Breeërweg 33 3860 Neeroeteren 089/86 01 74 www.stradusaqua.be

Machines voor rioolrenovaties MMB machines Industrielaan 23 9320 Erembodegem +32 (0)53/70 18 91 www.mmbmachines.be

Keuring en Keuringsystemen VLARIO De Schom 124 3600 Genk 03/827 51 30 www.vlario.be

Manchetten Vigotec Akatherm Schoonmansveld 52 2870 Puurs 03/860 01 90 www.vigotecakatherm.be

Kokerelementen Beton De Clercq nv Steenkaai 111 8000 Brugge 050/31 73 61 www.declercq-beton.be Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be Stradus Aqua Breeërweg 33 3860 Neeroeteren 089/86 01 74 www.stradusaqua.be

Kunststof Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be Vigotec Akatherm Schoonmansveld 52 2870 Puurs 03/860 01 90 www.vigotecakatherm.be

leidingsystemen Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

OEVERVERSTERKING Alkern Site VOR Beton NV Ieperseweg 112 8800 Roeselare 051/23 24 20 www.alkern.be Persleiding Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be Vigotec Akatherm Schoonmansveld 52 2870 Puurs 03/860 01 90 www.vigotecakatherm.be

Pompen Edo Pumps NV Kerkhofstraat 238 2850 Boom 03/888 23 58 www.edopumps.be N.V. Grundfos Bellux S.A. Boomsesteenweg 81-83 2630 Aartselaar 03/870 73 00 be.grundfos.com Xylem Water Solutions Vierwinden 5B 1930 Zaventem 02/720 90 10 www.xylemwatersolutions.com

regenwaterbeheer Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be

Rietzuivering Rietland bvba Van Aertselaerstraat 70 2322 Minderhout 03/294 02 65 www.rietland.com

Rioolafsluiters Lansas B.V. Zoerbeemden 4 NL - 6245 LR Eijsden 0031 43 409 36 50 www.lansas.nl

Rioolbeheerders PIDPA Desuinlei 246 2018 Antwerpen 03/216 88 88 www.pidpa.be RIOPACT Koning Boudewijnstraat 46 9000 Gent 09/240 91 11 www.riopact.be TMVW Stropstraat 1 9000 Gent 09/240 03 76 www.water-link.be

Rioolrenovatie en rioolrenovatiesystemen HOBAS Benelux BV Marconistraat 11-10 NL - 4004 JM Tiel 0031 344 82 00 30 www.hobas.com Rehau NV/SA Ambachtenlaan 22 3001 Heverlee 016/39 99 11 www.rehau.be Seico bvba Kasteellaan 75 9000 Gent 09/23 33 85 halil@seico.be Smet-Tunnelling nv Kastelsedijk 64 2480 Dessel 014/38 96 96 www.smetgroup.be Studiebureaus Tauw België nv Remylaan 4C Box 3 3018 Leuven 016/35 28 10 www.tauw.be/water

Tunnel Boringen Smet-Tunnelling nv Kastelsedijk 64 2480 Dessel 014/38 96 96 www.smetgroup.bee

Vertical boringen Riooldeksel Stradus Aqua Breeërweg 33 3860 Neeroeteren 089/86 01 74 www.stradusaqua.be

Smet-GWT nv Kastelsedijk 64 2480 Dessel 014/38 96 96 www.smetgroup.be

Warmterecuperatie Rioolonderhoud QM Environmental Services Ltd. Henricuskade 123A NL - 2497 NB Den Haag 0031 15 737 0486 www.qmes.nl

Rioolreiniging VDV Cleaning nv Waaslandlaan 8A2 9160 Lokeren 09/367 83 80 www.vdvcleaning.be

Benvitec Koolmijnlaan 185 3582 Beringen 011/450 450 www.benvitec.be

Waterzuivering Aquafin NV Dijkstraat 8 2630 Aartselaar 03/450 45 11 www.aquafin.be

RIORAMA

5

INSIDE NEWS

Wavin Belgium lanceert nieuwe website Wavin Belgium presenteerde onlangs haar nieuwe website. Bij de ontwikkeling ervan is uitgegaan van de leefwereld en de interesses van de klanten, wat maakt dat alle relevante info (technische fiches, certificaten…) snel, gemakkelijk en intuïtief terug te vinden is. ook referentieprojecten hebben een belangrijke plaats gekregen op de nieuwe site, net als de diverse oplossingen die worden aangereikt.

• www.wavin.be

Tubobel investeert in nieuwe Prinzing-Pfeiffer machine

Nieuw pand voor Rental Pumps rental Pumps is gestart met de bouw van een nieuw bedrijfspand.

De huidige vestiging was door de gestage groei te klein geworden.

De nieuwe uitvalsbasis blijft in Dendermonde en wordt gebouwd op het “Bosveld”, een uitbreiding van het industrieterrein “Hoogveld”. De nieuwbouw met eigentijdse uitstraling zal aan de strengste milieu- en energie eisen voldoen en zal de expansie van het bedrijf faciliteren. er komt naast een uitgebreide proefstand om nog grotere pompunits te kunnen testen, een ruim magazijn voor opslag van pompmaterieel en de stapelplaats voor leidingen en toebehoren zal zes keer groter worden dan nu het geval is. voor de reparatieafdeling wordt een modern uitgeruste werkplaats gebouwd om naast de huurvlootpompen ook pompen van klanten in optimale omstandigheden te kunnen herstellen. in de markt is nog te weinig bekend dat men ook voor aankoop van pompmaterieel bij rental Pumps terecht kan. een permanente expositie in de nieuwe ontvangstruimte/showroom dient dit meer onder de aandacht te brengen. Het aanhouden van een grotere stock van pompen en toebehoren is het doel zodat de meest gangbare producten direct uit voorraad leverbaar zullen zijn. er zijn ook partnerships opgezet met andere gespecialiseerde bedrijven actief in dezelfde sector. zo zal de nieuwe vestiging in de loop van 2016 het vlaamse verdeelpunt worden voor janssen rioleringstechniek.

De firma All-liquids Piping maakt inmiddels deel uit van de groep.

• www.rentalpumps.be

6

op 29 mei 2015 organiseerde tubobel een “buizenborrel” voor de kennismaking met de nieuwe Prinzing-Pfeiffer machine voor de productie van betonnen rioleringsbuizen. Bijna 200 geïnteresseerden, waaronder aannemers en studieburelen, namen een kijkje. tubobel is als betonfabriek gespecialiseerd in de productie en verkoop van rioleringsbuizen, inspectieputten, doorpersbuizen en tussendrukstations. volgend op de recente investeringen in de “Capitan”, een machine voor de productie van putten met zelfverdichtend beton, breidde het bedrijf ook zijn gamma doorpersbuizen uit met de inwendige diameters 400 mm en 700 mm. Begin januari 2015 werd gestart met de plaatsing van een nieuwe Prinzing-Pfeiffer machine voor de productie van betonnen rioleringsbuizen.

De SP radialpresse is een snelle high-performance machine voor de productie van betonbuizen met inwendige diameters van 300 mm tot en met 1600 mm, met een nuttige lengte tot 2,5 m, en dit in ongewapend en gewapend beton. verder horen doorpersbuizen, korte buizen, spiebuizen en buizen van 3 m tot de mogelijkheden.

De aankoop van deze machine is het voorlopig slotstuk van een zwaar investeringsprogramma dat over drie jaar liep.

• www.tubobel.be

INSIDE NEWS

Clasal neemt GEHO pompendivisie over van Weir Mineral Group Na jaren van intensieve samenwerking nam Clasal per 1 januari 2015 de GEHO ZD pompendivisie van de Nederlandse Weir Mineral Group over. Door de overname breidt de pompenspecialist zijn aanbod uit met een hoogkwalitatieve pomp, waarvan de sterke degelijkheid al vele decennia is bewezen.

Meteen consolideert het ook zijn marktleiderspositie binnen het segment van de ‘dewatering pumps’.

Het bedrijf uit het West-Vlaamse Zedelgem is actief in meer dan twintig landen en beschikt over een eigen ijzergieterij. Clasal produceert voortaan een volledig gamma van zuigerpompen voor particulier en industrieel gebruik, met een debiet tussen 1 en 100m³/u.

Voor de klanten verandert er in de praktijk niets.

• www.clasal.be

Gemeente Breda wint Eurocloud Award Nederland 2015

Gemeente Breda heeft naast de prijs voor de Slimste Binnenstad van Nederland 2015 nu ook de Eurocloud Award Nederland 2015 in de wacht gesleept. Beide prijzen zijn gewonnen met het project Robbie de Rat en Waterakkers. In dit project volgt Breda via ultramoderne technieken de stroming in de riolering en het oppervlaktewater en brengt die in beeld.

Wethouder Van den Berg: “Deze prijs toont de mogelijkheden van het beschikbaar stellen van informatie en analyse in de cloud en is een aanmoediging om Breda verder te ontwikkelen op het gebied van informatisering."

Voor het project Robbie de Rat hebben 2.500 schoolkinderen voor één keer een klein zendertje via een chippo door het toilet mogen spoelen. Deze zendertjes reizen door het riool en geven de gemeente informatie over waar en hoe snel de waterstromen door de rioolbuizen stromen. Bijvoorbeeld in het geval van een lozing in het riool, het opsporen van verkeerde aansluitingen of het optimaliseren van onderhoud. De schoolkinderen konden via de website van Robbie de Rat (robbie.azurewebsites.net/) volgen. Gemeente Breda zet hierbij als eerste gemeente in Nederland een nieuwe, door Stistewa en ARCADIS ontwikkelde, slimme techniek in.

Deze techniek wordt door de gemeente ook toegepast in de wijk Waterakkers, waar een nieuw watersysteem is aangelegd.

• www.waterbreda.nl/waterakkers

Mosbaek A/S verkrijgt officiële verificatie op groene technologie Als een van de eerste in Europa heeft Mosbaek A/S op 20 mei van de Europese Commissie in Barcelona verificatie gekregen op groene technologie. Op dit moment zijn slechts drie ondernemingen in Europa houder van een verificatie voor hun klimaat- en milieutechnologieën. Dit is een officiële en onafhankelijke bevestiging van het effect van groene producten en technologieën voor bedrijven. Het doel is om vast te stellen dat het product voldoet aan de doelstellingen in termen van efficiëntie, prestaties en behoeften van de klant. Torben Krejberg (Technisch directeur Mosbaek A/S, die de verificatie voor een product dat de instroom van regenwater in de riolering kan regelen heeft ontvangen): ”De verificatie is een zeer belangrijke stap omdat ze onze geloofwaardigheid ondersteunt en concurrentiepositie versterkt. Onze kennis en technieken binnen ons vakgebied zijn nu bevestigd is.” Mosbaek A/S exporteert het grootste deel van de productie, maar verwacht dat de verificate verder zal helpen bij het uitbreiden van de markt.

• www.mosbaek.com

RIORAMA

7

Aquarama Trade Fair opent ook voor rioleringsindustrie opportuniteiten Op de agenda van vakbeurzen heeft de Aquarama Trade Fair een vaste stek verworven. De Aquarama vakbeurs vindt al enkele jaren in VLARIO een geschikte partner om het geheel nog wat extra cachet te geven, zeker naar de rioleringsmarkt toe. Ook AquaFlanders en BCCA springen mee op de kar. Het evenement vindt naar goede gewoonte plaats in de Brabanthal in Leuven, meer bepaald op donderdag 22 oktober.

“Met meer dan honderd standhouders en een duizendtal bezoekers, waaronder heel wat industriële eindgebruikers, wint dit evenement nog elk jaar aan belang en prestige. Organisator Filip Cossement wil graag op die positieve golven verder surfen. “Meer en betere zaken doen, daar draait het om voor eenieder die een vakbeurs als de onze bezoekt of er als exposant aanwezig is. Het is een doelstelling waar wij steeds beter in slagen, dankzij een eenvoudig concept dat inmiddels al tien jaar zijn nut bewijst en ook praktisch een goede formule is.”

"Grenzen verleggen" Deze organisatie is ook razend interessant voor de Belgische rioleringssector. Geen toeval dus dat VLARIO al jarenlang een vaste partner is geworden. Directeur Wendy Francken: "Riolering is maar een deel van wat de Aquarama Trade Fair te bieden heeft op gebied van watertechnologie. VLARIO telt ongeveer 450 leden in de rioleringssector, maar wij dienen onze grenzen ook te verleggen om onze leden te kunnen bijstaan en mee op de hoogte te zijn van nieuwe innovaties en opportuniteiten."

8 RIORAMA

De samenwerking tussen Aquarama en VLARIO bestaat al een tijdje. "Ons team is sinds jaar en dag present op de Aquarama Trade Fair. Wij zijn het kenniscentrum en het overlegplatform van de rioleringssector in Vlaanderen. Alle initiatieven die de doelstelling van VLARIO ondersteunen, kunnen rekenen op onze medewerking. Samenwerking is één van onze belangrijkste missies, vandaar dat wij graag de Aquarama Trade Fair ondersteunen met het voorzien van een lezing."

Sprekers Tom Hofman, lid van de werkgroep Gemeenten, zal het hebben over de controle van de Gewestelijke verordening Hemelwater. VLARIO reikt namelijk een tool aan voor gemeenten en rioolbeheerders om na te gaan of men aan de vereisten van de GSV Hemelwater voldoet bij het aanvragen van een bouwvergunning.

Projectleider Kennisbeheer Riet Lismont komt de handhaving voor afkoppeling toelichten. Het scheiden van hemelwater en afvalwater is al verplicht sinds 1999, maar wat bestaat er momenteel

voor handhaving? Er wordt een overzicht gegeven van de verschillende mogelijkheden en instanties. Bijvoorbeeld: infiltratievoorzieningen zijn verplicht volgens de nieuwe GSV Hemelwater met ingang van 1 januari 2014, maar uit de VLARIOcijfers van 2014 blijkt dat 1 op 5 niet geplaatst is.

Welke stappen kan men ondernemen naar de burger om zich in orde te stellen?

'Infiltratiemogelijkheden in moeilijke gevallen' is het onderwerp van de uiteenzetting van Marino Moons, voorzitter van Werkgroep 4. Er zijn namelijk gevallen waar infiltratie op het eerste zicht moeilijk lijkt, maar waarvoor wel alternatieven kunnen worden meegegeven aan de hand van praktijkvoorbeelden.

Dirk Stove, voorzitter Werkgroep 6, focust zich in zijn toelichting op infiltratieproeven: welke soorten infiltratieproeven bestaan er, en wat zijn hiervoor de randvoorwaarden?

Tenslotte komt Mieke Lesage, afgevaardigde van de werkgroep rioolbeheerders, het Standaardbestek 250 versie 3.1 en de nieuwste aanvullingen van het VLARIO-bestek uit de doeken doen.

Innovatie Riolering is een niet te missen onderdeel inzake watertechnologie. "Vernieuwing is belangrijk in onze sector, zeker omdat we voor gekende, stevige uitdagingen staan," weet Wendy Francken. "Er ligt nog veel werk op de plank. Het kan niet anders dat deze industrie de komende jaren verder zal groeien en gedreven de uitdaging zal aangaan om met interessante oplossingen voor de dag te komen."

BEURSNIEUWS

"Alle initiatieven die de doelstelling van VLARIO ondersteunen, kunnen rekenen op onze medewerking. Samenwerking is één van onze belangrijkste missies, vandaar dat wij graag de Aquarama Trade Fair ondersteunen met het voorzien van een lezing.” Wendy Francken, Directeur van VLARIO

Praktisch De studienamiddag gaat door van 13u.30 tot 15u.30. Inschrijven is verplicht en kan via www. aquarama.be. De prijs bedraagt 50 euro voor VLARIO-leden en 80 euro voor niet-leden (prijzen zijn exclusief BTW).

BCCA Ook andere federaties zijn aanwezig op de Aquarama Trade Fair. Zo staat er dit jaar ook een lezing van het BCCA (Belgian Construction Certification Association) op het programma. Om 11 uur houdt Jean Donneaux er een uiteenzetting over de 'Plastics Sewerage Facilitator': u verneemt er alles over BENOR-gecertificeerde kunststofleidingsystemen voor rioleringen. Hieraan deelnemen kan volledig gratis, mits registratie vooraf.

AquaFlanders Voor het derde jaar op rij vindt tijdens de beurs ook een programma van AquaFlanders plaats.

"Het was evident dat we dit opnamen, aangezien het tijdstip van onze evenementen nagenoeg samenviel," verduidelijkt Marc Buysse. "De groei in de cijfers bewijst dat het een win-winsituatie is. We zijn daar heel blij om en kijken vol vertrouwen de toekomstige samenwerking tegemoet.

