50VitaalPlus november 2021

VitaalPlus 50 JAARGANG 7 —

E D I T I E 4-5 — N O V E M B E R — 2 0 2 1

CULINAIR

Kwetsbaar In 2019 werden we met onze neus op een nieuwe werkelijkheid gedrukt. De CO2-uitstoot en de bodemvervuiling met PFAS gingen ons voor de voeten lopen in ons streven meer en sneller te bouwen.

Althans, nadat enkele oplettenden via de rechter de overheid erop moesten wijzen niet zomaar ongestoord door te kunnen gaan met het negeren van ons milieu. Even pijn, maar beter voor later.

Waren we net aan 2020 begonnen of de coronapandemie brak uit.

Het ‘griepje’ heeft ons flink beziggehouden en met name afgehouden van de dingen die we heel normaal vonden. We zijn er nog steeds niet vanaf, maar de situatie lijkt onder controle door de getroffen maatregelen. Veel pijn, maar beter voor later.

In het begin van 2021 liet de natuur ons schrikken met regenval die op zich niet verontrustend was, maar in het verkeerde jaargetijde plaatsvond. Een ware ramp, nu niet heel ver weg maar net over de grenzen met onze buren en in ons eigen Limburg. Gelukkig toonde de waterramp aan dat de maatregelen – getroffen na de overstromingen van de jaren ’90 – effectief zijn. Dus doorgaan, pijnlijke maatregelen, maar beter voor later.

Op heel ander gebied, waar velen zich mogelijk minder druk om maken, maar daarom nog niet minder ernstig zijn de haarscheurtjes die enkele lidstaten van de EU laten ontstaan in de Europese samen­ werking. Van het steeds verder aantasten van de journalistieke (grond)rechten tot het leggen van een bom onder de Europese gedachte door de hoogste rechter van Polen. Geldt hier misschien: ingrijpen en de leden van de EU bij de les houden? Even pijn, maar beter voor later.

Maar 2021 is nog lang niet voorbij en wat iedereen nu bezighoudt is de ontwikkeling van de gasprijs, waar we met lede ogen zien dat het niet op orde hebben van onze gasvoorraad nu leidt tot onhoudbare prijsstijgingen. Er gaan stemmen op om de kraan in Groningen weer open te zetten. Overigens zou daar geen probleem mee zijn als de reeds getroffen Groningers een aardbevingvrije nieuwe woning zouden krijgen, zo ze dat willen. (Met de opbrengst van het gas zou dit moeten kunnen, toch?) Financieel even pijn, maar beter voor later.

Zomaar een handvol situaties van de afgelopen twee jaren.

Zekerheden blijken ineens kwetsbaarheden. Of het nu de gevolgen zijn van de verwaarlozing van de natuur, onze gezondheid betreft of ontwikkelingen in de geopolitiek, we zijn kwetsbaar. Veel kwetsbaarder dan dat we gedacht hadden.

Nee, dan ons kabinet. Het demissionaire kabinet van Rutte III, verkiezingen gewonnen, weggestuurd worden door de kamer, eindeloos gedoe over poppetjes en nu gewoon weer verder. Hoezo kwetsbaar?

Jos van Gils, hoofdredacteur

Havermout laat je niet koud De koffie zoekt het hogerop Zilte zaligheden ontdekken langs de Zeeuwse kust

6

FINANCIEEL Prinsjesdag Oude wijn in nieuwe zakken Ben jij financieel voorbereid op de toekomst?

8 9 11

GEZONDHEID Dáárom is wandelen zo gezond Een van de zeven Rouwend hart

12 13 13

JURIDISCH Speciaal voor bestuurders stichtingen en verenigingen!

Kort verhaal – Gillende keukenmeid!?

15 15

KUNST & CULTUUR Van afval naar fashion design Veluws Zandsculpturenfestijn Marion Reiziger – Verbinding verbeeld De toekomst van ons landschap Bonnefanten Award 2022

17 17 18 20 21

MAATSCHAPPELIJK Welverdiend pensioen bijzondere 23 dieren Party Crasher 23

MUZIEK & ENTERTAINMENT Binnenkort in de bioscoop Vitale Verbondenheid Simon & Garfunkel Crazy Little Things

24 25 25 26

VAKANTIE Rust, reinheid en regelmaat Ode aan de liefde Van der Valk, nu ook aan zee!

Fietsen door de wijngaarden van Zuidelijk Catalonië

27 27 28 30

VRIJE TIJD Albert Cossery: Grote dieven kleine dieven Pelgrimspad deel 2

33 34

WONEN Kamerplant met tropische vibes 35 Handen ineen voor waterstof 36 Watervoorraad 37

@50Vitaal @50Vitaal 50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 1

3 5

@50VitaalPlus @50VitaalPlus 2-11-2021 19:16:12

Ervaart u ongemakken tijdens of na het fietsen?

SQlab lost alles voor u op met behulp van een breed assortiment aan ergonomische producten, waaronder zadels. Benieuwd naar welk zadel geschikt is voor u?

Ga voor meer informatie naar de dichtstbijzijnde SQlab dealer of bezoek www.sqlab.nl.

BESTEL ONLINE

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 2

2-11-2021 19:16:13

CULINAIR Krokante spannende tortilla met garnalen Ingrediënten voor 4 personen 4 zachte tortilla's Ø 25 cm (kant-en-klaar) 4 eetlepels wokolie of zonnebloemolie 2 theelepels cajunkruiden of Mexicaanse kruiden 200 gram peultjes, gehalveerd 250 gram broccoli, in kleine roosjes 250 gram cocktailgarnalen 2 eetlepels sesamzaadjes of pijnboompitten Voor de dressing 3 eetlepels olijfolie of zonnebloemolie sap van een halve citroen mespuntje mosterd 1 teentje knoflook, gepeld en geperst zout en versgemalen peper Verder nodig 4 ovenvaste kommen Ø ca. 22 cm of grote soepkommen

Voorbereiding Verwarm de oven op 200°C. Bekleed de kommen met de tortilla’s zodat een randje van de tortilla oversteekt. Meng 2 eetlepels olie met de cajunkruiden. Bestrijk de tortilla’s met de kruiden­ olie en zet ze 10 minuten in het midden van de oven. Laat ze daarna afkoelen en haal ze voorzichtig uit de kommen zodat ze in vorm blijven. Als het goed is blijven de tortilla’s nu hard en wordt het zelf een soort kom.

Bereiding Verhit de rest van de olie in een wok of hapjespan. Roerbak hierin de peultjes en broccoli 5-6 minuten totdat de groenten beetgaar zijn. Schep de garnalen de laatste 2 minuten erdoor.

Rooster de sesamzaadjes of pijnboompitten goudbruin in een droge hete koekenpan. Meng de ingrediënten voor de dressing.

Vul de tortilla’s met de groenten en garnalen waardoor de knoflookvinaigrette gemengd is. Bestrooi met sesamzaadjes of pijnboompitten.

COLUMN Arjen Zeevenhooven Topkok

Havermout laat je lijf niet koud Havermout is in allerlei varianten te vinden in de supermarkt tegenwoordig. Ik weet dat het een volkoren product is, maar is het nu werkelijk zoveel gezonder dan gewoon bruinbrood? Of val je ervan af? En wat is het nu eigenlijk precies.

Simpel gezegd zijn het platgewalste, gestoomde en geplette haverkorrels. Het is echt een volkorenproduct en ja, heel gezond.

Wij kennen allemaal het verhaal van de vezels, vitaminen, mineralen (roggebroodreclame) verder zit er veel ijzer en calcium in.

Maar havermout is nog beter dan gewone volkorenproducten omdat er in havermout Bèta-glucanen zitten. Dit onderdeeltje zorgt voor extra veel vochtopname in de darmen waardoor er meer slecht cholesterol in het bloed gebonden kan worden, en dus sterk verlagen! En kijk, dat is winst!

Het nadeel is dat je er wel aardig wat van moet eten. Ongeveer 75 gram per dag, en dat zijn toch twee flinke kommen.

Havermout is natuurlijk ook gezond wanneer je geen verhoogd cholesterol hebt.

De eerdergenoemde Bèta-glucanen houden je darmflora gezond, dus kun je er prima van poepen. Het verhoogt je weerstand en houdt je bloedsuikerspiegel constant waardoor je minder snel honger hebt. Kanonnen wat een voordelen! Het is alleen jammer dat je er wel iets voor moet doen om het een beetje lekker te maken. En verder heeft het een nogal geitenwollensokkenimago.

De industrie heeft voor dat imago een oplossing bedacht door heel veel varianten havermoutachtigen op de markt te brengen met een smaakje en een kleurtje. Deze zogenoemde granolas, haverontbijtrepen, muesli en dergelijke hebben als groot nadeel dat het eerder snoep is dan een goed en voedzaam ontbijt dus als je hier wat te gretig van eet dan vliegen de kilo’s eraan.

En dat is natuurlijk nou net niet de bedoeling. Zit je met een laag cholesterol, maar passen je broeken niet meer …

Gewoon Brinta (dat is gemaakt van tarwe) of een volkoren boterham is ook goed als ontbijt hoor.

Blijft natuurlijk het nadeel dat gewoon havermout niet echt lekker is en je het liefst iets zouts toevoegt. Op zich is dit geen probleem als je het maar met mate doet. Een beetje suiker mag best.

Maar liever wat suikervrije siroop, vers fruit en wat noten (ook niet te veel).

Op de keeper beschouwd is havermout gewoon een gezond en voedzaam product en mocht je graag zelf granola willen maken kijk dan even naar het artikel ‘Granola maken’.

Groet, Arjen

Het is een lastig te bereiden gerechtje, maar oefening baart kunst!

Kcal 560 5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 3

3 2-11-2021 19:16:17

CULINAIR

Broccoli, notenbriepasta met romige tijmsaus Bereiding

Ingrediënten voor 4 personen

Verwarm de oven voor op 200°C. Verdeel de broccoli met een mesje in roosjes en de stronkjes in plakjes.

Halveer de walnoten.

Kook de pasta in ruim water met zout en olijfolie volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking beetgaar en laat de pasta goed uitlekken. Kook intussen de broccoliroosjes en in plakjes gesneden stronk 3 minuten. Giet deze af, spoel er koud water over en laat goed uitlekken. Schep de pasta in een ovenschaal. Maal er peper over en verdeel er broccoli, tijm en walnoten over.

Giet de room nu over de schotel en leg als laatste de brie in plakjes op de schotel.

Zet het gerecht 15 minuten in het midden van de oven totdat het warm is en de brie licht gesmolten is.

- 1 flinke stronk broccoli - 100 gram walnoten - 200 ml ongezoete slag- of kookroom - 400 gram pasta (penne of fusilli) - zout en versgemalen peper - 1 eetlepel olijfolie - 300 gram brie - 1 eetlepel tijm (vers of diepvries)

Goddelijk met een rucola tomatensalade met wat Aceto Balsamicoazijn en olijfolie.

Kcal 835

American gehakttulband Ingrediënten voor 4 personen - 2 eetlepels zonnebloemolie - 1 ui, gesnipperd - 1 stengel bleekselderij, gesnipperd - 600 gram half-om-half gehakt - lekkere kneepketchup uit de fles - 1 eetlepel gehaktkruiden - 1 ei, losgeklopt - 4 à 6 eetlepels paneermeel - 200 gram ontbijtspek in plakjes - cake- of tulbandvorm van 1 tot 2 liter Bereiding

heel. Kneed als laatste de gebakken ui en bleekselderijstukjes Verwarm de olie in een braadpan door het gehakt. Verwarm de en fruit hierin de ui en bleekoven voor op 180°C. Bekleed de selderij circa 3 minuten op laag bakvorm met de ontbijtspekvuur. Laat dit afkoelen. Vermeng plakjes. Vul de vorm met het ondertussen het gehakt met de gehakt en druk goed aan om ketchup, gehaktkruiden, ei en luchtbellen te voorkomen. Vouw paneermeel tot een smeuïg gehet overhangende spek erover en

4

zet de vorm in een braadslee of ovenschaal met een laagje water (au bain-marie). Bak de gehakttulband in circa 40 minuten gaar (controleer de gaarheid door met een satéprikker in het midden van het gehakt te prikken. Als er niets meer aan de prikker zit en er helder vocht aan de opper-

vlakte verschijnt, is het gerecht klaar). Neem de vorm uit de oven en giet het bakvocht voorzichtig uit de vorm voordat de gehaktrol gestort kan worden.

Lekker met gebakken aardappeltjes en salade.

Kcal 720

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 4

2-11-2021 19:16:21

CULINAIR De koffie zoekt het hogerop druk. De vraag neemt toe, de opbrengsten nemen af en de prijzen stijgen (de afgelopen jaren al fluctuerend met 30%).

Koffie is, net als wijn, een natuur- en oogstproduct, met goeie en soms minder goeie jaren, een wisselende opbrengst en vooral een sterke afhankelijkheid van weer en klimaat. En de klimaatverandering maakt het spannend.

Bij specialty coffee hebben we het gewoonlijk over het ras Arabica, de hoger groeiende koffie die eisen stelt aan de bodemgesteldheid, de temperatuur en hoeveelheid zonlicht.

Logisch voor een vruchtdragende plant. En zoals druivenplanten last kunnen hebben van een droog voorjaar of natte zomer, wordt ook de oogst van een koffieplantage voor een groot gedeelte bepaald door de weersomstandigheden. Kranten en nieuwssites schrijven er al over: de koffieproductie staat onder

In landen waar een indrukwekkende hoeveelheid regen valt maakt een beetje minder water niet direct heel veel uit. In bijvoorbeeld Centraal- en Zuid-Amerika liggen de plantages op de hellingen van de bergen, vaak omringd door tropisch regenwoud, gehuld in laaghangende wolken afgewisseld door stralende zonneschijn. In Ethiopië echter, waar de neerslaghoeveelheden per regio enorm verschillen, zijn de gevolgen al te merken. Plantages worden gaandeweg naar hoger op de berg verplaatst om de stijgende temperaturen te ontlopen en ik hoor meer over tegenvallende oogsten dan me lief is.

Wetenschappelijke studies houden het er op dat wereldwijd over vijftig tot zeventig jaar 50-60% van de koffiebonen zal verdwijnen.

Omdat iedere berg een top heeft waarboven het lastig werken wordt en koffieschaarste niet langer onmogelijk wordt geacht, is er steeds meer onderzoek naar alternatieven voor koffiebonen. Eikeltjeskoffie bestaat al jaren, maar is voor een nichemarkt. Zo kun je heel veel producten malen, in heet

water laten weken en dan koffie noemen.

Betrekkelijk recent is een laboratoriumkoffie op de markt gebracht op basis van watermeloenzaden en zonnebloempitten. Best interessant, maar er is zó veel aan toegevoegd en weggelaten om het op koffie te doen lijken dat ik onwillekeurig aan vleesvervangende producten denk die in niets op vlees lijken maar in een herkenbare vorm worden gekneed teneinde het verkoopbaar te maken.

Maar goed, het is een trend en die zet door.

Ik vind het fascinerend dat we ontwikkelingen meemaken uit sciencefictionfilms van dik dertig jaar geleden: mensen die in apocalyptische landschappen een drankje drinken dat kort daarvoor door een computer werd uitgespuwd. Ik neem even een lekkere espresso – nu kan het nog.

Frans van Rossum

KOOKTECHNIEK

Granola karamelliseren Het is niet erg ingewikkeld om granola te maken en het is echt heerlijk. Je kunt erin stoppen wat jij lekker vindt en als je oppast met de zoetigheid dan is het heel gezond.

Het is ook veel lekkerder dan de producten die je in de winkel koopt. Omdat je zelf de ingrediënten bepaalt, maak je de lekkerste granola. Het basisrecept is eenvoudig.

Zet de oven aan op 160 graden en bekleed de bakplaat met bakpapier.

200 gram havervlokken 50 gram blanke amandelen, grof gehakt 50 gram hazelnoten, grof gehakt ½ - 1 theelepel kaneelpoeder snufje zout 2 eetlepels honing 50 gram kokosolie 1 theelepel vanille-extract 30 gram rozijnen 50 gram gedroogde cranberry’s

Bovenstaande ingrediënten meng je in een kom met een lepel of een spatel en smeer/giet je op de bakplaat. Bak het geheel in een half uurtje in de oven (wel af en toe doorroeren) en laat het daarna afkoelen. Door het bakken in de oven karamelliseert de havermout met de honing en de kokosolie. Op het laatst voeg je de rozijnen en de cranberries toe.

Als de granola klaar is bewaar ik hem in een weckpot die je goed kunt afsluiten.

Succes

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 5

5 2-11-2021 19:16:24

CULINAIR

Zilte zaligheden ontdekken langs de Zeeuwse kust - door Marco Louter Het najaar is bij uitstek de periode om alle heerlijkheden in Zeeland te gaan proeven. Het is het begin van het Oesterseizoen. Ook de mosselen en scheermessen zijn dan op hun best, maar er zijn meer zilte zaligheden. We wilden zelf dit Zeeuwse culinaire mondvermaak ervaren. Per elektrische scooter gingen we in twee dagen op ontdekkingsreis over de eilanden om Zeeland culinair te ontdekken.

We startten in Yerseke, een authentiek vissersdorp in Zuid Beveland, het culinaire hart van de schaal- en schelpdieren.

Yerseke wordt de oestergemeente van Nederland genoemd.

Zeeland is overigens de enige provincie in Nederland waar oesters worden gekweekt en dan met name in de Oosterschelde, in het kweekgebied van de Grevelingen.

Om ons gemakkelijk en snel te kunnen verplaatsen huurden we via de Tourist Shop Yerseke, gelegen midden in het centrum, een comfortabele elektrische scooter. We gingen op ontdekkingsreis en reden door de haven langs het standbeeld van de Mosselman, die uitkijkt over

6

de Oosterschelde. Alles ademt hier zee en zilt. De restaurants aan de Havendijk van Yerseke zijn dichtbij. Dit was onze eerste culinaire stop. Het is echt een aanrader om hier oesters te gaan eten. Hier kan je de liefde voor de zee letterlijk proeven.

We kozen voor restaurant De Oesterij, een plek waar ze een passie hebben voor oesters. Op tafel kwamen gegratineerde oesters en we dronken daarbij een Barbier Zilt van 8,5% van de Zeeuwse brouwerij Barbier.

