BIG MAGAZINE VOOR EN DOOR BIG–BETROKKENEN
RINO amsterdam
Leo de Nobel en Rozemarijn Duveen
‘Het belangrijkste in de lessen is een veilige sfeer’
Achtergrond
Behandelen zonder DSM-diagnose?
Maie el Boushy
RINO amsterdam Editie 1 • 2022
‘Volg je hart en kies voor mooi werk’
Gezichten van RINO amsterdam
Bas van Amstel
De opleideling
‘Online onderwijs heeft voor- en nadelen’
Dag van de docent
Tonnie Staring
COLOFON
BIG Magazine is een uitgave van RINO amsterdam. De RINO biedt opleiding en inspiratie aan professionals in de GGZ. Het magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor opleidelingen, praktijkopleiders, werkbegeleiders, supervisoren, docenten en alle medewerkers die betrokken zijn bij de BIG-opleidingen van RINO amsterdam. UITGEVER Martijn Lamberts HOOFDREDACTIE Marrie Bekker Marleen Rijkeboer Willemijn Scholten MARKETING EN COÖRDINATIE Esther Hemink REDACTIE Wietske Dijkink, Esther Hemink, Marjolein Koementas, Loes Marquenie EINDREDACTIE Luce van Donkersgoed CONCEPT Sandera Krol | de Bladencoach VORMGEVING/ DRUKWERK Lidia Pruis Mazeline BV REDACTIEADRES Leidseplein 5 1017 PR Amsterdam redactie@rino.nl Auteursrecht voorbehouden. Behoudens door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, die daartoe door de auteur(s) is gemachtigd.
INHOUDSOPGAVE | EDITORIAL 10
16 28
20
4
Welkom! Groot interview
4
Opleideling in beeld
10
Achtergrondartikel
12
Dag van de docent
16
Geschiedenis van RINO amsterdam
18
Gezichten van RINO amsterdam De loopbaan Het Leidseplein Column Onderzoeksartikel Nieuwsrubriek
19 20 24 25 26 28
BIG magazine RINO amsterdam
Welkom bij dit kersverse BIG magazine! We zijn bijzonder trots op deze eerste uitgave van onze eigen ‘glossy’, die vanaf nu twee keer per jaar zal verschijnen. Een blad dat je heerlijk onderuitgezakt op de bank kunt lezen of doorbladeren. We willen iedereen inspireren en vermaken met mooie persoonlijke verhalen van mensen die iets met de BIGopleidingen bij RINO amsterdam van doen hebben. Daarnaast staat het blad vol met interessante artikelen over de ontwikkelingen in ons vak, met weetjes uit de geschiedenis en met tips over waar je lekker kunt eten of shoppen in de buurt van Leidseplein 5. Kortom, een magazine waarmee we het community-gevoel willen vergroten: een blad vóór en dóór betrokkenen bij RINO amsterdam. Marleen Rijkeboer en Marrie Bekker
.3
Leo de Nobel en Rozemarijn Duveen:
‘Ethiek gaat over wat zich iedere dag op de werkvloer afspeelt’
Leo en Rozemarijn bij RINO amsterdam
4
. BIG magazine RINO amsterdam
GROOT INTERVIEW
H
Hij was 17 jaar lang het ‘opperhoofd van de
dan afwegen of je een melding moet maken,
ethiek’. Nu docent Leo de Nobel op zijn 77e
want hiermee schaad je de vertrouwensrelatie.
eindelijk van zijn pensioen gaat genieten,
Verder is de geheimhoudingsplicht heilig,
heeft Rozemarijn Duveen het stokje van
maar toch gaat dit vaak genoeg mis. Er
hem overgenomen. Stiekem is Leo nog niet
zijn genoeg hulpverleners die toch aan
helemaal gestopt: ‘Ik krijg wekelijks nog
de ouders vertellen wat er besproken is.’
meerdere vragen van studenten.’ In zijn
Leo: ‘Ik vind dat verschrikkelijk. Het is
hoedanigheid als tuchtrechter heeft hij
een schending van vertrouwen. Ouders
talloze ethische kwesties zien langskomen,
vragen ook vaak het dossier op inclusief de
waar hij en Rozemarijn samen op
gespreksaantekeningen. Je moet het uit je
terugblikken.
hoofd laten om hen dat laatste te laten zien. Het is voor een kind zijn eerste ervaring
Wat is ethiek precies?
met de GGZ en zo’n kind is dan voor altijd
Leo: ‘De gedragsregels die alle professionals
verknald voor de hulpverlening.’ Rozemarijn:
moeten naleven ter bescherming van
‘Je moet als hulpverlener dus goed van
de positie van cliënten. Maar, voeg ik er
tevoren nadenken over hoe je een dossier
graag aan toe, ook ter bescherming van de
samenstelt voor het geval de ouders het
professional zelf. Het schept veiligheid. Het
willen inzien. Daarnaast is in de jeugd-GGZ
is een voorrecht dat mensen zich in therapie
ook de toestemming een belangrijke ethische
in vertrouwen tot jou wenden. Daar moeten
kwestie: de gezaghebbende ouders moeten
regels voor zijn.’
toestemming geven voor behandeling. Als er een kind wordt aangemeld, moet je altijd
Wat is de top-3 van belangrijkste ethische
controleren wie van de ouders het gezag
kwesties?
heeft. Leo liet ons ooit een uitspraak van de
Rozemarijn: ‘Ik herinner me ze nog uit de
tuchtcommissie lezen, waarbij een moeder
overdracht van Leo naar mij als nieuwe
had gezegd dat de vader geen gezag had en
hoofddocent, waarin we samen bespraken
dus geen toestemming hoefde te geven. Dat
welke belangrijke ethische kwesties sowieso
bleek niet te kloppen en de vader diende een
aan de orde moeten komen in de lessen.
klacht in die gegrond werd verklaard. Dat
Als eerste heb je de geheimhoudingsplicht:
leerde mij als GZ-psycholoog dat je het ook
je deelt geen informatie over de therapie
echt moet checken.’ Leo: ‘Er kan gigantisch
met anderen. Binnen mijn vak, kind en
gejokt worden, zeker bij vechtscheidingen.
jeugd, speelt dat ook een grote rol. Het
Een andere kwestie die vaak voorkomt is die
kind moet erop kunnen vertrouwen dat wat
van de afgifte van een verklaring. Cliënten
hij of zij vertelt, niet bij de ouders terecht
vragen regelmatig dingen als: “zou u zo
komt. Hierop worden wel uitzonderingen
vriendelijk willen zijn om te noteren dat ik een
gemaakt als er sprake is van onveiligheid.
goede vader ben?; of dat ik echt wel in staat
TEKST
Bijvoorbeeld wanneer een kind zegt zichzelf
ben een voertuig te besturen?; of dat ik recht
Heleen Peverelli
of een ander iets aan te willen doen of als er
heb op een benedenwoning?” Dat kunnen wij
vermoeden is van kindermishandeling. In dat
niet doen. Je moet altijd zeggen: “Het spijt mij
FOTOGRAFIE
laatste geval heb je een meldcode, met een
verschrikkelijk, maar ik ben uw behandelaar,
Christiaan Krop
stappenplan. Samen met Veilig Thuis kun je
niet uw belangenbehartiger.” ’
.5
‘Je deelt niets over therapie met anderen’
Hebben jullie zelf weleens dilemma’s op dit vlak? Rozemarijn: ‘Het komt weleens voor dat een voormalige cliënt met je wil bellen als de behandeling al een tijdje is afgelopen.’ Leo: ‘De code is dat je je er altijd van moet vergewissen of de vraag niet in het verlengde ligt van de voorgaande behandeling. Ik had een vraag van een vrouw die ik in behandeling heb gehad voor een trauma. De behandeling was puik verlopen dus iedereen blij. Een tijd daarna bleek het leven haar echter iets akeligs te flikken en ze vroeg mij om raad. Omdat ik haar ken wist ik: het wordt geen behandeling, want zij vraagt geen raad aan mij vanuit mijn functie maar aan mij als vertrouwensfiguur. Ik zal niet bezig zijn met haar innerlijke zielenroerselen.’ Rozemarijn: ‘Wanneer had je het niet gedaan?’ Leo: ‘Als het toch teveel in de richting van een vraag om behandeling was gegaan.’ Rozemarijn: ‘Je loopt er vaak tegenaan dat mensen vragen of ze je nog eens mogen bellen. Ik zeg aan het einde van een behandeling: “je mag altijd terugkomen, als mens sta ik daarvoor open.” Sommige kinderen willen als ze ouder zijn bijvoorbeeld laten weten hoe het ze is vergaan. Dat is iets anders dan zeggen dat mensen altijd mogen terugkomen in behandeling.’ Leo: ‘Je moest eens
Is de persoonlijke relatie tussen therapeut en cliënt ook
weten hoe blij ik daarmee ben, dat je dat zo zegt. Er zijn
een heet ethisch hangijzer?
genoeg therapeuten die zeggen: “afgesloten is afgesloten.”
