BIG magazine - RINO amsterdam | Editie 1 • 2022

BIG MAGAZINE VOOR EN DOOR BIG–BETROKKENEN

RINO amsterdam

Leo de Nobel en Rozemarijn Duveen

‘Het belangrijkste in de lessen is een veilige sfeer’

Achtergrond

Behandelen zonder DSM-diagnose?

Maie el Boushy

RINO amsterdam Editie 1 • 2022

‘Volg je hart en kies voor mooi werk’

Gezichten van RINO amsterdam

Bas van Amstel

De opleideling

‘Online onderwijs heeft voor- en nadelen’

Dag van de docent

Tonnie Staring

COLOFON

BIG Magazine is een uitgave van RINO amsterdam. De RINO biedt opleiding en inspiratie aan professionals in de GGZ. Het magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor opleidelingen, praktijkopleiders, werkbegeleiders, supervisoren, docenten en alle medewerkers die betrokken zijn bij de BIG-opleidingen van RINO amsterdam.

UITGEVER Martijn Lamberts HOOFDREDACTIE Marrie Bekker Marleen Rijkeboer Willemijn Scholten MARKETING EN COÖRDINATIE Esther Hemink REDACTIE Wietske Dijkink, Esther Hemink, Marjolein Koementas, Loes Marquenie EINDREDACTIE Luce van Donkersgoed CONCEPT Sandera Krol | de Bladencoach VORMGEVING/ DRUKWERK Lidia Pruis Mazeline BV REDACTIEADRES Leidseplein 5 1017 PR Amsterdam redactie@rino.nl Auteursrecht voorbehouden.

Behoudens door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, die daartoe door de auteur(s) is gemachtigd.

INHOUDSOPGAVE | EDITORIAL 10

16 28

20

4

Welkom!

Groot interview

4

Opleideling in beeld

10

Achtergrondartikel

12

Dag van de docent

16

Geschiedenis van RINO amsterdam

18

Gezichten van RINO amsterdam De loopbaan Het Leidseplein Column Onderzoeksartikel Nieuwsrubriek

19 20 24 25 26 28

BIG magazine RINO amsterdam

Welkom bij dit kersverse BIG magazine! We zijn bijzonder trots op deze eerste uitgave van onze eigen ‘glossy’, die vanaf nu twee keer per jaar zal verschijnen. Een blad dat je heerlijk onderuitgezakt op de bank kunt lezen of doorbladeren. We willen iedereen inspireren en vermaken met mooie persoonlijke verhalen van mensen die iets met de BIGopleidingen bij RINO amsterdam van doen hebben. Daarnaast staat het blad vol met interessante artikelen over de ontwikkelingen in ons vak, met weetjes uit de geschiedenis en met tips over waar je lekker kunt eten of shoppen in de buurt van Leidseplein 5. Kortom, een magazine waarmee we het community-gevoel willen vergroten: een blad vóór en dóór betrokkenen bij RINO amsterdam.

Marleen Rijkeboer en Marrie Bekker

.3

Leo de Nobel en Rozemarijn Duveen:

‘Ethiek gaat over wat zich iedere dag op de werkvloer afspeelt’

Leo en Rozemarijn bij RINO amsterdam

4

. BIG magazine RINO amsterdam

GROOT INTERVIEW

H

Hij was 17 jaar lang het ‘opperhoofd van de

dan afwegen of je een melding moet maken,

ethiek’. Nu docent Leo de Nobel op zijn 77e

want hiermee schaad je de vertrouwensrelatie.

eindelijk van zijn pensioen gaat genieten,

Verder is de geheimhoudingsplicht heilig,

heeft Rozemarijn Duveen het stokje van

maar toch gaat dit vaak genoeg mis. Er

hem overgenomen. Stiekem is Leo nog niet

zijn genoeg hulpverleners die toch aan

helemaal gestopt: ‘Ik krijg wekelijks nog

de ouders vertellen wat er besproken is.’

meerdere vragen van studenten.’ In zijn

Leo: ‘Ik vind dat verschrikkelijk. Het is

hoedanigheid als tuchtrechter heeft hij

een schending van vertrouwen. Ouders

talloze ethische kwesties zien langskomen,

vragen ook vaak het dossier op inclusief de

waar hij en Rozemarijn samen op

gespreksaantekeningen. Je moet het uit je

terugblikken.

hoofd laten om hen dat laatste te laten zien.

Het is voor een kind zijn eerste ervaring

Wat is ethiek precies?

met de GGZ en zo’n kind is dan voor altijd

Leo: ‘De gedragsregels die alle professionals

verknald voor de hulpverlening.’ Rozemarijn:

moeten naleven ter bescherming van

‘Je moet als hulpverlener dus goed van

de positie van cliënten. Maar, voeg ik er

tevoren nadenken over hoe je een dossier

graag aan toe, ook ter bescherming van de

samenstelt voor het geval de ouders het

professional zelf. Het schept veiligheid. Het

willen inzien. Daarnaast is in de jeugd-GGZ

is een voorrecht dat mensen zich in therapie

ook de toestemming een belangrijke ethische

in vertrouwen tot jou wenden. Daar moeten

kwestie: de gezaghebbende ouders moeten

regels voor zijn.’

toestemming geven voor behandeling. Als er een kind wordt aangemeld, moet je altijd

Wat is de top-3 van belangrijkste ethische

controleren wie van de ouders het gezag

kwesties?

heeft. Leo liet ons ooit een uitspraak van de

Rozemarijn: ‘Ik herinner me ze nog uit de

tuchtcommissie lezen, waarbij een moeder

overdracht van Leo naar mij als nieuwe

had gezegd dat de vader geen gezag had en

hoofddocent, waarin we samen bespraken

dus geen toestemming hoefde te geven. Dat

welke belangrijke ethische kwesties sowieso

bleek niet te kloppen en de vader diende een

aan de orde moeten komen in de lessen.

klacht in die gegrond werd verklaard. Dat

Als eerste heb je de geheimhoudingsplicht:

leerde mij als GZ-psycholoog dat je het ook

je deelt geen informatie over de therapie

echt moet checken.’ Leo: ‘Er kan gigantisch

met anderen. Binnen mijn vak, kind en

gejokt worden, zeker bij vechtscheidingen.

jeugd, speelt dat ook een grote rol. Het

Een andere kwestie die vaak voorkomt is die

kind moet erop kunnen vertrouwen dat wat

van de afgifte van een verklaring. Cliënten

hij of zij vertelt, niet bij de ouders terecht

vragen regelmatig dingen als: “zou u zo

komt. Hierop worden wel uitzonderingen

vriendelijk willen zijn om te noteren dat ik een

gemaakt als er sprake is van onveiligheid.

goede vader ben?; of dat ik echt wel in staat

TEKST

Bijvoorbeeld wanneer een kind zegt zichzelf

ben een voertuig te besturen?; of dat ik recht

Heleen Peverelli

of een ander iets aan te willen doen of als er

heb op een benedenwoning?” Dat kunnen wij

vermoeden is van kindermishandeling. In dat

niet doen. Je moet altijd zeggen: “Het spijt mij

FOTOGRAFIE

laatste geval heb je een meldcode, met een

verschrikkelijk, maar ik ben uw behandelaar,

Christiaan Krop

stappenplan. Samen met Veilig Thuis kun je

niet uw belangenbehartiger.” ’

.5

‘Je deelt niets over therapie met anderen’

Hebben jullie zelf weleens dilemma’s op dit vlak?

Rozemarijn: ‘Het komt weleens voor dat een voormalige cliënt met je wil bellen als de behandeling al een tijdje is afgelopen.’ Leo: ‘De code is dat je je er altijd van moet vergewissen of de vraag niet in het verlengde ligt van de voorgaande behandeling. Ik had een vraag van een vrouw die ik in behandeling heb gehad voor een trauma. De behandeling was puik verlopen dus iedereen blij. Een tijd daarna bleek het leven haar echter iets akeligs te flikken en ze vroeg mij om raad. Omdat ik haar ken wist ik: het wordt geen behandeling, want zij vraagt geen raad aan mij vanuit mijn functie maar aan mij als vertrouwensfiguur. Ik zal niet bezig zijn met haar innerlijke zielenroerselen.’

