Fréttabréf Rangárþings ytra desember 2020

Fréttabréf Rangárþing ytra

Desember 2020

Suðurlandsvegur 1-3, 850 Hella Sími 488 7000 | ry@ry.is | www.ry.is

Umsjón: Eiríkur Vilhelm Sigurðarson Ábyrgð: Ágúst Sigurðsson

Rangárþing ytra styrkir Flugbjörgunarsveitina á Hellu líkt og undanfarin ár með kaupum á neyðarkallinum. Á myndinni veitir Ágúst Sigurðsson sveitarstjóri neyðarkallinum viðtöku frá Elínu Hjartardóttur Stolzenwald formanni Flugbjörgunarsveitarinnar á Hellu.

Brúin yfir Ytri-Rangá 60 ára

Bls. 18

Fiskás 10 ára

Bls. 26

Hellarnið við Hellu

Bls. 11

Landssýning kynbótahrossa

Bls. 24

2 ○

Rangárþing ytra

Frá sveitarstjóra

S

enn líður í aldanna skaut einstakt ár í lífi okkar allra – árið þegar hægðist á öllu, árið þegar við fengum Ísland aftur út af fyrir okkur – árið þegar við vorum mikið heima og fórum eiginlega ekki neitt. Í rauninni ekki að öllu leyti slæmt ef ekki hefði verið þessi farsótt líka með heilsubresti hjá fjölda fólks um veröld alla og aðrir fylgifiskar í formi tímabundinna erfiðleika í atvinnulífi – sérstaklega ferðaþjónustu. Líklega hvarflaði ekki að neinu okkar að við myndum upplifa svona tíma. En þeir eru sannarlega lærdómsríkir.

Hér á okkar svæði hefur verið ótrúlegt að fylgjast með því hve íbúar hafa tekið þessu ástandi öllu af rósemi og með skynsemi og seiglu. Smit hafa sem betur fer ekki orðið mikil hér um slóðir og er þar fyrst og síðast að þakka almennri þátttöku íbúa hvað varðar skipulagðar smitvarnir og aðgát á alla lund og að fylgja þeim reglum sem yfirvöld sóttvarna hafa sett okkur. Vonandi tekst okkur að halda þetta út þar til bólusetningar hafa komið okkur út úr ástandinu fyrir fullt og allt – þess mun víst ekki langt að bíða ef marka má fréttir af þróun bóluefna.

Vegna þessara skrítnu aðstæðna þá höfum við íbúar í Rangár­þingi ytra eiginlega lítið komið saman á þessu ári til gleðjast, fagna nýjum áföngum eða segja frá einhverju sem til framfara hefur orðið á árinu. Nánast engin árleg hátíðahöld, opnanir, veislur eða töðugjöld.

Gerðist kannski bara ekki neitt á þessu ári í sveitarfélaginu?

Jú það var svo sannarleg margt og mikilvægt sem gerðist. Atvinnulífið í sveitarfélaginu okkar hefur þrátt fyrir allt gengið að mörgu leyti vel og það er ekki mikið atvinnuleysi hér um slóðir. Vissulega er sárt að horfa á hótelin okkar, veitingastaðina og önnur fyrirtæki sem byggja á heimsóknum ferðamanna, standa í ströngu. Samkomutakmarkanir reynast mörgum fyrirtækjum erfiðar vegna minni umsvifa eða lokana en það er líka aðdáunarvert að sjá fólk reyna nýjar leiðir og breyta starfseminni til að þreyja þorrann. Það er líka erfitt að þurfa nú að draga saman í umsvifum sveitarfélagsins, skera niður, fresta, þrengja að og taka lán sem við höfum reyndar lítið gert af síðustu árin. Góðu tíðindin eru samt þau að þetta er tímabundið ástand og landið mun rísa á ný. Svo má ekki gleyma því að okkur íbúum í Rangárþingi ytra fjölgaði á þessu ári – erum orðin 1.750 – og mikið byggt, enda veitir ekki af. Svo var nú bara ágætt veður hjá okkur, ekki má gleyma því, vinna við heyskap og aðra uppskeru gekk vel og við fórum á fjall og sóttum fé eins og ævinlega. Þrátt fyrir allt þá gekk lífið að mörgu leyti sinn vana gang.

Af rekstri sveitarfélagsins okkar þá stendur upp úr hve starfs-

fólk stofnana sveitarfélagsins stóð sig með einstakri prýði við að halda starfseminni gangandi – oft við erfiðar aðstæður. Grunnskólarnir og leikskólarnir sinntu sínu gríðarlega mikilvæga hlutverki frábærlega; íþróttamiðstöðin stóð sína vakt með sóma; starfsfólk þjónustumiðstöðvar sinnti störfum vel, Helluþorp var vel hirt í sumar, slegið og snurfusað. Í sérstöku atvinnuátaki fyrir unga fólkið tókst að skapa sumarvinnu fyrir nánast alla sem vildu taka þátt. Þá má alveg nefna skrifstofuna með öllu sínu mikilvæga utanumhaldi um fjármálin, byggðasamlögin og önnur verk – þetta gekk ágætlega þrátt fyrir allt.

Við gerðumst heilsueflandi samfélag og átak til heilsueflingar fyrir heldri borgara sló í gegn og verður vonandi fastur liður áfram. Við lukum við að byggja við Íþróttahúsið á Hellu, glæsilega heilsurækt, fjölnota íþróttasal og geymslur. Það tókst að ljúka byggingu á nýrri slökkvistöð á Hellu. Við héldum áætlun við stórfelldar framkvæmdir við Vatnsveitu okkar. Við lokuðum byggðasöguhringnum og fögnuðum útgáfu á veglegri Hellubók í tveimur bindum. Það var reyndar nánast eina partíið sem okkur tókst að halda. Við reistum Oddabrú og tókum þar með mikilvægt skref í bættum samgöngum innnan héraðs. Vígsla verður hins vegar að bíða betri tíma eins og margt annað. Fáir urðu viðburðirnir en þó má ekki gleyma Flughátíðinni með loftbelgsferðum og eins Landssýningu kynbótahrossa á Hellu sem tókst hvoru tveggja vel. Við tókum til hendinni á Laugalandi og höfum þar lokið stórum áfanga í viðhaldi húsa og nýbygginu bílaplans. Við lukum við algjöra endurnýjun á félagslegum íbúðum sveitarfélagsins og eigum nú 6 hagkvæmar og nýjar íbúðir sem strax nýtast vel. Þá höfum við nýtt tímann vel til að undirbúa stóra framkvæmd á skólasvæðinu á Hellu með viðbyggingu við grunnskólann og nýjan leikskóla. Það verður okkar stærsta framkvæmd á næstu misserum og árum og er tilhlökkunarefni. Við héldum meðal annars einn fyrsta rafræna íbúafundinn hérlendis til að undirbúa það verkefni – sem tókst ótrúlega vel satt best að segja. Það er örugglega eitt af því sem við öll lærðum betur á þessu ári – við lærðum á rafræn samskipti. Setning ársins verður líklega „þú ert á mjút“ En þó Zoom og Teams fundir séu hagkvæmir og skilvirkir þá kemur ekkert í staðinn fyrir að hittast og umgangast. Vonandi megum við gera það í ríkum mæli á nýju ári – við þurfum á því að halda. Megi nýtt ár færa okkur öllum gæfu og gleðiríka daga.

Mínar bestu jólakveðjur Ágúst Sigurðsson

○ 3

Fréttabréf | Desember 2020

Ingigerður Stefánsdóttir ráðin leikskólastjóri Heklukots Ingigerður Stefánsdóttir er 57 ára leikskólastjóri við leikskóla Snæfellsbæjar. Ingigerður er leikskólakennari að mennt og útskrifaðist frá Kennaraháskólanum í Solna, Stokkhólmi 1987 og tók diplómagráðu í stjórnun frá Kennaraháskóla Íslands 2004. Þá hefur Ingigerður sótt margháttuð fagnámskeið á sviði leikskólakennslu og stjórnunar á umliðnum árum. Hún hefur starfað sem leikskólastjóri í 29 ár, fyrst á Ísafirði árin 19912003 og frá árinu 2003 hjá Snæfellsbæ og þar af nú síðustu árin sem forstöðumaður beggja starfsstöðva hans á Hellissandi og Ólafsvík. Á Ísafirði tók Ingigerður þátt í að byggja upp nýjan leikskóla frá grunni.

Ingigerður hefur því mjög víðtæka reynslu af stjórnun leikskóla og hefur átt mjög farsælan feril á þeim vettvangi. Auður Erla Logadóttir fráfarandi leikskólastjóri lætur af störfum um áramótin en Rósa Hlín Óskarsdóttir aðstoðarleikskólastjóri mun stýra leikskólanum í samstarfi við Ingigerði þar til hún kemur að fullu til starfa í Heklukoti næsta vor.

Greinargerð: Starfið var auglýst í Morgunblaðinu, Bændablaðinu, Dagskránni og Búkollu og á heimasíðu Rangárþings ytra í október 2020 með umsóknarfrest til 20. október 2020. Umsækjendur voru 3 talsins.

Umsóknir voru flokkaðar með tilliti til þess hversu vel umsækjendur uppfylltu menntunar- og hæfniskröfur og ljóst að mjög góðar umsóknir lágu fyrir. Í auglýsingu um starfið var tekið fram að leitað væri eftir einstaklingi sem væri tilbúinn til að ganga

glaður til verka og leiða af dugnaði öflugt leikskólasamfélag með samstöðu og árangur að leiðarljósi. Gerðar voru þær menntunarog hæfniskröfur að umsækjandi hefði leikskólakennaramenntun eða leyfisbréf samkvæmt núgildandi lögum og byggi að farsælli starfsreynslu í leikskóla. Þá þyrfti umsækjandi að hafa framhaldsmenntun á sviði stjórnunar eða uppeldis- og menntunarfræða og/eða búa að farsælli stjórnunarreynslu. Önnur atriði sem lögð voru til grundvallar voru færni og reynsla í starfsmannastjórnun, stefnumótun og áætlanagerð og hæfni í samskiptum. Þá var reynsla í fjármálastjórnun talinn kostur. Eftir yfirferð og kynningu umsókna í stjórn Odda bs var ákveðið að bjóða öllum 3 umsækjendum til viðtals þann 4. nóvember 2020. Viðtölin tóku Ágúst Sigurðsson sveitarstjóri Rangárþings ytra og framkvæmdastjóri Odda bs, Björk Grétarsdóttir formaður stjórnar Odda bs, Valtýr Valtýsson sveitarstjóri Ásahrepps og Margrét Harpa Guðsteinsdóttir stjórnarmaður í Odda bs. Umsækjendur mættu hver og einn til viðtals á fjarfundi (Zoom) og hvert viðtal tók allt að 1 klst. Það var samdóma álit þeirra sem viðtölin tóku að hæfust til að gegna starfinu væri Ingigerður Stefánsdóttir. Haft var samband við samstarfsaðila úr núverandi starfi og fékk hún góða umsögn þar til að gegna starfi leikskólastjóra.