Leo: ‘Zeker, dat gaat regelmatig mis. Het kan fout gaan op
Dat vind ik volstrekt onnodig. De betekenis die je hebt
heel veel manieren. Bijvoorbeeld doordat de therapeut te
voor mensen stopt niet. Wel moet je je er altijd bewust van
veel over zichzelf deelt. Zo kwam er vijftien jaar geleden
zijn dat je door die verkregen betekenis ook macht hebt;
een zaak voor het tuchtcollege waarbij een therapeut,
die macht kun je ook verkeerd gebruiken. Iedereen in een
die zelf traumatiserende ervaringen had meegemaakt,
machtspositie zou zich dat moeten realiseren, zoals we bij
dit deelde met zijn groep cliënten. Die hadden daar geen
The Voice gezien hebben.’
bal aan. Het was een doodgoede kerel, maar hij was nog
6
niet klaar met zijn eigen verwerking.’ Rozemarijn: ‘Dat is
Zouden medewerkers van The Voice en Ajax lessen in
onhandig, ja. Wat ook een ding is: neem je een cadeautje
ethiek moeten krijgen?
wel of niet aan?’ Leo: ‘Een mooi boek van een antiquair, wat
Beiden in koor: ‘Absoluut.’ Leo: ‘Het is natuurlijk
doe je? Ik ben een fervent tegenstander van zeggen: “dat
ongelooflijk dat meneer Overmars zich niet realiseert
doe ik a priori nooit”. Je moet denken aan het belang van de
dat hij in een machtspositie zit. Hier is ook een bekende
cliënt; je kunt hem ook kwetsen door het niet aan te nemen
tuchtzaak over uit het veld. Dit betrof iemand die erg
dus je moet dit echt per geval beoordelen. Als een moeder
beroemd was in onze kringen en een relatie had met twee
bij het afscheid haar kind naar voren duwt, die met een
vrouwelijke ex-patiënten. Ik zal nooit vergeten hoe hij daar
pakje aan komt zetten. Dan zeg je niet: “Heel lief, maar dat
zat in de rechtszaal, meneer de beroemdheid. Het lag voor
kan ik niet aannemen.” ’
de hand dat hij uit het register gedonderd zou worden.’
. BIG magazine RINO amsterdam
GROOT INTERVIEW
Komen #MeToo-affaires minder vaak voor binnen onze
er rekening mee moeten houden dat een mailtje niet
beroepsgroep? Omdat wij ons er bewuster van zijn?
tijdig wordt gezien door de therapeut.’ Rozemarijn: ‘En
Leo: ‘Nee. Helaas niet. Omdat de relaties intiemer zijn.’
verder moet je nadenken of je vriendschapsverzoeken via Facebook of LinkedIn accepteert. Ik doe dat bijvoorbeeld
Dus de lessen ethiek beschermen niet?
niet.’ Leo: ‘Ik doe dat soms wel bij LinkedIn, eerlijk
Leo: ‘Ik beëindig mijn lessen wel regelmatig met de
gezegd. Maar ook hier moet je goed opletten dat het niet
mededeling: “Jullie vallen allemaal onder de garantie”. De wet en beroepscode vormen een heel ingewikkelde kant van ons werk. Cursisten mogen me altijd per e-mail benaderen met vragen.’ Rozemarijn: ‘..waar ook veel gebruik van wordt gemaakt! Ik doe dat zelf ook nog steeds als ik even wil checken of we ergens hetzelfde over denken.’ Leo: ‘Ik krijg per week nog meerdere vragen van studenten.’ Rozemarijn: ‘En iedereen krijgt altijd binnen een dag een reactie!’ Worden er vaak klachten ingediend tegen therapeuten? Leo: ‘Niet zo gek veel, gelukkig. Meestal blijft het bij een waarschuwing en wordt er geen zwaardere maatregel opgelegd. In de loop der jaren is men wel anders gaan omgaan met de openbaarheid. Het was een tijdlang zo dat iedereen die een berisping kreeg met naam en toenaam werd genoemd, bijvoorbeeld in Het Parool, onder het mom van: het publiek heeft er recht op. Maar ik denk dan: iedereen kan uit de bocht vliegen; had deze collega maar een betere supervisor gehad. Nu is het zo dat er per casus wordt gekeken of die gepubliceerd moet worden en dan enkel ter lering van de beroepsgroep zelf.’ Rozemarijn: ‘Je kunt veel leren van de uitspraken. Opleidelingen vinden het vaak spannend en eng; een uitspraak kan een schrikbeeld zijn.’ Zijn ethische kwesties veranderd met de komst van sociale media? Rozemarijn: ‘Ja, zo moet je uitkijken met wat je opschrijft via de mail of een appje. Ik heb weleens gehoord dat een appje van een therapeut op TikTok belandde. Ikzelf maak in het begin altijd duidelijk: je kunt me appen, maar alleen voor praktische dingen. Als je bijvoorbeeld iets later bent ofzo. Leo: ‘Er is ook een passage in de code voor psychotherapeuten opgenomen waarin staat dat mensen
.7
een opstap is naar meer, naar een hervatting van de
ook publiceren?’ Leo: ‘Nee. Zo heb ik op de RINO een heel
professionele relatie.’ Rozemarijn: ‘Dat is waar ethiek over
gesprek achter de rug over het tonen van een therapiesessie
gaat: je ervan bewust zijn. Het is belangrijk dat je continu
aan studenten. Ik ben daar heel erg tegen, ook als een
de beroepscode in je achterhoofd hebt en zo kunt toetsen
cliënt zegt het prima te vinden. Ik vind het pertinent niet
of je moreel bezig bent.’ Leo: ‘In het tuchtrecht begint
kunnen, want de vrijheid van de cliënt om “nee” te zeggen
wel een belangrijk aspect te veranderen. Eerst was het zo
is gezien de afhankelijkheidsrelatie altijd beperkt. Het
dat wat je in je privétijd deed, buiten het tuchtrecht viel.
vertonen dient het opleidingsdoel van de docent, maar is niet in het belang van de betreffende cliënt.’ Rozemarijn: ‘Plus dat er bekenden van de cliënt onder de studenten
‘Je moet nadenken of je vriendschapsverzoeken op sociale media accepteert’
kunnen zitten.’ Wat was een memorabel moment binnen de lessen die jullie hebben gegeven? Rozemarijn: ‘Ik zit er natuurlijk pas net, maar ik probeer de stof altijd te laten leven. Mijn doel is studenten te laten beseffen dat ethiek gaat over wat zich iedere dag op de werkvloer afspeelt.’ Leo: ‘Het zijn geen dramatische dingen, maar een cursist barstte bijvoorbeeld een keer in tranen uit toen hij zich realiseerde dat iets een klacht had kunnen
Dat is nu genuanceerder. Zo was er niet lang geleden een
worden en hij langs de rand van het ravijn had gelopen.
casus van een arts die zijn vrouw had laten vermoorden.
