50VitaalPlus november 2019

VitaalPlus 50 JAARGANG 5 —

EDITIE 9 — NOVEMBER—2019

Goochelen met cijfers Wat doet u met de krant als u op vakantie gaat? Niet laten bezorgen, bij het oud papier bij terugkomst of alsnog lezen?

Ik lees alle kranten alsnog graag omdat ik tijdens de vakantie mij zoveel mogelijk afsluit voor het dagelijkse nieuws.

De tijd dat we ons echt konden afsluiten ligt voor de meesten ver achter ons. Zodra de mobiel mee op reis gaat – en wie laat die nou thuis?– houden we contact met de wereld thuis. Goed, kranten lezen na je vakantie dus. Wat ben ik blij dat ik de maand oktober niet met vakantie was. Stel je voor dat je kort daarna al het nieuws van de hele maand in een paar uur tot je neemt, waar je dus anders dat gedoceerd gewend bent te doen. En dat met de zo’n maand net achter ons. Ik hoef hier niet alle nieuwsitems voor u op te sommen, een paar trefwoorden zijn voldoende: stikstofregels, PFAS-norm, protesten op het Malieveld.

Inmiddels hebben we waarschijnlijk kunnen lezen hoe de politiek deze problemen gaat oplossen. Niet de regering maar de politiek omdat alle partijen het erover eens zijn dat het opgelost móet worden. Voor de economie. Voor u en mij dus. Worden de vervuilingsnormen bijgesteld, naar de niveaus die gehanteerd worden in de ons omringende landen? Of wordt er een echt konijn uit de hoge hoed getoverd? De aap die uit de mouw kwam is eigenlijk een grijze aap.

Naar ik begrijp heeft de ‘Club van Rome’ al 50 jaar geleden gewaarschuwd voor o.a. de problemen waar we nu tegen aanlopen.

‘We’ zagen namelijk die problemen toen al aankomen, maar de Achilleshiel van de democratie voorkwam ingrijpen. Omdat wij onze volksvertegenwoordigers democratisch kiezen, maar ze niet voldoende vertrouwen, laten we ze maximaal vier jaar regeren. Dan kun je ze geen verwijt maken dat hun politieke doelen voor de lange termijn onderaan het wensenlijstje komen te staan. Dus grond, lucht en water blijven we vervuilen en het verschuiven van de norm doet die vervuiling niet verminderen.

Het is terecht dat er zoveel mensen op het Malieveld zich lieten horen: er moet iets veranderen.

De banken waren waarschijnlijk wel blij met alle van hun afgeleide aandacht. Zij zijn bezig u en mij te masseren naar een negatieve rente. Voor elke € 1000 spaargeld krijgt u nu nog € 1 rente na een heel jaar. Bij een negatieve rente van 0,01% gaat u voor elke € 1000 €1 rente betalen. Een verschil van € 2. Ik hoor velen zeggen: “Als ik rente moet gaan betalen haal ik mijn geld van de bank.” Zouden deze mensen dat ook doen als ze bij een bank zaten die de rente op 0 zet maar de ‘kosten van het betalingsverkeer’ zouden verdubbelen? (€ 40 kostenverhoging staat in dit voorbeeld al voor € 20.000 spaargeld.)

Teveel mensen in Nederland hoeven hun hoofd hierover niet te breken. Zij hebben moeite om de (financiële) eindjes aan elkaar te knopen. Onder hen veel ‘AOW’ers’. Tegenover de 8% die zij er de komende twee jaar bijkrijgen staan ook vele kostenstijgingen.

Maar hopen dat de politiek hier ook wat gaat schuiven met de (reken)rente!

O ja, kijkt u ook zo uit naar het volgende seizoen van de soap rond de ‘Brexit’? De komende serie is getiteld: Brexit, really?

Jos van Gils, hoofdredacteur

CULINAIR Stoven in november Thuis lekker(e) koffie zetten Zoetzuur maken Filterkoffie

3 5 5 6

FINANCIEEL Korten op pensioen 7 Vergrijzing op Nederlandse wegen 7 Consumenten … collectiviteitskorting 9 Bijna half miljoen Nederlanders laat zorgtoeslag liggen 9

GEZONDHEID Wel truste!

Ode aan … genieten

11 11

JURIDISCH Gehuwd en geen kinderen …

13

KUNST & CULTUUR Kunstroof in de Koppelkerk Kerry Broomhead-Brown – gevormd door het leven

15 16

MAATSCHAPPELIJK Eenzaamheidslijn ontvangt honderden telefoontjes 18 Nederlands IJsbeelden Festival 2019 in Zwolle 18 Brand! 19 Less is more 19

MUZIEK & ENTERTAINMENT Vitale Voorstellingen Rocket Man Binnenkort in de bioscoop Peter Koelewijn – interview

21 21 22 23

VAKANTIE Terug 25 Kort verhaal – Fietsvakantie door Nederland 25 Maasroute: Etappe 5 Van Venlo naar Maastricht 26 We Carry on 29 Bezoek de leukste beurs voor actieve 55-plussers!

29 Ab’s solotocht 30

VRIJE TIJD Het vernieuwde Waterliniepad Johan Harstad, Max, Mischa en het Tet-offensief Gert Jakobs – “De boer dat is de keerl”

32 33 35

WONEN Wordt waterstof dé energiedrager in de wereld?

36 Tuintips november 37

@50Vitaal @50Vitaal

@50VitaalPlus @50VitaalPlus

CUBE KIDS BIKES CUBE ACID 240 ALLROAD Een stoere en veilig kinderfiets, die perfect is voor jonge avonturiers! Het frame is stabiel en heeft een lage bovenbuis, zodat de bengel makkelijker bij de grond kan. De kleinere remgrepen en de remkrachtbegrenzer op het voorwiel zorgen voor extra zelfvertrouwen tijdens het fietsen. Door de stevige spatborden en krachtige LED-verlichting kan de jonge avonturier zich veilig een weg banen door het gure herfstweer. Ontdek de wereld met de CUBE Acid 240 Allroad!

WWW.CUBE.EU/BIKES/KIDS

FOR MORE INFORMATION ON CUBE BIKES, AND TO LOCATE YOUR NEAREST CUBE DEALER, PLEASE VISIT WWW.CUBE.EU CUBEBIKESUK

2

CUBEBIKESUK

CUBEBIKESUK

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

CULINAIR

COLUMN Arjen Zeevenhooven Topkok

Spaanse kippenstoof met Chorizo Ingrediënten voor 4 personen 3 eetlepels olijfolie 4 kippenbouten, zonder rugstuk 100 gram Spaanse chorizoworst 2 uien, gesnipperd 2 tenen knoflook, fijngesneden 2 schaaltjes trostomaten (á 5 stuks), in stukken 100 milliliter droge witte wijn 2 laurierblaadjes Bereiding Verhit de olie in een braadpan en bak de kip in 4 minuten rondom bruin. Snijd de chorizo in blokjes. Neem de kip uit de pan en bak de chorizo in dezelfde pan 3 minuten.

Voeg de ui en de knoflook toe en bak 2 minuten mee. Voeg de tomaten, wijn, laurierblaadjes en peper en zout naar smaak toe en bak nog 3 minuten. Leg de kip terug in de pan en stoof in ca. 30 min. met de deksel op de pan op laag vuur gaar.

Neem de kip uit de pan en houd warm onder aluminiumfolie. Zet het vuur hoog en laat de saus 6 minuten inkoken.

Verwijder de laurierblaadjes. Serveer de kip met de tomatensaus. Lekker met rijst en boontjes Kcal 510

Stoven in november O heerlijke slagregens, o zalige gure wind; blaas maar dwars door mijn jas en maak mij koud tot op het bot. Met het snot voor de ogen loop ik dan rillend het huis in en stamp mijn laarzen schoon op de mat, en daar word ik overvallen door de geur van stoofvlees met worteltjes en Belgisch bier.

Dat droomde ik dus vannacht voordat ik om 6.30 uur wakker schrok en ik wist gelijk waar het over moet gaan deze editie van 50VitaalPlus. Het stoven van allerlei vleesgerechten en niet onbelangrijk: Hoe maak ik de perfecte stoofschotel.

Wat zijn de kritieke punten van het stoven: • Neem nooit mager vlees. Vergeet dat vet niet lekker is of dat je er dik van wordt (dat is natuurlijk wel zo maar genieten is ook belangrijk). Liever vlees dat helemaal dooraderd is dan met één dikke vetrand.

• Zorg dat je het vlees altijd goed krokant aanbakt op hoge temperatuur, juist dat bruine korstje zorgt voor extra smaak.

• Alles draait om timing en temperatuur. Als je vlees toch te droog wordt? Dan ging het te snel op te hoge temperatuur.

• Rust kan je redden.

• Is na bereiding het vlees nog taai? Gewoon een uurtje langer op laten staan en door sudderen. Maar dan wel op lagere temperatuur.

• Gebruik een sudderplaatje, de oven (125 graden) of inductie op 80 graden.

• Gebruik voor een wat dikkere gebonden stoofschotel wat aardappel in blokjes. De aardappel wordt tijdens het stoven gaar en bindt de saus zodat deze wat dikker wordt.

De recepten van de verschillende stoofschotels vindt u verderop in dit prachtige magazine. Zoals gezegd is vet belangrijk in het vlees van een stoofgerecht. Bij rund- en varkensvlees is dat geen probleem, maar bij wild zoals ree, hert en haas is dat een ander verhaal. Het meeste wild (hert, ree en haas) is fijn van structuur (heel fijn draadjesvlees) waardoor het wat minder droog smaakt of aanvoelt. Stoofgerechten van wild zijn over het algemeen ook veel magerder dan van rund, varken of wildzwijn.

Ik vind het lekker om in stoofgerechten van wild wat vet toe te voegen voor een romige smaak.

Meestal gebruik ik vetspek in blokjes of mager gerookt spek in blokjes, dit geeft gelijk een wat rokerige smaak. Om het niet te zwaar en een beetje fris te maken kun je een klein beetje citroensap of azijn toevoegen. Zilveruitjes uit een potje doen het ook goed. Probeer verder de stoofschotel zo compleet mogelijk te maken door tijdens het stoven veel groenten toe te voegen.

Denk aan: Blokjes knolselderij, winterwortel, pastinaak, aardpeer, kastanje of gewone champignons en ui.

Heel veel kookplezier.

Groet, Arjen

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

3

CULINAIR

Chinese citroen-kippendijen Ingrediënten voor 4 personen 1 citroen 450 gram kippendijen zonder been, in dunne reepjes gesneden 1 eiwit, losgeklopt 2 eetlepels maïzena 4 eetlepels olie 100 milliliter kippenbouillon (van tablet) 1 eetlepel sojasaus, (Kikoman) 1 1/2 eetlepel droge sherry 1/2 theelepel chilipoeder 1 bosuitje, in schuine ringetjes

Bereiding Citroen goed schoonboenen onder de kraan, rasp de schil van de citroen met een fijne rasp en pers de citroen uit.

In een kom de kippenreepjes met het losgeklopte eiwit, 1 eetlepel maïzena, helft van citroenrasp en zout en peper naar smaak door elkaar scheppen en 10 minuten laten staan.

In een wok olie verhitten en de kippenreepjes 5 minuten roerbakken op ongeveer 180 graden. Let op dat de olie niet gaat walmen, dan is deze te heet. In vergiet laten uitlekken.

Doe de bouillon in een pan met 3 eetlepels citroensap, de rest van het citroenrasp, sojasaus, sherry en chilipoeder.

Breng dit geheel aan de kook en laat het ongeveer 3 minuten zachtjes koken.

Rest van maïzena losroeren met 1 eetlepel water en al roerend aan saus toevoegen.

Blijven roeren tot saus licht gebonden is.

Op smaak brengen met zout en peper.

Bosuitjes en kip erdoor scheppen en alles op hoog vuur 2 minuten verwarmen.

Lekker met witte rijst en roerbakgroenten.

Kcal 385

Runderstoof met appelstroop en boontjes Ingrediënten voor 4 personen 600 gram rib-runderlappen, liefst met een randje vet 3 eetlepels Rinze appelstroop 2 eetlepels mosterd (naar persoonlijke smaak/voorkeur) 25 gram boter 2 grote uien, fijngesneden 4 laurierblaadjes 250 milliliter rundvleesbouillon (van tablet) 300 gram winterpeen, in plakjes 4

2 stronken bleekselderij gewassen en in reepjes gesneden 250 gram sperziebonen, gebroken Bereiding Snijd het vlees in grote stukken van 3 x 3 centimeter en wrijf ze in met zout en (versgemalen) peper en bestrijk ze royaal met de appelstroop en de mosterd.

Smelt de boter in een braadpan en schep het vlees met de in stukken gesneden ui erdoor.

Steek de laurierblaadjes ertussen en schenk de bouillon erbij als het vlees goudbruin is aangebakken.

Breng het geheel op een zacht vuur aan

de kook en stoof de runderlappen in 2-3 uur zachtjes gaar, het vocht mag maar net bewegen, echt koken is niet de bedoeling.

Heel laag vuurtje dus. Zet eventueel een vlamverdeler onder de pan als het te hard gaat.

Voeg na 2 uur de winterpeen, bleekselderij en de sperziebonen toe en laat lekker mee-stoven.

Breng de stoofpot op smaak met zout en (versgemalen) peper en serveer met aardappelpuree of gekookte aardappeltjes.

Heerlijk winters.

Kcal 580

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

CULINAIR

THUIS LEKKER(E) KOFFIE ZETTEN Dit keer wil ik helpen bij het beantwoorden van de vraag: “Hoe kan ik thuis lekkere koffie maken?”

Stel deze vraag in een winkel die gespecialiseerd is in de verkoop van witgoedapparatuur, en u loopt de deur uit met een peperduur maar mooi blinkend espressoapparaat.

Vraag dit aan iemand die van koffie zijn corebusiness heeft gemaakt, en die zal u eerst vragen wát u lekkere koffie vindt, en dan pas een machine of zetmethode adviseren.

Het maken van die keuze is eenvoudiger als u mijn vorige column heeft gelezen.

Houdt u van wat mildere koffie met een rijk geschakeerde, complexe smaak die u ook nog eens (bijna) zwart drinkt? Denk dan aan filterzetmethodes: de verzamelnaam van verscheidene zetmethodes variërend van het gewone á la grootmoeders opgieten van water over koffie in een papieren filter, tot een Aeropress of cafétière waarbij men de smaak kan beïnvloeden door de tijd die de koffie ‘trekt’ te verlengen of te verkorten.

Vindt u het lekker om een beetje met koffiezetten bezig te zijn, laat u dan informeren over de methode die het best bij u en uw smaak past. Houdt u van gemak en snelheid, kies dan voor een degelijke snelfiltermachine (met zo’n knopje) die dat werk voor u doet.

Liefhebbers van een cappuccino of andere koffie waar (veel) melk in gaat, kunnen het beste kiezen voor een methode die een sterke koffie oplevert. Voor vier of vijf tientjes heb je al een mokkapotje (pruttelpotje) waarin je fijngemalen koffie doet, je zet dat potje op het gas (of inductieplaat) en al snel heb je een sterk brouwsel. De smaak van de koffie is door het kokende water weinig subtiel, maar zodra je melk gebruikt gaan de scherpe

randjes er af en zit er power in je mok. Ga je voor iets meer smaak met power, dan is een espressoapparaat de enige weg. Een machine van een paar honderd euro kan je al blij maken. Een duurder apparaat mogelijk nog blijer, maar let dan vooral op de instelbaarheid van de koffiemolen want die doet het belangrijkste werk!

Om maar een laatste knuppel in het hoenderhok te gooien: verwacht van geen enkel apparaat, hoe duur ook, wonderen als u ook niet voor een goede koffie kiest. Het is anders zoals een slecht zadel op een dure elektrische fiets: je gaat lekker snel maar je hebt nog steeds pijn in je kont.

Frans van Rossum

Zoetzuur maken Waar denk je aan bij zoetzuur?

Meestal aan snoep lijkt mij.

Zure matten is zo’n voorbeeld van snoep dat super zuur is maar ook erg zoet. Van dat zure schrikken je smaakpappillen en het zoete brengt daarna weer rust in je mond.

Zoetzuur kun je ook heel goed van groenten maken en dit is dan weer heerlijk fris bij een stukje vlees of vis.

Denk maar aan Atjar tjampoer.

Atjar is zoetzure kool met vaak wat wortel en taugé, gegaard in suiker en azijn met wat kerrie en andere specerijen voor extra smaak en kleur. Je vindt Atjar tjampoer in potjes in de supermarkt.

Zelf zoetzuur maken is heel eenvoudig en gaat prima met de volgende groenten: Radijs, winterwortel, rettich,

sjalot, schorseneer, prei … om maar een paar voorbeelden te noemen.

Hierbij het basisrecept: Zoetzuur van groenten

Ingrediënten: 300 gram groenten 100 gram suiker 100 gram azijn 100 gram water 1 theelepel korianderkorrels 20 gram verse gember 3 stuks steranijs Bereiding Snijd de gewassen groenten in blokjes, stukjes of partjes van 2 bij 2 centimeter.

Kook het water met azijn,

suiker, gember, steranijs en korianderkorrels.

Giet het hete mengsel op de groenten.

Laat het afkoelen en bewaar het bijvoorbeeld in een jampotje of

bakje met deksel.

Laat de groenten 3 tot 5 dagen marineren in de koelkast.

Lekker bij een stukje gebakken vlees of vis.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

5

CULINAIR

Filterkoffie Filterkoffie is weer helemaal terug, bij zowel professionele barista’s, als bij gezellige thuisdrinkers. Een van de redenen daarvoor komt door de vele gezondheidsvoordelen van filterkoffie ten opzichte van filterloze varianten als koffie uit een cup, een cafetière of uit een percolator. De cafestol in ongefilterde koffieprut verhoogt het cholesterol namelijk, terwijl dit bij filterkoffie achterblijft in het filter. En er is meer: wil

je lief zijn voor je lever, dan is filterkoffie je beste vriend. Het beschermt tegen levercirrose.

Daarnaast smaakt goede filterkoffie niet bitter of zuur. Maar hoe zet je nu een lekker kopje filterkoffie?

Voor het zetten van de perfecte kop koffie is een juiste watertemperatuur en doorlooptijd noodzakelijk. Sinds 1969 maakt Technivorm met Moccamaster de beste filterkoffiemachines ter

wereld, met als resultaat eersteklas hete koffie met delicate nuances in smaak en aroma. Alle machines worden met de hand gemaakt in Amerongen, op de Utrechtse Heuvelrug en hebben een extreem lange levensduur.