Freyvangur 6 hlýtur Umhverfisverðlaun Rangárþings ytra 2020

Á

rlega veitir Umhverfisnefnd Rangárþings ytra umhverfisverðlaun að undangengnum tilnefningum frá íbúum sveitarfélagsins. Þar er leitast eftir stöðum sem þykja til fyrirmyndar og eru öðrum hvatning að fallegu umhverfi. Fjölmargar tilnefningar bárust en það var Freyvangur 6 sem þótti skara fram úr í ár enda hafa eigendur þar tekið allt umhverfið í gegn svo um munar síðastliðin tvö ár. Við Freyvang 6 búa Þórhallur Svavarsson og Agnes Ólöf Thorarensen ásamt dætrum sínum þremur og hundinum Loka. Það var Hjalti Tómasson formaður Umhverfisnefndar sem veitti viðurkenninguna í ár.

Agnes Ólöf Thorarensen og Þórhallur Svavarsson ásamt Hjalta Tómassyni formanni Umhverfisnefndar.

4 ○

Rangárþing ytra

Björk Grétarsdóttir formaður heilsu-, íþrótta- og tómstundanefndar afhendir Sindra Frey viðurkenninguna.

Sindri Freyr Seim Sigurðsson Íþróttamaður Rangárþings ytra 2019

S

indri Freyr hefur verið valinn úr hópi tilnefndra sem íþróttamaður Rangárþings ytra 2019 en það er heilsu-, íþrótta- og tómstundanefnd sem ákveður hver það er sem hlýtur titilinn eftir tilnefningar frá íþróttafélögum í sveitarfélaginu. Þar sem öllum viðburðum þar sem til stóð að veita viðurkenninguna á þessu ári var aflýst var brugðið á það ráð að heimsækja Sindra Frey og afhenda honum viðurkenninguna.

Sindri Freyr er 17 ára, einn efnilegasti frjálsíþróttamaður landsins og er hann í úrvalshópi Frjálsíþróttasambands íslands.

Sindri Freyr hefur á árinu 2019 keppt á 19 mótum og sett á þeim 10 HSK met. Metin setti hann Í 200 metra hlaupi, 4x200

metra hlaupi og svo 4x100 m hlaupi. Innanhúsmótin voru alls 8 og utanhúsmótin 11.

Helsta afrek Sindra á árinu 2019 var að hlaupa 200 metra hlaup á Gautaborgarleikunum þar sem keppendur koma allstaðar að innan Evrópu. Þar hljóp Sindri á 22,97 sek í mótvindi uppá -1,6 sem er mikill mótvindur, þar varð hann í 6 sæti af 61 keppendum. Þar bætti hann 32 ára gamalt HSK-met Ólafs Guðmundssonar í flokki 18-19 ára.

Sindri Freyr hefur sett sér háleit markmið og það verður svo sannarlega áhugavert að fylgjast með honum í framtíðinni.

Innilega til hamingju Sindri þú ert vel að þessu kominn!

Sérstakur íþrótta- og tómstundastyrkur

O

pnað hefur verið fyrir umsóknir á sérstökum íþrótta- og tómstundastyrkjum fyrir börn sem búa á tekjulægri heimilum þar sem markmiðið er að jafna tækifæri þeirra til þátttöku í skipulögðu íþrótta- og tómstundastarfi.

Hægt er að sækja um styrk fyrir börn sem fædd eru á árunum 2005-2014 og búa á heimili þar sem heildartekjur heimilisins voru að meðaltali lægri en 740.000 kr. á mánuði á tímabilinu mars – júlí 2020. Styrkurinn er 45.000 kr. á hvert barn og um 13.000 börn eiga rétt á styrknum. Sveitarfélögin annast afgreiðslu styrkum-

sókna eftir að búið er að kanna rétt til styrksins inni á Ísland.is (https://island.is/styrkur-til-ithrotta-og-tomstundastarfs) Styrkina er hægt er að nota til niðurgreiðslu á þátttökugjöldum vegna íþróttaiðkunar, tónlistanáms eða annarra tómstunda.

Sveitarfélög setja reglur um úthlutun styrkjanna en fyrirkomulag getur verið breytilegt á milli sveitarfélaga til dæmis varðandi hvaða íþrótta- og tómstundastarf er styrkhæft, hvaða gögnum beri að skila með umsókn og afgreiðslutími umsókna.

Nánari upplýsingar á www.ry.is

Fréttabréf | Desember 2020

○ 5

Hjúkrunarheimili á tímum Covid

Á

rið 2020 hefur verið viðburðarríkt á Hjúkrunarheimilinu Lundi og margt ólíkt öðrum árum. Árið byrjaði vel með sameiginlegum nýársfagnaði með Kirkjuhvoli og var farið með rútu á Hvolsvöll þar sem boðið var uppá pizzu, rauðvín og sherry. Þetta heppnaðist frábærlega en hljómsveitin Vinir Jenna hélt uppi fjöri fram á kvöld. Stefnt var á að hafa haustfagnað á Lundi með svipuðu sniði en því miður þurfti að fresta honum vegna aðstæðna. Í kjölfar heimsfaraldursins Covid 19 breyttist starfsemi Lundar verulega með tilheyrandi sóttvarnaraðgerðum. Á reglulegum fundum með almannavörnum fengu hjúkrunarheimili á landinu leiðbeiningar og utanumhald sem mikilvægt hefur verið að vinna eftir. Einn viðkvæmasti hópurinn eru íbúar hjúkrunarheimila og hann þarf að vernda með öllum ráðum. Heimsóknartakmarkanir og heimsóknarbann er það sem einkenndi mestan hluta ársins og má þakka tækninni að íbúar gátu þá haft samskipti við sína nánustu í gegnum netið. Á þessum erfiðu tímum höfum við fengið mikið af gjöfum sem hafa létt íbúum lífið en í upphafi árs færði kvenfélagið Unnur okkur handklæði og þvottapoka. Kvenfélagið Sigurvon í Þykkvabæ ásamt kvenfélaginu Unni gáfu okkur súrefnisvél.

Lionsklúbburinn Skyggnir kom einnig færandi hendi með súrefnisvél en þörf fyrir slíkar vélar er mikil þegar fólk þarf súrefni. Íbúar í þorpinu komu færandi hendi með páskaegg fyrir alla íbúa og sherry. Kvenfélagið Eining Holtum kom og færði Lundi tvær Lenovo spjaldtölvur. Kvenfélag Ásahrepps gaf okkur 500.000

krónur en upphæðin var nýtt til að kaupa 2 Volker hjúkrunarrúm.

Við viljum nota tækifærið og þakka kærlega fyrir gjafir og hlýhug á árinu. Það var töluvert um uppákomur utandyra í vor og sumar og má þá nefna Sönghópinn Lóurnar úr Reykjavík sem kom 1. maí.

Börn úr grunnskólanum á Hellu komu og sungu, stórhljómsveitin vinir Jenna og kvennakórinn Ljósbrá héldu tónleika á pallinum. Tvær útiguðsþjónustur voru m.a. haldnar og allt þetta heppnaðist einstaklega vel. Við erum afar þakklát öllum þeim sem glatt hafa hjörtu íbúa Lundar og aðstandendum og velunnurum sem sýnt hafa skilning og hlýju á þessum tímum. Það er ómetanlegt að finna fyrir þeim samhug sem ríkir í okkar samfélagi.

Lundur hefur unnið í anda Eden hugmyndafræðar í mörg ár en á nýju ári er stefnan tekin á að vinna að formlegri vottun sem Eden heimili. Til að fá formlega vottun þá þarf markvissa fræðslu og innleiðing tekur um 2 ár. Eden hugmyndafræðin gengur fyrst og fremst út á að auka lífsgæði og vellíðan íbúa sem samræmist vel markmiðum Lundar að bæta lífi við árin og að að styðja við bak einstaklinga svo þeir meigi viðhalda sjálfstæði, virkni, lífsgleði og reisn til æviloka.

Við erum bjartsýn á að nýtt ár gefi okkur öllum gleði og góðar stundir.

Kærleikskveðja frá öllum á Lundi Margrét Ýrr Sigurgeirsdóttir

6 ○

Rangárþing ytra

Hella - þorp í þjóðbraut

Þ

að var hátíðleg stund á Hellu þann 15. september þegar gamlir og nýjir Hellubúar fögnuðu útgáfu bókarinnar Hella – þorp í þjóðbraut. Með bókinni lokast byggðasöguhringurinn, en áður hafa komið út bækur um alla gömlu hreppana sem nú mynda Rangárþing ytra. Segja má að 15. september marki tímamót í sögu staðarins, því þann dag fyrir 93 árum fékk Þorsteinn Björnsson fyrstur verslunarréttindi á staðnum.

Ingibjörg Ólafsdóttir sagnfræðingur hefur unnið að ritun bókarinnar undanfarin ár með ötulli aðstoð Hellubúa og nærsveitunga. Í bókinni birtast ótal ljósmyndir og frásagnir sem safnað hefur verið á undanförnum árum. Þetta markar henni

sérstöðu því auk þess að vera byggðasaga um það hvernig þorp verður til streymir sagan beint frá fólkinu sjálfu, sem byggir staðinn og mótar hann. Samhliða sagnfræðilegri umfjöllun birtist mynd af samfélaginu og samhjálpinni sem þar á sér stað. Bæði höfundur og prentsmiður bókarinnar eru gamlir Hellubúar, en Ólafur Stolzenwald og Prentsmiðja Guðjóns Ó sáu um umbrot og prentun. Þessi einstöku tengsl allra hlutaðeigandi við staðinn verða til þess að verkið allt er unnið beint frá hjartanu.

Bókin fæst á skrifstofu Rangárþings ytra, Litlu Lopasjoppunni á Hellu, söluskálanum við Landvegamót og Sunnlenska Bókakaffinu á Selfossi og í Reykjavík.

Mynd: F.v. Ágúst Sigurðsson sveitarstjóri Rangárþings ytra, Sólveig Stolzenwald, Unnur Þórðardóttir, Gunnar Guðmundsson, Ólafur Egill Stolzenwald, Bogi Thorarensen, Ingibjörg Ólafsdóttir höfundur bókarinnar og Harpa Rún Kristjánsdóttir.

Fréttabréf | Desember 2020

○ 7

8 ○

Rangárþing ytra

Slagkraftur

S

lagkraftur, stöðufundur ferðaþjónustu í Rangárþingi ytra var haldinn í fjarfundi seinnipart fimmtudags 12. nóvember en það var atvinnu- og menningarmálanefnd sveitarfélagsins sem boðaði til fundarins.

Fjöldi ferðaþjónustuaðila voru mættir til fundarins, eða 24 talsins sem er frábært mæting. Eiríkur Vilhelm Sigurðarson markaðs- og kynningarfulltrúi Rangárþingi ytra og Sólrún Helga formaður atvinnu- og menningarmálanefndar stýrðu fundinum. Í upphafi fundar var farið yfir stöðuna hjá þeim sem mættir voru. Það kom fram að staða ferðaþjónustunnar er ekkert sérstök sem stendur. Sökum COVID hafa einhverjir þurft að loka þar sem það stendur ekki undir kostnaði hjá þeim að halda opnu.

