SPORT

Profesjonalny futbol to też kluby pił- Pierwotnie był on klubem krykieta a karskie. Ustalenie, który jest najstar- sekcja piłkarska założona została 4 IX szy nastręcza pewnych trudności. Pił- 1867 roku. Zawodnicy krykieta mieli ka nożna formowała się, gdy istniały grać w piłkę w okresie zimowym by już towarzystwa sportowe, względ- utrzymać kondycję. W krykieta nie nie kluby, w których już wcześniej gra się bowiem zimą ze względu na uprawiano popularniejsze wówczas duże opady deszczu. W 1887 te dwie od piłki dyscypliny np. kolarstwo czy sekcje podzieliły się na dwa oddzielwioślarstwo. Dalej, spora część bada- ne kluby (krykiet istniał do 1920 r.). czy pod datą powstania klubu widzi dzień założenia sekcji piłkarskiej. Jed- Jeszcze ciekawiej wygląda sytuacja nak jeśli klub jest wielosekcyjny, brak z Barnes Club Londyn. Klub miał poprzez kilka pierwszych lat działalno- wstać w 1839 roku jednak inne źródła ści sekcji piłkarskiej nie sprawia, że mówią, że stało się to pomiędzy 1858 wcześniej nie istniał. Przykład z pol- a 1862 rokiem, i z tego okresu pochoskiego podwórka: Posnania założona dzi pierwsza wzmianka dotycząca row 1907 roku nie posiada dziś sekcji zegrania przez Barnes meczu. To nie piłkarskiej, mimo to klub jako datę jednak wątpliwości dotyczące dozałożenia wciąż podaje właśnie 1907 kładnej daty powstania klubu czynią rok. Drugi problem. Czy pod miano go wyjątkowym. Barnes długo nie klubu można podciągnąć, nawet zor- mógł zdecydować się czy woli piłkę ganizowany zespół, ale tylko z jednej nożną czy rugby. Był jednym z załoszkoły lub kolegium? Wspominałem życieli FA oraz rozegrał w 1863 roku wcześniej o protoklubach. Jeśli tak, pierwszy mecz pod auspicjami FA to już w 1825 roku istniał Aldenham (3:3 z Richmond FC) po czym... szybSchool F.C.. Brytyjczycy wychodzą z ko porzucił futbol dla rugby i jest założenia, że dopiero od momentu temu wierny po dziś dzień. udostępnienia członkostwa osobom spoza danego środowiska można Dlatego że rugby i futbol wywodzą mówić o klubie sportowym (oczy- się z tego samego pnia ich drogi wiście i od tego są wyjątki). Za naj- rozeszły się ostatecznie jakiś czas starszy klub piłkarski świata uchodzi po utworzeniu FA. Wśród zestapowszechnie Sheffield FC, jednak już wień najstarszych klubów możemy w 1820 roku powstał Sheffield Wed- znaleźć też np. Guy’s, Kings and St. nesday, ma więc blisko dwieście lat. Thomas’ Rugby Football Club Lon8 | 8 | www.polskimagazyn.co.uk www.polskimagazyn.co.uk

dyn – założony w 1843 roku, który...nigdy nie grał w futbol! Dopiero stworzenie Sheffield Rules mocno ułatwiło klasyfikowanie klubów, dlatego właśnie wspominany wcześniej Sheffield FC (założony w 1855 roku jako klub krykieta), który sekcję piłkarską utworzył 24 X 1857 roku, uznawany jest za najstarszy klub piłkarski świata. Jednak by być w zgodzie z prawdą należałoby mówić raczej o najstarszej sekcji piłkarskiej a nie klubie.

Z obowiązku kronikarskiego należy też wspomnieć o założonym w 1858 roku Blackheath FC z Londynu, który mimo iż jest klubem rugby, był jednym z założycieli FA a Francis Maude Campbell został nawet skarbnikiem związku. Skąd to olbrzymie zamieszanie z klubami rugby? Otóż zwolennikom tej odmiany futbolu wydawało się oczywiste, że zakładając FA będą mieli tak duży wpływ na formowanie się przepisów, że rugby i to co dziś nazywamy piłką nożną, nie rozejdą się. Gdy tak się nie stało rozczarowane porzuciły FA. Czy miały podstawy by sądzić, że przeforsują swoje pomysły? Jak najbardziej tak, bo to kluby grające według reguł rugby football a nie sheffield wyrastały do początku lat sześćdziesiątych jak grzyby po deszczu.