Een prima match. En dat kan ook niet anders, het bier is gebrouwen met (gezuiverd) Oosterscheldewater. ‘A match made in heaven’ die alle smaakpupillen doet prikkelen!

Op het terras achter het restaurant kijk je direct op de oesterputten en dat geeft een volledige oesterbeleving tijdens het eten.

In de oesterputten worden de opgeviste oesters in vers zeewater bewaard. De putten staan in verbinding met de Oosterschelde door middel van sluizen. De oesters raken hier het zand en slib kwijt door het filteren met schoon water. De oesters – in 2,5 tot 5 jaar volgroeid – worden duurzaam gekweekt en geoogst, MSC-gecertificeerd. Met deze gedachte smaken de oesters nog net even lekkerder.

Traditioneel opent het oesterseizoen in de maand september.

Vanaf die maand wordt er weer gevist op Zeeuwse creuses en op platte oesters. Dit jaar werd half september voor de achtste keer het NK oestersteken georganiseerd door Krijn Verwijs.

Elke deelnemer moet 30 oesters zo snel (maar ook zorgvuldig) mogelijk opensteken. Een waar spektakel van kracht en vingervlugheid!

Terug het Zeeuwse landschap in met onze stoere scooters.

Vanuit Yerseke reden we naar Seafarm in Kamperland. Adri en Dave Bout zijn de trotse eigenaren van het gelijknamige restaurant en een viskwekerij in duurzame tarbot. Hier aten we als lunch een fruit de mer voor twee personen. Wat een feest! Verschillende schaal- en schelpdieren op een mooie etagère, geserveerd met vers gebakken friet en handgeklopte lobbige mayo. Eten van een fruit de mer is hier een ware beleving. Oesters, kokkels, scheermessen, mosselen krabpoten, tapijtschelpen en kreeft. Alles wat Zeeland te bieden binnen vork- en mesbereik. Al dit lekkers werd weggespoeld met een Hermit Gin tonic en de heerlijke Spaanse huiswijn. Het geweldige uitzicht over het water en de Oosterscheldewerken maakten het plaatje helemaal af.

Om de oversteek naar Schouwen-Duiveland te maken

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 6

2-11-2021 19:16:26

CULINAIR

reden we over de Zeelandbrug, met de ondergaande zon in de rug, door naar Zierikzee.

Hier overnachtten we in hotel Mondragon en dompelden ons onder in de luxe van de Gouden Eeuw.

Cristobal Mondragon, een Spaanse veldheer uit de 16de eeuw, is de naamgever van het hotel. Het pand is fantastisch gerestaureerd en ademt rust en geborgenheid uit. We parkeerden de scooter onder het hotel in de privé parkeergarage. Vanuit onze kamer keken we uit op de mooie binnentuin. We kregen een rondleiding van hotelmanager Govert Janzen die zijn ziel en zaligheid in dit hotel heeft gestoken. Over elke centimeter van dit hotel is nagedacht en alles klopt. De kamers liggen in een moderner deel van het gebouw en de overgang van oud naar nieuw is door de architect goed gecombineerd. Voor de lunch of het diner kun je kiezen: het inpandige restaurant Cristo met een Frans-Baskische keuken of stadscafé ’t Gouden Elfje voor lichtvoetig bistronomie met de sfeer van een Parijs’ café.

Onder het genot van een dubbele espresso kwamen wij, op het terras van het hotel, bij van de drukke dag. Op deze plek heb je een sfeervol uitzicht over de monumentale Oude Haven in het centrum van Zierikzee.

De volgende ochtend, na een uitgebreide ontbijt met een glaasje cava, liepen we de Mondragon’s City Tour. In ruim twee uur kwamen we langs alle mooie monumentale panden, de historische haven en enkele musea om te eindigen bij de

oude Vismarkt. Aan de overkant lunchten we bij de Proeverij aan het Kraanplein op het charmante terras aan de haven. Hier is het goed toeven voor de zilte Zeeuwse zaligheden. We namen als pre-lunch een proeverij van creuzes, twee naturel, twee gebakken met soja en twee gepocheerd met spinazie. Wat een feestje! De City Tour sloten we af bij de Dikke Toren. Boven op de toren heb je een geweldig uitzicht over Zierikzee en de Oosterschelde.

We toerden geluidloos verder met onze elektrische scooters.

Wat een gemak, comfort en rust. Op een half uur rijden van Zierikzee maakten we een korte stop bij de Heerenkeet in Kerkwerve voor een drankje en home made garnalenkroketten.

De Heerekeet is het eerste MSC-gecertificeerde duurzame visrestaurant van Zeeland. Je kunt hier ook terecht voor zowel lunch als (culinair) diner met als bonus een geweldig uitzicht over de Oosterschelde.

De eindbestemming van de dag werd Bruinisse, het mosseldorp aan de Oosterschelde. Alles staat hier in het teken van mosselen, schaal- en schelpdieren en ook sinds kort Zeeuwsche Zoute.

Vanuit de haven kijk je op de hangcultuur van de mosselen.

Aan lange trossen hangen en ontwikkelen de mosselen zich om in alle rust te rijpen tot heerlijke volle zeevruchten van de zee. Je kunt ze eten op traditionele wijze met witbrood in de haven bij chef Joost Deurloo van Visrestaurant Bru 17. Hij werd dit jaar eerste op het NK Oestersteken.

We reden nog even langs de Zoutziederij Zeeuwsche Zoute, iets buiten het dorp van Bruinisse, waar op ambachtelijk wijze het zout wordt gewonnen.

Zeeuwsche Zoute is het enige bedrijf in Nederland dat zeezout wint. Dit wordt gedaan met water uit de Oosterschelde.

Zoutwinning was in het verleden een belangrijke pijler van de economie in Zeeland, maar werd verboden vanwege de nadelige gevolgen die het had voor de stabiliteit van de dijken en het land.

Zeeuwsche Zoute is een initiatief van Christian Clerx. Hij is een geboren en getogen Zeeuw en wil met de start van Zeeuwsche Zoute een oud Zeeuws ambacht weer nieuw leven inblazen. We kregen een kleine zoutproeverij, en als jij dacht dat zout gewoon zout is, dan proef je hier wel iets anders. Ook zijn er speciale blends te koop. Zo heb je gerookt zout en is er wakame zout.

Het zout mag het keurmerk Zeker Zeeuws dragen en wordt bijvoorbeeld ook gebruikt in restaurant Rijks en visrestaurant Bru 17.

Als afsluiter stapten we in Bruinisse aan boord van de vissersboot van Bruinisser Vishandel om te genieten van de zilte lucht. De boot wordt ingezet als veerdienst tussen Bruinisse en de Anna Jacobapolder. Tijdens het varen over de Oosterschelde kregen we een mooi verhaal te horen over de mosselen en de manier waarop deze gekweekt worden. In de verte zagen we, vanaf de boot, Dominic Haaij, eigenaar van de kleinste viskiosk van Nederland, wilde oesters rapen.

Terug in het haventje werden we getrakteerd op Zeeuwse mosselen, rechtstreeks uit een grote mosselpan. Een heerlijk en passend slot van twee dagen culinaire Zeeland!

Voor lezers van 50VitaalPlus: 10% korting op de websites www.touristshopyerseke.nl www.scooterhurenzeeland.nl met code 50vitaalplus.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 7

7 2-11-2021 19:16:29

FINANCIEEL

Prinsjesdag

Prinsjesdag 2021 is anders dan voorgaande Prinsjesdagen.

We hebben te maken met een demissionair kabinet en we wachten op een nieuwe regeringscoalitie. De voorstellen van de regering zijn daarom wat minder uitgesproken en kunnen bij het uiteindelijke regeerakkoord nog anders worden.

Desondanks zien we een aantal ontwikkelingen. In dit bericht worden de verwachte belastingwijzigingen per 1 januari 2022 toegelicht.

De belastingbetaler De Nederlandse belastingbetaler gaat er net als vorig jaar op vooruit. Het basistarief van de inkomstenbelasting daalt verder, zij het bescheiden, van 37,10% naar 37,07%. Het idee is dat dit tarief in 2023 naar 37,05% gaat en in 2024 nog verder daalt, naar 37,03%. Het toptarief is en blijft vooralsnog 49,5%. Hoewel er behoorlijk wat stemmen opgaan in politiek Den Haag om dat toptarief te verhogen, naar 50% bijvoorbeeld. De grens waarboven het toptarief moet worden betaald, ligt op hetzelfde niveau als vorig jaar, maar is voor inflatie aangepast. Boven

8

€ 68.507 geldt het tarief van 49,5%. De komende jaren zal de discussie verder gevoerd worden over verhoging van het tarief en verhoging van de grens van € 68.507. Voor pensioengerechtigden is er in de eerste schijf (die voor hen is opgedeeld in twee extra schijven, omdat ze geen sociale verzekeringspremie meer hoeven te betalen) een verdere daling te zien naar 9,42%. Dat is tot € 35.129.

Daarboven betalen zij dezelfde belasting als iemand die nog niet gepensioneerd is. Dit bedrag is anders voor degenen die vóór 1946 zijn geboren, namelijk € 35.941. Conclusie: lichte daling van de belastingdruk.

De ondernemer Iemand met een eenmanszaak, een ondernemer in de sfeer van de inkomstenbelasting, gaat er op achteruit. De zelfstandigenaftrek wordt stapsgewijs verlaagd.

In 2022 wordt de aftrek € 6.310 en uiteindelijk moet deze uitkomen op € 3.240. Wie een BV heeft, gaat er verder op vooruit.

De eerste schijf van de vennootschapsbelasting wordt opgerekt van € 245.000 tot € 395.000. In die schijf betaalt de ondernemer

15% vennootschapsbelasting.

Daarboven is het 25%. Er is dus een extra winst van 150.000 te boeken tegen een lager tarief: dat scheelt maximaal 10% (het verschil tussen 25% en 15%) over € 150.000, dus € 15.000 maximaal voordeel in 2022.

De eigenwoningbezitter De aftrekbaarheid van de hypotheek wordt verder aan banden gelegd. Het is nu al jaren zo, dat mensen met een inkomen dat in de hoogste schijf van de inkomstenbelasting valt, niet meer kunnen profiteren van aftrek tegen dat hoge tarief. In 2022 zal die aftrek nog maximaal 40% zijn, na 2022 komen we uit op circa 37% en is daarmee voor de overheid het doel bereikt: aftrek tegen het basistarief voor iedereen. Het eigenwoningforfait blijft gelijk. Alleen voor mensen met een kleine hypotheek of een huis dat helemaal vrij is van hypotheek verandert er iets. Het komt erop neer dat het eigenwoningforfait ‘vroeger’ deels of geheel mocht worden weggestreept als de hypotheekrente hoger was dan het forfait, nu is dat niet meer volledig het geval. Sinds 2019 gaat deze

compensatie met 3,33% omlaag.

Daarmee gaat het belastbaar inkomen in box 1 omhoog als je een eigen woning hebt, waarop weinig of geen hypotheekrente meer wordt betaald.

Box 3 Hoewel er steeds meer stemmen opgaan in Den Haag om in box 3 het werkelijke rendement te gaan belasten in plaats van een kunstmatig rendement dat voor iedereen hetzelfde is, een forfaitair rendement, zitten we ook in 2022 nog met een forfaitair rendement.

Tot zover de contouren van het Belastingplan 2022. Er kunnen nog wijzigingen optreden. Houd daarom het nieuws in de gaten en bij vragen kunt u mij raadplegen, ik ben op de hoogte van alle relevante wetgeving en kan u aangeven wat wel of niet definitief is geworden en wat nog in de lijn der verwachting ligt.

Gerbert Middelkoop, belastingadviseur en financieel planner. (06 13 01 04 20)

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 8

2-11-2021 19:16:31

FINANCIEEL

COLUMN Gerbert Middelkoop FFP RB

Nog geen abonnee?

Jaarabonnement voor 10 edities €17,50

zie pagina 38

Samen uit elkaar

Mijn naam is Petra Keller en sinds 2020 ben ik actief als scheidingsspecialist en mediator.

Te vaak hoor ik dat mensen niet goed uit hun scheiding komen met als gevolg financiële onrust en onzekerheid.

Ik geloof dat het anders kan! Vanuit deze passie en overtuiging heb ik Together Apart opgericht.

Mensen die gaan scheiden ervaren vaak veel verdriet en pijn. Ook onzekerheid over hun financiële situatie speelt dan een grote rol.

Als mensen op latere leeftijd uit elkaar gaan, spelen er andere vraagstukken dan wanneer je jonger bent.

• • • • •

Redden we het financieel als we ieder apart verder gaan.

Wat doen we met het huis?

Wat blijft er voor ons over als we met pensioen zijn?

Hoeveel hebben we ieder apart netto per maand te besteden?

Wat spreken we af over de kinderen?

Als scheidingsspecialist|mediator begeleid ik jullie scheidingsproces van A tot Z. Door samen te werken met specialisten kan ik jullie ook financieel, fiscaal en juridisch advies geven.

Dit zorgt ervoor dat jullie samen de juiste keuzes kunnen maken om los van elkaar verder te gaan.

Mochten jullie je herkennen in deze situatie, neem dan vrijblijvend contact op voor een informatiegesprek om te ontdekken wat ik voor jullie kan betekenen.

www.togetherapart.nl petra@togetherapart.nl 06 21326521

Oude wijn in nieuwe zakken In sommige processen, zoals bij de totstandkoming van mijn favoriete drank, wijn, is het ‘rijpen’ essentieel. Je moet het proces de tijd geven. Het heeft geen zin om bij de druiventrossen te blijven staan wachten tot de zon zijn werk doet. En ook eenmaal in de vaten heeft het nog aanzienlijk de tijd nodig. Geduld is dan een schone zaak.

Bij de totstandkoming van het nieuwe kabinet is het zonnetje ver te zoeken geweest. De donkere wolken hebben vanaf het eerste moment de overhand gehad en ons geduld wordt flink op de proef gesteld. Tot op heden heb ik nooit de indruk gehad dat men eruit wilde komen. Daarbij lijkt het inmiddels bizarre proces uit te lopen op ‘oude wijn in nieuwe zakken’.

Voor de prestaties van politiek Nederland bij de vorming van het nieuwe kabinet moeten wij ons schamen. Normaal zou ik zeggen “moeten de politici zich schamen”. Maar de hoop op zelfreflectie uit deze hoek heb ik opgegeven. Een half jaar lang is er gekonkeld en alleen aan de eigen belangen gedacht. Hoe lang wil je alleen maar je eigen zin doordrijven en niet in het belang van een land denken? Hoe belangrijk is het op enig moment nog om je partijleden tevreden te stellen en geen enkele toenadering te zoeken met de anderen. De anderen waarvan je vanaf het eerste moment weet dat je het daarmee moet gaan fixen.

De term klucht is hier meer dan op zijn plaats. Helaas wel een klucht die ervoor heeft gezorgd dat Nederland al ruim een half jaar niet (goed) wordt bestuurd. Oké, het demissionaire kabinet is natuurlijk gewoon aangebleven en doet haar werk. Zelfs als er per ongeluk een bewindspersoon struikelt, wordt deze keurig vervangen door een nieuwe. Hoe lachwekkend kan het zijn. Nog nooit zijn er zoveel vervangers ingeroepen terwijl het vormen van beleid op een laag pitje stond te sudderen. Met een Prinsjesdag zonder inhoud en met alleen maar loze woorden.

Zonder te wijzen naar één persoon of één partij stel ik dat er sprake is van een collectief falen.

Bij de gedachte van de ‘oude wijn in nieuwe zakken’ word ik extra verdrietig. Hoe kan het zijn dat we een kabinet (om gegronde redenen) naar huis sturen om na ruim een half jaar gewoon een doorstart te laten maken. Was dat halfjaar gekonkel dan alleen bedoeld om de burger om de tuin te leiden?

Als ik een parallel met de sport trek, wordt de situatie duidelijk. Na een grove overtreding wordt de keeper met rood uit het veld gestuurd. Normaal moet deze het veld af en naar de kleedkamer. Stiekem blijft de ‘keep’ aan de zijlijn staan drentelen en na 5 minuten doet hij de keepershandschoenen weer aan en rent hij of zij het veld op richting het doel. Natuurlijk onder toeziend oog van het publiek en de scheids die allemaal denken … tja, toe maar dan. Ziet u het gebeuren. Ik niet. Daar zal de VAR toch wel ingrijpen?

In de politiek is er echter geen VAR. Of in ieder geval niet dat ik weet. Mijn vertrouwen in de Nederlandse politiek was al lange tijd niet groot. Na de klucht van het afgelopen half jaar is deze echter gedaald tot nul. Ik stel voor alle politieke partijen op te heffen en gewoon 15 wijze heren en dames aan te stellen. Met een opdracht: denk en handel in het belang van het land.

Er mag maximaal drie keer worden gewisseld. En bij rood (na een grove overtreding) verlaat je als kabinet keurig netjes het veld en ga je douchen. gerbert@lt-advies.nl

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 9

9 2-11-2021 19:16:32

FLYER 2022

FLYER is vroeg dit jaar met haar nieuwe modellenoffensief. Uiteraard blijven de oude vertrouwde modellen, zoals de Gotour6 en Gotour4 – never change a winning team – maar ook een aantal nieuwe modellen doen hun intrede.

Nieuwe: Tandem De FLYER Tandem biedt fietsplezier voor twee. De technische verfijningen maken het mogelijk om de trapkracht en zitpositie van de individuele berijder apart in te stellen. De extra grote accu, 1250Wh, Bosch Performance line accu en brede banden staan garant voor ongeëvenaard comfort en veiligheid.

Upstreet3 Daar waar de Gotour4 special is gebouwd voor kleinere mensen heeft FLYER nu ook een fiets gecreëerd voor de langere fietser. De Upstreet3 is een mooie robuuste fiets gemaakt voor een maximale lengte van 2.05 meter en een maximaal toelaatbaar gewicht van 180 kilo. De robuuste Upstreet3 maakt fietsen leuk voor iedereen. Dit uitzonderlijk veelzijdig model is de ideale metgezel op weg naar het werk. In de drukke ochtendspits is deze sportieve en

elegante e-bike net zo in zijn element als op een tochtje door het bos of de polder op een vrije avond.

Gotour3 De Gotour3 is de ideale fiets voor boodschappen, dagjes uit of een dagje fietsen.

Deze e-bike kan worden aangepast aan ieders individuele behoefte zoals een aanhanger voor (klein)kinderen of huisdieren en een stevige voordrager voor de dagelijkse boodschappen.