Tekjufall hjá sumum fyrirtækjum er allt að 90% á milli ára 2019 og 2020 svo staðan er alvarleg. Einhverjir hafa þó náð að halda opnu og halda uppi þjónustu á hótelum, veitingastöðum og í afþreyingu. Það eru þó bjartari tímar framundan þar sem þróun á bóluefni virðist vera koma á góðan stað, raunsýnin segir okkur samt að næsta ár verður líka snúið.

Sérstakir gestir fundarins voru Friðrik Pálsson eigandi Hótel Rangár og Dagný Hulda Jóhannsdóttir framkvæmdarstjóri Markaðsstofu Suðurlands.

Hótel Rangá lenti í þeirri óskemmtilegu reynslu að þar kom upp COVID smit í ágúst. Friðrik Pálsson fór yfir það mál. Það sem raunverulega gerðist var það að gestur kom á hótelið, smitaður af COVID án einkenna, þessi gestur var vinmargur sem olli því að veiran dreifði sér víða. Strax hófst vinna við að rekja ferðir allra hótelgesta og var unnið í samstarfi við smitrakningarteymið frá því snemma á morgnanna þar til seint á kvöldin. Það tókst að rekja ferilinn og draga verulega úr dreifingu smitsins. Hótelið var sótthreinsað og svo opnað á ný. Eini tíminn sem hótelið hefur verið lokað frá því að faraldurinn hófst er tíminn sem það tók að sótthreinsa hótelið eftir þetta tilvik. Þetta er óskemmtileg lífsreynsla en það standa allir í þessari baráttu saman.

Markaðsstofa Suðurlands er að vinna frábært markaðsstarf og þegar COVID skall á var strax farið í það að hugsa út fyrir kassann til þess að bregðast við nýjum áskorunum. Markaðsstofan vinnur í nánu samstarfi við Íslandsstofu. Dagný sagði frá þeim verkefnum sem farið var að vinna að þegar COVID fór af stað og snéru mikið að markaðssetningu suðurlands fyrir íslendingum.

Eftirtalin verkefni fóru af stað: • Myndband með Daða • Matarauður Suðurlands • Upplifðu Suðurland • upplifdu.is • Handbók um gönguleiðir • Handbók um hjólaleiðir • Mótun ferðahugmynda o Fjölskylduferðir o Sæluferðir o Ævintýraferðir Hlutverk Markaðsstofunnar er að markaðssetja svæðið en hlutverk sveitarfélagsins og ferðaþjónustufyrirtækjanna er að vinna að upplifun gestanna. Ferðaþjónustufyrirtæki eru hvött til þess að taka þátt í starfi markaðsstofunnar.

Fréttir af starfi markaðsstofunnar má finna hér.

Góðar umræður voru á fundinum en samhljómur var um að efla þyrfti enn frekar samstarf ferðaþjónustuaðila í sveitarfélaginu og þó það hljómi undarlega í eyrum sumra þá þurfum við ekki síst að kynna svæðið og hvað það hefur uppá að bjóða fyrir sjálfum okkur.

Markaðs- og kynningarfulltrúi mun fljótlega boða til annars fundar þar sem farið verður sérstaklega yfir þau verkefni sem framundan eru með það að markmiði að efla samstarf ferðaþjónustuaðila og þá mögulega velta upp hugmyndum að formgerðara samstarfi.

○ 9

Fréttabréf | Desember 2020

Vonarskarð

Öldufax

Höfundur: Gústav Þór Stolzenwald

Höfundur: Valgerður Brynjólfsdóttir

Þ

M

ær eru margar og mistrúlegar staðreyndirnar í Vonarskarði. Þar rekur Gústav Þór Stolzenwald saman þræði úr fjölskyldusögu sinni.

Sagan er römmuð inn af ótrúlegri ævintýraferð föður hans og afa, sem gengu þvert yfir landið, frá Hellu og norður yfir Sprengisand, sá yngri rétt af barnsaldri. En þetta er ekki eina ferðin sem markaði líf Stolzenwaldfólksins. Stolzi eldri kom og fór yfir hafið, steig á land í Eyjum og varð ástfanginn af fjöllunum og fólkinu á Íslandi. Hér segir líka af þeim sem heima sitja og fara jafnvel víðar en vildu.

aðurinn í náttúrunni og náttúran í manninum. Kynslóðirnar, fortíð, nútíð og framtíð. Allt eru þetta stef á ljóðbárum Valgerðar Kr. Brynjólfsdóttur. Í þessari fyrstu ljóðabók hennar mætast haf og land, enda er hún alin upp við sjóinn en býr nú við Heklurætur.

Valgerður er íslenskufræðingur og hefur meðal annars starfað á Árnastofnun. Ljóð hennar hafa birst í ýmsum tíma­ritum og hér gefur að líta verk sem orðið hafa til á löngum tíma. Öldufax einkennist af sterku skáldmáli og áhrifa­ríkum myndum.

Námsver Rangárþing ytra býður íbúum sem stunda nám að loknum grunnskóla aðgang að námsveri án endurgjalds. Aðstaðan er í kjallara Miðjunnar og er hugsuð fyrir fjarnema á háskólastigi og öðrum skólastigum. Aðstaðan var sett upp í samstarfi við Háskólafélag Suðurlands og Fræðslunet Suðurlands. Til að sækja um aðgang skal hafa samband við skrifstofu Rangárþings ytra. Nánari upplýsingar eru á heimasíðu sveitarfélagsins www.ry.is

HEIMGREIÐSLUR Greiðslurnar eru fyrir foreldra barna á aldrinum 10 - 24 mánaða sem ekki eru í leikskóla. Frá 1.1.2021 verða heimgreiðslur í boði frá 12 mánaða aldri í samræmi við lengingu fæðingarorlofs.

Kæru íbúar, Félagsþjónusta Rangárvalla- og Vestur Skaftafellssýslu veitir einstaklingum og fjölskyldum fjölbreytta þjónustu svo sem félagslega ráðgjöf, fjárhagsaðstoð, félagslega heimaþjónustu, stuðningsþjónustu og stuðning vegna húsnæðisvanda. Félagsleg ráðgjöf felur annars vegar í sér upplýsingagjöf og leiðbeiningar um félagsleg réttindamál og hins vegar stuðning vegna félagslegs og persónulegs vanda.

Félagsþjónustan veitir þjónustu til íbúa sem búsettir eru í Ásahrepp, Rangárþingi ytra, Rangárþingi eystra, Mýrdalshreppi og Skaftárhreppi. Skrifstofan er staðsett á Hellu en starfsmenn veita íbúum í Mýrdalshreppi og Skaftárhreppi þjónustu í heimabyggð sé þess óskað.

Hægt er að hafa samband við félagsþjónustuna í síma 487 8125 eða á felagsmal@felagsmal.is.

Heimgreiðsla er bundin því að barn sé með lögheimili í Rangárþingi ytra. Við flutning á lögheimili barnsins úr sveitarfélaginu falla heimgreiðslur niður frá og með sama degi.

Heimgreiðsla fellur niður þegar barn hefur leikskólagöngu.

Upphæð heimgreiðslu er kr. 80.000 á mánuði fyrir hvert barn.

Umsókn þarf að berast fyrir 1. dag mánaðar sem greiðslur eiga að hefjast. Heimgreiðslur eru greiddar eftirá, síðasta virka dag mánaðar.

Nánar á vefsíðu sveitarfélagsins www.ry.is

10 ○

Hlöðueldhúsið í Þykkvabæ

H

löðueldhúsið hóf starfsemi sína í Þykkvabæ í júníbyrjun á þessu ári. Það eru hjónin Hrönn Vilhelmsdóttir og Þórólfur Antonsson sem þar hafa byggt upp matarupplifun og gleði fyrir 10-16 manna hópa. Það felst í því að hóparnir fá góða aðstöðu til að elda margrétta máltíð saman undir leiðsögn og úr hráefni sem þegar er á staðnum. Við það myndast stemmning sem er einstök. Afraksturinn er síðan snæddur í veitingasal staðarins sem áður var hlaða en nú flottur salur. Einnig taka hjónin á móti stærri hópum, 20-50 manna, og þá er eldað fyrir þá og þjónað til borðs.

Strax eftir opnun fundu hjónin fyrir miklum áhuga og hópar voru byrjaðir að koma og pantanir lofuðu mjög góðu. En, eins og fleira í ferðaþjónustu, fylgdi þetta öfugri kúrfu miðað við Covid-19 að þegar skýkingatíðni jókst, jukust líka afpantanir. Því erum þau bjartsýn að þegar „ástandinu“ lýkur þá muni landsmenn kunna að meta þessa viðbót við afþreygingu sem völ er á.

Mjög fjölbreyttir hópar höfðu sýnt þessu áhuga t.d. starfsmannafélög, gönguhópar, saumaklúbbar o.s.fr. Einnig höfðu hótel í kring sýnt því áhuga að koma með gesti sýna á þessi námskeið.

Frá byrjun var lagt upp með að Hlöðueldhúsið væri sem vistvænast, sem birtist í því að reynt er að fá hráefni af íslenskum uppruna og helst sem næst Þykkvabæ. Þá er allur úrgangur flokkaður og lífrænt efni sett í Bokashi kassa (japanst kerfi) og síðan í moltugerð. Á staðnum er gróðurbraggi sem nýtir moltuna og þar er ræktað grænmeti og kryddjurti fyrir eldamennskuna. Einnig er matjurtagarður við hlið braggans með rófum, kartöflum og ýmiskonar blaðgrænmeti. Orkusparnaður felst í því að í Hlöðueldhúsinu er jarðvarmadæla til húshitunar og neysluvatns. Auk þess er á staðnum hleðslustöð fyrir rafmagsbíla.

Nánari upplýsingar um Hlöðueldhúsið má finna á Facebook. com/hlodueldhusid og www.hlodueldhusid.is.

Rangárþing ytra

○ 11

Fréttabréf | Desember 2020

Hellarnir við Hellu

Þ

að hefur væntanlega ekki farið framhjá neinum sem ekið hefur yfir brúnna að heldur líflegra er orðið yfir hellunum á Ægissíðu. Þar hefur átt sér stað töluverð uppbygging sem hófst árið 2016 og hefur nú frá byrjun árs verið tekið á móti gestum með leiðsögn í Hellana.

Hverjir standa að Hellunum við Hellu? Það erum við fjölskyldan á Ægissíðu 4 sem stöndum að þessu, Þórhallur Ægir Þorgilsson, systkinin Baldur og Ólöf Þórhallsbörn ásamt dóttur Baldurs, Álfrúnu Perlu og mér Árna Frey Magnússyni kærastanum hennar. Við höfum notið góðs stuðnings fjölda heimamanna við þetta verk.

Ef við lítum framhjá því ástandi sem nú ríkir, hvernig hafa viðtökurnar verið?

Viðtökurnar hafa farið fram úr okkar björtustu vonum. Við leggjum áherslu á að segja sögu hellana. Við segjum frá vísbendingum og munnmælasögum um byggð írsks fólks í hellunum fyrir landnám norrænna manna og hvernig forfeður okkar hafa nýtt hellana um aldir. Fólk hefur tekið þessum leiðsögnum afar vel. Við fórum að stað með að hafa opið einu sinni eða tvisvar um hverja helgi en í sumar urðum við að hafa opið alla daga vikunnar og fara nokkrar ferðir á dag til að anna eftirspurn. Það var sérlega ánægjulegt að sýna Íslendingum þennan ævintýraheim og segja þeim sögurnar sem gengið hafa mann fram af manni í Rangárþingi öldum saman.