Water wordt steeds belangrijker in de wereld van vandaag. Het lijkt dat we er in Vlaanderen en België in overvloed hebben. De pieken en dalen worden steeds groter, waardoor een vernieuwde aanpak zich opdringt."

Gezien het feestelijke karakter van deze editie, verwacht Marc Buysse meer deelnemers te mogen begroeten. Intussen blikt hij met een hoopvol gevoel vooruit op de toekomst van de waterindustrie: "We denken dat de waterindustrie langzaam maar zeker aan belang zal winnen. Getuige daarvan zijn het toenemend aantal organisaties dat zich er mee bezig wil houden. De technologie zal verder moeten ontwikkeld worden om op de tal-

loze problemen antwoord te bieden. Dit gaat van de technologie die in woningen gebruikt wordt, tot distributietechnologie en technologie die de kringloopeconomie mogelijk maakt." AquaFlanders organiseert in de namiddag ook een infosessie voor de keurders van 14u tot 16u.

TNAV De TNAV Workshop is elk jaar opnieuw een boeiend initiatief, waar heel wat deelnemers enthousiast voor intekenen. Daar hebben ze ook alle reden voor: Paul Ockier slaagt er telkens in om een evenwichtig programma van lezingen samen te stellen: van interessante uiteenzettingen over nieuwe technologieën, tot leerrijke voorbeelden uit de praktijk over hoe bepaalde technieken of diensten tot succes kunnen leiden. Dit jaar staat duurzaam watermanagement in de industrie centraal: het gebruik van alternatieve waterbronnen voor hergebruik, het inzetten van efficiëntere systemen en de winning van grondstoffen uit waterstromen komen uitgebreid aan bod.

(Door Bart Vancauwenberghe)

Praktisch • Brabanthal Leuven-Haasrode • Donderdag 22 oktober 2015 • Gratis toegang van 10 tot 18u • Verplichte registratie

• www.aquarama.be • www.tnav.be • www.vlario.be • www.aquaflanders.be • www.vlakwa.be • www.bcca.be

AQUARAMA TRADE FAIR FOR WATER TECHNOLOGY 22/10/2015 RIORAMA

9

BEURSNIEUWS

zilveren jubileum voor Aquatech Amsterdam van 3 tot 6 november is de rAi in Amsterdam eens te meer de plaats van afspraak voor Aquatech, een internationaal gereputeerde beurs rond water- en rioleringstechnologie. zoals de traditie het wil, wordt op dit evenement veel aandacht besteed aan innovaties. zo hebben vijf innovatieve watertechnologiebedrijven uit diverse landen zich op de beursvloer verenigd op het Bluetech innovation Pavilion, een nieuwe functie van Aquatech. tegen de tijd dat de feestelijke editie van het evenement wordt gehouden, hoopt men dat daar nog drie bedrijven bijkomen.

Bluetech biedt aan investeerders in de watermarkt een gespecialiseerde kennis over dit segment en heeft, in samenwerking met Aquatech, dit platform rond innovatie in het leven geroepen. De technologische bedrijven Metal Membranes (nederland), Arvia technology (verenigd Koninkrijk), GW falthom (verenigde Staten), Magpie Polymers (frankrijk) en Akvola technologies (Duitsland) zullen ter gelegenheid van de beurs hun expertise delen met duizenden professionals uit de waterindustrie.

Paul o'Callaghan (Algemeen directeur en stichter van Bluetech research) is verheugd om deze internationale bedrijven te kunnen groeperen in het gelijknamige innovation Pavilion. "elk van hen levert buitengewoon werk af: hun technologieën openen fantastische perspectieven voor diverse toepassingen, zowel in de industriële sector als in de publieke watersector. Hun bezoekers zullen zich hun passage op het paviljoen dan ook zeker niet beklagen." internationaal karakter Aquatech Amsterdam profileert zich meer dan ooit omwille van het sterk internationaal karakter. Als we de editie van 2013 als voorbeeld nemen, zien we dat de maar liefst 18.500 bezoekers afkomstig waren uit 140 landen. zestig procent van de bezoekers was niet afkomstig uit nederland. Het evenement werd bijgewoond door speciale aankoopdelegaties uit veertig landen. De 750 exposanten werden vertegenwoordigd door 3.550 medewerkers.

10 RIORAMA

in combinatie met de international Water Week en het industrial leaders forum, groeit Aquatech steevast uit tot een inspirerende plek voor iedereen die in de watersector zijn brood verdient. negentig procent van de exposanten toonde zich tevreden tot verheugd over het resultaat van hun deelname in 2013. Daarom zouden ze ook andere bedrijven aanraden zich met een stand op Aquatech aan de buitenwereld te presenteren. Heel wat exposanten zijn actief in water- en afvalwaterbehandeling (42%), gevolgd door transport en opslag (23%), 'point of use' (18%) en procescontrole en -automatisering (17%).

Bezoekers De belangrijkste reden voor bezoekers om zich voor Aquatech Amsterdam te registreren, is de kennismaking met nieuwe technologieën, producten en

diensten. ook het behoud van een algemeen overzicht over de marktevoluties en het leggen van nieuwe contacten staan met stip op het prioriteitenlijstje genoteerd. uiteraard vinden de deelnemers het ook belangrijk contacten met bestaande klanten te onderhouden en eventueel bestellingen te plaatsen. zeven procent van de bezoekers vindt het essentieel seminaries of congressen bij te wonen.

Specifiek voor de rioleringsmarkt, houdt erik oosterom van Stichting rioned een lezing op het innovationlab, op vrijdag 6 november. Deze stichting maakt standaarden en tools, zodat data informatie worden en nuttig kunnen worden ingezet door gemeenten, waterschappen en bedrijven.

(Door Bart Vancauwenberghe)

• www.aquatechtrade.com

Praktisch Aquatech Amsterdam is een organisatie van rAi Amsterdam en vindt plaats in de hallen 1 tot 7 van deze expositieruimte. De locatie is heel vlot bereikbaar (op een kwartiertje rijden van de luchthaven van Schiphol, en met een eigen halte op het spoorwegennet. Wie nog als exposant aanwezig wil zijn, moet snel zijn, want 95% van de beursvloer is al ingenomen. online registreren kan gratis, voor registraties ter plaatse betaalt u 70 euro. van dinsdag 3 tot en met donderdag 5 november is het evenement geopend van 10 tot 18 uur, op vrijdag 6 november is dat tot 17 uur.

’s Werelds meest toonaangevende vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater

A MST E RDA M • N L

EXHIBITION 3 - 6 NOVEMBER

2015

VOLOP INSPIRATIE EN INNOVATIE VOOR WATERPROFESSIONALS Ontdek de laatste trends en innovaties op het gebied van watertechnologie  Meer dan 750 exposanten waaronder marktleiders en pioniers  Onderdeel van Amsterdam International Water Week  Veelzijdig conferentie- en seminarprogramma 

Registreer uw gratis bezoek op aquatechtrade.com!

Organisatie

Onderdeel van

Ondersteund door

Volop flexibele kwaliteit * Flexibele mini inspectiecamera * Makkelijk inspecteren van 32mm – 75mm leidingen * Uniek flexibel tussenstuk voor haakse bochten * Ovale kop voor gemakkelijker doorvoer * Speciale lens met grote kijkhoek * Uitgekiende verlichtingsring voor minimale reflectie en beter beeld * Standaard met zender, beeldscherm en opname mogelijkheid van video en foto op SD-kaart

Camtronics BV | Ekkersrijt 3209 | 5692 CG Son (Eindhoven) | NL | +31 (0)499 49 45 90

Uw specialist in straatriolering

PVC - PP - PE - GRES Oplossingen voor DWA en RWA

ULTRA KYMA®

PP Volwand DN110 tem DN400

DN300 tem DN800

Conform NBN EN 13476-3

Conform NBN EN 1852

PP buizen en hulpstukken SN8 DYKA PLASTICS nv Nolimpark 4004 - B-3900 Overpelt - Tel. 011/800420 E-mail: dyka.be@dyka.com

www.dyka.be

aquaflanders

Hidronet: riolering in kaart

Pidpa staat al ruim 100 jaar in voor de productie en distributie van drinkwater van meer dan 1 miljoen inwoners in de provincie Antwerpen. Sedert enkele jaren is Pidpa ook synoniem voor professioneel rioleringsbeheer in de meest ruime zin.

Dit omvat het beheren, onderhouden en vernieuwen van het gemeentelijk rioleringsnet, het aanleggen en herstellen van huisaansluitingen, het reinigen van straatkolken, het beheren van grachten, het aanleggen, exploiteren en onderhouden van pompstations en gemeentelijke zuiveringsinstallaties, en het uitbouwen van een volledige databank van het gemeentelijk rioleringsnet. Tot slot biedt het bedrijf ook waterdiensten aan de industrie, zoals adviesverlening en wetenschappelijk en technologisch onderzoek. IndustriĂŤle klanten kunnen er terecht voor specifieke vragen of water op hun maat. Het beste bewijs dat Pidpa van alle watermarkten thuis is, is Hidrodoe, een interactief waterDOEcentrum waar Pidpa de bezoekers sensibiliseert over de waarde van water.

Geolink-toepassing Primaire opdracht is ervoor te zorgen dat haar gebruikers (zowel drinkwater als riolering) 24 uur per dag, 7 dagen op 7, kunnen genieten van een onberispelijke werking en dienstverlening. Pidpa gaat echter een stapje verder en wil haar kennis en ervaring ook gebruiken om tools aan te reiken die

nuttig en nodig zijn voor een optimaal beheer van de nutsleidingen. Wegwijs raken uit de aanwezige nutsleidingen met hun exacte ligging: voor heel wat gemeenten is dit immers een zware klus.

"Al jaren geleden heeft Pidpa haar uitgebreide drinkwaternet van bijna 13.000 kilometer in kaart gebracht", aldus Ronny Sabo (Directeur-Generaal Pidpa). "Deze Geolink-toepassing is niet alleen voor gemeenten en brandweer maar bijvoorbeeld ook voor aannemers een onmisbaar instrument geworden."

Een eerste logische uitbreiding van dit systeem was om de aanwezige rioleringsinfrastructuur aan deze digitale plannen toe te voegen. Voor de gemeenten waarvan Pidpa de rioolbeheerder is, zorgt zij voor de correcte registratie van zowel de ligging als andere aanvullende gegevens over deze leidingen.

Deze gegevens zijn vrij beschikbaar voor raadpleging en evaluatie.

"Als nutsbedrijf kennen wij de waarde van deze informatie", aldus Ronny Sabo. "We bieden de gemeenten waar wij werken de mogelijkheid om deze database te vervolledigen met de andere

ondergrondse leidinginfrastructuur, zoals glasvezelkabels, signalisatiekabels en wachtbuizen."

Gemeenten leveren een dataset aan met de ligging en andere gegevens van deze gemeentelijke infrastructuur en Pidpa doet de rest. Zo bezitten de gemeenten een volledig en actueel overzicht van alle aanwezige nutsleidingen in de ondergrond, die op een makkelijke manier ter beschikking kunnen worden gesteld via Geoportaal.

Een bijkomende troef van dit systeem is dat de meest actuele toestand van werken aan het drinkwater- en rioleringsnet met een druk op de knop beschikbaar is. Dit geldt zowel voor de geplande en de uitgevoerde werken als de werken in uitvoering.

Geen verrassingen meer.

'Nu alle gemeenten deze gegevens tegen 1 januari 2016 moeten aanleveren aan AGIV (Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen), zal de vraag naar dergelijke overzichten alleen maar toenemen. Zij besparen de gemeenten immers heel wat tijd en moeite", aldus Ronny Sabo. "Voor ons als nutsbedrijf is dit een extra dienstverlening die wij naar gemeenten willen leveren."

Interactief platform Een voorlopig laatste ontwikkeling beoogt de creatie van een interactief platform bovenop dit systeem. Dit moet gebruikers in staat stellen om aanpassingen en wijzigingen aan de bestaande data in real time uit te voeren. Meldingen van lekken en breuken kunnen gebeuren via locatiebepaling. Op deze manier kunnen werkzaamheden geoptimaliseerd worden naar uitvoering.

• www.pidpa.be

RIORAMA

13

Minder kosten door beter rioolbeheer

14 RIORAMA

dossier

Ambitieus onderzoeksprogramma baant weg voor innovaties Het is soms nodig riolen te renoveren of te vervangen. Maar vaak gebeurt dat vroeger of later dan nodig. Dat brengt onnodige kosten met zich mee. Een Nederlands onderzoeksprogramma wil iets doen aan die situatie. Gedurende vijf jaar en met een budget van drie miljoen euro wil het tot vooruitgang komen. In de pijplijn zitten geavanceerde laserprofiling, akoestische of optische meetapparatuur, renoverende robotica, software die de invloed van de omgeving incalculeert, en nog veel meer.

Net als België heeft Nederland intussen een uitgebreid rioleringsnetwerk aangelegd. Dat moet nu worden beheerd. Ton Beenen, Programmamanager kennisontwikkeling bij Stichting RIONED: “De meest gebruikte techniek om dat te doen, is met de camera, die video-opnames doet. De camera rijdt op een wagentje door gereinigde riolen en wordt op afstand bediend. Daarna worden de beelden beoordeeld. Een beperking van deze methode is dat je daarmee het raden hebt hoe sterk de buis nog is.

Dat gebeurt door expert judgement. In aanvulling op de camera gebeurt vaak nog aanvullend onderzoek. Met bijvoorbeeld boorkernen: dan worden stukjes uit de buis geboord. Die worden dan in het labo beproefd. Maar dat is heel omslachtig. Het zou mooi zijn over technieken te beschikken die meer exacte info geven.”

Meer precieze informatie zou ervoor zorgen dat renoveren of vervangen van riolen vaker op het juiste moment gebeurt. Niet te vroeg, en ook niet te laat. Vroeger ingrijpen dan nodig, bijvoorbeeld een buis voortijdig vervangen, brengt onnodige kosten met zich mee. Maar te laat ingrijpen nog veel meer. Als de afvoercapaciteit door te lang wachten onvoldoende is, raakt de buis verstopt en wordt het regenwater niet goed afgevoerd. Dat kan leiden tot overstromingen. Of stel dat door te lang wachten om in te grijpen, plots een gat in het asfalt zit, en dat daar een wagen in valt dan worden de maatschappelijke kosten wel heel groot. Beenen: “Riolen langer onaangeroerd kunnen laten liggen, zonder te vroeg te renoveren of te vervangen, levert veel op. Stel bijvoorbeeld dat riolen vijf procent langer blijven liggen door een betere inschatting. Alles samen genomen, gaat dat al gauw over grote bedragen.”

"Riolen langer onaangeroerd kunnen laten liggen, zonder te vroeg te renoveren of te vervangen, levert veel op.

Stel bijvoorbeeld dat riolen vijf procent langer blijven liggen door een betere inschatting. Alles samen genomen, gaat dat al gauw over grote bedragen.” Ton Beenen (Programmamanager kennisontwikkeling Stichting RIONED Selectieprocedure Om efficiënter en effectiever aan rioolbeheer te doen, start het onderzoeksprogramma TISCA (Technologie Innovatie voor Sterkte- en Conditiemeting van Afvalwaterleidingen). Dat gebeurt

RIORAMA 15

Al 10 jaar een vertrouwd gezicht op straat VDV cleaning is al tien jaar een vertrouwd gezicht op straat.

Begonnen in Lokeren en uitgegroeid tot een nationaal begrip met meerdere vestigingen in Vlaanderen én Wallonië. We zijn toonaangevend in het reinigen, renoveren en inspecteren van riolen, gemalen, kolken, dockshelters, waterbassins, duikerverbindingen, tunnels en bedrijfsterreinen. Hoe? Kijk eens op www.vdvcleaning.be.

Waaslandlaan 8 A5, 9160 Lokeren • tel. 09 - 367 83 80 • fax. 09 - 367 83 79 • www.vdvcleaning.be • info@vdvcleaning.be

dossier

Robots zouden renovaties kunnen doen in plaats van mensen.

op initiatief van Stichting RIONED, STW (Stichting voor de Technische Wetenschappen), STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer) en Kennisprogramma Urban Drainage.

In TISCA komen gemeenten, waterschappen en bedrijven bij mekaar. TISCA heeft een looptijd van vijf jaar, en het totale budget bedraagt drie miljoen euro. Beenen: “Het gaat om een programma dat uit een aantal projecten bestaat. Nederlandse universiteiten konden projectvoorstellen indienen, tot twee juni. Nu zijn we in een selectieprocedure van de ingediende voorstellen.”