Rozemarijn: ‘Wanneer had je het niet gedaan?’ Leo: ‘Als het toch teveel in de richting van een vraag om behandeling was gegaan.’ Rozemarijn: ‘Je loopt er vaak tegenaan dat mensen vragen of ze je nog eens mogen bellen. Ik zeg aan het einde van een behandeling: “je mag altijd terugkomen, als mens sta ik daarvoor open.” Sommige kinderen willen als ze ouder zijn bijvoorbeeld laten weten hoe het ze is vergaan. Dat is iets anders dan zeggen dat mensen altijd mogen terugkomen in behandeling.’ Leo: ‘Je moest eens

Is de persoonlijke relatie tussen therapeut en cliënt ook

weten hoe blij ik daarmee ben, dat je dat zo zegt. Er zijn

een heet ethisch hangijzer?

genoeg therapeuten die zeggen: “afgesloten is afgesloten.”

Leo: ‘Zeker, dat gaat regelmatig mis. Het kan fout gaan op

Dat vind ik volstrekt onnodig. De betekenis die je hebt

heel veel manieren. Bijvoorbeeld doordat de therapeut te

voor mensen stopt niet. Wel moet je je er altijd bewust van

veel over zichzelf deelt. Zo kwam er vijftien jaar geleden

zijn dat je door die verkregen betekenis ook macht hebt;

een zaak voor het tuchtcollege waarbij een therapeut,

die macht kun je ook verkeerd gebruiken. Iedereen in een

die zelf traumatiserende ervaringen had meegemaakt,

machtspositie zou zich dat moeten realiseren, zoals we bij

dit deelde met zijn groep cliënten. Die hadden daar geen

The Voice gezien hebben.’

bal aan. Het was een doodgoede kerel, maar hij was nog

6

niet klaar met zijn eigen verwerking.’ Rozemarijn: ‘Dat is

Zouden medewerkers van The Voice en Ajax lessen in

onhandig, ja. Wat ook een ding is: neem je een cadeautje

ethiek moeten krijgen?

wel of niet aan?’ Leo: ‘Een mooi boek van een antiquair, wat

Beiden in koor: ‘Absoluut.’ Leo: ‘Het is natuurlijk

doe je? Ik ben een fervent tegenstander van zeggen: “dat

ongelooflijk dat meneer Overmars zich niet realiseert

doe ik a priori nooit”. Je moet denken aan het belang van de

dat hij in een machtspositie zit. Hier is ook een bekende

cliënt; je kunt hem ook kwetsen door het niet aan te nemen

tuchtzaak over uit het veld. Dit betrof iemand die erg

dus je moet dit echt per geval beoordelen. Als een moeder

beroemd was in onze kringen en een relatie had met twee

bij het afscheid haar kind naar voren duwt, die met een

vrouwelijke ex-patiënten. Ik zal nooit vergeten hoe hij daar

pakje aan komt zetten. Dan zeg je niet: “Heel lief, maar dat

zat in de rechtszaal, meneer de beroemdheid. Het lag voor

kan ik niet aannemen.” ’

de hand dat hij uit het register gedonderd zou worden.’

. BIG magazine RINO amsterdam

GROOT INTERVIEW

Komen #MeToo-affaires minder vaak voor binnen onze

er rekening mee moeten houden dat een mailtje niet

beroepsgroep? Omdat wij ons er bewuster van zijn?

tijdig wordt gezien door de therapeut.’ Rozemarijn: ‘En

Leo: ‘Nee. Helaas niet. Omdat de relaties intiemer zijn.’

verder moet je nadenken of je vriendschapsverzoeken via Facebook of LinkedIn accepteert. Ik doe dat bijvoorbeeld

Dus de lessen ethiek beschermen niet?

niet.’ Leo: ‘Ik doe dat soms wel bij LinkedIn, eerlijk

Leo: ‘Ik beëindig mijn lessen wel regelmatig met de

gezegd. Maar ook hier moet je goed opletten dat het niet

mededeling: “Jullie vallen allemaal onder de garantie”.

De wet en beroepscode vormen een heel ingewikkelde kant van ons werk. Cursisten mogen me altijd per e-mail benaderen met vragen.’ Rozemarijn: ‘..waar ook veel gebruik van wordt gemaakt! Ik doe dat zelf ook nog steeds als ik even wil checken of we ergens hetzelfde over denken.’

Leo: ‘Ik krijg per week nog meerdere vragen van studenten.’

Rozemarijn: ‘En iedereen krijgt altijd binnen een dag een reactie!’

Worden er vaak klachten ingediend tegen therapeuten?

Leo: ‘Niet zo gek veel, gelukkig. Meestal blijft het bij een waarschuwing en wordt er geen zwaardere maatregel opgelegd. In de loop der jaren is men wel anders gaan omgaan met de openbaarheid. Het was een tijdlang zo dat iedereen die een berisping kreeg met naam en toenaam werd genoemd, bijvoorbeeld in Het Parool, onder het mom van: het publiek heeft er recht op. Maar ik denk dan: iedereen kan uit de bocht vliegen; had deze collega maar een betere supervisor gehad. Nu is het zo dat er per casus wordt gekeken of die gepubliceerd moet worden en dan enkel ter lering van de beroepsgroep zelf.’ Rozemarijn: ‘Je kunt veel leren van de uitspraken. Opleidelingen vinden het vaak spannend en eng; een uitspraak kan een schrikbeeld zijn.’

Zijn ethische kwesties veranderd met de komst van sociale media?

Rozemarijn: ‘Ja, zo moet je uitkijken met wat je opschrijft via de mail of een appje. Ik heb weleens gehoord dat een appje van een therapeut op TikTok belandde. Ikzelf maak in het begin altijd duidelijk: je kunt me appen, maar alleen voor praktische dingen. Als je bijvoorbeeld iets later bent ofzo. Leo: ‘Er is ook een passage in de code voor psychotherapeuten opgenomen waarin staat dat mensen

.7

een opstap is naar meer, naar een hervatting van de

ook publiceren?’ Leo: ‘Nee. Zo heb ik op de RINO een heel

professionele relatie.’ Rozemarijn: ‘Dat is waar ethiek over

gesprek achter de rug over het tonen van een therapiesessie

gaat: je ervan bewust zijn. Het is belangrijk dat je continu

aan studenten. Ik ben daar heel erg tegen, ook als een

de beroepscode in je achterhoofd hebt en zo kunt toetsen

cliënt zegt het prima te vinden. Ik vind het pertinent niet

of je moreel bezig bent.’ Leo: ‘In het tuchtrecht begint

kunnen, want de vrijheid van de cliënt om “nee” te zeggen

wel een belangrijk aspect te veranderen. Eerst was het zo

is gezien de afhankelijkheidsrelatie altijd beperkt. Het

dat wat je in je privétijd deed, buiten het tuchtrecht viel.

vertonen dient het opleidingsdoel van de docent, maar is niet in het belang van de betreffende cliënt.’ Rozemarijn: ‘Plus dat er bekenden van de cliënt onder de studenten

‘Je moet nadenken of je vriendschapsverzoeken op sociale media accepteert’

kunnen zitten.’

Wat was een memorabel moment binnen de lessen die jullie hebben gegeven?

Rozemarijn: ‘Ik zit er natuurlijk pas net, maar ik probeer de stof altijd te laten leven. Mijn doel is studenten te laten beseffen dat ethiek gaat over wat zich iedere dag op de werkvloer afspeelt.’ Leo: ‘Het zijn geen dramatische dingen, maar een cursist barstte bijvoorbeeld een keer in tranen uit toen hij zich realiseerde dat iets een klacht had kunnen

Dat is nu genuanceerder. Zo was er niet lang geleden een

worden en hij langs de rand van het ravijn had gelopen.

casus van een arts die zijn vrouw had laten vermoorden.