Oud vertrouwd Uiteraard komen de vertrouwde modellen in 2022 gewoon weer terug.

Gotour6 De Gotour6 is de meest ideale toerfiets.

Deze e-bike biedt de juiste balans tussen design, rijcomfort en ergonomie. Deze perfect afgestemde totaalconcept garandeert een aangename rit elke keer weer.

Upstreet5 De krachtige Upstreet5 is net zo overtuigend in het woon-werkverkeer als bij fietstochten door de natuur: dankzij het grote aanbod aan componenten en verschillende uitrustingen is deze bestseller voor iedereen. Vanaf 2022 komt de Upstreet5 in en extra, nieuwe frame-uitvoering, namelijk een mixte model.

10

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 10

2-11-2021 19:16:40

FINANCIEEL

BEN JIJ FINANCIEEL VOORBEREID OP DE TOEKOMST?

deze leningen door bijvoorbeeld een lagere rente.

4. Financieel vooruitkijken Zorg dat je je wensen, doelen en dromen voor nu en de toekomst kent en stem je financiën hier dan ook op af. Daarnaast bekijk je een aantal malen per jaar of je nog op koers ligt om de voor jou belangrijke doelen te realiseren.

Voortaan neem je dan financiële beslissingen welke bijdragen aan een gezonde financiële positie en het bereiken van je doelen.

Uit onderzoek blijkt dat mensen over gezondere financiën beschikken na een crisis als zij beschikken over een financieel plan. Financiële planning laat zich gemakkelijk samenvatten als rust in je hoofd over je financiën, zowel in goede als slechte tijden. Maar ook: het werken aan je wensen en doelen op de korte en langere termijn. Om dit te bereiken bij deze vijf tips van een gecertificeerd financieel planner.

1. Financieel inzicht en overzicht Zorg dat je beschikt over finan­cieel inzicht en overzicht.

Hiermee heb je namelijk alle inkomsten, uitgaven, bezittingen en schulden plus alle financiële producten die je in het verleden hebt afgesloten in beeld. Denk hierbij aan je hypotheek, verzekeringen en pensioenproducten.

De ervaring leert dat je vaak de helft van de papieren kunt weggooien. Voor velen betekent dit: maak direct een eind aan die stoffige schoenendozen en mappen.

Goed is om je te realiseren dat je zonder financieel inzicht en overzicht niet in staat bent om je financiën goed te regelen, laat staan dat je deze kunt afstemmen op je wensen en doelen op de korte-, middellange- en lange termijn.

2. Financiële buffer Zorg dat je beschikt over een gezonde financiële buffer. Hoe groot een dergelijke buffer moet zijn hangt af van jouw persoonlijke situatie. De vuistregel is dat een gezonde financiële buffer minimaal gelijk is aan drie netto maandsalarissen. Deze buffer is om onverwachte kosten op te vangen, zoals een kapotte auto, wasmachine of andere calamiteiten. Zo voorkom je bovendien dat als het even tegenzit, je geld moet lenen of dat je geld moet gebruiken dat bestemd is om je doelen te bereiken, zoals bijvoorbeeld op termijn minder gaan werken.

Een financiële buffer kun je opbouwen door bijvoorbeeld 10 procent van je netto-inkomen automatisch te laten overboeken naar een aparte rekening. De

ervaring leert dat de meeste mensen prima kunnen rondkomen van 90 procent van hun netto-inkomen en de 10 procent niet of nauwelijks missen.

Ondernemers kunnen eraan denken om hun uurtarief iets te verhogen om zo de genoemde 10 procent te financieren.

3. Gezonde financiële positie Zorg dat je beschikt over een gezonde financiële positie. Om dit te bereiken zul je per maand minder moeten uitgeven dan er maandelijks aan geld binnenkomt. Ook doe je er verstandig aan om niet rood te staan en geen consumptieve kredieten of andere financiële leningen af te sluiten. Beschik je wel over dergelijke kredieten, dan doe je er goed aan om deze zo snel mogelijk af te lossen, danwel te kijken of je kunt besparen op

5. Passende financiële producten Je beschikt over producten die passen bij je wensen, doelen en dromen, je financiële positie, ervaring en je risicobereidheid.

Mogelijk kun je ook geld besparen op je huidige financiële producten of hier meer rendement uit halen. Denk hierbij aan het omzetten van je hypotheek en verzekeringen en door naast je spaarrekening ook een beleggingsrekening te openen.

Het voordeel van een gezonde financiële situatie is dat je niet meer wakker hoeft te liggen van je financiën. Dit zorgt namelijk voor stress en kan leiden tot gezondheidsklachten met alle gevolgen van dien. Verder hoef je door gezonde financiën niet langer bang te zijn dat je nu of in de toekomst onvoldoende geld hebt om in je levensonderhoud te voorzien. Bovendien weet je dat je goed verzekerd bent tegen de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid, ontslag, echtscheiding, overlijden of een financiële crisis.

Wil jij ook goed financieel voorbereid zijn op de toekomst?

Neem dan contact op met Gerbert Middelkoop, belastingadviseur en financieel planner (06 13 01 04 20).

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 11

11 2-11-2021 19:16:42

GEZONDHEID

Dáárom is wandelen zo gezond

- Liever lang lopen dan kort sporten Dagelijks minstens een half uurtje lopen, daar kan geen pil tegenop. Hart en longen worden er sterker van, je geheugen wordt beter. En het is heel goed voor je humeur.

Zeker als je altijd met iemand samenloopt.

Wandelen is goed voor alles. Je hart, bloedvaten, bloeddruk, cholesterol, botten en spieren, gewicht en geheugen, ze gaan er allemaal op vooruit. En niet te vergeten: je humeur wordt er beter van. En dat allemaal door heel simpel elke dag minstens een half uur te lopen. Waarom is juist wandelen zo gezond, en hoe gezond is het precies?

Stap voor stap opbouwen Wie niet zo’n beste conditie heeft, doet er goed aan het wandelritme geleidelijk op te bouwen. Op de site van de Nederlandse Wandelsport Bond en wandeltraining.nl (klik onder ‘schema’s’ op ‘wandelen beginners’) vind je schema’s en tips. Kort gezegd komt het erop neer dat je steeds meer minuten stevig doorloopt en dat afwisselt met twee minuten rustig lopen.

Een trainingsschema voorkomt spierpijn en pijnlijke schenen.

Echte blessures ontstaan niet snel, behalve bij wie ongetraind lange tochten loopt.

Loop rechtop en ontspannen, in een tempo dat gemakkelijk vol te houden is. Maak de passen niet te groot, wikkel je voeten goed af en laat je armen soepel mee bewegen. Het is niet nodig extra stevig met de armen te zwaaien.

De conditie van je longen en hart gaat vooral vooruit bij stevig

12

doorwandelen. Daarbij loopt de hartslag op tot 170 slagen per minuut, min je leeftijd. Voor een 60-jarige is dat bijvoorbeeld een hartslag van 110. Wissel sneller wandelen af met rustig lopen, bijvoorbeeld een minuut snel en dan weer twee minuten in je normale tempo.

Liever lang lopen dan kort sporten Hans Savelberg is hoofddocent bewegingswetenschappen in Maastricht. Hij legt uit dat veel zitten heel ongezond is.

Uit onderzoek bleek dat al na vier dagen zitten de concentratievetten in het bloed toe- en de insulinegevoeligheid juist afneemt. Dat zijn risicofactoren voor respectievelijk hoge bloeddruk en diabetes. In dit onderzoek bleek de groep die kort maar intensief sportte, gezonder dan de zittende groep.

Maar het ging nóg beter met de groep die vijf uur per dag rustig rondslenterde. Veel wandelen is dus gezonder dan kort, intensief bewegen.

Wandelen helpt … … voor spieren en botten Wandelen versterkt de spieren en botten en vermindert daardoor de kans op osteoporose (botontkalking). Door botten regelmatig te belasten worden ze

niet alleen sterker, wie veel loopt bouwt zelfs nieuwe botmassa op.

Wandelen is ook goed voor het kraakbeen, het elastische weefsel tussen de botten. Veel ouderen merken dat ze pijn hebben als ze hun gewrichten draaien, bijvoorbeeld bij het dansen. Door weinig te bewegen is het kraakbeen in de gewrichten dunner geworden. Wandelen helpt het kraakbeen op te bouwen en daardoor soepeler te bewegen. … voor hart en bloedvaten Dagelijks minstens een half uur wandelen verlaagt de bloeddruk en het cholesterolgehalte in het bloed. Ook verbetert het de conditie van hart en bloedvaten. Het risico op hartproblemen daalt al met 50 procent als mensen één uur per week actief zijn. … voor de longen Wie veel wandelt, vergroot het vermogen van de longen om zuurstof op te nemen.

en depressieve gevoelens.

Angststoornissen nemen met bijna de helft af. … voor de nachtrust Wandelen is ook goed voor de biologische klok, waardoor in- en doorslapen beter lukken.

Ook de kwaliteit van de slaap verbetert. … tegen overgewicht Een uur stevig doorlopen (5 kilometer per uur) kost ongeveer 240 kilocalorieën. Wie dagelijks een half uur wandelt, kan dus flink afvallen: één kilo in twee maanden en zes kilo in een jaar. … voor de darmen Dagelijks wandelen stimuleert de stofwisseling en is goed tegen darmverstopping.

… voor de hersenen Bij mensen die hun hele leven lichamelijk (en geestelijk) actief blijven, vermindert de kans op alzheimer met 20 tot 50 procent.

Ook voor wie al dementeert, is wandelen gezond. Wandelaars zijn opgewekter en hun geheugen functioneert beter.

… tegen (bepaalde soorten) kanker Veel wandelen verkleint de kans op bijvoorbeeld darm-, borst- en baarmoederkanker. De overlevingskansen van mensen met darmkanker verdubbelen als ze elke dag een uur of meer wandelen. Voor andere soorten kanker is dit verband (nog) niet aangetoond. Veel van de genoemde gezondheidseffecten treden pas op als je langere tijd elke dag blijft wandelen. Maar wie vandaag begint, voelt zich meteen meer ontspannen en krijgt een beter humeur. Na een week zul je al merken dat je conditie verbetert.

… tegen depressie Wandelen werkt tegen stress

Bron: www.gezondheidsnet.nl

… tegen diabetes Dagelijks wandelen verlaagt het risico op diabetes type 2 met maar liefst 58 procent.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 12

2-11-2021 19:16:43

GEZONDHEID ROUWEND

Opnieuw verliefd

HART Ik ben Lenny, 57 jaar. Na een scheiding heb ik het geluk weer gevonden.

Wat was het leven fijn samen.

Tot de dag dat we hoorden dat je ongeneeslijk ziek was.

Zo ziek, dat je na 5 maanden overlijdt.

In ROUWENDHART schrijf ik mijn ervaringen over het gemis van mijn grote liefde.

25 mei, de dag waarop jij 2 jaar geleden overleed. Deze maand staat weer erg in het teken van rouw. Ik denk veel aan je en aan het leven hoe wij het samen leefden. Eenvoudig, tevreden en fijn. Fijn samen en fijn met onze kinderen en familie.

Ik ruim mijn kledingkast op en kijk naar jouw grote, mooie foto. Ik strijk over je gezicht maar voel geen fotopapier of glas maar ik voel jouw huid.

Zacht, met een stoppelbaardje en bovenop je hoofd, dat zachte bolletje zonder haar. Wat voelt dit echt zeg! Ik blijf naar je kijken en voel het kriebelen in mijn buik. De man die ik zo lief had en zo lief heb, blijkt nu.

Ik ben weer verliefd!

Zo sta ik daar een paar minuten. Naast de foto van jou staat mijn boek over het leven van Herman van Veen. Op de cover prijkt zijn mooie foto, zo groot als die van jou. Jullie hebben gelijkenissen. Beide zonder haar en een mooi doorleefd hoofd. Een goede kop, om het zo maar eens te zeggen. Beiden mooie mannen maar jij blijft toch voor eeuwig mijn favoriet.

Mijn kledingkast is opgeruimd, de kriebels zijn verdwenen en hebben plaats gemaakt voor weemoed. Terwijl ik deze column schrijf komen zoveel mooie herinneringen boven. Wat hadden wij samen nog veel kunnen beleven de afgelopen 2 jaar. Twee jaar, ik kan niet geloven dat je er al 2 jaar niet meer bent. Jouw overlijden voelt nog als de dag van gisteren. En wat voelt het dan fijn om na 2 jaar weer even dat verliefde gevoel te ervaren.

Je zou zeggen dat schrijven over rouw, na 2 jaar wel een keer op mag houden. Zo voelt het voor mij niet. Door te schrijven over rouw krijgt rouw een gezicht en ik zou u zo graag laten weten dat rouw bij het leven hoort, net als geboren worden. Waarom blijven we dan toch zo struggelen met rouw? Hoe kunnen we naasten ondersteunen en aandacht geven? Ook als het overlijden al 2 jaar geleden was. Juist dan heb je behoefte aan een luisterend oor. Iemand die misschien eens vraagt hoe het is om deze weken door te komen of die samen willen herinneren.

Staat mijn leven dan alleen maar in het teken van rouw? Zeker niet! Ik onderneem leuke dingen, ik werk, ik start een praktijk voor schrijfcoaching, ik ga op vakantie en ik geef mijn leven weer opnieuw betekenis.

De bijgevoegde foto van het hart met de rode rozen is mijn symbool geworden. Mijn rouwend hart, wat ik overal mee naartoe neem. Soms voelt deze zwaar en soms heel licht. Het rouwend hart is een stukje van mijn leven geworden. Het hoort bij mij.

Goh, die verliefdheid, dat gevoel, alsof ik 18 was. Het gevoel was er kort maar wat was het fijn. Het maakt deze regenachtige dag weer goed. En mijn kledingkast … nou, die mag wel gevuld worden met wat nieuws. Op naar de stad om lekker te shoppen. Het mag weer!

COLUMN Olga Commandeur Vitaliteitscoach

Een van de zeven Tja, en dan opeens voelde ik een knobbeltje, een soort strengetje aan de zijkant in mijn borst …

Vijf jaar geleden had ik dat ook en dat bleek loos alarm, dus nu zal het ook wel niets zijn.

Toch maar een mammografie aangevraagd en voor alle zekerheid ook een echo. Mijn borsten werden geplet en gefotografeerd en er waren ‘kalkspatjes’ te zien in mijn rechterborst.

Op de echo zagen we tevens dichte vlekken die er niet horen te zitten. Verder onderzoek is noodzakelijk. Welkom in de medische molen …

Om een lang verhaal kort te maken, nu vier maanden later is mijn rechterborst geamputeerd. Uitslag weefsel is ‘goed’, alleen maar gebied van 9 cm DCIS fase 3, dat is de laatste voorfase voor borstkanker. Poortwachtklier was schoon.

Geen bestraling of chemo nodig. De prothese, die er nu tijdelijk inzit, laat ik vervangen door lichaamseigen weefsel.

Hiervoor mag ik meedoen met een onderzoek in het MUMC in Maastricht. Daar gaan ze vetcellen elders uit het lichaam implanteren in de borst in een paar operaties. Klinkt simpel, maar alles bij elkaar ben ik er nog minstens een jaar intensief zoet mee.

Tot nu toe heb ik twee moeilijke momenten met een traantje gehad. De eerste was vlak na de operatie, bij het besef dat ik nog een aantal keer geopereerd moet worden. Wat een streep betekent door onze onbezorgde reislustige planning.

Het andere traantje was bij de eerste aanblik in de spiegel van mijn verminkte borst. Maar bijna gelijk keren mijn gedachten en emoties zich richting de oplossing, een volgende stap.

Terugdraaien kan toch niet, maar doorgaan wel. Het helpt mij altijd in dit soort moeilijke momenten om even stil te staan bij de situatie, deze te overzien en van hieruit te bekijken wat ÌK ermee kan. Wat kan ik zelf doen om hieruit te komen en verder te gaan? Natuurlijk helpt het ook dat ik niet ‘ziek’ ben en verder vitaal, dat maakt het een stuk gemakkelijker.

Door corona en gebrek aan personeel loopt o.a. het bevolkingsonderzoek borstkanker enorm achter. Eigenlijk had ik in december 2020 mijn twee jaarlijkse onderzoek moeten hebben, dan was het een half jaar eerder ontdekt en misschien borstbesparend geweest. Maar daar zullen we nooit meer achter komen. Er zijn door Covid-19 zoveel behandelingen uitgesteld met nog ernstigere gevolgen, we hebben allemaal onze eigen voorbeelden daarvan.

Wat ik ervan geleerd heb is in ieder geval dat je altijd naar je eigen lichaam moet luisteren. Vertrouw je het niet, trek dan aan de bel. Onderzoek vooral zelf regelmatig heel goed je borsten. Eén op de zeven vrouwen en zelfs één op de 1500 mannen krijgt te maken met een vorm van borstkanker.

Schrikbarende cijfers. Het bijzondere in mijn geval was wel dat het strengetje dat ik voelde niets te maken had met de tumor die ze vonden, want die was van buitenaf niet te voelen.

Groet, Lenny Rouwendhart.wordpress.com 5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 13

13 2-11-2021 19:16:44

‘Ons seksleven heeft een geweldige boost gehad’ “Wat een fijne website!

Eindelijk een site om me eens goed te oriënteren op dit gebied. Veel goede uitleg en advies waar ik wat aan heb. Mijn nieuwe aanwinst inmiddels ontvangen en nog eens extra verrast door de mooie verpakking.”

De hit van nu: luchtdruk vibrators!

Gegarandeerd veilig en van hoogwaardige kwaliteit.

Voor elke vrouw!

Veilige producten

Waarom zou u ΄s nachts ophouden om er mooi uit te zien? De allermooiste nachtkleding en lingerie.

Stijlvolle nachtkleding

Goede bekkenbodemspieren zijn essentieel voor fijne seks. Met een kegelset wordt trainen makkelijk én leuk.

Sterke bekkenbodem

De Paarse Keizerin Een leven lang liefhebben

NIAAL

EENVOUDIG MAAR GE

WWW.UEBLER.NL 14

5 0 V I T A A L P L UKENTEKENPLAAT S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1 VERLOOPSTEKKER 7 POLIG 13 POLIG - KENTEKENPLAAT WIT LANG

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 14

2-11-2021 19:16:48

JURIDISCH - KORT VERHAAL Gillende keukenmeid!?