Beeld, sterkte, en andere technieken De selectieprocedure duurt tot eind 2015. Beenen vermoedt dat het onderzoeksprogramma zich onder meer zal richten op het ontwikkelen van nieuwe meetinstrumenten, zoals laserscanners, akoestische meetapparatuur en high-end optica.

“Met lastertechnieken, bijvoorbeeld, tast een laser de buis af”, begint hij. “Zo komt de binnenkant driedimensionaal in beeld, tot op de millimeter precies. De techniek is al toegepast, bijvoorbeeld in Arnhem, maar staat nog niet volledig op punt.

Zo rijdt de laser bijvoorbeeld op een karretje door vele kilometers buis. Dan wiebelt het, en is een correctie nodig met software om alsnog een correct beeld te krijgen. Die software is nog niet perfect.”

Een ander meetinstrument zou akoestische meetapparatuur kunnen zijn, zegt Beenen: “Wanneer je geluid door een buis stuurt, kan je door de reflecties van het geluid ook defecten waarnemen. Zo ontdek je waar wortelschermen zitten, waar inlaatbuizen in de buis steken, waar vreemde objecten in het riool zitten. En dat zonder in het riool zelf te komen: dus hoeft het riool niet op voorhand gereinigd te worden. Dat is een voordeel op andere technieken. Maar niet alleen geluidsgolven zijn een optie. In Oostenrijk, bijvoorbeeld, is getest met een zeer lichtgevoelige camera die scherp kan inzoomen op details in de buiswand, over de lengte van een rioolleiding. Nu, al die technieken zijn prachtig maar zeggen onvoldoende over: hoe sterk is de buis – in samenhang met de omliggende grond en het wegdek. En: hoe bestand is dat geheel tegen instorten?”

Misschien zouden sensoren kunnen helpen bij het bepalen van de sterkte van een buis, laat Beenen zich ontvallen. “Dan zou je misschien kunnen denken aan een band die wordt opgepompt, en je meet hoe de buis daarbij vervormt. Of aan een hydraulisch systeem dat tegen de wand duwt. Vraag is dan welke sterkte blijkt uit de mate waarin de buis meegeeft. Dat zijn zaken die in aanmerking komen voor verder onderzoek.”

Naast de buis liggen nog andere leidingen, er liggen putten, ondergrondse parkeergarages,... het speelt een rol hoe diep de buis ligt, hoe druk de weg is erboven, en dergelijke. “Deze context heeft een invloed op de kwaliteit van de buis. Het is de combinatie van conditie en context die het falen van leidingen bepaalt. Een onderzoekspoor is dan ook het verbeteren van computermodellen die inzicht geven in de gebruiksduur van riolen door die gegevens over conditie en context te combineren.”

Voorts denken de organisaties achter het programma aan combinaties van technieken die je nog niet tegenkomt in het riool, luidt het. “Een combinatie met robots is een van de mogelijkheden. Die kunnen bijvoorbeeld renovaties doen, in plaats van mensen. En allicht is eveneens inspiratie te halen uit technologie voor kijkoperaties bij mensen. Ook daar spelen 'buizen', namelijk bloedvaten, een grote rol. Misschien is dat wel op te schalen voor riolen.”

Faalmechanismen Het zou goed zijn via onderzoek een beter beeld te hebben van wat precies een buis doet falen, gaat

Beenen verder. “Zodat je het ziet aankomen. Dat zou helpen om beslissingen te nemen als: het zal nog hoogstens enkele jaren duren voor het instort, dus is het hoog tijd voor een groot onderhoud. We willen weten wat de oorzaken van falingen zijn, hoe je ze kan waarnemen... Hoe meer info je hebt over het moment van falen, hoe langer je de buis kan laten liggen.”

Aansprakelijkheid Slecht rioolbeheer kan zware gevolgen hebben.

Bijvoorbeeld een gat in de weg, waardoor een ongeluk kan gebeuren. Of de weg die moet worden opengebroken met gevolgen voor verkeer en bereikbaarheid van bedrijven en winkels in de buurt. Gemeenten kunnen er zich nu op beroepen dat ze niet konden weten dat het riool slecht was.

Maar als er meer inzicht komt, verandert die situatie. Het programma wil daarom duidelijk maken in hoeverre rioolbeheerders aansprakelijk zijn voor het falen van de riolering zodra zij meer technische kennis daarover in huis hebben.

Symposia Al deze informatie zal ook ten goede komen van Belgische spelers. Elk jaar zullen de projectpartners namelijk een symposium organiseren waar geïnteresseerden welkom zijn. De aankondiging zal verschijnen op de site van RIONED. (Door Koen Vandepopuliere)

• www.riool.net

RIORAMA 17

Rioleringen duurzaam renoveren Aquafin bestaat dit jaar 25 jaar. De collectoren die het bedrijf heeft overgenomen van zijn voorgangers, hebben intussen een leeftijd bereikt van gemiddeld 30 tot 35 jaar. En ook de eerste leidingen die het zelf aanlegde, worden straks 25 jaar oud. Einde levensduur? Niet noodzakelijk, want het verslijten van een riolering hangt meer af van externe omstandigheden zoals stabiliteit en de vorming van waterstofsulfide, dan van de buis zelf. De juiste renovatietechniek zorgt ervoor dat de leidingen weer jaren mee kunnen. Als dat kan zonder de straat helemaal op te breken, is dat mooi meegenomen.

Dankzij een sterk assetmanagementbeleid is Aquafin goed voorbereid op de veroudering van het patrimonium. Alles begint bij het kennen van de risico’s. Daarvoor heeft het bedrijf een preventief inspectieplan uitgewerkt op basis van de kriticiteit van de leidingen. Lopen ze onder een snelweg of een spoorweg, verwerken ze grote debieten of zijn ze via overstorten verbonden met ecologisch waardevolle waterlopen, dan worden ze om de vijf jaar geïnspecteerd. De minder kritische leidingen krijgen per categorie een lagere inspectiefrequentie toegekend.

Voor defecten die vastgesteld worden tijdens deze gerichte inspecties, worden er acties gedefinieerd die op het renovatieprogramma belanden. Het spreekt immers voor zich dat het maatschappelijk, ecologisch én economisch voordeliger is om tijdig in te grijpen dan te wachten op een rioolbreuk. Ook het Vlaamse Gewest gelooft in deze aanpak en stelt budgetten ter beschikking voor vervangingsinvesteringen, verbeteringen en aanpassingen.

Maximale levensduur Wat betreft de levensduur van leidingen streeft Aquafin vandaag naar het budgettair haalbare: gemiddeld 75 jaar, ofwel een afschrijvingsritme van 1,33 % per jaar. Met het oog op deze maximale levensduur is het beter om bij defecte leidingen te kiezen voor een grondige upgrade die 75 jaar

RIORAMA 18 RIORAMA

dossier

meegaat dan voor een herstelling om de 10 jaar.

Dat deed Aquafin onlangs ook in Neeroeteren en Lanaken, waar waterstofsulfide de collectoren had aangetast.

Betoncorrosie door waterstofsulfide (H2S) is een typisch rioleringsprobleem. Zeker waar een persleiding uitmondt in een gravitaire leiding, zijn verhoogde H2S-concentraties te verwachten en is het risico op aantasting het grootst. De leiding in Neeroeteren, waarop drie persleidingen toekomen, kon niet vervangen worden in een open sleuf. Aquafin moest dus op zoek naar een haalbaar alternatief met optimale garantie voor een lange levensduur.

Marc Scheppermans, medewerker Structureel Modelleren bij Aquafin, heeft de renovatie van nabij gevolgd: “De aantasting was zo vergevorderd dat de buis op sommige stukken quasi volledig was weggerot en grote ondergrondse kraters had achtergelaten. Een eenvoudige kousrenovatie, waarbij een kous door de oude buis wordt getrokken die daarna de vorm van de buis aanneemt, was daarom uitgesloten. We hadden een volledig nieuwe buis nodig, maar vervangen kon niet omdat zich boven de aangetaste leiding een aardgasleiding van Fluxys bevond. Dus kozen we voor sliplining, een primeur voor Aquafin.”

Pipe-in-pipe Sliplining kent twee varianten. Bij pipe-in-pipe wordt een nieuwe buis met een kleinere diameter achter een boorkop door de oude leiding getrokken. Schakels van 1 tot 1,50 meter vormen een ‘trein’ en trekken de boorkop met de nieuwe leiding voort. De voorste schakel wordt telkens weggehaald, waardoor de trein langzaam opschuift. Pipebursting gebeurt op dezelfde manier, maar doordat de nieuwe leiding dezelfde diameter heeft als de oude, barst deze laatste open.

Marc Scheppermans: “In Neeroeteren hebben we voor pipe-in-pipe gekozen. Het risico was te groot dat bij een pipebursting de nabijgelegen nutsleidingen, waaronder een glasvezelkabel, beschadigd zouden geraken door de scherven van de oude collector. Daarom trokken we een buis met diameter 450 mm in de bestaande mantel van 600 mm. Door de vele afkoppelingen die intussen zijn gebeurd,

konden we zonder problemen voor een kleinere diameter kiezen. Bijkomende uitdaging was dat we maar liefst 800 meter leiding moesten aanleggen met zo weinig mogelijk bouwputten. Uiteindelijk hebben we twee leidingen van 400 meter aangelegd vanuit een bouwput in het midden.”

Vanwege de hoogdringendheid werden de nieuwe leidingen uit HDPE (High Density Poly-Ethyleen) in hun totale lengte ter plaatse voorbereid. Ook de inspectieput ter hoogte van de middelste bouwput was zwaar aangetast door H2S en moest vervangen worden.

Pipebursting De renovatie van de leiding in Lanaken ging er net iets anders aan toe dan in Neeroeteren. Marc Scheppermans: “Hier hebben we pipebursting toegepast, waarbij de nieuwe leiding dezelfde dia-

meter heeft als de oude, in dit geval 450 mm. De boorkop doet bij deze techniek de defecte leiding letterlijk openbarsten.”

“De HDPE-leiding had hier een extra dikke rand van 26,7 mm dik, die nodig was als buffer voor eventuele beschadigingen onderweg. Want je weet niet vooraf wat er met de scherven zal gebeuren als de oude leiding openbarst. De lengte van de te vervangen leiding bleef hier beperkt tot 80 meter.”

Beide renovaties gingen verder dan het gewoon vernieuwen van de leiding. De rioolbuizen kregen een corrosiebestendig alternatief dat zonder probleem de levensduur van 75 jaar zal halen, volledig in lijn met de doelstellingen van het assetmanagementbeleid van Aquafin.

• www.aquafin.be

Bij pipe-in-pipe wordt een nieuwe buis met een kleinere diameter achter een boorkop door de oude leiding getrokken. Schakels van 1 tot 1,50 meter vormen een ‘trein’ en trekken de boorkop met de nieuwe leiding voort. De voorste schakel wordt telkens weggehaald, waardoor de trein langzaam opschuift.

RIORAMA 19

Nieuw: inspecteer- en reinigbare infiltratiemodules Er bestaan al langer systemen om hemelwater te infiltreren in de bodem via een soort 'ondergrondse vijver'. Het gaat dan bijvoorbeeld om ingegraven plastic kratten omhuld met waterzuiverend geotextiel. Ze zorgen ervoor dat het oppervlak van het terrein erboven bruikbaar blijft voor een speeltuin, sportterrein… . De levensduur van zo'n kratten met geotextiel is echter beperkt doordat de binnenkant dichtslibt. Een Duitse firma bedacht een oplossing: een inspecteer- en reinigbare infiltratiemodule. Het gaat om betonnen, ondergrondse bunkers die via mangaten te bereiken zijn.

Boven de modules kan een parking komen, een oprit... .

Steeds meer grondwater wordt benut. Tegelijk raakt het alsmaar moeilijker aangevuld doordat onze regio gaandeweg meer 'versteend' raakt door gebouwen, wegen, parkings... . Water dat daarop valt, stroomt in een ijltempo richting riolen, rivieren, zee... in plaats van de grondwatervoorraden op peil te houden.

Carel Soer, Adviseur Watermanagement bij Heitker: “Sinds 2009 is in Nederland de Waterwet van kracht. Die houdt in dat minstens 5% van het verharde oppervlak afgekoppeld moet worden naar het grondwater op eigen terrein. Daarnaast hebben gemeenten ook een eigen bergingseis. Die eis is minstens 5 mm per m2, maar kan oplopen tot 85 mm. Dat betekent dat per 10.000 m2 zo'n 50 tot wel 850 kuub hemelwater moet afgekoppeld worden. Op industriegrond kan dat water dan gaan

20

RIORAMA

naar vijvers of wadi's, maar eigenlijk is grond daar intussen wat te duur voor.”

Een oplossing zijn plastic infiltratiekratten. Ze vormen een soort 'ondergrondse vijver'. Soer: “Er is geotextiel rond gewikkeld, zodat het hemelwater wordt gefilterd voor dat het grondwater aanvult. Die oplossing bestaat intussen enkele tientallen jaren. Maar op de duur raakt dat geotextiel vervuild, zodat water er niet vlot meer door kan. Dan moet je de kratten uit de grond halen om het geotextiel te vervangen. Dat is een dure aangelegenheid, die om de paar jaar nodig blijkt. Heitker bedacht een oplossing. Die bestaat sedert medio 2014, is ontwikkeld met Europese subsidies en is uniek. Het gaat om betonnen prefabmodules van 1 meter 20 hoog en 2 meter 40 breed. Het afgekoppelde hemelwater komt daarin terecht, via een buis aan de kopse kant. Aan de zijkant van de modules zitten drainageplaten met geotextiel. Het hemelwater wordt er gefilterd, wordt zo goed als schoon en vult het grondwater aan.”

In situ inspectie en reinigen In het oorspronkelijke infiltratieysteem, de kratten, is het mogelijk te inspecteren met de camera. Maar in het nieuwe systeem kunnen mensen ook lijfelijk binnen, via mangat en schacht. Indien nodig kunnen ze de drainageplaten ter plekke schoonmaken en vervangen. Het is dus nooit meer nodig infiltratiekratten uit de bodem te halen. Soer: “Boven de modules kan er een parking komen, of een oprit.

Je kan eroverheen rijden, ook met vrachtwagens, als er voldoende dek is. En als de bergingseis zo groot is dat de betonnen modules niet volstaan, dan plaatsen we aan de zijkanten onze reguliere,

polypropyleen infiltratiekratten met geotextiel eromheen. Als bijvoorbeeld 500 kuub nodig is en de betonnen constructie levert 100 kuub, dan kunnen we voor 400 kuub infiltratiekratten ernaast plaatsen... . Uiteindelijk kan het systeem oneindig uitgebreid worden.”

Maar raken de reguliere, polypropeen infiltratiekratten naast de betonnen bunker niet vervuild, zodat ze af en toe moeten worden vervangen? “Het water komt erin via drainageplaten aan de binnenkant van de betonconstructie”, antwoordt Soer.

“Daardoor is het al heel rein geworden. Die kratten blijven in zo'n constructie dus heel lang schoon.

De kans dat ze moeten worden bovengehaald om geotextiel te vervangen, is vele malen kleiner met de betonnen modules. Het kan nodig blijken na bijvoorbeeld 50 jaar.”

dossier

Een bovengrondse demoversie van de betonnen modules. Aan de binnenzijde zijn drainageplaten te zien. Aan de zijkant staan extra kratten, wat de berging vergroot.

Inspectie gebeurt per kwartaal, gaat Soer verder.

Dan gaat een persoon erin, of eventueel enkel een camera. Als de platen rein zijn, is geen vervanging nodig. “Normaliter zal het toch zeker elk half jaar nodig zijn het eens uit te zuigen, met een mobiele installatie, zoals deze die gemeentes gebruiken om rioolafvoerputjes te reinigen. Het hangt af van hoeveel regen is gevallen, hoeveel het water vervuild is geraakt en waarmee. In een bosrijke omgeving zal er meer sediment zijn, en bij duinen zal het eerder gaan om zand. Een drukke parking zal meer olie opleveren, maar dat is geen probleem. Onderin het beton zit namelijk een bak waarin oliën en vetten zich opstapelen. Het is ook mogelijk op de bodem 'biocalith' te verspreiden.

Dat is een substraat waaraan de oliën en vetten vastkoeken en waar ze afbreken. Af en toe kan je het biocalith vervangen, als het verzadigd is.