Hvað er framundan? Það er margt spennandi framundan. Við erum að leggja rafmagn í hellana fjóra sem við höfum opnað fyrir leiðsagnir. Við munum koma upp betri lýsingu í hellunum sjálfum sem og í nánasta umhverfi þeirra. Einnig erum við að endurbæta forskála og strompa hellanna og leggja göngustíga., Næsta sumar verður þannig allt aðgengi að hellunum betra. Á næstu árum stefnum við að því að endurbæta fleiri hella og gera þá aðgengilega.

Við erum einnig að leita heimilda um hellana og siglingar Íra til Íslands en þónokkuð er fjallað um þær í írskum fornsögum.

Draumurinn er einnig að geta ráðið í allar veggjaristurnar sem finna má í hellunum. Þær eru stórmerkilegar en engum hefur enn tekist að ráða í þær.

Upplýsingar um Hellana við Hellu má finna á www.cavesofhella.is og á facebook.com/Hellarnir-við-Hellu-692554780883356

12 ○

Rangárþing ytra

Íþrótta- og útivistarval í Nauthúsagil

Í

Grunnskólanum Hellu er boðið upp á ýmiskonar val fyrir nemendur í 8.-10. bekk. Á haustönn var m.a. boðið upp á íþrótta- og útivistarval sem Þorsteinn Darri Sigurgeirsson og Ingibjörg Þóra Heiðarsdóttir sáu um.

Eitt og annað var gert í þessu vali sem tengist bæði íþróttum og útiveru. Í lok október var m.a. farið í Nauthúsagil. Þennan dag var einstaklega fallegt veður á Hellu, en reyndist svo ansi

Miklar áskoranir hafa verið í því að halda uppi skólastarfi á þessum undarlegu tímum. Það hefur þó gengið ótrúlega vel og er það fyrst og fremst að þakka samhentu átaki starfsmanna.

Skólarnir eru allir duglegir að segja frá sínu starfi á sínum vefsíðum.

vindasamt þegar nær dró Eyjafjallajökli. Þetta var þó hin besta ferð. Gengið var innst inn í Nauthúsagil og blotnuðu nokkrir vel í fætur á leiðinni þegar þeir stikluðu á steinum í gilinu. Litlu munaði að einn lenti í sjálfheldu en honum var sem betur fer bjargað af þróttmiklum íþróttakennara.

Allir komu alsælir heim eftir að hafa fengið að kynnast þessu einstaklega fallega gili í bakgarðinum sem og góða samveru.

Vefsíður skólanna eru eftirfarandi: Grunnskólinn á Hellu grhella.is Laugalandsskoli laugalandsskoli.is Leikskólinn Heklukot heklukot.leikskolinnn.is Leikskólinn Laugalandi laugaland.leikskolinn.is Tónlistarskóli Rangæinga tonrang.is

○ 13

Fréttabréf | Desember 2020

Málmsmíðaval í Laugalandsskóla

Í

skapandi greinum sem er einn af áhersluþáttum í nýju aðalnámskránni er leitast við að nemendur öðlist sem dýpstan skilning á þeim fyrirbærum sem þeir fást við í námi sínu. Mikil áhersla er lögð á verklega færni og frumkvöðlanám þar sem hvatt er til frumkvæðis og sjálfstæðis í vinnubrögðum. Það erum við að vinna að í málmsmíðavalinu í Laugalandsskóla. Málmsmíði hefur verið valgrein í yfir 15 ár í skólanum og hefur Guðmundur Ingi Bragason frá Vindási, kennt mörgum

Allir frá vinstri Daníel, Vikar R. Víðisson, Gabríel og Sumarliði Erlendsson.

World Class opnar á Hellu

N

ý líkamsræktarstöð á vegum World Class hefur nú opnað í nýju viðbyggingunni í íþróttahúsinu á Hellu. Stöðin er heldur betur glæsileg og öll tæki og tól af nýjustu sort. Vegna sóttvarnarreglna verður líkamsræktarstöðin lokuð til a.m.k.

12. janúar 2021. Annars verður opnunartími sá sami og hjá sundlauginni til að byrja með, sem er eftirfarandi: Vetraropnun 26. ágúst - 24.maí : Mánudaga til föstudaga: 06:30 - 21:00 Laugardaga og sunnudaga: 12:00 - 18:00

högum nemendum að smíða úr járni. Í haust hafa fjórir knáir sveinar stundað námið og hafa smíðagripirnir verið af ýmsum toga; gjallhamrar, búkkar undir bíla, göngustarfir fyrir smalamensku og það nýjasta sem komst á „götuna“ var þetta forláta þríhjól með miklu og góðu stýri og lúxus bílsæti þar sem ökumaðurinn getur notið ferðarinnar í notalegheitum.

Hér sjáum við tvo af félögunum, þá Gabríel Mána Steinarsson og svo hjólasmiðinn Daníel Óskar Vignisson reyna hjólafákinn. Allur hópurinn er síðan í göllunum tilbúnir í tímann.

14 ○

Rangárþing ytra

Dýralæknir Sandhólaferju – Rauðalæk

Á

Rauðalæk leynist skemmtileg búð þar sem kennir ýmissa grasa. Fyrst og fremst er þar um að ræða verslun með vörur fyrir dýrin stór og smá en einnig er hægt að fá þar gjafavöru og fatnað. Árið 2018 keypti Dýralæknirinn Sandhólaferju húsnæði að Rauðalæk sem áður hýsti Þvottahúsið Rauðalæk. Fyrst var hugað að því

að færa aðstöðuna sem tengist dýralækningum og í kjölfarið að byggja upp búðina.

Hvort sem verið er að leita að einhverju fyrir dýrin stór eða smá eða skemmtilegri gjafavöru þá er um að gera að koma við á Rauðalæk og kynna sér búðina sem þar er.

Dýralæknirinn Sandhólaferju er líka á Facebook!

○ 15

Fréttabréf | Desember 2020

Litla Lopasjoppan

L

itla lopasjoppan á ekki að hafa farið framhjá neinum sem fer í gegnum hringtorgið á Hellu en þar er virkilega skemmtileg gjafavöruverslun.

Markaðs- og kynningarfulltrúi sveitarfélagsins heimsótti Berglindi Kristinsdóttur eiganda Litlu Lopasjoppunar á dögunum.

Litla Lopasjoppan á Hellu byrjaði sem verslun með lopa og íslenskt handverk en hefur í dag þróast út í að vera gjafavöruverslun, þó með gríðarlega gott úrval af lopa, garni og lopavörum

Litla Lopasjoppan hóf starfsemi sína 2014, þá í minna húsnæði við jaðarinn á Hellu og þá eingöngu með handverk og lopapeysur. Þann 15. mars 2019 opnaði svo búðin í nýju húsnæði þar sem áður var Mosfell. Jafnt og þétt hefur bæst við úrvalið eftir eftirspurn og í dag er hægt að fá ritföng, gjafavörur, handverk, leikföng, bækur, skartgripi, tækifæriskort, lopavörur og að sjálfsögðu lopa og garn. Þú þarft ekki að leita lengra, jólagjöfin fæst án nokkurs vafa í Litlu Lopasjoppunni.

16 ○

Lyngás 5

Varahlutaverslun S

umarið 2019 tóku Atli Már Guðnason og fjölskylda við rekstri varahlutaverslunar Björns Jóhannsonar (Bjössi á Lyngási), en Björn hafði rekið þar verkstæði og verslun til fjölda ára.

Við litum við hjá Atla á dögunum og forvitnuðust um Lyngás 5. Í hverju felst starfsemin að Lyngási í dag? „Starfsemin í dag felst fyrst og fremst í ýmiskonar smáviðgerðum og þjónustu í kringum fjórhjólin, buggy-bílana og mótorhjólin sem við erum þjónustuaðili fyrir, CF Moto. Einnig tek ég að mér rúðuskipti í bílum og viðgerðir á glussaslöngum.

Og svo er hér þessi verslun.“ Virkilega gaman er að sjá úrvalið í versluninni en þar er hægt að kaupa ýmiskonar smávörur, rúðuþurrkur, viftureimar, mótorhjólahjálma, skóflur, stígvél, skrúfur, rafgeyma, olíur og svo mætti lengi telja. „Ég hef lagt upp með það að hlusta á fólk sem hingað kemur, að hverju fólk er að leita og hvað fólk vill að sé til, ég vil getað þjónustað heimafólkið svo lengi sem hillurnar bera það“.

Hvernig hefur reksturinn gengið? „Reksturinn hefur bara gengið vel, í rúðuskipti er ég að fá bíla af öllu Suðurlandi og svo eru alltaf fleiri og fleiri sem líta við í versluninni“ Tilvalið er að kíkja við hjá Atla og fara yfir úrvalið því sjón er sögu ríkari. Þið finnið Lyngás 5 á Facebook og svo er verslunin opin alla virka daga frá kl. 8:00-17:00.

Rangárþing ytra

○ 17

Fréttabréf | Desember 2020

Aðalskráningu fornminja í Rangárþingi ytra lokið

Í

síðustu viku kom Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur færandi hendi með tveggja binda áfangaskýrslu um næstsíðasta áfanga fornleifaskráningu í sveitarfélaginu. Í henni er fjallað um minjar á jörðum í efri hluta Landsveitar á um 700 síðum. Hægt er að nálgast skýrslurnar á heimasíðu sveitarfélagsins hér til hliðar.

Aðalskráningu fornminja í Rangárþingi ytra er lokið og meðal þess sem komið hefur í ljós í þeirri skráningu er fjöldi áður óþekktra bæjarstæða frá víkingaöld. Má sem dæmi nefna tóftaþyrpinguna í landi Árbakka, en umfjöllun um hana var í Morgunblaðinu fyrir nokkrum vikum, auk víkingaaldarbæjarstæða í landi Lunansholts og Holtsmúla (nú Skeiðvalla). Þessar fornu minjar eru hluti af mörgum þúsundum minja sem skráðar voru í sveitarfélaginu af Fornleifastofnun Íslands á árunum 2006-2015.

Við þetta tækifæri kom fram í máli Kristborgar og sveitarstjóra að við getum verið mjög stolt af því að hafa lokið þessari fyrstu umferð fornleifaskráningar sem er undirstaða þess að hægt sé að vinna frekari rannsóknir á menningararfi svæðisins og stuðlað að varðveislu hans fyrir komandi kynslóðir.

Kristborg Þórsdóttir fornleifafræðingur og Ágúst Sigurðsson sveitarstjóri.

Áfangaskýrsla IV. 1. bindi

Gengið meðfram forngarði í landi Árbæjarhellis.

Topphlaðin fjárborg í landi Húsagarðs.

Kort sem sýnir dreifingu minjastaða í Rangárþingi ytra.

Áfangaskýrsla IV. 2. bindi

18 ○

Rangárþing ytra

Brúin yfir Ytri-Rangá 60 ára Endurminningar um brúarsmíði sumarið 1960 Eftir Njál Sigurðsson

G

amla brúin var orðin farartálmi, of mjó fyrir stóra bíla.

