XVIII Festiwal Sztuki Malego Dziecka ZABA(W)KA / Small Children's Art Festival TOY

ia yszen z t r e t a i w to i Kom EA ego S w Polsk o ę InS d k o u r t a z S zyn przez Międ a i n 06 a zi ow e nr 2 i k Wych s w Łod j i e i m M y e jn szkol gracy e t n I Przed mi ziała z Odd

II I V X

A K C E I Z 8 D 1 0 O 2 G E k i Ł n A r e M i z I K źd U a T p – SZ 8 L 1 A 20 W I y T t lu FES

XVIII FESTIWAL SZTUKI MAŁEGO DZIECKA luty 2018 – październik 2018

Składamy serdeczne podziękowania: Instytucjom finansującym projekt: Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędowi Miasta Łodzi Honorowym Partonom: Hannie Zdanowskiej Prezydent Miasta Łodzi Grzegorzowi Wierzchowskiemu Łódzkiemu Kuratorowi Oświaty Współautorkom projektu: dr Beacie Marcinkowskiej, adiunkt Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi Iwonie Wentel, dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 114 w Łodzi Lucynie Urbańskiej-Kidoń, historyk sztuki, nauczyciel CZP Nr 1 w Łodzi oraz przyjaciołom, którzy od lat wspierają i pomagają organizować festiwal: Barbarze Kurowskiej Dyrektor Muzeum Miasta Łodzi

Andrzejowi Gruszczyńskiemu Dyrektorowi Centrum Zajęć Pozaszkolnych Nr 1 w Łodzi

Konradowi Dworakowskiemu Dyrektorowi Naczelnemu i Artystycznemu Teatru „Pinokio” w Łodzi

Agacie Dawidowicz Dyrektor Ośrodka Kultury „Górna”

Dorocie Stobieckiej Kierownik Ośrodka Edukacji Ekologicznej filii Centrum Zajęć Pozaszkolnych Nr 1

Klaudii Oberg Wicedyrektor Szkoły Podstawowej Nr 36 w Łodzi

Pawłowi Kaźmierczakowi Kierownikowi Klubu Osiedlowego KUBUŚ

Anecie Madziarze Kierownik Ośrodka Jakości i Zarządzania ŁCDNiKP

oraz Annie Łagodzińskiej-Pietras, Barbarze Wójcik-Wiktorowicz, Małgorzacie Góreckiej, Bożenie Salskiej, Agnieszce Unczur-Tracińskiej, Annie Franczyk, Beacie Huzarskiej, Annie Meissner, Iwonie Pietrzak, Katarzynie Szpilkowskiej oraz Annie Raichenbach i Tadeuszowi Wieczorkowi a także pozostałym pracownikom placówek organizujących festiwal: pedagogom, studentom, którzy wspierali XVIII Festiwal Sztuki Małego Dziecka. Serdecznie Wam dziękujemy za pomysły, które nadają wartość festiwalowi, cierpliwą pomoc, uśmiech i obecność Was, przyjaciół.

Za to, że znając się na prawdziwej sztuce nie przechodzicie obojętnie obok sztuki małych dzieci, a one dzięki Wam mogą odkrywać przygodę, magię i zabawę tworzenia.

Za to, że kolejny rok możemy na Was liczyć.

DZIĘKUJEMY Komisarz artystyczny FSMD autorka projektu Monika Goetzendorf-Grabowska Przewodnicząca Zarządu PK InSEA

Koordynator projektu FSMD autorka projektu Agnieszka Kucharska Dyrektor PM nr 206

ISBN: 978-83-938866-7-8

XVIII Festiwal Sztuki Małego Dziecka Dostajecie Państwo do rąk kolejny katalog Festiwalu Sztuki Małego Dziecka, to wydawnictwo, które towarzyszy nam od 18 lat, czyli „jest dorosłe”, osiągnęło pełnoletność. Wydawałoby się, że czas zaufać, czas zostawić sprawy samym sobie.