Bovendien is additioneel ook nog een grote, veredelde olie- en zandvangput mogelijk. Het gaat dan over een apart soort pijpsysteem waar water doorheen loopt, samen met olie en vet, voor het in de betonnen prefabconstructie met drainageplaten komt. Olie en vet blijven dan in de pijp hangen.

Daarbij worden losse elementen gebruikt die je kan schoonmaken.”

Randvoorwaarden Tal van randvoorwaarden spelen een rol. Zo moet het grondwater zich steeds onder het niveau van de constructie bevinden. Het systeem, van 1 meter 20 hoog, heeft dus geen zin als het grondwater zich 80 centimeter onder het maaiveld bevindt. En de opnamecapaciteit van het infiltrerend systeem hangt af van de k-waarde, de doorlaatbaarheid van de bodem.

Over de gebruiksmogelijkheden van de grond boven de modules, zegt Soer: “Hoe meer dek boven het beton, hoe meer mogelijkheden het biedt. En hoeveel dek er is, hangt onder meer af van de grondwaterstand. Als het grondwater op twee meter diepte zit, en de constructie is 1 meter 20 hoog, dan rest nog 80 centimeter die zorgt voor de spreidbelasting.”

sedimentatiekamers, filterkamers met verticale substraatfiltering, enzovoorts. “De keuze gaat van simpelweg kratten met geotextiel –dat is goedkoop- tot betonnen bunkers met alle mogelijke opties -de 'Rolls Royce' van de infiltratiesystemen- en alles daartussen. Maar de meerprijs van de betonnen prefabconstructie verdien je snel terug doordat alles ter plaatse inspecteer- en reinigbaar is. Ik denk dat je die meerprijs binnen de vijf jaar terugverdient.”

Intussen zijn er vier systemen aangelegd in Duitsland. Soer verwacht dat er snel meer gaan volgen.

(Door Koen Vandepopuliere)

• www.heitker-lingen.de

Rolls Royce Het nieuwe systeem is in tal van variaties te krijgen. Met of zonder olie- en zandvang, extra bergingscapaciteit met kratten of niet, eventuele

Het is mogelijk te inspecteren met de camera, maar mensen kunnen ook lijfelijk binnen in de modules, via mangat en schacht.

RIORAMA 21

Primeur: Seico renoveert toezichtsputten met robotica Brakel, juni 2015. Seico bvba renoveert twee toezichtsputten. Het doet dat met een gerobotiseerde vrachtwagen: zonder dat personeel in de put hoeft af te dalen, worden twee putten schoongemaakt en van een nieuwe laag mortel voorzien - in nauwelijks negentig minuten. Andere pluspunten zijn de hoogkwalitatieve mortel, de gelijkmatige verdeling ervan, lage additionele kosten (zoals minder verkeerslast) en riolen die terug operationeel zijn binnen vierentwintig uur. Maar ook is er de mogelijkheid van een extra beschermingslaag die volstrekt ongevoelig is voor biogene zwavelzuuraantasting.

Twee Duitse firma's, namelijk de toonaangevende fabrikant van rioolsaneringsproducten MC-Bauchemie en zijn zusterbedrijf HDT, ontwikkelden een vrachtwagen met robotica. Daarmee kunnen aannemers, op geautomatiseerde wijze, hightech mortels en coatings aanbrengen in toegangsputten.

In ons land was het Seico bvba dat tot een exclusieve samenwerking met die twee firma's kwam.

Sedertdien beschikt deze aannemer over de eerste gerobotiseerde MRT-vrachtwagen (MRT: Manhole Rehabilitation Technology) in BelgiĂŤ.

De MRT-technologie is er al sinds 2010. Vanaf toen werden steeds meer putten in Duitsland ermee gerenoveerd. Even later volgden renovaties in Oostenrijk en intussen ging ook Nederland overstag.

In ons land gaat de Oost-Vlaamse stad Brakel met de primeur lopen.

22

RIORAMA

Voorbereiding Twee toezichtsputten in Brakel zijn toe aan renovatie. In de voormiddag laten de vakmensen van Seico bvba treksterkteproeven uitvoeren, om na te gaan hoe sterk de oppervlakte van de schachtwand is. Zo vergewissen ze er zich van dat de hechting voor de mortel goed zal zijn. Ze maken de wanden schoon en schrapen losse stukken af, zo wordt de schacht rijp voor het zandstralen. Even later brengen ze de zandstraalunit buiten de vrachtwagen en boven de put. De MRT controle-eenheid in de vrachtwagen stuurt deze unit aan en laat ze in de schacht stijgen en dalen. De zandstraalunit blijft stabiel door wieltjes die langs de schacht glijden.

Onder een druk van vijfhonderd bar maakt hij de schacht schoon. Daarna laat het Seico-personeel de schacht drogen. Omdat het een mooie zomerdag is,

duurt dat slechts vijftien minuten. Zo is de put rijp gemaakt voor het aanbrengen van de mortel. Het Seico-personeel heeft dat intussen klaargemaakt in de vrachtwagen.

Aanbrengen mortel In een volgende fase brengen de personeelsleden van Seico de MRT-roteerunit in positie. Met een slang is die verbonden aan de kuip met mortel in de vrachtwagen. Die mortel is versterkt met kunststofvezels. Ze is bestand tegen een pH van 3,5 tot 14 en is goed bestand tegen sulfaat. Een primer is onnodig. Bovendien is de mortel dampdoorlatend. Als dus vocht, van bijvoorbeeld grondwater, tegen de bekleding duwt, zal de bekleding er niet afvallen.

Opnieuw zorgt de controle-eenheid voor de aansturing. De schacht heeft mortel met een laagdikte

dossier

van twaalf millimeter nodig. Dat betekent dat de MRT-roteerunit, automatisch, tien à vijftien keer van boven naar beneden gaat in de put en telkens een laagje van iets meer dan één millimeter afzet.

Seico heeft het zo geijkt dat de mortel tot vlak tegen het putdeksel komt. Bij dit mortel spuiten, roteert de MRT-unit vierduizend toeren per minuut.

Als de twee putten in Brakel manueel zouden zijn gerenoveerd, zouden 2 à 2,5 dagen nodig zijn geweest per put. Nu duurde het negentig minuten, voor allebei. De verkeerslast, een verborgen kost bij zo'n werken, is dan uiteraard lager. Maar er is meer. De gecontroleerde aansturing van de robots zorgt ervoor dat in de put de laagdikte overal dezelfde is, wat bij manueel werken niet het geval zou zijn geweest. De nieuwe werkwijze zorgt er ook voor dat arbeiders het riool niet meer moeten inkruipen waardoor het risico op een ongeval wordt verminderd.

brengen van de mortel, zijn gereinigd en zouden de vaklieden er een HS-coatingkop op hebben geplaatst. Even later zou de MRT-eenheid een coating hebben aangebracht met de Ombran CPScoating (CPS: Coating Protection System). Dat is een soort hars, een hybride silicaatcoating die bestand is tegen een pH van 0 (!) tot 14. Bovendien is niet alleen de mortel, maar ook de coating dampdoorlatend. Overigens kan de coating ook tegen opmerkelijk hoge temperaturen en is ze niet alleen bestendig tegen zware chemische, maar ook tegen zware mechanische belasting.

Optie: Coating Protection System Bij de twee putten was er geen gevaar voor biogene zwavelzuuraantasting. Was dit wel het geval geweest, dan zou de MRT-roteerunit, na het aan-

Vandepopuliere)

Finale testen Nadat de mortel (en eventueel CPS-coating) is aangebracht, voert Seico proeven uit om na te gaan of alles naar wens is verlopen. Is dat het geval, dan zijn de putten binnen de vierentwintig uur na aanbrengen terug belastbaar. De riolen zijn dus snel opnieuw in gebruik te nemen. (Door Koen

• www.seico.be

Zie zelf de MRT-vrachtwagen aan het werk!

Op het Youtube-kanaal van de firma HDT is de MRT-vrachtwagen aan het werk te zien.

Wie nieuwsgierig is, surft naar www.youtube.com/watch?v=CattwXCAPyk (taal: Engels; 7' 15”) of www.youtube.com/ watch?v=rf1YxQQdMnA (taal: Duits; 4'08”).

Foto pag. 22: In Brakel wordt, voor het eerst in België, de MRT-vrachtwagen (MRT: Manhole Rehabilitation Technology) in gereedheid gebracht.

Foto's pag. 23 van links naar rechts: De MRT-roteerunit in actie: tien à vijftien keer zet hij een laagje van iets meer dan één millimeter af aan de wand van de schacht.

Seico heeft het zo geijkt dat de mortel tot vlak tegen het putdeksel komt.

Seico bvba, nieuw en ervaren Rioolrenovaties kunnen de levensduur van een riolering opmerkelijk verlengen. Ze gebeuren dan ook steeds vaker. Zeker in deze tijden van budgettaire krapte waar alles steeds goedkoper, sneller en beter moet. Seico bvba, opgericht in 2014 door mensen met ruim vijftien jaar ervaring in de rioleringswereld, speelt hierop in. De firma zorgt voor het afkoppelen van rwa en dwa en koos daarnaast als corebusiness ook voor het herstellen en renoveren van rioolinstallaties. Daarvoor beschikt ze over drie technieken. Een eerste is schacht-in-schacht sanering: dan wordt in de bestaande betonnen put een één maat kleinere put gebouwd. Een tweede is een gamma injectietechnieken: diverse pompsystemen en injectieproducten. De derde techniek is het geautomatiseerd aanbrengen van mortels en coatings. Dat is mogelijk geworden door een exclusieve samenwerking met MC-Bauchemie en HDT.

RIORAMA 23

OB61866

Er is wel degelijk een toekomst voor industriële bedrijven in België. Als de maakindustrie haar producten en processen innoveert, nieuwe niches opzoekt en meer exporteert, ligt de weg open voor langdurig succes.

Kanaal Z stelt u graag rolmodellen voor die met succes deze transformaties doormaken en verder kunnen groeien. Ontdek onze bedrijven van de toekomst.

Z-Industry

Elke donderdag op Kanaal Z Ook te bekijken op www.kanaalz.be

Bouw Automotive Industrie

duurzaam watermanagement Schacht-in-schacht sanering

In de bestaande beschadigde put DN 800, DN 1000 of DN 1200 wordt een 1 maat kleinere geprefabriceerde put AWASCHACHT ingebouwd.

Voordelen: - Duurzaam stabiel, corrosie-vrij, dicht, veilig en voordelig - Geen voorbehandeling van de bodem nodig, mogelijk bij elke weersomstandigheid - Ingebruikname terug mogelijk slechts enkele uren na de renovatie

nt Per mane t h wa t e r di c

Dé efficiënte oplossing voor rioolrenovatie!

REHAU NV - Ambachtenlaan 22 - Ambachtszone Haasrode 3326 - 3001 Heverlee (Leuven) - Tel.: 016 39 99 11 - Fax: 016 39 99 12 - info.bel@rehau.com - www.rehau.be

dossier

Snel en handig inspectieput renoveren met Awaschacht Gebarsten of beschadigde rioolschachten zijn niet zelden de oorzaak van wegeniswerken. REHAU bewijst nu dat het ook anders kan: met de Awaschacht, een inspectieput in polypropyleen, lanceert de fabrikant een degelijk alternatief, door middel van een schacht-inschacht-sanering. Het systeem kenmerkt zich onder meer door een veel lagere kostprijs dan de klassieke aanpak, en laat een makkelijke en snelle installatie toe.

De op maat geproduceerde Awaschacht wordt vervaardigd uit polypropyleen.

ophoogstuk wordt de spleet tussen de betonnen put en het ophoogelement met vloeibare cementmortel gevuld."

Na de plaatsing van verdere elementen en de conus, wordt er tot aan de conus opgevuld. De aannemer zorgt op de werf voor de aanpassing van de conus aan het mangat. De put wordt dan tot 5 cm onder de bovenzijde van de ingekorte conus ingebed, waarna de afdichting over de bovenzijde van de conus wordt gespannen.

De betonnen verdeelplaat wordt vervolgens centrisch op de constructie geplaatst. Hierbij is het gebruik van schroefbare kabellussen aanbevolen.

"De aannemer doet er goed aan zowel puntlasten als directe contactbelasting tussen de betonnen verdeelplaat en de conus te vermijden."

Als een betonnen inspectieput scheurt of barst, kan die beschadiging ook nefaste gevolgen voor het wegdek hebben. Vroeger moest zo'n put dan onherroepelijk helemaal worden uitgebroken, waardoor de rijweg (en vaak ook de waterleiding) moest worden afgesloten. De kosten die een dergelijke operatie met zich meebrengt, zijn steevast aanzienlijk, omdat ook het wegdek moet worden hersteld.

Minder hinder Met de Awaschacht pakt REHAU nu uit met een systeem dat heel wat minder hinder veroorzaakt.

"Het principe is vrij simpel: we plaatsen een iets kleinere PP-put in de oorspronkelijke put," legt commercieel afgevaardigde Jo Augustyns van REHAU uit.

"Eerst worden de put en het bodemelement opgemeten (hoogte, diameter en hoek), zodat een iets kleinere put op maat kan worden geproduceerd."

Stappenplan Bij de installatie dient de betonnen put eerst te worden gereinigd en, indien nodig, te worden afgedicht tegen indringend, stromend water. Door het plaatsen van pijppluggen in de afvoeren, sluit de aannemer de doorstroming van afvalwater af.

"Nadien worden de trap of de stijgijzers van de oude put verwijderd. Vervolgens houwt men de bestaande put en de leidingen uit tot circa 5 cm op de vloeibodem. Om te voorkomen dat grondwater kan binnendringen, is het belangrijk dat de bodemplaat niet te diep wordt uitgehouwen."

Hierna monteert de installateur de afdichting op het bodemelement, brengt hij de dichtring aan en controleert hij op beschadigingen en een goede pasvorm. Eventuele onzuiverheden worden verwijderd. Vervolgens worden de Q-TE-C afdichtingen gemonteerd en het nieuwe bodemelement in de betonnen put geplaatst. Na het plaatsen van pijppluggen bij elke toe- en afloop, waarborgen drie staalhoeken op de wand de veiligheid tijdens het opdrijven.

"Sneldrogende, waterdichte mortel zorgt ervoor dat de ruimte tussen de oude put en het nieuwe bodemelement wordt opgevuld. Eens de mortel is uitgehard, worden de hoekijzers en de pijppluggen verwijderd, en worden vuil en mortelresten van de afdichting verwijderd. Na de installatie van het

De putrenovatie kan op een beperkte ruimte en veroorzaakt geen verkeershinder

Ideaal voor bouwheren Jo Augustyns is ervan overtuigd dat heel wat bouwheren enthousiast voor dit systeem zullen opteren.

"Deze oplossing laat een heel snelle en makkelijke installatie toe. Bovendien moet alleen een beperkte ruimte rond de put worden afgespannen, waardoor een vlotte verkeerscirculatie zeker mogelijk blijft.

Logischerwijs komt deze oplossing heel wat economischer uit dan de traditionele aanpak. De integratie van de Awaschacht leent zich ook bij uitstek voor kleine straten en steegjes, die met rupskranen moeilijk bereikbaar zijn. Al enkele uren na de renovatie kan de schacht opnieuw worden gebruikt." .

(Door Bart Vancauwenberghe)

• www.rehau.com

Een dergelijke renovatie neemt veel minder tijd in beslag dan de klassieke aanpak

RIORAMA 25

Hellingscorrectie dankzij de combinatie van de Infraradar met SPAR300 en GPS, uniek in België

worden ook rioolinspectieapparatuur en een grondzuiger ingezet. Vervolgens worden de metingen geïnterpreteerd en verwerkt tot een digitaal plan van de ondergrond van de volledige site.

Dit digitaal plan wordt door de beheerder van de site gebruikt als onderlegger voor de inplanning en uitvoering van werken. Op die manier kan heel eenvoudig rekening worden gehouden met de aanwezigheid van kabels en leidingen. Dit zorgt voor een veiligere en efficiëntere uitvoering van graafwerken.

Integrale aanpak voor kartering ondergrondse kabels en leidingen De voorbije decennia is er veel gebouwd, verbouwd en bijgebouwd. Wat de bestaande toestand van de bebouwing is zie je met het blote oog, maar welke wirwar van kabels en leidingen er met de jaren is ontstaan in de ondergrond merk je vaak pas als er gegraven wordt of als er een technisch probleem optreedt. Steeds vaker wordt voor grotere sites alles preventief in kaart gebracht. Zo doen verschillende bedrijven uit de industrie, luchtvaart enzoverder beroep op Teccon om alle ondergrondse kabels en leidingen op hun technische sites op te sporen en in kaart te brengen.