Een andere cursist strooide daarop zout in de wond door

Dat had hij uiteraard niet gedaan in de hoedanigheid van

veroordelend te zeggen: “Ik begrijp je tranen wel.” Toen ben

arts. Maar hij had, zei het college, wel het vertrouwen in

ik heel boos geworden. Dit gebeurt zelden , want ik ben als

de beroepsgroep ernstig geschaad. Een ander voorbeeld

docent een mak schaap, maar we zitten er niet om kritisch

is een arts die tijdens zijn skivakantie had geweigerd een

op elkaar te zijn. Het belangrijkste van de lessen is een

gewonde vrouw te behandelen. Inmiddels is het dus zo

veilige sfeer.’

dat je ter verantwoording kan worden geroepen als je het aanzien van de beroepsgroep schaadt. Dus ook als je dit in je privétijd doet.’

Over Leo en Rozemarijn: En online therapie of beeldbellen?

Rozemarijn: ‘Daar gelden dezelfde regels van privacy. Zo moet je goed checken of er niet iemand anders in de kamer

Leo de Nobel is GZ-psycholooog, psychotherapeut, en adviseur beroepsethiek in Amstelveen.

meeluistert en moet je nadenken over welke applicatie je gebruikt. Je kan niet zomaar FaceTime gebruiken. Leo: ‘Je moet er ook rekening mee houden dat mensen het gesprek op een mobieltje kunnen opnemen. Dat mag juridisch, ook zonder het te vragen.’ Rozemarijn: ‘Mag je het dan

8

. BIG magazine RINO amsterdam

Rozemarijn Duveen is klinisch psycholoog en psychotherapeut. Ze is hoofddocent ethiek bij RINO amsterdam.

GROOT INTERVIEW

‘Het belangrijkste van de lessen is een veilige sfeer’

.9

De opleideling Maxime Duisterhof Maxime (27) doet sinds augustus 2021 de GZ-opleiding Volwassenen bij RINO amsterdam. Ze woont met haar vriend Arni (31) en stiefzoon Isaac (7) op IJburg in Amsterdam.

“

Een wekker hoef ik niet te zetten. ’s Ochtends om

07:00 uur staat mijn stiefzoontje aan mijn bed om

mijn vriend en mij wakker te maken. We lopen naar

de keuken om een ontbijtje te maken. Ik zet thee of neem een kopje koffie. Als er online les wordt gegeven kruip ik soms na het ontbijt nog even terug in bed en scrol ik door mijn telefoon: even een momentje voor mezelf. Vervolgens start ik mijn laptop op en ga ik aan de keukentafel zitten. Ik moet toegeven dat ik ook regelmatig naar de bank of hangstoel verplaats: het ligt er heel erg aan wat voor les we hebben. Zo meteen is er bijvoorbeeld een reflectiedag; dan maak ik het mezelf graag comfortabel door me in mijn hangstoel te nestelen met een kop thee en een kleedje. Online onderwijs heeft voor- en nadelen. Een nadeel is dat je tijdens de les een stuk sneller afdwaalt: als je je klasgenoten in breakout rooms spreekt in plaats van in het echt bevordert dit het concentratievermogen niet. Een voordeel is dat als je vier dagen werkt, maar

Tekst: Wietske Dijkink Fotografie: Christiaan Krop

daarnaast onderwijs vanuit huis volgt, je meer tijd

10

overhoudt met je dierbaren. Tijdens mijn lunchpauze lopen mijn vriend en ik weleens naar de visboer in de buurt, die heeft heerlijke haring en zalmkibbeling.

Door online onderwijs kunnen we gezellig samen lunchen. Dat is toch ook iets positiefs wat corona heeft

”

gebracht!

. BIG magazine RINO amsterdam

OPLEIDELING IN BEELD

IJburg Amsterdam, vrijdagochtend 09.00 uur

. 11

12

. BIG magazine RINO amsterdam

ACHTERGRONDARTIKEL

Anders denken en doen in de ggz: netwerkbehandeling

S

Stel, je bent in staat om een behan-

Misschien moet je lachen om deze

deling op maat te leveren, waarbij

toekomstschets. Behandelen zonder

je heel direct en precies ingrijpt op

DSM-diagnose? Voorafgaande aan een

het proces dat de problemen van de

behandeling een heleboel empirische

patiënt in stand houdt. Door je trefze-

gegevens verzamelen en analyseren?

kere interventie knapt de patiënt snel

Trefzekere, snelle en effectieve in-

op. Voorafgaande aan je behandeling

terventies? De meeste patiënten zijn

was een DSM-diagnose niet nodig.

niet eenvoudig en snel te behandelen:

Uiteraard heb je wel een goede intake

zij hebben een complex probleem en

gedaan; hierbij ben je geholpen door

vaak is er sprake van comorbiditeit.

een smartphone applicatie.

Toch is dit wat wij met ons project ‘new science of mental disorders’ voor

Deze app reist een paar weken met

ogen hebben: trefzeker behandelen

de patiënt mee en registreert op min

naar aanleiding van een empirische

of meer toevallige momenten wat de

netwerkdiagnose. Wie zijn wij? Twin-

patiënt door de dag heen doet, denkt,

tig onderzoekers die samenwerken

beleeft en voelt. Sommige zaken

binnen een landelijk consortium.

worden automatisch geregistreerd,

Eind 2019 ontvingen we van het

zoals fysieke activiteit, locatie en

ministerie van onderwijs, cultuur en

hartslag. Gedrag, gedachten, geb-

wetenschappen een enorme zak met

eurtenissen en gevoelens geeft de

geld om dit ambitieuze onderzoek uit

patiënt meerdere keren per dag zelf

te voeren. De Nederlandse organi-

aan in de app. Daarna lukt het om uit

satie voor Wetenschappelijk onder-

de wirwar van gegevens die de app

zoek (NWO) selecteerde ons project

voortbrengt, een op maat gemaakt

binnen het zwaartekrachtprogramma

netwerk van klachten, symptomen en

dat excellent onderzoek stimuleert

contexten te tekenen. Dit empirisch

van consortia die tot de wereldtop

vastgestelde netwerk legt op onbarm-

behoren. We zijn er trots op, maar

hartige wijze de causale samenhang

zijn vooral ook ontzettend blij dat

tussen de verschillende elementen

we dit spannende onderzoek mogen

van het netwerk bloot. Het wordt zo,

doen. Het is een opwindend avontuur

bijvoorbeeld, duidelijk dat het denken

dat hopelijk bij zal dragen aan betere

TEKST

aan vakantie leidt tot stress. Die stress

behandelingen binnen de ggz. Hierbij

Anita Jansen

verergert de dwanghandelingen en

vertel ik graag iets meer over wat ons

Hoogleraar klinische psychologie

dat leidt weer tot slapeloosheid en

onderzoek inhoudt en wat het zou

Universiteit Maastricht

overmatig drinken. Dan begint de

kunnen betekenen voor de ggz en de

Scientific Director New Science of

behandeling, want je weet precies wat

toekomstige praktijk. Maar eerst iets

Mental Disorders (www.nsmd.eu)

je te doen staat.

meer over de urgentie ervan.