Sinds kort is er een nieuw model verschenen, de Moccamaster KBG Select. De KBG Select volgt de befaamde Moccamaster KBG 741 op in het assortiment en blijft gemaakt van uitsluitend herbruikbare materialen van hoge kwaliteit.

De Moccamaster KBG Select bevat een unieke schakelaar die bepaalt met welke snelheid het water verwarmd wordt. Als je minder koffie zet is de doorlooptijd iets verlengd en is de koffie/contacttijd langer dan als je de keuzeschakelaar niet zou hebben.

Daarom heb je bij een kleine hoeveelheid evenals bij een volle pot de beste koffiesmaak.

Dit zorgt voor een heerlijk smaakvol kopje koffie dat niet zuur of bitter smaakt, zelfs bij een kleine hoeveelheid. Tevens is het warmhoudplaatje aangepast om niet alleen de koffie op perfecte temperatuur te houden, maar ook om de glaskan voor te verwarmen zodat ook de smaak van de eerste druppels doorgelopen koffie niet verloren gaat.

Ook wordt de hitte-afgifte van de warmhoudplaat automatisch aangepast aan de hoeveelheid resterende koffie in de glaskan.

Daardoor zal de koffie altijd heerlijk heet maar nooit verbrand smaken.

De Moccamaster KBG Select voegt zich bij de familie van Moccamaster koffiezetapparaten met het begeerde keurmerk van het European Coffee Brewing Center (ECBC) en het Specialty Coffee Association (SCA). Ook is dit model voorzien van een toonaangevende 5 jaar garantie.

De Moccamaster KBG Select is beschikbaar in een wijd spectrum van 21 unieke kleuren via www.moccamaster. nl of via de geautoriseerde Moccamaster- dealers.

6

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

FINANCIEEL Vergrijzing op Nederlandse wegen

De auto's op de Nederlandse wegen worden steeds ouder.

Dit jaar is de leeftijd van een personenauto gemiddeld 10,7 jaar. Twintig jaar geleden was dat nog 7,0 jaar, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Die trend is ook zichtbaar in veel andere landen. Maar vergeleken met andere Europese landen en de Verenigde Staten zijn Nederlandse auto's enigszins jong.

Een belangrijke oorzaak voor de veroudering is de toegenomen kwaliteit van auto's. Zo is de verkoop van nieuwe voertuigen onder druk komen te staan. In Nederland werden rond 2000 nog meer dan 500.000 personenauto's op jaarbasis verkocht.

De laatste jaren schommelt dat in de buurt van de 400.000 stuks.

Tegenwoordig is iets meer dan een kwart van het Nederlandse wagenpark jonger dan vijf jaar.

Een flink verschil met twintig jaar geleden: toen was bijna

40% niet ouder dan vier jaar.

Aan de andere kant is het aandeel van auto's op leeftijd flink toegenomen. Bijna een kwart (23,1%) van alle Nederlandse personenauto is vijftien jaar of ouder. In 2000 was dat aandeel nog maar 6,1%.

Ondanks de veroudering van het wagenpark is de Nederlandse auto is nog relatief jong te noemen. In Europa is de auto gemiddeld iets ouder, 11,1 jaar.

In de Verenigde Staten zijn de auto's nog iets ouder met een leeftijd van 11,8 jaar. Binnen de Europese Unie lopen de leeftijden aardig uiteen. In Luxemburg had in 2017 het jongste wagenpark, met auto's van gemiddeld 6,3 jaar oud. De oudste wagenparken, van zestien jaar of ouder, zijn te vinden in Letland, Roemenië en Litouwen. In Polen en Estland rijden relatief de meeste auto's van twintig jaar of ouder.

Bron: Pim Kakebeeke en Carlo Molenaar, FD

COLUMN Gerbert Middelkoop FFP RB

Korten op het pensioen Het is al tijden onrustig in pensioenland. Toch werd enige tijd geleden met veel bombarie het nieuwe pensioenakkoord gepresenteerd door kabinet en vakbonden. Een akkoord waar al ruim 10 jaar aan werd gewerkt en wat oplossing moest gaan bieden voor alle problemen in ons huidige pensioenstelsel. Want dat het huidige pensioenstelsel gecombineerd met de lage rekenrente geen goede match geeft, is de laatste jaren wel gebleken.

Helaas werd al snel duidelijk dat het gepresenteerde pensioenakkoord nog geen antwoord gaf op alle vragen (en dus geen oplossing voor alle problemen). Sterker nog … er was meer niet geregeld dan wel. Toch werd door de media graag de boodschap verkondigd dat met het akkoord het korten op (toekomstige) pensioenuitkeringen voorlopig leek te zijn voorkomen. In ieder geval dat deed men graag vermoeden.

Helaas werd deze positieve kijk op het probleem snel de kop ingedrukt. Allereerst door een rapport van oud minister van Financiën Dijsselbloem over de te hanteren rekenrente maar bovenal ook door een extreme daling van de rekenrente gedurende de laatste maanden. Met een steeds maar dalende rekenrente wordt de waardering van de pensioenverplichting van een pensioenfonds hoger wat ertoe leidt dat de dekkingsgraad van het pensioenfonds daalt. Ondanks de verruiming van de normen voor de benodigde dekkingsgraad heeft een en ander tot gevolg dat een korting van het pensioen in 2020 en 2021 weer op de loer ligt.

Wat in de berichtgeving omtrent het pensioenakkoord misschien door de media niet duidelijk genoeg is gemaakt is dat het nooit iedereen naar de zin kan worden gemaakt. Het pensioenfonds heeft nu eenmaal maar één algemene pot met geld en dat geld kan maar één keer worden uitgekeerd. Het niet korten op de pensioenuitkering is voornamelijk in het belang van de groep ouderen pensioengerechtigden. Bij het korten komt het voordeel meer bij de jongeren te liggen. Heel eerlijk, … een hels dilemma.

En opeens was daar een brief van een groep van veertig prominenten uit wetenschap, politiek en bedrijfsleven welke aan de Tweede Kamer werd gestuurd om te pleiten voor andere rekenregels omtrent het pensioen. De druk op de overheid om niet te korten op de pensioenen nam daardoor wederom toe.

In de brief roepen de prominenten op meer ruimte te bieden aan de feitelijke rendementen van de pensioenfondsen. Ze pleiten ervoor niet het hele stelsel te blijven ophangen aan de risicovrije rente. Het verwachte rendement zou bijvoorbeeld uit twee componenten kunnen bestaan aldus de brief. Voor een deel gebaseerd op de risicovrije rente en voor een ander deel gebaseerd op de gerealiseerde rendementen.

De schrijvers van de brandbrief hekelen het tot in extremis aanhouden van de huidige rekenregels. Deze huidige strenge rekenregels, bedoeld om pensioenen zekerder te maken, leiden juist tot meer onzekerheid, stellen zij. De pensioenfondsen mogen voor hun toekomstige rendementen alleen maar rekenen met volledig risicovrije opbrengsten. Hiervoor wordt de zogenaamde euroswaprente gebruikt (de rente die banken onderling verrekenen). En daar begint het probleem aldus de brief. “De renteopbrengsten van staatsleningen (en daarmee de euroswaprente) zijn de afgelopen jaren zeer sterk teruggelopen. Momenteel is er zelfs sprake van negatieve rentes.”

In de discussie mengen zich inmiddels ook partijen die niet mordicus tegen het aanpassen van de rekenrente zijn, maar daar wel bepaalde voorwaarden aan verbinden. Hun argumenten zijn meer gericht op een oplossing voor de korte termijn. Met alle druk en argumenten ontkom je niet aan het verhogen van de rekenrente aldus deze partijen. Maar dat moet wel een voorwaardelijke aanpassing zijn voor 2020 en 2021 die alleen gehandhaafd kan blijven als er voortvarend wordt doorgepakt met de uitvoering van het pensioenakkoord.

Ik wens de politiek ook in dit vraaggerbert@lt-advies.nl stuk veel wijsheid toe.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

7

HOTELS BY SHEETZ

GRAND HOTEL TER DUIN BURGH-HAAMSTEDE

www.sheetz.nl Hogeweg 55 | Burgh-haamstede | info@grandhotelterduin.nl 0111 655 200

8

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

FINANCIEEL

Consumenten niet op de hoogte van verlaging collectiviteitskorting zorgverzekering 90% van de mensen met een collectieve zorgverzekering weet niet dat de korting op de basisverzekering volgend jaar wordt teruggeschroefd naar 5%. Dat blijkt uit representatief onderzoek van Independer onder ruim 1.400 mensen, uitgevoerd door Q&A. De maatregel, die minister Bruins van Medische Zorg vorig jaar bekendmaakte, brengt de maximale korting op de collectieve basisverzekering terug van 10% naar 5%. De helft van de ondervraagden overweegt uit het collectief te stappen als de korting wordt verlaagd.

Helft collectief verzekerden overweegt andere verzekering bij verlaging collectiviteitskorting Twee derde van alle Nederlanders (65,3%) heeft op dit moment een collectieve zorgverzekering. In de meeste gevallen loopt deze via de werkgever. 10% heeft alleen een collectieve basisverzekering (bron Vektis). Uit het onderzoek van Q&A blijkt dat de korting

op de premie voor 52% van de ondervraagden de belangrijkste afweging was voor een keuze voor het collectief. Maar liefst 49% geeft dan ook aan een overstap te overwegen als hun collectiviteitskorting op de basisverzekering wordt verlaagd.

Collectief niet altijd goedkoper Uit onderzoek dat Independer vorig jaar liet uitvoeren blijkt dat 43% denkt dat een collectieve zorgverzekering áltijd goedkoper is dan een particuliere.

Coen de Ruiter, directeur van Independer: “Iemand met veel aanvullende wensen kan in een collectief inderdaad goedkoper uit zijn. In andere gevallen kan het juist voordeliger zijn een verzekering te zoeken die beter past bij je situatie. Heb je alleen een collectieve basisverzekering, zonder aanvullende zorgverzekering? Dan is er altijd wel een goedkoper en vergelijkbaar alternatief te vinden buiten het collectieve zorgverzekeringsaanbod. Uit het onderzoek blijkt dat

62% van alle collectief verzekerden met alleen een basisverzekering dit niet weet. Zij laten geld liggen. Door over te stappen naar een ‘gewone’ individueel af te sluiten basisverzekering kan een gezin tot zo’n 200 euro per jaar besparen. En het mooie is dat de inhoud van iedere basisverzekering gelijk is, want die is wettelijk vastgelegd.”

Aanvullende pakketten niet passend In het recente onderzoek kregen collectief verzekerden met een aanvullend pakket ook de vraag hoeveel gebruik zij in 2018 van die aanvullingen maakten.

Opvallend is dat 36% de aanvulling voor fysiotherapie uit zijn pakket niet heeft gebruikt. 27% van de ondervraagden is het dan ook eens met de stelling ‘Ik heb liever een beperkter aanvullend pakket, maar dat biedt mijn collectief niet aan’. De Ruiter: “Bij een collectief staat de verzekeraar vaak al vast en kun je alleen kiezen uit de aanvullende pakketten die deze verzekeraar

aanbiedt. Als die toevallig naadloos aansluiten bij je wensen, dan zit je uiteraard helemaal goed. Dat is natuurlijk niet altijd het geval. Naar mijn mening zou je voor het kiezen van een aanvullende zorgverzekering dan ook moeten beginnen met het in kaart brengen van je wensen.

Vervolgens kies je daar de verzekeraar bij die het best passende pakket heeft. Er zijn namelijk veel verzekeringsmerken, waardoor er een breed aanbod is van aanvullende pakketten.”

Consument goed voorlichten Op 12 november dit jaar zijn de zorgpremies voor 2020 bekendgemaakt. De Ruiter: “Nu de eerste voorspellingen over de zorgpremies voor 2020 in de media zijn verschenen, komt de zorgverzekering weer in beeld bij de consument. Dit lijkt mij hét moment voor alle betrokken partijen, ook Independer, om de collectief verzekerde consument goed te gaan voorlichten.”

Michel Walraven, Independer

Bijna half miljoen Nederlanders laat zorgtoeslag liggen Zo’n 450.000 Nederlanders hebben vorig jaar geen financiële tegemoetkoming voor de zorgpremie aangevraagd, terwijl zij daar wel recht op hadden. Volgens berekeningen van tussenpersoon Independer lieten zij gezamenlijk een bedrag van 100 miljoen euro liggen.

“Veel mensen vinden het ingewikkeld om uit te zoeken of zij in aanmerking komen voor de toeslag. Dat geldt ook voor het aanvragen ervan”, constateert Joris Kerkhof van Independer.

Vooral mensen met lagere inkomens lopen daardoor geld mis. Volgens de Bond voor Belastingbetalers en Bokkz gaat het om zo’n 14 procent van de

lagere inkomens.

Maar niet alleen minima, óók midden- en hogere inkomens kunnen recht hebben op zorgtoeslag. Dat gaat bijvoorbeeld om mensen die vorig jaar minder zijn gaan werken en daardoor over 2018 een lager jaarinkomen hebben. Ook huishoudens die vorig jaar hun hypotheek hebben overgesloten

en een boeterente moesten betalen, hebben mogelijk nog recht op een tegemoetkoming.

Dat een aanvraag voor de zorgtoeslag kan lonen, blijkt wel uit het onderzoek. Alleenstaanden kunnen een bedrag tot € 1.128 terugkrijgen. Een aanvraag samen met een partner kan bijna het dubbele opleveren.

Volgens de onderzoekers hebben Nederlanders alleen al vorig jaar een bedrag van € 100 miljoen op de plank laten liggen.

Bron: Independer

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

9

Zuid-Limburg verkennen vanuit

Valkenburg Culinair arrangement 2 overnachtingen Ontbijtbuffet met live-cooking Culinair 4-gangen diner Wellness in het hotel (o.a. zwembad en sauna) Doosje Limburgse bonbons, “Mergelblokskes” Boek met code Culinair50 en ontvang 5% korting op uw arrangement!

Op basis van beschikbaarheid, excl. verblijfsbijdrage en evt. parkeerkosten

Boeken? info@parkhotelvalkenburg.nl 043-601 32 41 www.parkhotelvalkenburg.nl 10

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

GEZONDHEID Een ode aan ...

genieten

We moeten eens meer genieten Van alles wat we zien Alles wat we voelen En veel meer misschien, misschien veel meer dan wat we horen en groot of klein. We moeten meer genieten, ervaren, zijn Worden blijven lijken schijnen heten dunken.

Meer dan ons is geleerd.

We moeten meer genieten Gewoon meer om ons heen kijken Regen, zonnestralen Niet alles maar ontwijken Terwijl de wereld zoveel te bieden heeft Iedere dag een beetje meer In alles, alles dat wat leeft.

En van al dat wonderlijke moeten we houden We moeten vertrouwen en kunnen bouwen Juist op die kleine wonderlijke dingen. Die dagelijks om ons heen – zijn, of haar of uw of jouw.

Als we maar zien, horen voelen.

Of het nu warmte is of kou.

Want ook die winteravonden, nu zwarter dan de nacht.

Met warmte en wat extra’s dat binnen op ons wacht.

De dagen duren korter, de nachten toch zo lang.

Maar genieten is om het even, geniet zolang het kan.

Van de peper en het zout, De geur van een vers gedraaide was.

Een vlam die zachtjes wakkert, de haard vers in de as.

De geur van zachte broodjes, op zondag of een ochtend, gewoon een ochtend.

Een koud geworden bakkie en meer dan…

Meer dan al die concrete voorbeelden die je geven kan Misschien zelfs wel het liefste, geniet ik van het minste.

Of geringste - wat wonderlijk kan zijn Van vogels die zingen, kinderen die spelen, ouders die lachen, plezier zo fijn De wind die waait, de zon die schijnt, de regen die valt, de lucht die verkleurt, en ik die raaskalt – maar ik, ik geniet én ik adem

COLUMN Olga Commandeur Vitaliteitscoach

Wel truste!

Dat wensen wij elkaar iedere keer voor het slapengaan toe.

“Slaap lekker en morgen gezond weer op”. Ook dat is een veelgehoorde kreet.

Daar zit een grote kern van waarheid in: een goede nachtrust houdt je hersenen gezond en is goed voor het herstel van je lichaam. Wanneer je goed uitgerust bent werkt je geheugen beter en kun je je beter concentreren. Bij een doorgaans goed slaappatroon kun je de kans verkleinen op diverse aandoeningen zoals depressie, beroerte en dementie.

Alle wensen ten spijt, maar een goede nachtrust is niet zo vanzelfsprekend.

Je kunt problemen hebben met inslapen, met doorslapen en met vroeg wakker worden.

Bijna 2/3 van alle vrouwen geeft aan slaapproblemen te hebben en bij mannen is dat iets meer dan 1/3. Vroeger had ik nooit slaapproblemen, maar sinds ‘de overgang’ moet ik mezelf flink in acht nemen, anders slaap ik moeilijk in. Want, ja! Je kunt er overdag zelf best wel wat aan doen, zonder direct naar de slaappillen te grijpen. Natuurlijk voldoende bewegen! Maar ook lekker naar buiten om veel daglicht te zien. Ik golf regelmatig en dan combineer ik gezond bewegen en lekker buitenzijn. Want zo’n rondje golf van 18 holes duurt ongeveer 4,5 uur waarin ik dan zo’n 11 kilometer afleg.

Buiten wandelen ontstresst natuurlijk ook, want stress kan ook je slapen nadelig beïnvloeden. ’s Avonds geen alcohol (in het weekend neem ik wel een glaasje wijn hoor) en sinds kort heb ik de koffie na het avondeten vervangen door cafeïnevrije koffie. Dat smaakt iets minder vind ik maar het werkt wel.

Als het dan toch niet lukt om direct de slaap te vatten, dan heb ik nog wat ontspanningsoefeningen. Bijvoorbeeld heel langzaam achteruit tellen van 400, 399, 398 … naar 0. Meestal ben ik dan bij 386 de tel al kwijt en dommel weg. Of ik ontspan heel bewust mijn lichaam door bij een voet te beginnen met mijn tenen en langzaam via enkel naar kuit, naar knie etc., ook dan haal ik meestal niet mijn hele lichaam omdat ik dan al slaap.

Wat me ook opvalt is dat ik vroeger echt kon uitslapen, maar tegenwoordig ben ik bijna altijd vroeg wakker, ondanks een goede donkere rustige kamer. Voordeel is dan wel dat ik nog een heerlijke lange dag voor de boeg heb.

