R E V E I L # 19 dag van de vergeten verhalen
REVEIL dag van de vergeten verhalen
© 2019 Reveil vzw
INHOUD
p09
Vooraf
p13
Mariet De Kegel Blauwen
p16
Anneleen Van Offel Echo
p18
Christine Van den Hove | Hoed en schoenen
p19
B.P. Arend | Schaduw
p20
Leen Raats | Muren gaan niet dood
p22
Sofie Florin | Was ik maar
p23
Andreas Raven
Zeventien verdiepingen is een lange afstand
p24
Simon Sileghem | Het zal wel niet
Rubriek Deerlijkse vertellers
|
|
|
Het lettertype collectief Kortrijk
6
p26
Alice Boudry | Broere
p29
Salma Nachi
p30
Martijn Verhelst | Ik mis u
p33
Trees Accou
p35
Imane Ghislaine | Hamza
p38
Vere Verheecke
p40
Thomas Jacques | Smeedwerk
p42
Roderik Six | C.
p43
Lise Surmont | Luisterrijk
p45
Annette Akkerman | Je warme mantel
p47
AimĂŠe Bruyninckx
p48
Rudi Lavreysen | Roger that
p50
Bart Steenhaut | Spinvis
7
p53
JosĂŠ Vandenbroucke
p57
Patrick Buysschaert
p60
Ruben Vandewoestijne | Iets-niets
p65
Dominique Minten | Vaders wis-kunde
p66
B.P Arend | 25
p67
Simon Sileghem | Maar de dood was me voor
p69
Willem De Pessemier | Eens de tijd het tikken verleert
p72
Stijn Viaene | Alois
p73
Lieven Baeyens | Vergeten
p75
Siel Verhanneman
Daar lag je ook maar te verdrinken
in al dat zwart en een driehoek wit
|
VOORAF
In 2012 stierven in de gemeente Deerlijk vier jonge mensen uit dezelfde vriendenkring in zes maanden tijd. De band Zinger, die zo een muzikale vriend had verloren, maakte er een nummer over, Grace (Everybody’s Dying these Days). Bij de voorbereiding van de bijbehorende videoclip kwam de band bij Nico Hermans, voorzitter van de Belgian Truckers Club (BTC). Hij had een oude Chevrolet Bisontruck gekocht om die als pensioenproject op te knappen. Nico was heel enthousiast om samen met zijn truck de hoofdrol te spelen in de video. Net voor de opnames kreeg Zinger een mailtje van een van de BTCvrienden van Nico. Zijn hart had het begeven tijdens de reparatiewerken. De BTC-kompanen lieten de band weten dat ze Nico’s werk graag wilden voortzetten en ook de clip wilden helpen afwerken. Toen de truck een jaar later af was, reden ze naar het kerkhof om Nico zijn afgewerkte pronkstuk te laten zien. De truckers en de band hieven het glas op Nico, terwijl de Zingerfanfare het nummer Grace speelde. De beelden van die avond werden de videoclip voor het lied. De truckers ontkurkten enkele flessen, toostten en lachten om schunnige anekdotes en Nico’s koppige karakter. Geen opsmuk, geen verheerlijking, enkel eerlijke, menselijke verhalen. Zanger Pieter Deknudt besloot om dit beklijvende moment mee te nemen naar zijn thuishaven Deerlijk. Samen met de cultuurraad organiseerde hij er op 1 november 2014 de eerste editie van Reveil. Tussen 17 en 18 uur baadde de lokale begraafplaats even in een gloed van theelichtjes, koperblazers en vergeten verhalen. De heemkring vertelde en de band speelde tussendoor muziek onder begeleiding van de lokale fanfare. De opkomst en reacties waren overweldigend.
9
De mensen achter Reveil ontdekten dat veel mensen de behoefte hebben om op 1 november iets meer te doen dan een chrysant op een graf te leggen. Sindsdien laat Reveil elk jaar op 1 november Vlaamse begraafplaatsen opleven met muziek, poëzie en verhalen. Aan de tweede editie in 2015 namen meer dan twintig gemeentes deel. In 2016 al meer dan zestig en in 2017 werd de kaap van zeventig bereikt en in 2018 werd bijna de kaap van 100 gehaald. Elke gemeente geeft een plaats aan lokale muzikanten en woordkunstenaars om een respectvol eerbetoon te brengen aan overleden streekgenoten. De zesde editie in 2019 vindt plaats in meer dan 100 gemeentes, wat net geen een op drie Vlaamse gemeentes is. Op elke locatie staan mensen stil om even na te denken, naar verhalen en poëzie te luisteren, herinneringen op te halen of te genieten van sfeervolle muziek bij zonsondergang. Dit jaar komen onder meer Dana Winner, Rick de Leeuw en Illuminine. Omdat het te jammer is om de opgehaalde verhalen, gedichten en herinneringen na elke editie telkens onder het stof te laten verdwijnen, besloot Reveil in 2016 om een verhalenblog op te zetten waar teksten op terechtkomen die mensen insturen. Het gaat om poëzie en fictie, alsook over de vergeten verhalen van dierbare overledenen. Enkele van die inzendingen prijken in dit boek naast werk van professionele auteurs, zoals Roderik Six, Siel Verhanneman en Anneleen Van Offel. Ook opkomend literair talent krijgt hier een plaats. Een mooi aandenken voor wie na Reveil 2019 nog wat wil nalezen, of een mooi eerbetoon aan alle mensen die het verdienen om niet vergeten te worden. Sinds 2017 wordt het Reveilboek geïllustreerd. Zo zorgden Lara Jakoba Breine, Sven Verhaeghe en Larissa Viaene samen met andere beloftevolle illustratoren voor illustraties bij enkele verhalen en gedichten.
10
BLAUWEN Mariet De Kegel
Ik zag je vanmiddag op het strand van mijn gedachten, de zon glimmend op je huid die je zoals altijd met olie had ingesmeerd. Jij wou geen oud vel. Je voelde licht, alsof alles wat woog verdwenen was. Alle aan elkaar genaaide lapjes pijn als een vlieger met de wind mee, littekens geheeld. Je zwaaide. Ik glimlachte terug en hield je met mijn ogen vast om nooit meer los te laten. Blijven kon niet, zei je. Eens de grens voorbij keer je niet meer terug, tenzij als bries met de wind langs mijn wangen zoals je vroeger deed.
13
Als je straks opnieuw vertrekt als een stukje wrakhout deinend op de golven, ben ik je dankbaar om alles wat je meenam van mij. Drijvend tot de einder naar verre landen waar het smelten mag. Bij jou hoefde ik niets uit te leggen, er was geen minder, meer of zus en zo. Waar jij bent, is alles eindeloos. Geen tijd, geen donker, scherf of kras. Wit en witter, een pallet van blauwen waar taal onuitgesproken wist wat van geen tel meer is. Als ik straks vertrek weet ik dat ik terug zal keren omdat wat jij hier doet met mij geen ander kan. Tenzij jouw vuur van toen
Lara Jakoba Breine
dat in mij nog steeds het licht ontsteekt.
14
ECHO Anneleen Van Offel
In een ander verhaal treurt een meisje zo erg om het verlies van haar
geliefde dat haar lichaam uitdooft, oplost, tot ze alleen nog maar stem
maar ik ga wel dood. En ze vertelde verder, over de keer dat haar
is. Ze bestaat uit het geluid van haar omgeving, haar omgeving leeft
broer een kip tot stervens toe zou opereren, mijn vader water in
in haar, wordt eeuwig herhaald. Alleen als een echo wordt ze nog
de broekzakken van zijn vader, over hoe we torens maakten van
opgemerkt, nooit wordt zij nog ergens gezien.
lego en onszelf een vliegend tapijt bedachten, en in die verhalen
zag ik mijn vader zijn moeder verliezen, langzaam verliezen,
Mijn grootmoeder kon plots de havermoutpap niet meer
Als we vroegen of ze heel even wilde zwijgen zei ze:
doorslikken die ik haar gaf. Ze gaf over, zakte diep in haar kussen.
langzaam verzinken in een verhaal dat wij
Haar blik draaide weg. De verpleegster zei dat we bij haar moesten
ten slotte
blijven, we konden overnachten naast haar bed.
over haar zullen vertellen, over een week waarin zij haar
leven samenvatte
enzovoort, enzovoort.