Teccon is een gevestigde waarde in de landmeetsector. De vijftig medewerkers (ingenieurs, landmeters-experten en tekenaars) zorgen voor een brede vakkennis, een grote capaciteit en een snelle inzetbaarheid. Met vestigingen in Mariakerke (Gent), Zandhoven en Fernelmont (omgeving Namen) brengt het bedrijf de diensten zo dicht mogelijk bij de klant.

Naast de klassieke meettoestellen zoals GPS en totaalstation zet Teccon ook de nieuwste gespecialiseerde apparatuur in om de bestaande toestand nog nauwkeuriger, sneller en gedetailleerder in kaart te brengen. Het ervaren team adviseert klanten voor elk project over de meest geschikte aanpak en inzet van apparatuur.

26 RIORAMA

Volledige site in kaart Doorgaans is het ondergrondse systeem van nutsleidingen van een site aangelegd samen met de bouw van de site, maar zijn er doorheen de jaren diverse uitbreidingen doorgevoerd. Door de historische groei van de site is de ligging van de bestaande kabels en leidingen niet precies gekend.

Op technische sites waar zich heel wat nutsleidingen in de ondergrond bevinden en vaak werken worden uitgevoerd is kennis van de precieze ligging van de kabels en leidingen noodzakelijk om schade en technische problemen te voorkomen.

De meetploeg van Teccon onderzoekt zone per zone de ondergrond met behulp van radiodetectie, infraradar, GPS en totaalstation. Waar nodig

Radiodetectie De meest gebruikte techniek voor dit type projecten is radiodetectie. Met deze techniek wordt de precieze locatie, het verloop en de diepte bepaald van TV-, telefoon- en elektriciteitskabels, gietijzeren leidingen met kunststof afdichtingen, stalen pijpleidingen... . Hoewel ook passieve detectie mogelijk is, wordt door Teccon gekozen voor actieve detectie om de precieze locatie van metalen kabels en leidingen te bepalen. Met de actieve methode wordt een eigen signaal direct (galvanisch) of indirect (geïnduceerd) op een kabel of leiding overgebracht. Dit signaal wordt met de radiodetector door de landmeter in het terrein opgezocht, gevolgd en ingemeten. Radiodetectie is enkel inzetbaar voor de opzoeking van geleiders.

Kleinere afvoerleidingen worden gepositioneerd en geïnspecteerd met een duwcamera. Deze camera zendt een signaal uit dat kan gelokaliseerd worden met radiodetectie. Voor de detectie van andere types objecten wordt gebruikgemaakt van infraradaronderzoek.

Digitale proefsleuf Met behulp van een InfraRadar met SPAR300 maakt Teccon als het ware digitale proefsleuven zonder te boren, graven of breken. Met gespecialiseerde software worden deze proefsleuven verwerkt tot een driedimensionale kaart van de ondergrond.

Deze techniek kan zowel binnen in gebouwen als buiten worden ingezet.

De InfraRadar is een verbeterde grondradar waarmee nog sneller en performanter ondergrondse kabels en leidingen kunnen worden opgezocht. De SPAR300 is een revolutionair detectiesysteem dat een kabel over enkele tientallen meters meteen in 3D kan opzoeken en weergeven.

dossier

Op nagenoeg horizontale terreinen levert grondradaronderzoek nauwkeurige resultaten, maar van zodra het te onderzoeken terrein hellend is kan de gedetecteerde leiding of kabel qua positie veel afwijken van zijn werkelijke ligging. Daarom wordt de SPAR300 in combinatie met de InfraRadar ingezet. Zo worden hellingscorrecties in rekening gebracht, wat leidt tot meer nauwkeurige meetresultaten. De op maat ontwikkelde software waarmee de apparatuur bediend wordt zorgt voor een efficiënte workflow, real-time interpretatie en een hogere betrouwbaarheid van het eindresultaat.

De interpretatie van de digitale proefsleuf is de cruciale stap in het proces. Teccon maakt al sinds 2007 gebruik van grondradartechnieken voor onderzoek van de ondergrond en bouwde de voorbije jaren ruime ervaring op met betrekking tot data-analyse. Dankzij de nieuwe technologische ontwikkelingen kan de ondergrondse informatie nog beter op het terrein worden geïnterpreteerd en kan graafwerk of graafwerkschade tot het minimum worden beperkt.

Positiebepaling, van scan tot plan Voor de positionering van de vastgestelde kabels en leidingen wordt tijdens de metingen real-time gebruikgemaakt van GPS en totaalstation. GPSontvangers worden gebruikt in open gebied, terwijl volgtotaalstations worden ingezet rondom gebouwen en in beboste zones, omdat het GPS signaal daar onvoldoende is om nauwkeurig te kunnen meten. Door de combinatie van de radiodetectieen InfraRadar gegevens met de positiegegevens, kunnen op een efficiënte en betrouwbare manier plannen van de ondergrond worden opgesteld.

3D-weergave van de scandata van InfraRadaronderzoek

Aanmaak van een gedetailleerd plan van de opgespoorde ondergrondse kabels en leidingen

Grondzuiger Infraradaronderzoek en radiodetectie leveren bijna altijd een correcte aanwijzing van de aanwezigheid van kabels of leidingen. Op verschillende sites werden reeds gasleidingen, waterleidingen, elektriciteitsleidingen, rioleringsbuizen, afvoeren, wachtbuizen... in kaart gebracht. Deze technieken zijn echter minder geschikt voor de opsporing van PE water- en gasleidingen en voor gebruik op plaatsen waar veel kabels en leidingen samenkomen. Waar nodig wordt daarom een grondzuiger ingezet. Het grote voordeel van de grondzuiger is dat hij een proefsleuf kan maken door de grond weg te zuigen zonder kabels, leidingen, boomwortels en andere objecten in de ondergrond te beschadigen.

Totaaloplossing De combinatie van klassiek landmeetwerk en gespecialiseerde technieken voor onderzoek van de ondergrond zorgen ervoor dat de kabels en leidingen van een volledige site op een efficiënte en betrouwbare wijze in kaart gebracht worden zonder risico op schade.

• www.digitaleproefsleuf.be

De paraboolvormige verkleuring in de digitale proefsleuf geeft de aanwezigheid van een ondergronds object aan.

RIORAMA 27

DOSSIER

Proefproject Pipe Bursting succesvol uitgevoerd in lanaken Allerhande rioolrenovatie technieken zijn reeds geruime tijd bekend. De structurele herstelling van rioleringen door middel van schaaldelen, ter plaatse uitgeharde buis en spuitbeton zijn zowat de meest gangbare technieken. minder alledaags is de techniek van de Pipe Bursting.

Deze kan een alternatieve oplossing bieden wanneer de schade van die aard is dat traditionele technieken niet meer toepasbaar zijn.

op de Gellikerheide te lanaken realiseerde de Divisie rioolrenovatie van de Smet Group een proefproject voor Aquafin. Dit project kwam tot stand door een samenwerking tussen Smet en bouwheer Aquafin. De locatie werd gekozen om een proef uit te voeren zonder hinder voor de omgeving. Het ging om een riolering die zwaar beschadigd was door biochemische aantasting. na camera onderzoek werd besloten om de eerste 100 meter van deze riolering te vervangen door middel van Pipe Bursting. Dit gedeelte was namelijk het meest aangetast.

Pipe Bursting Pipe Bursting is een sleufloze techniek waarbij de bestaande riolering, meestal beton of grès -andere materialen zijn eveneens mogelijk- wordt vervangen door een nieuwe leiding uit HDPe. Daarbij wordt de inwendige diameter van de leiding niet verkleind. er treedt bijgevolg geen wijziging op aan het hydraulisch profiel. op de Gellikerheide werd een betonleiding Dn400 vervangen door een HDPe- leiding Dn450 SDr17. om plaats te maken voor de nieuwe leiding wordt de oude leiding verbrijzeld met een verbrijzelkop.

Deze kop zorgt ervoor dat de oude leiding barst,

Pipe Bursting is een sleufloze techniek waarbij de bestaande riolering, meestal beton of grès -andere materialen zijn eveneens mogelijk- wordt vervangen door een nieuwe leiding uit HDPE. Daarbij wordt de inwendige diameter van de leiding niet verkleind.

(Foto's: VDB)

28 RIORAMA

waarna een ruimerkop er voor zorgt dat de breukdelen in het terrein worden verdrongen. voor aanvang werd een grondonderzoek uitgevoerd. Dit is van belang om een indicatie te krijgen van de mogelijkheid tot grondverdringing. er werd beslist om de streng van 100 meter op te splitsen in 2 deelsecties van circa 50 meter. Halverwege was een inspectieschacht aanwezig waarin het trekframe kon worden geïnstalleerd.

Het trekframe omvat een stalen constructie voorzien van hydraulische cilinders. De trekcapaciteit bedraagt 700 kn. De machine is ontworpen voor een schacht met een diameter van slechts 1 meter, hetgeen vooral in stedelijk gebieden een enorm voordeel biedt. vanuit de centrale schacht werden de trekstangen door middel van het trekframe ingebracht tot in de intreksleuf waar de HDPe-streng reeds klaar lag.

De nieuwe leiding werd in lengtes van 12 meter

aangeleverd waarna deze door middel van spiegellassen aan elkaar werden gezet. in de intreksleuf werd het uiteinde van de stangen door middel van een swivel-koppeling verbonden aan de combinatie verbrijzelkop, ruimerkop en productleiding, waarna het geheel werd teruggetrokken met het trekframe.

De maximaal opgetekende trekkracht tijdens de operatie bedroeg 400 kn. geslaagde operatie Dit proefproject toont aan dat de Pipe Bursting techniek oplossingen kan bieden om moeilijk bereikbare leidingen te vernieuwen, daar waar andere technieken niet meer inzetbaar zijn, daarbij gebruikmakend van bestaande toegangsschachten met zeer beperkte afmetingen.

(Door Bart Vancauwenberghe)

• www.smetgroup.be

KOM SAMEN MET ONS HET NIEUWE LEVEN IN DE POLDERS VAN KRUIBEKE VIEREN

Welkom terug otter!

CHAP’EAU kasteel Altena Burchtstraat 11 Kruibeke

zondag 27 september 2015

Schrijf je in via www.chap-eau.be N

IJG EE

IS GORNSAUMTPTIE!

EN KR C

Georganiseerd door:

In samenwerking met:

V.U. Luc Bossyns, Dijkstraat 8, Aartselaar

mountainbike wandelen fietsen boottocht animatie BBQ

onderzoeken

IKT Nederland onderzoeken

keuren

adviseren

testen

Zet in uw agenda: 1e Nederlandse Rioolreparatie praktijkdag op 1 oktober 2015

IKT - Instituut voor ondergrondse infrastructuur

Verschillende rioolreparatietechnieken

Kantoorgebouw „De Enk“ Tivolilaan 205 6824 BV Arnhem

Presentaties en praktijkdemonstraties Exposanten uit België, Nederland en Duitsland

T +31-(0) 26-84545 60 F +31-(0) 26-84545 61

Meer Informatie: www.ikt-nederland.nl

www.ikt-nederland.nl info@ikt-nederland.nl

Metaal

Dat staalharde bewijs van kwaliteit, daar zorgt COPRO voor.

Kris Vandenneucker Sector- en productverantwoordelijke

COPRO legt de lat hoog voor kwaliteit in de wegenis- en infrastructuursector.

Door te kiezen voor COPRO-certificatie komen we samen tot hoogwaardige producten.

www.copro.eu

REPORTAGE

Stradus Aqua investeert sterk in innovatie Eén derde van de rioleringssystemen in België wordt geleverd door Stradus Aqua: het is maar één van de cijfers die illustreren hoe belangrijk dit bedrijf voor deze sector is. De onderneming wil die positie in de toekomst gevoelig verstevigen door nog meer in te zetten op aanverwante en complementaire segmenten, zoals afwatering en waterzuivering. "Door sterk te focussen op de ontwikkeling van nieuwe producten, zetten we onze ambitie om tot een one-stop-shop uit te groeien, kracht bij. Zorgzaam afvoeren en zuiveren van kostbaar water is ons vak," onderstreept managing director Peter Beyens.

Stradus Aqua maakt deel uit van de Ierse multinational CRH. "Ons moederbedrijf CRH maakt momenteel een exponentiële groei door," legt Peter Beyens uit. "Recent werden nog onderdelen van de groep Holcim-Lafarge overgenomen. Daardoor is de groepsomzet gestegen van 18 naar 24 miljard € en is het personeelsbestand verhoogd van 75.000 tot 90.000 medewerkers."

Extra markten Hoewel Stradus Aqua in de rioleringsindustrie de toonaangevende speler is en een benijdenswaardige marktpositie heeft veroverd, blijft het bedrijf allerminst stilzitten. "Het is onze strategie om vanuit de ontwikkeling van nieuwe producten totaaloplossingen op maat aan te bieden, ook in verwante markten zoals industrie, containerterminals en zee- en luchthavens. Daarbij denken we vooral aan afwatering (goten en kolken), putafdekkingen, olie- en vetafscheiders en waterzuiveringsinstallaties."

Uitbreiding assortiment De firma beschikt over een ruime engineeringafdeling met jarenlange ervaring en knowhow, die vanuit hun technische expertise, meestal samen met de opdrachtgever, de jongste jaren een aantal innovaties hebben geïntroduceerd. "In de afwateringsmarkt beschikken we nu over AquaWay, met een waaier aan goten en kolken voor uiteenlopende toepassingen. AquaGate is dan weer de merknaam van een eigen lijn gietijzeren putafdekkingen.

Onder meer horeca en tankstations worden goed geholpen met EKOTEK, het merk voor slibvangers, olie- en vetafscheiders."

Voor een afwateringsproject in Halle ontwierp en produceerde Stradus Aqua op maat gemaakte kokerconstructies.

Projecten In diverse projecten toont Stradus Aqua gericht te kunnen inspelen op klantspecifieke vragen. "Zo hebben we op een Deckx-werf in Laakdal EKOTEK olie- en vetafscheiders geleverd, volledig werkend

op zonnecellen en geheel gefabriceerd volgens de specifieke wensen van de klant. Bij een grote Heijmans-werf in Halle hebben we onze bijdrage geleverd aan een afwateringsproject, waarbij zeer grote, op maat gemaakte kokerconstructies zijn uitgetekend en geproduceerd. Vorig jaar had onze engineering-afdeling al heel complexe, op maat gemaakte constructies uitgetekend voor de riolering en waterzuivering van het A11-project, de nieuwe snelweg tussen Brugge en Knokke."

Investeringsprogramma Jaarlijks maakt Stradus Aqua 1 à 1,5 miljoen euro vrij om gericht te investeren, vooral in innovatie en ontwikkeling. Dat resulteerde al in kwalitatief zelfverdichtend beton voor alle putten, kokers en kopmuren. Daarnaast werd vorig jaar een gloednieuwe productiehal geplaatst in Neeroeteren om de verdere groei in prefab door te zetten. Dit jaar wordt nog eens ruim 500.000 euro vrijgemaakt voor de ontwikkeling van een volledig nieuw gamma afscheiders.

Met deze aanpak wil de onderneming zich vooral als een partner profileren, en wil het zoveel meer zijn dan een pure leverancier. "Snel anticiperen op marktwijzigingen, werk maken van personeelsopleidingen en een totaalaanbod aan de markt presenteren, zijn op dat vlak belangrijke troeven," besluit Peter Beyens.

(Door Bart Vancauwenberghe)

• www.stradusaqua.be RIORAMA

31

Hét trefpunt voor de HVACR! HVACR

HVACR

HVACR HVACR

HVACR

HVACR

HVACR

14+15 OKTOBER 2015 HVACR

• BRABANTHAL LEUVEN •

HVACR

HVACR

HVACR

HVACR

CLIMATECHNO_1-2_RIO11.indd 1

Registreer u met de code 220915 voor gratis toegang en maak kans op één van de vele prijzen!

www.climatechno.be 22/09/15 14:19

project

Xylem speelt kort op de bal voor Vivaqua-project In volle vakantieperiode diende Xylem alle zeilen bij te zetten om snel een oplossing te vinden voor een project van Vivaqua in Drogenbos.

Het leverde er een complete huuroplossing, die tot eind september nog in gebruik is.

Vivaqua zocht naar een oplossing voor de afleiding van een riolering in Drogenbos. Hiervoor wou het een pomp die bij droog weer 1000 m³/h kon verpompen, en bij zware regenval in staat is om tot 3000 m³/h af te voeren. Pompen die over de capaciteiten beschikken om 1000 à 1200 m³/h af te voeren, zijn op de verhuurmarkt eerder uitzondering dan regel. Bovendien moest de pomp in dit geval in staat zijn om zowat de klok rond automatisch te draaien.