Tja, en dan natuurlijk ook nog de geluiden van je partner die naast je ligt, dat kan ook een verstoring van je eigen nachtrust zijn. Dat is iets waar je samen uit moet komen. Mijn man snurkt gelukkig heel weinig en als het eens gebeurt draait hij zich, na een aaitje over zijn wang, op zijn andere zij en slaapt geruisloos verder. Wel ben ik jaloers op zijn inslapen, dat doet hij gewoon met het omzetten van een knop … en weg is hij.

Heel soms helpt niets om in slaap te komen en dan blijf ik gewoon rustig liggen met het idee dat mijn lichaam dan ook uitrust, ik maak me er niet druk om, want dan kan ik zeker niet slapen.

Wel truste!

Punt.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

11

KOM VOLLEDIG TOT RUST IN AMSTERDAM

VANAF

€89,50 PER PERSOON

ONTSPAN & RELAX Twee dagen in Amsterdam Geniet optimaal van uw bezoek aan Amsterdam met ons wellnessarrangement. Geniet van o.a. een Finse Sauna en Turks stoombad of ga voor een duik in ons buitenzwembad! Geniet in uw kamer van het uitzicht over de hoofdstad en kies ‘s ochtends voor de lekkerste producten van ons uitgebreide ontbijtbuffet. vandervalkamsterdam.com

VAN DER VALK

HOTEL AMSTERDAM-AMSTEL

vandervalkamsterdam.com

verrassend vanzelfsprekend

EUROPARTFAIR 2019 AMSTERDAM 6-8 DECEMBER GASHOUDER, WESTERGAS CONTEMPORARY ART FROM EUROPE

Entree- of VIP tickets bestellen op de website:

50% korting met code 50VIT19

WWW.EUROPARTFAIR.COM 12

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

JURIDISCH Nog geen abonnee?

Jaarabonnement voor 10 edities €17,50 - zie pagina 38

ntie a k a v n ! n e e t e e g r e t v e d nooit t r o w Dit om

COLUMN Mr. A.P.F. de Zwart Notaris Gehuwd en geen kinderen, regel het goed… maak een testament, bespaar belasting en benoem een executeur!

Als u gehuwd bent en geen afstammelingen achterlaat, dan regelt de wet, dat de gehele nalatenschap naar uw echtgenoot gaat. In het algemeen is dit ook de bedoeling van de echtgenoten.

Een uitzondering hierop is het geval dat de echtgenoten ‘in scheiding liggen’. Zolang de echtscheidingsbeschikking niet is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand is men nog echtgenoten van elkaar en erven de echtgenoten dus ook nog van elkaar.

Indien gewenst kan een testament hierin verandering brengen.

Voorts is het raadzaam stil te staan hoe de vererving gaat voor het geval u komt te overlijden gelijktijdig met elkaar of voor het geval een van de echtgenoten als langstlevende overlijdt.

Dan komt namelijk de familie in beeld; in eerste instantie de ouders, broers en zusters of kinderen daarvan, anders de grootouders en mochten die niet meer in leven zijn familieleden die u waarschijnlijk niet kent (verwanten tot en met de 6e (!) graad).

Met name voor het geval u na elkaar overlijdt en geen kinderen achterlaat is een testament aan te raden, aangezien anders de nalatenschap alleen naar de familie van de langstlevende gaat.

Met name als u kort na elkaar overlijdt, komen de gevolgen duidelijk naar voren.

Eerst gaat uw nalatenschap naar de langstlevende en kort daarna gaat het gehele vermogen (uw nalatenschap en de nalatenschap van uw echtgenoot, de langstlevende) naar de familie van die langstlevende. Dit probleem was eenvoudig te voorkomen geweest, als u en uw echtgenoot voor die situatie een testament hadden gemaakt.

Door mensen zonder kinderen wordt vaak ook een goeddoel-instelling (ANBI) tot erfgename benoemd of zij vermaken aan een goeddoel-instelling een bepaald geldbedrag, mede uit het oogpunt van belastingbesparing (de verkrijging door de ANBI is namelijk vrij van erfbelasting).

De kost gaat voor de baat uit! Door het maken van een testament kunt u rekening houden met de samenstelling van uw familie, vererft uw nalatenschap niet naar erfgenamen die u niet kent en die wellicht opgespoord moeten worden en kan belasting worden bespaard.

Tenslotte, geen nalatenschap zonder een executeur. Dus geen testament zonder een executeur. Met het benoemen van een executeur kunt u kosten besparen. Vaak is een familielid executeur. U kunt nog onderscheid maken in een uitvaartexecuteur, meestal een familielid of een bekende van u en de beheerexecuteur.

Laat u door de notaris voorlichten over de taak van de executeur, de persoon die de begrafenis of crematie regelt, maar ook de persoon die, samen met de notaris de nalatenschap afwikkelt.

Ook mag u de notaris aanwijzen als executeur.

/LODGEHOLIDAYS

/LODGEHOLIDAYS

Vragen en advies: Notariskantoor De Zwart Raalte.

Tel. 0572-363619/Drostenkamp 2 te Raalte.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

13

Ruime keuze aan cadeautjes voor jong en oud.

Extra activiteiten in en voor het centrum ter ere van het themajaar ‘Stap in de Gouden Eeuw van Delft’.

Meer informatie op www.vermeerdelft.nl

Met het Vermeer Combi Ticket kunt u tegen een gereduceerd tarief het Vermeer Centrum Delft, Museum Prinsenhof Delft, de Oude en de Nieuwe Kerk bezoeken. Het Combi Ticket (inclusief routekaart en gratis koffie met iets lekkers) is verkrijgbaar in het Vermeer Centrum Delft.

Voldersgracht 21 2611 EV Delft Tel. (015) 213 85 88 www.vermeerdelft.nl Het Vermeer Centrum Delft biedt een visuele ontdekkingstocht door het leven, het werk en de stad van Johannes Vermeer. U stapt het Delft van de 17de eeuw binnen, bekijkt beelden van het gehele oeuvre van de meester Vermeer, gaat op zoek naar zijn leermeester en naar de verhalen achter de schilderijen. In het atelier ervaart u de werkwijze van Vermeer en zijn meesterschap van licht, compositie en kleur.

14

open dagelijks 10.00 - 17.00 uur share your experience

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

KUNST & CULTUUR Kunstroof in de Koppelkerk

J.H.B. Koekkoek

Een expositie van lokale tot wereldberoemde meesters Veel van de kunst die men bij tentoonstellingen ziet is afkomstig uit een museumcollectie, of van de kunstenaar zelf. Maar veel prachtige kunst hangt natuurlijk gewoon bij mensen thuis aan de muur. Tot en met 22 december biedt de Koppelkerk in Bredevoort deze particuliere kunstschatten een podium. en zondag om 14.00 en 15.00 uur biedt de Koppelkerk rondleidingen aan.

Speciaal voor deze expositie is tevens een taxatiedag georganiseerd op zaterdag 30 november. À la het televisieprogramma ‘Tussen kunst en kitsch’ kunnen bezoekers een persoonlijk kunstwerk meenemen naar de Koppelkerk en te midden van de expositie Kunstroof laten taxeren door de erkende taxateur en restaurator Guido Hengeveld. Reserveren hiervoor kan via www.koppelkerk.nl.

Kunstroof is een vorm van community art. Dat wil zeggen dat de Koppelkerk het publiek actief heeft betrokken bij deze expositie. Het publiek is bruikleengever en heeft zo een actieve stem in wat er te zien is in de expositie. Een ander voor-

Corneille - For Jorge (Dumas)

Taxatiedag (C) Maarten de Boer

Huib van Vugt - Lotus

Het publiek reageerde massaal op het idee van Kunstroof. Werk van onbekende tot wereldberoemde kunstenaars werd aangemeld. In de expositie is werk te zien van o.a. Charley Toorop, Corneille, Hundertwasser, Gerti Bierenbroodspot, Karel Appel, Engelbert L’hoëst, Piet te Lintum, J.H.B. Koekkoek en Edvard Munch. Uit de bonte verzameling aanmeldingen heeft de Koppelkerk een selectie gemaakt die reikt van de 17e eeuw tot het heden.

beeld van een community art is bijvoorbeeld het project Bankroof, waarin buurtbewoners werden aangemoedigd samen bankjes in de publieke ruimte te beschilderen.

Bij de meeste kunstwerken hoort een bijzonder, persoonlijk verhaal. Deze verhalen worden in de expositie doorverteld door de rondleiders van de Koppelkerk. Elke vrijdag, zaterdag

Locatie: Koppelkerk, Koppelstraat 35, Bredevoort Looptijd: t/m 22 december Openingstijden: vrijdag t/m zondag, 11.00 - 17.00 uur Entree: € 5,- incl. kop koffie/thee Hundertwasser - Homage a Schröder-Sonnenstern

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

15

K U N S T & C U LT U U R

Kerry Broomhead-Brown, gevormd door het leven Kerry is geboren in Ripon, Yorkshire, Engeland en woont al vele jaren in Nederland.

Zij heeft naast de Engelse ook de Nederlandse nationaliteit.

Hoe is Kerry kunstenaar geworden ... het was voor haar geen gemakkelijke vraag.

Ongetwijfeld hadden haar getalenteerde ouders hier een duidelijke invloed op.

Haar moeder speelde piano, schreef gedichten en verhalen en speelde veel verkleedspelletjes met haar vijf kinderen.

Haar vader, die op 18-jarige leeftijd militair werd, was ook muzikaal en kon schilderen en tekenen, maar was ook erg technisch. Toen hij met pensioen ging werd hij bibliothecaris en pottenbakker.

Reizen met haar familie in de tijd dat haar vader bij de Royal Air Force zat, had een grote invloed op haar verbeelding.

Haar sociaal en cultureel begrip

16

van andere mensen en landen verbreedde zich vooral tijdens de tijd die ze in Singapore doorbracht. Grote delen van Singapore bestonden nog uit oerwoud gedurende de tijd dat Kerry daar woonde. Ze vond het leuk om soms haar school vaarwel te zeggen en alleen door de jungle te dwalen zonder medeweten van haar ouders. Dit was een unieke en speciale ervaring, zoals het voor elk kind zou zijn.

Op school studeert Kerry verschillende vakken, waaronder kunst en toonde zij een natuurlijke aanleg voor wiskunde.

Na haar schooltijd ging ze werken bij een bank, maar bleef genieten van tekenen, gedichten en verhalen schrijven.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

K U N S T & C U LT U U R

Vervolgens trouwde Kerry, kreeg een kind maar na enkele jaren volgde een scheiding. Dit leidde tot een verandering in levensstijl en een terugkeer naar de universiteit als volwassen student in haar twenty’s. Ze werd toegelaten bij twee opleidingen. Bij de een om zich te richten op verschillende vakken, vakken zo divers als wiskunde, kunstgeschiedenis, welzijn en maatschappij. De andere opleiding was aan de kunstacademie. Daar vond ze de plek waar ze zich kon uiten, zowel in technisch opzicht als vanuit haar diepere verbeeldingskracht waardoor ze een gevoel van vrijheid kreeg om iets te doen zonder gebonden te zijn aan grenzen.

Na drie jaar studeren is Kerry geslaagd voor haar beide examens en werd ze gevraagd om hogere wiskunde te studeren maar ook om naar de Kunstacademie in Londen te komen. Beide uitnodigingen sloeg ze af, om … haar toenmalige partner naar Nederland te volgen.

Naast deze levensloop zijn er ook andere omstandigheden geweest die het leven van Kerry diepgaand hebben beïnvloed.

De dood van haar zoon en van een van

haar broers – beiden in afzonderlijke tragische ongelukken omgekomen – maakten dat Kerry haar penselen 11 jaar niet meer aanraakte. Na deze lange periode heeft ze het te danken aan de steun in de rug en de goedheid van twee mensen (Joop Berendsen en Peter Dieperink) dat ze weer ging schilderen. Zij hebben haar weer zover gekregen. Weg van huis, in de ongebruikte bovenkamers van Peters’ huis.

Ze is eeuwig dankbaar voor hun beider hulp die haar in staat heeft gesteld om opnieuw te beginnen met schilderen en om zich daardoor creatief verder te kunnen uiten en te kunnen ontplooien.

Kerry heeft een autotelische manier van denken. Roem, fortuin en geluk zijn voor haar niet essentieel om creatief en gelukkig te zijn.

Kerry is lid van RIQQ (Rhedense Instelling voor Kunst en Cultuur), een culturele groep, en ze is ook lid van de populaire nieuweruimte-galerij in Velp, Stichting Nieuwe Ruimte. Daarnaast heeft Kerry een kunstkamer/kleine galerie in De Steeg. www.kerry-bb.com

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

17

M A AT S C H A P P E L I J K

Eenzaamheidslijn ontvangt honderden telefoontjes Met niemand kunnen praten omdat je aansluiting mist in je omgeving of omdat je eenzaam bent. Het is dan fijn om even met iemand te praten. Dat merkten ook vrijwilligers van de tijdelijke ‘Eenzaamheidslijn’, die onlangs honderden telefoontjes ontvingen.

De ‘Eenzaamheidslijn’ was een gezamenlijk initiatief van de Luisterlijn en Incluzio. Iedereen kon tijdens de Week tegen Eenzaamheid (van 1 tot en met 8 oktober) bellen naar een speciaal telefoonnummer voor een praatje of een goed gesprek.

Eenzaamheid beperken “Het is mooi om te zien dat we door het bundelen van onze krachten en ervaringen een bijdrage kunnen leveren aan het beperken van eenzaamheid, zegt Peter de Visser, algemeen directeur Incluzio en zorgmanager

van het jaar. Volgens Monique van Bijsterveld, directeur van de Luisterlijn, moeten we het belang van een praatje niet onderschatten. “Steeds meer mensen hebben te maken met eenzaamheid. Een ogenschijnlijk eenvoudig praatje kan voor veel mensen het verschil maken en eenzaamheid verzachten.”

Even een stem horen Dat merkten ook de medewerkers van Incluzio (een organisatie die lokaal actief is in o.a. wijkteams, huizen van de wijk en huishoudelijke hulp) die deze week de telefoon beantwoordden. Zo vertelt een medewerker: “Sommige mensen zitten duidelijk om een praatje verlegen. Dat ervaar ik ook in mijn dagelijkse werk. Zo sprak ik met een meneer die aangaf weinig mensen te spreken en het gewoon fijn vond om even een stem te horen. We hebben een leuk ge-

sprek gevoerd over zijn hobby’s, zoals wandelen en tuinieren.

Het is fijn dat je op zo’n moment écht de aandacht kunt geven en om te merken dat iemand daar blij van wordt.”

Schrijnend Hoewel het doel was om luchtige gesprekken te voeren, waren er ook genoeg gesprekken waaruit bleek dat de eenzaamheid echt schrijnend was. Zo sprak een vrijwilliger met iemand die direct in huilen uitbarstte. “Hij had veel meegemaakt in zijn leven en vond het fijn om even met iemand te praten. Aan het einde van het gesprek zei hij dat hij zeker nog een keer zou bellen. Als we merkten dat gesprekken wat lastiger werden, konden we gelukkig verwijzen naar de Luisterlijn. Vrijwilligers daar zijn getraind in het voeren van gesprekken en bieden van emotionele steun op afstand.”

Nederlands IJsbeelden Festival 2019 in Zwolle Van 14 december 2019 tot en met 1 maart 2020 staat het grootste ijssculpturen festival van Europa, in Nederland. De beste ijscarvers ter wereld komen naar Zwolle waar ze aan de slag gaan met 275.000 kilo ijs en 275.000 kilo sneeuw.

Het thema van het Nederlands IJsbeelden Festival is: ‘R-IJS DOOR DE TIJD’. De beste ijskunstenaars uit de hele wereld komen naar Zwolle waar ze in een 1.200 m2 grote vrieshal aan

18

de slag gaan met 550.000 kilo ijs en sneeuw. Daarmee vertalen zij het thema ‘R-IJS DOOR DE TIJD’ in ijs- en sneeuwsculpturen tot wel 6 meter hoog. ‘Special effects’ met licht, geluid en

projectie maken de beelden nog magischer. De reis door de tijd begint in de prehistorie met een verijsde dinosaurus op ware grootte, de ijstijd volgt met een Mammoet met enorme slagtanden, veel tijdsbeelden volgen waaronder de industriële revolutie met een stoomlocomotief op een echte ijsrail. De expositie eindigt met de eerste mens op Mars. R-IJS DOOR DE TIJD is een winterse ijs- en sneeuwbeleving voor jong en oud.

Mocht u gedurende de reis door de tijd dorstig worden dan nodigt de ijsbar u uit voor een vloeibare versnapering.

De IJsselhallen wordt in de Kerstvakantie omgetoverd tot een Playground for Kids. Het thema ‘R-IJS DOOR DE TIJD’ vind je hier in de aankleding

Van Bijsterveld: “Als we met dit initiatief ervoor hebben gezorgd dat we wat meer praten en aandacht hebben voor elkaar, hebben we ons doel bereikt.”

Tijdelijk initiatief De ‘Eenzaamheidslijn’ was van 1 tot en met 8 oktober dagelijks geopend. Iedereen die nu behoefte heeft aan een gesprek van mens-tot-mens of een luisterend oor, kan terecht bij de Luisterlijn. De Luisterlijn is 24 uur per dag, 365 dagen per jaar bereikbaar via telefoonnummer 0900-0767. Chatten en mailen kan via www.deluisterlijn.nl.

terug. De verwarmde hal wordt futuristisch aangekleed met aangepaste horeca. De Playground wordt een plein waar kinderen gratis kunnen genieten van diverse alternatieve kermisattracties.

Een Amerikaanse schoolbus brengt u na het bezoek aan het Nederlands IJsbeelden Festival gratis naar de gezellige binnenstad van Zwolle. Uw auto kunt u laten staan op de parkeerplaats van de IJsselhallen, de bus brengt u immers ook weer terug.

De Hanzestad Zwolle heeft haar bezoekers veel te bieden; een stad met een rijke geschiedenis, gezellige winkelstraten, mooie museums en gezellige restaurants en cafés. In de kerstperiode wordt Zwolle omgetoverd tot kerststad. De wensboom, de vele verlichte ornamenten en het Wereldberoemde Verhalen Festival in het centrum van Zwolle brengen u vanzelf in de fijne kerststemming.