Het weggaan heeft een week geduurd. Ze heeft een
week gepraat. Zij vervaagde, liet haar lichaam achter, vertelde haar hele leven opnieuw in verhalen die we al kenden
die we een leven lang hadden gehoord
Op zondag stopte haar hart. In haar hersenen trok het kalium met
en die we zelf zouden herhalen, later, als een eerbetoon.
een snelheid van vijftig micrometer per seconde van neuron tot neuron, een brand, een golf van warmte en energie. De genen die haar
Doorzichtige laagjes vel als een zoutkorst op haar lippen,
drieĂŤntachtig jaar geleden hadden ontwikkeld in de baarmoeder van
we drukten ijsblokjes van champagne tegen haar mond,
haar moeder, ontwaakten (dat zou ik later lezen in een tijdschrift)
geen water. De dood komt met uitdroging.
maar tevergeefs
het kalium greep giftig om zich heen, en wij zagen haar
Het was goedkope cava, geen champagne. Ze hadden geen champagne.
wegglijden in haar lijf, we namen haar hand vast
Wie koopt er cava in het ziekenhuis? Wie iets te vieren heeft. Hadden
(en in ons een kloppend hart
we iets te vieren?)
en in de neuronen in onze hersenen kalium
(moeder en ik, samen in het winkeltje van het ziekenhuis.
slapend
16
17
maar klaar).
HOED EN SCHOENEN
SCHADUW
Christine Van den Hove
B.P. Arend
op een dag als vandaag
Je zal niet hier zijn
denk ik aan je bruine hoed
en verblind worden door de zon,
en aan je oude schoenen
die morgen mijn schaduw vormt.
aan dat lichtgroene hemd
dat je zo goed stond
Je zal niet hier zijn
wanneer de klok half zes
ik probeer me het weefsel
slaat terwijl ze overzee
van je tweed jasje te herinneren
achterloopt en alles nog
en dan krijg ik spijt
van alles wat ik heb weggedaan
maar net begint
zoals wij
ik zou je kleren willen terugvragen
dat ooit deden
aan wie ik ze gegeven heb
op een ochtend die
van alles zou ik een stuk op het bed leggen
het groene hemd
plots avond werd.
de grijze broek een paar donkere sokken het grof geweven jasje ernaast de hoed op het kussen en de schoenen aan het voeteneinde dan zou ik wachten tot jij daarin kwam
18
19
MUREN GAAN NIET DOOD Leen Raats
De wind had de hele nacht rond het huis gejaagd, met furieuze uithalen. Met een bonkend hart had ik geluisterd naar klepperende poortjes, rondvliegende takken en onrustig blaffende honden. En terwijl ik het moment uitstelde waarop de dromen van de afgelopen nacht zo vervaagd waren dat ik niet anders kon dan de echte wereld met al haar beperkingen te betreden, kwamen de beelden. Het witte knuffelolifantje dat mijn moeder van een mij onbekende bezoeker had gekregen toen ze in het ziekenhuis herstelde van haar borstamputatie. Hoe ik mijn moeder hielp de tafel te dekken voor wat haar laatste kerstdiner zou zijn. De woorden van Zjef Vanuytsel, die door me heen sneden. De droeve stem van mijn moeder terwijl ze meezong. ‘En toen liep ik bij je weg in de kilte van de morgen, met mijn ziel overhoop. Ik kwam dra terug met mijn handen vol nieuwe hoop.’ Hoe ze stiekem huilde in de keuken. De geur van verse soep. Dit kon zo niet verder. Nijdig graaide ik mijn sokken van de vloer. Ik schoof het gordijn net ver genoeg opzij om te zien hoe de wind met lange vingers door de bomen graaide. In het veld naast de tuin pikten kraaien verwoed naar de laatste restjes herfst. Het was 24 december, maar de winter had haar intrede nog niet gedaan. Het leek alsof deze herfst eeuwig duurde. Op kousenvoeten liep ik door het huis dat ik mijn thuis noemde. Mijn hand streelde te weten dat ze er nog waren. Tastbaar. Stevig. Muren gaan niet dood.
20
Cheyenne Deckx
onnadenkend langs de muren. Het gaf me een geruststellend gevoel,
WAS IK MAAR Sofie Florin
ZEVENTIEN VERDIEPINGEN IS EEN L ANGE AFSTAND Andreas Raven
nu hangt rond jou een voor en na
Ik ben nog verschillende keren
voor, je leefde hard
teruggekeerd naar de plek waar je sprong.
na, onvermoed niet meer De laatste jaren alleen maar in mijn dromen. 9 maanden in mijn buik
Telkens lukte het me om je af te leiden,
18 jaar daarna
de beslissing uit je hoofd te praten?
enkel in mijn hart
Terwijl ik je ongemerkt terug veilig naar beneden loods bedenk ik de ultieme grap waardoor alles in je leven
jouw pad week af van het mijne
toch nog perspectief krijgt, verzinnen we een plan
mijn weg is nog niet af
waarmee jouw toekomst weer leefbaar wordt.
kon ik maar
Zeventien verdiepingen is een lange afstand
heel even met je praten
te voet omhoog in een flatgebouw.
de dingen die overlopen in mijn hoofd
Op elke verdieping een nieuwe kans
vinden hun weg naar jou niet meer
om even door het raam te kijken en stil te blijven staan. Ik hoop dat je bij geen enkele verdieping hebt getwijfeld.
had ik maar
Dat de vastberadenheid om een eindbestemming te bereiken,
elke dag opnieuw
nooit voor iemand zo duidelijk was als toen voor jou.
was ik maar Aan die hoop hou ik me nog steeds vast. En dat je afscheid mooi en helder was, zo mooi en helder als het maar mogelijk kon zijn, daar alleen, hoog op een dak, met de ondergaande zon aan de einder, je allerlaatste uitzicht terwijl je de bladzijden uit je adresboekje één voor één als witte vlinders naar beneden liet dwarrelen. Ik hoop dat je meteen rust vond tijdens je sprong. Dat een absolute stilte en vrede je al tegemoet kwamen 22
23
nog voor je werkelijk viel.
Simon Sileghem
Ik droomde van stiltes onderdanig aan je huid zoals je sloeg naar de nacht de aangebleven zon op je zicht Zal een zin ooit tonen wat ik zag? Je laatste stromen van lucht en teder licht Ik kan alleen maar dromen
24
Lies Jaques
HET ZAL WEL NIET
BROERE Alice Boudry
‘Hoe kan iemand plots weg zijn?’
‘Doet doodgaan pijn?’ Het getril van mijn stem klinkt me pijnlijk zwak in de oren.
Mijn stem botst tegen Harry’s rug en glijdt langs de groenwollen herten op zijn trui naar beneden. Zijn silhouet versmelt met de nacht
Mijn broer komt van zijn zitplaats op de vensterbank en stapt naar
achter het raam. De plankenvloer schuurt tegen mijn blote voeten
me toe.
gert me. Het maakt een vies geluid wanneer ik erin bijt en het verder
‘Harry. Ik wil niet doodgaan.’ Een warme traan kietelt mijn wang.
lostrek. Normaal gezien ben ik een nagelbijter.
Verdriet is toch niet warm? Mijn lijf voelt koud. Niet warm.