. 13

Het probleem

grote verschillen kunnen bestaan

en verklaart. Iemand is verdrietig,

De problemen van de huidige ggz

tussen ziektebeelden met eenzelfde

lijdt aan slapeloosheid en gebrekkige

zijn fors. Naast structurele systeem-

DSM-diagnose. Bijvoorbeeld: twee

eetlust, omdat hij depressief is. De

problemen (lange wachtlijsten, hoge

mensen met grotendeels verschillen-

depressie is de oorzaak van de symp-

kosten, toegankelijkheid, rol van de

de symptomen krijgen allebei de diag-

tomen. Iemand voelt zich dik, eet niet

verzekeraar etc.) zijn er inhoudelijke

nose depressieve stoornis als zij 5 van

meer en beweegt mateloos omdat zij

problemen. We hebben evidence-based

9 symptomen hebben. Diagnose-be-

aan anorexia nervosa lijdt. Maar dit

behandelingen die beter blijken te zijn

handelcombinaties (dbc’s) schrijven

zijn redeneerfouten: de depressie en

dan de meeste andere behandelingen

dan eenzelfde behandeling voor bij

anorexia nervosa zijn niet de oor-

en staan beschreven in richtlijnen en/

deze twee patiënten terwijl hun ziekte

zaken van die symptomen. Zij vatten

of zorgstandaarden voor de ggz. De

er toch heel anders uitziet.

de symptomen hooguit samen; ze

evidence-based behandelingen zijn

definiëren een klinisch beeld. Terwijl

echter nog lang zo goed niet als we

Deze en ongetwijfeld nog andere

symptomen van een medische ziekte

zouden willen: grofweg geldt dat on-

problemen zijn deels terug te voeren

vaak wel een onderliggende gemeen-

geveer de helft van de patiënten goed

op de traditie van een diagnose stellen

schappelijke oorzaak hebben, lijkt

geholpen is met een evidence-based behandeling, ook op de wat langere termijn. Voor de andere helft geldt dit dus niet.

Een ander probleem is dat patiënten een behandeling ontvangen die bij hun belangrijkste diagnose past. Dat klinkt logisch en dat is het ook, maar we weten ook dat ongeveer twee derde van de patiënten last heeft van

dit voor psychische ziekten niet op te

‘Grofweg geldt dat ongeveer de helft van de patiënten goed geholpen is met een evidence-based behandeling. Voor de andere helft geldt dit dus niet.’

ard McNally schrijft buitengewoon treffend: ‘a person can have cancer yet be currently asymptomatic, whereas it makes no sense to say that an asymptomatic person has depression’ (McNally, 2016, p. 101).

Het roer om Meer dan een decennium geleden introduceerde een groep Amsterdamse

meerdere problemen: comorbiditeit is eerder de regel dan de uitzonder-

aan de hand van het Diagnostic and

psychologen onder leiding van Denny

ing. Depressies, angsten, afhanke-

Statistical Manual of Mental Disorders

Borsboom en Han van der Maas de

lijkheid van substanties, trauma’s;

(‘de DSM’). Dit classificatiesysteem

netwerkbenadering van psychische

in veel gevallen gaan deze en/of

omvat een twintigtal categorieën met

problematiek (Borsboom, 2008;

andere problemen samen. Nu zien

meer dan 250 verschillende diag-

Cramer, Waldorp, van der Maas &

we comorbiditeit als de aanwezigheid

nosen. Na een gedegen intake volgt de

Borsboom, 2010). Die netwerkbenade-

van verschillende aandoeningen of

specifieke diagnose die de weg naar

ring biedt een geheel nieuwe kijk op

gedragsstoornissen bij een persoon:

behandeling dicteert en waarborgt

gedragsstoornissen: experts spreken

iemand heeft een depressieve stoornis

dat de te leveren zorg financieel is

ook wel van een ‘paradigmaverschuiv-

én een eetstoornis. Maar omdat

verzekerd. Het classificatiesysteem

ing’. In het kort houdt de netwerk-

comorbiditeit zo vaak voorkomt, is het

DSM is echter medisch georiënteerd

benadering in dat een psychische

de vraag of de comorbide constellatie

en een geneeskundige diagnose

stoornis niet de oorzaak van symp-

van symptomen niet gewoon gezien

suggereert een oorzaak van de ziekte.

tomen is, maar juist het gevolg van

en behandeld zou moeten worden als

Hoewel de DSM expliciet meldt dat zij

symptomen die elkaar beïnvloeden.

‘het’ probleem.

uitsluitend beschrijft en classificeert,

Dat symptomen elkaar beïnvloeden

is het verleidelijk te denken dat de

zie je dagelijks in de praktijk: iemand

diagnose de bijbehorende symptom-

die slecht slaapt omdat hij voort-

Nog een ander probleem is dat er

14

gaan. De Amerikaanse professor Rich-

. BIG magazine RINO amsterdam

ACHTERGRONDARTIKEL

durend ligt te piekeren kan zich de

de klassieke DSM-diagnose die de

netwerk als het ware ontmanteld, wat

volgende dag slecht concentreren. Dit

patiënten ontvangen, of netwerken

verlichting van klachten en symptom-

levert stress en vermoeidheid op en

van patiënten en die van belangrijke

en tot gevolg heeft. Het is een tienjar-

leidt tot teveel drinken en pessimisme

anderen elkaar kunnen beïnvloeden

enplan.

(om maar een voorbeeld te noemen).

en nog veel meer. Een belangrijke

Hoe klachten precies samenwerken

vraag is ook of latente variabelen echt

Tot slot

zien we in symptoomnetwerken, die

geen rol van betekenis spelen of dat

Als ons onderzoek overtuigend

gemaakt kunnen worden door de

we daar juist wel rekening mee moet-

aantoont dat individuele netwerkbe-

gegevens van de eerder genoemde

en houden. We zoeken uit of en hoe

handelingen effectiever zijn dan de

app te analyseren. Comorbiditeit is

interventies een symptoomnetwerk

huidige evidence-based behandelingen,

voor symptoomnetwerken geen enkel

kunnen veranderen, bijvoorbeeld:

zou dit de standaard in de ggz moeten

probleem. Het symptoom binnen een

wat voor effecten heeft exposure op

worden. Er is dan geen DSM-diagnose

netwerk dat symptomen van de ene

een symptoomnetwerk? Ook gaan we

meer nodig; de diagnostiek bestaat

DSM-diagnose verbindt met symp-

computersimulaties van interventies

uit het op empirische wijze in kaart

tomen van de andere DSM-diagnose, functioneert als ‘brugsymptoom’ tussen de twee DSM-diagnosen. Voor verdere verdieping in de netwerkbenadering verwijs ik graag naar het themanummer Netwerktheorie van het tijdschrift Gedragstherapie (2019, nummer 1).

Ons onderzoek en jouw toekomst Onze ambitie is om de netwerkbenadering van psychische problemen te

brengen van het symptoomnetwerk

‘In het kort houdt de netwerkbenadering in dat een psychische stoornis niet de oorzaak van symptomen is, maar juist het gevolg van symptomen die elkaar beïnvloeden.’

toetsen. We willen nagaan of symp-

met behulp van de app. De interventie op maat doelt op de ontwrichting van dat pathologische symptoomnetwerk.

Toekomstige behandelaars worden opgeleid in het beoordelen van symptoomnetwerken en het uitvoeren van een netwerkbehandeling op maat.

De technieken die daarbij gebruikt worden verschillen waarschijnlijk niet veel van de huidige evidence-based technieken. Het grote verschil zit hem in het preciezer kunnen richten

toomnetwerken aanleiding geven tot

doen; daarvan kunnen we leren op

van de interventie op de belangrijk-

betere diagnostiek én betere behan-

welk deel van een netwerk we het best

ste knopen en verbindingen in het

deling. Eerst gaan we van een grote en

kunnen ingrijpen voor een maximaal

empirisch vastgestelde netwerk. Door

diverse groep patiënten symptoom-

effect. Uiteindelijk testen we ook in

die scherpstelling van de interven-

netwerken in kaart brengen. Terwijl

de klinische praktijk of een inter-

tie knapt de patiënt snel op; dat is

de patiënten wachten op behandeling

ventie die heel specifiek gericht is op

althans het hypothetische scenario.

in een ggz-instelling, houden ze vier

een individueel symptoomnetwerk

Het is toekomstmuziek, maar wel hele

weken lang van alles bij in de app die

effectiever is dan de traditionele, bij

mooie muziek, precies op de maat van

een breed transdiagnostisch palet

de diagnose horende, evidence-based

de patiënt.

aan symptomen en andere relevante

behandeling. Zo’n interventie op maat

variabelen meet. De verzamelde data

van het individuele symptoomnetwerk

analyseren we en daarvan maken we

is gericht op de symptomen die - vol-

individuele symptoomnetwerken.

gens de netwerkanalyse - het netwerk

We onderzoeken hoe stabiel die

in stand houden. Door heel gericht

netwerken zijn, of we early warn-

op bepaalde knopen (symptomen)

ing signals kunnen ontdekken, hoe

of verbindingen tussen symptomen

de netwerken zich verhouden tot

te interveniëren, wordt het zieke

Bronnen: Cramer, A. O. J., Waldorp, L. J., van der Maas, H. L. J., & Borsboom, D. (2010). Complex realities require complex theories: refining and extending the network approach to mental disorders.