15-20 manna vinnuflokkur starfaði undir stjórn Jónasar Gíslasonar verkstjóra. Vann um sumarið við að rífa elstu brúna yfir Þjórsá og hóf um haustið vinnu við að steypa undirstöður fyrir nýja brú yfir Ytri-Rangá, skammt sunnan við þorpið á Hellu.

Nýja brúin skyldi verða 84 metrar að lengd og 7 metra breið, með gangstéttum beggja vegna. Gamla járngrindabrúin frá 1912 var norðan við þorpið á Hellu. Hún var svo mjó, að breiðir vörubílar og fólksflutningabílar gátu með naumindum komist yfir og mátti engu skakka að þeir rækjust ekki í háar járngrindurnar beggja vegna.

Nýja brúin skyldi verða sunnan við Helluþorpið og nýi vegurinn liggja í sveig niður að brúnni og síðan frá henni beint austur á sandinn um Rangárvelli, í áttina að Eystri-Rangá og síðan austur að Hvolsvelli.

Nýja brúin var hönnuð á verkfræðistofu Vegagerðarinnar, undir forystu Árna Pálssonar, yfirverkfræðings sem þá var hjá Vegagerðinni. Þekktasta og glæsilegasta brú eftir Árna og jafnframt hans fyrsta stóra verkefni á sviði brúarbygginga hér á landi, var Hvítárbrúin fagra hjá Hvítárvöllum í Borgarfirði sem vígð var árið 1928.

Eftir að lokið var við undirstöður nýju Rangárbrúarinnar haustið 1959, lágu framkvæmdir niðri um veturinn en hófust aftur um vorið 1960. Vinnuflokkurinn var fjölmennur, líklega samtals um 60 manns. Kjarni þessa hóps var skipaður vönum brúarsmiðum, sem áður höfðu starfað með Jónasi Gíslasyni verkstjóra. Eiginkona Jónasar var ráðskona og sá ásamt fleiri konum um matseld fyrir allan þennan stóra hóp. Forystumaður fyrir flokknum og helsti samstarfsmaður Jónasar var Haukur Karlsson, síðar einnig verkstjóri við brúarsmíði, meðal annars við brýrnar á Skeiðarársandi, sem lokuðu hringveginum á þjóðhátíðarárinu sumarið 1974.

Hópurinn sem hóf brúarsmíðina vorið 1960 kom víða að, einkum úr nágrannabyggðum á Suðurlandi. Byrjað var á því að koma upp tjaldbúðum með stórum og rúmgóðum vegavinnutjöldum. Líklega úr Seglagerðinni Ægi. Voru þau í tveimur röðum og lágu til austurs frá skúrunum, sem voru aðsetur verkstjórans, ráðskvennanna ásamt eldhúsi, matarbúri og mötuneyti fyrir allan hópinn. Í hverju tjaldi voru tvö rúmstæði, ásamt með einum stórum og öflugum steinolíu-ofni, mig minnir af gerðinni Aladdin, til upphitunar. Fyrir kom að ofnarnir færu að „ósa“, og gátu þá sótflyksur flogið um tjöldin innanverð. Aldrei varð þó stórslys af þessum sökum.

Segja má að brúarvinnuflokkurinn hafi í stórum dráttum verið skipaður tveimur hópum. Annars vegar voru smiðir, sumir vanir brúarsmíði og ásamt þeim hópur af ungum mönnum og skólastrákum. Flestir þessara starfsmanna voru úr nágrannabyggðum í Rangárþingi.

Meðal yngri mannanna voru allmargir skólastrákar, á gagnfræða- og menntaskóla-aldri. Af þeim voru nokkrir músíkalskir ungir menn, þar á meðal undirritaður, sem hugðust nota frítímann yfir sumarið til að stofna fjölmenna danshljómsveit. Skyldi sú hljómsveit verða ekki minni en hinn frægi KK-sextett, sem frægastur var danshljómsveita á þessum árum. Forystumenn þessarar draumasveitar skyldu verða við tjaldfélagarnir, Sigfús Ólafsson frá Lambafelli og ég. Við höfðum kynnst í Héraðsskólanum í Skógum og byrjað að spila saman í skólahljómsveit þar í skólanum. Ásamt okkur vonuðumst við til að fá fleiri músíkalska stráka til samstarfs úr brúarvinnuflokknum, svo og nokkra liðtæka hljóðfæraleikara úr nágrannabyggðarlögum. Þegar til kastanna kom, reyndist enginn grundvöllur til þess að stofna þessa draumasveit, koma henni á laggirnar eða finna

Fréttabréf | Desember 2020

nauðsynlegan tíma til æfinga. Kom þar meðal annars til, að vinnudagar voru langir og til viðbótar við venjulega dagvinnu og eftirvinnu, var svo helgidagavinna aðra hverja helgi. Þar sem nýja brúin var byggð úr járnbentri steinsteypu, voru í brúarvinnunni tveir megin þættir sem náðu yfir mestallt sumarið og fram undir haust. Var það annars vegar vinna trésmiðanna við að smíða úr timbri öll steypumót, bæði fyrir burðarbita og gólf brúarinnar. Hins vegar var svo vinna við járnabindingsverkið, sem hélt saman burðarbitunum og gólfinu. Að báðum þessum verkþáttum var unnið mest allt sumarið.

Rétt er að nefna hér, að einn eftirminnilegasti vinnufélagi minn frá brúarvinnunni við Rangá varð seinna einn af okkar þekktustu arkitektum. Sá hét Einar Þorsteinn Ásgeirsson og varð síðar einkum þekktur fyrir sínar byggingar úr „marg - flötungum“, þar á meðal svokölluð „kúlu-hús“. Svo skemmtileg vill til, að eitt af kúluhúsunum eftir Einar stendur einmitt á vesturbakka Ytri-Rangár, skammt norðan brúarinnar sem við smíðuðum saman sumarið 1960. Þekktastur er Einar á síðari árum fyrir samstarf sitt við myndlistarmanninn Ólaf Elíasson, en þeir unnu saman við hönnun tónlistarhússins „Hörpu“. Hefur það glæsilega hús hlotið margvíslegar viðurkenningar og verðlaun á alþjóðavettvangi byggingarlistar og arkitektúrs.

Við tjaldfélagarnir, Sigfús Ólafsson og ég, lentum í þeim verkþætti sem náði allt frá vori og fram undir haust, sem var að beygja allar járnlykkjur sem héldu saman burðarbitum brúarinnar. Þessar lykkjur voru líklega nokkur þúsund talsins og beygðar í ferhyrninga sem skyldu passa nákvæmlega í timburmót bitanna. Þeir voru mjóstir á miðju hverju hafi, en sverastir og dýpstir yfir hverjum stólpa, að landstöplunum meðtöldum. Þetta var talsvert nákvæmnisverk. Hver lykkja var teiknuð með nákvæmum málum í sentímetrum. Fyrst var hver steyputeins-bútur klipptur í rétta lengd, síðan var búturinn beygður á sérhönnuðu beygjuborði, með handafli, í nákvæmlega rétta lengd og breidd. Hver lykkja var númeruð og merkt, síðan hengd upp á sinn stað á timbur-trönum.

Járnavinnan var ekkert hreinlætisverk. Maður kom í vinnuna á mánudagsmorgni, sæmilega til fara og eftir fyrsta vinnudaginn var maður orðinn útataður úr ryði og óþverra sem járnabindingunum fylgdi.

Yfirmaður okkar strákanna í járnavinnunni var kallaður „járnameistari“. Hann var maður á efri árum, þrælvanur í brúarvinnu og járnabindingum. Á hverjum morgni komu allir strákarnir í járna-deildinni saman í sérstökum vinnuskúr, til að „spekúlera“

○ 19

um verkefni dagsins, finna réttar vinnutekningar og skipuleggja það sem framundan var þann daginn.

Járnameistarinn okkar var nokkuð gefinn fyrir sopann, og eftir eitt af fyrstu löngu helgarfríum sumarsins, mætti meistarinn ekki til vinnu og kom ekkert aftur, það sem eftir var sumarsins. Við Sigfús sátum því uppi með alla ábyrgð á lykkju-beygingum, í alla nýju burðarbitana og brúargólfið. Ásamt með lykkjusmíðinni voru fleiri strákar í járna-deildinni, þeir sáu um að beygja og smíða með rafknúnum vélum eftir teikningum öll sveru steypujárnin sem lykkjurnar skyldu halda saman í bitum og gólfi brúarinnar. Þegar leið að hausti, voru öll steypumót fyrir bita og gólf tilbúin og var þá byrjað að binda saman lykkjur og burðarjárn brúarinnar. Þá urðu allar lykkjur að passa upp á millímetra niður í mótin og var ekki laust við að við „lykkju-meistararnir“ værum nokkuð kvíðnir fyrir því hvort og hvernig þetta myndi allt saman ganga upp.

Allt fór þetta vel og að lokinni allri trésmíði og járnavinnu kom að því að steypa nýju brúna. Fór sú steypuvinna fram síðustu vikur sumarsins og var unnin í vaktavinnu, á þrískiptum 8 tíma vöktum.

Steypuvinnan stóð í um tvær vikur. Að henni lokinni fórum við skólastrákarnir flestir í áframhaldandi nám í okkar skólum en brúarsmiðirnir héldu áfram og tóku nú til við slá frá nýju brúnni sem nú tók að birtast í öllum sínum glæsileika þegar mótatimbrið var tekið utan af og undan brúnni. Ýmislegt var sér til gamans gert þetta sumar 1960, á meðan brúarsmíðin stóð yfir. Eftirminnileg er verslunarmannahelgin, en um þá helgi fór allur brúarvinnuflokkurinn í skemmtiferð á tveimur rútubílum inn í Þórsmörk, sem á þessum árum var helsti samkomustaður stórhátíða um þessa löngu helgi. Nokkrir okkar strákanna fóru á Skarphéðinsmótið í íþróttum sem haldið var vestur við Þjórsártún á þessum árum. Um haustið fóru sumir strákarnir á réttarball að Brúarlundi í Landssveit. Þar spilaði sá frægi KK-sextett og söngvarar voru Ragnar Bjarnson og Ellý Vilhjálms. Ógleymanleg upplifun!

Brúin yfir Ytri-Rangá hjá Hellu er enn þann dag í dag hið reisulegasta mannvirki. Lætur þó ekki mikið yfir sér. Hefur staðið af sér alla þá miklu og stóru jarðskjálfta sem orðið hafa á Suðurlandi frá sumrinu 1960. Er ekki laust við að undirritaður geti sagt með nokkru stolti, þegar leiðin liggur austur í Rangárþing: „Þessa brú smíðaði ég“.

Saman tekið á áliðnum vetri 2020. Í tilefni af 60 ára afmæli Rangár-brúar.

Njáll Sigurðsson.

20 ○

Rangárþing ytra

Frá Unglingamóti HSK. F.v. Olgeir Otri Engilbertsson, Martin Patryk Srichakham, Helgi S. Haraldsson, Goði Gnýr Guðjónsson, Sindri Freyr Seim Sigurðsson, Árbjörg Sunna Markúsdóttir ásamt Ástþóri Jóni Ragnheiðarsyni þjálfara.