Aannemer Sodraep was zowat ten einde raad. Die had namelijk al diverse pompen uit het eigen materieel geprobeerd, maar geen enkele bleek in staat om een oplossing te bieden voor dit riool.

Uiteindelijk klopte het bedrijf aan bij Xylem om deze uitdaging het hoofd te bieden.

Raamovereenkomst "Het was niet de eerste keer dat wij met deze aannemer samenwerkten," licht Marvin Delarbre, Xylem-vertegenwoordiger voor werf- en huurpompen, toe. "Zij hebben bij ons in het verleden al herhaaldelijk elektrische dompelpompen aangekocht en gehuurd. Vorig jaar leidde dat zelfs tot de ondertekening van een raamovereenkomst tussen beide ondernemingen."

De eerste contacten voor dit project dateren van mei, toen de werfverantwoordelijke Xylem contacteerde voor een offerte van een Godwindieselpomp en toebehoren. Door een vertraging op de werf, werd de pomp uiteindelijk pas eind juli besteld, maar met de dringende vraag om de pomp nog voor 4 augustus te komen plaatsen.

"Daardoor hadden we dus minder dan één week de tijd om de totale huuroplossing (pomp, accesDe Godwin-pomp in Drogenbos werkt automatisch, de klok rond.

soires, leidingen, montage, ingebruikstelling en beschikbaarheid van het materiaal) te organiseren.

Een helse klus."

Oplossing Xylem is fabrikant van de pompmerken Flojet, Flygt, Godwin, Lowara/Vogel, Mjk, Leopold, Sanitaire en Wedeco. De onderneming gaat er prat op oplossingen aan te reiken voor zowel waterbehandeling, (ozonsystemen, UV-filtratie,...), het verpompen van proper of gebruikt water (dompelpompen en andere) als sanitaire voorzieningen voor de werf (dieselpompen, elektrische pompen, materieelverhuur). Het bedrijf levert ook alle accessoires (onder meer terugslagkleppen, kleppen, elektrische kas-

ten, niveausensoren,...) en beschikt over een ruim assortiment, met een verhuurpark van meer dan 20.000 pompen.

Na een bezoek aan de werf in Drogenbos, werd geopteerd voor één dieselpomp (type Godwin CD300), gezien de beperkte ruimte op de werf.

"Deze pomp heeft het voordeel dat ze zowel functioneert voor helder water als voor afvalwater."

Karakteristieken De Godwin Dri-Prime ® CD300M-pomp biedt debieten tot 5.990 US GPM (1,360m³/h) en heeft de mogelijkheid om vaste stoffen (tot 95 mm diameter) te hanteren. De pomp is beschikbaar in versies met automatisch of handmatig starten en stoppen.

Voor het project in Drogenbos werd gekozen voor het type met automatische werking. Onbeperkt drooglopen is mogelijk door het exclusieve 'bad mechanical seal'-ontwerp. Daardoor is deze pomp een goede keuze voor een groot watervolume, rioleringen, of het verpompen van slib. De slijtvaste afdichting in siliciumcarbide zorgt voor een probleemloze werking. Bovendien kan het onderhoud snel en gemakkelijk gebeuren.

De pomp draait tot eind september. "We zijn erin geslaagd om voor deze werf de pompkosten gevoelig te reduceren met één enkele pomp, één zuigleiding en één (conduite de refoulement)," besluit Marvin Delarbre. (Door Bart Vancauwenberghe)

• www.xyleminc.com RIORAMA 33

PROJECT FEDERATIES JURIDISCH

De “Plastics Sewerage Facilitator” Een hulpmiddel voor het opzoeken van informatie over BENOR kunststofleidingen en – hulpstukken voor straatriolering en huisaansluitingen op werven.

Het “klassieke” BENOR-merk, dat reeds meer dan 40 jaar bestaat, is binnen de bouwwereld een garantie voor de goede kwaliteit van het geleverde product. Binnen de sector van de kunststofleidingsystemen (PVC, PP, PE) bestaat er een lange certificatietraditie. Het eerste BENOR-certificaat voor kunststofbuizen (PVC) werd uitgereikt in het begin van de jaren ’70 van de vorige eeuw. Het uitreiken van de certificaten wordt uitgevoerd door BCCA en is geaccrediteerd door BELAC. De certificatie verloopt volgens reglementen en regels die opgesteld zijn in samenspraak met de verschillende betrokken partijen (opdrachtgevers, openbare besturen, experten en producenten).

Dit recept wordt tot op heden met voldoening toegepast. Continue innovatie door kunststofproducenten heeft geleid tot ruimere gamma’s met sterk toegenomen performantie en gebruiksvriendelijkheid. Hierdoor kennen kunststofleidingsystemen een stijgend succes in huisaansluitingen maar evenzeer in straatriolering. Hiermee groeide echter tegelijkertijd ook de nood aan duidelijke informatie over de gecertificeerde kunststofleidingsystemen, dit om controle op de werf bij levering en tijdens plaatsing makkelijker te maken. Hiervoor werd in overleg met de sector en andere stakeholders een verlengstuk van de BENOR-certificatie opgesteld: de “Plastics Sewerage Facilitator”.

Historiek en thematiek De thematiek werd aangekaart door de openbare besturen, opdrachtgevers en studiebureaus, die op verschillende werven moesten constateren dat er niet steeds kon nagegaan worden of de geleverde producten (kunststofleidingen en –hulpstukken voor riool en huisaansluitingen) volledig in over-

34

RIORAMA

eenstemming waren met de bestekvoorschriften.

Een nadere analyse leidde tot de volgende vaststellingen: - Niettegenstaande BENOR (of gelijkwaardige) producten werden voorgeschreven werden soms toch niet-gecertificeerde materialen geleverd.

- De gebruikte producten zijn niet altijd eenvoudig te identificeren (onvoldoende of onduidelijke markering).

- De vastgelegde kleurcode voor huisaansluitingen of straatriolering wordt niet gerespecteerd (RWA (regenwater) grijs - DWA (afvalwater) roodbruin).

- Verschillende kunststofmaterialen worden door elkaar gebruikt, bijvoorbeeld PVC-hulpstukken op PP-buizen.

- De frequent voorgeschreven stijfheidsklasse SN8 wordt niet altijd consequent toegepast, vanuit de (onterechte) bewering dat bepaalde hulpstukken niet beschikbaar zouden zijn in SN8.

Het bleek dus dat er nood was aan meer complete en meer toegankelijke informatie over deze producten die steeds meer bij riolerings- en wegeniswer-

ken gebruikt worden. Zodat zowel voorschrijvers als toezichthouders als uitvoerders eenvoudig kunnen beschikken over de nodige informatie om de geleverde producten op de werf af te toetsen aan de bestekvoorschriften.

Aanpak van het probleem Er werd door BCCA een overleg georganiseerd met de diverse betrokken partijen: de rioolbeheerders, Vlario, Aquafin, de producenten (vertegenwoordigd door Kurio vzw), de verdelers en last but not least ook de uitvoerders-wegenisaannemers (vertegenwoordigd door Vlawebo & Bouwunie). Er werd een manier gezocht om de juiste informatie over de gebruikte producten op een eenvoudige en toegankelijke manier ter beschikking te stellen.

Een werkgroep werd opgericht, die aanleiding gaf tot het ontwikkelen van de “Plastics Sewerage Facilitator”. Hierbij werd veel aandacht besteed aan de correctheid van de informatie die ter beschikking wordt gesteld en aan de vrije verstrekking van deze informatie op een eenvoudige manier.

certificering

Praktische uitwerking van de “Plastics Sewerage Facilitator” Er werd een databank opgesteld van alle BENOR kunststofleidingen en –hulpstukken, met die beperking dat enkel die producten worden opgenomen die geheel voldoen aan de voorwaarden van het standaardbestek 250 versie 3.1 en aan het aanvullend bestek van de rioolbeheerders. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de producten voor toepassing huisaansluiting en deze voor toepassing straatriolering.

De producenten die over een BENOR-certificaat beschikken, kunnen hun producten die beantwoorden aan deze eisen opladen op het PSF-platform.

Hierbij wordt geëist dat het product duidelijk herkenbaar wordt weergegeven door middel van foto’s van het product en van de markering.

Deze gegevens worden door BCCA nagekeken en, indien deze geheel voldoen aan de gestelde eisen, gevalideerd en vervolgens ter beschikking gesteld via de volgende website: https://www.bcca.product-info.org/.

Via deze website kan op een eenvoudige wijze informatie bekomen worden over kunststofleidingen en –hulpstukken. Elke leiding of hulpstuk van een producent beschikt over een informatiefiche waarop de belangrijkste kenmerken zijn weergegeven (diameter, toepassingsgebied…) en het product kan geïdentificeerd worden aan de hand van de opgeladen foto’s. Bovendien is het BENOR-certificaat dat geldig is voor het geraadpleegde product, ook met één klik online beschikbaar.

Iedere bezoeker van de website kan op een gebruiksvriendelijke wijze gratis en 24u/24u de informatie over een product opzoeken of een lijst aanmaken van de verschillende gewenste of gebruikte producten. Deze lijst kan eventueel gebruikt worden als certificatiestaat, zoals gevraagd in de laatste versie van het standaardbestek 250 versie 3.1, of om toe te voegen aan het as-built dossier.

Er werd een databank opgesteld van alle BENOR kunststofleidingen en –hulpstukken, met die beperking dat enkel die producten worden opgenomen die geheel voldoen aan de voorwaarden van het standaardbestek 250 versie 3.1 en aan het aanvullend bestek van de rioolbeheerders.

Besluit De praktijk heeft uitgewezen dat het voor opdrachtgevers, studiebureaus en openbare besturen niet steeds eenvoudig is om op een eenvoudige manier te beschikken over de nodige informatie over kunststofleidingen en –hulpstukken voor huisaansluitingen en straatriolering; informatie die correct en actueel dient te zijn.

Via de website wordt het opzoeken van deze informatie een stuk eenvoudiger. Alle betrokken partijen (opdrachtgever, studiebureau en aannemer) beschikken meteen, waar ze zich ook bevinden, over de juiste informatie en discussies over het wel of niet voldoen aan de voorschriften behoren vanaf nu tot het verleden. (Door BCCA)

BCCA geeft omtrent deze tool een lezing tijdens de Aquarama Vakbeurs.

• www.bcca.product-info.org

RIORAMA

35

INNERS-project feestelijk afgerond Vier jaar lang bouwde een kransje van gereputeerde kennisinstellingen en bedrijven in het Europese project INNERS aan knowhow rond energieterugwinning in de stedelijke waterloop. Tot die waterloop behoren, uiteraard, riolen. Op elf juni deelden de Belgische projectpartners het resultaat met het publiek.

Het INNERS-slotevent vond plaats in de feeërieke gotische zaal van het Leuvens stadhuis. Mohamed Ridouani, Schepen Leefmilieu van de stad, beet de spits af. Hij legde uit dat in 2011 het 'Engagement Leuven Klimaatneutraal 2030' is ondertekend. De recuperatie van warmte uit rioolwater draagt bij tot het halen van die doelstelling.

Vier pijlers Wendy Francken, directeur van VLARIO, somde enkele aanleidingen op voor het project. Om te beginnen is meer dan 85% van het energiegebruik in de waterketen te wijten aan de verwarming van afvalwater. Denk bijvoorbeeld aan water in de douche dat quasi meteen in de riolen vloeit. Markant is ook dat gemeentelijk afvalwater tien keer de hoeveelheid energie bevat die nodig is om het te zuiveren. En slechts 20% van de energie die zich in de waterketen bevindt, is teruggewonnen energie.

Project INNERS bood via vier pijlers vooruitgang ter zake aan. Ten eerste, onderzoek naar de werking van de waterketen op gebied van energie.

Ten tweede, via demonstratieprojecten. Ten

36

RIORAMA

derde via het beïnvloeden van belanghebbenden.

En ten vierde via het identificeren van barrières voor innovatieve technieken. Voorbeeld van zo'n barrière is dat een sociaal tarief voor energie uit duurzame bronnen wettelijk gezien nog niet kan.

Het is enkel voorzien voor energie uit elektriciteit en gas. Voor het demoproject te Leuven waren dan ook stedelijke subsidies nodig om een prijsniveau te bereiken dat vergelijkbaar was met het sociale tarief.

Gratis Energy Balance Assessment Tool Eén van de verwezenlijkingen van INNERS is EBAT (Energy Balance Assessment Tool). Alma Schellart, University of Sheffield (VK), meldde dat de (Excel)-tool voor iedereen gratis beschikbaar is.

Hij is te downloaden op http://inners.eu/ebat/ .

De tool helpt bij het opsporen van mogelijkheden voor energiebesparing en -terugwinning uit de stedelijke waterkringloop. Ook biedt hij een visuele presentatie van het jaarlijkse energieverbruik, en van de bijhorende uitstoot van broeikasgassen (in CO2-equivalenten).

Verwarming van zwembaden Martin Feddes, van projectcoördinator Waterschap Groot Salland, besprak het demoproject in de Nederlandse gemeente Raalte. Daar is zwembadverwarming ingevoerd. De warmte komt van een nabijgelegen rioolwaterzuiveringsinstallatie. Zo'n 40.000 liter water eruit vloeit via een 600 meter lange leiding naar het zwembad. Met warmtewisselaars en warmtepompen wordt daar 1.128.000 kWh per jaar geproduceerd. De totale investering om dat mogelijk te maken was 360.000 euro, waarvan de helft gesubsidieerd. Maar het systeem levert wel een mooie besparing op: 25.000 euro per jaar.

Feddes somde ook enkele leerpunten uit het project op. Een eerste is dat de mogelijkheden voor een nieuw zwembad nog een stuk groter zijn, omdat het koppelen van een nieuw verwarmingssysteem aan een oud niet evident is. Nu is de terugverdientijd zonder subsidies nog 13 jaar. In een nieuwbouw zou die allicht aanzienlijk lager liggen. Ook is geleerd dat de filters wekelijks gereinigd moeten worden om verstopping te vermijden.

Tenslotte stelde Feddes vast dat het beveiligen van

onderzoek

"Nu, aan het eind van het INNERS-project in Dewsbury, verbruiken de nieuwe systemen 48% minder dan die van het controlehuis.

En de emissies van CO2 daalden met 35%. Zo'n 45 m3 regenwater is uit het rioleringssysteem gehouden, wat een besparing oplevert, per huis, van 55 britse pond.”

Alma Schellart, University of Sheffield

ICT-systemen niet moet worden onderschat. Er is namelijk internationale belangstelling gebleken voor het project. Alleen is die niet op een erg koosjere manier betoond: Aziatische (vermoed wordt: Chinese) hackers braken in het informaticasysteem in en downloaden grote hoeveelheden data. Eénmaal dat ontdekt, is de internetverbinding tijdelijk verbroken, en is zo snel mogelijk gezorgd voor een grondiger beveiliging.

Regenwater op privaat domein Na Feddes sprak Alma Schellart, Universiteit Sheffield, voor een tweede keer. Deze keer had ze het over een demonstratieproject waarbij energie (warmte) is gerecupereerd uit regenwater. Met die energie zijn huizen te verwarmen en te koelen.

De onderzoekers besloten tot het project vanuit de hypothese dat het makkelijker is warmte uit de grond te halen als die vochtig is dan wanneer die droog is.

Het onderzoek vond plaats op privaat domein, namelijk in de wijk Dewsbury in het Verenigd Koninkrijk. Drie sociale woningen werden er uitgerust met een bodemwarmtewisselaar en een warmtepomp van 6 kW. Voor twee huizen was dat in combinatie met een innovatief infiltratiesysteem.

Daarnaast is één controlehuis met een klassieke gasboiler mee opgemeten en opgevolgd.

Nu, aan het eind van het INNERS-project, stelt Schellart vast dat de nieuwe systemen 48% minder verbruiken dan die van het controlehuis. En de

emissies van CO2 daalden met 35%. Zo'n 45 m3 regenwater is uit het (gescheiden) rioleringssysteem gehouden, wat een besparing oplevert, per huis, van 55 britse pond. Tenslotte is er de COP (Coefficient of Performance): de verhouding tussen de energie geproduceerd door het systeem en energie verbruikt door het systeem. Die was doorgaans ergens tussen de 2,8 en 4,5, wat als voldoende efficiënt wordt beschouwd.