Behavioral and Brain Sciences, 33(2-3), 178-193.

Gedragstherapie, themanummer netwerktheorie.

2019, nummer 1. McNally, R.J. (2016). Can network analysis transform psychopathology?

Behaviour Research and Therapy, 86, 95-104.

. 15

07:00 Een goede dag begint met een espresso

08:25 Snel door naar het werk

13:00 ‘Pauze’-wandeling gecombineerd met telefonische werkbegeleiding.

16

. BIG magazine RINO amsterdam

07:30 Thuis alvast even de mailbox checken

08:20 Afscheid op het schoolplein

10:00 Tijd voor de volgende espresso

14:30 Digitale briefings en werken aan de website van MindYoung

11:15 Sessie met een patiënt

14:40 Met natuurlijk.. een espresso

DAG VAN DE DOCENT

TEKST Marjolein Koementas FOTOGRAFIE Christiaan Krop

De dag van Tonnie Staring

Zijn agenda is ram-mend vol, maar misschien valt een interview en fotosessie in zo min mogelijk tijd te proppen. Binnen drie minuten is er mailcontact en kort erna een interview via Zoom. Tonnie Staring, klinisch psycholoog, zit monter met bril op in een lokaal: klaar om les te gaan geven. Terwijl hij ontspannen vertelt kijkt hij af en toe op, groet een binnenwandelende cursist en nipt van zijn espresso.

Tonnie bladert door zijn agenda. Zijn werkweek is gevarieerd, geen dag is hetzelfde. Hij werkt 20 uur als clinicus op de afdeling Vroege Psychose ABC van Altrecht. Verder is hij docent en supervisor op ZZP-basis en doet hij vrijwilligerswerk. Ook is hij papa (1-2 dagen per week) en echtgenoot (onduidelijk hoeveel tijd dit inneemt). Daarnaast hanteert hij een onderhoudsdosering van één keer per week sporten. Deze dosering zou wat hem betreft eigenlijk wel wat opgeschroefd moeten worden.

Een ABC-dag is nooit saai. Tussen het espresso drinken door heeft hij briefings, ziet hij als begeleider toe hoe een opleideling zijn werk doet, verzorgt hij een lezing, geeft hij het liefst lopend telefonische werkbegeleiding, ziet hij eigen patiënten, spreekt hij een commissie en onderhoudt hij de website van MindYoung. Pauze neemt hij nooit. Eigenlijk is hij een beetje ADD-erig en zou hij het liefst in beweging zijn. Zijn dagen zijn eigenlijk oersaai om te fotograferen, want hij zit vooral, draagt dan blijkbaar geen bril en.. drinkt espresso.

De drive van Tonnie is nooit doelbewust geweest. Ergens onderweg is hij zijn hart verloren aan de psychosedoelgroep. Tonnie is geïntrigeerd door de kwetsbaarheid en duistere kanten van de mens. Daarbij gaat het hem om rechtvaardigheid. Psychologische BIG-beroepen zijn simpelweg noodzakelijk in de psychosezorg. Eventjes liet Tonnie zijn ware identiteit zien tijdens een workshop op het VGCT najaarscongres (iets met een superman cape).

17:00 Op naar huis, maar ook deze tijd wordt goed benut

Misschien is het genieten van espresso het geheim van deze flegmatische klinisch psycholoog?

. 17

GESCHIEDENIS VAN RINO AMSTERDAM

1998 Op 24 maart 1998 ontvangt Stichting PDO-GGZ een erkenning waardoor RINO Noord-Holland, tegenwoordig bekend als RINO amsterdam, kan starten met het aanbieden van de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog! Wat gebeurt er nog meer allemaal in dat jaar?

•

13

januari

Piet

Vroon,

Nederlands

psycholoog,

hoogleraar

en

auteur overlijdt • 26 januari Bill Clinton ontkent op televisie dat hij een seksuele relatie heeft gehad met Monica Lewinksy • 23 maart de film Titanic wint 11 Oscars • April Viagra

komt op de

markt • 23 april de arrestatie van een Amsterdamse

jongen

leidt

tot rellen in Overtoomse Veld. De rellen

ontstonden volgens de politie zo snel

vanwege een nieuw fenomeen: de mobiele telefoon

• 7 mei Apple introduceert de iMac • 14

mei Frank Sinatra

overlijdt op 82 jarige leeftijd • 20 mei Jeltje van Nieuwenhoven

wordt

eerste

vrouwelijke voorzitter van de Tweede Kamer • 12 juli Frankrijk

wordt voor de eerste

keer in de geschiedenis wereldkampioen voetbal. De ploeg wint

de

de finale met 3-0 van Brazilië • 4 september

Google wordt opgericht •

5

september Willem Drees jr. overlijdt • Oktober Sanne is de populairste meisjesnaam, Thomas de populairste jongensnaam • 7 oktober Matthew Sheppard wordt in de staat Wyoming, Verenigde Staten, zwaar mishandeld vanwege zijn homoseksualiteit. Hij overlijdt later in het ziekenhuis • 1 november Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt opgericht.

Het zetelt in Straatsburg • 1 december Het Amerikaanse Huis voor afgevaardigden stemt voor de afzettingsprocedure van President Bill Clinton.

18

. BIG magazine RINO amsterdam

Bas van Amstel

GEZICHTEN VAN RINO AMSTERDAM

Bas van Amstel is 57 jaar en woont samen met zijn vrouw Nicoliene in Purmerend. Hij heeft twee kinderen: een dochter van 23 en een zoon van 28 jaar.

Bas werkt nu 2,5 jaar voor RINO amsterdam als Front Office Manager.

Hoe ga je naar je werk?

Ik probeer altijd met de fiets te gaan. Lekker sportief en zo maak je ook je hoofd leeg. Het is 20 kilometer vanaf Purmerend naar het Leidseplein en het is een goede manier om de dag te starten en af te sluiten. Ik moet wel eerlijk zeggen dat ik een elektrische fiets heb, maar ik kies altijd voor standje ‘eco’, dus dan moet ik echt nog wel meetrappen!

Kun je vertellen hoe je dag als Front Office Manager eruitziet?

Ik begin elke dag met het opstarten van mijn computer: ik check de mails en voer de opdrachten uit die op dat moment de meeste urgentie hebben. Ik vraag veel van mezelf: ik wil eigenlijk alles weten en ook snel afhandelen zodat niemand vertraging oploopt. Dat kan me soms nog wel eens dwarszitten: dat je niet alles kunt weten.

Je hebt een drukke dagplanning. Is er dan nog wel tijd over voor wat ontspanning?

Jazeker! Regelmatig komen docenten of collega’s aan de balie voor een ‘praatje prat’.

Wat eet je tijdens je lunchpauze?

Ik haal eigenlijk nooit iets, neem mijn lunch altijd mee van huis. Mijn vrouw en ik maken ons eigen brood: koolhydraatarm.

Dan nog een afsluitend dilemma. Je moet kiezen: of je beweegt voor altijd in slow motion, of je kan alleen nog maar zingen in plaats van praten.

Haha, wat is dit nou weer voor een dilemma. Nou dan kies ik wel voor de slow motion optie, ik zing namelijk zo vals als een kraai. Dat wil ik de mensen hier bij RINO amsterdam niet aan doen.

Tekst: Wietske Dijkink Fotografie: Christiaan Krop

Praatje prat?

Haha, ja. Een zelfverzonnen woord hoor. Even een kort gesprekje, kletsen over van alles en nog wat.