Frábær árangur Garps/Heklu í frjálsíþróttum

S

umarið í frjálsíþróttum var glæsilegt í Rangárþingi ytra.

Eftir farsælt samstarf yfir vetrartímann héldu Ungmennafélagið Hekla og Íþróttafélagið Garpur áfram úti sameiginlegu starfi og keppnisliði yfir sumarið og kepptu undir merkjum Garps/Heklu á héraðsmótum HSK. Iðkendur sumarsins voru um 60 talsins í 3 mismunandi aldurshópum og var stigið mikið framfaraskref með því að bjóða einnig upp á æfingar fyrir framhaldsskólakrakka. Það er af miklu að taka þegar að kemur að árangri sumarsins en keppendur Garps/ Heklu unnu til tuga verðlauna og þar af 15 íslandsmeistaratitla. En Íslandsmeistarar Garps/Heklu sumarið 2020 voru þau Helga Fjóla Erlendsdóttir, Veigar Þór Víðisson, Kristófer Árni Jónsson, Rökkvi Þeyr Guðjónsson, Kristinn Viðar Eyjólfsson, Árbjörg Sunna Markúsdóttir, Martin Patryk Srichakcham, Sindri Freyr Seim Sigurðsson og Goði Gnýr Guðjónsson.

Þá er einnig mikill fjöldi iðkenda Garps/Heklu í fremstu röð í sínum greinum á landsvísu og liggur fyrir að hér er ekki bara um að ræða efnilega krakka, heldur efnilega íþróttamenn, afreksmenn framtíðarinnar og afreksmenn dagsins í dag. Það verður að teljast merkilegt, sérstaklega í ljósi þess að iðkendur Garps/Heklu æfa ekki á jafningjagrundvelli miðað við önnur lið, enda íþróttavöllurinn á Hellu barn síns tíma og yrði árangurinn án efa en glæsilegri með tilkomu betri aðstöðu fyrir frjálsíþróttir á Hellu.

Vetrarstarfið hefur þá einnig gengið vel og eru frjálsar íþróttir núna stöðug grein með kjarna iðkendafjölda í kringum 60, sem æfa af krafti allan ársins hring. Ástþór Jón Ragnheiðarson Þjálfari Garps/Heklu

Meistaraflokkur KFR spilaði í 4. deild síðastliðið sumar

Á

rangur liðsins var góður þrátt fyrir að hafa lent í erfiðum riðli, þá hafnaði KFR í öðru sæti og fór því í úrslitakeppni 4. deildar, þar sem liðið var slegið út af KFS frá Vestmannaeyjum eftir tvo hörkuleiki.

Um þjálfun liðsins sáu Ellert Geir Ingvason og Hjörvar Sigurðsson. Liðið var að nær öllu leiti skipað heimamönnum. Það sýndi mikinn baráttuvilja og frábæra liðsheild, ungir leikmenn úr 2. og 3. flokki sem fengu tækifæri nýttu þau vel og sýndu að framtíð KFR er björt.

Markahæsti leikmaður tímabilsins var Aron Daníel Arnalds með 20 mörk, en hann sló markamet Reynis Björgvinssonar sem skoraði 17 mörk tímabilið 2011.

Liðið er að hefja undirbúning fyrir næsta tímabil og vonum við að geti bætt árangur síðasta sumars.

Meistaraflokkur KFR vill þakka öllum þeim sem stutt hafa liðið í gegnum árin, en sá stuðningur er liðinu gríðarlega mikilvægur og ber að þakka hann sérstaklega.

○ 21

Fréttabréf | Desember 2020

Íþróttamiðstöðin á Hellu Vetraropnun 26. ágúst - 24. maí Mánudaga til föstudaga kl. 6:30 - 21:00 Laugardaga og sunnudaga kl. 12:00 - 18:00

Endurnýjaður samstarfssamningur við KFR

Á Guðmundur Jónasson formaður Umf. Heklu og Ágúst Sigurðsson, sveitarstjóri Rangárþings ytra, undirrituðu samninginn.

Endurnýjaður samstarfssamningur við Umf. Heklu

Á

dögunum var endurnýjaður samstarfssamningur við Ungmennafélagið Heklu. Ungmennafélagið var stofnað þann 26. júlí 1908 og er með elstu Ungmennafélögum landsins. Félagið heldur úti fjölbreyttum æfingum fyrir yngri aldurshópa og má þar nefna frjálsar íþróttir, línuskauta, körfubolta, tækwondo, fimleika og blak svo eitthvað sé nefnt. félagsins hefur leikið á Íslandsmóti.

Samningnum er ætlað að efla samstarf milli sveitarfélagsins Rangárþings ytra og Umf Heklu. Meginmarkmið er að viðhalda öflugu og fjölbreyttu íþrótta- og tómstundastarfi fyrir grunnskólabörn í sveitarfélaginu og treysta starfsemi Umf. Heklu.

Iðkendur hjá Umf. Heklu í Rangárþingi ytra á aldrinum 18 ára og yngri erum um 160.

Samningurinn hljóðar uppá árlega greiðslu til Umf. Heklu að upphæð 2.750.000 kr auk allrar aðstöðu sem félagið þarf til íþróttaiðkunar í samráði við forstöðumann íþróttamiðstöðvar.

Samningurinn tekur við af eldri samning sem rann út í lok árs 2019.

Viðbygging við íþróttahúsið sem hýsir m.a. áhaldageymslu hefur elft starfsemi Umf. Heklu sem og auka salur sem þar er. Það voru þeir Guðmundur Jónasson formaður Ungmennafélagsins Heklu og Ágúst Sigurðsson sveitarstjóri Rangárþings ytra sem undirrituðu samninginn.

dögunum var endurnýjaður samstarfssamningur við Knattspyrnufélag Rangæinga (KFR). KFR var stofnað 1997 og hefur það að markmiði að styrkja möguleika til knattspyrnuiðkunar í Rangárvallasýslu. Félagið heldur út æfingum fyrir yngri flokka auk þess sem meistaraflokkur félagsins hefur leikið á Íslandsmóti.

Samningnum er ætlað að efla samstarf milli sveitarstjórnar Rangárþings ytra og KFR og tryggja öflugt íþróttastarf fyrir börn og unglinga í sveitarfélaginu. Samningnum er ætlað að tryggja enn frekar starfsemi KFR enda er sveitarstjórn þeirrar skoðunar að það sinni öflugu og viðurkenndu forvarnarstarfi.

Samningurinn er árangurstengdur eftir fjölda virkra iðkenda í Rangárþingi ytra og geta því árlegar greiðslur orðið á bilinu 2.150.000 – 3.000.000 kr. KFR fær einnig aðgang að öllum íþróttamannvirkjum sveitarfélagsins fyrir deild sína í samráði við forstöðumann íþróttamannvirkja sveitarfélagins. Samningurinn tekur við af eldri samning sem rann út í lok árs 2018.

Það voru þau Ágúst Sigurðsson sveitarstjóri Rangárþings ytra og Tinna Erlingsdóttir formaður KFR sem undirrituðu samninginn.

22 ○

Rangárþing ytra

Flughátíðin allt sem flýgur F

lughátíðin er fyrir löngu orðinn árlegur viðburður á Hellu sem Flugmálafélag Íslands stendur fyrir. Hátíðin hefur vaxið jafnt og þétt undanfarin ár og er fyrir marga ómissandi hluti af sumrinu. Á hátíðinni gefst gestum tækifæri á að kynnast fluginu með einstökum hætti því óhætt er að segja að þar fer fram samfelld

flugsýning frá föstudegi til sunnudags. Þar er hægt að skoða vélarnar, sitja við flugbrautina og fylgst með allskonar loftförum.

Hápunktur hátíðarinnar í ár var án nokkurs vafa Loftbelgurinn sem sveif yfir svæðinu og voru einhverjir svo heppnir að fá að fara í flug. Það er óhætt að segja að hann hafi svo sannarlega haft yfir sér ævintýralegan blæ.

○ 23

Fréttabréf | Desember 2020

Enduro fyrir alla að Hellum í Landsveit, Rangárþingi ytra.

Enduro fyrir alla

L

augardaginn 12. september var keppnin Enduro fyrir alla haldin í annað skipti, í þetta sinn að Hellum, Landsveit, Rangárþingi ytra.

Keppnin snýst um að keppendur á svokölluðum Enduromótorhjólum ljúki samtals 80 km torfærubraut á sem styðstum tíma. Það gefur augaleið að þetta er ekki auðvelt verk, þar sem þetta reynir ekki bara á færni ökumanna undir stýri, heldur þol og styrk þeirra ásamt áreiðanleika mótorhjólsins. Þegar keppnin hefst standa allir keppendur 10 metrum frá sínu hjóli. Svo er ræst og þá taka þeir á sprett að hjólunum, setja þau í gang og bruna af stað í einni kös gegnum flöskuháls sem leiðir þá að lokum inn á braut. Þegar keppni er hafin kemst fljótt

S

uðurlandsdeildin í hestaíþróttum mun fara fram í fimmta skiptið í Rangárhöllinni á Hellu eftir áramót.

Deildin er eftirsóttasta og fjölmennasta deild landsins í greininni.

Deildin samanstendur af 14 liðum sem í sitja 84 knapar.

Keppnin fer fram á fjórum þriðjudagskvöldum þar sem keppt er í einni grein á hverju kvöldi (fjórgangur, fimm-

taktur á hana þannig það líða aðeins nokkrar sekúndur milli þess sem nýr keppandi kemur brunandi í gegnum tímatökuhliðið. Þar geta áhorfendur svo stillt sér upp og hvatt keppendur áfram.

Hasarinn getur orðið mikill og er þetta því mikið sjónarspil fyrir unga sem aldna.

Fyrsta umferð ársins var haldin 15. Ágúst á Jaðri þar sem 65 keppendur hófu keppni. Önnur umferð var haldin 12. September síðastliðinn með 117 keppendur. Áhugi á Enduro íþróttinni hefur aukist töluvert í sumar og þess má geta, að yfir 50% keppenda hafa aldrei keppt áður í íþróttinni. Aðstandendur Enduro fyrir alla eru því mjög bjartsýnir á framtíð íþróttarinnar.

gangur og parafimi) að undanskildu lokakvöldinu þar sem keppt er í tveimur, tölti og skeiði.

Sérstaða deildarinnar er sú að hún er eingöngu liðakeppni og hvert lið samanstendur af 3 atvinnumönnum og 3 áhugamönnum.

Deildin hefst þriðjudagskvöldið 2. febrúar.

24 ○

Rangárþing ytra

F.v. Jakob Svavar Sigurðsson og Guðmundur M. Viðarsson taka við Sleipnisbikarnum af Gunnari Þorgeirssyni formanni Bændasamtaka Íslands.

