
4 minute read
TA XCHOLOLCHOL Mu xtun yok’itael
Oy xa ta vo’ob talel yabilal, ti Eduardo Ramírez Aguilar ikom ta kantiratoalil ta sventa Senado de la República ti ja’ laj yich’ va’anel yu’un coalición “Juntos Haremos Historia” ti ja’ jech xchapal k’opik Morena-PT-PES, epal kirixanoetik muk xk’ot ta yo’onik tij ech lajyich’ va’anel jun vinik ti ojtikinbil lek ti ech’em i-elk’aj lok’el ta yabtel xchi’uk ti jech ivit’ lok’el ta PVEM yo’ jech laj snaban sba batel ta stojolal Andrés Manuel López Obrador.

K’alal o no’ox jech i-och batel mu’yuk o no’ox lek lajyich’ ilel xchi’uk na’bil lek ti jech laj spasik chapal k’opale. Naka to i-och batel ta spasel alianza ti jkomiteko vinike te lajyak’ ta ilel k’u x-elan toj ech’em xve’ ta spasel politikae, k’alal lik sk’anan xkomik ta kantiratoetik ti boch’otik nopilik ta stojolal yaj viniktake, xchi’uk te laj spas tsots ta k’anel oxibuk secretarías de despacho ta stojolal ajvalil yu’un Rutilio Escandón Cadenas.
Ti va’aye, mu toj nomik ta ilel skomel ti 2018, Eduardo Ramírez Aguilar laj skoltaan jayibuk kantiratoetik sventa xkomik ta peserentealile, ja’ ta sventa jech xich’ koltael ta ts’akal k’alal me jech ja’ xich’ va’anel komel ta sventa kantiratoalil yu’un ajvalil ta Chiapas ta 2024.
Ja’ jech laj spas xtok ti ta yabilal 2021, ti snail s-opisina ta Senado de la República ja’ te ipas ta snail ts’uts’ub k’obalil ti ja’ te sk’otelik ti boch’otik ta sk’an ta komik ta k’usiuk abtelalile, ja’ jech un, ti Ramírez Aguilar ja’ te ta xalan talel mantal k’u x-elan sbon ti partiroetik ta xak’ik skantiratoike, xchi’uk ja’ ta snop me ta xak’be stak’inalil ta skoltaelik o me mo’oj.
Ti k’usi ik’otan ta pasel ojtikinbil xa, Ramírez Aguilar ja’ xa jech te sto- yubbaile oy xchi’uk ja’ xa sbel ye ti ja’ tsots yip svu’el k’ucha’al Manuel Velasco, xchi’uk ja’ tsots smantal k’ucha’aluk boch’otik yantik bankilaletik yu’un
Morena xchi’uk yantik partidoetike, yu’un ti stuke ja’ oy yu’un ech’em ta 60 por ciento peserenteetik oy ta stojolal.
Ti k’usi no’oxe ¿bu likem talel yu’un ti epal tak’in ta stunesan Eduardo Ramírez Aguilar ta sventa yak’bel stak’inalil kampanyaetike?
¿me ta lekil abtelal likem talel ti k’u yepal tak’inetik ta xich’an ixtanel ta spasel kampanyaetike?
Ta skotol ti va’ay a’yeje ja’ ta skoj ti li’ ech’ xemunae yu’un te lajyich’ ak’el ta ojtikinel ta jun diario ta xich’ pukel ta sjunul yosilal mejikoe ti boch’o sbainoj peserentealil yu’un, nakal ta jun penthouses ti ech’em yan sba sk’ulejal ti ja’ te xkom ta zona de Polanco ta Ciudad de México xchi’uk te vi’najel ti ja’ jech te laj smukbeik yajvalil ta chanvo’ yajval ta smanel ta 18.5 millones de pesos, xchi’uk ja’ te lajyich’ tunesel jun empresa ti mu’yuke xchi’uk ti ja’ te ivi’naj ti oy ta sbi jun j-abtel vinik ta banamil nakal ta steklumal La Trinitaria.
