Ode aan samenheid

Drie weken geleden zat ik op een stoel in het vaccinatiecentrum. Ik had me voorgenomen om in de vijftien minuten wachttijd na de inspuiting niet te grasduinen in de verschillende apps op mijn smartphone, maar dit moment volop te beleven. Ik keek om me heen en voelde in elke vezel van mijn lichaam hoe uniek dit gebeuren is. We beleven hoe dan ook geschiedenis, op dit eigenste moment. De vrijwilligster die instond voor het ontsmetten van elke stoel in de wachtruimte heette Dora. Het enthousiasme spatte ervan af en algauw sloegen we een praatje. Ook de dokter kwam goeiedag zeggen en uitte zich als auteur van een eerder verschenen artikel in dit magazine. De coördinator van de vrijwilligers in dit centrum bleek een ex-voorzitter van het Humanistisch Verbond Gent te zijn, de totziensdame aan de uitgang een vrijwilliger van het Gentse Feest Vrijzinnige Jeugd. Het deed deugd te zien hoeveel Geuzen zich inzetten voor het welzijn van ons allemaal! Er hing een speciale sfeer in het centrum, iedereen is er vrolijk en vriendelijk, de vrijwilligers zijn terecht fier op hun engagement en voeren hun taken met veel goesting uit. Zelf werd ik overmand door emoties van opluchting, blijheid, verlossing. Na anderhalf jaar van isolement is het Rijk der Vrijheid eindelijk in zicht. We leefden maandenlang als gevangenen, wellicht met iets meer voordelen dan echte gedetineerden. Meermaals dwaalden mijn gedachten naar hen af, hun lot liet me niet onberoerd. Uiteraard is vrijheidsberoving soms een noodzakelijke straf, al is het maar om de samenleving te beschermen. Maar wat levert jarenlange opsluiting op als er geen begeleiding of zinvolle tijdsbesteding mogelijk is, wat doet isolement met een mens? Je wordt er alleszins niet beter van, je wordt een beetje gek. Deze crisis heeft ons doen inzien dat de mens een sociaal wezen is, we hebben mensen rondom ons nodig. Het verhaal van Lale Gül treft me dan ook diep. Een jonge vrouw wordt verstoten uit de gemeenschap waarin ze is opgegroeid, alleen maar omdat ze zelf keuzes wil maken voor alles wat haar persoonlijk aanbelangt. Het is een recht waarbij wij amper nog stilstaan. Eind juni stelt ze haar boek voor in het Geuzenhuis, de opname van haar gesprek met onder andere onderzoeksjournalist Hind Fraihi kan online herbekeken worden op Youtube. Met deze activiteit willen we Icorn onder de aandacht brengen, het International Cities of Refuge Network. Dit netwerk verzamelt steden en organisaties die bedreigde auteurs uitnodigen en hen niet alleen onderdak maar ook verdere ondersteuning bieden. Samen met het Vermeylenfonds streven we ernaar om van Gent een Icornstad te maken. De vrijheid van mening blijft voor ons een belangrijk goed. We strijden ook voor andere vrijheden, zoals de vrijheid om zelf te beslissen over ons levenseinde. Ondanks de progressieve Belgische wetgeving blijft dit nog steeds een heikel punt. Vorig jaar nog kwamen psychiater Lieve Thienpont en haar organisatie Vonkel in een mediastorm terecht tijdens het euthanasieproces van Tine Nys. Thienpont werd uiteindelijk vrijgesproken en schreef haar ervaringen neer in het boek Beschuldigd van gifmoord. In tegenstelling tot wat velen denken, gaat Thienpont bij een aanvraag eerst op zoek naar alternatieven en wordt euthanasie in de meeste gevallen uiteindelijk niet toegepast. Als er toch gekozen wordt om waardig te sterven, doet ze er alles aan om dit correct en sereen te laten verlopen. België is echter lang niet meer het enige land waar euthanasie toegepast wordt, en gelukkig maar. Spanje keurde recent als eerste Zuid-Europees land euthanasie bij ondraaglijk lichamelijk en psychisch lijden goed. Lag de ontroerende film Mar Adentro aan de basis?

Dat sterven ook mooi kan zijn, bewees Marja Havermans op Stoicon-X Gent, een festival over de Stoïcijnse levensfilosofie, aangeboden door huisvandemens Gent en het Geuzenhuis in het kader van een focus op praktische humanistiek. Zij vertelde over haar partner en hoe hij omging met zijn ongeneeslijke diagnose. Hoe je hiermee omgaat, ligt immers binnen je eigen macht. Haar advies was niet te focussen op ‘ik ga toch dood’, maar op wat je nog kan doen. Stop je emoties niet weg en aanvaard dit verdriet, aanvaarding leidt tot gemoedsrust. Havermans bracht een sterk persoonlijk verhaal, dat binnenkwam bij de vele (online) toeschouwers. Ze eindigde met een pleidooi voor veel mensen om je heen: als je einde nadert en je nagaat wat je belangrijk vindt in het leven, besef je dat het de mensen zijn die ertoe doen, al de rest vervalt in het niets. Een ode aan meer ‘samenheid’, een prachtig woord ooit in het leven geroepen door kunstenaar Ben Benaouisse. Het verhaal van Havermans kunt u lezen in haar boek Sterven als een Stoïcijn maar ook online herbekijken via Youtube. Ook de andere TED-Talks van deze Stoïcijnse conventie kunt u hier raadplegen. Conclusie van dit alles: omarm uw dierbaren en geniet van elkaar, zolang het kan. Yolo!

© Gerbrich Reynaert

Griet Engelrelst