"In het demoproject in de Nederlandse gemeente Raalte is zwembadverwarming ingevoerd. Zo'n 40.000 liter water van een nabijgelegen rioolwaterzuiveringsinstallatie vloeit via een 600 meter lange leiding naar het zwembad. Met warmtewisselaars en warmtepompen wordt daar 1.128.000 kWh per jaar geproduceerd.”

Martin Feddes, Waterschap Groot Salland

Van oud naar nieuw Een ander demoproject was gepland in het Franse Lille. Nicolas Prud’homme van Lille Métropole Communauté Urbaine vertelde dat dit op termijn moest leiden tot een systeem dat belangrijke delen van de stad verwarmt met gerecupereerde rioolwarmte.

Daartoe vond onder meer een haalbaarheidsstudie plaats, wat moest uitmonden in een demoproject waarbij een gebouw zou worden verwarmd met rioolwarmte. Maar uiteindelijk is besloten dit demoproject niet uit te voeren.

Ten eerste bleek bij de haalbaarheidsstudie dat enkele kosten hoger uit zouden vallen dan verwacht. Daartoe droeg onder meer bij dat de riolen in de buurt van het gebouw redelijk diep liggen. Ook bleek de reeds bestaande, relevante infrastructuur van het gebouw opmerkelijk complex. Een moeilijkheid was eveneens dat het gebouw al aangesloten was op een stadsverwarmingssysteem op hóge temperatuur.

De competitie daarmee leek een bij voorbaat verloren zaak. De terugverdientijd van het verwarmingssysteem op rioolwarmte was namelijk lang: 16 jaar. Voor gebouwen met een constante verwarmingsnood, zoals een zwembad of even-

RIORAMA

37

"De warmtewisselaar die warmte recupereert uit uitlaatgassen afkomstig van een WKK die draait op biogas , bespaart 296.000 Nm3 aardgas per jaar.

Dat levert een jaarlijkse besparing op van 128.400 euro.”

Nicolas Prud’homme van Lille Métropole Communauté Urbaine

tueel serre, zou de terugverdientijd korter zijn geweest: 3 à 10 jaar.

Gevolg is dat is besloten het deelproject te wijzigen. Vanaf nu zouden de Fransen hun aandacht richten op het nagaan van de mogelijkheden van een warmtewisselaar in de rioolwaterzuiveringsinstallatie te Marquette-lez-Lille, een deelgemeente van Lille Métropole. De zuiveringsinstallatie daar was stokoud en zou vervangen worden door een ultramoderne, nieuwe constellatie: OVILLEO. Deze nieuwe zuiveringsinstallatie heeft heel wat deelinstallaties die dienen om hernieuwbare energie te winnen. Eén ervan is, als alternatief voor het eerdere demoproject, geplaatst in het kader van INNERS. Het betreft een warmtewisselaar die functioneel is sedert 2012. Die recupereert warmte uit uitlaatgassen die afkomstig zijn van een WKK die

draait op biogas (dat biogas is ontstaan bij vergisten van zuiveringsslib). Die gerecupereerde warmte helpt bij het maken van stoom. Die verwarmt slib zodat de productie van biogas sneller gaat.

De warmtewisselaar, besloot Prud'homme, bespaart 296.000 Nm3 aardgas per jaar. Dat levert een jaarlijkse besparing op van 128.400 euro.

Regio Antwerpen Kris De Gussem, Aquafin, had het over onderzoek dat is gebeurd op verschillende locaties in de regio Antwerpen. Hij concludeerde daaruit dat de economische haalbaarheid van terugwinning van rioolwarmte vergt dat de rioolwatertemperatuur aan de zuivering niet onder de 10°C komt. Ook is vastgesteld dat elke knoop 250 kW aan gerecupereerde warmte doet winnen.

Vervolgens had De Gussem het over milieueffecten.

De firma stelde vast dat, bij warmterecuperatie uit rioolwater, ook de hoeveelheid lachgas (N2O) toenam op de waterzuivering. En die N2O is een 300 keer sterker broeikasgas dan CO2. Daar staat tegenover dat er de helft minder CO2-uitstoot is.

Daardoor is er alsnog een netto reductie van broeikasgassen.

Riet Lismont van VLARIO gaf uitleg over de rioolwarmtewinning van Dijledal te Leuven. Peter De Smet, Clean Energy Innovative Projects, vertelde over het ZAWENT-project - dat valt buiten INNERS, maar bouwt deels verder op daar verworven knowhow. Meer over beide projecten is te lezen in het artikel: “Leuven en Gent verwarmen met rioolwater” (Riorama 10).

“Hoger budget” Annemie Turtelboom (Vlaams minister van Begroting, Financiën en Energie) meldde dat warmte recupereren om huizen en gebouwen mee te verwarmen een vorm van efficiëntie is. Bij de eerstvolgende call groene warmte, na de zomer, zal dan ook een hoger budget worden voorzien ter ondersteuning van projecten die dat als doel hebben. In totaal zal het gaan over 10,25 miljoen euro.

Volgens Turtelboom kan groene warmte tegen 2020 een derde tot de helft van de Belgische doelstelling invullen, en dit aan een prijs die 6 tot 14 keer lager is dan via groene stroom: “De projecten van INNERS, waar uit water warmte wordt gerecupereerd om gebouwen en huizen te verwarmen, zijn gebaseerd op dat principe... . Als minister van Energie kijk ik met veel trots naar het project in Leuven. Ik ben dan ook blij om hier vandaag te zijn, want het zijn dit soort projecten die ons dichter bij onze doelstelling brengen: een wereld vol hernieuwbare energie.”

38

RIORAMA

onderzoek

INNERS •INNERS staat voor: Innovative Energy Recovery Strategies in the urban water cycle (innovatieve strategieën voor energieterugwinning in de stedelijke waterkringloop) •Startdatum: 01-04-2011 •Einddatum: 31-12-2015 •Totaal budget: 6.579.208,07 euro •Steun EFRO (Europees Fonds Regionale Ontwikkeling): 3.289.604,04 •Projectpartners: elf, uit diverse Europese landen. Projectcoördinator is Waterschap Groot Salland (Nederland); Belgische projectpartners waren VLARIO (Overlegplatform & Kenniscentrum voor rioleringen- en afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen) en Aquafin. Andere partners bevonden zich in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en het Groothertogdom Luxemburg.

•Samenvatting: veel water dat in de stedelijke waterkringloop belandt, is verwarmd. Denk maar aan het verwarmde sanitair water dat al snel in riolen belandt. INNERS wil zoveel mogelijk energie uit dat water winnen. Het doet dat door kennis te genereren en met zeven demonstratieprojecten.

Dominique Devos (Advocaat bij Liedekerke, Wolters, Waelbroeck en Kirkpatrick) Na de middag kwamen nog sprekers aan bod die niet actief zijn geweest in het INNERS-project, maar wel waardevolle informatie gaven omtrent terugwinning van rioolwarmte. Dominique Devos, advocaat bij Liedekerke, Wolters, Waelbroeck en Kirkpatrick, lichtte het juridische kader toe dat geldt wanneer in een gemeente een installatie voor de recuperatie van rioolwarmte wordt geplaatst.

En dan was er Antwerpen. Die stad heeft, wat warmtenetten betreft, een lange, nog steeds groeiende ervaring. Om zo'n netten mogelijk te maken is een goed beeld nodig van vraag en aanbod van warmte. Sam Verbelen (Stad Antwerpen) stelde dat een deel van het aanbod kan komen van rioolwarmte. Stad Antwerpen bezit dan ook, onder meer, een aanbodkaart riothermie, opgemaakt door VITO. Uiteindelijk blijkt het enthousiasme binnen INNERS groot om de verworven knowhow verder uit te bouwen en van riothermie een belangrijke aanbieder van energie te maken. Wordt vervolgd.

(Door Koen Vandepopuliere)

• www.inners.eu

RIORAMA

39

RIORAMA 40 RIORAMA

techniek

De sterke toegevoegde waarde van nodulair gietijzeren buizen als afvalwaterleiding De term “gietijzer� omvat een breed spectrum van legeringen van ijzer, koolstof en silicium.

In 1946 ontdekt, wordt nodulair gietijzer bekomen door het toevoegen van een geringe dosis magnesium aan grijs gietijzer. Een proces dat de uitzonderlijke kenmerken inzake mechanische weerstand en buiging geeft. Nodulair gietijzer moet volgens de norm NBN EN 598 en PTV 812 (PTV 812: Buizen; koppelstukken, toebehoren en hun verbindingen van nodulair gietijzer voor afvalwatertoepassingen: Eisen en Beproevingsmethode – Bijkomende specifieke eisen voor rioleringsprojecten) een minimum toelaatbare treksterkte hebben van 420 MPa en een toelaatbare rek van minimaal 10%. Het is dus een elastisch materiaal. Deze uitzonderlijke mechanische eigenschappen blijven levenslang ongewijzigd. Daar de spanning op het leidingsysteem nooit zo groot is, geeft het dus een grote veiligheidsmarge.

Ondergrondse leidingen kunnen in de loop van de tijd blootgesteld worden aan verschillende belastingen, bijvoorbeeld door een onstabiele omgeving of door een wisselende grondwaterstand die de bodem destabiliseert. Eveneens worden de leidingen blootgesteld aan permanente spanningen door de sleufaanvulling (druk van het grondprisma boven de buis) en aan wisselende belastingen (verkeers- of rijwielbelasting). Het is daarom van belang om een buismateriaal te kiezen met een hoge veiligheidsfactor, met de bedoeling problemen te voorkomen die leiden tot verstoring van de afvoerstroom.

Voordelen tijdens het plaatsen De eigenschappen van nodulair gietijzer leveren vooral voordelen op tijdens het plaatsen: het is een zeer robuust materiaal dat het vullen en verdichten van de sleuf bijzonder eenvoudig maakt.

Stijve buizen concentreren de grondbelastingen in een verticale last op de bodem van de sleuf en vragen een grote opleghoek als ondersteuning om het risico op een brosse breuk te voorkomen (bijvoorbeeld in geval van destabilisatie van de sleufbodem).

Door hun sterkte en elasticiteit zijn nodulair gietijzeren leidingen in staat deze onvermijdelijke spanningen en zettingen op te nemen. De axiale stijfheid van een nodulair gietijzeren leiding garandeert dat deze leidingsystemen recht blijven en een continue waterafvoer garanderen.

Indien nodig kan een gietijzeren buis, in erg onstabiele gronden, op paalfunderingen geplaatst worden. Door de lengte van de buis (6, 7 of 8 m) is er eveneens een besparing op het aantal paalfunderingen mogelijk.

RIORAMA

41

Waterdichtheid De mechanische eigenschappen van nodulair gietijzeren leidingsystemen in combinatie met de mofverbinding zorgen voor een structurele waterdichtheid, zowel als vrijvervalleiding als voor persleidingen. De mofverbindingen worden tot stand gebracht door simpelweg het spie-einde in de mof te duwen. De elastomeren afdichtingsringen centreren het spie-eind in de mof van de buis. Dit zorgt voor een zekere flexibiliteit van het systeem en geeft een extra veiligheid in onstabiele grond.

Rubberringen uit NBR worden geselecteerd om de mechanische en chemische eigenschappen op termijn te behouden.

Flexibele vervormbare buizen vragen vooral zijdelingse steun en hebben daarom een zorgvuldige zijdelingse aanvulling en verdichting nodig om de ovalisatie te begrenzen. Een buis die ovaliseert reduceert de doorlaat en er kunnen lekken aan de verbindingen ontstaan.

Nodulair gietijzeren buizen zijn half-stijf/halfflexibel zodat men een ideale interactie verkrijgt tussen de ondergrond en de buis. Door de elasticiteit van het materiaal is een minder strikte installatie zonder risico mogelijk en kunnen uitvoeringsrisico’s zonder schade opgevangen worden.

Door de zeer goede mechanische eigenschappen zijn de nodulair gietijzeren afvalwaterbuizen uitstekend geschikt om te worden toegepast in een veelvoud van omstandigheden. Ze zijn inzetbaar bij een gronddekking van 0.5 m tot 15 m, dit ook in combinatie met verkeerslasten.

42

RIORAMA

Onder alle gebruiksomstandigheden behoudt de mof-spie-verbinding de lekdichtheid. Het speciale ontwerp van trekvaste verbindingen maakt het uit elkaar komen van de buizen in geval van dwarskrachten of spatkrachten onmogelijk. De kwaliteit

van het elastomeer van de afdichtingsringen moet in overeenstemming zijn met de eisen van de Europese norm: NBN EN 681-1 type WG en moet volgens de PTV 812 BENOR-gecertificeerd zijn.

100% recycleerbaar Dankzij de vermindering van het gewicht van de leidingen, de verhoging van de levensduur (met factor 3) en de nieuwe ergonomische installatietechnieken, is de behoefte aan energie en grondstoffen verminderd en is de CO2-uitstoot beduidend verlaagd.

Bij de productie van nieuwe buizen wordt naast ijzererts eveneens schroot gebruikt, soms schroot van uitgegraven buizen. Van de oude buizen maakt men volledig nieuwe buizen met de hoge mechanische eigenschappen die de norm NBN EN 598 eist. Dit is werkelijk 100% recycleren volgens het “cradle to cradle” principe.

• www.copro.eu

techniek

COPRO Wat betekent COPRO in de wereld van gietijzeren buizen?

Reeds vele jaren is COPRO actief als keuringsorganisme, certificatie-instelling én als sectoraal operator. Op regelmatige basis voert COPRO als keuringsorganisme controlebezoeken uit bij de fabrikanten en de verdelers om de conformiteit van geleverde materialen na te kijken, of deze voldoen aan de gestelde eisen van de PTV’s. Volgende documenten zijn hierbij van toepassing: •Technische documenten: - NBN EN 598: “Buizen, koppelstukken, toebehoren en hun verbindingen, van nodulair gietijzer, voor afvalwatertoepassingen”; - PTV 811: Nodulair gietijzeren buizen en hun mofverbinding voor het transport van drinkwater - geschikt voor de verbinding met hulpstukken volgens NBN EN 12842 – Eisen en testmethoden - PTV 812: Buizen, koppelstukken, toebehoren en hun verbindingen van nodulair gietijzer voor afvalwatertoepassingen – Eisen en beproevingsmethode – Bijkomende specifieke eisen voor rioleringsprojecten: - PTV 813: Buizen, koppelstukken, toebehoren en hun verbindingen van nodulair gietijzer voor drinkwaterleidingen - Eisen en beproevingsmethode – Bijkomende specifieke eisen voor drinkwater.

•Certificatiedocumenten: - De verschillende BENOR-reglementen - TRA 598: Toepassingsreglement voor buizen, koppelstukken, toebehoren en hun verbindingen, van nodulair gietijzer, voor afvalwatertoepassingen; -TRA 545: Toepassingsreglement voor buizen, koppelstukken, toebehoren en hun verbindingen, van nodulair gietijzer, voor drinkwaterleidingen.

Als certificatie-instelling roept COPRO ook 3 tot 4 keer per jaar een adviesraad samen. In deze adviesraad zijn de gebruikers (intercommunales), aannemers, fabrikanten en verdelers vertegenwoordigd.

Tijdens de vergaderingen van de adviesraad worden de PTV’s en certificatiereglementen bijgewerkt opdat op de Belgische markt steeds gietijzeren buizen worden geleverd die voldoen aan de eisen van de besturen en de gebruikers. Dit zowel voor materialen bestemd voor afvalwatertoepassingen, als voor materialen bestemd voor waterleidingen.

Zo werd in 2014 de nodige energie gestoken in het uitwerken van de PTV 813 voor de certificatie van materialen voor waterleidingen, opgesteld met de norm NBN EN 545 als basis en de gemeenschappelijke eisen bepaald in “Aquaflanders” (gemeenschappelijke materiaalvoorschriften voor ductiel gietijzeren buizen en hulpstukken) en “AquaWal” (fiche technique pour tuyaux et raccords en fonte ductile suivant NBN EN 545 et leurs assemblages). Na goedkeuring van deze PTV werd de TRA 545 uitgewerkt, die de certificatieregels vastlegt.

Eveneens treedt COPRO op als sectoraal operator en organiseert de vergaderingen van de normalisatiecommissie. Tijdens de vergaderingen van deze normalisatiecommissie, waarin ook de gebruikers (intercommunales), aannemers, fabrikanten en verdelers vertegenwoordigd zijn, wordt een stand van zaken gegeven van wat allemaal besproken en beslist wordt in de werkgroepen en plenaire vergaderingen van TC 203. Onder andere wordt de nodige aandacht besteed aan de herziening van de Europese normen, en indien noodzakelijk worden de eventuele opmerkingen doorgestuurd.