Zijn zucht zweeft door mijn slaapkamer. ‘Ik weet het niet, Sam.
Harry’s vingers wrijven mijn wangen droog en voor ik het weet,
Dat is doodgaan, denk ik.’ ‘Hoe weet je dat je doodgaat?’ Buiten blaft een hond. De Winnie De Pooh wekker op mijn nachtkastje tikt onverstoord verder. Eigenlijk moet ik die weggooien. Ik
Het lettertype collectief Kortrijk
Het lettertype collectief Kortrijk
wanneer ik ze naar me toe trek. Het losse velletje aan mijn duim er-
duw ik mijn gezicht in de herten. De vezels prikken, maar zijn armen sluiten zich om mijn hoofd en de wereld wordt mijn deken, alles is weer goed. ‘Sam, broere, luister naar mij. Als je iemand verliest, moet je één ding onthouden. Jij bestaat uit cellen, ontzettend veel cellen. En in elke cel
ben al negen, dat is vier jaar te oud voor Winnie. Toch? Ik verschuif
zit een stukje van de persoon die je verliest. Dus als je die persoon
op de planken. Winnie lijkt Harry’s stilte ook vervelend te vinden.
mist, moet je enkel jezelf omhelzen. Dan voelen zij dat ook.’
Zijn getik klinkt steeds trager. ‘Harry?’ ‘Zitten ze in elke cel?’ Zijn donkerharige hoofd draait naar me toe. Zijn ogen zijn roodomrand en zijn oogleden opgezwollen, alsof al zijn tranen zich
‘In elke cel.’ Zijn wollen borstkas vibreert bij elk woord.
daar verzameld hebben. ‘Dat weet je niet, Sam.’ ‘Heb ik veel cellen?’
26
Ik kijk naar beneden. Mijn nagels zien eruit als de rouwbrief die we
Harry neemt mijn gezicht tussen zijn handen. Zijn haar valt in grap-
deze middag verstuurden, bleek en zwartgerand. Toen mama boven
pige lokken over zijn bruine ogen. Ik ga maandag naar de kapper,
de enveloppen begon te wenen omdat het etiketje van haar theezakje
ik zal hem vragen om mijn haar te knippen net zoals Harry! Ik hoop
in haar kopje was gegleden.
dat mijn haar ook zo over mijn ogen zal vallen.
27
Salma Nachi
‘Sam. Je hebt er duizenden. Miljoenen. Miljarden.’
na mijn laatste woord sluiten poorten mijn stem op
Een zacht gevoel verspreidt zich in mijn borstkas. ‘Dankje, Harry.’
probeer ik het geluid te splijten tot geruis
Zijn gegrinnik is aanstekelijk. ‘Geen probleem, Sam, ik ben er voor
de lucht met mijn handen te verzamelen
jou, dat weet je wel. En nu in bed, jij kleine garnaal.’ Hij draait zich
maar dit weerhoudt de klanken niet
om, loopt naar het venster en sluit de gordijnen.
om te kreuken in mijn sterflakens
De duisternis is onverwachts.
na mijn laatste woord leven ze verder
‘Harry?’ Ik graai mijn zaklamp van mijn speelgoedkast en schijn ermee rond in de kamer. Maar, de kamer is leeg. En koud.
Het lettertype collectief Kortrijk
Het lettertype collectief Kortrijk
de afgepeigerde trilharen in mijn oor buigen diep
Een traan prikt in mijn ogen. ‘Harry’, fluister ik. Zijn geur hangt nog in de kamer. Ik schijn met mijn zaklamp op mijn handen en probeer de snik terug in mijn keel dwingen. Mijn duim kleurt wit wanneer ik het losse velletje terug op zijn plaats duw. Ik sluit mijn ogen en leg mijn armen om me heen. Duizenden. Miljoenen. Miljarden.
28
29
voor de komst van het verleden het leven weergalmend scherp wordt dof en dof wordt niets de echo haalt mij in maar aan de rand van het bed stopt hij abrupt en laten mijn lippen, mijn stem los
IK MIS U Martijn Verhelst
Ik mis u
Ze ging graag op vakantie met de auto. Dan reden we naar ergens, tot we geen zin meer hadden. Ooit kwamen we uit in Polen, een an-
Ik mis ‘wat wil je eten? Kies maar.’
dere keer raakten we niet verder dan Aalst. We hebben de taal grens
En ‘nee daar heb ik geen zin in, kies iets anders.’
zeker 30 keer afgereden. Ze noemde het grensverleggende reizen.
Ik mis ‘hier komen brokken van’ en dan altijd de ‘zei ik het niet?’ Ik mis uw lachen met uw eigen moppen ‘want dan lacht er Soms maakte ze soep klaar, gewoon omdat ze daar zin in had. Dan
altijd iemand’
ging ze naar de winkel en kocht ze de halve groentenrayon leeg. Haar
Ik mis pijnlijke stiltes
ders’. Over iedere groente maakte ze een mopje en als ik niet moest lachen, dan ging die niet in de soep. ‘Het is groen en je kan er een vlot mee bouwen? Een Andrijvie’ In de soep ‘Het is groen en rijdt 150 op het 2e rijvak?
Het lettertype collectief Kortrijk
Het lettertype collectief Kortrijk
groenten sneed ze in alle vormen en maten ‘want dat is eens iets an-
Een snelderij’ In de soep Onze diepvriezer zat vol soep. De buren deden hun deur niet meer voor ons open en de familie kreeg voor kerst altijd een tupperware soep mee. Ik mis ‘een kikker!’ na mijn ‘het is groen’ Ik mis ‘stuur een berichtje als je thuis bent’
30
31
We hebben 1 keer hard gevochten. Tot de zon opkwam, tot we te moe waren om nog verder te ruziën. We stopten omdat de wekker ging. Daarna vochten we niet meer. We debatteerden. Dat is makkelijker. Ik mis ‘hoe was u dag?’ en uw ‘en op het werk?’ Ik mis ‘zet u maar, ik maak het eten klaar’
Trees Accou
Het nieuws is altijd sneller dan de post, krijgt vleugels of wordt doorgebeld. De rouwbrief zelf is zelden een verrassing. We staan erbij en kijken, bakken troost in appeltaarten en zetten stoelen klaar
Het lettertype collectief Kortrijk
voor de rouwstoet intreedt. We hangen boven condoleancekaarten, schrapen woorden samen. We vinden ze niet, maar leggen hart in onze handen, schouderklopjes, vrouw na vrouw omhelzen we. We schenken in en zetten suiker bij de koffie, voor elk wat zoets. We vragen namen na, ça va? ontglipt ons.
Cornelia Boudens
maar we nemen niets terug.
33
HAMZA Imane Ghislaine
We gaan naar huis.
Jij had zo graag gewild dat ik het je nooit meer zou vragen.
maar jij legt je verdriet niet af,
Een vraag die antwoorden verteert.
je belijdt je rouw, je trouw
Ik vergat alles na een paar keer tikken van de klok,
aan wie er niet meer is.
het folterde jou door en door.
Je verdriet slijt niet,
Vooral toen ik doorhad dat een zure gedachte
maar errond groei je
jouw bewustzijn
met tijd, dat hopen we
van jouw aandacht aftrok.
weer heel.
Het lettertype collectief Kortrijk
Het lettertype collectief Kortrijk
Maar –tussen het familiegeruis van een familiemassaantwoordde je met lege woorden. En zo zei je ‘ik meen het, het gaat goed met mij’. Ik wist dat jij deze nacht niet meer vredig zou dromen. Het leek nog lang niet voorbij. De deur wilde je uit en dat deed je ook, om die ene vraag nooit meer tegen te komen. ‘De tijd vliegt niet, meid, want die vlucht weg. Wie van ons stoort wie? Wanneer is een antwoord leeg? Als ik je niet aankijk als ik iets zeg?’ ‘Hoe gaat het nu met je’
34
35
Maar jij antwoordde wéér met lege woorden, En zo zei je wéér ‘ik meen het, het gaat goed met mij’. Waarna je uit spijt in jezelf wegdook. De deur wilde je uit en dat deed je ook om die ene vraag gewoon nooit meer tegen te komen.