. 19 19

20

. BIG magazine RINO amsterdam

DE LOOPBAAN

De loopbaan van ...

Maie el Boushy Als p-opleider heeft ze een veelzijdige baan. Ze is geliefd en soms gevreesd door haar opleidelingen, maar bij alles wat ze doet speelt een onderliggende gedachte: het beste uit zichzelf en anderen halen.

Z

Ze kan veeleisend zijn: voor zichzelf en voor

De jaren tachtig waarin ze afstudeerde was

anderen. Wat echter niet iedereen weet, is dat

geen goede tijd voor psychologen. ‘In 1985

daarachter een zachte en onzekere kant zit die

was er helemaal geen werk. Eén van mijn

is terug te voeren op haar vroege jeugd.

hoogleraren zei dat ouderenzorg de toekomst

Geboren en getogen in Egypte, kwam ze

was, dus ik ging maar bij een verpleeghuis

op haar negende in Apeldoorn terecht.

in Den Haag solliciteren.’ Een betaalde baan

‘Vooruitgevlucht voor de islam’ omdat haar

zat er niet in; ze kreeg vanuit het NIP een

ouders Kopt (niet-moslim, christelijk) waren.

werkervaringsplek met behoud van uitkering.

Het was voor Maie een totale cultuurshock. Ze

‘Ik moest de psychologische afdeling zelf

sprak geen woord Nederlands en moest dus

opzetten en ik had een jaar de tijd om de

extra haar best doen. Haar ouders zeiden: ‘Als

toegevoegde waarde van psychologie te

buitenlander moet je je meer bewijzen dan

bewijzen.’ Ondertussen begon ze ook aan de

anderen.’ En dat deed ze. Ze haalde haar vwo-

pas opgerichte psychotherapie-opleiding bij

diploma, vertrok op haar 17e naar Amsterdam

RINO amsterdam: ze hoorde bij de tweede

om aan de VU klinische psychologie te

lichting. In die tijd moest je onbetaald werk

studeren en slaagde cum laude. ‘Ik was altijd

doen in ruil voor begeleiding en supervisie.

onzeker, haalde cijfers boven de acht zodat ik

Dat deed Maie in de polikliniek van het

niet zou zakken. Ik was niet snel tevreden. Dat

psychiatrisch ziekenhuis Santpoort, locatie

heb ik nog steeds: als jij hier komt eten zet ik

Amsterdam (PZA).

je niet iets suffigs voor.’

Ze weet dat ze bij opleidelingen vaak streng

Om de opleiding te kunnen betalen moest

overkomt. ‘Ze mogen er bij mij niet de kantjes

Maie ook nog een betaalde baan hebben. ‘Ik

vanaf lopen, maar ik wil ze ook beschermen.

solliciteerde bij verpleeghuis Amstelhof, nu

Ik hoor vaak: je was veeleisend, maar het heeft

bekend als de Hermitage.’ Wederom was het

TEKST

ons wel ergens gebracht.’ Hetzelfde geldt voor

pionieren: ze zette daar de psychologische

Heleen Peverelli

haar patiënten in groepstherapie: ‘Ik zet ze

afdeling op. Met een opleiding, een betaalde

wel aan het werk, maar ik ben ook empathisch

en een onbetaalde baan had ze het nogal druk.

FOTOGRAFIE

hoor. Ze begrijpen dat ik het alleen maar doe

‘Omdat ik overdag moest werken, hebben we

Christiaan Krop

om ze verder te helpen.’

op de poli psychiatrie het avondspreekuur

. 21

geïntroduceerd en dat bleek een gat in de markt! Patiënten

door Maies carriére en bij Mentrum was dit niet anders.

vonden het heel fijn om na hun werk in de polikliniek

Maie zette daar een behandelingsaanbod voor meisjes

terecht te kunnen.’ Maie lacht als ze terugdenkt aan die

met eetstoornissen op. Wist ze daar iets van? Nee. ‘Het

periode. ‘We hadden veel plezier met elkaar. We zaten

was net als indertijd bij de ouderenzorg: veel erover lezen,

minder in een keurslijf dan nu: minder bureaucratie,

nascholing, veel praten met mensen uit het vak.’ Als we iets

minder registratiedrift, meer autonomie. Het was toen ook

van Maie kunnen leren, is het misschien wel dit: gewoon

niet zo gericht op productie per individu. De cultuur was

maar doen, al denk je dat je het niet kunt. Onzeker was ze

meer: we klaren de klus met elkaar.’ Met lede ogen ziet ze

namelijk altijd, ook al zag niemand dat aan haar. ‘Ik dacht

dan ook aan dat tegenwoordig veel psychotherapeuten de

altijd: zal het wel goed gaan?’

GGZ-instellingen verlaten om voor zichzelf te beginnen.

En goed ging het. In 2005 solliciteerde ze naar de functie van p-opleider. ‘Ook dat was pionieren, want de functie

‘Volg je hart en kies voor mooi werk’

bestond nog niet zo lang.’ Maie heeft de functie van p-opleider duidelijker neergezet, zodat deze meer in lijn was met de opleiders in de psychiatrie. Door fusies groeide de organisatie en kwamen er instellingen als de Jellinek, AMC de Meren , het NPI en het Sinaï-centrum bij.

Uiteindelijk groeide de organisatie uit tot het huidige Arkin.

Waar Maie begon met twaalf opleidelingen, heeft ze er nu ruim tachtig.

‘Ik snap het wel. De gedwongen specialisatie, zoals het in ziekenhuizen gaat, werkt niet. Ik zeg altijd: een mens is

Wat is het leuke aan haar baan? ‘De combinatie van de

geen knie. Als je heel veel knieën opereert word je daar

patiëntenzorg, de kennisoverdracht van het opleiden

vanzelf heel goed in, maar de ene depressie is de andere

en het goed organiseren van de opleidingen. Er moet

niet.’

een veilig klimaat heersen van kwetsbaar mogen zijn.

De opleidelingen zijn niet alleen werknemer; ze moeten

22

Maie werd teamleider op de polikliniek Psychiatrie van het

ook fouten mogen maken. Het is ook niet de bedoeling

PZA, verhuisde naar het mooie pand in het centrum waarin

dat ze fulltime werken, want er moet ruimte zijn voor

ze nog steeds woont (maar ‘in die tijd nog betaalbaar was.’)

leren en nadenken.’ Als ze de opleidelingen één les mag

en kreeg een zoon. Ze werkte 28 uur per week. ‘Ik wilde ook

meegeven, welke zou dat zijn? ‘Volg vooral je hart. Ga voor

moeder en een leuke vrouw voor mijn man zijn.’

je intrinsieke motivatie. Als je als therapeut alle opleidingen

Die man had ze bij RINO amsterdam leren kennen en toen

doorloopt, ben je tien jaar verder. Kies voor mooi werk,

hij later directeur werd van de instelling waar zij werkte,

waar je je lang in kunt blijven ontwikkelen.’ Haar ouders

werd het voor Maie tijd voor een ‘uitstapje naar jeugd’:

hadden liever gezien dat ze geneeskunde was gaan

behandelingen voor kinderen en jongeren van 0 tot 23. Het

studeren, maar Maie volgde haar hart. En zie hoe dat heeft

pionieren had zich inmiddels ontwikkeld als een rode draad

uitgepakt!

. BIG magazine RINO amsterdam

DE LOOPBAAN VAN

CV Maie el Boushy 1959:

Geboren in Caïro.

1969:

Kwam aan in Nederland, sprak nog geen woord Nederlands.

1977 - 1985:

Start studie klinische

Welk boek heeft je het meest beïnvloed?

‘The technique and pra ctice of psychoanalysis van Ralph Greenson. Ik denk vaa k aan dat boek, ik heb het op de VU gelezen!’

g ent, net teru Maie als stud er (1979) pp ka de van

psychologie aan de VU in Amsterdam.

1985 – 1988: Verpleeghuispsycholoog in Den Haag.

1988 – 1992: Verpleeghuispsycholoog in de Amstelhof in Amsterdam.