Trailer 2019:

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

MAATSCHAPPELIJK Fitte vijftiger Ab Hoogland vertelt zijn eigenzinnige, indringende verhaal over zijn herstel van een herseninfarct.

LESS IS MORE

Op vrijdagochtend vroeg werd ik door het UWV gebeld. “Als u het goed vindt doen we het telefonisch af”. De arbeidsdeskundige refereerde naar de WIA-uitslag van de UWV-arts en zijn bevindingen na twee jaar in de Ziektewet. Ik had drie weken geleden een gesprek met de UWV-arts gehad omtrent mijn beperkingen en mogelijkheden. Het telefoontje overviel me wel een beetje, maar oké. Ik was op basis van mijn beperkingen veroorzaakt door mijn herseninfarct voor 80-100% afgekeurd, de hoogste schaal. Gezien mijn beperkingen heb ik volgens het UWV geen theoretische verdiencapaciteit (!).

Ik moest even slikken. Een dubbel gevoel overviel mij. Fijn dat ik nu een financiële basis heb, maar wel vreemd om te horen dat ik niet of nauwelijks kan werken volgens het UWV. Met name omdat ik mijn hele leven heb gewerkt. Misschien voel ik me wel een beetje schuldig omdat ik wel ‘werk’ – vrijwilligerswerk weliswaar – al staat dat niet in verhouding qua complexiteit en aantal uren van mijn vorige jobs. Misschien houd ik me hiermee voor de gek want mijn oude werk zou ik niet meer kunnen doen. Alles kost meer energie, dubbeltaken zijn lastig, sta minder stabiel op mijn benen en werkdruk voel ik direct. Doseren is het toverwoord.

Mijn rechterarm fungeert tegenwoordig als alarmbel. Hij wordt warmer als ik mezelf voorbij loop en bij druk of drukte van mijn omgeving. Mijn rechterkant – voornamelijk bil – daarentegen is toe aan zijn zoveelste fysio in de hoop ook na een half uur zonder pijn te lopen en weer te kunnen tennissen. Soms moet ik dingen afzeggen – niet altijd ongunstig hoor – of noodgedwongen inkorten. Mijn omgeving begrijpt de situatie niet altijd want als ik hen zie – veelal maar een paar uurtjes – ben ik nog steeds dezelfde energieke Ab. Maar ik blijf niet te lang, doe mijn dagelijkse beauty sleep en doseer mijn activiteiten. Soms is dat lastig, maar in the end who cares. Ik had ook voor mijn accident lak aan wat anderen denken. Anderen spreken van ‘de Jackpot’, maar zo voelt het niet.

Gelukkig was mijn energieniveau voor mijn herseninfarct vrij hoog. Met de juiste dosering nu, ben ik nog best in staat om wat onbezonnen, baldadige frivole dingen te doen. Less is more wordt meer en meer – al dan niet gedwongen – mijn tweede natuur.

Gelukkig leef ik niet op grote voet, heb ik geen dure kapper en geniet ik van kleine dingen.

Het UWV bedoelt mijn afkeuring vast niet kwaad, maar de beslissing moet toch even bezinken. Tegelijkertijd misschien ook een kans om mijn passie – schrijven – verder vorm te geven. Met het schrijversvak valt (nog) geen droog brood te verdienen ondanks de maandelijkse, veel geroemde, Brainpower-column in dit magazine.

Een mini-baantje of als chauffeur bejaarden of gehandicapten rondrijden lijkt me ook een dankbare taak. Ik wil toch wat bijdragen of tenminste dat idee hebben. Maar baan of geen baan, het is fijn dat mensen je waarderen om wie je bent. Dat zal niet veranderen, maar het is – hoe dan ook – niet meer hetzelfde.

Ab+

COLUMN Hans Böhm Freelance publicist

Brand!

Ik weet niet hoe het met u is maar wij hebben onze brandblusser al 27 jaar aan de muur hangen, nooit iets mee gedaan.

Je schijnt ’m om het jaar te moeten checken en na enige jaren is de werking hoe dan ook verdwenen, hoe hard je ook schudt. Feitelijk is dat behoorlijk onverantwoordelijk maar omdat je het gevoel hebt dat brand altijd bij een ander plaatsvindt neem je brandveiligheid niet helemaal serieus. En je bent niet de enige. Bij branden in discotheken, cafés en bejaardencentra is er zoveel meer schade en leed omdat de vluchtwegen dichtgeslibd zijn met kratten bier, dozen servetjes of rollators.

Ik werd me hier meer van bewust in de voorbereiding op een bijeenkomst van ASPO, dat staat voor Algemeen SchadePreventieOverleg. Het was ter viering van hun 25-jarig bestaan en zo’n 150 brandverzekeringsexperts van alle mogelijke maatschappijen waren eind september naar het Nationaal Militair Museum in Soest getogen. Er waren drie sprekers: Marjolein van Asselt (Hoogleraar Risk Governance en Raadslid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid), Ionica Smeets (Wiskundige en Hoogleraar Science en Communication aan de universiteit Leiden) en bovengetekende. Wij sloten mooi op elkaar aan want Marjolein nam de harde cijfers door, Ionica ging in op hoe je statistieken het beste kunt communiceren en ik deed een oproep aan de zaal harder op te treden tegen dat verkeerde gevoel over eigen veiligheid, wat kennelijk de mens eigen is.

Om mijn betoog te illustreren had ik tien branden als voorbeeld genomen om te laten zien hoe kleine mankementen kunnen leiden tot grote catastrofes. Voorbeeld: In het Engelse Buncefield gingen 20 olietanks in vlammen op, de drukgolf was op 45 kilometer afstand voelbaar. Schade aan mens en milieu was enorm en wordt geschat op zo’n vier miljard euro. De oorzaak: een schakelaar die de toevoer zou moeten stoppen was defect en het controlelampje op het switchboard ook. Daarom kwam er 300 ton olie te veel in de tank die overliep. De vraag is natuurlijk waarom zijn zulke belangrijke indicatoren defect? Waarom geen dagelijkse, wekelijkse, periodieke controle? Gezien de schade zou een extra rondje controle zich duizendvoudig terugbetalen.

De oorzaak bij veel branden is terug te voeren naar lullige besparingen op materiaal en werkzaamheden. Bijna altijd heeft de beveiligingsexpert anders geadviseerd en gewaarschuwd maar zijn positie is te laag in de hiërarchie. De wet helpt hem ook niet, een auto moet je verzekeren maar een gebouw niet. Als de klant de beveiligingen te duur vindt of de bijbehorende premie te hoog, gaat hij simpelweg naar een andere verzekeraar. Wekelijks brandt er een recyclingbedrijf af in Nederland want voor waardeloos materiaal gaat men geen dure Sprinklerinstallatie aanschaffen. Dat wij en het nageslacht voor de gevolgen – als het fout gaat – een veel hogere prijs betalen legt kennelijk weinig gewicht in de schaal voor beleidmakers.

Ieder probleem met asbest wordt gelijk goed aangepakt want dat is wel beleid.

Vanuit milieustandpunt (overheid) zouden we ons beter moeten verdedigen tegen brand want vanuit de kostenkant (consument) is het altijd te duur (er kan ook niets gebeuren).

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

19

M U Z I E K & E N T E RTA I N M E N T Met sterren van de voormalige Hoofdstad Operette!

De Nationale Operette presenteert ‘Winter in Wien’

SPRANKELENDE OPERETTEMUZIEK, GOUDEN STEMMEN, ZWIERIGE WALSEN …

Sopraan Wilma Bierens en tenor Arnold Bezuyen (foto: Boy Hazes)

Ook dit seizoen brengt De Nationale Operette – bekend van de ‘Wien Bleibt Wien’-concerten – een serie heerlijke concerten, die liefhebbers (maar ook niet-kenners) van het genre niet mogen missen!

Er zijn weer twee programma’s samengesteld, geheel passend bij de tijd van het jaar.

Vóór de jaarwisseling: ‘Winter in Wien Weihnachtskonzert’, voor dat speciale, nostalgische kerstgevoel; ná de jaarwisseling: ‘Winter in Wien - Neujahrskonzert’, waarmee 2020 bruisend wordt ingeluid.

Beide concerten zijn een aaneenschakeling van de mooiste operettemelodieën en -aria’s, en zodoende echt een feest der herkenning.

Het orkest van De Nationale Operette, waarvoor musici zijn geselecteerd uit verschillende toporkesten,

20

wordt enthousiast geleid door de vermaarde maestro Jeroen Weierink. De zang wordt vertolkt door voortreffelijke solisten die hun sporen op internationale podia ruimschoots hebben verdiend: sopraan Wilma Bierens, tenor Arnold Bezuyen en bariton Bert Simhoffer. Bijzonder is dat

zij ooit samenwerkten als hoofdrolspelers bij de voormalige Hoofdstad Operette en nu, na jaren, weer met elkaar optreden!

Het ballet van De Nationale Operette zorgt – met dansen van choreograaf André de Jong – in een sprookjesachtig decor voor een oogverblindend totaalplaatje!

Voor meer informatie, speeldata en het reserveren van kaarten: nationaleoperette.nl.

Het orkest van De Nationale Operette (foto: Jeroen C. van Zijp)

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

MUZIEK & ENTERTAINMENT

COLUMN Bert Simhoffer Zanger, acteur en tekstschrijver

De LP draait om het verhaal

Vitale Voorstellingen

In deze serie neem ik u mee in mijn persoonlijk favoriete deel van de muziekwereld, de wereld van vinyl en platenspelers.

Van vergeten albums tot de vaak mooie achtergrondverhalen van singles, albums en bands.

Zingen is mijn vak! Dat was al mijn droom toen ik als 16 jarige begon met optreden. En hoe fijn is het dat ik kan zeggen dat ik dat nu, bijna 64 jaar, nog steeds kan en mag doen. Zingen geeft vreugde, geeft energie. Muziek is goed voor de hersenen horen we regelmatig beweren door professor Erik Scherder, dat is zeker waar omdat je telkens bezig bent je geheugen actief te houden. Ben momenteel weer lekker aan het studeren, noten leren, teksten leren en dat allemaal voor een hele mooie concertserie getiteld ‘Winter in Wien’ door de Nationale Operette.

Verrukkelijke muziek die het einde van 2019 en ook het begin van 2020 zullen omlijsten. We doen 14 voorstellingen die voor mijn stem en mijn geest weer de nodige vitaliteit gaan opleveren.

Dat weet ik uit ervaring. Vooraf ben je gespannen en zie je ook tegen zo’n concert op, want met name de druk van het moeten presteren is een onaangenaam gevoel. Maar als de ‘klus is geklaard’ dan stroomt de energie door je lijf en ook een gelukzalig gevoel. Je kunt dan de wereld aan. Door de concertserie ‘Winter in Wien’ mag ik dat gevoel 14 maal meemaken. De collega’s waarmee ik dit keer mag samenwerken zijn in de loop der jaren echte vrienden geworden, ook daardoor gaan we er een feest van maken. Sopraan Wilma Bierens is een geweldige zangeres en wij voelen elkaar muzikaal enorm aan. Tenor Arnold Bezuyen heeft een dijk van een stem, voeg daarbij een groot orkest onder de bezielende leiding van Maestro Jeroen Weierink, als kers op de taart wordt het publiek getrakteerd op mooie balletmomenten. Dit concert geeft de kerstdagen een gouden randje en vanaf 2 januari brengen we, met een aantal muzikale aanpassingen, het publiek volledig in de Nieuwjaarsstemming. De muziek sluit naadloos bij die stemming aan. De voorbereidingen zijn grondig en er wordt door iedereen hard gewerkt om een top concert neer te zetten. Muziek wordt uitgezocht en soms is de keuze best moeilijk, want er is in het operetterepertoire zoveel moois te vinden waar je bij weg kunt dromen.

De liefde voor operette is bij mij al vroeg ontstaan. Wij woonden begin zestiger jaren in Velp (Gld) en mijn vader had in die tijd een draaiende tv-antenne op het dak. Hierdoor konden we de Duitse tv ontvangen. Op zondagmiddag waren er vaak uitzendingen van hele operettes, uiteraard in zwart/wit en wat heb ik daarvan gesmuld als jongentje van 8/9. Rudolf Schock, Margrit Schramm en Anneliese Rothenberger waren de beroemde solisten en zo heb ik veel operettes, die op hoog niveau werden uitgevoerd, leren kennen. Maar ook mijn lerares en later goede vriendin Cristina Deutekom droeg de operette een warm hart toe en we hebben samen vaak tijdens de lessen en gezellige avonden genoten van mooie melodieën van Franz Lehar. Meeslepende gepassioneerde muziek is door hem gecomponeerd en niet voor niets werd hij de Puccini van de operette genoemd.

Rocket Man Rood, zwart en geel dat zijn de kleuren van Watford FC. Dat een degradatiekandidaat uit de Engelse Premier League voorkomt in deze column zal u misschien verbazen maar ‘The Hornets’ hebben dan ook een wel heel bijzondere grootaandeelhouder en ex-eigenaar, namelijk Elton John. De Britse muzikant is sinds 1976 af en aan nauw betrokken bij de club en zamelde onder meer geld in voor de club middels concerten in het stadion.

Het standbeeld voor het stadion, wat zijn inzet voor de club hem opleverde, is één van de vele prijzen en eerbetonen die de zanger door zijn carrière heen ontving. Van een ster op de Hollywood Walk of Fame tot Grammy’s en Golden globes, Elton John heeft ze allemaal. Echter zal John het met me eens zijn wanneer ik zeg dat er één titel is die het meeste waard is.

Dat is namelijk dat in 1998 koningin Elizabeth hem heeft geslagen tot ridder wat hem sindsdien tot Sir Elton John maakt.

Zo’n titel krijg je natuurlijk niet zomaar, John zette zich tijdens zijn carrière in voor onder andere homo-acceptatie en zijn eigen Elton John AIDS Foundation. Maar uiteindelijk blijft natuurlijk vooral zijn muziek van uitzonderlijk niveau.

Met hits als ‘Your Song’ en ‘Tiny Dancer’ scoorde John natuurlijk al uitzonderlijk goed maar ook zijn ‘Can You Feel The Love Tonight’ is bij alle Lion King-kijkers bekend. Door de jaren heen raakt John ook goed bevriend met prinses Diana, voor wie hij na haar tragische overlijden het nummer ‘Candle In The Wind 1997’ herschreef en opnieuw uitbracht. De single haalde in tientallen landen de eerste plek in de hitlijsten, de inkomsten hiervan gingen allemaal naar Diana’s goede doelen.

Ook Amerikaans president Donald Trump blijkt fan te zijn van de muziek van Sir Elton John, of in ieder geval van een specifiek nummer. Hij gaf een CD met onder andere het nummer ‘Rocket Man’ in 2018 namelijk aan de leider van Noord-Korea als cadeau naar aanleiding van de onderhandelingen tussen beide landen. De titel van het nummer verwijst naar de bijnaam die Trump gaf aan de Koreaanse leider vanwege de rakettesten die Noord-Korea destijds deed. Het is natuurlijk maar de vraag hoe vaak deze CD daadwerkelijk afgespeeld is.

Het is een mooi vak

Tim 5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

21

M U Z I E K & E N T E RTA I N M E N T

BINNENKORT

in de bioscoop

GAUGUIN IN TAHITI: Searching for a lost paradise – Nu in de bioscoop De kunstdocumentaires uit het Arts in Cinema-programma (ABC Film Distribution) bieden een meeslepende, filmische reis langs ’s werelds meest geliefde kunst en hun makers. Na filmdocumentaires rondom Monet, Degas, Tintoretto en Picasso is het vanaf 31 oktober de beurt aan Paul Gaguin. De film vertelt over Tahiti en de Marquesaseilanden, in de panorama's die Gauguin zag en schilderde, tot de Amerikaanse musea waar zijn kunst nu wordt gepreserveerd. Getekend door opstand en ander wereldse begeertes, sterft hij aan syfilis, verlaten door iedereen, in het afgelegen dorpje Hiva Oa.

GALAPAGOS: Hope for the Future – Nu in de bioscoop

GALAPAGOS: Hope for the Future is een prachtig portret over de unieke eilandengroep en haar natuur midden in de Stille Oceaan bij Ecuador. Het is een film vol schitterende beelden van ongerepte natuur en bijzondere diersoorten, zoals de Galapagos pinguïns, hamerhaaien, Blue Footed Boobies en de grootste schildpadden ter wereld. De Galapagos, wereldwijd beroemd door Charles Darwin, die zijn baanbrekende theorieën baseerde op de uitzonderlijke natuur van de Galapagos, wordt net als de rest van de wereld bedreigd door de verandering van het klimaat en invloeden van de mens. De film belicht een nieuwe kant van de Galapagos, één waar mens en dier dicht bij elkaar staan. Het vertelt het hoopvolle verhaal van gepassioneerde onderzoekers die zich inzetten om dit bijzondere, maar kwetsbare ecosysteem toekomstbestendig te maken.

GALAPAGOS: Hope for the Future neemt u mee op een inspirerende reis naar een duurzame toekomst.

Nederlandse voice-over: Annechien Steenhuizen.

THE REPORT – Vanaf 17 oktober in de bioscoop Daniel Jones (Adam Driver), onderzoeker voor de Senaat, krijgt na 9/11 de lastige opdracht om het onderzoek te leiden naar de verhoortechnieken van de CIA. Na jarenlang uitgebreid onderzoek komt hij achter de gruwelijke, immorele martelpraktijken die de CIA jarenlang heeft geprobeerd te verzwijgen. Het publiceren van dit rapport blijkt echter moeilijker dan gedacht. Het Witte Huis en de CIA doen er alles aan om dit onthullende onderzoek achter gesloten deuren te houden.

Dit schokkende, waargebeurde verhaal is geregisseerd door Scott Z. Burns, scenarioschrijver van The Bourne Ultimatum, Contagion en Side Effects.

THE FAREWELL – Vanaf 21 november in de bioscoop Wanneer de familie van Billi (Awkwafina) erachter komt dat hun geliefde grootmoeder terminale longkanker heeft, besluiten ze om haar niet in te lichten. In plaats daarvan plannen ze een geïmproviseerde bruiloft in hun moederland China. Als Billi, tegen haar principes in, toch besluit om te gaan, komt ze in aanraking met het leven dat ze als 6-jarige gedwongen moest opgeven, haar sterkzinnige grootmoeder en de kracht van onuitgesproken liefde.