Het lettertype collectief Kortrijk
Je noemde jezelf ‘vaste klant van eigen therapie’. Waarom mag ik je dan niet zo noemen? Elke keer als je in mijn herinneringen een stilte laat exploderen, zwijg je als geen ander. Normaal zweeg je nooit
Lara Jakoba Breine
als er niets te zeggen viel.
36
Vere Verheecke
Ik wil jou niet schrijven
Spijt dat jij nooit zal weten hoe makkelijk het is om verliefd te
Ik wil niet vertellen dat je vertrokken bent
worden
Ik wil me niet inbeelden hoe het staal op jouw huid voelde
Spijt dat jij nooit zal horen hoe luid ik kan lachen in de schaduw
en me afvragen of je toen aan mij hebt gedacht
van een tankstation
Ik wil mijn ogen sluiten
bomen als ouders zou hebben
Dan zie ik opnieuw hoe wij ooit begonnen
Dat je niet kunt voelen hoe het is om meer te zijn dan dat wat je
Ik draag blauwe zomerjurk met zwarte kousenbroek want buiten
altijd al was
is het bijtend koud maar binnen bevreemdend heet.
Dat je meer bent dan enkel dat wat een ander niet voor jou kan zijn
En jij Jij staat daar met lachende mondhoeken, brullende ogen en de zin in een sigaret Ik ben niet vergeten hoe we de dagen aan elkaar regen met rozenbottelthee en kippenkruiden
Het lettertype collectief Kortrijk
Het lettertype collectief Kortrijk
Dat ik je niet meer kan zeggen dat ik dagen heb waarop ik liever
Het spijt me dat ik me soms onrechtmatig ongelukkig voel En het spijt me dat ik pas besefte hoe lief ik je had toen er enkel nog as overbleef Nu valt er enkel nog te missen Als ik je mis dan streel ik, ik streel om niet te vergeten
Hoe we dansten op kinderliedjes en pijn boetseerden tot enkel
Ik streel de herinneringen die als bladwijzers tussen de dagen zitten,
de contouren overbleven van dat wat we het liefste zagen
streel de wetenschap dat jij weg bent en de ijdele hoop dat je nu alles bent wat je hier niet kon worden
Ik ben niet vergeten hoe warm het donker kan zijn Hoe zacht verdriet kan voelen
Ik streel een verlies, streel alles wat je hier achterliet
En hoe we dachten dat we samen ten onder zouden gaan Ik sluit mijn ogen en we staan opnieuw in die kamer Twee vaderloze dochters op een woensdag in december En ik streel jouw wangen, al voel ik jouw huid niet. Ik voel enkel spijt
38
39
SMEEDWERK Thomas Jacques
Soms wordt het gemis zo groot, dat ik in de auto stap en naar jouw oude huis rij. De hoop een glimp van je op te vangen. Ik bel niet aan, uit angst het vertrouwde geluid niet
Het lettertype collectief Kortrijk
meer te herkennen. Alleen het zwarte smeedwerk herinnert aan vroeger. Plots gaat het licht in de voorkamer aan. Dus start ik de motor, rij naar een grootwarenhuis. Op zoek naar melancholie in het diepvriesvak. Thuis, doet de Dame Blanche het haar op mijn armen rechtstaan. Even zit je naast mij in de zetel, terwijl het ijs met mijn lach
Sven Verhaeghe
versmelt.
40
C.
LUISTERRIJK
Roderik Six
Lise Surmont
Dit is wat je ziet: een glimlach
Ze legde haar jas
de weelde van de zee,
over mijn schouders
een kind dat door een veld bloemen rent.
terwijl ik zeker was dat ook zij koud had.
Dit is wat je ruikt: dauw in een ontwakend woud,
Ze liet me toe mijn versteende handen
een bos krullen,
te verstoppen in haar wollen mouwen,
de geur van een schaterlach.
terwijl ook zij warmte wou.
Dit is wat je voelt: een natte huid,
Ze zei dat alles goed ging
benen om je heen,
en haar ogen spraken
handen die over je hart wandelen.
wijdopen verdriet. Ze had soldatenschouders;
Dit is wat je hoort: de maan die in haar woont,
haar rug zichtbaar beladen.
ronkend in de nacht, een echo die je troost.
Ik vroeg haar waar ze al die moed stak en hoopte zo de weg te vinden
Dit is wat je proeft: zilte lippen,
naar de onderhuidse schaamte, en het verlangen
tranen van geluk,
om die voor altijd
de kuiltjes in haar wangen.
achter te laten. Het doolhof ten einde.
En dit is wat blijft: haar bloemenveld, haar zee, haar warme echo in een bos, tranen van geluk.
42
43
JE WARME MANTEL Annette Akkerman
Ze dacht dat ze sterk was en
mijn voetstappen ontmaagden
ik dacht dat ze sterk was,
de verse sneeuw op je tuinpad
pas toen de tranen voluit
de vensters staren zwart de leegte in
over haar ronde wangen rolden
en als plengoffer
de achterdeur kraakt als knisperend ijs
op de grond terecht kwamen.
je huis is koud en killer dan ooit het gas is gisteren afgesloten
Het was toen de rivier stroomde
dat ik haar binnenkant zag
je warme jas hangt nog aan de kapstok
- ze toeliet dat ik zou kijken.
ik draag hem en daar is je geur
Doorzichtig papier werd ze,
het zachte nepbont koestert mijn wang
dat opgelucht alle woorden liet zien.
Zo lang verlangde ze naar zonlicht.
als was het je hand die me streelt
zoals je deed vanaf die eerste dag
Ze is luisterrijk.
in de jaszak vind ik lippenstift al wat dit huis me te bieden heeft vind ik in deze jas, ik stel me voor hoe je met rode lippen in je mantel over het tuinpad loopt de eeuwige nacht in ik neem geen afscheid ik draag je warmte bij me
44
45
Aimée Bruyninckx
Stom en tegelijkertijd niet te verbazen. Dat wat clichématig bezongen wordt, toch waarheid blijkt te zijn. Je weet wel. Over die klok die even snel tikt en over hoe tijden veranderen. Overweldigend en verblindend. Wat herinneringen met je doen. Inès Lecluse — Impuls Atelier, De Academie Ieper
Of ze nu schoon, rauw, warm, vaag of ontdaan van scherpe randen zijn. Benauwend en moeilijk te bevatten. Hoe Snel de tijd werkelijk gaat. Of soms net compleet stil lijkt te staan. En je bij rede keer op keer vaststelt, dat ze tegen wil en dank immer onomkeerbaar is.
47
ROGER THAT Rudi Lavreysen
Als hij met zijn auto stopte, riepen we om ter snelst ‘Roger that’.
Al snel ligt de jaarlijkse verjaardagszin op de tuintafel. ‘Och, een
In een Amerikaanse film hadden we gezien dat een soldaat het tegen
jaar is niks’, zegt de jarige. ‘Het vliegt voorbij.’ ‘Nee, twintig jaar is
zijn walkietalkie zei. ‘Oke, begrepen’, lazen we in de ondertiteling.
niks’, zegt nonkel Roger. ‘Ik herinner me nog, toen wij klein waren,
We vonden het geweldig grappig om te zeggen als nonkel Roger
dat mensen van 80 jaar stokoud waren. Nu ben ik zelf bijna zo oud.
achterom kwam.
Het is niet te geloven’.