Koken, dat is heerlijk. Koken is geen hobby, zoals je vaak hoort beweren. Koken is mijn leven. Nee, geen boerenkool met worst.

Hoewel, dat kan best wel lekker zijn. Maar ik ben meer van exquise gerechten. Misschien niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat mijn vader chef was in een Michelin sterrenrestaurant. Maar vroeger thuis stond niet mijn vader in de keuken. De keuken was het domein van mijn moeder en ik, ik mocht haar altijd helpen. Als ik terug ga in mijn herinnering zie ik mijzelf weer in onze keuken samen met mijn moeder. Ik doe mijn ogen dicht en dan komen die verrukkelijke geuren vanzelf boven. Ik kan ze zo weer te voorschijn toveren al is het wel 35 jaar geleden. Mijn moeder kookte veel met kruiden. En ze bakte taarten. Hemelse taarten. Kunstwerken om te zien, met smaken zo verrukkelijk ...

Maar genoeg over vroeger. Ik moet aan de slag; een feestelijk diner klaar maken voor vier vrienden die avond komen eten. Twee stelletjes, de mannen zijn vrienden van Hans. Hans is mijn wederhelft.

Hun echtgenotes zijn me in de loop der jaren vertrouwd geworden.

Ik beschouw ze eigenlijk als goede vriendinnen. Het menu heb ik al uitgezocht. Vooraf een met roquefort gevulde portobello uit de oven.

Niet moeilijk om te maken en echt verrukkelijk. Daarna een soepje van geroosterde paprika. Dat is wat bewerkelijker. Daarna tover ik ze een heerlijk Italiaans zomergerecht voor. Als dessert verrukkelijk zelf gemaakt bramenijs. Natuurlijk een espresso toe. En er is genoeg bijzondere Italiaanse wijn in de kelder, meegenomen van de laatste vakantie.

De paddenstoelen doe ik altijd kort even in gezouten kokend water, voor de smaak en het scheelt oventijd. Ik schakel de inductiekookplaat in. Maar goeie goden waar komt die stank vandaan? Al eerder dacht ik in de keuken een vreemde lucht te ruiken. Heb toen maar even de afzuigkap aangezet. Daarna dacht ik dat ‘t minder was. Maar nu, afgrijselijk. Wat een lucht! Het ruikt naar gebakken schoen. Snel zet ik de kookplaat uit. Het komt echt daarvandaan. De vunzige geur blijft hangen. Zo kan ik m’n dinertje niet voor bereiden. En het is echt tijd om daarmee te beginnen.

Ik bel Hans en vraag hem of hij meteen naar huis wil komen. Hij hoort de paniek in m’n stem en vraagt: ‘Waarom die haast?’ ‘Oh, Hans. Het is verschrikkelijk ik kan niet koken... De keuken, het huis, het stinkt als de hel. We moeten het etentje afzeggen.’ ‘Rustig, ik kom eraan, zal toch zo’n vaart niet lopen’, zegt mijn stoere held. Een kwartiertje later is hij thuis. En al bij binnenkomst trekt hij een vies gezicht. ‘De kookplaat, wat heb je gedaan?’’Niks alleen aangezet.’

‘Kan niet. Gemorst? Er is vast iets doorgebrand.’ Gelukkig is Hans technisch. Hij pakt zijn gereedschap en begint de kookplaat te demonteren. Maar dan stop-ie plotseling en begint te schreeuwen: ‘Getsie, getsie, je hebt een muis geëlektrocuteerd en gebakken. Hoe is die daar terecht gekomen? We hebben een lijklucht in huis.’

De eters hebben we afgezegd. Het werd chinees. En we hebben nu een kat; hij heet Elektromuis!

Floris Faas

COLUMN Mr. A.P.F. de Zwart Notaris Speciaal voor bestuurders van stichtingen en verenigingen!

Dit keer in deze column een bericht voor bestuurders van stichtingen en verenigingen.

Per 1 juli 2021 is de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (hierna: Wbtr) in werking getreden.

De wijzigingen die een rol spelen of gaan spelen hebben onder andere betrekking op de volgende zaken: 1. Het toezicht kan geregeld worden via een Raad van Commissarissen, die geen bestuurders zijn, maar ook een zogenaamde ‘One tier Board’. In dat laatste geval wordt er onderscheid gemaakt tussen uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders. Deze niet- uitvoerende bestuurders zijn alleen met het toezicht belast (deze wijziging is nog niet ingevoerd).

2. Taakvervulling door bestuurder en toezichthouder dient altijd in het belang van de rechtspersoon en haar organisatie te zijn.

3. Tegenstrijdig belangregeling. Dit houdt in, dat een bestuurder of commissaris niet mee mag doen in de besluitvorming indien hij een persoonlijk belang heeft dat tegenstrijdig is aan het belang van de rechtspersoon. Indien door een tegenstrijdig belang in het geheel geen besluit genomen kan worden, kan een ander orgaan van de rechtspersoon aangewezen worden om het betreffende besluit te nemen. Indien dat onmogelijk is dient het besluit genomen te worden onder schriftelijke vastlegging van de overwegingen.

Bepalingen omtrent tegenstrijdig belang die thans in de statuten zijn opgenomen, maar die niet in lijn zijn met de Wbtr, dienen als ongeschreven te worden beschouwd en zijn dus niet langer geldig.

4. Aansprakelijkheid. De Wbtr bepaalt dat bij onder andere alle stichtingen en verenigingen bestuurdersaansprakelijkheid ontstaat in geval van faillissement door onbehoorlijke taakvervulling. De uitzondering dat dit alleen het geval was bij vennootschaps-belastingplichtige stichtingen en verenigingen en bij formele verenigingen komt daarmee te vervallen.

5. Ontslag van bestuurders/commissarissen. Met ingang van de Wbtr worden de gronden voor ontslag uitgebreid en kan de rechtbank ook ontslag van een bestuurder of commissaris uitspreken op grond van verwaarlozing van zijn taak, ingrijpende wijziging van omstandigheden of om andere gewichtige redenen.

6. Meervoudig stemrecht. Deze regeling houdt in dat een bestuurder of commissaris meer dan één stem kan worden toegekend in de vergadering, maar dat die bestuurder/commissaris nooit meer stemmen kan uitbrengen dan de andere bestuursleden of commissarissen bij elkaar opgeteld.

7. Belet en ontstentenis. Het wordt verplicht om een belet of ontstentenis-regeling in de statuten op te nemen voor zowel het bestuur als (indien van toepassing) de raad van commissarissen. De statuten geven dan voorschriften in geval van belet of ontstentenis van één of meer bestuurders/commissarissen.

Tevens kan in de statuten worden bepaald wanneer sprake is van belet en kan een tijdelijk bestuurder of commissaris worden aangewezen. De tijdelijk bestuurder/commissaris wordt met een bestuurder of commissaris gelijkgesteld. Indien de statuten nu nog geen regeling omtrent belet of ontstentenis bevatten, dient een dergelijke regeling bij de eerstvolgende statutenwijziging te worden ingevoegd.

Mocht u als bestuurder of commissaris van een stichting of vereniging uw statuten willen laten screenen op de Wbtr, neem dan contact op met Notariskantoor De Zwart voor een goed advies.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 15

15 2-11-2021 19:16:48

SPE CIA LE AAN BIE DIN G

6 & 7 november 2021

Next Level – Gorinchem

Ode

aan het Noord-Hollandse landschap

Scan deze QR-code voor 50% korting op een toegangskaart t.w.v. € 11,00”

www.kunstdagen.nl Glaskunst expositie ‘Glas natuurlijk..... Kijken naar Kleur’

9 okt – 9 jan 2022

EXPOSITIE 100 jaar voetbalpassie bij Zwartemeer: Van hoogveen via betaald voetbal naar nu…

1 OKT – 31 MRT 6 t/m 21 november 2021 www.glk.nl/cannenburgh

16

Museum Collectie Brands Herenstreek 11 7885 AT Nieuw-Dordrecht

T: 0591-393400 W: www.collectie-brands.nl

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 16

2-11-2021 19:16:49

KUNST & CULTUUR Van afval naar fashion design in museum Villa Mondriaan

Van 30 oktober 2021 tot en met 27 februari 2022 vindt de tentoonstelling Repair Matters plaats in museum Villa Mondriaan.

Met een kledingcollectie volledig uit reparaties gemaakt, laat textieldesigner Alicia Minnaard (1997) zien hoe we een wereld vol afval kunnen omarmen.

In 2018 studeerde Alicia Minnaard af aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in Fashion Design. Met haar afstudeerproject Noeskwam: A Model for a Qualitative Society schetste ze een wereld bestaande uit een vuilnisbelt drijvend op zee.

Het afval dat aanspoelt op dit vuilniseiland beschouwen de bewoners als een kostbaar materiaal. Plastic en textiel gaan immers eeuwig mee en kunnen talloze keren hergebruikt

worden. Op die manier zette Minnaard het idee van een wereld vol afval om van een dystopie naar een utopie.

Sinds haar afstuderen is Minnaard aangesloten bij het collectief One Army. Daar zet zij zich in voor een meer duurzame wereld en probeert ze als textieldesigner haar rol te vinden in een wereld waar grondstoffen schaars worden, maar verwerkte grondstoffen tege-

Kom in winterse sferen bij ’t Veluws Zandsculpturenfestijn!

Ben je weer toe aan een leuk uitje? Dan ben je bij ‘t Veluws Zandsculpturenfestijn aan het juiste adres! Want … nog tot en met eind dit jaar kun je de zandbeelden, die stuk voor stuk in het teken staan van ‘75 Jaar Vrijheid’, komen bewonderen en ga je terug in de tijd van de Tweede Wereldoorlog waarbij alles is aangekleed in de stijl van toen. En … wil je twee uitjes in één combineren? Van 16 november tot en met 11 december kom je op het park helemaal in winterse sferen.

Geniet van de gezelligheid, ruik die heerlijke geur afkomstig van vuurkorven en gepofte kastanjes, bewonder alle zandsculpturen en neem ondertussen een kijkje bij één van de vele kramen met inspirerende producten.

Inspiratie opdoen!

Vier weken lang vind je, zowel binnen als buiten, meer dan dertig gezellig verlichte tenten, kraampjes en stands met inspirerende producten op het terrein van ’t Veluws Zandsculpturenfestijn. Leuk is dat er wordt gerouleerd, wat betekent dat er iedere week andere kramen zijn te bezoeken. De standhouders en medewerkers van het festijn zijn gekleed volgens de laatste mode tijdens de oorlogsjaren, helemaal in het thema van dit jaar. Dus … laat je verassen! Buiten laten de dieren bij de schaapskooi zich natuurlijk horen en hebben een enorme aantrekkingskracht op kinderen. Binnen word je regelmatig getrakteerd op optredens van koren en muzikanten die muziek uit de jaren 40 laten horen. En … ondertussen geniet je van al die prachtige zandsculpturen Vaderlandse geschiedenis Onlangs maakte ’t Veluws Zandsculpturenfestijn bekend dat onze ‘Vaderlandsche geschiedenis’ het thema voor komend jaar wordt.

Alicia Minnaard - A Common Label foto Louisa Stickelbruck

lijkertijd op de brandstapel liggen.

Hoe kan het denkbeeldige samenlevingsmodel Noeskwam, waarin afval wordt omarmd, werkelijkheid worden?

In het verlengde van haar onderzoek presenteert Minnaard in Repair Matters een nieuwe kledingcollectie die volledig is samengesteld uit verouderde en kapotte kledingstukken. Zo wordt dat wat we eigenlijk weg zouden gooien weer draagbaar.

Kleding heeft geen eindstreep, maar vormt altijd het beginpunt van een andere cyclus.

Daarom is er tijdens de winterse dagen een carver aanwezig die alvast een prachtig zandbeeld gaat maken zodat je alvast ervaart wat je volgend jaar kunt verwachten. En … stel gerust je vragen! Tijdens je bezoek is het ook een aanrader om de expositie met de handgemaakte miniaturen te bezoeken. In tegenstelling tot de indrukwekkende zandsculpturen van de Slag om Arnhem en Pearl Harbor (maar liefst 11 meter lang en bijna 5 meter hoog!), maak je hier kennis met een wereld in het klein. Van gebouwen en straten van zand tot figuurtjes die perfect in hun omgeving opgaan, alles is zeer realistisch en gedetailleerd nagemaakt op een schaal van 1:5.

Eén ding is zeker, je blijft kijken en ontdekt steeds weer wat nieuws!

Nog meer shoppen …

Nog meer shoppen doe je in de winkels in het hoofdgebouw met haar oude gevels waarin compleet ingerichte kamers schuilgaan met de leukste producten en ideeën voor in je eigen huis. Even op adem komen? In Brasserie-lunchroom de Rozentuin, waarbij je wordt bediend door onder andere mensen met een verstandelijke beperking,

Op het online platform Fixing Fashion biedt Minnaard gebruikers gratis tools om hun kleding te verzorgen, te repareren en te upgraden. Op die manier spoort ze aan tot het samenstellen van een eigen gerepareerde kledingcollectie en doorbreekt ze het stigma van kledingreparatie. “We kunnen nieuw gemaakte kledingstukken zo duurzaam maken als we willen, maar zolang we ‘het nieuwe’ refereren met groei en vooruitgang en het gebruikte en het gedragen refereren met achteruitgang, zullen we altijd tegen de natuur in handelen”, stelt Minnaard. Repair Matters vormt haar introductie van een duurzaam systeem voor modeproductie- en consumptie.

Aansluitend op de grensverleggende kledingcollectie van Minnaard, toont Villa Mondriaan tevens het werk van tien andere jonge en veelbelovende kunstenaars.

In Jong en Veelbelovend: Ruimte voor Talent reageren zij ieder met ruimtelijk werk en vanuit een uniek hedendaags perspectief op een schilderij van de vroege Mondriaan.

staan lekkere winterse gerechten voor je klaar. Neem een Glühwein, een erwtensoep of een kopje chocolademelk met een oliebol met poedersuiker en het ultieme wintergevoel is compleet. Ook op het overdekte en sfeervolle winterterras ben je natuurlijk van harte welkom voor een winterse versnapering! Nog even een wandeling maken? Vanaf het terrein loop je zo de Veluwse bossen in voor een verfrissende wandeling.

Het is aan te raden om je tickets via de website www.zandsculpturen.nl te reserveren. Je bent welkom zonder een coronapas, alleen in de horeca binnen is dit wel verplicht!

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 17

17 2-11-2021 19:16:50

K U N S T & C U LT U U R

Verbinding verbeeld - Marjon Reiziger -

‘De levensverhalen die ik met mijn collages verbeeld zorgen voor verbinding’

Dat print nog altijd een sterk medium is, bewijst Marjon Frederika Gesine Reiziger (1959), kort MFG, met haar unieke collages, gemaakt van kranten- en tijdschriftenknipsels. Door middel van deze speciale vorm en techniek vertelt Reiziger levensverhalen van mensen én bedrijven.

“Verhalen die verbinden mensen en dat maakt een bepaalde emotie los, waardoor er bijzondere gesprekken ontstaan”, aldus Reiziger.

Vroeger, nu en later Door haar tijd in Afrika (1981-1993), in Burkina Faso, Burundi en Ghana ontdekte Reiziger de kracht van een goed verhaal in combinatie met beeld: “De verhalencultuur is daar erg belangrijk. Het is daar de basis van educatie. Tijdens mijn werk in ontwikkelingslanden leerde ik een Franse vrouw kennen. Zij werkte met een speciale techniek die gebaseerd was op ‘vroeger, nu en later’. Die verhalen verbeeldde zij dan op grote doeken. Deze techniek heb ik daarna veel in mijn werk gebruikt. In die tijd heb ik geleerd hoe belangrijk het is om de tijd te nemen om echt naar iemands verhaal te luisteren.”

Sfeer maken met collages Toen Reiziger na een tweede termijn in Afrika in 2008 terugkeerde in Nederland wist ze al snel dat ze het niet alleen mooi vond om naar kunst te kijken, maar ook om het zelf te maken. Ze besloot verschillende lessen te volgen, onder andere van kunstenares Ida M. Kleiterp en visual artist

18

Harald Vlugt. “Na een paar workshops collages maken, kwam ik erachter dat dit precies was waar mijn kracht ligt. Beelden en kleuren bij een verhaal zoeken. Sfeer maken.” In 2010 maakte ze haar eerste eigen collage. Haar werken hing ze thuis op in haar woonkamer. Op een dag kwam vormgever/kunstenaar Ab Bol bij Reiziger op bezoek: “Hij zag mijn collages en zei: ‘Dit heb ik nog nooit eerder gezien’. Hij verzorgde op dat moment de vormgeving van een grote tentoonstelling in Rotterdam Maand van de collage. Er deden 48 kunstenaars mee, maar geen van hen gebruikte mijn techniek. Een dag later kreeg ik een galerie toegewezen waar ik mocht exposeren”, aldus Reiziger.

Unieke techniek en combinaties De collages van MFG Art zijn uniek vanwege de techniek en vorm die Reiziger gebruikt: “Ik haal mijn materiaal uit kranten. Als ik een mooie afbeelding zie, dan pak ik mijn liniaal en scheur ik het eruit. Vervolgens ligt het op mijn werktafel en zie ik er een mooi idee in. Het is uniek, omdat niemand anders diezelfde combinatie van beelden kan maken. Niemand pakt precies dezelfde kranten en scheurt daar dezelfde afbeeldingen uit. Pas als de collage gelijmd is, ga ik met krijt en pen werken. Ik benadruk beelden door ze met elkaar te verbinden.” Dat Reiziger met

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 18

2-11-2021 19:16:54

K U N S T & C U LT U U R kranten als basismateriaal werkt, brengt ook een bepaald risico met zich mee: “Er zit een speciale olie in de textuur van het krantenpapier, als je dat niet achter glas plaatst, dan vervaagt de kleur. Daarom fotografeer ik de collages nadat ik ze af heb en print ik het op dibond (print op aluminium, red.). Hierdoor ben je er zeker van dat het bewaard blijft.” Het is dan ook mogelijk op grotere formaten te printen.

Vind jij het mooi om het levensverhaal van jezelf, je partner, of je bedrijf te laten verbeelden?

Het atelier van Marjon Reiziger, MFG Art, bevindt zich op de Drift 2, 3941 DC in Doorn.