Een andere cursist strooide daarop zout in de wond door
Dat had hij uiteraard niet gedaan in de hoedanigheid van
veroordelend te zeggen: “Ik begrijp je tranen wel.” Toen ben
arts. Maar hij had, zei het college, wel het vertrouwen in
ik heel boos geworden. Dit gebeurt zelden , want ik ben als
de beroepsgroep ernstig geschaad. Een ander voorbeeld
docent een mak schaap, maar we zitten er niet om kritisch
is een arts die tijdens zijn skivakantie had geweigerd een
op elkaar te zijn. Het belangrijkste van de lessen is een
gewonde vrouw te behandelen. Inmiddels is het dus zo
veilige sfeer.’
dat je ter verantwoording kan worden geroepen als je het aanzien van de beroepsgroep schaadt. Dus ook als je dit in je privétijd doet.’
Over Leo en Rozemarijn: En online therapie of beeldbellen? Rozemarijn: ‘Daar gelden dezelfde regels van privacy. Zo moet je goed checken of er niet iemand anders in de kamer
Leo de Nobel is GZ-psycholooog, psychotherapeut, en adviseur beroepsethiek in Amstelveen.
meeluistert en moet je nadenken over welke applicatie je gebruikt. Je kan niet zomaar FaceTime gebruiken. Leo: ‘Je moet er ook rekening mee houden dat mensen het gesprek op een mobieltje kunnen opnemen. Dat mag juridisch, ook zonder het te vragen.’ Rozemarijn: ‘Mag je het dan
8
. BIG magazine RINO amsterdam
Rozemarijn Duveen is klinisch psycholoog en psychotherapeut. Ze is hoofddocent ethiek bij RINO amsterdam.
GROOT INTERVIEW
‘Het belangrijkste van de lessen is een veilige sfeer’
.9
De opleideling Maxime Duisterhof Maxime (27) doet sinds augustus 2021 de GZ-opleiding Volwassenen bij RINO amsterdam. Ze woont met haar vriend Arni (31) en stiefzoon Isaac (7) op IJburg in Amsterdam.
“
Een wekker hoef ik niet te zetten. ’s Ochtends om
07:00 uur staat mijn stiefzoontje aan mijn bed om
mijn vriend en mij wakker te maken. We lopen naar
de keuken om een ontbijtje te maken. Ik zet thee of neem een kopje koffie. Als er online les wordt gegeven kruip ik soms na het ontbijt nog even terug in bed en scrol ik door mijn telefoon: even een momentje voor mezelf. Vervolgens start ik mijn laptop op en ga ik aan de keukentafel zitten. Ik moet toegeven dat ik ook regelmatig naar de bank of hangstoel verplaats: het ligt er heel erg aan wat voor les we hebben. Zo meteen is er bijvoorbeeld een reflectiedag; dan maak ik het mezelf graag comfortabel door me in mijn hangstoel te nestelen met een kop thee en een kleedje. Online onderwijs heeft voor- en nadelen. Een nadeel is dat je tijdens de les een stuk sneller afdwaalt: als je je klasgenoten in breakout rooms spreekt in plaats van in het echt bevordert dit het concentratievermogen niet. Een voordeel is dat als je vier dagen werkt, maar
Tekst: Wietske Dijkink Fotografie: Christiaan Krop
daarnaast onderwijs vanuit huis volgt, je meer tijd
10
overhoudt met je dierbaren. Tijdens mijn lunchpauze lopen mijn vriend en ik weleens naar de visboer in de buurt, die heeft heerlijke haring en zalmkibbeling. Door online onderwijs kunnen we gezellig samen lunchen. Dat is toch ook iets positiefs wat corona heeft
”
gebracht!
. BIG magazine RINO amsterdam
OPLEIDELING IN BEELD
IJburg Amsterdam, vrijdagochtend 09.00 uur
. 11
12
. BIG magazine RINO amsterdam
ACHTERGRONDARTIKEL
Anders denken en doen in de ggz: netwerkbehandeling
S
Stel, je bent in staat om een behan-
Misschien moet je lachen om deze
deling op maat te leveren, waarbij
toekomstschets. Behandelen zonder
je heel direct en precies ingrijpt op
DSM-diagnose? Voorafgaande aan een
het proces dat de problemen van de
behandeling een heleboel empirische
patiënt in stand houdt. Door je trefze-
gegevens verzamelen en analyseren?
kere interventie knapt de patiënt snel
Trefzekere, snelle en effectieve in-
op. Voorafgaande aan je behandeling
terventies? De meeste patiënten zijn
was een DSM-diagnose niet nodig.
niet eenvoudig en snel te behandelen:
Uiteraard heb je wel een goede intake
zij hebben een complex probleem en
gedaan; hierbij ben je geholpen door
vaak is er sprake van comorbiditeit.
een smartphone applicatie.
Toch is dit wat wij met ons project ‘new science of mental disorders’ voor
Deze app reist een paar weken met
ogen hebben: trefzeker behandelen
de patiënt mee en registreert op min
naar aanleiding van een empirische
of meer toevallige momenten wat de
netwerkdiagnose. Wie zijn wij? Twin-
patiënt door de dag heen doet, denkt,
tig onderzoekers die samenwerken
beleeft en voelt. Sommige zaken
binnen een landelijk consortium.
worden automatisch geregistreerd,
Eind 2019 ontvingen we van het
zoals fysieke activiteit, locatie en
ministerie van onderwijs, cultuur en
hartslag. Gedrag, gedachten, geb-
wetenschappen een enorme zak met
eurtenissen en gevoelens geeft de
geld om dit ambitieuze onderzoek uit
patiënt meerdere keren per dag zelf
te voeren. De Nederlandse organi-
aan in de app. Daarna lukt het om uit
satie voor Wetenschappelijk onder-
de wirwar van gegevens die de app
zoek (NWO) selecteerde ons project
voortbrengt, een op maat gemaakt
binnen het zwaartekrachtprogramma
netwerk van klachten, symptomen en
dat excellent onderzoek stimuleert
contexten te tekenen. Dit empirisch
van consortia die tot de wereldtop
vastgestelde netwerk legt op onbarm-
behoren. We zijn er trots op, maar
hartige wijze de causale samenhang
zijn vooral ook ontzettend blij dat
tussen de verschillende elementen
we dit spannende onderzoek mogen
van het netwerk bloot. Het wordt zo,
doen. Het is een opwindend avontuur
bijvoorbeeld, duidelijk dat het denken
dat hopelijk bij zal dragen aan betere
TEKST
aan vakantie leidt tot stress. Die stress
behandelingen binnen de ggz. Hierbij
Anita Jansen
verergert de dwanghandelingen en
vertel ik graag iets meer over wat ons
Hoogleraar klinische psychologie
dat leidt weer tot slapeloosheid en
onderzoek inhoudt en wat het zou
Universiteit Maastricht
overmatig drinken. Dan begint de
kunnen betekenen voor de ggz en de
Scientific Director New Science of
behandeling, want je weet precies wat
toekomstige praktijk. Maar eerst iets
Mental Disorders (www.nsmd.eu)
je te doen staat.
meer over de urgentie ervan.