Kolejną kontrowersyjną datą jest 14/17 V 1859 r. Został wtedy założony pierwszy klub piłkarki spoza wysp brytyjskich. Mało tego spoza Europy. Był to Melbern FC. Problem polega na tym, ze mimo olbrzymiej odległości od Londynu Melbern (jak i cała Australia) było wciąż miastem imperium brytyjskiego, więc wszystko „działo się w rodzinie”. Jest i problem drugi – klub grał (i gra do dziś) w futbol, ale według Australian rules a reguły te nie zniknęły do dziś (jest to coś między rugby a futbolem) i jest to osobna dyscyplina sportu.

Jak już pisałem, w1860 r. powstał Hallam FC Sheffield dając początek najstarszym na świecie derbom piłkarskim rozegranym 26 XII tegoż roku. Był to przełomowy rok dla rozwoju piłki nożnej. Do osamotnionych Sheffield FC i Hallam FC, które (oprócz meczy między sobą) mogły sobie pograć, co najwyżej, z klubami uniwersyteckimi lub wojskowymi, osaczane powoli przez kluby grające według reguł rugby (w Australii w samym 1859 r. powstało kilka klubów futbolu australijskiego), dołączył Cray Wanderers FC z Londynu oraz niedawno odrodzony Wanderers FC Londyn (późniejszy pierwszy zdobywca pucharu Anglii). W 1861 r. założono Worksop Town F.C., który mimo słusznego wieku nie odegrał do dziś większej roli w angielskim futbolu. Kolejnym klubem pochodzącym z tego roku jest Richmond FC, który też (jak niektóre starsze kluby) wprowadza spore zamieszanie. To właśnie ten klub razem z Barnes FC Londyn rozegrał pierwszy mecz pod auspicjami FA. Nie byłoby w tym nic dziwnego gdyby nie to, że Richmond podobnie jak Barnes błyskawicznie porzucił futbol dla rugby. Tego samego roku narodził się, nieistniejący już, jeden z założycieli FA - Crystal Palace FC (nie mylić z CP obecnie grającym w angielskiej Premiership).

Za oceanem w, będącej wciąż częścią Zjednoczonego Królestwa Kanadzie, założono klub Uniwersytetu Toronto. Trzeba o nim napisać, bo podobnie jak w przypadku Australii jest tworem „rozłamowym”, dającym początek futbolowi kanadyjskiemu. W 1862 r. – 28 XI założono Nottingham FC (dzisiejsze Notts County), które uważa się za najstarszy w pełni profesjonalny (zawodowy) klub istniejący do dziś. Z kolei w roku zawiązania FA powstał Bradford FC – znów jako klub rugby, ale z tą różnicą, że po latach w 1907 r. powstała sekcja piłkarska. Nieco problemów przysparza też założony wtedy Royal Engineers FC. Jako klub armijny nie spełnia przyjętych w tym opracowaniu norm, jednak odegrał znaczącą rolę na początku przygody z pucharem Anglii i stąd powinien znaleźć się w powyższym zestawieniu. Lata sześćdziesiąte XIX wieku są tak odległe dla historii sportu, iż ustalenie dokładnej daty powstania niektórych klubów przysparza kłopotów. Nie inaczej jest z powstałym w 1863 r. Stoke Ramblers (dzisiejsze Stoke City), choć niektóre źródła podają dopiero rok 1868.

Jeśli jesteśmy przy roku 1863 to nie sposób nie wspomnieć o powstałym wtedy (choć mógł egzystować nieco wcześniej) zespole służby cywilnej przy brytyjskiej armii, który wystąpił jako delegacja ministerstwa wojny podczas zebrania założycielskiego FA. oraz w pierwszej edycji pucharu Anglii. Na dokładkę należy dodać też czterech kolejnych założycieli FA, klub z londyńskiej dzielnicy Kilburn (musiał to być jednak twór efemeryczny, bo poza tym nie ma o nim praktycznie żadnych informacji), Crusaders FC Londyn (i tu podobnie jak w przypadku Kilburn wiemy bardzo niewiele), Percival House FC Londyn (jak dwa poprzednie nie wiemy

„Pierwszy międzykolonialny mecz footballowy w Australii”, brytyjska kartka pocztowa z XIX w.

o nim prawie nic, mało tego mógł być klubem rugby) oraz Surbiton FC (tak samo skąpe informacje jak u poprzedników, podobnie jak Percival mógł być klubem rugby).

Przykłady kilku wymienionych klubów, o których istnieniu wiemy tylko dlatego, że brały udział w spotkaniu założycielskim FA dowodzą, że mogło w tym czasie istnieć jeszcze przynajmniej kilka efemerycznych tworów, o których do dziś nie zachowały się żadne wzmianki.

Michał Gackowski