Al deze activiteiten zorgen er voor dat er kwalitatief, hoogwaardige BENOR-gecertificeerde gietijzeren buizen op de werven worden geleverd.

RIORAMA

43

PRODUCT SPOT

Positieve reacties op MiniFlex van Camtronics het gaat hard voor de miniflex, de minirioolcamera van Camtronics. Amper enkele maanden nadat de nederlandse producent deze oplossing op de markt introduceerde, wordt het bedrijf overstelpt met positieve feedback van (potentiële) klanten. "heel wat gebruikers erkenden ons systeem al als een oplossing waar ze reeds een tijdje naar op zoek waren," is zaakvoerder vincent van der ven verheugd. "uit de praktijk blijkt dat de miniflex zich, naast de rioleringssector, ook voor andere toepassingen leent."

tige bewegingen kan de operator de Miniflex vlot bedienen. Het systeem is uitgerust met een meegeleverde zender (512 Hz), die toelaat om heel nauwgezet de locatie van een mogelijk probleem in de leiding te detecteren. Dat geeft de operator een goed beeld van waar er een interventie moet gebeuren."

Deze inspectiecamera wordt niet alleen voor nazicht van rioleringen ingezet, maar blijkt inmiddels ook populair bij elektro-installateurs en bij technische diensten van (productie)bedrijven. "onze klanten prijzen ook de compactheid van de oplossing, waardoor het systeem weinig plaats in de wagen inneemt," vervolgt vincent van der ven.

"De camera wordt geleverd in een koffer. De behuizing is geconstrueerd uit hoogwaardig kunststof met rubberen stootdoppen. zo kan deze robuuste oplossing ook letterlijk tegen een stootje."

De Miniflex wordt standaard met helder beeldscherm (5,6") geleverd en kan via een video-out ook op een andere monitor of koffer worden aangesloten. (Door Bart Vancauwenberghe)

• www.rehau.com

De mini-camera beweegt zich vlot door leidingen met een kleine diameter.

rioolinspectie is een conditio sine qua non om de toestand van ons ondergronds leidingstelsel voor afvoerwater regelmatig onder de loep te nemen en in functie daarvan onderhouds- of herstellingswerken te plannen. op de markt waren al een resem oplossingen voor inspectie van buizen met grote diameters voorhanden. Met de Miniflex vult Camtronics de vrij acute behoefte in om ook in kleinere leidingen de situatie gedetailleerd te analyseren. "uit de vele reacties die ons bereiken, kunnen we een aantal steeds terugkerende bedenkingen distilleren," aldus vincent van der ven. "zo blijkt dit systeem een gat in de markt op te vullen. tot onze tevredenheid kwamen vele nieuwsgierigen ons melden onder de indruk te zijn van het design. We hebben in de ontwerpfase dan ook uitvoerig nagedacht over een optimaal gebruiksgemak. De specifieke vormgeving is een belangrijke meerwaarde voor de functionaliteit."

44

RIORAMA

typerend voor de Miniflex is het flexibele, gepatenteerd tussenstuk dat zich tussen de camera en de duwkabel bevindt. De gemakkelijke doorvoer die hierdoor mogelijk is, wordt nog gestimuleerd door de kogelvormige kop. "We hebben met het systeem vooraf uitvoerig geëxperimenteerd. Daaruit bleek dat haakse bochten in diameters vanaf 32 mm geen probleem vormen. Door het ontwerp van de camerakop blijft de verlichtingsring boven de bodem. op die manier zijn we erin geslaagd de reflectie te minimaliseren. De lens garandeert een grote kijkhoek en een scherp beeld. Die beeldkwaliteit en inspectiemogelijkheden blijven overigens helemaal intact als de Miniflex zich in de verste uithoeken van een buizenstelsel bevindt." manipulaties Cruciaal voor een inspectiesysteem is dat de camera doet wat de gebruiker wil. "via simpele, handma-

De MiniFlex wordt geleverd in een compacte unit.

PRODUCT SPOT

EDO Pumps pakt uit met landustrie-pompen eDo Pumps is al ruim dertig jaar actief in het schoon en vuil water. De onderneming uit Boom focust zich hoofdzakelijk op gebouwentechniek en gemeentelijke rioolwaterpompstations. het bedrijf pakt sinds kort uit met de exclusieve vertegenwoordiging van landustrie-pompen, die om diverse redenen erg gegeerd zijn in de markt.

Bekendheid in de rioolwatermarkt bekom je door goede kwaliteit en een degelijke service. van dat besef is de équipe van erik De Doncker al jarenlang doordrongen. Het bedrijf bouwde door de jaren heen dan ook een sterke reputatie op, die het onder meer verwierf met een eigen pompenprogramma.

Als verdere aanvulling op het eigen merk, heeft eDo Pumps nu ook de exclusieve vertegenwoordiging van landustrie-pompen beet. Daardoor beschikt het onder meer over de rioolwaterpompen type DWP met vortex-waaier, die heel geschikt zijn voor sterk verontreinigd afvalwater en rioolwater en die probleemloos de basis voor een pompstation kunnen vormen. "Door het verstoppingsvrij ontwerp verwerkt de pomp zonder problemen zware bestanddelen of dikke vloeistoffen. Bovendien staat ze garant voor een minimale slijtage, een trillingsarme werking en een hoge prestatie," verduidelijkt erik De Doncker. "ook de DSP versnijdende rioolwaterdompelpompen en de slijtvaste DnP vortex dompelpompen met optionele woelkop, zijn voor ons vaste begrippen."

De duplex-pompen van LANDY zijn eventueel leverbaar met ATEX-certificering.

Projecten ook op de projectmarkt blijft eDo Pumps sterk actief. zo leverde het bedrijf voor het project Artesis Hogeschool in Antwerpen droog opgestelde BWP vortex-rioolwaterpompen voor het verpompen van het overtollige regenwater. De vrijstroomwaaier zorgt er voor een bedrijfszekere werking. "onze drukverhogingsinstallaties, rechtstreeks aangesloten op het drinkwaternet van AWW, leveren dan weer de druk voor het sanitair water en het brandbluswater. De drukverhogingsinstallaties zijn voorzien van frequentie-omvormers, hoogefficiënte motoren en hoogrendementspompen."

nieuwe serie Het team is daarnaast trots op de introductie van een nieuwe serie: de DuPleX-uitvoering, al

dan niet leverbaar met AteX-certificering. "Deze mooie uitbreiding maakt het mogelijk om aan de strenge eisen van industriële klanten te voldoen.

De lAnDy-pompen van duplex-materiaal lenen zich namelijk goed voor het verpompen van schurende en sterk verontreinigde vloeistoffen onder veeleisende omstandigheden. Door de modulaire constructie van de pompen is het ook mogelijk om diverse materialen te combineren."

Het Sneeker-bedrijf landustrie is trouwens niet alleen bekend vanwege zijn pompen. ook levert zij wereldwijd de lAnDy-vijzel voor het omhoog verplaatsen van grote hoeveelheden (afval)water.

"De nieuwste toepassing van deze vijzel betreft de waterkrachtvijzel waarmee duurzame energie wordt gegenereerd," stipt erik De Doncker aan.

"Wanneer het water door de vijzel naar beneden stroomt, start de rotatie van de vijzel, waardoor energie wordt opgewekt. in nederland wordt nu de eerste waterkrachtvijzel met dubbele functie gemonteerd in het Wilhelminakanaal bij tilburg.

Deze dubbele werking houdt in dat de vijzel hier zowel wordt gebruikt als generator en als pomp."

Caprari voor speciale projecten is Caprari, als gerenommeerd pompenfabrikant uit italië (Modena), dan weer een jarenlange relatie. Kenmerkend voor deze pompen is dat ze een hoog rendement halen tegen een laag energieverbruik, en op die manier dus borg staan voor een lage 'total cost of ownership'. (Door Bart Vancauwenberghe)

• www.edopumps.be

In het Wilhelminakanaal in Tilburg werd de eerste waterkrachtvijzel met dubbele functie gemonteerd.

RIORAMA RIORAMA 45

PRODUCT NEWS PRODUCT NEWS

Ondergronds FlOW meten zonder procesonderbreking Dit is in de praktijk bewezen met de ultrasone clamp-on debietmeters van flexim. Door het clampon meetprincipe is er geen aanpassing nodig van het leidingwerk. Hierdoor moet de waterstroom niet worden stopgezet. Deze twee factoren zorgen voor een enorme besparing. De clamp-on metingen zijn beschikbaar voor een Dn6 tot Dn6500. Dit in combinatie met het grote meetbereik van 0,025 tot 25 m/s zorgt ervoor dat de meters overal inzetbaar zijn. naast staal zijn de meters ook geschikt voor beton, asbestcement, kunststof en leidingen met binnenbekleding (staal/cement, staal/rubber, enz.) De sensoren zijn iP68 en worden in een rvS-behuizing gemonteerd. voor ondergrondse metingen wordt de rvS-behuizing met de sensoren ingepakt waardoor ze beschermd zijn tegen de druk van de aarde na het ingraven. tijdens deze inpakprocedure wordt het signaal continu gemonitord om de goede werking van de meting te blijven garanderen.

EkO Home [Diamant] klokput Deze nieuwe inox klokput staat voor stijl, design en duurzaamheid in en rondom de woning. roestvrij staal is een hard materiaal en waarborgt een glad oppervlak waaraan vuil zich minder snel vasthecht. De fijne inloopsleuven dekken de behuizing discreet af, een efficiënte afwatering is gegarandeerd. Het deksel is snel afneembaar. voor in de veranda, in de garage en in de buitentoepassing, zoals het terras, is er de eKo Home met een eerder matte afwerking. De oppervlakte is geglasparelstraald, wat maakt dat ze sterk krasbestendig zijn. voor veeleer specifiek gebruik binnen, de sanitaire ruimte, biedt ACo de eKo Home Diamant aan. De elektrolytisch gepolijste afwerking geeft een klassevol, glanzend oppervlak.

• www.gefran.be

• www.aco.be

Doseerpomp gamma/X van ProMinent Met de nieuwe elektromagnetische membraandoseerpomp gamma/X wordt een nieuw tijdperk ingeluid als het gaat om precisie en betrouwbaarheid. De pomp is robuust, universeel en eenvoudig in gebruik. Met een meer dan uitstekende levensduur en zijn richtinggevende technologieën is de pomp voorbestemd voor complexe doseringen van allerlei aard.

De nieuwe doseerpomp voor de dosering van 1 ml tot 45 l/u aan een tegendruk van 25 tot 2 bar is de opvolger van de elektromagnetische membraandoseerpomp gamma/l en krijgt een moderne look, nieuwe elektronica en talrijke nieuwe functies. Het bijzondere is een precieze, onderhoudsvrije magneetaandrijving, een anticiperende regeltechniek en een intuïtief bedieningsconcept. in tegenstelling tot de traditionele technologieën heeft de gamma/X geen storingsgevoelige onderdelen. De pomp is voorzien van een drukherkenning en een detectie van hydraulische storingen en verzekert de gebruiker op elk moment een autonome en storingsvrije dosering. zo worden de effectiviteit en nauwkeurigheid tijdens het doseren aanzienlijk verhoogd.

• www.prominent.be 46

RIORAMA

ACO. Totaaloplossingen ACO. Totaaloplossingen voor efficiënt voor efficiënt waterbeheer. waterbeheer.

[COLLECT] [COLLECT] [CLEAN][CLEAN]

[HOLD][HOLD] [RELEASE] [RELEASE]

Uiteindelijk wordt Uiteindelijk het water wordt het water Het water wordt Is het regenwater Is het regenwater Het water wordt Van de eerste druppel Van de eerste die druppel die gedimensioneerd gedimensioneerd afgevoerd afgevoerd gestockeerd ingestockeerd buffer- of in bufferof verontreinigd of verontreinigd wordt er of wordt er op de oppervlakte op de valt oppervlakte tot valt tot in de ondergrond, in denaar ondergrond, de naar de infiltratiebekkens infiltratiebekkens om om proceswater opgevangen? proceswater opgevangen? het grootste, berekende het grootste, berekende een rivier riolering, of een een rivier of een overstromingen overstromingen in lager in riolering, lager Vetten, oliën en Vetten, slibdeeltjes oliën en slibdeeltjes debiet, alles wordt debiet, alles wordt natuurlijk wachtbekken. natuurlijk wachtbekken. gelegen gebieden gelegen tegen gebieden te tegen te worden eruit gehaald, worden eruit gehaald, gecontroleerd gecontroleerd opgevangen opgevangen gaan. gaan. omdat het milieu omdat ons het milieu ons en in de gewenste en inrichting de gewenste richting dierbaar is. dierbaar is. gestuurd. gestuurd.

OLIE- EN OLIE- EN INFILTRATIEINFILTRATIEEN EN AFVOERGOTEN AFVOERGOTEN VETAFSCHEIDERS VETAFSCHEIDERS BUFFERINGSBEKKENS BUFFERINGSBEKKENS POMPPUTTEN POMPPUTTEN ACO Passavant n.v.

ACO- Passavant Preenakkern.v.

8, 1785 - Preenakker Merchtem 8, 1785 - Tel.Merchtem 052 38 17 70 - Tel. - Fax. 052052 38 17 38 70 17 71 - Fax. - www.aco.be 052 38 17 71- -info@aco.be www.aco.be - info@aco.be

AQUARAMA TRADE FAIR FOR WATER TECHNOLOGY TNAV WORKSHOP 22 OKTOBER 2015

Het enige netwerk-event rond watertechnologie in België!

10de editie!

BRABANTHAL LEUVEN

23/10/2014

in samenwerking met:

EXPOSANTEN AAQUA AERZEN BELGIUM NV APT BV AQUAFLANDERS AQUAPLUS AQUASYSTEMS INTERNATIONAL ATLAS COPCO BELGIUM AUMA BENELUX B.V.B.A. AVECOM AVK BELGIUM NV BALTEAU BENVITEC BEST INSTRUMENTS BINTZ TECHNICS N.V. BIO-DYNAMICS BRENNTAG CAMTRONICS CARMEUSE CGK-GROUP BVBA CLARFLOK SA

DANFOSS N.V./S.A. DE WATERGROEP DECKX ELEKTRO MECHANICA DEJONGHE TECHNIEK DESOTEC DYKA PLASTICS NV ECO-VISION BVBA EDO PUMPS NV EGGER TURO PUMPS BELGIUM BVBA EKOPAK ENDRESS + HAUSER ENPROTECH EUROWATER EXELIO FESTO BELGIUM SA FILTER SERVICE GE WATER & PROCESS TECHNOLOGIES GEA WESTFALIA BELGIUM GEMÜ VALVES BVBA/SPRL GEO-ENGINEERING GEORG FISCHER NV/SA GH SYSTEMS

GRUNDFOS BELLUX NV/SA HACH HANNA INSTRUMENTS BVBA HSF HYDRIS ENGINEERING / HYDRIS CHEMICALS HYDRO + IGUS B.V.B.A. IKT NEDERLAND INDUSS NV ISERV BVBA IWAKI BELGIUM NV JUMO AUTOMATION PGMBH KAESER KOMPRESSOREN KROHNE BELGIUM NV KSB BELGIUM SA KURITA EUROPE GMBH KWT MILIEU BVBA LEISTER TECHNOLOGIES MERCK MILLIPORE METROHM NALCO BELGIUM BVBA NETZSCH PUMPS BELLUX

NEWTEC WATER SYSTEMS NV NOVOCHEM WATER TREATMENT BV NOVOTEC NV NUPIGECO OVIVO HOLLAND B.V. PACKO PUMPS PANTAREIN BVBA P BOONEN PCA NV PHOENIX CONTACT PLASTISERVICE GROUP PMT BENELUX PRAXAIR NV PROFEX PROFILPLAST BV PROMINENT BELGIUM NV RIETLAND BVBA/GROUP W ROBUSCHI BENELUX BV SAER BENELUX NV SCHNEIDER ELECTRIC SEEPEX SIEMENS

D

SMET GROUP SOLUCALC SPIROTECH BELGIË BVBA SPX PROCESS EQUIPMENT SULZER PUMPS WASTEWATER BELGIUM NV/SA TNAV VAG ARMATUREN GMBH VEOLIA WATER SOLUTIONS & TECHNOLOGIES BELGIUM VINK BVBA VITO VLAKWA VLARIO VMX WAGO WATERLEAU WATSON MARLOW WATTS INDUSTRIES / SOCLA WEG BENELUX

www.aquarama.be