. 13
Het probleem
grote verschillen kunnen bestaan
en verklaart. Iemand is verdrietig,
De problemen van de huidige ggz
tussen ziektebeelden met eenzelfde
lijdt aan slapeloosheid en gebrekkige
zijn fors. Naast structurele systeem-
DSM-diagnose. Bijvoorbeeld: twee
eetlust, omdat hij depressief is. De
problemen (lange wachtlijsten, hoge
mensen met grotendeels verschillen-
depressie is de oorzaak van de symp-
kosten, toegankelijkheid, rol van de
de symptomen krijgen allebei de diag-
tomen. Iemand voelt zich dik, eet niet
verzekeraar etc.) zijn er inhoudelijke
nose depressieve stoornis als zij 5 van
meer en beweegt mateloos omdat zij
problemen. We hebben evidence-based
9 symptomen hebben. Diagnose-be-
aan anorexia nervosa lijdt. Maar dit
behandelingen die beter blijken te zijn
handelcombinaties (dbc’s) schrijven
zijn redeneerfouten: de depressie en
dan de meeste andere behandelingen
dan eenzelfde behandeling voor bij
anorexia nervosa zijn niet de oor-
en staan beschreven in richtlijnen en/
deze twee patiënten terwijl hun ziekte
zaken van die symptomen. Zij vatten
of zorgstandaarden voor de ggz. De
er toch heel anders uitziet.
de symptomen hooguit samen; ze
evidence-based behandelingen zijn
definiëren een klinisch beeld. Terwijl
echter nog lang zo goed niet als we
Deze en ongetwijfeld nog andere
symptomen van een medische ziekte
zouden willen: grofweg geldt dat on-
problemen zijn deels terug te voeren
vaak wel een onderliggende gemeen-
geveer de helft van de patiënten goed
op de traditie van een diagnose stellen
schappelijke oorzaak hebben, lijkt
geholpen is met een evidence-based behandeling, ook op de wat langere termijn. Voor de andere helft geldt dit dus niet. Een ander probleem is dat patiënten een behandeling ontvangen die bij hun belangrijkste diagnose past. Dat klinkt logisch en dat is het ook, maar we weten ook dat ongeveer twee derde van de patiënten last heeft van
dit voor psychische ziekten niet op te
‘Grofweg geldt dat ongeveer de helft van de patiënten goed geholpen is met een evidence-based behandeling. Voor de andere helft geldt dit dus niet.’
ard McNally schrijft buitengewoon treffend: ‘a person can have cancer yet be currently asymptomatic, whereas it makes no sense to say that an asymptomatic person has depression’ (McNally, 2016, p. 101). Het roer om Meer dan een decennium geleden introduceerde een groep Amsterdamse
meerdere problemen: comorbiditeit is eerder de regel dan de uitzonder-
aan de hand van het Diagnostic and
psychologen onder leiding van Denny
ing. Depressies, angsten, afhanke-
Statistical Manual of Mental Disorders
Borsboom en Han van der Maas de
lijkheid van substanties, trauma’s;
(‘de DSM’). Dit classificatiesysteem
netwerkbenadering van psychische
in veel gevallen gaan deze en/of
omvat een twintigtal categorieën met
problematiek (Borsboom, 2008;
andere problemen samen. Nu zien
meer dan 250 verschillende diag-
Cramer, Waldorp, van der Maas &
we comorbiditeit als de aanwezigheid
nosen. Na een gedegen intake volgt de
Borsboom, 2010). Die netwerkbenade-
van verschillende aandoeningen of
specifieke diagnose die de weg naar
ring biedt een geheel nieuwe kijk op
gedragsstoornissen bij een persoon:
behandeling dicteert en waarborgt
gedragsstoornissen: experts spreken
iemand heeft een depressieve stoornis
dat de te leveren zorg financieel is
ook wel van een ‘paradigmaverschuiv-
én een eetstoornis. Maar omdat
verzekerd. Het classificatiesysteem
ing’. In het kort houdt de netwerk-
comorbiditeit zo vaak voorkomt, is het
DSM is echter medisch georiënteerd
benadering in dat een psychische
de vraag of de comorbide constellatie
en een geneeskundige diagnose
stoornis niet de oorzaak van symp-
van symptomen niet gewoon gezien
suggereert een oorzaak van de ziekte.
tomen is, maar juist het gevolg van
en behandeld zou moeten worden als
Hoewel de DSM expliciet meldt dat zij
symptomen die elkaar beïnvloeden.
‘het’ probleem.
uitsluitend beschrijft en classificeert,
Dat symptomen elkaar beïnvloeden
is het verleidelijk te denken dat de
zie je dagelijks in de praktijk: iemand
diagnose de bijbehorende symptom-
die slecht slaapt omdat hij voort-
Nog een ander probleem is dat er
14
gaan. De Amerikaanse professor Rich-
. BIG magazine RINO amsterdam
ACHTERGRONDARTIKEL
durend ligt te piekeren kan zich de
de klassieke DSM-diagnose die de
netwerk als het ware ontmanteld, wat
volgende dag slecht concentreren. Dit
patiënten ontvangen, of netwerken
verlichting van klachten en symptom-
levert stress en vermoeidheid op en
van patiënten en die van belangrijke
en tot gevolg heeft. Het is een tienjar-
leidt tot teveel drinken en pessimisme
anderen elkaar kunnen beïnvloeden
enplan.
(om maar een voorbeeld te noemen).
en nog veel meer. Een belangrijke
Hoe klachten precies samenwerken
vraag is ook of latente variabelen echt
Tot slot
zien we in symptoomnetwerken, die
geen rol van betekenis spelen of dat
Als ons onderzoek overtuigend
gemaakt kunnen worden door de
we daar juist wel rekening mee moet-
aantoont dat individuele netwerkbe-
gegevens van de eerder genoemde
en houden. We zoeken uit of en hoe
handelingen effectiever zijn dan de
app te analyseren. Comorbiditeit is
interventies een symptoomnetwerk
huidige evidence-based behandelingen,
voor symptoomnetwerken geen enkel
kunnen veranderen, bijvoorbeeld:
zou dit de standaard in de ggz moeten
probleem. Het symptoom binnen een
wat voor effecten heeft exposure op
worden. Er is dan geen DSM-diagnose
netwerk dat symptomen van de ene
een symptoomnetwerk? Ook gaan we
meer nodig; de diagnostiek bestaat
DSM-diagnose verbindt met symp-
computersimulaties van interventies
uit het op empirische wijze in kaart
tomen van de andere DSM-diagnose, functioneert als ‘brugsymptoom’ tussen de twee DSM-diagnosen. Voor verdere verdieping in de netwerkbenadering verwijs ik graag naar het themanummer Netwerktheorie van het tijdschrift Gedragstherapie (2019, nummer 1). Ons onderzoek en jouw toekomst Onze ambitie is om de netwerkbenadering van psychische problemen te
brengen van het symptoomnetwerk
‘In het kort houdt de netwerkbenadering in dat een psychische stoornis niet de oorzaak van symptomen is, maar juist het gevolg van symptomen die elkaar beïnvloeden.’
toetsen. We willen nagaan of symp-
met behulp van de app. De interventie op maat doelt op de ontwrichting van dat pathologische symptoomnetwerk. Toekomstige behandelaars worden opgeleid in het beoordelen van symptoomnetwerken en het uitvoeren van een netwerkbehandeling op maat. De technieken die daarbij gebruikt worden verschillen waarschijnlijk niet veel van de huidige evidence-based technieken. Het grote verschil zit hem in het preciezer kunnen richten
toomnetwerken aanleiding geven tot
doen; daarvan kunnen we leren op
van de interventie op de belangrijk-
betere diagnostiek én betere behan-
welk deel van een netwerk we het best
ste knopen en verbindingen in het
deling. Eerst gaan we van een grote en
kunnen ingrijpen voor een maximaal
empirisch vastgestelde netwerk. Door
diverse groep patiënten symptoom-
effect. Uiteindelijk testen we ook in
die scherpstelling van de interven-
netwerken in kaart brengen. Terwijl
de klinische praktijk of een inter-
tie knapt de patiënt snel op; dat is
de patiënten wachten op behandeling
ventie die heel specifiek gericht is op
althans het hypothetische scenario.
in een ggz-instelling, houden ze vier
een individueel symptoomnetwerk
Het is toekomstmuziek, maar wel hele
weken lang van alles bij in de app die
effectiever is dan de traditionele, bij
mooie muziek, precies op de maat van
een breed transdiagnostisch palet
de diagnose horende, evidence-based
de patiënt.
aan symptomen en andere relevante
behandeling. Zo’n interventie op maat
variabelen meet. De verzamelde data
van het individuele symptoomnetwerk
analyseren we en daarvan maken we
is gericht op de symptomen die - vol-
individuele symptoomnetwerken.
gens de netwerkanalyse - het netwerk
We onderzoeken hoe stabiel die
in stand houden. Door heel gericht
netwerken zijn, of we early warn-
op bepaalde knopen (symptomen)
ing signals kunnen ontdekken, hoe
of verbindingen tussen symptomen
de netwerken zich verhouden tot
te interveniëren, wordt het zieke
Bronnen: Cramer, A. O. J., Waldorp, L. J., van der Maas, H. L. J., & Borsboom, D. (2010). Complex realities require complex theories: refining and extending the network approach to mental disorders. Behavioral and Brain Sciences, 33(2-3), 178-193. Gedragstherapie, themanummer netwerktheorie. 2019, nummer 1. McNally, R.J. (2016). Can network analysis transform psychopathology? Behaviour Research and Therapy, 86, 95-104.