In dit opmerkelijke, op een leugen gebaseerde, familieportret doordrenkt scenariste/regisseuse Lulu Wang (Touch, Posthumous) een afscheidslied met warmte en liefde, terwijl een uitstekende ensemble cast gestalte geeft aan een innige familie die elk op hun eigen manier het naderende verlies een plek weten te geven.

22

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

M U Z I E K & E N T E RTA I N M E N T

PETER KOELEWIJN is nog steeds

bijzonder actief en denkt niet aan stoppen Peter Koelewijn komt ruim op tijd aangereden voor zijn optreden in het openluchttheater in Nijverdal. Hij heeft de ingang voor het publiek genomen omdat die poort toevallig openstaat en dit ook het adres van het theater is. De achteringang voor artiesten staat niet op de site vermeld. Ons eerste contact is zijn vraag of hij boven aan het eind de oprit achter de kiosk en tribune nog ergens naar beneden kan rijden. Helaas is dat niet mogelijk. Dus keert hij op het smalle pad behendig na een aantal keren heen en weer draaien en rijdt de oprit af naar de achteringang voor de artiesten. De leden van zijn band The Rockets zijn al eerder gearriveerd en bezig met soundchecken. Dat wil Peter eigenlijk ook eerst gaan doen. Maar als de pizza’s – de avondmaaltijd voor de artiesten – arriveren, zegt hij praktisch: “Kom jongens, we laten de pizza’s niet koud worden. Soundchecken kan ook nog wel na het eten.”

De crew, de bandleden en Peter laten zich de pizza’s goed smaken, hoewel de voorkeur van Peter, pizza Hawaii, niet bij de selectie zit. Peter Koelewijn is een rasartiest die er geen moeite mee heeft om na het soundchecken een interview te geven. Je zou het niet geloven als je hem ziet en helemaal niet als je hem bezig ziet op de bühne maar hij is echt achter in de zeventig.

Geboren eind december 1940.

De hit die iedereen kent ‘Kom van het dak af’ schreef hij op 13 november 1959. Dit jaar is die song 60 jaar oud en nog steeds springlevend. “Bijzonder”, noemt hij het dat deze song viermaal een hit is geweest en viermaal gezongen door dezelfde artiest.

“Dat had ik echt niet verwacht.”

De liefde en het talent voor muziek komt niet van huis uit. Nadenkend zegt hij tenslotte: “Nee het zit niet in de

Hoe lang denkt deze artiest nog door te gaan op een leeftijd dat veel van zijn leeftijdgenoten het rustiger aan gaan doen? Het antwoord is kort en krachtig: “Drie punten zijn daarvoor van belang.

Zolang als ik het zelf leuk vind, het publiek het leuk vindt en ik het fysiek aan kan.” Zijn conditie houdt hij op peil met een potje golf en de optredens. Want zo’n avondje op het podium is werkelijk te vergelijken met topsport. Ook het toeren met de bandleden vindt hij belangrijk: “We maken samen muziek maar houden van humor en zijn ook een vriendenclub. Je zou ons een plattelandsband kunnen noemen. We komen overal maar in de grote steden hebben we nooit opgetreden. Wonderlijk, eigenlijk.”

genen. Alleen mijn broer Theo speelde mondharmonica. Als tiener luisterde ik wel veel naar muziekzenders op de radio.

Hilversum één en twee en Radio Luxemburg. Daar had je dan Frankie Laine en Johnny Ray, Willy Alberti en de Chico’s en de Kilima Hawaiians. Zelf schreef ik

componeerd is door Koelewijn.

Ook werkte hij mee aan de cd’s van de Belgische zanger Helmut Lotti en hij vergezelde hem op tournees naar Frankrijk, Canada en Zuid Afrika. Soms schrijft hij een song in twee uur: “Dan denk ik ‘perfect’, dit is het.” Soms duurt het twee dagen.

“We maken samen muziek maar houden van humor en zijn ook een vriendenclub. ” als puber met m’n eerste gitaar vooral cowboyliedjes.”

De eigen songs die Peter Koelewijn geschreven heeft, zijn allemaal Nederlandse en Engelse teksten. Kort en bondig, meestal. “Dat zal voor een deel wel komen door m’n baan als journalist bij de stadsredactie van het Eindhovens Dagblad.” Heel veel andere artiesten hebben zijn songs gezongen. De meeste mensen weten bijvoorbeeld niet dat de kraker ‘Weet je wat ik zie als ik gedronken heb? Allemaal Beestjes’ van Ronnie en de Ronnies ook geschreven en ge-

Op het podium start hij zijn show met een krachtig gebaar, dat het publiek direct enthousiast maakt.

Peter Koelewijn zingt, danst en rockt, vertelt het een en ander over zijn carrière en zijn leven en maakt grapjes met het publiek. Hij heeft het over het succes als Gompie van ‘Who the f*ck is Alice’ en zingt de song; eveneens een hit van zijn hand.

Het wordt een feest van herkenning; ‘Je wordt ouder papa’, ‘KL 204’ (Als ik God was) en ‘Marijke’, wie kent ze niet?

In de biografie Peer, een dik boek, dat een jaar geleden verscheen, vertelt Peter openhartig over zijn leven en zijn werk.

“Het is geschreven door Tjerk Lammers en we hebben heel wat uren samen gepraat. Peer is Brabants voor Peter. M’n Brabantse roots verloochenen zich niet.” Over zijn leven zegt hij: “Natuurlijk heb ik fouten gemaakt. Wie niet? Maar ik heb nergens spijt van. Het is gegaan zoals het gegaan is.” Zijn beide kinderen Joep en Kim hebben zijn muzikale genen geërfd. Joep speelt gitaar en Kim heeft kinderboeken met liedjes gemaakt.

“Leuk, ook m’n kleindochters in New York zitten in bandjes.”

Peter Koelewijn is bijna 80 jaar en gevraagd hoe hij zijn toekomst ziet, geeft hij aan gewoon doorgaan met wat ik leuk vind. “Misschien nog eens een paar songs schrijven en ik denk over een roman. Heb al wel gedachten daarover, maar dat is voorlopig nog geheim.”

Lieke van der Lee

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

23

VA K A N T I E

Berghuttentochten met IDTravel Wandelen, schitterende plekken ontdekken en zelfs blijven slapen in echte berghutten? Dat is allemaal mogelijk tijdens een huttentocht, een uitdagend wandelavontuur op hoogte, over verschillende bergkammen.

IDTravel is dé specialist van de Benelux in huttentochten. Wij zorgen voor de reservering van alle benodigde accommodaties, een routebeschrijving, wandelkaart, lijst van materialen etc.

Wij nemen u alles uit handen en u hoeft alleen maar te wandelen en te genieten.

Of u nu een beginnende bergwandelaar bent of al meer ervaren, IDTravel heeft voor iedereen een tour op maat.

De tochten hebben een lengte variërend van 5 tot 8 dagen en kunnen dus op maat worden aangeboden. Eigenaar Willem van der Tier gaat zelf voor u op zoek naar de beste hutten.

Elke huttentocht start met een hotelovernachting. In het hotel wordt u bij gepraat over het programma. Vervolgens slaapt u meerdere nachten in verschillende hutten alvorens u weer terugkeert naar het starthotel.

Wat maakt een huttentocht zo leuk?

Iedere dag is een nieuw avontuur, een nieuwe uitdaging. Elke dag verloopt weer anders.

Na een dag wandelen is het gezellig om met collegawandelaars samen te eten en eventueel nog een lekker drankje te nuttigen en na te praten over de schitterende dag. ’s Morgens samen ontbijten en daarna gaat u weer op pad naar de volgende hut.

24

De hut verlatend komt u in de zuivere berglucht. De ochtendnevel trekt op en een schitterend panorama wordt zichtbaar. De bergen veranderen ieder moment van kleur en je hebt adembenemende uitzichten.

Ondanks de inspanning kom je tot rust en tot jezelf.

Tijdens de tocht ziet u zeker marmotten en misschien ook wel edelherten, gemzen of steenbokken.

De huttentochten van IDTravel zijn te wandelen in verschillende landen en daardoor uiteraard in verschillende bergtypen. De Dolomieten (Italië) met zijn verschillende bergketens zijn een parel om in te wandelen. Ook de huttentochten in de Silvretta - Montafoon, de zuidelijkste Alpenvallei van Vorarlberg, Tirol, Zwitserland (Berner Oberland), Tsjechië (het Reuzengebergte) en Slowakije (de Hoge Tatra) zijn door hun unieke karakter zeer zeker aan te bevelen.

Een goede uitrusting is van essentieel belang.

De wandelschoenen dienen goed ingelopen te zijn, zij vormen een heel belangrijk onderdeel van uw uitrusting. Het is natuurlijk zaak om zonder blaren uw tocht te kunnen voltooien. Dit vergroot uw wandelplezier.

Daarnaast zijn wandelstokken en een goede rugzak belangrijk. Wel dient u ervoor te waken dat u niet teveel spullen meeneemt tijdens uw tocht, u dient het namelijk allemaal zelf mee te nemen tijdens de huttentocht.

Naast huttentochten biedt IDTravel ook wandelreizen aan van hotel naar hotel.

Deze wandelreizen zijn voorzien van bagagetransport.

Heeft u interesse in een wandelvakantie check dan de website www.idtravel.nl of neem telefonisch contact op met IDTravel, 073-5112314, en zeker weten dat u een wandelvakantie op maat kunt vinden. Wij zijn u graag van dienst met een persoonlijk advies op maat.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

VA K A N T I E KORT VERHAAL Fietsvakantie door Nederland Laat ik hen Ineke en Hans noemen. Ik ken een Ineke en ik ken een Hans. Maar zij kennen elkaar niet. Dat hoeft ook niet, het is maar een verhaal. En ik kan met hen doen wat ik wil. Ik heb hen in mijn macht ...

Ineke en Hans zijn even in de zeventig; babyboomers dus. Van WO II weten ze niets uit eigen ervaring, alleen van horen zeggen.

Ze groeiden op in een land in opbouw. Hun ouders waren aanpakkers, ze móesten wel. Inekes vader was timmerman en voor vaklieden was er werk genoeg. Hij had verstand van zijn vak, werd baas van een ploeg, gaf zijn ogen goed de kost en begon na enkele jaren een eigen bedrijf. Hij werd een gevierd ondernemer.

Ineke groeide op in een warm nest, het ontbrak haar aan niets. Ze is een zorgzaam type en ging in de verpleging.

Hans komt uit een ander milieu; oud geld, het beste nog niet goed genoeg. Hij ging studeren, werd een alom bewonderd advocaat.

Op een feest van de hockeyclub kwamen ze elkaar tegen en het klikte. Alsof bij beiden tegelijkertijd uit heldere hemel de bliksem insloeg. Er kwam een verloving en trouwerij. Alles volgens het boekje. Er werden kinderen geboren, eerst een jongen, Julian.

Daarna een meisje, Jenneke. Een rijkelui’s wens. Toen de kinderen alle twee naar de basisschool gingen, begon Ineke weer in haar oude job. Hans had altijd doorgewerkt. Druk met sociale verplichtingen, echt de man, de vader die zondags het vlees kwam snijden.

Zoals in elk huwelijk waren er goede en slechte tijden, maar Hans en Ineke bleven elkaar trouw. De kinderen gingen het huis uit.

Er kwamen kleinkinderen. Soms gingen ze oppassen. Niet op vaste tijden, het moest een feestje blijven, vond Hans. Ze hadden genoeg vastgezeten. Vrijheid, blijheid was nu het motto ... Met de kinderen waren ze in verre landen op vakantie geweest, later ook samen.

Nu was het tijd om het rustiger aan te doen. Hoewel rustig? Niet achter de geraniums natuurlijk! Gezond oud worden dat was hun doel. Je moest actief blijven, dat werd je van alle kanten toegeroepen. Ineke ging naar de sportschool met vriendinnen en Hans – hij hield meer van buiten zijn – kocht een racefiets. Hij fietste bijna elke dag samen met een clubje fietsfanaten. Fietsen kreeg hem helemaal te pakken. Hij genoot met volle teugen.

Eindelijk had hij Ineke zo ver gekregen dat ze een nieuwe fiets ging kopen; geen racefiets, een sportieve e-bike. Konden ze samen op fietsvakantie. Want Nederland was zo mooi. Met gemak zou hij, goed getraind met de racefiets, Ineke kunnen bijhouden. Ineke wilde geen helm, vond ze onzin. Hans natuurlijk wel, hij had er al een. Dat was ook zijn redding toen hij vlak voor de vakantie even snel een boodschap deed. Boem, tegen een paaltje. Stom ongeluk ... Zijn arm gebroken dus moest Hans naar het ziekenhuis. Foeterend dat de vakantie naar de knoppen was. Ineke ging mee en Hans’ arm werd gezet. Ineke stond erop dat hij toch even naar z’n hoofd liet kijken. Z’n gezicht was tamelijk beschadigd.

Met tegenzin ging hij de scan in, onzin. De neuroloog bekeek het resultaat bedenkelijk: “Meneer ik heb slecht nieuws. U heeft een grote hersentumor met uitzaaiingen ...”

Floris Faas

COLUMN Margot Verhaagen Publiciste

Terug Ik moet er wel aan geloven: De zomer van 2019 is nu wel echt voorbij en alles en iedereen is weer terug thuis en op het werk.

Ik vind het altijd best moeilijk om dat lekkere vakantiegevoel vast te houden. De verandering van het weer doet dit eerlijk gezegd ook geen goed en dat alles en iedereen weer terug in het stramien moet, is soms best lastig. Op tijd uit bed, naar het werk, huishoudelijke taken verrichten, de vaste sportavonden, de nodige sociale contacten onderhouden en weer op tijd naar bed.

Weg is dat gevoel van algehele ontspanning wat je op vakantie zo fijn kunt hebben. Het gevoel van niets moeten en kunnen doen wat je wilt, op welk moment dan ook. Maar hoe kun je dat in je gewone, dagelijkse leven blijven doen en voelen zodat je het vakantiegevoel nog even kunt vasthouden? Meestal ben ik daar vrij goed in, al zijn er nu wel heel erg veel dingen die moeten. Of ik dat gevoel ieder jaar heb, dat weet ik niet zo goed, maar om te beginnen met het wegwerken van mijn mails bijvoorbeeld, vind ik wel een ding. Ik las ergens een tip om alle mails die je tijdens je vakantie krijgt, ongeopend weg te gooien. Dat gaat mij wat ver, mede doordat ik bang ben wat te missen. Ik neem aan dat dit voor iedereen geldt. Toch blijft het een hele klus en lees ik op vakantie steeds vaker de mails uit om mezelf te ontlasten bij thuiskomst. Dat kan soms even zorgen voor een wat minder leuk vakantiegevoel maar goed, dat neem ik op de koop toe. Zorg voor wat leuks in het verschiet en plan meerdere weekendjes weg, is een andere tip. Nou, daar ben ik vrij goed in en zo vertrek ik binnenkort voor een lang weekend met vrienden naar een zonnig oord in Spanje om een paar dagen te wandelen. Dat geeft zo’n gevoel van luxe om dat nog in het verschiet te hebben. Het verlengt echt de vakantie want daar is het nog zomer terwijl hier de herfst zijn intrede heeft gedaan, al is het op een gegeven moment echt voorbij met de pret.

Het thuis (na)maken van gerechten die je op vakantie at, schijnt het vakantiegevoel ook te verlengen. Dat komt toevallig goed uit. Een lekker vakantierecept dat ik kreeg van een vriendin.

Neem 500 gram lamsgehakt en meng dit met een geperste knoflookteen, verse peterselie, wat oregano, 1 eetlepel vieux, een theelepel kaneel, munt, citroenrasp een gesnipperde rode ui en paneermeel. Zet alles even in de koelkast, draai er balletjes van en haal ze door wat bloem vlak voor het bakken. Lekker met een yoghurt/munt sausje om dat vakantiegevoel terug te halen al zou het fijn zijn dat we nog een paar mooie herfstdagen als toetje krijgen om in de stemming te blijven.

En dan alvast maar weer op sites kijken ter inspiratie voor vakanties volgend jaar. Volgens mij is dat nog wel een van de beste tips die ik kreeg.

Margot

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

25

VA K A N T I E

MAASROUTE: ETAPPE 5 Van Venlo naar Maastricht

Zo in je sas op een Limburgs terras

Bij Steyl gaan we de rivier over en dan aan de overkant verlaten we al snel de oever voor het kastelendorp Baarlo, waar we langs het kasteel de Erp worden geleid, met beeldentuin en weer terug naar de rivier. Er zijn nog twee andere kastelen hier in Baarlo, maar nog los van de terrassen in het dorp is het allemaal niet zo bijzonder.

Terug langs de Maasoever gaat

26

het landschap echt glooien en komt de rivier te liggen in een bedding met oplopende wanden. Het is hier mooi, met kuddes paarden op de oevers, en terrasjes, heel veel terrasjes, en als je niet in je sas bent met een Limburgs terras, heb je een probleem. Want de route is vaak zo verlegd in afstemming met de plaatselijke horeca, dat de officiële Maasroute soms onzinnige lussen maakt van enkele kilometers, alleen maar om de route langs bepaalde terrassen te sturen. Het is daarbij te zot voor woorden omdat je daarvoor ook soms over slechte onverharde paden wordt gestuurd.

Het dorp Kessel ligt enigszins op een heuvel. Het dorp heet romantisch te zijn met een aantal terrassen. Boven het dorp uit torent de burcht van de Keversberg. Deze 1000 jaar oude burcht kijkt over de Maas uit.

Een beetje vreemd is de moder-

ne aanbouw van het kasteel en uiteraard heeft het kasteel ook een terras.

Hierna gaat het weer naar de andere zijde van de Maas. Zodra we overgestoken zijn gaat de route kilometers over een onverhard pad. Dat begrijp ik niet goed. In België, Frankrijk en de andere provincies legt men voor de Maasroute prachtige geasfalteerde paden aan en hier moet men aanmodderen? Als belangrijkste fietspad van de hele provincie vind ik dit vreemd.

Bij Beesel wordt de route enkele kilometers landinwaarts verlegd, langs een paar terrassen om dan 300 meter verder weer uit te komen.

Vlak voor Roermond zijn we er helemaal klaar mee. Dan maakt de route weer een lus van een paar kilometer over een slecht onverhard pad om langs een terras te komen.

Roermond is ontstaan aan de

monding van de Roer in de Maas kende vanaf 1232 stadsrechten.

Vanaf 1559 kreeg de stad een bisschopszetel. Alhoewel klein, kent Roermond een gezellig stadshart met de fraaie Munsterkerk, verbouwd door de beroemde Roermondse architect Pierre Cuypers.