Karakteristieken als basis voor het verhaal Na de expositie in Rotterdam ging het balletje snel rollen. Reiziger kreeg een tentoonstelling in de lokale boekhandel en noemde het ‘Verhalen, Verbeelden, Verbinden’. Ze maakte verschillende collages, voor bedrijven en voor individuen: “Mensen vinden het mooi om hun levensverhaal terug te zien in kunst. Als ik een verhaal van iemand ontvang met bepaalde karakteristieken, dan ga ik kijken welke beelden en kleuren er bij die persoon en het verhaal past. Daarna maak ik een compositie. Soms loop ik er ’s avonds nog langs en denk ik: dit is helemaal verkeerd.

Dan wissel ik een afbeelding, of voeg ik een andere kleur toe. Ik maak mijn collages veelal op intuïtie.”

E-mail: marjonreiziger@gmail.com Telefoon: 06-46081292 Website: www.mfg-art.nl Huidige expositie De Dekaloog, samen met Ab Bol, open op iedere zondagmiddag van 14.00 tot 18.00 tot 15 december. Landhuis Stameren, Amersfoortseweg 1, 3951 LA in Maarn.

Levensverhaal verbeeld voor later Een collage is voor Reiziger pas echt geslaagd als mensen ontroerd zijn als ze het voor de eerste keer zien: “Het is heel waardevol als iemand zichzelf in jouw werk herkent en de collage zorgt er dus voor dat mensen met elkaar in gesprek gaan over de beelden. Ik durf namelijk ook de moeilijke kanten van een verhaal te laten zien, want dat is er ook in het leven. De lichte en de donkere kant. Dit is bijvoorbeeld ook een bijzondere manier om jouw levensverhaal vast te leggen voor het nageslacht.”

Tekst, Vivian Raatjes

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 19

19 2-11-2021 19:17:00

K U N S T & C U LT U U R

De toekomst van ons landschap Oer-Hollands landschap grote winnaar fotowedstrijd

Menno Brandsen (NH)

blik op dát landschap te geven dat men graag zou willen meenemen naar de toekomst”, vertelt Eelke Horselenberg namens de jury.

positie met twee zwanen die alle aandacht naar zich toe trekken.

De achterste lijkt met zijn poot de rimpeling in het ijs te creëren. Het landschap is onmiskenbaar een Nederlands landschap en het ijs in de polder is iets dat we koesteren voor nu en de toekomst. Het samenkomen van het ‘oude landschap’ van de polder en de zwanen met op de achtergrond de boerderijen en hoogspanningsmasten, je blijft kijken en ontdekken.” Bekijk hier de rest van de top 10.

Twee zwanen op het ijs Als grote winnaar is de foto van Menno Brandsen gekozen: twee zwanen op het ijs in het NoordHollandse Krommenie. De jury licht toe: “Het is een prachtige com-

Organisatie De fotowedstrijd werd voor de tweede keer georganiseerd als onderdeel van het project Natuurlijk Cultuurrijk van De Groene Koepel. De jury bestond uit

De derde week van oktober was het de Week van het Landschap, waarin we laten zien hoe mooi en divers de natuur is. Het ideale moment voor De Groene Koepel om de winnaars van de fotowedstrijd ‘De toekomst van ons landschap’ bekend te maken. IJs in de polders, feeërieke luchten en prachtige lijnenspellen: de deelnemers hebben laten zien hoe mooi de natuur dichtbij huis is.

Van schilderkunst naar digitale fotografie Ons landschap vastleggen in een foto zoals de meesterschilders Jacob van Ruisdael en Jan van Goyen dat vroeger op doek deden, dat was het uitgangspunt van de fotowedstrijd. “We hebben geprobeerd om onze gasten echt even stil te laten staan bij de plek waar zij vakantie vieren. Om een

20

Jannie de Kruijff, redacteur fotografie bij fotografietijdschrift Focus; Martijn Horst, erfgoedspecialist bij Landschap Overijssel; en Eelke Horselenberg, directeur van De Groene Koepel. www.degroenekoepel.nl

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 20

2-11-2021 19:17:01

K U N S T & C U LT U U R

Bonnefanten Award 2022 - voor Melati Suryodarmo Kunstenaar uit de Indonesische archipel wint internationale prijs voor beeldende kunst in Nederland.

Portret Melati Suryodarmo, foto: Harry Hartantio

Het Bonnefanten presenteert met trots Melati Suryodarmo (1969, Surakarta, Indonesië) als elfde winnaar van de Bonnefanten Award for Contemporary Art (BACA). Suryodarmo is een veelzijdige kunstenaar, maar ze onderscheidt zich vooral met haar indringende performances.

Ze vertolkt in haar werk scherpe politiek-maatschappelijke inzichten in een poëtische, lijfelijke beeldtaal. De toekenning van de BACA aan haar vormt voor het Bonnefanten een welkome aanleiding om Melati Suryodarmo voor te stellen aan het Nederlandse publiek en eer te bewijzen aan een van de pioniers van de perfomancekunst.

De BACA is Suryodarmo’s eerste grote Europese kunstprijs en de bijbehorende solotentoonstelling is haar eerste in Europa en Nederland.

Suryodarmo ontvangt een stipendium van €25.000 ter ondersteuning van haar kunstpraktijk en de productie van nieuw werk, als voorbereiding op een solotentoonstelling met begeleidende publicatie in het Bonnefanten in 2022.

Jury BACA 2022 De jury voor de editie van 2022 bestaat uit zes kunstprofessionals, waaronder vier experts met ervaring en kennis van de artistieke praktijken in de Indonesische archipel. Deze regio kent een complex en rijk cultureel leven dat door de geschiedenis van het land sterke banden heeft met Nederland.

Het selectiecomité stond voor een moeilijke taak, gezien het hoge niveau van beeldende kunst uit de focus regio Indonesië en vanwege de complexiteit van het in balans brengen van de verschillende criteria. Uiteindelijk is unaniem gekozen voor Melati Suryodarmo.

“Het is ons een eer de prijs te mogen uitreiken aan een kunstenaar met een baanbrekende praktijk, die haar unieke vormtaal ontleent aan zowel lokale als internationale experimenten met noties van het lichaam in relatie tot de politieke ruimte. Daarmee brengt Suryodarmo ons niet alleen nieuwe kennis van kunstpraktijken in Indonesië, maar houdt ons ook een spiegel voor van hoe de praktijk van de performancekunst gezien en begrepen kan worden vanuit een gedekoloniseerd, mondiaal perspectief.”, aldus de jury.

In samenspraak met laureaat Melati Suryodarmo is de Belgische Philippe Pirotte gekozen als gastcurator voor de tentoonstelling in het Bonnefanten.

Melati Suryodarmo, I’M A GHOST IN MY OWN HOUSE, 2012. Courtesy of the artist. Foto: Riki Zoelkarnain

Melati Suryodarmo, TRANSACTION OF HOLLOWS, performance tijdens Lilith Performance Studio, Malmø, 2012. Courtesy of the artist. Foto: Petter Petterson

Melati Suryodarmo Suryodarmo studeerde aan de Hochschule für Bildende Künste Braunschweig in Duitsland. Door een toevallige ontmoeting komt ze in aanraking met de befaamde Anzu Furukawa en studeert er butoh (een vorm van Japans theater waarin verschillende disciplines en technieken terugkomen zoals dans, performance en beweging) om vervolgens lessen performancekunst bij de gerenommeerde Marina Abramović te volgen.

Suryodarmo’s performances passen bij haar eigen ideeën en culturele achtergrond en gaan over de relatie tussen het menselijk lichaam, de bepalende culturele tradities waartoe het lichaam behoort en de context waarin het leeft.

Ze richt zich op concepten als thuis, spiritualiteit, familie en persoonlijke geschiedenis en verweeft die met socio-politieke, activistische en vooral feministische ideeën. Deels als gevolg van politieke en genderdiscriminatie is haar werk lang over het hoofd gezien. Suryodarmo is door haar onvermoeibare inspanning om verbindingen te leggen tussen de kunst en kunstenaars en de samenleving, een sleutelfiguur in de Indonesische (performance)kunstwereld geworden. En hoewel haar naam inmiddels ruimschoots is gevestigd en breed erkenning geniet in Zuidoost-Azië en ook daarbuiten, heeft haar praktijk zich vreemd genoeg niet uitgedrukt in een groot aantal internationale prijzen of solotentoonstellingen.

Bonnefanten Award for Contemporary Art – BACA De BACA is de belangrijkste Nederlandse internationale prijs voor kunstenaars uit andere geo-culturele regio’s en wordt in 2022 voor de

Melati Suryodarmo, Eins und Eins, performance in Pearl Lam Galleries Singapore, 2016.

Courtesy of the artist. Foto: Riki Zoelkarnain

Melati Suryodarmo, EXERGIE - butter dance, performance tijdens VideoBrasil, Sao Paolo, 2005. Courtesy of the artist. Foto: I. Matthaeus

elfde keer uitgereikt. De oriëntatie op verrassende, onderbelichte kunstpraktijken die de geografische en/of culturele grenzen van de dominante Westerse canon overschrijden dan wel erbuiten liggen, past bij het profiel van het Bonnefanten.

Het museum kiest er bewust voor om actief samen te werken met kunstenaars en curatoren, die de diversiteit van de programmering en collecties van het museum versterken en onderstrepen.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 21

21 2-11-2021 19:17:03

KEUZE UIT 44 EITSKWALIT S G CAMPIN

Nu al verzekerd zijn van een voordelige vakantie in 2022?

Midden in de natuur

Bij BestCamp boek je nu op veel campings met een mooie vroegboekkorting. Heerlijk fietsen, wandelen en genieten in de mooiste regio’s van België, Nederland en Frankrijk. En nu dus extra voordelig. Kies bijvoorbeeld voor een fijne vakantie in mei, tijdens Pinksteren, met Hemelvaart of gewoon in het hoogseizoen. Want ook in het hart van de zomer kun je met BestCamp voordelig op vakantie.

Bekijk nu ons campingaanbod, kies je favoriete bestemming uit en kijk welke korting er van toepassing is. Vergeet niet op tijd te boeken als je gebruik wil maken van de vroegboekkorting.

Zien we jou in 2022?

gelegen in prachtige fietsen wandelgebieden

Ruim aanbod

verblijf op een kampeerplaats of in één van de huuraccommodaties

Kwaliteitscampings

met minimale 3-sterren ANWB beoordeling

www.bestcamp.nl/vitaal - 070 8900 620

Un�eke Gastvr��he�d op de Utrechtse Heuvelrug

Amersfoortseweg 98 | 3941 EP Doorn | 0343 473500 | www.landgoedzonheuvel.nl 22

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 22

2-11-2021 19:17:04

MAATSCHAPPELIJK Fitte vijftiger Ab Hoogland vertelt zijn eigenzinnige, indringende verhaal over zijn herstel van een herseninfarct.

- Party Crasher De knaldrang in Leiden was groot tijdens viering van het Leids Ontzet op 3 oktober. Maar de gemeente durfde in navolging van het uitgedunde demissionaire kabinet (nog) niet alle coronaremmen los te gooien.

vaccinatie – op onze corona-app.

Hiermee konden zij mijn migratie, gezondheid, leeftijd, reproductie, eetgewoonten en andere (mis)gedragingen gedurende de avond traceren. Echter voordat mijn privacy werd geschonden stond ik alweer buiten. De Dus geen playbackende tweede shift voor de lauwe Rubberen Robbie in je achterhutspot stond te trappelen van tuin of een snoeiharde punkongeduld. band voor je stamkroeg, maar Het regende pijpenstelen terwijl wel fluisterende bandjes op de Taptoe-jeugd van Leidse een paar platte schuiten op sportverenigingen – lopend het water varend door Leiden. in een troosteloze stoet door Zo ging de lol er snel af. De Leiden – zeiknat voorbij het jongeren werden als schapen restaurant trok. Ik kreeg medebijeengedreven op een herlijden met de kletsnatte jonge metisch afgezet stukje land sporters. We zwaaiden vluchtig met een tentdoek eroverheen. voordat we onderdak vonden bij Tweederangs artiesten zoals de plaatselijke hippe fietsenboer.

Ronnie Flex maakten hun opGelukkig werden we hier niet wachting voor de losgeslagen geringd maar konden we ons, jongeren. Ook Douwe Bob stond zoals voor corona, normaal in de line-up maar haakte af misdragen tussen de trendy toen hij hoorde van de nog gel- elektrische bakfietsen en retro dende coronamaatregelen. Om bikes. Via een maat die bevriend de tweedeling in de samenleving was met de hippe fietsenmaker nogmaals te illustreren stapte lieten we ons (gratis) vollopen. de band van Douwe op na het Alleen ik moest mijn 0.0-bier horen van zoveel bullshit van noodgedwongen bij het ‘lauwe hun leadzanger. hutspot’-restaurant halen. Dat gaf me dan wel de mogelijkheid Wij – ‘ouderen’ – moesten om ook over de belabberde aphet, net als de horeca en de peltaart te beginnen. evenementenbranche, maar Omdat ik mijn ‘bier’ elders haaluitzoeken. Gelukkig – voor de de voelde ik me dan ook niet gemeente – gooide het slechte aangesproken als Party Crasher weer roet in het eten. De regen- toen de hippe fietsenmaker pieken op buienradar belooftegen twaalven vroeg bij wie den niet veel goeds. Wij zaten we eigenlijk hoorden. Na enige goddank – in het kader van een zelfreflectie zamelden we wat 60ste verjaardag van een vriend geld in om de gemoederen te – hoog en droog lauwe hutspot bedaren. Het is en blijft tenslotte eten in een restaurant. Ik te 3 oktober. Gelukkig was het moest na maanden relatieve inmiddels gestopt met regenen stilte wennen aan de orkaan van om op zoek te gaan – geringd en gesprekken in het restaurant. wel – naar het volgende illegale Om binnen te komen werden feestje. we ‘geringd’ met een roze bandje na bewijs van goed gedrag – Ab+

COLUMN Hans Böhm Freelance publicist

Welverdiend pensioen voor bijzondere dieren Dieren worden getraind en gebruikt door de mens: olifanten, paarden, ezels, kamelen, varkens en glimwormen om er een paar te noemen. De lijst is niet compleet. We zoomen in op heel speciale dieren.

Wij mogen graag kijken naar een programma waarin honden tussen stapels met duizenden poststukken lopen te snuffelen, of in de aankomsthal tussen alle bagage van de reizigers. Plotseling gaan ze netjes zitten. Dat is het teken voor de beambten om in actie te komen. Altijd blijkt er iets te zijn geroken dat niet door de beugel kan: voedsel, drugs, geld, explosieven. De honden ruiken door vernuftige verpakkingen heen: vies wasgoed, gepeperde omhulsels, diep ingeblikt in cilinders, in geheime holtes van Mariabeeldjes; je kunt het zo gek niet verzinnen of het is al eens geprobeerd.

Honden ruiken tienduizend keer beter dan de mens. Het schijnt dat het therapeutisch werkt voor honden om te snuffelen, daar worden ze rustig van. Dat is de reden dat ik Rex in het begin van de boswandeling alle tijd geef, hij haalt hele romans uit struiken en begroeiing. Snuffelen stimuleert zijn hersenen, dan gaat hij nadenken over wat hij ruikt en waar de geur vandaan komt. Pas als het te gek wordt lijn ik hem weer aan en vervolgen we in rustig tempo ons uitje. Wist u dat honden ook beginnend stadium van kanker ruiken, gaslekken aanwijzen, truffels vinden die onder de grond groeien?

Genoeg over honden.

Onlangs kreeg Magawa een gouden medaille voor heroïsche daden. Magawa is een Afrikaanse reuzenhamsterrat, die als taak had om mijnen op te sporen. Hij is net licht genoeg om de mijnen niet te laten ontploffen als hij eroverheen loopt.

Hij deed dat vijf jaren in Cambodja en speurde 71 landmijnen en tientallen explosieven op. Magawa kreeg zijn opleiding tot landmijndetector aan de universiteit van Tanzania. Na een jaar specifieke training kunnen ze beginnen.

Genoeg over ratten.

In de tijd voor de telefoon verzorgden duiven de poststukken.

In de Eerste en Tweede Wereldoorlog bleken duiven betrouwbare bezorgers van belangrijke boodschappen. In Amerika was er een speciaal opleidingscentrum voor duiven voor het zo snel mogelijk verspreiden van berichten. In de tijd voor de drone werden camera’s bevestigd op vogels om het vijandelijke gebied in kaart te brengen. Ook valken zijn prima te trainen. In het Franse themapark Epesses ruimen roeken de rommel op die de mensen achterlaten. Als ze de rommel in een doos deponeren krijgen ze automatisch een beloningshapje. Ook papegaaien en kraaien kunnen veel aanleren omdat zij een grote dichtheid van hersencellen hebben ten opzichte van hun omvang.

Genoeg over vogels.

Via het Navy’s Marine Mammal Program zijn dolfijnen ingezet in de oorlogen met Vietnam en Irak. Dolfijnen sporen zeemijnen op en geven de informatie via geluiden door. Ze doen ook dienst als onderwatergids.

Het voelt goed als zo’n bijzonder dier na jaren trouwe dienst een welverdiend pensioen krijgt. Of denk ik nou teveel als mens?

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 23

23 2-11-2021 19:17:06

M U Z I E K & E N T E RTA I N M E N T

BINNENKORT

in de bioscoop

PLEASURE – Vanaf 4 november in de bioscoop

De vers ingevlogen Zweedse Bella (een zeer gewaagde eerste hoofdrol voor Sofia Kappel) verklaart aan de douanebeambte dat ze naar Los Angeles is gekomen voor haar plezier. Ze heeft een vurig verlangen om door te breken in de porno-industrie, maar een grote pornoster worden blijkt eerder een kwestie van business dan pleasure. Om haar doel te bereiken zal ze onderaan de ladder moeten beginnen, met een matige manager en drie huisgenoten die om dezelfde rolletjes vechten. Al snel ontdekt Bella dat ze haar ambities alleen waar kan maken door haar grenzen steeds verder te verleggen. Pleasure is een schrijnende trip naar het hart van de Amerikaanse porno-industrie. Debuterend regisseur Ninja Thyberg deed uitvoerig onderzoek naar de pornowereld door zich er een tijd lang in onder te dompelen. Veel van de gebeurtenissen in de film heeft ze zelf op de sets gezien, en alle acteurs (op hoofdrolspeelster Sofia Kappel na), zijn daadwerkelijk werkzaam in de porno-industrie.