1992 – 2000: Psychotherapeut/teamleider in Polikliniek Santpoort/ Psychiatrisch Ziekenhuis

Wie is je grote voorbeeld?

‘Irvin Yalom, omdat hij een grote pleitbezorger is van groepstherapie en levendig schrijft. Hij heeft ook lef in zijn werk en ziet ieder mens, en dus iedere patiënt, als uniek.’

Amsterdam.

1993:

Maie op haar diplomauitreiking bij RINO amsterdam (1992)

Geboorte zoon

2000 – 2004: Psychotherapeut K&J/ projectleider hulp aan

Wat staat er nog op je bucket list?

multi-probleemgezinnen bij Mentrum Heden:

Klinisch psycholoog/P-

‘Geen grote dingen, maar juist meer tijd voor gewone dingen zoals steden in Nederland bezoeken. Ik heb als Egyptenaar natuurlijk een achterstand!’

opleider Arkin, vice-voorzitter college FGzPt, , hoofddocent behandeling KP-opleiding, opleider NVGP, voorzitter congrescommissie NVP. Nevenactiviteiten als redactie, besturen, congrescommissie.

Maie...

staat graag in de keuken, heeft veel kookboeken en

.

met de rest van de ek act red ie van het handbo 01) (20 ie rap the eps Gro

Waar kun je niet zonder ?

‘Mijn zoon en mijn ma n.’

kan zeker een dag aan koken besteden als vrienden komen eten

.

heeft een Cinevillepas en gaat het liefst

twee keer per week naar de film

gaat graag naar

Paradiso. Gezien: Pointer sisters, Al Green, Chic,

Wat is je levensmotto ?

‘Probeer het goede te doen en wees integer.’

Solomon Burke, Macy Gray, Leela James, Gregory

.

Porter, Jose James. Niet in Paradiso maar ook gezien: Prince, David Bowie, Earth, Wind and Fire

Maie op haar 25-jarige m bij Arkin, daarnaast ileu jub 7). ook 12,5 jaar p-opleider (201

. 23

HET LEIDSEPLEIN

Hoofd BIG-opleidingen:

Martijn Lamberts Martijn Lamberts werkt sinds december 2019 bij RINO amsterdam en woont in het centrum van Amsterdam. Hij gaat op de fiets naar zijn werk. ‘In de ochtend geniet ik op de fiets van de ontwakende stad en prachtige panden.’

Een telefoongesprek op een bankje buiten Ik heb het grote

Lunch bij Palladium

geluk dat mijn kamer

is nog steeds hip

op het Leidseplein

Tijdens mijn

zonovergoten is. Heel

studietijd was

soms maak ik een

Palladium hip en

telefoongesprek af

nu 25 jaar later is

op de houten bankjes

het er nog steeds

die op het Leidseplein

en een klassieker.

staan. Ik weet namelijk

Dat kan alleen als

dat in de gangen van

de kwaliteit hoog

RINO amsterdam de

is. Alleen al dat

verbinding soms even

heerlijke chocolaatje

weg valt. De betonnen

bij de cappuccino

banken op Kleine

is een reden om

Gartmanplantsoen zijn

nog een koffie

ook perfect om even in

te bestellen. Ze

de zon te zitten.

serveren heerlijk Poké Bowls en het personeel is ook weer zo vriendelijk.

Met vrienden naar het Nederlands Dans Theater (NDT) Met vrienden hebben wij een abonnement op Nederlands Dans Theater (NDT). Die treden vaak op in de Rabozaal in de Stadsschouwburg. De voorstellingen zijn vaak adembenemend mooi.

Verrukkelijke wijnen bij Wijnbar Shiraz De Jardin des Vins kan ik iedereen aanbevelen. Personeel is buitengewoon vriendelijk en

Na een voorstelling in de

attent. De wijnen die eigenaar Wim

TEKST

Stadsschouwburg blijft er vaak

Wiersma schenkt zijn verrukkelijk

Esther Hemink

tijd over voor een biertje bij café

en de hapjes op hoog niveau. Ik

Reynders. Ik heb een zwak voor

zou niet weten

FOTOGRAFIE

deze klassieke kroeg. De ober

wat een mens

ita.nl | instagram.com/palladiumamsterdam/

heeft echt verstand van zaken.

dan nog meer

instagram.com/shirazamsterdam/ 24

Café Reynders

. BIG magazine RINO amsterdam

nodig heeft.

COLUMN

Drie spannende dagen Het is maandag 23 augustus en showtime. Helma Koomen en ik, hoofdopleiders bij de gloednieuwe OG-opleiding van RINO amsterdam, nemen een podcast op met onze opleidingscoördinator Rozemarijn Oudakker. Superhandig: haar partner is een vaardige podcastmaker. Eerst zijn we nog wat onwennig – zo’n microfoon voor je neus! – maar al snel is het een levendig gesprek. We praten over hoe wij naar ons vak kijken en wat we deelnemers willen leren: meer kennis, meer vaardigheid en meer (op je)zelf durven vertrouwen.

Twee maanden later: 8 november. Ons gesprek is

‘Wel wat onwennig, zo’n microfoon voor je neus!’

teruggebracht tot 20 minuten en op RINO.nl gezet. Hier en daar is wat inhoud gesneuveld, maar wat overblijft is een helder verhaal. Bij de eerste voorlichting voor praktijkopleiders krijgen we meteen reacties. Deze zijn positief! En van marketing horen we dat er al een dikke honderd mensen geluisterd hebben. Is dat weinig of juist veel? We hebben geen idee, maar het begin is er.

12 januari 2022, een speciale en spannende dag. Na driekwart jaar voorbereiden gaan we vandaag echt beginnen. We maken kennis met de eerste acht gedragswetenschappers die deelnemen en natuurlijk

vragen we waarom ze voor deze opleiding gekozen hebben. Eén van de deelnemers – psychologe, werkzaam in de VB en in dubio over welke postmaster ze wilde volgen – zegt: de podcast!

Nieuwsgierig geworden? Luister ‘m zelf!: RINO.nl/podcast

Liesbeth Luycx (links) is, samen met Helma Koomen, hoofdopleider bij de gloednieuwe OG-opleiding van RINO amsterdam.

. 25

CULTUREEL BEPAALDE GEDRAGINGEN

KUNNEN LIJKEN

OP BEPAALDE VORMEN VAN PERSOONLIJKHEIDS-

PATHOLOGIE 26

. BIG magazine RINO amsterdam

ONDERZOEKSARTIKEL

Classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij migranten en etnische minderheden Met toenemende globalisatie en migratiestromen krijg je als diagnosticus steeds meer te maken met complexe persoonlijkheidsdiagnostiek bij migranten en etnische minderheden. Zo komt uit recente cijfers van het CBS naar voren dat meer dan de helft van de inwoners in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag een migratie-achtergrond heeft. Om de classificatie van persoonlijkheidsstoornissen bij migranten en etnische minderheden te contextualiseren schreef ik samen met Samrad Ghane een review paper (Najjarkakhaki, A. & Ghane, S. (2021). The role of migration processes and cultural factors in the classification of personality disorders. Journal of Transcultural Psychiatry (online first).

In onze paper staan we stil bij de

dimensies én historisch trauma in

tieprocessen bepaalde vormen van

risico’s van zowel onderdiagnostiek

de diagnostische fase meegewogen

persoonlijkheidspathologie kunnen

als overdiagnostiek en zetten we acht

kunnen worden.

activeren (waarbij het pre-migratie

diagnostische stappen uiteen om de

slechts latent of subklinisch was), en

betrouwbaarheid en validiteit van

We lichten toe dat migratieprocessen

hoe migratieprocessen reeds bestaan-

classificaties van persoonlijkheids-

slechts kunnen lijken op bepaalde

de vormen van persoonlijkheidspa-

stoornissen bij deze doelgroepen te

maladaptieve gedragspatronen, zon-

thologie juist kunnen verergeren.

vergroten. Daarnaast waarschuwen

der dat (na contextualisatie hiervan)

Verder zetten we uiteen hoe cultureel

we tegen het eenzijdig afvinken van

sprake blijkt van persoonlijkheids-

bepaalde gedragingen kunnen lijken

symptomen middels een semigestruc-

pathologie. Migratieprocessen betref-

op bepaalde vormen van persoon-

tureerd interview zoals de SCID-5-PD

fen zowel intra-psychische processen

lijkheidspathologie, zonder dat hier

en beargumenteren we hoe psycho-

(zoals culturele identiteitsverstorin-

daadwerkelijk sprake is van patholo-

dynamische factoren, systemische

gen) als psychosociale/economische

gie, en staan we stil bij hoe culturele

factoren, migratieprocessen, culturele

verschuivingen. Bijvoorbeeld: in het

attributies door patiënt, naasten en

kader van psychosociale verliezen

therapeut ook persoonlijkheidspatho-

(verlies van intieme relaties, verlies

logie kunnen maskeren.