Na Roermond wordt het beter.

De officiële route maakt een lange omweg maar als het pontje ‘biej Ool euver’ vaart, kan het een stuk korter en leuker.

In het gebied hier ten zuiden van Roermond, de Maasplassen, waan je je niet langer in Limburg aan de Maas, maar te midden van het plassengebied van Holland. De Maasplassen zijn ontstaan door de grootschalige grindwinning. De plassen zijn vooral in trek bij de Duitsers van net over de grens omdat daar op meren en plassen geen gemotoriseerde watersport is toegestaan en hier wel. Water,

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

VA K A N T I E

watersport en nog eens watersport beleef je hier. Met alle boo tjes, surfers en waterscooters is het een drukte van belang. Duits lijkt de voertaal. Een paar kilometer na het pontje kunnen we kiezen tussen de Nederlandse en Belgische Maasroute. En eerlijk gezegd, je moet hier kiezen voor het beste van de twee en eerst de Belgische en dan de Nederlandse zijde volgen. De westelijke route door België, die ook benoemd is tot de officiële Eurovelo, loopt via Wessem en het witte dorp Thorn België in. Wessem met beschermd stadsgezicht, was vroeger de plaats voor de pont op de belangrijke noord-zuidverbinding. Thorn was ooit de vestigingsplaats voor een abdij voor veel adellijke dames. De Franse revolutie deed de abdij verdwijnen en de welgestelde inwoners ook. De overgebleven huizen werden betrokken door arme boeren uit de streek.

Napoleon voerde een raambelasting in waarbij belasting geheven werd naar de grootte van het raamoppervlak. De inwoners van Thorn metselden daarop de meeste ramen dicht en bedekten hun werk met witte kalk.

Na Thorn fietsen we langs de Grensmaas. Het scheepvaartverkeer volgt het Julianakanaal maar de grens loopt hier door de bedding van de Maas.

Om de grillen van de Maas beter op te vangen is het Rivierpark Maasvallei ingericht langs de Grensmaas. Onderdeel hiervan is een uitstekend fietspadennet.

Het fietst in België gewoon beter met minder rare omhalen en het wegdek is niet verkeerd.

Aldeneik is klein maar kent een rijke kerkelijke historie.

Bijzonder is de wijngaard

Aldeneyck hier even ten zuiden, waar men tegenwoordig prima wijnen kan proeven (op zaterdag van 10 – 15 uur).

Maaseik is het enige stadje aan de Belgische zijde. Het was de geboorteplaats van de gebroeders van Eyck en op de Markt met fraaie bebouwing in de Maaslandse stijl vind je dan ook een monument voor de broers.

Je kunt vanaf Maaseik al even doorsteken naar Roosteren, maar je kunt ook verderop het pontje nemen bij Berg, wat leuker is. Na Berg komen we door Urmond, een sfeervol dorp waarin de straatjes flink beginnen te stijgen en dalen. Na Meers fietsen we onderlangs de heuvels met Stein en Elsloo.

Hier gaan we een stuk langs het Julianakanaal voordat we de laatste dorpen voor Maastricht doorkruisen. Itteren en Borgharen kennen wij vooral van de beelden als ondergelopen dorpen tijdens de overstromingen van de Maas.

Inmiddels zijn de dorpen voorzien van beschermende dijken. Borgharen heeft ook een kasteel waarvan het poortgebouw is gebouwd door Pierre Cuypers. Op de achtergrond verrijst Maastricht al. De meest Bourgondische stad in een wijde omgeving. Hier geniet men van het leven zoals men dat diep in Lotharingen nog niet kent. Maastricht met al haar monumenten en uitingen van levenslust is een stad waar je wil blijven hangen, tot diep in de herfst. We fietsen de stad binnen, op weg naar de Maasbrug en natuurlijk een terrasje op het Vrijthof.

Paul Benjaminse

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

27

BTR REIZEN

www.BTRreizen.nl  055 - 5059500

Ruime keuze aan betaalbare vakantiereizen All Inclusive Hotels Autovakanties Nieuw

Hotel De Maasduinen ***

Velden / Limburg 196,- p.p.

4 dg. All Inclusive va. € 196,-

Hotel Op de Boud ***

Valkenburg / ZuidZuid-Limburg 3 dg. All Inclusive va. € 127,127,- p.p.

Hotel Villa Vennedal ****

Nunspeet / Veluwe 269,- p.p.

4 dg. All Inclusive va. € 269,-

rting 65 + Ko Wunderland Kalkar ***

Kalkar / Niederrhein / Duitsland 219,- p.p.

4 dg. All Inclusive va. € 219,-

All Inclusive Hotel Brauer ***

TreisTreis-karden / Moezel / Duitsland 5 dg. All Inclusive va. € 239,239,- p.p.

Nieuw

Nieuw Landhotel Eifelblick ***

Stadtkyll / Eifel / Duitsland 239,- p.p.

5 dg. All Inclusive va. € 239,-

Hotel Appelscha ***

Appelscha / Drenthe - Friesland 246,- p.p.

5 dg. All Inclusive va. € 246,-

Hotel Der Jägerhof ***

Teutoburgerwald / Duitsland 249,- p.p.

5 dg. All Inclusive va. € 249,-

BTR Reizen biedt u nog veel meer gastvrije All Inclusive Hotels autovakanties op de mooiste plekjes in Nederland en Duitsland

 055 - 5059500 · WWW.BTRREIZEN.NL

KORTING!

50VITAALPLUS LEZERS KRIJGEN €5,50 KORTING OP DE KASSAPRIJS MET CODE 50VIT2019! OP IJSBEELDEN.NL/TICKETS

r

50

a ja

Productinnovatie: Moccamaster KGB Select

Puur koffiegenot, ook bij kleine hoeveelheden • Keuzeschakelaar volle / halve pot: Altijd de beste koffiesmaak ongeacht hoeveelheid.

• Watertemperatuur 92 tot 96 ° C: Hete koffie die niet bitter of zuur smaakt.

• Intelligente warmhoudplaat: Koffie wordt op optimale temperatuur warm gehouden.

• Vernieuwde overlooppijp: Optimale verdeling van water over de gemalen koffie.

• ECBC-certificering: Gegarandeerd altijd de vertrouwde en beste koffiekwaliteit.

• 5 jaar garantie: Gemiddelde levensverwachting van ruim twintig jaar.

Moccamaster koffiezetapparaten worden al meer dan 50 jaar met de hand gemaakt in Amerongen. Beschikbaar in meer dan 20 kleuren.

www.moccamaster.nl 28

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

VA K A N T I E

we Carry on Toen ik als klein meisje op mijn kamer aan het spelen was en mijn moeder binnenkwam, zag ik meteen dat er iets ergs aan de hand was. Mijn oom, 30 jaar oud, vrouw en twee jonge kinderen, was overleden. Het maakte diepe indruk op mij en ik hoopte dat ik nooit zoiets zou hoeven meemaken. Sneller dan me lief was leerde ik dat geluk, verdriet, verlies en afscheid nemen bij het leven en mijn leven hoort.

In juni 1996 werd ik voor de eerste keer weduwe, in 2017 voor de tweede keer.

Ik ben Carry van Lexmond van

we Carry on, hartverwarmende vakanties.

Hoe kun je dit verwerken is een vraag die mij vaak gesteld wordt. Er is geen handleiding voor en ook geen kaart waarop je een bepaalde weg uitstippelt.

Verlies verwerk je niet. Het is er altijd maar je leert ermee te (over)leven!

Iedereen doet dat op zijn of haar eigen manier. Ik ging allemaal leuke dingen doen, het leven kon immers zo ineens over zijn.

Ook richtte ik mij volledig op mijn werk als leerkracht in het Speciaal Basisonderwijs. Ik ging al veel op reis. Inmiddels doe ik dat alleen. Maar tijdens de groepsreizen tussen de stelletjes, gezinnen en singles merkte ik dat ik me met mijn verhaal vaak ongemakkelijk en ongelukkig voelde.

Mijn aanpak van altijd maar doorgaan leek te werken maar uiteindelijk liep ik toch vast. Doorgaan is goed maar daarnaast is het belangrijk om

je verdriet de ruimte te geven leerde ik. Het roer moest om. Ik had veel expertise in het onderwijs, maar ook op een ander vlak. Twee maal weduwe worden maakte van mij immers een ervaringsdeskundige. Bovendien hou ik van organiseren, reizen, mensen helpen, verzorgen en entertainen. Mijn idee om reizen te organiseren voor mensen die een verlies moeten dragen, was geboren.

We worden in ons leven allemaal geconfronteerd met verlies.

Verlies door overlijden, van gezondheid, werk, relatie of toekomstperspectief. Even uit je vertrouwde omgeving stappen kan helpen om alles op een rijtje te zetten en het laat je tegelijkertijd voelen en ervaren dat er nog altijd veel is om van te genieten. Dat brengt je verder in je rouwproces.

De eerste vakanties zijn inmiddels achter de rug.

Een deelneemster had na het overlijden van haar man nog nauwelijks gehuild. Ze brak op het strand want het deed haar zo denken aan eerdere vakanties naar zee met hem.

Daar ligt meteen ook de kracht van dit concept. Je gaat op stap met mensen die je zonder woorden begrijpen. Je hoeft je dus niet groot te houden of een masker op te zetten.

Je voelt je gehoord en gezien en dat geeft verlichting.

Een ander omschreef zijn ervaring als volgt: “Sinds mijn vrouw overleden is voel ik me leeg. Ik ben een stuk van mezelf kwijtgeraakt. Tijdens deze vakantie beleef, vertel en deel ik van alles. Het is vertrouwd en bij vlagen ben ik die 20-jarige van toen.

Zorgeloos en onbevangen. Ik voel weer even dat ik leef en ben ongelofelijk blij dat ik weet dat het er dus nog inzit!"

Prachtig!

De eerstvolgende vakantie is met kerst. Dat zijn moeilijke dagen wanneer je met verlies van een partner te maken hebt gekregen.

Want juist tijdens deze gezellige, donkere dagen is het gemis nog meer voelbaar.

Je bent dan ook van harte welkom in het prachtige Twente!

Bezoek de leukste beurs voor actieve 55-plussers!

Bezoek 50VitaalPlus (stand H.11) op de leukste beurs voor actieve 55-plussers!

De 55 Plus Expo is hét evenement voor actieve 55-plussers met circa 100 stands boordevol informatie, beursaanbiedingen én entertainment.

Van verantwoord bewegen tot een testrit op het fietsparcours. Van modeshows tot vakanties. Lekker proeven en genieten! U vindt het allemaal op de 55 Plus Expo die plaatsvindt van woensdag 13 t/m zaterdag 16 november 2019 in de IJsselhallen Zwolle.

De 55 Plus Expo wordt georganiseerd in samenwerking met de KBO (Katholieke Bond van Ouderen) Gelderland, KBO Overijssel, KBO Flevoland, Noordelijke bonden van de KBO en de PCOB Noord en Oost Nederland.

Wij hopen u op ons KBO-PCOB Ontmoetingsplein te mogen ontmoeten.

U komt toch ook? Wij hebben er zin in!

Thema’s 55 Plus Expo: Wonen & Leven Alles op het gebied van huis en tuin, onderhoud en inrichting.

Reizen Reizen naar exotische oorden of tripjes in eigen land …

Gezondheid & Beweging Gezond eten en drinken en verantwoord bewegen.

Mode & Beauty Dé laatste trends van mode en persoonlijke verzorging.

KBO-PCOB Ontmoetingsplein. Laat u o.a. informeren en adviseren over pensioenen, digitalisering, veiligheid en zingeving.

Maak een testrit op het fietsparcours! Op de beurs is een groots fietsparcours aanwezig zodat u de nieuwste fietsen zélf kunt testen.

Bezoek de stand van E-bikez of Boscampers. eu waar u de nieuwste trends op het gebied van fietsplezier kunt ervaren en natuurlijk profiteren van spectaculaire beursaanbiedingen.

U komt toch ook?

De 55 Plus Expo is elke dag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. https://55plusexpo.nl/kortingsticket/

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

29

YORKSHIRE GREAT BRITAIN

VA K A N T I E

Ab’s solotocht Terwijl heel 50-plus Nederland tegenwoordig een e-bike bestiert moesten de wielrenners tijdens het WK Wielrennen in Yorkshire (UK) het nog zonder hulpmiddelen doen. Mathieu van der Poel (VDP) is wel de laatste die een hulpmotortje nodig heeft. VDP bracht mij naar het geplaagde Groot Brittannië. Oké, de UWVbeslissing om mij – na twee jaar – grotendeels af te keuren speelde ook mee. Ik moest er even tussenuit om tot mezelf te komen. Quality time met jezelf, herken je dat? Ook wilde ik wel eens weten hoe het met de gemiddelde Brit gaat in tijden van de Brexit-chaos.

VDP, de alleskunner uit Nederland – of België zoals je wilt – verbaast dit seizoen de wielerwereld. Koud vanuit het veldrijden, direct één van de besten dit seizoen in het Mountainbiken én op de weg.

De nieuwe wielerheld tart eeuwenoude trainingsschema's op de weg. Winnaar van een historische Amstel Gold Race door uit een geslagen positie alsnog glorieus te winnen. En in de voorbereiding op het WK won hij – met twee vingers in de neus – de ronde van Groot-Brittannië. De enige prijs die nog ontbreekt is de WK-titel op de weg. Deze gaat VDP ‘even’ ophalen in Yorkshire, UK. Het WK-parcours was op het lijf geschreven van VDP. De wegrace telde 284,5 kilometer (!) op een geaccidenteerd terrein en eindigde met zeven laps (door slechte weer last minute aangepast naar 9 laps) van 14 kilometer op een heuvelachtig terrein rond Harrogate. De finish liep ook nog licht omhoog. Met andere woorden een kolfje naar de hand van master puncher VDP. Daar wilde ik live bij zijn.

Gezien mijn vliegangst was het vervoermiddel naar de UK al snel duidelijk: de ferry van IJmuiden naar Newcastle.

Vanuit Newcastle zou ik dan by

30

rail zakken richting Yorkshire – Harrogate om precies te zijn – waar VDP ‘even’ zijn prijs op zou gaan halen. Op Booking. com zocht ik naar een typisch Brits hotelletje voor een zacht prijsje. Je weet wel, een statig landhuis met een stijve tuin met heggen geschoren in de vorm van Engelse poedels. Het Engelse pond was door het Brexit-debacle aardig gezakt, maar nog niet ver genoeg gezien de prijzen op Booking.com. Ik vond uiteindelijk – lucky bastard volgens Booking.com?! – het Royal Station Hotel in Newcastle voor een fair price.

Light packed – rugzakje met tandenborstel, schone onderbroeken en sokken – ging ik met de trein naar Amsterdam en van daaruit met de bus naar IJmuiden. In de haven van IJmuiden nog geen Brexit-chaos.

in wil bouwen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Ik was de boot naar Terschelling gewend maar dit was andere koek. Een mega cruiseboot, 11 deks, 3 eetzalen, een dozijn barretjes, een bios en veel bezopen Engelsen. Op volle zee vielen ze gelukkig minder op. Ook ik had moeite me staande te houden.

In de Robinson-bar dronk ik een biertje 0.0, met uitzicht op een woeste zee voordat ik aanschoof voor het lopend buffet.

Ik kon de rest van verleidingen op de ferry weerstaan en dook vroeg mijn hut in terwijl de boot steeds meer een speelbal werd van de zee. De hut op de ferry was allesbehalve kingsize. Een xs stapelbedje, een ieniemienie wastafeltje en een douche waar je je kont niet kon keren. Ik had mij opgevouwen om in het stapelbedje te komen. Mijn fysio

"De hoogteverschillen in de stad doen aan San Francisco denken. Ook de vele oude stalen bruggen over rivier de Tyne zijn prachtig."

Het aftellen naar de Brexit – 31 oktober toch? – is al wel begonnen. De flamboyante premier Boris Johnson doet er in ieder geval alles aan – met of zonder deal – om de EU te verlaten per 31/10. ‘Take back control’ is het uitgangspunt. PM Johnson staat na het onwettig schorsen van het parlement verder onder druk. Zelfs de English church vindt het gedrag en taalgebruik in het parlement abusive. Het parlement wil er met een deal uit terwijl Boris er op 31/10 sowieso uit wil. De impasse is compleet. Bij het ter perse gaan had Johnson de deal er toch doorheen, ware het niet dat het parlement wat extra zekerheden

Daan zou trots op me geweest zijn bij het zien van zoveel souplesse. Slapen op zee, een sport apart. Hoe kun je rustig gaan slapen terwijl de boot flink op en neer gaat? Toch eerst een filmpje? Gelukkig werd de zee ergens midden in de nacht wat rustiger want toen ik wakker werd had ik toch het idee wat uurtjes gemaakt te hebben. Uit het raam kijkende was de zee inderdaad tot rust gekomen. De automatic wake up call om 8.00 uur AM zei in niet mis te verstane bewoordingen dat ik uit mijn bed moest komen for breakfast.

Een typisch English breakfast – bacon, eggs en beans – liet ik over aan mijn getatoeëerde me-

21 - 29 SEPTEMBER 2019

depassagiers. Lopen trouwens alle heren en dames uit de UK in een sportoutfit?

Finally Brexit country. Van dek 11 kon ik de grillige kust van de UK zien liggen. Met een dubbeldekker – hoe kan het ook anders – werden we naar Newcastle, city of bridges, gebracht. Ze dachten “we hebben nog niet genoeg bruggen, we bouwen er nog één”; de Millennium Bridge in 2001. Eentje die kan kantelen hadden ze namelijk nog niet.

De hoogteverschillen in de stad doen aan San Francisco denken.

Ook de vele oude stalen bruggen over rivier de Tyne zijn prachtig.

Bij aankomst sprong ik direct in de trein naar Durham. Ik mocht toch pas na 15 uur PM mijn kamer op. Castle en Cathedral in Durham zijn met recht twee van de mooiste van Groot Brittannië.

De indrukwekkende gebouwen staan allebei op de Unesco werelderfgoedlijst. Schitterend.

Ze zijn gebouwd eind 11e eeuw en toornen hoog boven de stad uit. Rivier de Wear omringt de gebouwen en het oude centrum.

Met het groene park en een verborgen oude begraafplaats rondom een must see.