. 15
07:00 Een goede dag begint met een espresso
08:25 Snel door naar het werk
13:00 ‘Pauze’-wandeling gecombineerd met telefonische werkbegeleiding.
16
. BIG magazine RINO amsterdam
07:30 Thuis alvast even de mailbox checken
08:20 Afscheid op het schoolplein
10:00 Tijd voor de volgende espresso
14:30 Digitale briefings en werken aan de website van MindYoung
11:15 Sessie met een patiënt
14:40 Met natuurlijk.. een espresso
DAG VAN DE DOCENT
TEKST Marjolein Koementas FOTOGRAFIE Christiaan Krop
De dag van Tonnie Staring
Zijn agenda is ram-mend vol, maar misschien valt een interview en fotosessie in zo min mogelijk tijd te proppen. Binnen drie minuten is er mailcontact en kort erna een interview via Zoom. Tonnie Staring, klinisch psycholoog, zit monter met bril op in een lokaal: klaar om les te gaan geven. Terwijl hij ontspannen vertelt kijkt hij af en toe op, groet een binnenwandelende cursist en nipt van zijn espresso. Tonnie bladert door zijn agenda. Zijn werkweek is gevarieerd, geen dag is hetzelfde. Hij werkt 20 uur als clinicus op de afdeling Vroege Psychose ABC van Altrecht. Verder is hij docent en supervisor op ZZP-basis en doet hij vrijwilligerswerk. Ook is hij papa (1-2 dagen per week) en echtgenoot (onduidelijk hoeveel tijd dit inneemt). Daarnaast hanteert hij een onderhoudsdosering van één keer per week sporten. Deze dosering zou wat hem betreft eigenlijk wel wat opgeschroefd moeten worden. Een ABC-dag is nooit saai. Tussen het espresso drinken door heeft hij briefings, ziet hij als begeleider toe hoe een opleideling zijn werk doet, verzorgt hij een lezing, geeft hij het liefst lopend telefonische werkbegeleiding, ziet hij eigen patiënten, spreekt hij een commissie en onderhoudt hij de website van MindYoung. Pauze neemt hij nooit. Eigenlijk is hij een beetje ADD-erig en zou hij het liefst in beweging zijn. Zijn dagen zijn eigenlijk oersaai om te fotograferen, want hij zit vooral, draagt dan blijkbaar geen bril en.. drinkt espresso. De drive van Tonnie is nooit doelbewust geweest. Ergens onderweg is hij zijn hart verloren aan de psychosedoelgroep. Tonnie is geïntrigeerd door de kwetsbaarheid en duistere kanten van de mens. Daarbij gaat het hem om rechtvaardigheid. Psychologische BIG-beroepen zijn simpelweg noodzakelijk in de psychosezorg. Eventjes liet Tonnie zijn ware identiteit zien tijdens een workshop op het VGCT najaarscongres (iets met een superman cape). 17:00 Op naar huis, maar ook deze tijd wordt goed benut
Misschien is het genieten van espresso het geheim van deze flegmatische klinisch psycholoog?
. 17
GESCHIEDENIS VAN RINO AMSTERDAM
1998 Op 24 maart 1998 ontvangt Stichting PDO-GGZ een erkenning waardoor RINO Noord-Holland, tegenwoordig bekend als RINO amsterdam, kan starten met het aanbieden van de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog! Wat gebeurt er nog meer allemaal in dat jaar?
•
13
januari
Piet
Vroon,
Nederlands
psycholoog,
hoogleraar
en
auteur overlijdt • 26 januari Bill Clinton ontkent op televisie dat hij een seksuele relatie heeft gehad met Monica Lewinksy • 23 maart de film Titanic wint 11 Oscars • April Viagra
komt op de
markt • 23 april de arrestatie van een Amsterdamse
jongen
leidt
tot rellen in Overtoomse Veld. De rellen
ontstonden volgens de politie zo snel
vanwege een nieuw fenomeen: de mobiele telefoon
• 7 mei Apple introduceert de iMac • 14
mei Frank Sinatra
overlijdt op 82 jarige leeftijd • 20 mei Jeltje van Nieuwenhoven
wordt
eerste
vrouwelijke voorzitter van de Tweede Kamer • 12 juli Frankrijk
wordt voor de eerste
keer in de geschiedenis wereldkampioen voetbal. De ploeg wint
de
de finale met 3-0 van Brazilië • 4 september
Google wordt opgericht •
5
september Willem Drees jr. overlijdt • Oktober Sanne is de populairste meisjesnaam, Thomas de populairste jongensnaam • 7 oktober Matthew Sheppard wordt in de staat Wyoming, Verenigde Staten, zwaar mishandeld vanwege zijn homoseksualiteit. Hij overlijdt later in het ziekenhuis • 1 november Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt opgericht. Het zetelt in Straatsburg • 1 december Het Amerikaanse Huis voor afgevaardigden stemt voor de afzettingsprocedure van President Bill Clinton.
18
. BIG magazine RINO amsterdam
Bas van Amstel
GEZICHTEN VAN RINO AMSTERDAM
Bas van Amstel is 57 jaar en woont samen met zijn vrouw Nicoliene in Purmerend. Hij heeft twee kinderen: een dochter van 23 en een zoon van 28 jaar. Bas werkt nu 2,5 jaar voor RINO amsterdam als Front Office Manager. Hoe ga je naar je werk? Ik probeer altijd met de fiets te gaan. Lekker sportief en zo maak je ook je hoofd leeg. Het is 20 kilometer vanaf Purmerend naar het Leidseplein en het is een goede manier om de dag te starten en af te sluiten. Ik moet wel eerlijk zeggen dat ik een elektrische fiets heb, maar ik kies altijd voor standje ‘eco’, dus dan moet ik echt nog wel meetrappen! Kun je vertellen hoe je dag als Front Office Manager eruitziet? Ik begin elke dag met het opstarten van mijn computer: ik check de mails en voer de opdrachten uit die op dat moment de meeste urgentie hebben. Ik vraag veel van mezelf: ik wil eigenlijk alles weten en ook snel afhandelen zodat niemand vertraging oploopt. Dat kan me soms nog wel eens dwarszitten: dat je niet alles kunt weten. Je hebt een drukke dagplanning. Is er dan nog wel tijd over voor wat ontspanning? Jazeker! Regelmatig komen docenten of collega’s aan de balie voor een ‘praatje prat’.
Wat eet je tijdens je lunchpauze? Ik haal eigenlijk nooit iets, neem mijn lunch altijd mee van huis. Mijn vrouw en ik maken ons eigen brood: koolhydraatarm. Dan nog een afsluitend dilemma. Je moet kiezen: of je beweegt voor altijd in slow motion, of je kan alleen nog maar zingen in plaats van praten. Haha, wat is dit nou weer voor een dilemma. Nou dan kies ik wel voor de slow motion optie, ik zing namelijk zo vals als een kraai. Dat wil ik de mensen hier bij RINO amsterdam niet aan doen.
Tekst: Wietske Dijkink Fotografie: Christiaan Krop
Praatje prat? Haha, ja. Een zelfverzonnen woord hoor. Even een kort gesprekje, kletsen over van alles en nog wat.