We zagen hem thuis vier keer passeren. Hij moest langs de vier
Er is iets van. Je ziet jezelf nooit zo oud als je bent. In je hoofd zit nog
vensters. Het grote raam aan de voorzijde van het huis, drie tellen
die dertigjarige. Zo is het ook bij nonkel Roger. Op zijn 75e kreeg hij
later het raam bij de tv en dan bij het hoge raam aan de schouw,
een hartaanval. Hij is er goed doorgekomen, maar hij loopt er sinds-
waar pa altijd zat. Het vierde raam was dat van de keuken, waar
dien ontzettend verkrampt bij. Meestal met zijn armen gekruist over
we hem opwachtten.
zijn borst.
Eenmaal binnen kwamen de verhalen op tafel. Net als vlaai en koffie.
Alsof hij tijdens die hartaanval alles wou vasthouden zoals het was.
En niet lang daarna een flesje bier voor nonkel Roger, dat ik mocht
Alsof hij niets wou loslaten.
opendoen. Voor onze pa een borrel. Het leek alsof hun mond telkens wat breder werd. Van het lachen. Of van de vlaai. Hij kwam graag en
Zoals dansen, zijn passie. Bij elk feest droeg hij witte schoenen.
wij zagen hem graag komen. Hij en onze pa waren twee handen op
Meteen klaar om een dansje te placeren. ‘Nee, dat dansen gaat nu
één buik. Ze hadden trouwens dezelfde buik.
niet meer’, zegt hij. ‘Ik ga nu elke week petanquen. Dat lukt nog. Daar laat ik de ballen maar wat dansen.’
Soms zie je het aan het gezicht dat mensen familie zijn. Als hij later op de avond naar huis vertrekt zie ik hem door de
Soms hoor je het aan hun stem. Soms zie je het aan hun buik.
weerspiegeling van het keukenraam naar het gezelschap kijken. Ik moet aan die bezoekjes denken, als ik hem zie zitten op het verHij merkt dat ik hem zie en hij knipoogt.
jaardagsfeest van ons ma. Zichtbaar vermagerd. Hij is net voor me gearriveerd, terwijl ik naar de slager was. Het is barbecue vandaag.
Roger that.
‘Ha, ge komt toch nog. Ik dacht, die zit zeker al op hete kolen’, lacht hij als ik me aan tafel zet.
48
49
SPINVIS Bart Steenhaut
Aan mensen die geen huisdieren hebben krijg je niet uitgelegd hoe
We namen ‘m mee in onze auto, gingen tussendoor samen kanovaren
innig de vriendschap met een viervoeter kan zijn. Dat ze uniek zijn,
in Zwitserland, en de hele weg terug blijf hij spinnen op mijn schou-
met een eigen karakter en hun specifieke gewoonten.
der. Kopje links, kopje rechts. We gaven hem een naam en een thuis.
Ik heb van kindsbeen altijd katten gehad. Honden hebben baasjes,
Spinvis werd een speelkameraadje voor Ginger, die een jaar of twee
maar katten hebben slaven, gaat het gezegde. Ze geven geen pootjes
eerder was komen aanwaaien. En een maatje voor Batman die, zo
op bevel. Je kan ze roepen, maar als ze geen zin hebben om je te zien,
ontdekten we eens terug uit Italië- door onze buren na hun verhuis
sta je daar. Ik hou van hun eigenzinnigheid. Ook wel omdat ik er
was achtergelaten. Hij zat drie weken zonder eten, gevangen op een
mezelf in herken.
dak waar niet af te springen viel. Compleet verzwakt en op sterven
Twintig jaar geleden ontmoette ik op een camping in Umbrië een
na dood.
kitten. Hij was misschien een week of zes, verstoten door zijn moe-
Batman herstelde gelukkig, en kreeg er nog tien jaar bovenop tot
der. Wellicht de zwakste uit het nest. Beduusd onder een boom zak
de laffe kutziekte die kanker heet hem kwam halen. Het voelde alsof
ik hem zitten. Bang van alles en iedereen. Maar de honger won het
ik een kind verloor. Dat is het oneerlijke aan huisdieren. Je moet ze
op de angst, dus elke keer kon ik een paar centimeter dichterbij
telkens weer afgeven. Een fout van de natuur, zeg ik altijd. Een onver-
komen met een handvol droge brokjes die ik snel-snel in de buurt-
gefelijke vergissing. Ginger volgde twee jaar geleden, eveneens aan
winkel had gekocht. Na een week at hij uit mijn hand, en nog een
kanker. Er gaat geen dag voorbij dat ik niet aan hem denk. Het gemis
paar dagen verder -we hadden ons verblijf verlengd- verraste hij
slijt niet. Je leert er gewoon -dag na dag- iets beter mee omgaan.
me door plots vrolijk mee naar ons tentje te huppelen. Met om de
Mensen die geen huisdier hebben kijken me aan alsof ik gestoord
tien meter een pauze, zodat er even tijd was om over het pad te rolle-
ben. Ze doen maar. Sinds zondag is ook Spinvis voor altijd gaan
bollen. Kwestie van geur na te laten, want straks moest toch weer de
dromen. Wanneer je meer dan twintig jaar lief en leed hebt gedeeld
terugweg worden gevonden. Kleine katjes zijn slimmer dan ze eruit
is afscheid nemen niet gemakkelijk. En al helemaal niet als je de zelf
zien. It was meant to be.
de beslissing moet nemen om er een eind aan te maken. Lang geleden had ik met hem een deal gesloten: we zouden samen blijven tot we honderd waren. Ik vergat domweg dat Spinvis in kattenjaren rekende, maar hij heeft woord gehouden. Tot die inwendige bloeding vorig weekend. Op een half uur stond de dierenarts voor de deur ze heeft ‘m – thuis in de zetel- de twee verlossende spuitjes gegeven. Hij is in mijn armen gestorven.
50
51
José Vandenbroucke
Dierbare doden
het moment was daar, en we hebben een lange, pijnlijke doodstrijd
helden en heldinnen van het grote adieu
kunnen vermijden. Het gat dat hij achterlaat is zo groot als China. Ik
kom dichterbij, zet u bij
ben niet alleen mijn maatje kwijt, ik verlies ook een deel van mezelf.
wij hebben kastelen vol weemoed
Iedereen zal ongetwijfeld hetzelfde zeggen over zijn huisdier, maar
brood en wijn
Spinvis was de liefste poes ter wereld. Liefde op vier pootjes. Mijn
jullie kregen azijn te drinken
beste vriend, mijn schaduw, mijn soulmate, mijn steun en toeverlaat
een lans verwondde jullie zij
in moeilijke tijden, mijn onvermoeibare knuffelbeer en gezellige
wij hebben wierook en mirre en kamers vol weemoed
slaapgezel. Hij is niet één dag humeurig geweest, en hij had altijd
vol blauwe vlinders die men niet ziet
een verhaal bij dat met veel volume en gevoel voor dramatiek verteld
het vuur is aan, buiten is het koud
werd. Er zat geen gram agressie in dat kleine lijfje. Hij zal nooit meer
kom binnen
in mijn schoot slapen, me nooit nog helpen wanneer ik stukjes schrijf, me nooit nog komen begroeten als ik de voordeur binnen stap. Hij zal nooit meer in de tuin liggen soezen onder zijn favoriete vijgenboom. Niet meer spinnen na een aai. Nooit nog water komen drinken uit de
Rubriek Deerlijkse vertellers
De leegte is verpletterend, en de stilte hartverscheurend. Maar
wij hebben requiems en zeeën van stilte wij hebben de droeve liedjes die jullie van jullie vaders en van hun vaders leerden
douche. Nooit nog naar de lieve dierarts voor acupunctuur. Ik heb
van jullie moeders en hun moeders
onzettend veel van ‘m geleerd. Spinvis is niet meer waar hij vroeger
die liedjes die wij nu zingen
was. Maar vanaf nu is hij overal waar ik ga. Ik ben dankbaar dat ik zo
er is een tijd om kathedralen te bouwen
lang zo close met ‘m mocht zijn. Veel closer dan dat ik ooit met de
en een tijd dat een simpele hartslag
meeste mensen ben geweest. Ik kan niet eens beginnen met uit
een ademhaling niet meer lukt
te leggen hoe hard ik ‘m ga missen.