Terug in Newcastle trakteerde ik mijzelf voor mijn beauty sleep op een biertje – oké Strawberry Cider – bij de Union Roomsbar aan de overkant van mijn yorkshire2019.co.uk Royal Station Hotel. De hoge @yorkshire2019 zaal met ornamenten was gevuld met#yorkshire2019 party dressed people.

Geen woord over de Brexit. De serveerster zei dat iedereen het zat is. De Britten just want to have fun, ‘Just get it over with’.

Hele groepen dames, de één nog uitdagender gekleed dan de ander waren ready to party. Het lijkt alsof de Britten er in het uitgaansleven nog een schepje bovenop doen. Partyen nu het nog kan?

Je ben niet in de UK geweest als je geen curry hebt gegeten.

Daarom had ik gereserveerd bij Indian restaurant Rani, richting

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

VA K A N T I E

rivier de Tyne. Ik genoot van een hete curry Madras met kip in de kleurrijke tent in het centrum. Om dit gerecht te blussen ging ik vroeg in de avond naar het mooie Revolution, schuin tegenover het station. Hier ook geen Brexit-stress. Dames waren ook hier ‘well’ dressed en vermaakten zich luidruchtig met cocktails en shotjes. De mannen zagen er overigens net zo gesoigneerd uit als de ladies.

Misschien iets minder sexy.

Volgens insiders spant Newcastle wel de kroon. Twee mannen – de één straalbezopen – die ik de volgende dag sprak in de trein hadden hun vrouwen notabene in dezelfde tent ontmoet. Het werd een awkward gesprek.

De Brexit is dus miles away op zaterdagavond in Newcastle.

Misschien is dat een wijze les van de Britten; no matter what, have fun.

De volgende morgen – raining cats and dogs – was dan eindelijk de wegwedstrijd voor heren. Annemiek van Vleuten had zaterdag met een solo van 100 kilometer (!) het goede voorbeeld gegeven aan VDP. Met de trein reed ik door het glooiende landschap van Yorkshire naar York alvorens door te reizen naar Harrogate. Door de stromende regen liep ik naar de York Minster. Deze mag nog niet eens in de schaduw staan van de Cathedral van Durham.

Of lag het aan het slechte weer?

Onder het genot van een bakkie bij Costa Coffee sprak ik een belezen – tenminste dat zei ze zelf – dame uit Londen. Zij voorziet een algehele system breakdown.

Een verdeelde en ongelijke wereld – arm versus rijk en links versus rechts – waar money rules en er geen vertrouwen meer is in de democratie mede veroorzaakt door de Brexit en narcist Trump. De Deutsche Bank is de eerste bank die crashed met alle gevolgen van dien. Misschien wordt het parlement wel opgeblazen op Bonfire night, 5 november. Net als in 1605 toen de Engelse militair Guy Fawkes en wat vrienden het parlement inclusief de hooghartige adel wilden opblazen met een tonnetje buskruit. Ondanks deze ellende bleef de dame opvallend monter, typical British.

Ik pakte met deze positieve kijk op de wereld vroeg de trein in York naar het WK in Harrogate.

Deze was reeds stampvol met wielerfans van over de hele wereld. Gelukkig had ik wel een seat. Een seat naast wielerfan Lianne Carvell uit de UK die zwanger was. Ze is uitgerekend op 31/10/2019! Great timing zoals ze met veel zelfspot zei.

Lianne was ook geen voorstander van de Brexit. Het parlement maakt er een zooitje van, drie jaar na de uitslag van het referendum. Ook al niet omdat ze Monkey Socks runt. Monkey

socks? Wielersokken gefabriceerd in Portugal waarvan een deel van de opbrengst naar een stichting tegen multiple sclerose – waar haar vriend aan lijdt – gaat. Hun initiatief en het kiezen voor een baby in Brexit-time gaven mij en de UK hoop.

Het weer in Harrogate was nog slechter dan in York. De WKsfeer aan de andere kant was geweldig. Zeker toen VDP in de drivers seat zat op het ijskoude en zeiknatte parcours. Valverde die al vroeg was afgestapt sprak achteraf van ‘Madmen’ als hij over zijn wielercollega's sprak.

VDP lag op kop met een klein groepje figuranten met nog één lap te gaan. Iedereen – Ieren, Britten, Belgen en Denen – in de Cadex pop-up shop on Parliament street was het met me eens. Voor onze neus, met nog 500 meter te gaan, zou VDP op een venijnig klimmetje zijn beslissende demarrage plaatsen. Je kan trouwens niet geloven dat de Britten straks dit EU-feestje gaan verlaten.

Plotseling werd het stil, iedereen was shocked. VDP stond out of the blue geparkeerd. What

happened? Kramp, onderkoeld of toch te weinig gegeten? Ook ik had inmiddels kramp van het staan, in mijn hele rechterkant.

VDP zijn eerste reactie tegen zijn coach Koos Moerenhout was ‘sorry, mannen’. De Deense ‘figurant’ Pedersen werd verrassend wereldkampioen.

In de Pitchers & Piano bar afterwards was de stemming ook bedrukt bij de Nederlandse wielerfans. Het ongeloof was groot.

Volwassen mannen stonden met tranen in hun ogen. Het vieze Engelse Guinness bier werd gebruikt om de enorme kater weg te spoelen. Gelukkig hielp de Brit Robin en zijn aanhankelijke vrouw – of was het zijn minnares? – ons het drama te relativeren. De aanstaande Brexit is far worse. Hij was fed up met het arrogante parlement. Hij noemde ze de House of Fools. Hij wilde alsnog in de EU blijven.

Waarschijnlijk tegen beter weten in. Het gaat niet gebeuren zei ik tegen hem. VDP daarentegen krijgt zijn kans nog wel.

Ab+

2019 ROAD WORLD CHAMPIONSHIPS YORKSHIRE GREAT BRITAIN

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

31

VRIJE TIJD

Het vernieuwde Waterliniepad Wandel van fort naar fort, ontdek alles over de waterlinies van toen en nu PRAKTISCHE INFORMATIE Afstand: 350 km Start- en eindpunt: Volendam - Dordrecht Markering: u volgt de wit-rode markering ROUTETRACKS EN INFORMATIE OVER DE ROUTE Gratis te downloaden via wandelnet/waterliniepad.nl AANBIEDING NIEUWE GIDS WATERLINIEPAD Goed nieuws! Er is een nieuwe gids van het volledig vernieuwde Waterliniepad. Voordelig kennis maken met de nieuwe route?

Bestel de gids nu voor € 17,- incl. verzendkosten (normale prijs € 22,40).

Ga naar de webwinkel op wandelnet.nl en vul de Couponcode Waterliniepad17 in (geldig t/m 1 februari 2020).

Het Waterliniepad is een bijzonder LangeAfstand-Wandelpad van 348 kilometer lang, langs twee voormalige verdedigingslinies: de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De route voert door (toekomstig) UNESCO-werelderfgoed en afwisselende natuur en is doordrenkt van historie.

Bij geen enkel ander wandelpad komt een thema zo goed naar voren als bij deze tocht.

De vele forten, bunkers, sluizen, dijken en kanaaltjes vertellen het verhaal van water als bondgenoot bij de verdediging van

32

Nederland. Lange tijd lagen ze er eenzaam en verlaten bij, maar nu zijn de meeste fraai gerenoveerd.

Ervaar de waterlinies als tastbaar bewijs van oer-Hollands watermanagement. Ga op pad en kom onderweg tot rust op een van de 91 forten, voor een drankje, hapje of overnachting. De nieuwe route van het Waterliniepad is een spectaculaire verbetering ten opzichte van de oude route uit 2004. Want er is de laatste jaren veel veranderd langs de linies.

Heel veel forten kregen nieuwe functies en zijn nu opengesteld voor publiek.

Wat maakt het vernieuwde Waterliniepad zo speciaal?

Erfgoed van wereldklasse Je wandelt langs UNESCO Werelderfgoed. De Stelling van Amsterdam heeft de UNESCOstatus al sinds 1996. Nederland wil die erfgoedstatus in 2020 uitbreiden met de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Als dat lukt, worden beide linies in de toekomst één groot werelderfgoed en voor altijd beschermd én behouden.

In vrijwel alle forten word je tegenwoordig gastvrij onthaald. Je kunt er eten, drinken, slapen, feesten, gedenken of naar het

museum. Dat maakt de route voor de wandelaar extra aantrekkelijk en afwisselend.

Natuurontwikkeling De laatste jaren is langs de linies veel nieuwe natuur ontwikkeld. Op diverse plekken kun je lekker wandelen of struinen. Zoals het Noorderpark bij Utrecht, Munnikenland bij Slot Loevestein of de Noordwaard in de Biesbosch.

Langs de linies draait alles om de wisselwerking tussen land en water. Al wandelend ontdek je dat het water niet alleen onze vijand is, maar ook een bondgenoot kan zijn. Dankzij het water hielden we de vijand op afstand. Een mooi staaltje van waterbeheersing.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

VRIJE TIJD Amsterdam Light Festival ✔ Een 75 minuten durende rondvaart ✔ Beste uitzicht op de kunstwerken ✔ Inclusief drank: bier, wijn en frisdrank ✔ Elektrische sfeervol verlichte boot

24,50

Suzan Schulting Boekhandel Praamstra

28 november 2019 t/m 19 januari 2020

Water Color Cruise Deluxe Light Tour

COLUMN

P.P.

KORTINGSCODE:

vitaalplusalf ontvang 20% korting p.p.

Tickets & info www.amsterdamcircleline.nl of bel 020 670 60 67

Kent u onze nieuwsbrief al? www.50vitaalplus.nl/nieuwsbrieven

Ga je mee?

DAN GAAN WE SAMEN “Van je verlies kan je geen afscheid nemen. Maar van je dagelijkse zorgen en bezigheden wel!"

We Carry on organiseert en begeleidt korte vakanties voor mensen in rouw.

• Volledig ontzorgd worden en mooie, waardevolle momenten beleven die weer wat ‘lucht’, verlichting, ontspanning en plezier geven.

• Met 4 -8 personen die zonder woorden begrijpen wat rouw en verlies met je doet.

• Herkenning, ontmoeten, troost, ontspannen, persoonlijke aandacht, plezier hebben, genieten, verwend worden en tot rust komen.

• Geen therapie maar een paar heerlijke, geheel verzorgde dagen die je weer verder helpen.

www.wecarryon.nl www.facebook.com/wecarryon/ info@wecarryon.nl Kies voor tijd, zorg en aandacht voor jezelf!

Noorwegen

Johan Harstad, Max, Micha en het Tet-offensief Mijn zoon woont al een aantal jaren met zijn gezin in Oslo, Noorwegen.

Niet zo gek dat ik bovenmatig geïnteresseerd ben in boeken die zich daar afspelen.

Hij woont in de hippe wijk Bislett met middenin die wijk het sportstadion Bislett, waar Ard en Keessie in de jaren zestig gouden tijden schaatsten. Om de hoek het stamcafé van de alcoholische politieagent uit de boeken van thrillerauteur Jo Nesbo. Een onooglijk café, waar je normaal aan voorbij zou lopen, maar ik liep mee met een georganiseerde wandeling langs plekken uit de boeken van Nesbo. Zo komen de stad en het boek tot leven.

Van Oslo kun je met een spectaculaire treinreis naar Bergen.

Een tocht van vijf uur dwars door het soms onherbergzame natuurgebied Hardangervidda. De aanleg van die spoorlijn wordt fantastisch beschreven in de roman De bruggenbouwers van de, weliswaar Zweedse, auteur Jan Guillon. Drie vaderloos geworden broers krijgen de kans in Dresden een ingenieursopleiding te volgen. Als tegenprestatie moeten ze de spoorlijn aanleggen van Bergen naar Oslo. Een bijna onmogelijke opdracht vanwege zware weersomstandigheden en de vele technische problemen bij het bouwen van vele bruggen en tunnels. Het is maar een deel van het verhaal, maar bijzonder boeiend om na lezen van dit boek die treinreis te gaan maken.

In Noorwegen hebben veel huizen een houtkachel. Lars Mytting schreef een praktische handleiding over alles wat met hout te maken heeft, kappen, stapelen, stoken. De man en zijn hout. Uit betrouwbare bron weet ik dat elke Noorse man dit boek een aantal jaren geleden met kerst cadeau kreeg.

In 2018 ontvangt de Noorse schrijver Johan Harstad de Europese literatuurprijs voor zijn roman Max, Mischa en het Tet-offensief.

Mijn belangstelling was uiteraard onmiddellijk gewekt. Puntje van zorg was de omvang van het boek, ruim 1200 pagina’s. Het boek vertelt over Max, opgegroeid in de Noorse oliestad Stavanger, geobsedeerd door de film Apocalyps Now en op veertienjarige leeftijd noodgedwongen met zijn ouders geëmigreerd naar Amerika. Hij heeft moeite om zijn jeugd in Stavanger achter zich te laten en voelt zich ontheemd in Amerika. Hij ontmoet lotgenoten in beste vriend Mordecai, geliefde Mischa en zijn in Vietnam getraumatiseerde oom Owen.

Niet het plot maar de beschrijving over de grote en kleine zaken in het leven maken dit tot een bijzonder boek. De hoofdpersonen proberen het hoofd boven water te houden, grip te krijgen op het leven. Het gaat over vriendschap, ontheemd voelen, verkeerde keuzes maken, toeval, chaos, acceptatie. We zijn in Noorwegen, Amerika, Vietnam en Canada. Het gaat over kunst, toneel, sport. Het is humoristisch en ongelooflijk verslavend. 1200 bladzijdes en geen woord teveel.

Ik las het op vakantie in het familiehuis in de bergen, buiten op het terras, dekentje om de benen en houtvuurtje voor de warmte, met uitzicht over de Hardangervidda.

Het was niet deze setting, maar het boek zelf dat het tot een bijzondere (lees)ervaring maakte.

Johan Harstad, Max, Mischa en het Tet-offensief 9789057599187 Uitgeverij Podium paperback € 17,50

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

33

VRIJE TIJD

Een e-bike is voor alle leeftijden “Een e-bike, daar ben ik nog te jong voor!” Is dat herkenbaar?

Er zijn namelijk veel mensen die dit zeggen. Maar wist u dat toch steeds meer mensen op de elektrische fiets stappen, ongeacht leeftijd? Forenzen, scholieren, vakantiegangers, pensionarissen … de e-bike wordt bij veel leeftijdsgroepen steeds populairder.

En hoe gek het ook klinkt, de e-bike zorgt ervoor dat meer mensen vaker de fiets pakken.

Waarom kiezen voor een e-bike?

Nederland is een echt fietsland.

Ook e-bikes zien we steeds vaker op het fietspad. En waarom ook niet? De e-bike biedt namelijk veel voordelen. Zo is de elektrische fiets het ideale vervoersmiddel voor woon-werkverkeer, wanneer het nét te ver is met de gewone fiets. Of wanneer u in heuvelachtig gebied woont, geeft de e-bike net dat extra steuntje in de rug. Erg fijn, zeker wanneer u óók nog eens tegenwind heeft. Ook voor het maken van prachtige tochten in Nederland of buitenland biedt de e-bike uitkomst. En tegenwoordig wordt de techniek steeds beter, waardoor u bijna niet door heeft dat u op een e-bike rijdt. Het voelt zo natuurlijk aan, dat u niet meer zonder wilt.

Bij fietsenwinkel CUBE Stores

Nederland merken ze dat het beeld over de e-bike steeds meer veranderd. “Wat je vaak hoort is dat mensen nog niet toe zijn aan een e-bike,” vertelt Sjoerd Hordijk, E-commerce Manager van CUBE Stores Nederland.

“Maar zodra ze een stukje hebben gereden, zien ze hoeveel plezier je eruit kan halen. Met de extra ondersteuning pakken mensen vaker de fiets en fietsen ook verder.”

Een veelvoorkomend misverstand van e-bikes is namelijk dat

je helemaal niet meer hoeft te trappen. Maar niets is minder waar. Met een e-bike bent u namelijk nog lekker in beweging. De fiets geeft u alleen maar wat extra ondersteuning tijdens het trappen. U kunt bij de fietsen van CUBE verschillende standen gebruiken, afhankelijk van de gewenste ondersteuning. Ook uitzetten is een optie, wanneer u een stukje op eigen kracht wilt fietsen.

stabiel aanvoelen.”

“De e-bikes van CUBE hebben altijd een middenmotor. Dat geeft een heel natuurlijke gevoel met fietsen en is ook het meest betrouwbaar,” legt Sjoerd uit.

“De motoren in onze e-bikes zijn allemaal van Bosch en zijn stil en licht. En mocht je ergens in de wereld problemen met de e-bike hebben, is er altijd een servicepunt in de buurt die je weer op weg helpt.”

E-bikes van CUBE: licht, veilig en comfortabel Bij het kiezen van een e-bike zijn een aantal dingen van belang. “Dat is het gewicht van de fiets, de grootte van de accu

Ervaar zelf de voordelen van een e-bike Nieuwgierig geworden naar hoe een e-bike nu echt rijdt? Er is maar één manier om daar achter te komen: uitproberen! Sjoerd

Met de extra ondersteuning pakken mensen vaker de fiets en fietsen ook verder. en de kracht en plaatsing van de motor. Zo zijn de fietsen van het Duitse merk CUBE erg licht, zodat u met een veilig gevoel kunt op- en afstappen.

En met de nieuwste accu’s van Bosch kunt u prachtige tochten maken, zonder bang te zijn dat de accu leeg is,” vertelt Sjoerd.

“Daarnaast zorgt het zorgvuldig testen en jarenlange ervaring voor veilige fietsen, die stevig en

34

vertelt: “Wij zijn Premium CUBE Dealer en hebben het grootste assortiment CUBE fietsen in de winkel staan. Testen kan uiteraard ook bij onze winkels in Vlaardingen en Leersum. Onze collega’s geven u graag het beste advies over de motor, accu en alles wat bij een e-bike komt kijken.”

Kijk op www.cubestores.nl of kom langs in de winkel en test!

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

VRIJE TIJD

“DE BOER DAT IS DE KEERL”

Gert Jakobs Ik ben een geboren Drent en Drenthe wordt vaak geassocieerd met een boer. Dus jij komt uit Drenthe? Dit werd mij ooit gevraagd door een westerling toen ik mijn eerste wedstrijd als beginnend wielrenner reed buiten de provinciale grenzen. Ik was een verlegen bescheiden jongen en antwoorde met “ja, ik kom uut Drenthe”. De westerling – later één van mijn beste vrienden – kreeg de lachers op zijn hand toen hij zei; “Dan bid jij vast niet voor bruine bonen en heet jij zeker Bartje en je vader is boer”. In mijn naïviteit zei ik: ik ben Gert en kom uut Drenthe!