. 19 19
20
. BIG magazine RINO amsterdam
DE LOOPBAAN
De loopbaan van ... Maie el Boushy Als p-opleider heeft ze een veelzijdige baan. Ze is geliefd en soms gevreesd door haar opleidelingen, maar bij alles wat ze doet speelt een onderliggende gedachte: het beste uit zichzelf en anderen halen.
Z
Ze kan veeleisend zijn: voor zichzelf en voor
De jaren tachtig waarin ze afstudeerde was
anderen. Wat echter niet iedereen weet, is dat
geen goede tijd voor psychologen. ‘In 1985
daarachter een zachte en onzekere kant zit die
was er helemaal geen werk. Eén van mijn
is terug te voeren op haar vroege jeugd.
hoogleraren zei dat ouderenzorg de toekomst
Geboren en getogen in Egypte, kwam ze
was, dus ik ging maar bij een verpleeghuis
op haar negende in Apeldoorn terecht.
in Den Haag solliciteren.’ Een betaalde baan
‘Vooruitgevlucht voor de islam’ omdat haar
zat er niet in; ze kreeg vanuit het NIP een
ouders Kopt (niet-moslim, christelijk) waren.
werkervaringsplek met behoud van uitkering.
Het was voor Maie een totale cultuurshock. Ze
‘Ik moest de psychologische afdeling zelf
sprak geen woord Nederlands en moest dus
opzetten en ik had een jaar de tijd om de
extra haar best doen. Haar ouders zeiden: ‘Als
toegevoegde waarde van psychologie te
buitenlander moet je je meer bewijzen dan
bewijzen.’ Ondertussen begon ze ook aan de
anderen.’ En dat deed ze. Ze haalde haar vwo-
pas opgerichte psychotherapie-opleiding bij
diploma, vertrok op haar 17e naar Amsterdam
RINO amsterdam: ze hoorde bij de tweede
om aan de VU klinische psychologie te
lichting. In die tijd moest je onbetaald werk
studeren en slaagde cum laude. ‘Ik was altijd
doen in ruil voor begeleiding en supervisie.
onzeker, haalde cijfers boven de acht zodat ik
Dat deed Maie in de polikliniek van het
niet zou zakken. Ik was niet snel tevreden. Dat
psychiatrisch ziekenhuis Santpoort, locatie
heb ik nog steeds: als jij hier komt eten zet ik
Amsterdam (PZA).
je niet iets suffigs voor.’ Ze weet dat ze bij opleidelingen vaak streng
Om de opleiding te kunnen betalen moest
overkomt. ‘Ze mogen er bij mij niet de kantjes
Maie ook nog een betaalde baan hebben. ‘Ik
vanaf lopen, maar ik wil ze ook beschermen.
solliciteerde bij verpleeghuis Amstelhof, nu
Ik hoor vaak: je was veeleisend, maar het heeft
bekend als de Hermitage.’ Wederom was het
TEKST
ons wel ergens gebracht.’ Hetzelfde geldt voor
pionieren: ze zette daar de psychologische
Heleen Peverelli
haar patiënten in groepstherapie: ‘Ik zet ze
afdeling op. Met een opleiding, een betaalde
wel aan het werk, maar ik ben ook empathisch
en een onbetaalde baan had ze het nogal druk.
FOTOGRAFIE
hoor. Ze begrijpen dat ik het alleen maar doe
‘Omdat ik overdag moest werken, hebben we
Christiaan Krop
om ze verder te helpen.’
op de poli psychiatrie het avondspreekuur
. 21
geïntroduceerd en dat bleek een gat in de markt! Patiënten
door Maies carriére en bij Mentrum was dit niet anders.
vonden het heel fijn om na hun werk in de polikliniek
Maie zette daar een behandelingsaanbod voor meisjes
terecht te kunnen.’ Maie lacht als ze terugdenkt aan die
met eetstoornissen op. Wist ze daar iets van? Nee. ‘Het
periode. ‘We hadden veel plezier met elkaar. We zaten
was net als indertijd bij de ouderenzorg: veel erover lezen,
minder in een keurslijf dan nu: minder bureaucratie,
nascholing, veel praten met mensen uit het vak.’ Als we iets
minder registratiedrift, meer autonomie. Het was toen ook
van Maie kunnen leren, is het misschien wel dit: gewoon
niet zo gericht op productie per individu. De cultuur was
maar doen, al denk je dat je het niet kunt. Onzeker was ze
meer: we klaren de klus met elkaar.’ Met lede ogen ziet ze
namelijk altijd, ook al zag niemand dat aan haar. ‘Ik dacht
dan ook aan dat tegenwoordig veel psychotherapeuten de
altijd: zal het wel goed gaan?’
GGZ-instellingen verlaten om voor zichzelf te beginnen. En goed ging het. In 2005 solliciteerde ze naar de functie van p-opleider. ‘Ook dat was pionieren, want de functie
‘Volg je hart en kies voor mooi werk’
bestond nog niet zo lang.’ Maie heeft de functie van p-opleider duidelijker neergezet, zodat deze meer in lijn was met de opleiders in de psychiatrie. Door fusies groeide de organisatie en kwamen er instellingen als de Jellinek, AMC de Meren , het NPI en het Sinaï-centrum bij. Uiteindelijk groeide de organisatie uit tot het huidige Arkin. Waar Maie begon met twaalf opleidelingen, heeft ze er nu ruim tachtig.
‘Ik snap het wel. De gedwongen specialisatie, zoals het in ziekenhuizen gaat, werkt niet. Ik zeg altijd: een mens is
Wat is het leuke aan haar baan? ‘De combinatie van de
geen knie. Als je heel veel knieën opereert word je daar
patiëntenzorg, de kennisoverdracht van het opleiden
vanzelf heel goed in, maar de ene depressie is de andere
en het goed organiseren van de opleidingen. Er moet
niet.’
een veilig klimaat heersen van kwetsbaar mogen zijn. De opleidelingen zijn niet alleen werknemer; ze moeten
22
Maie werd teamleider op de polikliniek Psychiatrie van het
ook fouten mogen maken. Het is ook niet de bedoeling
PZA, verhuisde naar het mooie pand in het centrum waarin
dat ze fulltime werken, want er moet ruimte zijn voor
ze nog steeds woont (maar ‘in die tijd nog betaalbaar was.’)
leren en nadenken.’ Als ze de opleidelingen één les mag
en kreeg een zoon. Ze werkte 28 uur per week. ‘Ik wilde ook
meegeven, welke zou dat zijn? ‘Volg vooral je hart. Ga voor
moeder en een leuke vrouw voor mijn man zijn.’
je intrinsieke motivatie. Als je als therapeut alle opleidingen
Die man had ze bij RINO amsterdam leren kennen en toen
doorloopt, ben je tien jaar verder. Kies voor mooi werk,
hij later directeur werd van de instelling waar zij werkte,
waar je je lang in kunt blijven ontwikkelen.’ Haar ouders
werd het voor Maie tijd voor een ‘uitstapje naar jeugd’:
hadden liever gezien dat ze geneeskunde was gaan
behandelingen voor kinderen en jongeren van 0 tot 23. Het
studeren, maar Maie volgde haar hart. En zie hoe dat heeft
pionieren had zich inmiddels ontwikkeld als een rode draad
uitgepakt!
. BIG magazine RINO amsterdam
DE LOOPBAAN VAN
CV Maie el Boushy 1959:
Geboren in Caïro.
1969:
Kwam aan in Nederland, sprak nog geen woord Nederlands.
1977 - 1985:
Start studie klinische
Welk boek heeft je het meest beïnvloed? ‘The technique and pra ctice of psychoanalysis van Ralph Greenson. Ik denk vaa k aan dat boek, ik heb het op de VU gelezen!’
g ent, net teru Maie als stud er (1979) pp ka de van
psychologie aan de VU in Amsterdam. 1985 – 1988: Verpleeghuispsycholoog in Den Haag. 1988 – 1992: Verpleeghuispsycholoog in de Amstelhof in Amsterdam. 1992 – 2000: Psychotherapeut/teamleider in Polikliniek Santpoort/ Psychiatrisch Ziekenhuis
Wie is je grote voorbeeld? ‘Irvin Yalom, omdat hij een grote pleitbezorger is van groepstherapie en levendig schrijft. Hij heeft ook lef in zijn werk en ziet ieder mens, en dus iedere patiënt, als uniek.’