een korte tijd om eeuwig te beminnen en een eeuwigheid om nooit meer te zijn jullie zijn geweest, wij komen
52
53
ooit waren jullie waar wij nu zijn
we gaan stap per stap naar boven
ooit deden jullie wat wij nu doen
we rollen de steen naar de top
ooit komen ook wij naar dat land
hij weegt zoveel als een zucht
vol ruimte om voor altijd weg te dromen
als een pluim die wegwaait over het asfalt
daartussen waait enkel een koude wind
we zien de wijtewagen
en de vraag van een kind dat wil weten waarom
we zien de adem van de paarden dampend in de koele lucht
maar wij blijven het antwoord schuldig
wij moeten wennen aan zoveel dat nooit meer is
we maken plaats voor die vluchtige schim
zoveel dat we niet eerder konden leren
die zich haast over de velden
zoveel helder stralend wit dat even oplicht
zijn spoor is verwaaid onder het stof in het voortgaan van lente, zomer, herfst en winter wij weten nu meer dan we voor jullie heengaan wisten we leerden over de stilte we leerden over pijn en vergeven
Rubriek Deerlijkse vertellers
Rubriek Deerlijkse vertellers
in zoveel duister, we komen elkaar tegen
zoveel twijfels over zoveel waarover niet te kiezen valt zoveel leven dat wij niet maakten zoveel dood die wij niet deden
over onthouden en over vergeten
zoveel dat kwam en dat ging
ons bleef geen andere kans
wij herinneren het ons nog, wij weten meer dan ooit
we leerden het brood snijden enkel voor onszelf
wij werden wijzer, nooit waren we zo klein
we maakten kennis met de oeverloosheid van de avond
zo sprakeloos en zo verloren
met de zwaarte van het ochtendlicht pas nu jullie weg zijn weten we wat we wilden zeggen wat we moesten doen de zetel die blijft staan in de living de mantel die daar hangt in de kast de foto met jouw ogen die naar ons blijft kijken
54
en we zeggen: we kunnen niet anders
55
nooit was er zoveel voorlopigheid
We zin van-avond allemale teupe
zoveel adem in november zoveel hulpeloosheid voor onze handen
Eerbiedig en stille, naar ier gekoomm te leupe
we halen onze sjaal wat dichter aan
Iedreen kan wel ne zerk aanwijzn
we zetten onze kraag wat rechter
Waarip dat ie nui zit te peizn
we keren onze rug naar de wind tegen de koude, tegen het beter weten in
Reveil, sta ip…
wij geloven
We aasmen d’herinneringe in
dat de avond en de woorden
We peizn ip uldr’ ende, ip ulder begin
nooit de laatste woorden
Reveil, sta ip…
nooit de laatste avond zijn we sluiten onze ogen om te zien wat onzichtbaar is
Rubriek Deerlijkse vertellers
Rubriek Deerlijkse vertellers
Patrick Buysschaert
We zucht’n d’herinneringe uit Mee ’t verdriet da oes omsluit Reveil, sta ip… Duust blomm versieren ier ‘t kirkhof We peizn ip uldre, vul eerbied en lof Reveil, sta ip… Achtre al dien tijd, zitte nog oltijd in oes erte Da es wa dak vroegre te letter besefte
56
57
Helen Dierckx
Reveil, sta ip, dak ui nog ééne keer zie Reveil, sta ip, ‘k zoe toch zin zo blie ‘k zoe u willn stelln…. wel duust vraagn Waarip da me zittn te peizn…. ip éénzame daagn Rust ton maar zalig voart, in deesn Dirlijkse grond
Rubriek Deerlijkse vertellers
We staan nog altijd…… over den dood…. Verstomd
58
IETS-NIETS Ruben Vandewoestijne
Hij wou zoveel dat het niets werd,
Ten midden een continent
Water
Wij waren ondertussen zo ver geraakt
We dronken toen al de zuurstof uit je longen leeg
Hun brandpunt viel met onze ijk samen
Zoveel dat het niets werd
De toekomst
We aten van de dingen die leefden naast ons, we gingen aan land
Daar waar ze staarden in de verte Het was daar dat ze verdronken
Het water toen was op, als we voor altijd bleven stilstaan waren
Zoveel dat het niets werd
we op dezelfde plek gebleven
Daar hebben wij het vuur gebrouwen
De dingen naast ons die leefden aten we
Zuurstof dat door verkild water de mouwen opstroopte
We kuisten de stront uit ons gat
gedragen schrik aangejaagd
We trokken zelf verder inwaarts
Het continent modderde aan van onze stront
Onszelf beschermt tenminste
Veranderende tijden, zelfde plek
Een brug voor kinderen naar toekomst
Brandpunt, nu stonden wij hier
Zo is het altijd geweest
Als je zo diep zat, dat een modderstronk je hand reikte
Zoveel kinderen, schaatsbanen
goed genoeg was
En hij
Water
Minder dingen naast ons
Water
Onze ijk
Waarom klom jij nooit aan land
Alleen tegenover de Wereld
Was het omdat de dingen altijd bestonden
Een dood masker
Je sloeg overal je weg door,
Waarom verdronk je kinderen door ze dorst te geven
60
61
De dingen waarvoor we gewaarschuwd hadden
We zijn het reservoir aan zuurstof van lege mensen
Zelf nog niet willen worden
Omdat we al niets zijn
Ze leken verder gegaan,
Zuurstof is niets
Water trekt je snel een weg
Er leek geen mooiere dood dan het water
Ik denk aan je, vaak
Ik denk dat hier tijdens je afwezigheid een God is geweest
Jij, Jij dronk één teug en je ademde
Ik hoop dat jij het was
Mijn hand kon zo goed een modderstronk zijn.
Ik hoop dat je daarom niet al dood bent
Maar je nam één teug en je ademde
Soms weet ik het echt niet
Zoveel meer
Als God hier voor mij zou staan of ik dan op jou zou blijven wachten
Ik had me geen mooiere overkant ingebeeld
Ik weet hoe moeilijk je het hebt tussen alle mensenhanden
Ik weet hoe handen kunnen vergrijpen ook als je nergens bent
Je trok jezelf een weg, In bevlogen gedachten dacht ik dat ik het was
Ik ben bij jou
Mag ik weer je modderstronk zijn
In de tijd dat je weg was heb ik maar weinig gekunnen,
Ik zeg niets meer zonder jou
zelfs niet verveeld
Vergeet niet dat water de brug was, dat je niet meer
We hoeven nergens terug te keren
kan verdrinken in wat je wou
Water volgen tot onze voeten weer groot genoeg zijn
Trekken we verder vooruit
Wij zijn lucht, zuurstof, meer
We hoeven eigenlijk nergens meer te zijn
Echt doen bestaan we niet
Ik ben bij jou
Jij, ik, ik is jij weet je nog
Echt doen bestaat niet
62
63
VA D E R S W I S - K U N D E Dominique Minten
Ik heb de wereld voor je gladgemaakt, een schaatsbaan
Dat alles wiskunde was
Ik hoop dat jij geloofwaardigheid voor mij hebt bewaard in
Dat ge kon wandelen
dingen die je kon denken,
langs de X-as en de Y
dingen die je anders schikte op je kamer omdat je werd
en dat wij altijd zoekend zijn
afgeleid door iets dat bleef stilstaan in de lucht
naar de grote onbekende Dat alles altijd af is
Als we de zon in een blik hadden gevangen denk ik dat
en onvolmaakt tegelijk
vuur nooit nodig was geweest
en alles altijd klopt
Dan konden mensen voor altijd schaatsen op door ons
in de oneindigheid
verbeelde velden,
Ik geloofde u en zocht naar krijt
Lucht
in de zakken van uw jas
Ik tekende Pythagoras
Je weet dat je het kan want je hebt je nu zover laten drijven
Een manneke van zot met pijp
Je ballon heeft voor dat punt nooit vuur gevat
En begrijp nu pas
Ik zie je graag en ik geloof je
wat ge wilde wissen
Ik zie je graag schijnen
In dit onmetelijke missen
zie ik u wandelen
In niets voel ik mij veranderd
langs de X-as en de Y
Behalve dan
zonder spijt of schrik
De wereld van aarde
naar de grote onbekende
en geloof ik dat alles af is nu
Ik denk je al water was en ik lucht
en onvolmaakt tegelijk
Ik zag je niet behalve in een verkilde spiegel
en dat uw verhaal klopt
over die oneindigheid
Liefde is de zuurstof van het niets
64
65
25
MAAR DE DOOD WAS ME VOOR
B.P. Arend
Simon Sileghem
Ik wil je tonen
Ik had me een zondag voorgesteld
hoeveel het hier
met mijn moeder onder de kersenboom
veranderd is.