CANCIÓN SIN NOMBRE – Vanaf 4 november in de bioscoop De setting is Peru in 1988, een tijd van grote politieke en financiële onrust, hyperinflatie en terroristisch geweld. De linkse guerrillabeweging ‘Lichtend Pad’ is net in opkomst. Georgina Condori is een zwangere Andes-boerenvrouw die in een kale houten hut woont in een van de sloppenwijken aan de kust in de buurt van de hoofdstad Lima. Ze wordt naar de stad gelokt door een radioadvertentie die gratis ‘medische hulp’ belooft. Zodoende bevalt ze van haar baby in een kliniek in de binnenstad. Maar het personeel neemt haar pasgeboren dochter mee, zogenaamd voor routinecontroles. Helaas ziet ze haar kind nooit meer terug.

Canción sin nombre is gedeeltelijk gebaseerd op een ware gebeurtenis uit 1981 over een mensenhandelaar die tientallen Peruaanse kinderen naar het buitenland smokkelde om aan Europese en Amerikaanse echtparen te verkopen. De regisseur Melina León heeft de film opgedragen aan haar vader Ismael, die een van de journalisten is geweest die deze mistoestand naar buiten heeft gebracht. Ze heeft het verhaal met opzet gefictionaliseerd en verplaatst naar 1988, tijdens de eerste chaotische ambtstermijn van president Alan Garcia.

THE LAST DAYS OF GILDA – Vanaf 18 november in de bioscoop

In een buitenwijk van Rio de Janeiro woont Gilda: een kleurrijke, onafhankelijke vrouw die dol is op lekker eten en goede seks. Voor haar bekrompen, religieuze buren wordt deze zelfverzekerde, onafhankelijke vrouw, die varkens slacht in haar tuin en meer dan één minnaar heeft, steeds meer een doorn in het oog. Haar levenshouding wordt niet door iedereen in de buurt op prijs gesteld en er wordt dan ook heel wat af geroddeld. Meestal trekt ze zich er niets van aan, maar de situatie wordt anders als ze met Cacilda te maken krijgt. Zij is een aanhanger van de reactionaire, christelijke dominee Isaías, die steeds meer invloed in de wijk lijkt te krijgen.

In hun wereld is voor 'Gilda's' geen plek.

CAPTAIN NOVA – Vanaf 1 december in de bioscoop De spannende SF-film Captain Nova begint in het jaar 2050. De aarde is er zo slecht aan toe dat ervaren gevechtspiloot Nova (Anniek Pheifer) de opdracht krijgt terug te reizen in de tijd om een desastreuze milieuramp te voorkomen. Maar waar niemand rekening mee heeft gehouden is een bijwerking van het tijdreizen: Nova (Kika van de Vijver) wordt weer jong en stort neer als twaalfjarige. Niemand neemt haar nog serieus, behalve Nas (Marouane Meftah) die het mysterieuze meisje en haar vliegende robotje ADD uit handen probeert te houden van de geheime dienst. Lukt het Nova en Nas om alsnog de wereld te redden?

24

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 24

2-11-2021 19:17:10

MUZIEK & ENTERTAINMENT De LP draait om het verhaal In deze serie neem ik u mee in mijn persoonlijk favoriete deel van de muziekwereld, de wereld van vinyl en platenspelers.

Van vergeten albums tot de vaak mooie achtergrondverhalen van singles, albums en bands.

Simon & Garfunkel 50 jaar geleden ging een muzikaal duo er bij de Grammy awards met de prijzen vandoor. Voor hun album en single Bridge over Troubled Water wonnen Simon & Garfunkel namelijk onder meer de Grammy voor beste album en beste single. Het duo ging die avond naar huis met 5 prijzen.

Doordat het tweetal sinds het einde van de jaren zestig steeds verder uit elkaar groeide bleek Bridge over Troubled Water uiteindelijk het laatste album dat het duo uitbracht. Het album werd bijna volledig geschreven door Paul Simon omdat Art Garfunkel in die periode druk was met zijn acteerwerk voor de film Catch-22.

Paul Simon schreef het nummer Bridge over Troubled Water voor zijn vrouw Peggy die hij eerder dat jaar had leren kennen. De inspiratie voor het nummer komt voort uit de gospelmuziek die Simon in die periode luisterde. De titel van het nummer is dan ook gebaseerd op de songtekst ‘I’ll be your bridge over deep water, if you trust in my name’ uit een nummer van gospel artiest Swan Silvertones.

Op de tweede kant van de LP staat als eerste de hitsingle The Boxer. De in 1969 al uitgebrachte single is onder andere geïnspireerd door teksten uit de Bijbel en gaat over zaken als armoede en eenzaamheid. De singel wordt door Rolling Stone op nr. 106 geplaatst in de lijst van 500 beste nummers allertijden. 40 plaatsen lager dan Bridge over Troubled Water.

Na het uiteenvallen van hun samenwerking heeft het tweetal meerdere keren geprobeerd om een punt te zetten achter hun onenigheid en weer samen te werken. Ondanks dat het een aantal keren voor een korte periode goed leek te gaan bleek een definitieve reünie te veel gevraagd. Beide artiesten hebben na hun breuk nieuwe muziek uitgebracht waarvan het album Graceland uit 1986 een van de succesvolste is. De Zuid-Afrikaanse invloeden die te horen zijn op dat album maken het een herkenbaar en uniek album.

Voor wie interesse heeft in de muziek van Simon & Garfunkel is ook de documentaire Homeward Bound van Nick, Simon en Kees een aanrader. In de 60 minuten durende documentaire gaat het trio in New York dieper in op de levens en muziek van het duo, een echte aanrader.

COLUMN Bert Simhoffer Zanger, acteur en tekstschrijver Vitale Verbondenheid Sinds het jaar 2000 ben ik Bijzonder Ambtenaar van de Burgerlijke Stand (Babs). Vaak was ik ceremoniemeester bij vrienden en ik vond de ambtenaren eigenlijk best wel saai en vaak formeel. “Dat moet toch vrolijker en gezelliger kunnen” dacht ik. Toen eind 1999 in de plaatselijke krant van Loenen aan de Vecht een oproep stond voor Babsen, heb ik een brief geschreven met mijn motivatie waarom ik dit zou willen doen.

Kort daarop werd ik uitgenodigd voor een gesprek wat uiterst prettig verliep. Ik kreeg de opdracht om het toenmalige hoofd Burgerzaken en zijn secretaresse, als proef, in de echt te verbinden. Een week later had ik mij grondig voorbereid en werd het een hele gezellige huwelijksvoltrekking. (Ja zo heet dat, klinkt een beetje als een ‘vonnis’ wat wordt uitgevoerd, daarom probeer ik dat woord meestal te vermijden.) Ik werd aangenomen en zo begon een nieuwe bezigheid waarbij ik een mix maakte van juridische correctheid (de mensen sluiten namelijk een contract op basis van het Burgerlijk Wetboek) en een theatrale, vrolijke invulling van een trouwceremonie.

Ooit benoemd in Loenen aan de Vecht voor ‘het leven’, maar na de samenvoeging van de gemeenten Breukelen, Loenen en Maarssen tot Stichtse Vecht (2011), herbenoemd tot mijn 75ste.

In de afgelopen 21 jaar heb ik honderden stellen in de echt mogen verbinden. Kunnen bijdragen aan de diepe verbondenheid die mensen voor elkaar voelen en dat aan de wereld kenbaar willen maken. In die 21 jaar is er veel veranderd, zijn de bruidsparen veeleisender geworden en gebeuren er vaak spectaculaire dingen. Zoals die keer dat de ringen kwamen aangevlogen aan de klauw van een reusachtig adelaar, of die keer dat de bruidegom uit een vliegtuig sprong, aan een parachute naar beneden kwam, om vervolgens, als een soort James Bond, zijn parachutistenpak open te ritsen en in zijn smoking op zijn bruid af te stappen onder luid applaus van de bruiloftsgasten.

In deze coronatijd zijn, met name in de eerst golf vanaf vorig jaar maart, veel huwelijken afgezegd en verplaatst. Dit jaar hebben de aanstaande echtparen besloten toch te trouwen.

Dan maar geen groot feest, dan maar een intieme ceremonie.

Het resultaat voor mij is dat ik me ‘suf’ trouw. Het is echt superdruk. Met name locaties waar 30 personen aanwezig kunnen zijn, zijn erg in trek. In mijn gemeente staat ook de locatie Hoeve Landzicht die in 2021 verkozen is tot de populairste trouwlocatie van Nederland. Ik ben daar vaak aan het trouwen en de medewerkers zijn een beetje familie geworden. De bezoldiging voor een huwelijk is uiterst bescheiden, de werkzaamheden staan daar haaks op, zoals gesprek voeren, teksten uitwerken, toespraak schrijven, akte halen en terugbrengen. Alles bij elkaar 8 tot 10 uur werk. Maar de beloning die niet in euro’s uit te drukken is, is het geluk van twee mensen, de vrolijkheid van de gasten, de geweldige sfeer tijdens de ceremonie. Altijd rij ik weer blij naar huis en ook dit is een facet van mijn werk.

Het is een mooi vak!

Tim

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 25

25 2-11-2021 19:17:11

M U Z I E K & E N T E RTA I N M E N T

Crazy Little Things Muziekjournalist en drummer Jean-Paul Heck legt met Crazy Little Things de focus op de sound van Queen

Foto (c): Don Crusio VLNR: Debby Zimmermann, Frank Dries, Jeroen Lips, Marijn Geluk, Lars van Herel, Jean-Paul Heck en Hanneke van Andel Als muziekjournalist en hoofdredacteur reisde Jean-Paul Heck de laatste 25 jaar over de hele wereld om sterren te interviewen. David Bowie, Charles Aznavour, Keith Richards, Bruce Springsteen, AC/DC, Led Zeppelin, Adele … De lijst met namen is eindeloos.

Maar in de theatervoorstelling Queen: The Story ligt de rolverdeling anders en is Heck de drummer van de Nederlandse Queen tribute band Crazy Little Things.

Heck’s prille liefde voor de band Queen was er midden jaren ’70 al: de videoclip van Bohemian Rhapsody, de legendarische platen ‘A Night At The Opera’ en ‘Day At The Races’ en dan zijn eerste live-concert van Queen in Ahoy in Rotterdam. “Zonder Queen was ik nooit muziekjournalist geworden. Zij waren alles waar een jongen uit West-Brabant van kon dromen. Groots, magistraal en vooral ongrijpbaar.” Met Queen kwam de interesse in drummen. Roger Taylor was zijn grote voorbeeld. “Die enorme drumkit en dan ook nog die geweldige gong erachter. Ik moest drummer worden.” De liefde voor Queen bleef altijd. Het leidde tot een serie

26

ontmoetingen met de bandleden zelf. Eerst incidenteel bij een achtbaan in Las Vegas, later professioneel. De reeks interviews met gitarist Brian May en Roger Taylor is lang.

Het cumuleerde in het voorjaar van 2011 in wel iets heel bijzonders. Heck wist Brian May over te halen om naar Nederland te komen om er de Sena European Guitar Award (destijds de Eddy Christiani Award) te ontvangen. “En hij speelde tijdens die uitreiking ook nog. Hoe bijzonder is dat.”

Toen was daar opeens zijn tribute-band Crazy Little Things. Een band in de stijl van The Beatles-tribute-groep The Analogues.

“Maar wel met een rauwer randje. We doen het zonder opsmuk. Geen pruiken, geen gekke pakjes … Roger Taylor zei ooit tegen mij: “Ik vind Queen Tribute Bands geweldig, zolang ze maar geen snorren opplakken of blonde pruiken op hun hoofd zetten. Dat ben ik nooit vergeten.” De laatste 5 jaar speelde Crazy Little Things op talloze festivals en in vele poppodia. Zelfs de internationale Queen Fanclub nodigde de band in 2019 uit om op de legendarische Queen Conventie in Engeland te spelen.

Maar nu is er Queen: The Story door Crazy Little Things. Het geestenkind van JeanPaul Heck met medewerking van Epicatoetsenman Coen Janssen die voor deze theatershow een speciaal stuk componeerde en Leo Blokhuis die het intro insprak. “Ik wil absoluut niet de geschiedenis van Queen herschrijven. Bijna iedereen heeft de film Bohemian Rhapsody gezien dus dat is ook vrij zinloos”, aldus Heck. Queen: The Story is een bekentenis voor de liefde en de nalatenschap van de muziek van Queen. De belevingswereld van Jean-Paul Heck is dezelfde als van zoveel Queen-fans: “Ik hou van jazz, metal, country maar Queen is en blijft allesoverheersend en het is als muzikant geweldig om die liefde ook daadwerkelijk in de Nederlandse theaters op het podium te brengen.”

y

Queen: The Story is vanaf 21 oktober 2021 in meer dan 20 theaters door heel Nederland te zien.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 26

2-11-2021 19:17:12

VA K A N T I E EEN ODE AAN DE LIEFDE

COLUMN Margot Verhaagen Publiciste

Rust, reinheid en regelmaat

Liefde is als vliegen, zonder vlucht.

Liefde is als vleugels.

Liefde is meer dan iets, Of juist niets. Niet te beschrijven, maar te voelen. Alleen tussen jullie tweeën.

Liefde is als vliegen, zonder vlucht.

y Blijf samen nog even vliegen, of beter nog: voor altijd.

Want waar dagen voorbij gaan en tijd verstrijkt.

Verwarmt mijn hart ieder moment dat jij mij bekijkt.

Van top tot teen.

Blijf jij nog even vliegen, hier dicht aan mijn zij?

Of in m’n dromen, altijd bij mij.

Blijf nog even vliegen, met beide benen op de grond.

Samen naar de toekomst, tot morgen weer de zon opkomt.

Liefde is als vliegen, zonder vleugels.

Iedere dag een beetje meer. Houden van. Een glimlach.

Een keuze.

Die we maken. Iedere dag weer.

Mag ik nog altijd naar je kijken?

Verzinken. Verdrinken. Geloof me. Verbind me.

Aan jou. Iedere dag een beetje meer.

Met of zonder vleugels.

Met of zonder licht.

Ik heb geen vleugels nodig. Als jij maar naast me licht.

Liefde is als vliegen, zonder vleugels.

Punt.

Heel gek hoe dingen wennen. Zo denk ik vaak dat ik nog ergens een mondkapje op moet voordat ik naar binnenga.

Terwijl ik nooit zo voor de mondkapjes was, mis ik ze nu bijna nog.

Het moet niet gekker worden, maar ze maken wel duidelijk dat er wat aan de hand was en nog steeds is. Aan de anderhalve-meter-samenleving was ik inmiddels al min of meer gewend geraakt en het niet kussen van mensen waarmee je hebt afgesproken of die je wilt feliciteren ook. Soms vond ik het wel fijn dat je dan niets hoefde trouwens, zeker wanneer je iemand maar oppervlakkig kent. Het verplichte zoenen is er wel af en dat is soms een opluchting.

Nu bijna alles weer mag bedenk ik me dat ik eigenlijk veel volgzamer was dan dat ik had verwacht van mezelf. In het begin van de pandemie met al die regels en iedere week een persconferentie vond ik al die regels vaak lastig, overbodig, ongezellig en vervelend, maar ik deed het wel braaf en nu ben ik er dus aan gewend en ga ik het bijna nog missen. Raar om dat te ervaren.

Iets anders dat ik bespeur is dat de coronaperiode en de lockdown al ver weg in mijn geheugen zijn weggezakt. Zeker de lockdown kan ik me nu al bijna niet meer voorstellen. Haasten om op tijd thuis te zijn na een avondwandeling in verband met de avondklok en winkels die niet-essentiële goederen van het voorjaar afgeplakt hadden. Een rare gewaarwording, want deze gehele periode was op zijn minst intensief en vooral bijzonder te noemen.

Een vreemd intermezzo wanneer ik er zo op terugkijk. O, noemen ze dat dan straks een interbellum? Anders dan vorig najaar denk ik niet dit ooit nog in mijn leven mee te maken en ik stel voor dat iedereen werkt aan de weerstand de komende maanden. Gezond eten en drinken is mijn devies.

Voor mij als foodie is dat wel de gemiste kans van alles wat met corona te maken heeft en had. Natuurlijk in de eerste plaats inenten maar over gezond leven en eten hoor ik helaas maar weinig. Hoe mooi zou het zijn wanneer kinderen op school zouden leren over hoe weerstand op te bouwen door goed en gezond te eten.

Dat in verzorgingshuizen mensen geen doorgekookte groenten krijgen en fruit uit blik maar juist vers, verser, verst eten en drinken. Het liefste ook nog zoveel mogelijk lokaal. Op tijd naar bed en zorgen voor jezelf, dus sporten en veel in de buitenlucht recreëren.

Een beetje hoe dat vroeger ging: rust, reinheid en regelmaat.

Dat komt iedereen ten goede denk ik.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 27

27 2-11-2021 19:17:13

VA K A N T I E

Van der Valk, nu ook aan zee!

Wandelen, fietsen of stadsbezoek, zegt u het maar …

Noordwijk en omgeving Noordwijk, wie kent het niet? Gelegen tussen Den Haag, Leiden, Amsterdam en Haarlem, is het ideale dorp aan zee voor de liefhebber van zon, zee, strand en … lekker eten.

Sinds 1 januari 2019 bestaat Noordwijk uit vier kernen, naast Noordwijk aan Zee en Noordwijk Binnen is de gemeente Noordwijk verrijkt met Noordwijkerhout en de Zilk.

Ben je op zoek naar geschiedenis? Vergeet dan het charmante Noordwijk Binnen niet.

Bezoek de oude dorpskern, proef de sfeer en ervaar hoe een heel ander Noordwijk tot leven komt. Voor de prachtige natuur, bollenkwekers, bloemenvelden en bosgebied kun je terecht in Noordwijkerhout. Of haal een frisse neus, ga dieren spotten en wandelen in het mooie duingebied van De Zilk.

Maar laten wij vooral niet vergeten te melden dat Noordwijk aan zee ook voor de liefhebber van shoppen het nodige te bieden heeft.

28

Wij kozen in Noordwijk voor een hotel en dat had een speciale reden. Het prestigieuze ‘Palace Hotel’ is sinds kort in handen gekomen van Thalita en Robbert van der Valk.

Ja, u leest het goed, het eerste Van der Valk hotel aan zee is een feit … en wat een hotel!