K’alal jech lajyich’ ak’el ta ojtikinel ti a’yeje, Eduardo
Ramírez Aguilar te ilok’ ta yalbel ya’jyeal ti na bu nakal ta Arquímedes mu ja’uk yu’un, jech lajyal ta jun vídeo muyesbil ta sredes sociales xchi’uk ep xaj ech lajyilik ti boch’otik seguidortak ti politiko boch’o sk’an ta xkom ta ajvalilal ta slumal Chiapas ja’ te iyak’ ta na’el skuy ti naka no’ox ja’ uni jch’om na ta yutil slumal mejikoe.
Ta xpech’ ta tek’el sjam smelolal spasel abtelal
Lajyal ti ja’ yuts’intael ta stojolal, ti k’u x-elan ta xal stuke, ja’ la ta skoj ti ja’ ep sk’anel ta sventa ta xnopaj talel sva’anel kantirato yu’un Morena ta sventa ajvalilal ta Chiapas, ti Eduardo Ramírez ich’ay ta yo’on stael ta ilel k’u x-elan yilel ti kuxlejalile. K’alal lajyal ti ja’ no’ox jch’om na skuy ta yosilal Polanco ja’ smuk’ta stse’inbel sbijilik vinik antsetik.
Ti senador yu’un Chiapas ich’ay ta yo’on ti oy svunal registros catastrales xchi’uk ti ja’ te ta xal ti k’u yepal stojol slok’ jun Penthouses ta Arquímedes ta colonia Polanco, tabil ta ilel ti ech’em ta 120 mil pesos slok’ ta jujun ue, xchi’uk ti stuke, ta xich’ ak’bel stojol ta 105 mil jujun u ta sventa Senador de la República.

Pisile mu’yuk k’usi chopol ta ilel ti jech jun vinik sk’upin lek sk’ulejal skuxlejale. Mu ja’uk mulil ti Eduardo Ramírez nakal ta Polancoe, ti k’usi chopole ja’ ti politiko yu’un chipaas mu sna’ k’uxi ta xak’ ta ilel ti k’u yepal slok’ sna ti k’alal jech nabil ti mu sta jech yepal ta xich’ stojol ti k’u yal slok’ ta stoje.
Ti k’usi tsots sk’opal xchi’uk ti tse’ej no’ox ta xak’e, ja’ ti Ramírez Aguilar mu ja’uk jech ta spas sba ta yabtel jech k’u x-elan sjam smelolal ta spasel yabtel Morena ¿Bu ikom ti austeridad republicana tsots ta yalel xchi’uk ta spasel jech peserente Andrés Manuel López Obrador xchi’uk ti jech sk’anojbe ak’o jechuk xch’unik spael ti xchi’iltak ta politikoalile?
Yalel ti ja’ uts’intael ta stojole ja’ no’ox yantik ta sjam ta ilel ti k’u x-elan yanto sba stoyobail jun vinik ti ja’ no’ox ta yao’on skuy spasel sba ta jpojvanej yu’un Chiapas xchi’uk ti mu ja’uk jech ta spas sba ti k’u x-elan ta xal stuke.
Eduardo Ramírez Aguilar ja’ te xcha’kuxesoj talel ti va’ay x-elan xchopolik polikoetik ti jech lajyich’ tubesel talel xchi’uk ti li’ oy xa ta vo’ob abil lajyich’ talel tubesele. Ti va’ay x-elanik potikoletike ja’ jech te na to sba slekila ta xch’i ta xk’opoj ta skoj svokolal stojel spatanik jnaklumetik xchi’k ti yanti sba sk’elel xchabielike. Ti va’aye ja’ xa mu xich’ k’anel sutik talel ta slumal Chiapas xchi’k ta México.
Ramírez Aguilar ta sk’an jamaluk xalbe ya’ay sjam smelolal jnaklumetik xchi’uk nail tunel abtelaletik yo’ jehc jamaluk xich’ ak’el ta ojtikinel ti k’u yepal stak’in stuke. Yu’un mu ja’uk no’ox tsots sk’oplal xka’aytik ti k’u yepal sk’ulejaje xchi’uk bu laj sta talel ti ba’ay yepal tak’in ta xich’an tunesel ta spukbel sk’opal sbi stuk ta ta lajuneb xa abil ta sventa ajvalilalil ti jech xa yantik ta xnamaj batel xchi’uke?… Ta yan to k’ak’al.