Amsterdam. 1993:
Maie op haar diplomauitreiking bij RINO amsterdam (1992)
Geboorte zoon
2000 – 2004: Psychotherapeut K&J/ projectleider hulp aan
Wat staat er nog op je bucket list?
multi-probleemgezinnen bij Mentrum Heden:
Klinisch psycholoog/P-
‘Geen grote dingen, maar juist meer tijd voor gewone dingen zoals steden in Nederland bezoeken. Ik heb als Egyptenaar natuurlijk een achterstand!’
opleider Arkin, vice-voorzitter college FGzPt, , hoofddocent behandeling KP-opleiding, opleider NVGP, voorzitter congrescommissie NVP. Nevenactiviteiten als redactie, besturen, congrescommissie.
Maie...
staat graag in de keuken, heeft veel kookboeken en
.
met de rest van de ek act red ie van het handbo 01) (20 ie rap the eps Gro
Waar kun je niet zonder ? ‘Mijn zoon en mijn ma n.’
kan zeker een dag aan koken besteden als vrienden komen eten
.
heeft een Cinevillepas en gaat het liefst
twee keer per week naar de film
gaat graag naar
Paradiso. Gezien: Pointer sisters, Al Green, Chic,
Wat is je levensmotto ? ‘Probeer het goede te doen en wees integer.’
Solomon Burke, Macy Gray, Leela James, Gregory
.
Porter, Jose James. Niet in Paradiso maar ook gezien: Prince, David Bowie, Earth, Wind and Fire
Maie op haar 25-jarige m bij Arkin, daarnaast ileu jub 7). ook 12,5 jaar p-opleider (201
. 23
HET LEIDSEPLEIN
Hoofd BIG-opleidingen:
Martijn Lamberts Martijn Lamberts werkt sinds december 2019 bij RINO amsterdam en woont in het centrum van Amsterdam. Hij gaat op de fiets naar zijn werk. ‘In de ochtend geniet ik op de fiets van de ontwakende stad en prachtige panden.’
Een telefoongesprek op een bankje buiten Ik heb het grote
Lunch bij Palladium
geluk dat mijn kamer
is nog steeds hip
op het Leidseplein
Tijdens mijn
zonovergoten is. Heel
studietijd was
soms maak ik een
Palladium hip en
telefoongesprek af
nu 25 jaar later is
op de houten bankjes
het er nog steeds
die op het Leidseplein
en een klassieker.
staan. Ik weet namelijk
Dat kan alleen als
dat in de gangen van
de kwaliteit hoog
RINO amsterdam de
is. Alleen al dat
verbinding soms even
heerlijke chocolaatje
weg valt. De betonnen
bij de cappuccino
banken op Kleine
is een reden om
Gartmanplantsoen zijn
nog een koffie
ook perfect om even in
te bestellen. Ze
de zon te zitten.
serveren heerlijk Poké Bowls en het personeel is ook weer zo vriendelijk.
Met vrienden naar het Nederlands Dans Theater (NDT) Met vrienden hebben wij een abonnement op Nederlands Dans Theater (NDT). Die treden vaak op in de Rabozaal in de Stadsschouwburg. De voorstellingen zijn vaak adembenemend mooi.
Verrukkelijke wijnen bij Wijnbar Shiraz De Jardin des Vins kan ik iedereen aanbevelen. Personeel is buitengewoon vriendelijk en
Na een voorstelling in de
attent. De wijnen die eigenaar Wim
TEKST
Stadsschouwburg blijft er vaak
Wiersma schenkt zijn verrukkelijk
Esther Hemink
tijd over voor een biertje bij café
en de hapjes op hoog niveau. Ik
Reynders. Ik heb een zwak voor
zou niet weten
FOTOGRAFIE
deze klassieke kroeg. De ober
wat een mens
ita.nl | instagram.com/palladiumamsterdam/
heeft echt verstand van zaken.
dan nog meer
instagram.com/shirazamsterdam/ 24
Café Reynders
. BIG magazine RINO amsterdam
nodig heeft.
COLUMN
Drie spannende dagen Het is maandag 23 augustus en showtime. Helma Koomen en ik, hoofdopleiders bij de gloednieuwe OG-opleiding van RINO amsterdam, nemen een podcast op met onze opleidingscoördinator Rozemarijn Oudakker. Superhandig: haar partner is een vaardige podcastmaker. Eerst zijn we nog wat onwennig – zo’n microfoon voor je neus! – maar al snel is het een levendig gesprek. We praten over hoe wij naar ons vak kijken en wat we deelnemers willen leren: meer kennis, meer vaardigheid en meer (op je)zelf durven vertrouwen. Twee maanden later: 8 november. Ons gesprek is
‘Wel wat onwennig, zo’n microfoon voor je neus!’
teruggebracht tot 20 minuten en op RINO.nl gezet. Hier en daar is wat inhoud gesneuveld, maar wat overblijft is een helder verhaal. Bij de eerste voorlichting voor praktijkopleiders krijgen we meteen reacties. Deze zijn positief! En van marketing horen we dat er al een dikke honderd mensen geluisterd hebben. Is dat weinig of juist veel? We hebben geen idee, maar het begin is er. 12 januari 2022, een speciale en spannende dag. Na driekwart jaar voorbereiden gaan we vandaag echt beginnen. We maken kennis met de eerste acht gedragswetenschappers die deelnemen en natuurlijk
vragen we waarom ze voor deze opleiding gekozen hebben. Eén van de deelnemers – psychologe, werkzaam in de VB en in dubio over welke postmaster ze wilde volgen – zegt: de podcast! Nieuwsgierig geworden? Luister ‘m zelf!: RINO.nl/podcast
Liesbeth Luycx (links) is, samen met Helma Koomen, hoofdopleider bij de gloednieuwe OG-opleiding van RINO amsterdam.
. 25
CULTUREEL BEPAALDE GEDRAGINGEN
KUNNEN LIJKEN
OP BEPAALDE VORMEN VAN PERSOONLIJKHEIDS-
PATHOLOGIE 26
. BIG magazine RINO amsterdam
ONDERZOEKSARTIKEL
Classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij migranten en etnische minderheden Met toenemende globalisatie en migratiestromen krijg je als diagnosticus steeds meer te maken met complexe persoonlijkheidsdiagnostiek bij migranten en etnische minderheden. Zo komt uit recente cijfers van het CBS naar voren dat meer dan de helft van de inwoners in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag een migratie-achtergrond heeft. Om de classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij migranten en etnische minderheden te contextualiseren schreef ik samen met Samrad Ghane een review paper (Najjarkakhaki, A. & Ghane, S. (2021). The role of migration processes and cultural factors in the classification of personality disorders. Journal of Transcultural Psychiatry (online first). In onze paper staan we stil bij de
dimensies én historisch trauma in
tieprocessen bepaalde vormen van
risico’s van zowel onderdiagnostiek
de diagnostische fase meegewogen
persoonlijkheidspathologie kunnen
als overdiagnostiek en zetten we acht
kunnen worden.
activeren (waarbij het pre-migratie
diagnostische stappen uiteen om de
slechts latent of subklinisch was), en
betrouwbaarheid en validiteit van
We lichten toe dat migratieprocessen
hoe migratieprocessen reeds bestaan-
classificaties van persoonlijkheids-
slechts kunnen lijken op bepaalde
de vormen van persoonlijkheidspa-
stoornissen bij deze doelgroepen te
maladaptieve gedragspatronen, zon-
thologie juist kunnen verergeren.
vergroten. Daarnaast waarschuwen
der dat (na contextualisatie hiervan)
Verder zetten we uiteen hoe cultureel
we tegen het eenzijdig afvinken van
sprake blijkt van persoonlijkheids-
bepaalde gedragingen kunnen lijken
symptomen middels een semigestruc-
pathologie. Migratieprocessen betref-
op bepaalde vormen van persoon-
tureerd interview zoals de SCID-5-PD
fen zowel intra-psychische processen
lijkheidspathologie, zonder dat hier
en beargumenteren we hoe psycho-
(zoals culturele identiteitsverstorin-
daadwerkelijk sprake is van patholo-
dynamische factoren, systemische
gen) als psychosociale/economische
gie, en staan we stil bij hoe culturele
factoren, migratieprocessen, culturele
verschuivingen. Bijvoorbeeld: in het
attributies door patiënt, naasten en
kader van psychosociale verliezen
therapeut ook persoonlijkheidspatho-
(verlies van intieme relaties, verlies
logie kunnen maskeren.