Geschiedenis In 1912 bouwde de familie Konijnenburg, pal aan zee, het Palace Hotel. Gelegen op het plein dat tegenwoordig het Palaceplein heet, bij de lokale bevolking beter bekend als ‘het gat van Palace’. Dit hotel werd in december 1978 getroffen door een allesverwoestende brand, waarna het werd afgebroken en het eerder genoemde ‘gat van Palace’ ontstond.

In 2001 is de officiële opening van het huidige Palace Hotel aan het Picképlein, ontworpen door Van Egmond Architecten en toen eigendom van De Raad Vastgoed.

Het hotel telt 120 kamers, 13 vergaderzalen, brasserie, lounge & bar, uitgebreide fitness-

club en aquacentrum. Sinds augustus 2021 is dit prachtige hotel in handen van het Van der Valk concern.

Van der Valk Palace Hotel Noordwijk Het is een zonnige woensdagochtend als wij aankomen in Noordwijk aan Zee, geen onbekend terrein. Deze zonnige septemberdag heeft veel mensen doen besluiten een bezoek te brengen aan dit leuke dorp aan zee.

Duitsers, Engelse, Amerikanen en natuurlijk veel (bekende) Nederlanders bevolken op dit moment het dorp.

Tussen alle drukte door bereiken wij de ingang van de parkeergarage van het hotel, de ontvangst in het hotel is gastvrij en nadat wij de bagage naar onze superiorkamer met zeezicht hebben gebracht, besluiten wij de dag te starten met een bezoek aan het strand. Het strand, 13 kilometer lang, kent een grote variëteit aan strandtenten en beachclubs.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 28

2-11-2021 19:17:15

VA K A N T I E Wij bezochten Nomade en zoals zij het zelf omschrijven “Er is een plek waar je gewoon kunt zijn. Wijds uitzicht, een warm welkom.

Een plek waar jij je direct thuisvoelt, waar het goed is zoals het is. Die plek is Nomade Beach House. Voel je Welkom!” Onze ervaring is dat alles wat Nomade wil zijn ook in de praktijk lukt.

Natuurlijk kan hierna een rondgang langs de lokale middenstand niet uitblijven en of het Huize van Wely is met haar ambachtelijke exclusieve lekkernijen of de winkel van Montana Meiland, er is voor iedereen wat.

Fietsen Bij aankomst in het hotel stonden er twee fietsen voor ons klaar, gehuurd bij Rent a Bike van Dam (rentabikevandam.nl). We vertrekken per fiets voor een werkelijk prachtige fietstocht naar het noorden. Geholpen door de fietskoop-app, volgen wij een route langs de duinen richting Zandvoort, via Hillegom, Lisse, Sassenheim en Noordwijkbinnen weer terug naar Noordwijk aan Zee.

We eten Sashimi & Ceviche vooraf en als hoofdgerechten One way roasted Tuna en Catch of the Day (tong). De combinatie met een mooie fles witte wijn maakt het geheel tot een prachtige avond. Wij kunnen oprecht zeggen dat de prijs/kwaliteit verhouding uitstekend is zoals ook de bediening en aankleding van deze uitnodigende beachclub.

De volgende ochtend zitten wij aan een prima ontbijt, met voor elk wat wils. We besluiten die dag een wandeling over het strand te maken naar Katwijk (6,3 km, 1,5 uur lopen). Het is er prachtig weer voor en op dit traject ontmoeten wij veel mensen met honden. Wij nemen de bus terug uit Katwijk naar Noordwijk aan Zee en de middag vullen wij met een mooie fietstocht in de omgeving van Voorhout, Rijnsburg, Wassenaar en terug via Katwijk.

Terug van deze inspannende dag besluiten wij te dineren in het restaurant van het hotel, vooraf gegaan door een aperitief op het zonnige terras. De trio van vis en de carpaccio als voorgerechten bevallen ons goed, hebben gedaan, wat een prachtige oude stad.

Heerlijke winkelstraten, zoals de zogenaamde ‘Monopoly-straten’: Grote Houtstraat, Barteljorisstraat en Zijlstraat. De rondom gelegen straatjes zijn ook karakteristiek. De Schagchelstraat, Anegang, Koningstraat, Gierstraat en Kleine Houtstraat herbergen bijzondere winkeltjes.

Teruggekomen in het Palace Hotel belanden wij op het in de zon gelegen terras aan de voorzijde van het hotel. Het is hier heerlijk zitten en voordat wij het weten is het tijd voor het diner. Het kost enige moeite, gezien de onverwachte drukte in het dorp, om een tafel te reserveren. Wij belanden in Beachclub Bries, gelegen aan de Koningin Astrid Boulevard, een parel aan zee. Mede aangeraden door Thalita van der Valk, zijn wij benieuwd wat Bries ons te bieden heeft.

we vervolgen met zalmfilet en tournedos en ook die zijn van prima kwaliteit. Een fles Chileense Viognier maakt dit diner af.

De volgende ochtend genieten wij nog eenmaal van het ontbijt.

Haarlem Wij besluiten voordat wij terug rijden naar huis, de dag door te brengen in Haarlem.

Voor ons tot op dat moment een redelijk onbekende stad. En … goed dat wij dat

Voor de bierliefhebber zijn Brouwerij Jopen (Jopenkerk), Brouwerij Uiltje (Zijlstraat 18), Brouwerij de Grooth (Botermarkt 19), briljant Brouwhuis (Koningstraat 46 zw) een absolute aanrader.

Bezoek Haarlem en ontdek zelf deze bijzondere en veelzijdige stad.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 29

29 2-11-2021 19:17:18

VA K A N T I E

Fietsen door de wijngaarden van Zuidelijk Catalonië De winter staat voor de deur en als je dan nog lekker fietsen wil dan moet je het zuiden opzoeken. Voor een beetje mild klimaat met een aangename temperatuur tussen de 15 en 20 graden kun je binnen Europa naar de kustgebieden van Zuid en Oost-Spanje, naar Zuid-Italië of naar Griekenland. In de winter zijn er echter nauwelijks vluchten naar Corfu of de Peloponnesos, dus dat kan beter tot het voorjaar wachten, als alles ook nog in bloei staat.

Wat wel het hele jaar door kan is om van Barcelona door zuidelijk Catalonië te fietsen. Het landschap aan weerszijden van de Ebro is prachtig en zolang je de echte bergen maar vermijdt, blijft het redelijk aangenaam.

Het gebied is heuvelachtig maar het is bijna nergens echt steil.

Vliegen op Barcelona is nog steeds goedkoop en het kan ook op meerdere momenten per dag. Barcelona blijft een mooie stad om te bezoeken, zeker in de stillere wintermaanden wanneer de gekte van het toerisme even wat minder is. Ook kan men in Barcelona e-bikes huren voor trekking tochten (https://www. alquilerbicicletasbarcelona.es).

Fietsen vanaf Barcelona de stad uit is echter geen optie. De plannen voor fietspaden door de voorsteden lopen decennia achter en het is een asfaltjungle.

Maar er gaan ieder uur vanaf Plaça d’Espanya prima treintjes het achterland in met gratis fietsvervoer en na anderhalf uur sta je in Igualada tussen de heuvels aan het begin van een mooie fietstocht die je in een week door verstilde mediterrane landschappen voert.

Vanaf Igualada fiets je door een mooi landschap met glooiende dalen en soms bossen naar

30

het dal van de Francoli. Ook hier wordt al eeuwenlang wijn verbouwd en net zoals in het nabijgelegen Penedès-gebied, produceert men hier vooral voor het maken van de cava.

Zodra we dit bereikt hebben gaat het over een klein pasje van amper honderd meter naar de Conca de Barbera, een ander bekend wijngebied. In deze kom tussen de heuvels zijn van oorsprong ook de meeste druiven voor de cava bedoeld, maar de laatste twintig jaar is er meer aandacht voor rood en rosé op basis van de bekende druiven grenache, carignan, tempranillo en cabernet-sauvignon. Hier ligt Montblanc, een prachtig ommuurd stadje dat al onder de Moren grote bloei kende. Hier vind je sfeervolle straten, pleintjes en kerken.

Hierna gaan we de heuvels in van de Montsant. Omdat we hier stijgen naar 800 meter met de bijbehorende uitzichten, kan het hier wel koud worden. Deze bergrug scheidt de glooiende dalen van Catalonië met de legere vlaktes rondom Lerida die verder doorzetten naar Aragon.

De weg klimt na Espluga de Francoli licht omhoog naar het klooster van Poblet. Dit klooster uit 1135 moet je gezien hebben. Vanwege de prachtige versieringen staat het op de UNESCO-lijst.

Na Vimbodi gaat het echt omhoog en hier kom je door de beboste flanken van de bergen die met hun roze rotsformaties de hemel insteken. Bij Vilanova de Prades bereiken we op 800

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 30

2-11-2021 19:17:19

VA K A N T I E

behoorlijk aan de prijs, maar nu in het laagseizoen kan de fietser met een kleiner budget ook van dit aanbod genieten. Het gaat hier een paar keer nog stevig omhoog en omlaag maar echte beklimmingen zijn dit niet meer.

meter het hoogste punt (warme koffie) en dalen we af naar Ulldemolins waarna de weg over een lager pasje de Priorat ingaat.

De Priorat is een van de bekendste wijngebieden van Spanje waarbij Toscaans aandoende heuvels met wijngaarden het landschap markeren. De Priorat is een ontvolkt gebied. Na de verwoestende Phylloxera-luis waarbij de hele wijncultuur hier was vernietigd, trok de bevolking weg. Op de steile hellingen viel naast wat olijven en amandelen weinig anders te verbouwen. Drie decennia geleden begon men hier echter weer met de wijnbouw en is de Priorat uitgegroeid tot een van de meest gewaardeerde wijnbouwgebieden van Spanje.

De productie is hier laag per hectare, slechts een vijfde van wat doorgaans in Spanje wordt bereikt. Maar omdat de wortels in de arme grond hier hard moeten werken is de kwaliteit van de wijn uitstekend. De aanplant bestaat vooral uit grenache en carignan, maar ook syrah, merlot en cabernet treft men aan.

Het landschap is hier prachtig.

Er zijn dan ook enkele hele goede B&B’s en hotels te vinden.

In het hoogseizoen zijn deze

Door een dal fietsen we naar de Ebro die we bij Mora d’Ebre oversteken. Deze overgang naar de andere oever markeert ook een ander landschapstype.

Achter Mora verrijst ook een bergketen en hier dwars doorheen heeft men in het verleden een spoorweg uitgehouwen, compleet met tunnels en viaducten. Voor onze route maken we gebruik van het fietspad dat op dit oude spoorwegtracé is aangelegd. Deze Via Verde de la Terra Alta stijgt geleidelijk door de heuvels en bergen van het Natuurpark Del Ports. Het biedt steeds uitzicht op de bijzonders rotsformaties van Benet en een wit kloostertje op de berg dat maar langzaam dichterbij wil komen. Het is een prachtig geasfalteerd pad en ook de tunnels zijn verlicht. Mooie plaatsjes als Bot, Horta de Sant Joan en Arnes bieden voldoende accommodatie voor een overnachting. In Horta heeft Picasso een tijd gewoond en daar inspiratie opgedaan. Het wijngebied van de Terra Alta is sterk beïnvloed door de opkomst van de Priorat, maar de aanplant van druivenrassen is hier meer divers en het bereikte niveau is ook wisselend.

Kort na Arnes verlaten we Catalonië en fietsen we Aragon binnen. Deze regio is minder welvarend en het asfalt maakt plaats voor fijn grind. Het is

maar een klein stukje want al na enkele kilometers verlaten we het pad voor de weg naar Valderrobres. Wie dat wil kan echter nog veertig kilometer doorfietsen over de Via Verde naar Alcañiz, een klein oud stadje met een kasteel waarin een parador (hotel) is gevestigd.

Valderrobres ligt ook in Aragon maar oogt veel welvarender. Dit kleine stadje met amper 2000 inwoners kent een kasteelpaleis op de berg en de imposante kerk van Santa Maria Mayor. Daar omheen ligt de oude kern van het centrum met vele kleine straatjes waar je ook goed kunt eten. Valderrobres ligt op 500 meter en vanaf hier kun je doorfietsen over de pas van de Puerto Miro (1259 meter) naar het stadje Morella. Het stadje Morella is prachtig en zeker de mooie tocht waard. Maar het laatste stuk omhoog is steil, bijna 10%, en boven op de pas kan het in de winter en vroege voorjaar goed koud zijn. In Valderrobres omkeren is ook een goede keus. Dan kun je het fietspad helemaal naar beneden volgen tot in het dal van de Ebro. Het eindigt bij het stadje Tortosa, waarvan de oorsprong al in de Romeinse tijd lag. Of je nou tot Morella fietst of terug naar Tortosa, voor de terugreis naar Barcelona neemt men weer de trein.

Paul Benjaminse De bovenstaande trajecten zijn beschreven in Fietsen naar Andalusië, verkrijgbaar als boek of e-book via www.cyclingeurope.nl.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 31

31 2-11-2021 19:17:22

VRIJE TIJD

Rust Ruimte en Luxe in de Zeeuwse duinen!

van 30 tot 65 m2. Huisdieren zijn beperkt op aanvraag welkom.

Duinhotel Breezand is een hotel direct achter de duinen van Vrouwenpolder. Het strand is op loopafstand en het hotel is van alle gemakken voorzien. Hier komt u echt in alle vrijheid en comfort tot rust! Duinhotel Breezand is een ruim opgezet hotel dat in februari 2020 haar deuren heeft geopend en beschikt over 41 suites variërend in grootte

Bij Duinhotel Breezand staat het woord welzijn centraal. Naast de specifieke well­ ness-kamers is de complete wellness- en sportfaciliteit gratis toegankelijk. Deze bestaat uit een massagekamer, een sauna, een stoomcabine, een fitnessruimte, een ontspanningstuin en een verwarmd binnenzwembad.

Wakker worden in een luxe suite – wanneer u de balkondeur opent, hoort u het geluid van de zee op de achtergrond en heeft u een prachtig uitzicht – een overnachting bij Duinhotel Breezand is gegarandeerd een

unieke beleving. Een overnachting start met een totaal belevingsgevoel en dat begint bij binnenkomst van het hotel. Het straalt rust, comfort, duin, strand, zee en luxe uit. Deze elementen komen ook nadrukkelijk terug in het design van de suites.

De stijlvol ingerichte suites zijn van alle gemakken voorzien en een ideale uitvalbasis voor een relaxed verblijf aan de Zeeuwse kust met op loopafstand het strand, de zee, het Veerse Meer en het Zeeuwse achterland.

In de zomer heerlijk zonnen, zwemmen, sporten of lekker wandelen van strandtent naar strandtent (24 km tot Westkapelle alleen maar strand). In de winter rustig en heerlijk één zijn met de natuur, genieten van het ruisen van de zee. Mooier en rustgevender bestaat bijna niet. De stranden van Walcheren – en dus ook het strand van Vrouwenpolder – worden al vele jaren bekroond met het blauwevlagkeurmerk, het zijn dus de schoonste en veiligste stranden van Nederland! Het strand van Vrouwenpolder heeft geen golfbrekers, is breed en veilig, kindvriendelijk en rolstoeltoegankelijk.

Als gast geniet u dagelijks van een luxe ontbijt in Brasserie Dune en van de rust die de omgeving u te bieden heeft. Duinhotel Breezand beschikt over maar liefst 40 autolaadpunten.

Domaine Bonneblond Te midden van het heuvelachtige karakter van de uitlopers van het centraal massief in het noorden van de Auvergne ligt Domaine Bonneblond verscholen. Het landgoed van 69 hectare wordt gerund door het enthousiaste echtpaar Helen en Willem Wagensveld-Lodder.

De 200 jaar oude boerderij, die als B&B functioneert, is met veel liefde gerenoveerd waarbij de authentieke elementen bewaard zijn gebleven. Een kleine camping met een luxe sanitairgebouw, 8 stoere glampinglodges met privésanitair en 2 safaritenten

maken het plaatje compleet.

Er wordt iedere avond gekookt voor de gasten en in de ochtend hangen de bestelde broodjes klaar bij de receptie. Domaine Bonneblond is een perfecte uitvalsbasis voor mooie fiets- en wandelroutes in de ongerepte natuur van het Franse platteland, waar het lijkt of de tijd heeft stilgestaan.

Helen en Willem zijn ook de initiatiefnemers van Het Franse Pad. Samen met zeven andere Nederlandse B&B eigenaren organiseren zij wandel- en fietsarrangementen op basis van volpension.

www.bonneblond.com +33606454897 www.hetfransepad.com

32 50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 32

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - O K T O B E R - 2 0 2 1

2-11-2021 19:17:26

VRIJE TIJD

COLUMN Frederike Scholing Boekhandel Praamstra

Kent u onze nieuwsbrief al? www.50vitaalplus.nl/nieuwsbrieven

GENIET VAN 10% KORTING MET DE CODE: Magazine452021 Code geldig tot en met 31 december 2021

Lekker winkelen, scan de code

Laat uzelf onderdompelen in luxe Bezoek Hotel Mondragon, het nieuwe en luxe stadslogement met gastronomisch restaurant Cristó aan de historische binnenhaven van Zierikzee.

Oude Haven 11 | 4301 JJ Zierikzee | +31 (0)111 230 000 | mondragon.nl

Albert Cossery: Grote dieven kleine dieven Albert Cossery werd geboren in Egypte als zoon van een puissant rijke vader. Hij groeide op in Egypte en kreeg onderwijs in het Frans op het Lycée Francais. Daar veranderde hij zijn naam van Kusairy in Cossery. Hij bleef denken in het Arabisch maar schreef in het Frans. Zijn ironie en spotlust bezorgde hem de naam ‘de Voltaire van de Nijl.’

Cossery trok naar Parijs. Hij woonde zijn leven lang in een hotel, want hij wilde zich niet met alledaagse beslommeringen bezighouden. Zijn welgestelde afkomst zorgde ervoor dat hij nauwelijks heeft hoeven werken. Vanaf zijn dertigste deed hij niets meer.

Ogenschijnlijk, want Cossery leefde voor de literatuur. Gevrijwaard zijn van dagelijkse beslommeringen stelde hem daartoe in staat. Het was een onthecht mens, een buitenstaander die zijn dagen doorbracht op het terras, zijn omgeving observeerde en nadacht. Zo nu en dan noteerde hij een zin. Hij liet een klein maar rijk oeuvre na maar in wezen schreef hij, zegt hij in een interview, net als alle echte schrijvers, steeds hetzelfde boek, waarin hij de spot drijft met macht en corruptie en daartegenover verschoppelingen en vrijdenkers opvoert. Zijn sympathie ligt bij de antihelden. In ieder boek voert hij als het ware dezelfde personages op.