De toon was gezet maar ik had uiteindelijk wel het laatste woord, een aantal uren later toen ik op het hoogste schavot stond en mijn eerste wedstrijd had gewonnen buiten de provinciale grenzen. De westerling stond erbij en keek er naar.

Vorige week dacht ik aan dit voorval terug toen onze boeren gingen protesteren in Den Haag. De stikstofuitstoot moet volgens het rapport van de heer Remkes ernstig worden teruggedrongen. Volgens Remkes moet het vooral worden gezocht in het inkrimpen van de veestapel en het verlagen van de maximumsnelheid langs natuurgebieden.

Vooral het reduceren van de veestapel heeft ernstige gevolgen voor de boer. In het rapport gaat men uit van halveren … in gewone taal is dat hetzelfde als tegen een ICT-ondernemer zeggen “We nemen maatregelen die ervoor zorgen dat uw omzet volgend jaar met 50% daalt”. Dat dit tot ernstige protesten leidt, en totaal onbegrip, daar heb ik volkomen begrip voor. De boer die de afgelopen jaren enorm geïnvesteerd heeft om groter te worden kan dit nooit meer terugverdienen als deze maatregelen daadwerkelijk doorgaan.

Onze regering stond erbij en keek ernaar …

De boer kan echter niet zo makkelijk terugslaan als ik in mijn eerste koers buiten de provinciale grenzen. De boer heeft het niet in eigen hand en heeft hulp nodig van de bevolking om het respect te krijgen dat hij verdient, en op de hoogste trede te staan op het schavot waar hij thuis hoort.

"Begrip voor de standpunten van de boer en een pakket maatregelen zullen ervoor zorgen dat Nederland toekomstbestendig wordt."

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk. De boer kan alleen maar zijn hoofd boven water houden door schaalvergroting. Dit komt door de enorm lage prijzen die hij krijgt voor zijn opbrengst. De prijzen zullen eerst naar een acceptabel niveau moeten en dat doet pijn in de portemonnee van de gemiddelde Nederlander, omdat hogere prijzen direct hand in hand gaan met hogere prijzen in de supermarkten voor groente, vlees, brood, boter, kaas en eieren.

De sleutel ligt in het polderen waar Nederland zo goed in is … Daarmee bedoel ik niet een polder in zee om Schiphol meer

<#derrrannn> We hebben het niet alle dagen even gemakkelijk, dan moeten we onszelf door heftige, lastige, episodes heen slepen, maar, moeilijke periodes creëren sterke mensen. We maken ons ook heel erg druk over van alles en nog wat, dan ist weer dit, en dan ist weer dat, die drukte en stress in ons leven, het meeste daarvan, veroorzaken wij zelf. Lieve vrienden onthoud deze, als jij minder denkt, kan je veel en véél meer dan je dacht, SUCCES, en #derrrannn.

capaciteit te geven. Ik ben van mening dat vliegtickets veel en veel te goedkoop zijn. Is het nodig om voor € 40 naar Barcelona te kunnen vliegen? Is het nodig om voor € 30 naar Londen te vliegen? Is het nodig om voor een spotprijs een weekendje NewYork te boeken? Wat is dat voor totale krankzinnigheid? Het antwoord is voor mij makkelijk te beantwoorden! Nee! Is het nodig om met elkaar en voor elkaar ervoor te zorgen dat we een Nederland achterlaten aan onze kinderen en kleinkinderen dat leefbaar is? Het antwoord is voor iedereen makkelijk te beantwoorden! Ja! Als het antwoord ja is dan bestaan er geen provinciale grenzen. Die tijd ligt ver achter ons! Begrip voor de standpunten van de boer en een pakket maatregelen zullen ervoor zorgen dat Nederland toekomstbestendig wordt. Dit betekent afname van vliegverkeer, dit betekent hogere supermarktprijzen en verandering van onze energievoorziening. Die prijs moeten we met elkaar betalen. Ik denk dat het leven een cirkel is die uiteindelijk na omwegen weer rond wordt. Deze wedstrijd is ook te winnen net zoals mijn eerste wedstrijd buiten de provinciale grenzen …

Politici,boeren, burgers, buitenlui treed buiten je grenzen, praat met elkaar en de oplossing is dichtbij! #Derrrannn Gert Jakobs

#derrrannn is voor mij vallen en weer opstaan, uithuilen en weer doorgaan, niet lullen maar poetsen, krom gebogen over het stuur met de kop in de wind, de klinkers uit de straat rammen, en het gehele spektakel naar de kloten fietsen, maar bovenal staat #derrrannn voor alles in het leven waar je de eindstreep niet hebt gehaald, maar toch een nieuwe weg vond om door te gaan. Er zijn twee zekerheden in het leven: je wordt geboren en gaat ook weer dood.

Er is dus maar één eindstreep, de rest is de weg die jij kiest in het leven, om die eindstreep te bereiken #derrrannn.

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

35

WONEN

Wordt waterstof dé energiedrager in de wereld?

Deze vraag stond dit jaar centraal op het event ‘Big Beng’.

De conclusie: waterstof is niet de heilige graal, maar gaat wel een grote rol spelen in de Nederlandse energiemix. Voor vijf praktische toepassingen ervan hoeven we echter niet op de toekomst te wachten. voor bijvoorbeeld filmsets of evenementen in de stad.

Met 800 gram waterstof kan een stroomgenerator 100 uur draaien.

De waterstofgenerator kan ook een uitkomst bieden voor festivals. Vooralsnog wordt daar veel gebruikgemaakt van vervuilende dieselgeneratoren, maar duurzaamheid speelt ook hier een steeds grotere rol.

Onderzoek van Kiwa heeft uitgewezen dat het Nederlandse gasnet op eenvoudige wijze geschikt kan worden gemaakt voor het transport van waterstof. Eind 2018 nam Gasunie voor het eerst een hoofdgastransportleiding hiervoor in gebruik. Ook de opslag van waterstof is eenvoudig, legt professor Ad van Wijk van de TU Delft uit. “In de zoutkoepels in Veendam kan het worden opgeslagen op een vergelijkbare manier als aardgas. Eén zoutkoepel heeft een capaciteit van 6.000 ton. Dat staat gelijk aan 17 miljoen thuisbatterijen van 14 kilowattuur.”

De energiedrager is niet per definitie een duurzaam alternatief; voor de productie ervan is elektriciteit nodig en alleen als deze duurzaam wordt opgewekt, is de waterstof CO2-vrij.

Door waterstof uit zonne- en windenergie op te slaan, kan ook op piekmomenten gebruik worden gemaakt van hernieuwbare energie. Er moet nog veel gebeuren voor we het volledige potentieel van het gas kunnen benutten, maar op deze vijf praktische manieren wordt waterstof vandaag al toegepast.

1. Woningen verwarmen zonder aardgas Een van de grootste uitdagingen in de energietransitie is de verwarming van bestaande wonin-

36

gen die van aardgas afhankelijk zijn. Netbeheerder Stedin onderzoekt daarom de mogelijkheden om woningen te verwarmen met waterstof. En met succes: in de Rotterdamse wijk Rozenburg lukte het een gasleiding te vullen met pure waterstof.

2. Oplossing voor piek in energiebehoefte Zonne- en windenenergie kunnen niet direct worden opgeslagen, waardoor er soms meer aanbod is dan vraag en op piekmomenten juist onvoldoende energie kan worden geleverd.

Het Friese bedrijf Tieluk ontwikkelde een brandstofcel waarbij waterstof naar behoefte in de CV-ketel wordt bijgemengd en de functie van aardgas gedeeltelijk overneemt. In de brandstofcel wordt water gesplitst in waterstofgas en zuurstofgas, waarna de waterstof wordt gedroogd en wordt bijgemengd in het CV-toestel.

3. Stille stroomgeneratoren zonder uitstoot Grote evenementen zijn voor hun energievoorziening vaak afhankelijk van stroomgeneratoren. Naast het feit dat deze veel energie verbruiken en dus veel CO2 uitstoten, maken ze vaak veel lawaai. Een stroomgenerator die op groene waterstof werkt, stoot geen CO2 uit én is geheel geluidloos. Een uitkomst

4. Waterstof als brandstof voor vervoersmiddelen In Nederland kan op dit moment op drie plaatsen waterstof getankt worden, in 2020 moeten dat er twintig worden. In buurlanden als Duitsland is de waterstofpomp al op 60 plekken te vinden, gewoon naast de andere brandstoffen. Waterstofauto’s hebben inmiddels een actieradius van 500 kilometer en voor 50 euro heb je al een volle tank.

Het vervoeren van de brandstof naar de tankstations gebeurt met vrachtwagens. In gasvorm kan één vrachtwagen 320 kilogram waterstof vervoeren; in vloeibare vorm is dat zelfs 3.500 kilogram. Ook de vrachtwagen zelf kan op waterstof rijden, laat Hyundai zien. Naast de personenauto’s ix35 en Nexo brengt de autofabrikant dit jaar een waterstoftruck op de markt.

Naast het personenvervoer en wegtransport kunnen ook distributiecentra profiteren van deze energiedrager. Vorkheftrucks lopen nu vaak op batterijen, waardoor ze tussendoor moeten opladen. Met waterstof verhoog je dus de productiviteit.

Multinationals als BMW, Coca Cola en Walmart maken al gebruik van waterstof in hun distributiecentra. Inmiddels zijn er zo’n 20.000 voertuigen in bedrijf.

5. Lokale productie uit bestaande energiecentrale De gemeente Hoogeveen en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) onderzoeken de mogelijkheden om de bestaande energiecentrale, die de NAM wil ombouwen naar energiehubs, te gebruiken voor elektrolyse op basis van lokale zonne-energie. Een nieuwbouwwijk vormt het toneel van dit experiment.

Een Hoogeveense projectontwikkelaar heeft in de nieuw te bouwen wijk een cluster van tien waterstofwoningen ontworpen.

Deze worden uitgerust met zonnepanelen, die in de zomer voldoende energie leveren. De overmaat aan energie wordt als

waterstof opgeslagen en in de winter weer omgezet naar elektriciteit en warmte. De technische mogelijkheden zijn er, maar een schaalsprong vereist wel een aanpassing in de energiewet, zodat bewoners energie aan hun buren kunnen leveren.

De gemeente Hoogeveen verwacht dat de ervaringen die het experiment oplevert kunnen bijdragen aan het maken van bedoelde schaalsprong naar waterstof in de bestaande bouw.

www.duurzaambedrijfsleven.nl

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

WONEN

N O V E M B E R

Tuintips • De dagen worden korter en kouder met toenemende kans op strenge (grond)vorst. Vaste planten en heesters die vorstgevoelig zijn zoals de Gunnera, fijnbladige Agapanthus, bananenplanten, Albizia, eucalyptus, ... zo goed als mogelijk beschermen tegen de vorst.

• Zorg er zeker voor dat de schrale, uitdrogende winterwinden de bladeren niet uitdrogen. Dit kun je voorkomen door er plantenhoezen omheen te doen.

• Groenblijvende bomen en heesters blijven gedurende de winter water verdampen (zeker bij een felle winterzon). Hierdoor kunnen rododendron, ... droogteschade (verbranding) oplopen. Ze verdampen water terwijl hun bevroren wortelkluit geen water kan opnemen. Gevolg is dat de bladeren uitdrogen. Dit kun je voorkomen door ze flink water te geven en door hun bladeren van de zon af te schermen met vliesdoek.

• Bomen en struiken kunnen nu worden aangeplant en verplant.

Probeer bij het verplanten een zo groot mogelijke plantkluit te behouden. Bij de grotere bomen kan men eventueel een boompaal gebruiken om de stam aan vast te binden.

• Bladverliezende bomen en struiken kunnen al worden gesnoeid en geleid.

• Rozen planten op een zonnige en winderige standplaats kan vanaf half oktober tot half april bij niet vriezend weer. Rozen houden van zon en de wind zal ze vrij houden van de bladluizen. Waar er voorheen reeds rozen stonden zullen nieuwe planten niet gedijen.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Daarom kun je de grond het beste uitgraven en vervangen door nieuwe.

Rotsplanten beschermen tegen teveel regen. Zorg voor een goede afwatering en verwijder de laatste onkruiden en afgevallen bladeren.

De afgevallen bladeren die op uw groenblijvende bodembedekkers liggen zorgen ervoor dat de planten er onder een te kort krijgen aan licht. Verwijder de bladeren en doe ze op de composthoop of maak er bladaarde van.

Verwijder sneeuw van takken die teveel doorbuigen (vooral bij coniferen).

Wortelstekken nemen van vaste planten kan vanaf nu tot aan het einde van de winter.

Scheuren van vaste planten begin van de maand zodat de planten nog kunnen wortelen.

Deze maand hebben we naast de prachtige herfstverkleuring ook nog bloei van vaste planten zoals asters, zilverkaars (Cimicifuga), chrysanten, nerines, siergrassen, ...

Bij de heesters krijgen we geur en kleur van de Viburnum bodnantense en een hele winter bloemen van de Prunus subhirtella ‘Autumnalis’.

Winterse bessen zijn dan weer terug te vinden op onder meer de vuurdoorn (Pyracantha), Callicarpa, Euonymus, hulst.

Balkonbakken, vazen en bloempotten afwassen en opbergen. Potten die buiten blijven beschermen tegen de vorst. Dit kan door ze aan de binnenkant voor het opvullen met de potgrond langs de wand in te bekleden met noppenfolie of langs de buitenkant met jutedoeken. Indien mogelijk zorg er dan

Wat kunnen we in de tuin doen?

• •

•

•

•

•

•

voor dat de potten niet rechtstreeks met de ondergrond in contact komen. Leg er bijvoorbeeld een plaatje piepschuim onder zodat de grondvorst niet rechtstreeks in de pot kan doordringen.

Aanleggen van paden en terrassen.

Om de komende wintermaanden toch wat leven in de tuin te brengen, kun je de vogels in de tuin van voer en drinken voorzien.

Hang nu de vogelnestkastjes op zodat de vogels er tijdig aan wennen. Doe dit op minstens 1,5 tot 2 meter hoogte zodat de katten er niet bij kunnen. Het oude nestmateriaal van de vogelhuisjes die dit jaar bewoond werden mag verwijderd worden. Zo verwijder je eventuele aanwezige parasieten. Door de kastjes tijdig te reinigen zullen de vogels ze ‘s winters als slaaphuisje gebruiken en heb je door de gewenning meer kans op bewoning volgend voorjaar.

Plant tulpen, Oosterse sterhyacint (Scilla’s), voorjaarsanemonen. Dek ze eventueel wat af met een laagje bladeren zodat de bodem minder snel afkoelt.

Maai in november uw gazon voor de laatste keer. Doe dit als het niet vriest. Daarna kan de grasmaaier weg voor het jaarlijkse onderhoud.

Mits het niet te nat of te koud is met aanhoudende nachtvorst, kun je deze maand nog graszoden leggen.

Bij vorst of bij nat weer niet op het gazon lopen.

Zoekt u verdere tuintips of -advies? Kijk dan op www.tuinadvies.nl

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

37

Abonnee worden?

10 edities €17,50

UITGAVE 50VitaalPlus is een onderdeel van VGS Media BV

JAARGANG Jaargang 5

EDITIE

Editie 9 - november 2019

UITGEVER/HOOFDREDACTEUR Jos van Gils redactie@50VitaalPlus.nl 06 50 28 01 65

MARKETING/SALES Ralph Schuijers info@50VitaalPlus.nl 06 14 77 34 34

Kies uw cadeau

MET MEDEWERKING VAN

gids uit de Een Capitool reis 9) aarde van (€ 13,9 w r te rie se 10 p To rcelona | hene | Azoren | Ba m | Andalusië | At Algarve | Amsterda ng Kong | IJsland | | Gran Canaria | Ho Berlijn | Dubrovnik | Napels d dri Ma | | Londen Kaapstad | Lissabon

Een 25% kortingsbon (zie onze website voor de voorwaarden) voor Pitch & Putt Bussloo

Bridget van Alphen Redacteur Paul Benjaminse Cycling Europe Hans Böhm Publicist Olga Commandeur Olga Commandeur Promotions Gert Jakobs Wieler-personality Gerbert Middelkoop Financieel planner en belastingadviseur Suzan Schulting Boekhandel Praamstra Bert Simhoffer Zanger, acteur en tekstschrijver Margot Verhaagen Publiciste Arjen Zeevenhooven Chefkok Arnoud de Zwart Notaris

ADMINISTRATIE EN ABONNEMENTEN

administratie@50VitaalPlus.nl

ADVERTENTIEVERKOOP info@50VitaalPlus.nl

ONTWERP & OPMAAK

m of Haarlem

Een rondvaart in Amsterda

schippers elektrische boten met gastvrije Stap aan boord van onze luxe e plekken risch histo alle s lang vaar en 1,5 uur voor een unieke vaartocht van in het ties loca e end volg afstappen bij de van Amsterdam. U kunt op- en Frank Huis, het e Ann het on, stati l traa cen centrum van Amsterdam: het de Dam. rict, de Stopera, het Spui en Leidseplein, het Museum Dist e.nl www.amsterdamcirclelin mooie durende cruise en ontdek de Maak gebruik van de 50 minuten er. wat het f rlem vana historische binnenstad van Haa l www.smidtjecanalcruises.n

Ndash Carla Sigger, www.ndash.nl

VERSCHIJNING 10 edities per jaar

DRUK

Veldhuis Media - Raalte

WEBSITE

www.50VitaalPlus.nl

FACEBOOK

Facebook/50VitaalPlus

NIEUWSBRIEF

www.50VitaalPlus.nl

COPYRIGHT

Een voucher voor gratis toegang tot Thermen Bussloo of Soesterberg (t.w.v. € 34,50)

Copyright © 2019 50VitaalPlus VGS Media BV, Deventer Tekst uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever uitsluitend voor persoonlijk gebruik worden gereproduceerd.

ISSN: 1875-807X

Kijk op www.50VitaalPlus.nl/abonnee-worden

50VitaalPlus heeft een advertentie­beleid.

De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de geplaatste advertenties ligt echter bij de adverteerder.

KvK: 71024514

38

5 0 V I T A A L P L U S - J A A R G A N G 5 - E D I T I E 9 - N O V E M B E R - 2 0 1 9

JOUW WANDELING, JOUW ERVARING – FEEL THE ADVENTURE. CAMINO GTX | Trekking www.lowa.com