OVER DE AUTEUR
van een familiesysteem, verlies van
Ardalan Najjarkakhaki, werkzaam als
een sociaal netwerk) kan er sprake
Gelet op de uitdagingen in het
GZ-psycholoog en rondt in juni 2022 de
zijn van complexe rouw, waarbij ge-
classificeren van persoonlijkheids-
opleiding tot psychotherapeut af. Hij is
dragspatronen lijkend op persoonlijk-
stoornissen bij migranten en etnische
met name geïnteresseerd in transculturele
heidspathologie tijdelijk geactiveerd
minderheden zetten wij in de paper
psychiatrie, persoonlijkheidsstoornissen,
kunnen worden. In het kader van het
acht specifieke diagnostische stappen
seksuele en genderdiversiteit en neuro-
verlies van een baan, bedrijf, sociale
uiteen, om (maladaptieve) gedrags-
diversiteit. Ardalan is verbonden aan de
status, devaluatie van diploma’s en
patronen bij deze doelgroepen te
Parnassia Groep (afdeling Interculturele
verlies van kapitaal kunnen andere
contextualiseren. Dit vraagt om het
Psychiatrie).
gedragspatronen lijkend op persoon-
incorporeren van onder andere tem-
lijkheidspathologie tijdelijk geacti-
perament/karakter, vroege negatieve
NAAM ONDERZOEK
veerd worden (zoals dwangmatige of
levensgebeurtenissen, systeem-dyna-
Classificatie van persoonlijkheidsstoornissen
narcistische afweer).
miek, migratie-processen, culturele dimensies, en eventueel historisch
bij migranten en etnische minderheden: acht diagnostische stappen voor contextualisatie.
Daarnaast beschrijven we hoe migra-
trauma.
. 27
Nieuws, kijktips & boeken Nieuws
Netflix introduceert een nieuw beoordelingssysteem. Het is nu mogelijk om aan te geven of je een film fantastisch vindt. Voorheen kon je alleen een ‘leuk’ kiezen via het duim-icoontje. Tegenwoordig kun je voor ‘fantastisch’ kiezen. Dit doe je met dubbele duimpjes.
GGZ Friesland bereidt zich op dit moment voor op psychische hulp aan vluchtelingen uit Oekraïne: ‘Ze willen rust en vooral praten met lotgenoten”.
GEEN WIET MEER VOOR TOERISTEN, ALS HET AAN AMSTERDAM LIGT. Burgemeester Halsema van Amsterdam wil buitenlandse toeristen
Gezonde en duurzame maaltijden in het centrum van Amsterdam
coffeeshops. Zo wil ze de drugsoverlast in de
Onder bewoners en bezoekers van Centrum groeit de
hoofdstad bestrijden.
behoefte naar gezonde en duurzame maaltijden. Het
Zij gaat met de nieuwe
aanbod kan daarom niet achterblijven. Veel restaurants
gemeenteraad in gesprek
op en rondom het Leidseplein en Max Euweplein zetten
over de voorgestelde
momenteel meer duurzame en gezonde gerechten op de
maatregelen.
menukaart.
28
voortaan weren uit
. BIG magazine RINO amsterdam
NIEUWSRUBRIEK
Kijktips The Great Debaters (2007) Een waargebeurd verhaal waarin professor Melvin B. Tolson (Denzel Washington) in 1935 een groep studenten met elkaar in debat laat gaan. De gevormde groep besluit uiteindelijk mee te doen aan kampioenschappen tegen Harvard. Netflix
ANNE+
Anne is een lesbische twintiger die op zichzelf gaat wonen in Amsterdam. Ze kijkt terug op haar turbulente liefdesleven tijdens haar studententijd. Netflix
After Life Tony is schrijver voor de plaatselijke krant en
‘Een vrouw blijft thuis’: Hoe ga je om
probeert de dood van
met pijn? Maak je er kunst van, of laat je je ervoor
zijn vrouw te verwerken.
behandelen? Twee vrouwen, een weduwe en haar
Hij verandert in een
stiefdochter, hebben beiden de man van hun leven
norse man om mensen
verloren. Ondanks hun goede band navigeren de twee
die hem willen helpen
rond een generatiekloof en nemen elkaar de maat
op afstand te houden.
over liefde, seks, autonomie, ambitie én de man die
Netflix
respectievelijk hun vader en geliefde was. Theater Bellevue | 8 t/m 12 juni 2022
Boeken Autisme en het voorspellende
Hoezo perfect?
Welterusten!
brein door Peter Vermeulen.
Voor perfectionisten,
Over slaap en slaapstoornissen. Waar
De ontdekking van het
uitstellers en people-
komt de behoefte aan slapen vandaan?
voorspellende brein werpt
pleasers. Veel mensen zien
Waarom is slapen zo belangrijk? Hoe
niet alleen een nieuw licht
perfectionisme als een goede
komt het dat het sommige mensen
op autisme, het leidt ook tot
eigenschap, maar het kan ook
zoveel moeite kost om in slaap te vallen?
de conclusie dat enkele van
verlammend werken. Als je
Naast inzicht in oorzaken en handvatten
de gangbare interventies in
alsmaar bezig bent ‘alles voor
voor behandelmogelijkheden bij
autisme dringend herzien
iedereen ‘ te zijn, wat wil je zelf
slaapproblemen geeft dit boek ook actuele
moeten worden.
dan eigenlijk? Wie ben je dan?
wetenschappelijk onderbouwde tips.
ISBN 9789463372848 | 200 blz.
ISBN 9789024430451 | 180 blz.
ISBN 9789461059277 | 224 blz.
. 29
Na jouw opleiding verder leren? Maak gebruik van de keuzehulp om jouw leerrichting te bepalen We helpen je graag op weg door je alvast kennis te laten maken met een deel van ons opleidingsaanbod. Bekijk onze website voor een compleet overzicht Opleidingen, Nascholingen & Evenementen.
FloorPlay opleiding
Infant Mental Health (IMH) opleiding
Voor ouders, begeleiders en hulpverleners van kinderen tussen de 0 en 7 jaar die speciale aandacht nodig hebben.
Infant Mental Health (IMH) richt zich op kinderen van 0 tot en met 5 jaar en hun ouders.
www.rino.nl/IMH
www.rino.nl/floorplay
Opleiding Seksuologie
Profielopleiding Ouderenpsychologie
Een tweejarige multidisciplinaire post-BIG opleiding waarmee je het theoretische deel van de opleiding tot Seksuoloog NVVS kunt behalen.
Heb je behoefte aan een gericht scholingstraject om psychologische expertise op het gebied van ouderen verder te ontwikkelen of te actualiseren?
www.rino.nl/seksuoloog-opleiding
www.rino.nl/PO-O
Opleiding en inspiratie voor professionals in de GGZ. 30
. BIG magazine RINO amsterdam
www.rino.nl
‘Ik had een jaar de tijd om de waarde van psychologie te bewijzen’ Maie el Boushy
BIG magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor opleidelingen, praktijkopleiders, werkbegeleiders, supervisoren, docenten en alle medewerkers die betrokken zijn bij de BIG-opleidingen van RINO amsterdam.