paardenogen volgden en honden
Â
golfden over oorkonden
Sinds je weg bent, zijn er zoveel
Ik had me een leven voorgesteld
wegen bijgekomen.
waarin moederhanden, oud en versleten
Â
kinderen vastnamen
Bomen zijn omver gekapt,
een geest om amper te vergeten
groen is veranderd in grijs, en ik ben 25 centimeter gegroeid.
Ik had me het voorgesteld maar de dood was me voor
66
67
EENS DE TIJD HET TIKKEN VERLEERT Willem De Pessemier
wij zijn tijdsgolven; van zodra we uit de baarmoeder komen, dragen we ze onder onze vingernagels als een voorbestemdheid voor wat komt leven is: a) van links naar rechts: tijdsinvulling tot het overhelt in b) van rechts naar links: (in lengte) (subjectief) (geweest) c) bovenal onomkeerbaar er zijn hartslagen die de borstkas zo hoog drukken dat ze als een patroon tussen mensen in komen te staan als een eindeloze herhaling van gewoontedier zoekt hok in monotone passerbeweging tot de punt verslijt repetitie van tijd tot tijd tot slinken komt en, afgesloofd om zijn as getold, zijn eigen vorm vergeet uiteindelijk volledig wegebt PARALLELLOGRAM! (om een nieuw uitgangspunt te hebben): bestaan is voortaan evenwijdig tegenover elkaar op de rand van verval zitten binnen eenzelfde hoekensom nieuwe vormen bedenken om tijd in te beslaan
Larissa Viaene
Â
69
maar elke ‘andere’ ruimte blijkt te klein om lichaam in leven te buigen en wij vallen er steeds buiten met een vingertop, een haarlok, de schaal van ons verstand elke afstand tussen duim en pink bestrijkt de tijd tussen duizeling en plooibaarheid van ledematen in de tussentijd overbruggen we de herinneringen tot ze een geur dragen over verschillende tijdspannes heen raken we elkaar altijd (na vandaag) bijna
Heather Cain
(nooit meer)
70
ALOIS
VERGETEN
Stijn Viaene
Lieven Baeyens
Jouw hoofd, de stoffige zolder die ik me nog herinner
al kan je die woorden
van toen oma met mij verstoppertje speelde
niet meer zo goed herkennen
toch blijven er flarden
Mijn hoofd, van uitpuilend enthousiasme verwrongen
of stukjes lettergrepen over
met builen en blutsen van me kinderlijk staand te houden
een soort souvenir
Het voortdurend vallen in dat eindeloze duister
of zo
over rondslingerende kleinigheden
een vergeten indruk
waarvan jij alleen ooit de scherpte wist
uit een andere tijd
Het grijpen naar de zoldermuren, jouw dunne hand
aanwezig nog in een geheugen
ooit nog een leider, nu slechts een twijg van uitgedroogd vlees
dat uit diezelfde woorden
bestond
Klaar om te kraken
zoals je dacht dat je ze vergeten was
zonder dat het jou raakt knip ik het licht aan steeds meer Tot het nacht
72
73
DAAR L AG JE OOK MAAR TE VERDRINKEN IN AL DAT ZWART EN EEN DRIEHOEK WIT Siel Verhanneman
I.
De kier jaren eerder
vader en dochter praten over hoe zij eigenlijk ook te klein “je houdt je godverdomme toch zo klein altijd.”
De kier hoe ze toen was
want breder dan een kier kan het niet geweest zijn wat er in die kier kon gebeuren: - een wanhopige kreet, door merg en been - een sereen vooroverbuigen, als een groet - een aanraking (mag dat nog, binnen dat stadium van het proces?) - een vlucht - een gedicht vijf op zich eenvoudige gebeurtenissen pijnlijk eenvoudig en de breedte van een kier je herinnert je goed hoe hij plots te klein werd voor zijn kleren, later de wereld, zijn ogen voor de kassen waarin hoe hij te klein hoe hij langzaamaan niks met zijn bankkaart fiets je nog om Jerina Malfait
twee pyjama’s, ondergoed, je vader
75
in die maanden doe je veel alsof
Tegenwoordig, denkt ze vaak, heb ik nog flarden.
alsof je alles begrijpt
‘Ik. Heb. Nog. Flarden.’
het ondergoed, je vader
klinkt als opflakkeren, ze weet nooit of ze nog eens verschijnen, misschien was de eerste keer ook hun laatste groet dus zij schrijft ze neer
ondertussen koop je ook een handtas
dwangmatig gedetailleerd
veel te duur en met zijn geld
schrijft ze alle flarden op
dat zou je wel terugbetalen wanneer alles weer als vroeger was
vult ze kieren
later zie je dit bewijs van hoe er niks te begrijpen viel
waarin nog zo veel godverdomme
van hoe hij langzaamaan niks
nog zo veel
je vader sterft.
De kier de eerste twee jaren na zijn dood
je draaide meteen de kier jouw rug toe, dat ging al even eenvoudig, de pijn kwam slechts jaren later te laat werp je de nood om troost uit als doorzichtig visdraad de slimme vrienden zwemmen erom heen de nieuwe vrienden struikelen, vloekend “zo klein, die nood van jou, zo klein, toch helemaal niet de moeite?” ambitieuze vrienden happen toe, hoe meer zij happen, hoe meer je zelf stappen naar achter rug zoekend naar de kier die kier te klein godverdomme, zo klein allemaal toch helemaal de moeite niet wanneer je zelf je visdraad niet wilt vinden. 76
77
kijkt hij nog naar haar
De kier jaren eerder
zonder alle bagage te zien een reis naar Italië die hij niet meer zou halen.
groots en dreigend
ziekenhuis, de eerste keer van veel
iets tussen wolken die blijven hangen en rotsen die blijven wegen
zijn eigen schuld
kijkt hij nog naar haar gezicht
of de last
haar borsten
‘Ja, de schuld van zijn last’
de knoopjes die hij
fluister je tegen jezelf knijp je in je handen.
altijd is er het afdwalen tot ergens boven haar linkerschouder op zoek naar een manier
het zou jullie eerste vakantie samen geweest zijn,
om dat puin van vroeger op te vangen
na vele jaren van wachten op elkaar
de mist plichtsbewust weg te vegen
een reis volledig afgestemd op de auto, jij en je lief
laten optrekken door er weemoedig naar te staren
er met het vliegtuig naartoe
ze volgt de weg die zijn ogen afleggen
alleen. met twee.
niet meer
je vader zingend in zijn witte bed achtergelaten,
zijn bezwerende blik die een toekomst boetseert
dacht dat hij de kapitein was op een cruise.
hun toekomst
hulpeloos
als klei
jullie waren hulpeloos
is zij nu
met dure taxi’s, een onweer, ramen open, duizenden duizenden
log en opgevuld
vliegen binnen, jij huilend op een ingezakt bed, jouw lief die
denkt ze aan haar borsten
beesten aan het doodmeppen daarna samen lijkjes afschrobben
de knoopjes zo veel lichter
hulpeloos
dan het puin, dat weet ze
jullie konden toen al niet zonder hem
voor niemand nog bestemd
het was niemands schuld altijd alles op de last steken.
