BESCHOUWING BAANBREKER
Better safe than sorry Belgische experten en beleid pasten voorzorgsprincipe toe bij vaccinatie In De Standaard van 18 maart 2021 stelt een artikel terecht de vraag ‘Is vaccinatiestop een foute toepassing van het voorzorgsbeginsel?’ In een opinie in hetzelfde nummer maakt Maarten Boudry een karikatuur van voorzorg. Hij vertrekt van een redelijk uitgangspunt bij de COVID-19-crisis en noemt terecht het coronavirus gevaarlijker dan de zeldzame bijwerkingen van vaccinatie. Dan neemt hij een loopje met het voorzorgsprincipe dat hij de basis noemt van de hypervoorzichtige reactie op vaccinatie van diverse Europese regeringen (op de Belgische na). Hij doet dat zoals in het nucleair debat in populistische stijl met niet-wetenschappelijke interpretaties en oppervlakkige veralgemeningen (5G, ggo’s). Hij noemt het voorzorgsbeginsel een diep conservatief vooroordeel dat niet-handelen verkiest waardoor de wereld enorme voordelen van innovatie ontzegd wordt, wat zijn ecomodernistische verhalen ondersteunt die op een nucleaire kruistocht gaan lijken. Gilbert Eggermont
Voorzorg tracht juist technologische problemen en risico’s niet te verdrinken in mooie verhalen. Voorzorg is met gezond verstand omgaan met risico’s; zoals de Belgische beleidsverantwoordelijken hebben gedaan met de AstraZeneca-vaccinatie op advies van de Hoge Gezondheidsraad (HGR). De UNESCO-definitie van voorzorg voorziet bij gebrek aan volle zekerheid over eventuele schade toch actie te nemen om schade te verminderen, in casu vaccinatie. Enige wetenschappelijk situering van dat beginsel en van de toepassing ervan in milieu en gezondheid kan dat verduidelijken. Zowel virusbesmetting als radioactiviteit zijn gekenmerkt door de onzichtbaarheid van het risico en door exponentiële karaktertrekken. Het zijn wetenschappelijk complexe domeinen waarbij technologieproblemen en risico’s grote onzekerheden
DEGEUS
kunnen vertonen en waarover mensen uiteenlopende waardeoordelen hebben. Voortschrijdend inzicht is er inherent aan en wetenschappers zijn genoodzaakt hun wetenschappelijk inzicht te toetsen aan de maatschappelijke context. Virale en nucleaire risico’s vergen een op rede gebaseerde, evenwichtige wetenschappelijke aanpak boven de belangengroepen. Dit moet snel en krachtdadig gebeuren in crisisomstandigheden. Voor zulke problemen en omstandigheden is een voorzorgsbenadering juist de aangewezen aanpak.
Virale en nucleaire risico’s vergen een op rede gebaseerde evenwichtige, wetenschappelijke aanpak boven de belangengroepen
Het voorzorgsprincipe is één van de vijf principes voor duurzame ontwikkeling die met het verdrag van Rio dertig jaar geleden in de United Nations Organisation (UNO) vorm kregen door inzet van veel wetenschappers en politici met toekomstvisie zoals Bruntland. De observaties van het Europees Milieuagentschap (zoals onder meer met asbest) speelden daarbij mee. De Europese toekomststudies (FaST) werkten aan structuren om dit wetenschappelijk te onderbouwen zoals Technology Assessment. Ricardo Petrella in de Europese Commissie en bij ons ook wijlen oud-VUB-rector Roger Van Geen hadden een capaciteit om vanuit dichte observatie van baanbrekende studies lijnen te trekken naar de toekomst in de technologische ommekeer. Ze steunden concepten met pionierswerk in Technology Asssessment die naast veel tegenwind vooral vorm kregen in gezondheidse-
juli 2021 > 23