Otóż nie.

Sztuka, aktywność twórcza, wrażliwość, kreatywność, wyobraźnia wymagają pielęgnowania i troski przez całe życie. Potrzebują uwagi, uważności ale i wolności.

To sztuka oddawania przestrzeni. W kontaktach z małym dzieckiem, z jego otwartością i wiecznymi (na szczęście) pytaniami, to szczególna umiejętność.

Na przestrzeni wielu lat obserwowałam zmieniające się koncepcje realizacji form scenicznych w czasie przeglądu „dziecięca scena”. Czas pokazał, że to proces, że było warto, że konfrontowanie się w formie przeglądu ma sens, że podglądanie – uczy i uświadamia. Najlepszym dowodem zmian jest archiwalna dokumentacja fotograficzna festiwalu. To wizualny zapis zmiany w myśleniu i definiowaniu przestrzeni dla dziecka w teatrze na nowo.

Konkurs czy przegląd dziecięcej twórczości plastycznej? To powracające pytanie i lata dyskusji w gronie współautorek o sens nagradzania. To kompromis i poszukiwanie „złotego środka” Tak jak w sztuce nie ma czerni i bieli, jest życie. Tak festiwal był stworzony aby zmieniać, dawać nadzieję, pokazywać „inne”. Ogromna szansa dla nauczycieli poprzez konkursy do nich skierowane, aby pokazać szerokiej publiczności swój dorobek, a poprzez esej, swoje wątpliwości i pytania. Bo kto nie zadaje sobie pytań w pracy „przez sztukę” i „dla sztuki”?

Przewidziana na październik tego roku sesja warsztatowa dla nauczycieli, animatorów i artystów to również szansa podziękowania całemu gronu partnerów projektu, którzy wspierają nasze działania i rozumieją. To będzie spotkanie DLA sztuki małego dziecka. Już teraz zapraszamy.

Monika Goetzendorf-Grabowska, przewodnicząca Zarządu PK InSEA – współautorka festiwalu Radość życia, ta naturalna cecha dziecka płynie prawdopodobnie stąd, że potrafi ono głęboko angażować się i przeżywać wszystko, co robi. Z upływem lat czasem tracimy tę umiejętność, ale możemy znów się jej nauczyć - od najmłodszych.

Twórczość wymaga zaangażowania, być może dlatego mali artyści tworzą tak wspaniałe dzieła. Potrafią cieszyć się z każdej czynności, intensywnie w niej uczestniczyć z pełnym poczuciem „tu i teraz”.

Umiejętność bawienia się jest naturalną ludzką predyspozycją, z którą się rodzimy.

Jest to też pierwsza aktywność twórcza, poprzez którą mały człowiek wyraża siebie. Wiemy, jak fundamentalne znaczenie ma w procesie rozwoju wszelkiego rodzaju twórczość artystyczna. Jednak, aby dziecko mogło w pełni z niej skorzystać, potrzebny jest swobodny, radosny nastrój i dobrze jest, gdy każda taka aktywność przybiera formę zabawy.

Bawić się można na nieskończoną ilość sposobów. Podobnie jest ze sztuką. Te dwie czynności mogą uchodzić za bardzo odległe - pierwszą niektórzy uznają za dziecinadę, druga wydaje się być bardzo dorosła. Ale taka perspektywa to tylko pozory. Proces kreacji cieszy każdego, kto potrafi się w niego zaangażować i znaleźć satysfakcję z tej aktywności niezależnie od jej efektów. A z drugiej strony, łatwiej o zadowolenie z rezultatów własnej pracy twórczej gdy umiemy czerpać radość z jej wykonywania.