78
hoe bouw je daar nog een huis omheen
79
II.
niet enkel de spierpijn kun je nu verdoven, ook het verdriet
‘Kijk toch wat ik kan. Mijn eigen verdriet verdoven.’
De kier is het lichaam
je bent heel trots op jezelf. je denkt dat het zo wel lukt om verder te gaan.
hij zegt je dat, wanneer je meer zou huilen, je minder tandpijn zou hebben
je zus sterft. stapelen flarden
De kier jaren eerder
stapelen jullie ontbijten. jullie vieren moederdag. op de plek waar later in wortelkanalen
je beste vriendin lijkt te werken. je beste vriendin was erbij de
middenriffen
laatste keer dat jij haar zag. je haat jezelf om het overdadig delen.
schouderbladen
je bent te laat, je verliest een kwartier
buiken, harde, gespannen
nooit nog zul je zo’n waardevolle vijftien minuten door je eigen
alles.
schuld kwijtspelen. weggooien. je hebt je les geleerd
De kier drie jaar later
later die ochtend toon je jullie nieuwe huis, gekocht met de e alle micro’s van je huid staan open
rfenis van een vader
je hebt een arm. teken daar een vlak op. daar zitten honderd micro’s.
“Loop maar eerst de trappen op”, puft ze.
bij gewone mensen werken er vijftig bij jou allemaal. jouw lijf is één
“Ik wandel al voor naar de auto”, zucht ze.
grote alarmfase. verdoven kan niet tenzij je dit jezelf aanleert. je leert dit aan jezelf een kinesist plant een potloodpunt in je schouder je hangt niet aan het plafond zoals de meeste van zijn klanten zegt hij je bent heel trots op jezelf
80
81
De kier een week later
III.
De kier nu
“Ze zeggen hier dat het kanker is”, smst ze. het begint soms bij een spier die samentrekt – dat je die plotse je zegt haar nog dat het wel goed komt
beweging net onder je oor niet meer kunt loslaten je bent een
je zegt hem nog dat ze altijd
wandelende spiersamentrekking en je begint meer te voelen dan
veel te snel
enkel dat oor en dan heb je plots iets waar je aan kunt sterven
panikeert onlangs viel je tijdens het skeeleren op je knie in foetushouding bleef je liggen je wist heel zeker dat het voor jou zo banaal zou eindigen nicole en francine wonen in de straat. 88 en 94. ze zorgen goed voor elkaar. je neemt het hen kwalijk want zij wel en jullie niet. je houdt van hen. wanneer je hen ziet wandelen doe je alsof je wordt opgebeld.
De kier nu
je weet nooit of je er te veel of te weinig aan denkt. aan de dood. je weet dat je er te veel over schrijft en dat je meedoet aan over de doden niets dan goed de slechte dingen bewaar je voor de huilbuien de huilbuien volgen de vijf fases niet jij volgt de vijf fases niet je weigert
82
83
De kier nu
je herkent je golven je begrijpt ze nog niet
de vijf fases zeggen weinig over hoe het nu verder moet met
nu en dan ben je blij
al wat in een leven vanzelfsprekend moet zijn.
lach je oprecht, vertel je hoe mooi alles ooit was
wat nu niet meer van zelfsprekend is:
denk je automatisch aan wat niet meer kan
- het zwaailicht van een ambulance - zussen zien
je lief gaat eraan onderdoor
- over zussen spreken
soms kijk je hoe hij wegkwijnt
- vaders zien
soms leer je hem nieuwe dingen
- over vaders spreken
maar eigenlijk wacht je,
- vrijen.
nu
de vijf fases zeggen niks over vrijen. over hoe banaal seks wordt
altijd op het volgende
na een dode vader en een dode zus. de schaamte die je voelt bij lust omdat het te dierlijk is. je verlaagt je tot zoiets bruut terwijl je trau-
jouw vader is gestorven
ma’s hebt. waarom zou je vrijen met zoveel trauma’s. de combinatie
jouw zus is gestorven
lijkt onmogelijk. het gevoel constant te worden bekeken. vanuit de
hemel? je eigen hoofd? de schaamte bij de lust en iedereen die ziet
wat nu niet meer vanzelfsprekend is:
dat het nu wel over zal zijn want kijk
- voelen
ze vrijen toch al weer.
- omhelzen zonder te verstikken
De kier nu
je wacht op het volgende maar er zijn vrienden die naar je visdraad vragen en er zijn mensen als kommetjes ze leert je dat verdriet mag bestaan en dat jij mag bestaan en dat er veel context is. je hecht je veel te snel. jouw anker vindt enkel nog haar stoelpoot.
84
Hier kan je zelf een verhaal, een gedicht of losse herinneringen over een dierbare die je altijd zal bijblijven neerschrijven.
Colofon
Auteurs: Mariet De Kegel, Anneleen Van Offel, Aimée Bruyninckx,
Christine Van den Hove, B.P Arend, Leen Raats, Sofie Florin, Andreas Raven, Simon Sileghem, Alice Boudry, Salma Nachi, Martijn Verhelst, Trees Accou, Imane Ghislaine, Vere Verheecke, Thomas Jacques, Roderik Six, Lise Surmont, Annette Akkerman, Rudi Lavreysen, Bart Steenhaut, José Vandenbroucke, Stijn Viaene, Patrick Buysscaert, Ruben Vandewoestijne, Willem De Pessemier, Lieven Baeyens, Siel Verhanneman, Dominique Minten Illustratoren: Lara Jakoba Breine, Cheyenne Deckx, Lies Jacques,
Cornelia Boudens, Lara Jakoba Breine, Sven Verhaeghe, Inès Lecluse, Helen Dierckx, Larissa Viaene, Heather Cain en Jerina Malfait. Cover en ontwerp: Astrid Fieuws
Verantwoordelijk uitgever: Reveil vzw Uitgever: Thomas Jacques
Hoofdredactie: Thomas Jacques & Imane Ghislaine Redactieraad: Thomas Jacques, Lara Jakoba Breine, Siel Verhanneman,
Imane Ghislaine, Aimée Bruyninckx, Pieter Deknudt, Lies Cattersel Een intiatief van Reveil vzw, Zinger en John, I’m Only Dancing Indien u na het lezen van deze bundel met vragen zit omtrent zelfmoord, kan u steeds gratis bellen naar het nummer 1813.
Met dank aan:
Mariet De Kegel / B.P Arend / Anneleen Van Offel / Bart Steenhaut / Imane Ghislaine / Stijn Viaene / Alice Boudry / Annette Akkerman / Thomas Jacques / Christine Van den Hove / Ruben Vandewoestijne / Lise Surmont / Dominique Minten / Sofie Florin / Leen Raats / Simon Sileghem / Siel Verhanneman / Willem De Pessemier / Vere Verheecke / Patrick Buysscaert / Martijn Verhelst / Aimée Bruyninckx / Andreas Raven / Roderik Six / Rudi Lavreysen / Salma Nachi / Lieven Baeyens / José Vandenbroucke / Trees Accou