Vel heppnuð Landssýning kynbótahrossa

L

andssýning kynbótahrossa fór fram á Rangárbökkum við Hellu í blíðskaparveðri á laugardaginn 27. júní. Viðburðurinn var vel sóttur, en rúmlega 1200 manns komu á staðinn og góð stemmning myndaðist í brekkunni. Einnig var boðið upp á beint streymi með lýsingum á íslensku, ensku og þýsku frá vefsíðu Eiðfaxa, sem fjöldi hestaáhugamanna frá 20 mismunandi löndum nýttu sér. Félag hrossabænda, Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins og Horses of Iceland, í samstarfi við Rangárbakka, þjóðaleikvang íslenska hestsins, stóðu fyrir viðburðinum. Á sýningunni komu 80 bestu hross landsins fram, eða tíu hæst dæmdu kynbótahrossin úr öllum aldursflokkum hryssna og stóðhesta. Einnig voru stóðhestar með afkvæmaverðlaun heiðraðir og hlaut Skýr frá Skálakoti Sleipnisbikarinn eftirsótta, sem er hæsta viðurkenning sem hægt er að hljóta í íslenskri hrossarækt. „Sýningin tókst mjög vel og það var mjög góð mæting.

Rangárvellir skörtuðu sínu fegursta. Það var gott veður og hlýtt og þægilegt að vera þar. Hrossin voru frábær, enda ekki við neinu öðru að búast. Þetta voru gæðingar í röðum,“ segir Þorvaldur Kristjánsson, ráðunautur í hrossarækt, kynbótadómari og einn skipuleggjanda Landssýningarinnar. „Það var lagt upp með að heiðra og kynna vel tíu efstu hross í hverjum flokki og það var flott mæting, rúmlega 90% hrossa kom. Ég vil þakka eigendum þeirra fyrir komuna því svona sýning stendur auðvitað og fellur með þeim.“ Landssýningin var að hluta til haldin vegna þess að Landsmóti, sem átti að halda á Hellu í sumar, var frestað til ársins 2022. Reynslan af sýningunni á laugardaginn sýnir að það sé grundvöllur fyrir því að halda svona viðburð aftur. „Dagurinn gekk upp. Það var vel mætt og mikið horft á netinu,“ segir Þorvaldur. „Það er klárt mál að það er hægt að setja svona sýningu upp á milli Landsmóta þannig að eigendur með afkvæmahesta eigi meiri möguleika með sína hópa. Það má þróa þennan dag til framtíðar með fleiri atriði.“

Fréttabréf | Desember 2020

○ 25

Sprenging í byggingu íbúða á Hellu

Á

síðustu tveimur árum hefur orðið sprenging í byggingu íbúða á Hellu. Ástandið var orðið þannig að gríðarleg eftirspurn skapaðist eftir þeim íbúðum sem settar voru á sölu og varð vart við skort á framboði snemma á árinu 2017. Fólk sem hugði sér til hreyfings og ætlaði að minnka við sig, selja stóra húsið sitt og fá sér minni íbúð, gat það ekki, þar sem skortur var á minni íbúðum. Því var ekki um eðlilega endurnýjun að ræða ásamt því að nýtt fólk fann sér heldur ekki stað til að búa á.

Verktakar sáu sér leik á borði og með samstilltu átaki þeirra og sveitarfélagsins , var byrjað á byggingum 80-90 m² íbúða í raðhúsum á Öldusvæðinu svokallaða, rétt fyrir neðan flugvöllinn á Hellu. Í dag er þegar búið að byggja 8 íbúðir við Sandöldu, 11 íbúðir við Skyggnisöldu og 12 íbúðir við Snjóöldu og er þá ekki talið þær íbúðir sem ekki tengjast þessu átaki. Sveitarfélagið hefur keypt 6 íbúðir af þessum rúmlega 30 íbúðum undir félagslega þjónustu sína og eru aðrar íbúðir seldar eða komnar í almenna útleigu. Jafnframt var lokið byggingu á fjögurra íbúða raðhúsi við Guðrúnartún við dvalarheimilið Lund fyrir eldri íbúa samfélagsins.

Nú, þegar þetta er skrifað, er búið að úthluta 7 lóðum á Öldusvæðinu til viðbótar undir a.m.k. 27 íbúðir og eru verktakar í startholunum að hefja framkvæmdir. Það er stefna skipulagsyfirvalda að byrja ekki úthlutun á nýju svæði fyrr en a.m.k. 60

Ný slökkvistöð tekin í notkun á Hellu!

B

runavarnir Rangárvallasýslu hafa nú fært sig í nýtt og glæsilegt húsnæði að Dynskálum 49. Húsnæðið er 400 fm og leysir af hólmi 120 fm húsnæði sem Brunavarnir hafa notast við frá 1969.

Nýja aðstaðan uppfyllir allar nútíma kröfur til slökkvistöðva og þar er m.a. fyrirtaks búningsaðstaða, salur til námskeiðahalds og stórt útisvæði sem hentar vel fyrir minni æfingar. Húsið var keypt nýtt af B. Sverrissyni ehf og var það Trésmiðja Ingólfs sem innréttaði en eftirlit með verkinu hafði Ólafur Rúnarsson. Bygging húsnæðisins og framkvæmdin öll hefur gengið í heildina mjög vel og hefur verkið staðist kostnaðar- og tímaáætlanir með glæsibrag. Það má með sanni segja að hin nýja slökkvistöð auki til mikilla muna öryggi íbúa og gesta í Rangárþingi og sannarlega ástæða til að gleðjast. Formleg opnun og opið hús verður þó látið bíða betri tíma í ljósi aðstæðna í samfélaginu.

% núverandi svæðis er þegar orðið byggt og er því ekki langt að bíða að farið verði að úthluta lóðum í götunum Kjarröldu, Lyngöldu, Melöldu og Móöldu, en þar er gert ráð fyrir 65 – 80 íbúðum í mismundandi útgáfum einbýlis-, par- eða raðhúsa.

26 ○

Rangárþing ytra

FISKÁS 10 ára!

Þ

að er frábær þjónusta að eiga möguleika á því að versla ferskan fisk alla daga vikunnar fyrir íbúa hafnlauss sveitarfélags. FISKÁS á Hellu fagnar 10 ára afmæli á þessu ári og hefur fest sig í sessi á Hellu sem framúrskarandi fiskverkun og fiskbúð.

Fiskás er í dag í eigu Torfa, Olgu og Helga.

Upphaf Fiskás var að menn sáu tækifæri í því að gríðarlegt magn af fiski var að veiðast í Rangánum sem svo fór út fyrir svæðið til verkunar. Þegar hugmyndin var að gerjast komust þau á snoðir um reykofn sem fékkst keyptur og segja má að húsnæðið hafi verið byggt utanum reykofninn. Áfram þróaðist hugmyndin og fljótlega varð ljóst að til þess að hægt væri að byggja upp starfsemi þyrfti líka að vera eitthvað að gera yfir vetrartímann og því ákveðið að fara í hvítan fisk samhliða, það var þó ekki hugsunin í upphafi. En verkun á hvítum fiski leiddi af sér fiskborðið sem margir íbúar þekkja.

Mest áberandi þjónusta Fiskás við íbúa sveitarfélagsins er fiskborðið sem samanstendur af tilbúnum fiskréttum, fiskibollum, bleikjuflökum og úrvali af hvítum fiski alla virka daga allt árið um kring.

Fiskás selur fisk til fyrirtækja og einstaklinga á Suðurlandi. Í verkun hefur Fiskás þó orðið sérstöðu í flökun og beinhreinsun á

2010-2020

lax og silung en veiðimenn hvaðan af af suðurlandi hafa komið með fisk til þeirra til verkunar og má segja að sú vertíð standi yfir frá júlí og fram að jólum. Fiskás full vinnur fiskinn og getur skilað honum ferskum, reyktum eða gröfnum, vakúm pökkuðum.

Fiskás er í sífelldri vöruþróun með það að markmiði að nýta afurðirnar til hins ýtrasta. Um nokkurt skeið hefur verið boðið uppá bleikju- og laxaborgara sem eru skemmtileg tilbreyting frá hinum almennu hamborgurum. Einnig er nú á lokastigum í undirbúningi Ketó-laxa buff. Í Fiskás færðu allan þann fisk sem þú þarft. Fyrir utan þennan hefðbundna fisk fást þar reglulega frosnar risarækjur, humar, blandað sjávarfang og fleira. Alltaf er til hákarl. Einnig er fyrir jólin fyrirtaks Síld frá Djúpavogi.

Kjöt frá Sláturhúsinu á Hellu fæst einnig í versluninni og má þar finna saltað hrossakjöt ásamt úrvali af nauta- og hrossasteikum.

Nú fyrir jólin er Fiskás í fyrsta skipti með markað í Jólaþorpinu í Hafnarfirði en þar verður til sölu reyktur-, grafinn- og ferskur lax sem og laxa- og bleikjuborgarar. Hægt er að hafa samband við Fiskás og geta þeir sent fisk hvert á land sem er.

Fiskás er á Facebook, Fiskás er opið alla virka daga frá kl. 10-17.

○ 27

Fréttabréf | Desember 2020

Hellisbúinn

Í

Hrólfstaðahelli í Landsveit hafa Eiður Kristinsson og Anna Björg Stefánsdóttir komið sér upp aðstöðu til kjötvinnslu þar sem þau fullvinna vörur að mestu úr eigin ræktun. Þar hafa þau framleitt ferskt, reykt og grafið lamba- og hrossakjöt síðustu átta ár. Þeirra sérstaða felst í hangikjöti, hrossabjúgum og hrossasaltkjöti. Ásamt því framleiða þau reykta og grafna lamba- og hrossavöðva.

Framleiðsla og sala hefur gengið mjög vel undanfarin ár og einfaldlega selst allt sem framleitt er.

Vörurnar selja þau beint frá býli og á jólamörkuðum á Höfuðborgarsvæðinu.

Til þess að nálgast vörur Hellisbúans er best að hafa samband í síma 861 2290/894 0590 á netfanginu hellir@hellir.is eða í gegnum Facebook-síðuna www.facebook.com/hellisbuinn.

28 ○

Rangárþing ytra

Villt og alið

Þ

eir Haraldur Gunnar Helgason og Guðmar Tómasson reka saman kjötvinnsluna Villt og alið á Hellu.

Vinnslan hóf starfsemi sína um Töðugjöld 2018. Hjá Villt og alið er ávallt til frábært úrval af kjöti hvort sem það er lamb, svín, hross, hreindýr, kjúklingur eða gæs þá leynist það í hinum ýmsu útgáfum í kjötborðinu eða frystinum. Það er virkilega flott úrval af kryddum og sósum sem og hinum vinsælu pylsum frá Tariello sem framleiddar eru í Þykkvabæ.

Kjötvinnsla fyrir einstaklinga er alltaf að verða umfangsmeiri og er það þá svín, hross, lamb og hreindýr.

Fyrir jól og áramót fer ýmiss sérframleiðsla í gang s.s. fylltar kalkúnabringur og fleira.

Kíktu við í Villt og alið og kannaðu úrvalið!

Opið er alla virka daga frá kl. 10:00 – 18:00 (lokað í hádeginu) og 11:00-14:00 á laugardögum. Villt og alið eru á Facebook/villtogalid.is

Fréttabréf | Desember 2020

Sjúkraþjálfun Rangárþings

Þ

ann 1. september fluttist Sjúkraþjálfun Rangárþings frá Lundi í Miðjuna á Hellu. Það er Hjördís Guðrún Brynjarsdóttir sem á og rekur Sjúkraþjálfun Rangárþings en hún hóf starfsemi í Hvolsvelli 2009-2011 flutti þá á Lund og nú í Miðjuna. Þeir sem leita til sjúkraþjálfara gera það eftir að hafa fengið beiðni frá lækni.