OVER DE AUTEUR

van een familiesysteem, verlies van

Ardalan Najjarkakhaki, werkzaam als

een sociaal netwerk) kan er sprake

Gelet op de uitdagingen in het

GZ-psycholoog en rondt in juni 2022 de

zijn van complexe rouw, waarbij ge-

classificeren van persoonlijkheids-

opleiding tot psychotherapeut af. Hij is

dragspatronen lijkend op persoonlijk-

stoornissen bij migranten en etnische

met name geïnteresseerd in transculturele

heidspathologie tijdelijk geactiveerd

minderheden zetten wij in de paper

psychiatrie, persoonlijkheidsstoornissen,

kunnen worden. In het kader van het

acht specifieke diagnostische stappen

seksuele en genderdiversiteit en neuro-

verlies van een baan, bedrijf, sociale

uiteen, om (maladaptieve) gedrags-

diversiteit. Ardalan is verbonden aan de

status, devaluatie van diploma’s en

patronen bij deze doelgroepen te

Parnassia Groep (afdeling Interculturele

verlies van kapitaal kunnen andere

contextualiseren. Dit vraagt om het

Psychiatrie).

gedragspatronen lijkend op persoon-

incorporeren van onder andere tem-

lijkheidspathologie tijdelijk geacti-

perament/karakter, vroege negatieve

NAAM ONDERZOEK

veerd worden (zoals dwangmatige of

levensgebeurtenissen, systeem-dyna-

Classificatie van persoonlijkheidsstoornissen

narcistische afweer).

miek, migratie-processen, culturele dimensies, en eventueel historisch

bij migranten en etnische minderheden: acht diagnostische stappen voor contextualisatie.

Daarnaast beschrijven we hoe migra-

trauma.

. 27

Nieuws, kijktips & boeken Nieuws

Netflix introduceert een nieuw beoordelingssysteem.

Het is nu mogelijk om aan te geven of je een film fantastisch vindt. Voorheen kon je alleen een ‘leuk’ kiezen via het duim-icoontje. Tegenwoordig kun je voor ‘fantastisch’ kiezen. Dit doe je met dubbele duimpjes.

GGZ Friesland bereidt zich op dit moment voor op psychische hulp aan vluchtelingen uit Oekraïne: ‘Ze willen rust en vooral praten met lotgenoten”.

GEEN WIET MEER VOOR TOERISTEN, ALS HET AAN AMSTERDAM LIGT. Burgemeester Halsema van Amsterdam wil buitenlandse toeristen

Gezonde en duurzame maaltijden in het centrum van Amsterdam

coffeeshops. Zo wil ze de drugsoverlast in de

Onder bewoners en bezoekers van Centrum groeit de

hoofdstad bestrijden.

behoefte naar gezonde en duurzame maaltijden. Het

Zij gaat met de nieuwe

aanbod kan daarom niet achterblijven. Veel restaurants

gemeenteraad in gesprek

op en rondom het Leidseplein en Max Euweplein zetten

over de voorgestelde

momenteel meer duurzame en gezonde gerechten op de

maatregelen.

menukaart.

28

voortaan weren uit

. BIG magazine RINO amsterdam

NIEUWSRUBRIEK

Kijktips The Great Debaters (2007) Een waargebeurd verhaal waarin professor Melvin B. Tolson (Denzel Washington) in 1935 een groep studenten met elkaar in debat laat gaan. De gevormde groep besluit uiteindelijk mee te doen aan kampioenschappen tegen Harvard. Netflix

ANNE+

Anne is een lesbische twintiger die op zichzelf gaat wonen in Amsterdam. Ze kijkt terug op haar turbulente liefdesleven tijdens haar studententijd. Netflix

After Life Tony is schrijver voor de plaatselijke krant en

‘Een vrouw blijft thuis’: Hoe ga je om

probeert de dood van

met pijn? Maak je er kunst van, of laat je je ervoor

zijn vrouw te verwerken.

behandelen? Twee vrouwen, een weduwe en haar

Hij verandert in een

stiefdochter, hebben beiden de man van hun leven

norse man om mensen

verloren. Ondanks hun goede band navigeren de twee

die hem willen helpen

rond een generatiekloof en nemen elkaar de maat

op afstand te houden.

over liefde, seks, autonomie, ambitie én de man die

Netflix

respectievelijk hun vader en geliefde was.

Theater Bellevue | 8 t/m 12 juni 2022

Boeken Autisme en het voorspellende

Hoezo perfect?

Welterusten!

brein door Peter Vermeulen.

Voor perfectionisten,

Over slaap en slaapstoornissen. Waar

De ontdekking van het

uitstellers en people-

komt de behoefte aan slapen vandaan?

voorspellende brein werpt

pleasers. Veel mensen zien

Waarom is slapen zo belangrijk? Hoe

niet alleen een nieuw licht

perfectionisme als een goede

komt het dat het sommige mensen

op autisme, het leidt ook tot

eigenschap, maar het kan ook

zoveel moeite kost om in slaap te vallen?

de conclusie dat enkele van

verlammend werken. Als je

Naast inzicht in oorzaken en handvatten

de gangbare interventies in

alsmaar bezig bent ‘alles voor

voor behandelmogelijkheden bij

autisme dringend herzien

iedereen ‘ te zijn, wat wil je zelf

slaapproblemen geeft dit boek ook actuele

moeten worden.

dan eigenlijk? Wie ben je dan?

wetenschappelijk onderbouwde tips.

ISBN 9789463372848 | 200 blz.

ISBN 9789024430451 | 180 blz.

ISBN 9789461059277 | 224 blz.

. 29

Na jouw opleiding verder leren?

Maak gebruik van de keuzehulp om jouw leerrichting te bepalen We helpen je graag op weg door je alvast kennis te laten maken met een deel van ons opleidingsaanbod.

Bekijk onze website voor een compleet overzicht Opleidingen, Nascholingen & Evenementen.

FloorPlay opleiding

Infant Mental Health (IMH) opleiding

Voor ouders, begeleiders en hulpverleners van kinderen tussen de 0 en 7 jaar die speciale aandacht nodig hebben.

Infant Mental Health (IMH) richt zich op kinderen van 0 tot en met 5 jaar en hun ouders.

www.rino.nl/IMH

www.rino.nl/floorplay

Opleiding Seksuologie

Profielopleiding Ouderenpsychologie

Een tweejarige multidisciplinaire post-BIG opleiding waarmee je het theoretische deel van de opleiding tot Seksuoloog NVVS kunt behalen.

Heb je behoefte aan een gericht scholingstraject om psychologische expertise op het gebied van ouderen verder te ontwikkelen of te actualiseren?

www.rino.nl/seksuoloog-opleiding

www.rino.nl/PO-O

Opleiding en inspiratie voor professionals in de GGZ. 30

. BIG magazine RINO amsterdam

www.rino.nl

‘Ik had een jaar de tijd om de waarde van psychologie te bewijzen’ Maie el Boushy

BIG magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor opleidelingen, praktijkopleiders, werkbegeleiders, supervisoren, docenten en alle medewerkers die betrokken zijn bij de BIG-opleidingen van RINO amsterdam.