Allemaal zijn ze passief en ambitieloos. Cossery is een meester in het uitvergroten, zijn werk is doordrenkt van spotlust en wars van pretenties. Ondertussen is zijn taalgebruik van buitengewone klasse. Wat hij schreef was goed, iedere zin.

De roman Grote dieven kleine dieven was het eerste wat ik van hem las. Ik werd getroffen door de verfijnde en beeldende stijl maar ook zijn wereldbeeld.

Grote dieven kleine dieven speelt zich af in het uit zijn krachten gegroeide Caïro, waar haastig en goedkoop gebouwd wordt. Door bezuinigingen op deugdelijk bouwmateriaal en door achterstallig onderhoud van bestaande huizen storten regelmatig panden in.

Een groot gedeelte van de bevolking leeft in armoede. Daarnaast is er een kleine elite die in grote rijkdom leeft, meestal ten koste van de armoedzaaiers in de stad.

In deze omgeving proberen allerlei kleurrijke personages zich met humor, optimisme en veerkracht door het leven te slaan. Een van hen is Oessama, een intelligente dief, die zich met zijn dandyachtige uiterlijk als een moderne Robin Hood toegang verschaft in hogere kringen, waar hij de rijken van hun geld ontdoet. In een gerolde portefeuille vindt hij een brief waaruit blijkt dat een projectontwikkelaar en een politicus schuldig zijn aan de ineenstorting van een gebouw, waarbij minstens vijftig doden vielen. Hij vraagt zijn leermeester in het dievenvak wat hij met die brief aan moet. Ze halen er een filosofische journalist bij, die net als talloze armoedzaaiers in een grafhuisje in de Dodenstad woont. Dit trio zint op een manier om de ‘grote dieven’ aan te pakken.

Zoals in veel van zijn werk stelt Albert Cossery ook in Grote dieven kleine dieven de wantoestanden in zijn geboortestad aan de kaak.

Het is een, bij vlagen briljante roman, die op scherpzinnige en ironische wijze de ziel van de verdorven verhoudingen in Caïro blootlegt.

Albert Cossery, Grote dieven, kleine dieven.

Uitgeverij Jurgen Maas, gebonden € 18,95 ISBN 9789491921650

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - O K T O B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 33

33 2-11-2021 19:17:28

VRIJE TIJD

P E LG R I M S PA D D E E L 2 WA N D E L E N L A N G S K E R K E N , K RU I S E N EN KAPELLEN

ROUTE PELGRIMSPAD DEEL 2 (LAW 7-2)

’s-Hertogenbosch – Maastricht Totale afstand van de route 250 km Vervolg van: Het Pelgrimspad deel 1: Amsterdam – Maastricht 206 km MARKERING

Wit-rood ROUTEBESCHRIJVING EN KAART

De routebeschrijving, kaart en het GPS bestand van deze route zijn te downloaden via https://www.wandelnet.nl/ pelgrimspad-deel-2 De routebeschrijvingen, kaarten, achtergrond- en OV-informatie en overnachtingsmogelijkheden zijn ook opgenomen in de gids van het Pelgrimspad deel 2.

AANBIEDING WANDELGIDS

Lezers van 50VitaalPlus kunnen de wandelgids van het Pelgrimspad deel 2 nu met korting bestellen. Deze gids is te bestellen in de webwinkel op www.wandelnet.nl voor € 17,00 incl. verzendkosten (normaal € 23,29) met de couponcode: Pelgrim2

34

Na Pelgrimspad 1 loopt de route van Den Bosch met zijn SintJanskathedraal via Eindhoven naar Limburg. Naast de schoonheid van het Brabantse en Limburgse landschap, geeft de route met de veldkruizen en kapelletjes ook iets weer van het katholieke volksgeloof in de afgelopen eeuwen.

Dit tweede deel van het Pelgrimspad is het zuidelijke deel van de LAW 7, het LangeAfstand-Wandelpad dat begint in Amsterdam. Bovenal is het Pelgrimspad 2 een bijzonder

afwisselende wandelroute tussen ’s-Hertogenbosch en Maastricht, die u de schoonheid laat zien van het Brabantse en Limburgse landschap. Daarnaast tonen de route en de gids u iets van het katholieke volksgeloof in de afgelopen eeuwen. U wandelt langs menige bron van oude, maar nog zeer levende devotie.

Denk aan veldkruizen op plaatsen met een speciale betekenis en kapellen daar waar mirakels zijn geschied.

Het Pelgrimspad maakt u een beetje vertrouwd met de belevingswereld van middeleeuwse

pelgrims. Maar u kunt van het Pelgrimspad ook uw eigen pelgrimage maken. Een extra lus in de route sluit bij Visé aan op de historische wegen naar Santiago de Compostella in het noordwesten van Spanje. Ook sluit het pad hier aan op het net van Europese wandelroutes.

Het Pelgrimspad 2 is samen­ gesteld op basis van de ‘Internationale Wandelweg’ van de ANWB uit 1939. Net als alle LAW’s is de route wit-rood gemarkeerd.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 34

2-11-2021 19:17:29

WONEN

Kamerplant met tropische vibes - Nieuw: playlist voor bromelia -

Wil je een exotisch vleugje toevoegen aan jouw interieur of het vakantiegevoel vasthouden? Dan wordt het tijd voor bromelia’s.

Deze kamerplanten fleuren het hele huis op! Inhakend op de nieuwe trend dat muziek voor optimale plantbeleving zorgt, heeft muziekkenner Ferry Maat, onder meer bekend van de Soulshow en zijn online radiozender (www.soulshow.nl), een speciale playlist voor bromelia samengesteld: Bromeliastyle.

Zo ontsnap je tussen de bromeliaplanten even aan de drukte van alledag en krijg je heerlijke tropische vibes.

Bromelia Bromelia is een plantenfamilie die van oorsprong uit Middenen Zuid-Amerika komt. De meest bekende soorten zijn de Ananas, Aechmea, Guzmania, Tillandsia en Vriesea. Die zijn er vervolgens weer in allerlei verschijningsvormen. De exotische uitstraling danken ze aan hun gekleurde schutbladeren en diverse vormen. Denk aan een crèmekleurig rozet, pimpelpaars veertje, roze kroon of gele speer.

Afhankelijk van de bromelia­ soort varieert de bloeitijd van 3

tot 6 maanden. En met de juiste muziek misschien nog langer … !

Plantbeleving Elly Bak namens de Nederlandse en Belgische bromeliakwekers: “Er zijn diverse onderzoeken die suggereren dat planten extra goed groeien en bloeien op muziek. Daarom presenteren we een speciale muzieklijst voor bromelia’s. Die zorgt in elk geval dat het vakantiegevoel groeit en geeft je optimale plantbeleving.”

Radiolegende Ferry Maat heeft de muzieklijst samengesteld.

“Als geen ander is hij in staat om de juiste muziek te selecteren. Dat komt uiteraard door zijn jarenlange ervaring als dj maar ook doordat Ferry Maat tegenwoordig op Bonaire woont.

Een van de natuurlijke habitats van bromelia,” aldus Bak. Maat: “Met deze muziek is het zomerse vakantiegevoel altijd binnen handbereik. Luister naar mijn favoriete nummers en droom weg tussen de bromeliaplanten.”

Vanaf 1 september 2021 is de muzieklijst Bromeliastyle te beluisteren via Spotify.

bromelia’s, want qua verzorging hebben deze planten weinig noten op hun zang. Het belangrijkste is om de bromelia een plekje met daglicht te geven, maar niet in de volle zon.

Plantenvoeding is overbodig, maar natuurlijk wel af en toe een scheutje water geven. Giet dat in de kelk van de plant en slechts een klein beetje op de potgrond.

Weetjes over bromelia - Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de bromelia, als geen andere plant, razendsnel de lucht zuivert.

Binnen 12 uur heeft de bromelia

zo’n 80% van de huiselijke chemische stofjes opgenomen.

Hoe meer planten, hoe sterker het effect.

- In tegenstelling tot de meeste kamerplanten produceren de bromeliasoorten Ananas en Aechmea niet overdag maar ’s nachts zuurstof. Dat stimuleert een diepe slaap en vermindert snurken. Hoewel niet onomstotelijk bewezen, kan het zeker geen kwaad om een aantal bromelia’s in de slaapkamer te zetten.

- Bromelia’s gebruiken wortels voor hun balans, niet om voedingsstoffen op te nemen.

In plaats daarvan nemen de bladeren al het water en de voedingsstoffen op die de plant nodig heeft.

Foto’s Bromelia.info.

Kijk voor meer informatie op www.bromelia.info of volg via Instagram @Bromeliastyle.

Relaxte verzorging Je kunt optimaal genieten van

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 35

35 2-11-2021 19:17:31

WONEN Handen ineen voor waterstof ‘Waterstof essentieel voor voortbestaan lucht- en zeehavens en industrie’ Overheden en bedrijfsleven in de regio Amsterdam en het Noordzeekanaalgebied slaan de handen ineen voor waterstof. Alleen daarmee kunnen Schiphol, de haven van Amsterdam en grote industrieën in de komende decennia een sterke marktpositie vasthouden.

Port of Amsterdam, Schiphol, Tata Steel, Gasunie, Nobian, Vattenfall, Alliander, Provincie Noord-Holland, Gemeente Amsterdam, MRA, Zaanstad Maakstad, ORAM en Projectbureau NZKG hebben zich verenigd om de transitie naar waterstof te versnellen en de ambitie uitgesproken om als Metropool Regio Amsterdam en het Noordzeekanaalgebied in de komende decennia uit te groeien tot een internationale Hydrogen Hub.

Grote brandstofhaven De Port of Amsterdam heeft een sterke positie. Hier is een van de grootste brandstoffenhavens ter wereld, toonaangevende industrie in het Noordzeekanaalgebied, de Noordzee en de connectie met het achterland. De omvangrijke gas- en brandstofinfrastructuur in de regio en de aanwezigheid van de top van de mondiale wetenschap op het gebied van waterstof zijn ideale ingre­ diënten voor de transitie naar waterstof.

Position paper met hoofdrol voor waterstof De plannen voor de Hydrogen Hub staan beschreven in een position paper en zijn uitgelicht in een interactieve kaart (zie QR code). Voor Amsterdam en het Noordzeekanaalgebied biedt waterstof een uitstekende uitgangspositie om nieuwe, duurzame en unieke waardeketens voor Nederland zoals CO2-vrij staal en schone brandstoffen voor zee-en luchtvaart te realiseren.

Waterstof essentieel De Metropool Regio Amsterdam met het Noordzeekanaalgebied stelt de klimaatdoelen alleen te kunnen halen door vol in te zetten op waterstofontwikkelingen.

Waterstof is essentieel voor het voortbestaan van de lucht- en zeehavens en industrie. “Door samen te werken in deze Hydrogen Hub zetten we een belangrijke stap naar de toekomst, een toekomst zonder fossiele brandstof, maar met een sterke, energieneutrale industrie en economie.”

Bron: opwegmetwaterstof.nl

Inge Bečka Spot On

Zo houdt u de lucht overdag en ’s nachts koel én schoon.

Aardse tradities en theatraal vertoon

24 uur per dag ventileren is belangrijk voor het verversen van de lucht en draagt bij aan een prettig en gezond binnenklimaat.

Een airco filtert de lucht en zorgt dat u een aangename temperatuur heeft in uw woning.

Bel ons voor de mogelijkheden op 0541 - 820 902 of kijk op onze website

Aircovoorinhuis.nl 36

16 okt – 17 apr 2022

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 36

2-11-2021 19:17:32

WONEN

WATERVOORRAAD

“Hé Vitens, hoe staat het eigenlijk met de watervoorraad na zo’n natte zomer?”

Een klant vroeg ons op Twitter of hij deze herfst weer extra lang onder de douche kan staan omdat het deze zomer zo veel heeft geregend.

Helaas is dat geen goed idee, want duurzaam omgaan met drinkwater is het hele jaar door belangrijk. We willen de voorraad grondwater op peil houden, in plaats van dat we met z’n allen meer verbruiken dan er jaarlijks bij komt. In dit artikel leggen we uit hoe dat zit.

We leken deze zomer van bui naar bui te leven. Waar we vorig jaar augustus nog met droogte en een hittegolf te maken hadden, viel het water deze zomer met bakken uit de hemel. Volgens meteoroloog Rick Schröder van Weerplaza kunnen we zelfs spreken van een nieuw regenrecord. Maar liefst vijftien dagen viel er vijftig millimeter regen of meer. Met al die regen zou je verwachten

dat er voldoende (grond)water is om drinkwater van te maken en dat duurzaam omgaan met drinkwater niet nodig is. Maar zo simpel is dat niet.

Steeds vaker korte, zware buien In principe is er op jaarbasis genoeg water beschikbaar. Maar we zien dat het klimaat verandert en extremer wordt. Regen valt steeds vaker in korte, zware buien. Zoals afgelopen juli in Limburg. En omdat Nederland ingericht is om het water zo snel mogelijk af te voeren naar zee, krijgt maar 20 procent van die regen genoeg tijd om de bodem in te trekken. De andere 80 procent wordt dus afgevoerd naar zee.

Regen die wel de kans krijgt om de bodem in te trekken, sijpelt heel langzaam de grond in en vult het grondwater aan. Het duurt tientallen tot honderden jaren voor die regen een ondergrondse waterbron bereikt. Dat betekent dat Vitens de regen die dit jaar is gevallen pas over

tientallen tot honderden jaren kan oppompen om er drinkwater van te maken.

De vraag naar drinkwater stijgt Daarnaast stijgt de vraag naar drinkwater. De bevolking en economie groeien en we gebruiken steeds meer drinkwater.

Gemiddeld 120 liter per persoon per dag. In de afgelopen vijf jaar is de vraag naar drinkwater binnen Vitensgebied met 10 procent gestegen. Tot 2040 moeten we er rekening mee houden dat de watervraag maar liefst 30 procent stijgt. Het water dat bij jou uit de kraan stroomt, komt meestal dicht uit de buurt. Het is uit de grond opgepompt in een waterwingebied in jouw omgeving en gezuiverd in één van Vitens’ productielocaties.

Om aan die groeiende vraag naar drinkwater te voldoen moet Vitens steeds meer grondwater oppompen. Maar dat kunnen we niet ongelimiteerd doen. Want dan zakt het grondwaterpeil met alle gevolgen voor de natuur van dien.

Het watersysteem is uit balans We gebruiken niet alleen meer drinkwater. Ook de landbouw, natuur en industrie gebruiken steeds meer. Tegelijkertijd krijgt het regenwater te weinig kans om weer de bodem in te trekken omdat we het meeste afvoeren naar zee. Het watersysteem in Nederland is dus uit balans.

Samen met overheden, marktpartijen, agrariërs, natuurbeheerders en nog vele anderen zullen we het watersysteem anders moeten inrichten. En we moeten zuiniger omgaan met water. Dus ook als het zoveel en zo hard regent als afgelopen zomer, is het verstandig om duurzaam met drinkwater om te gaan. Door bijvoorbeeld een minuutje korter te douchen, of een regenton in de tuin te zetten help je mee om de drinkwatervoorraad op peil te houden.

Bron: vitens.nl

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 37

37 2-11-2021 19:17:33

Abonnee worden?

10 edities €17,50

UITGAVE 50VitaalPlus is een onderdeel van VGS Media BV

JAARGANG Jaargang 7

EDITIE

Editie 4 - 5 november 2021

UITGEVER/HOOFDREDACTEUR Jos van Gils redactie@50VitaalPlus.nl 06 50 28 01 65

MARKETING/SALES

Kies uw cadeau Een Capitool reisgids uit de Top 10 serie ter waarde van (€ 13,99) Algarve | Amsterdam | Andalusië | Athene | Azoren | Barcelona | Berlijn | Dubrovnik | Gran Canaria | Hong Kong | IJsland | Kaapstad | Lissabon | Londen | Madrid | Napels

Ralph Schuijers info@50VitaalPlus.nl 06 14 77 34 34

MET MEDEWERKING VAN

Bridget van Alphen Redacteur Paul Benjaminse Cycling Europe Hans Böhm Publicist Olga Commandeur Olga Commandeur Promotions Ab Hoogland appie.nu Gerbert Middelkoop Financieel planner en belastingadviseur Frederike Scholing Boekhandel Praamstra Bert Simhoffer Zanger, acteur en tekstschrijver Margot Verhaagen Publiciste Arjen Zeevenhooven Chefkok Arnoud de Zwart Notaris

ADMINISTRATIE EN ABONNEMENTEN

administratie@50VitaalPlus.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Een voucher voor 10% korting in onze webshop

info@50VitaalPlus.nl

ONTWERP & OPMAAK

Ndash Carla Sigger, www.ndash.nl

VERSCHIJNING 10 edities per jaar

DRUK

Veldhuis Media - Raalte

Gratis upgrade naar een Luxe First Class busretour bij een vakantie boeking voor het gehele reisgezelschap ! (t.w.v. €40,- p.p.)

WEBSITE

www.50VitaalPlus.nl

WEBSHOP

webshop.50vitaalplus.nl

FACEBOOK

Facebook/50VitaalPlus

NIEUWSBRIEF

www.50VitaalPlus.nl

COPYRIGHT

10% korting per tour

Met de tours van Robbcn.com garandeert Robb je de beste Nederlandstalige tourbeleving in en om Barcelona!

Robbcn is de enige Nederlandstalige touraanbieder voor de Sagrada Familia en het Picasso museum.

Copyright © 2021 50VitaalPlus VGS Media BV, Deventer Tekst uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever uitsluitend voor persoonlijk gebruik worden gereproduceerd.

ISSN: 1875-807X 50VitaalPlus heeft een advertentie­beleid.

De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de geplaatste advertenties ligt echter bij de adverteerder.

KvK: 71024514

Kijk op www.50VitaalPlus.nl/abonnee-worden 38

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 7 - E D I T I E 4-5 - N O V E M B E R - 2 0 2 1

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 38

2-11-2021 19:17:37

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 39

2-11-2021 19:17:38

50Vitaal_editie_4-5_november_2021.indd 40

2-11-2021 19:17:38