Hvað er sjúkraþjálfun?

Sjúkraþjálfarar greina og meðhöndla hreyfitruflanir og orsakir þeirra, hjá fólki sem er allt frá því að vera rúmliggjandi á sjúkrahúsum til þess að vera keppnisfólk í íþróttum. Þar að auki fást sjúkraþjálfarar við að koma í veg fyrir eða draga úr afleiðingum áverka, álagseinkenna, sjúkdóma og lífsstíls sem með truflun á hreyfingu geta raskað lífi einstaklingsins. Þjónusta Sjúkraþjálfunar Rangárþings er mjög eftirsótt og yfirleitt er smá biðlisti.

Hægt er að finna ýmsan fróðleik á síðu Sjúkraþjálfarafélagsins www.physio.is Hægt er að hafa samband í s: 783 6868 eða sjukrathjalfari@ simnet.is Sjúkraþjálfun Rangárþings er einnig á Facebook.

○ 29

30 ○

Rangárþing ytra

Sveitarfélagið Suðurland

Í

viðhorfskönnun sem Zenter rannsóknir gerðu meðal íbúa þeirra fimm sveitarfélaga sem eiga aðild að „Sveitarfélaginu Suðurlandi“ reyndust 69% þeirra sem tóku afstöðu hlynnt því að sveitarfélögin taki upp formlegar sameiningarviðræður sem enda með íbúakosningu, en um 16% andvíg. Í fjórum sveitarfélaganna er meirihluti svarenda fylgjandi viðræðum, en meðal íbúa Ásahrepps er nánast jöfn skipting á milli þeirra sem eru hlynntir og þeirra sem

eru andvígir. Þátttakendur í könnuninni voru 877, eða um 20% íbúa svæðisins 18 ára og eldri.

Megintilgangur könnunarinnar var að kanna viðhorf íbúa til þess að sveitarfélögin fimm hefji formlegar viðræður sem endi með því að íbúar greiði atkvæði um tillögu um sameiningu. Hæst er hlutfall þeirra sem segjast mjög eða frekar hlynntir áframhaldandi viðræðum í Mýrdalshreppi (76%) en lægst í Ásahreppi (41%).

Spurning: Hversu hlynnt(ur) eða andvíg(ur) ertu því að Ásahreppur, Rangárþing ytra, Rangárþing eystra, Mýrdalshreppur og Skaftárhreppur taki upp formlegar sameiningarviðræður sem myndu enda með íbúakosningu?

Svör:

Mjög hlynnt(ur)

Frekar hlynnt(ur)

Hvorki né

Frekar andvíg(ur)

Mjög andvíg(ur)

Ásahreppur

9%

32%

17%

31%

12%

Rangárþing ytra

40%

24%

15%

9%

12%

Rangárþing eystra

40%

32%

18%

4%

7%

Mýrdalshreppur

34%

42%

12%

9%

2%

Skraftárhreppur

34%

41%

17%

2%

5%

Viðhorf íbúa til þess að sameinast öðrum sveitarfélögum Þegar spurt var um viðhorf til sameiningar þess sveitarfélags sem svarendur eru búsettir í reyndust íbúar Skaftárhrepps jákvæðastir fyrir sameiningu, en 73% svarenda í hreppnum sögðust mjög eða frekar hlynntir sameiningu við annað eða

önnur sveitarfélög. Í Rangárþingi ytra og í Mýrdalshreppi var hlutfallið 62% en í Rangárþingi eystra var það 56%. Í Ásahreppi segjast 61% svarenda vera frekar eða mjög andvígir sameiningu og aðeins um 21% mjög eða frekar hlynntir.

Spurning: Hversu hlynnt(ur) eða andvíg(ur) ertu því að sveitarfélagið þitt sameinist öðru sveitarfélagi eða sveitarfélögum?

Svör:

Mjög hlynnt(ur)

Frekar hlynnt(ur)

Hvorki né

Frekar andvíg(ur)

Mjög andvíg(ur)

Ásahreppur

5%

16%

18%

35%

26%

Rangárþing ytra

31%

31%

24%

6%

9%

Rangárþing eystra

29%

27%

28%

7%

9%

Mýrdalshreppur

24%

38%

19%

16%

3%

Skraftárhreppur

32%

41%

9%

8%

10%

○ 31

Fréttabréf | Desember 2020

Konur voru marktækt jákvæðari fyrir sameiningu en karlmenn, en 61% þeirra sögðust frekar eða mjög hlynntar sameiningu á móti 57% karla. Hlutfall karla sem sögðust andvígir sameiningu er 22% en 16% kvenna sögðust mjög eða frekar andvígar sameiningu. Þekking á verkefninu „Sveitarfélagið Suðurland“ Í könnuninni voru svarendur m.a. spurðir hvort þeir hefðu kynnt sér verkefnið „Sveitarfélagið Suðurland“ og reyndust 42% svar-

enda hafa gert það með einum eða öðrum hætti. Þeir sem höfðu kynnt sér verkefnið voru marktækt hlynntari því að sameinast öðru sveitarfélagi eða sveitarfélögum en þeir sem ekki höfðu kynnt sér verkefnið. Af þeim sem það höfðu gert voru 72% mjög eða frekar hlynntir sameiningu en 49% þeirra sem ekki höfðu kynnt sér verkefnið. Einn af hverjum fimm sem höfðu ekki kynnt sér verkefnið var andvígur en um einn af hverjum sex sem höfðu kynnt sér verkefnið.

Skýrslu Zenter rannsókna má nálgast hér.

Lagt til að kosið verði um sameiningartillögu á næsta ári Verkefnishópur ,,Sveitarfélagsins Suðurlands“ hefur lagt til við sveitarstjórnir Ásahrepps, Rangárþings eystra, Rangárþings ytra, Mýrdalshrepps og Skaftárhrepps að hafnar verði formlegar sameiningarviðræður sem lýkur með því að íbúar kjósa um sameiningu sveitarfélaganna á næsta ári. Sveitarstjórnirnar munu fjalla um tillöguna á fundum sínum í desember og taka endanlega ákvörðun.

Verkefnið Sveitarfélagið Suðurland hófst í desember 2019 með það að markmiði að leggja mat á það hvort hag íbúa sveitarfélaganna sé betur borgið í sameinuðu sveitarfélagi en í núverandi sveitarfélagaskipan. Til að svara þeirri spurningu var lagt mat á áhrif mögulegrar sameiningar á rekstur sveitarfélaganna, þjónustu, fjármál, gjaldtöku, skattlagningu og fleira sem varðar starfsemi sveitarfélaganna. Skipaðir voru starfshópar til að kortleggja stöðu,

tækifæri, áskoranir og mögulega framtíðarsýn í málaflokkum. Einnig var leitað eftir sjónarmiðum íbúa á opnum íbúafundum og í könnun á viðhorfi þeirra til sameiningar.

Upplýsingar um verkefnið má finna á svsudurland.is Niðurstöður umræðna á íbúafundum og svör í viðhorfskönnun gefa vísbendingar um að vilji íbúanna sé að málið verði skoðað betur og þeim gefinn kostur á að kjósa um sameiningu þessara fimm sveitarfélaga.

Samþykki íbúar tillöguna verður til landstærsta sveitarfélag Íslands og þar af leiðandi stærsta skipulagsumdæmi landsins. Innan marka sveitarfélagsins yrði stór hluti hálendisins, Vatnajökulsþjóðgarður, merkar náttúruminjar og margir af helstu ferðamannastöðum landsins. Íbúar sveitarfélagsins yrðu um 5400.

32 ○

Rangárþing ytra

Rangárþing ytra er heilsueflandi samfélag Hvað er heilsueflandi samfélag?

Heilsueflandi samfélag er heildræn nálgun sem Embætti landlæknis vinnur að í samstarfi og samráði við sveitarfélög, opinberar stofnanir, frjáls félagasamtök o.fl.

Meginmarkmið Heilsueflandi samfélags er að styðja samfélög í að skapa umhverfi og aðstæður sem stuðla að heilbrigðum lifnaðarháttum, heilsu og vellíðan allra íbúa.

Rangárþing ytra varð heilsueflandi samfélag 24. júní s.l. þegar samningar voru undirritaðir með landlækni. Síðan þá hefur stýrihópur verkefnisins staðið fyrir mánaðarlegum viðburðum en í júlí og ágúst var í gangi ratleikur, lýðheilsugöngur í september, hvatt til hreyfingar í október og nú síðast í nóvember var fyrirlestur með Sölva Tryggvasyni.

Sigurvegarar ratleiksins sem fram fór í sumar fengu glæsilegar töskur fullar af frisbígolf diskum.

Heilsuefling eldri aldurshópa Frá því að Rangárþing ytra varð heilsueflandi samfélag hefur verið boðið uppá heilsueflingu eldri aldurshópa undir hand-

leiðslu Anítu Þorgerðar Tryggvadóttur íþrótta- og heilsufræðings. Þátttaka er án endurgjalds og gefur eldri einstaklingum kost á að koma saman og eiga góðar stundir. Þjálfunin fer fram í íþróttamiðstöðinni á Hellu ásamt heilsubótargöngum utandyra.

Heilsuefling eldri aldurshópa verður áfram í gangi á nýju ári.

Býrð þú yfir heilsueflandi hugmynd?

Stýrihópur um heilsueflandi samfélag er alltaf opinn fyrir hugmyndum hvort sem það eru viðburðir, verkefni eða annað sem sveitarfélagið getur unnið að til þess að vinna að markmiðum verkefnisins og stuðla að heilbrigðum lifnaðarháttum, heilsu og vellíðan allra íbúa.

Hugmyndir sendist á ry@ry.is merkt „heilsueflandi hugmynd“.

Bændur græða landið

Þ

að er mikill kraftur í bændum í Holta-og Landsveit við landgræðslustörf á Landmannaafrétti þetta árið sem endranær.

Frá árinu 2004 hafa bændur borið tilbúinn áburð á um 3.635 hektara lands til gróðurstyrkingar þar sem endurborið er á sum svæðin og nýjum svæðum bætt við árlega og telur uppgræðslusvæðið um 800 hektara. Kjötmjöl hefur verið borið á síðastliðin haust á 12 hektara, sáð hefur verið grasfræi í 126 ha með undraverðum árangri auk þess sem gömlum heyrúllum hefur verið

Hluti þeirra bænda sem tók þátt í áburðardreifingu 2020.

dreift. Vegna mikils áhuga heimamanna setti Landgræðslan í gang tilraun árið 2018 inn við Valafell á Landmannaafrétti um hvaða áburðartegund af tilbúnum áburði sé heppilegust til uppgræðslu í úthaga og verður fróðlegt að sjá niðurstöður þeirrar tilraunar er fram líða stundir. Í síðustu viku fór flokkur vaskra bænda í uppgræðsluferð inn á afrétt og tók Guðlaug Berglind Guðgeirsdóttir nokkrar myndir við það tækifæri.

Fréttabréf | Desember 2020

Rangárþing ytra sendir íbúum sínum og öllum landsmönnum kærar jólakveðjur og farsældar á komandi ári.

○ 33

Desember 2020