ZABAWA JEST SZTUKĄ. Taką, która nie wymaga szczególnych talentów ani wykształcenia. Jeśli tracimy tę naturalną umiejętność, to możemy wracać do niej i uczyć się jej od najmłodszych, mogą oni być naszymi nauczycielami w tej dziedzinie 3

i pozwólmy im na to. Bo jakość życia wynika z odczuwanych przez nas emocji, dlatego im więcej zabawy tym lepiej nam się żyje. A gdy w dobrym nastroju podejmujemy codzienne wyzwania, efekty naszych działań są znacznie lepsze. Pozwalajmy też dzieciom by jak najczęściej ich czynnościom towarzyszył radosny nastrój, bo wtedy zarówno szybciej przyswajają wiedzę jak i nabywają umiejętności, czyli łatwiej chłoną to, co mamy im do przekazania.

SZTUKA JEST ZABAWĄ. Gdy potrafimy czerpać radość z procesu tworzenia przebiega on sprawniej i jest bardziej efektywny - mamy większy dostęp do naszych twórczych potencjałów. Ta zasada dotyczy każdego z nas i działa w każdym wieku.

Tak samo, jak dzieci potrzebują nas, by wzrastać i coraz pewniej radzić sobie w świecie, tak i my potrzebujemy tej świeżości dziecięcego spojrzenia i umiejętności cieszenia się z każdej wykonywanej czynności. Dlatego w tych obszarach, które stanowią o naszej indywidualności, w dziedzinie samorealizacji, nieustannego rozwoju bilans mistrz i uczeń między dorosłym a dzieckiem może być, wbrew pozorom, dość wyrównany. Wszystko zależy od nas - na ile otwarte mamy umysły i ile inspiracji potrafimy zaczerpnąć od najmłodszych.

Obowiązkiem nas, dorosłych jest nie tylko, z dbałości o rozwój, stwarzać dziecku możliwość uczestniczenia w różnorodnych zabawach zapewniając miejsce, zabawki czy towarzystwo. Naszą powinnością wobec najmłodszego pokolenia jest przede wszystkim zapewnienie mu takich warunków do wzrastania, żeby ta naturalna potrzeba zabawy mogła jak najczęściej spontanicznie przejawiać się w różnych czynnościach. Żeby dziecko chciało się bawić, było beztroskie, radosne i czuło się bezpieczne kreując swoje własne rzeczywistości. Pozwólmy się poprowadzić dzieciom poprzez ten cudowny świat, poczujmy się zaszczyceni możliwością wkroczenia tam, gdzie twórczość, sztuka i zabawa mieszają się, przenikają i wyzwalają radość życia oraz poczucie spełnienia.

Anna Meissner, PK InSEA

The art educational project The Kid’s ART FESTIVAL The program of The Kid’s Art Festival is addressed to children aged 3 to 10 years, includes children from schools and kindergartens from all over Poland.

Every year in the Festival are participating together about one thousand children and over 200 teachers from Poland. The Jubilee 18 years of existence we would like to expand the operation of the festival and present the idea of the international community For years, we have put the objectives: - Interests issues of creativity of young children and ways of awakening children’s creativity and methods of its development.

- Integrating communities involved in the creative development of young children - Exchange of experience between the centers of art and culture and schools.

Encourage to dialogue, to adapt offers and reinforcement of good practices in their operation.

- Promote among teachers, innovative ideas, forms and techniques of creative activities.

- Every year there is a different clue word – issue connected with childhood education, giving the possibility of creative exploration of the child and the teacher.

4

History of the festival: The festival has taken part every year since 2000. Every year, there is promoted a different clue word, that promotes all the festival activities. Until now, there were: HOME, TREE, TRAVELING, TIME, TREASURES, HAPPINESS, DREAM, GARDENS, ANIMALS, SHAPES, PLAYGROUND, UNIVERSE, DIFFERENTLY, TOGETHER, LIGHT, SECRET, ART. The formula of the festival includes the following projects: Opening Session festival for teachers This event is opening the festival struggles of children and teachers, which is also the introduction to the new edition, as well as a reminder of the previous one.

In the session held at Academy of Fine Art in Lodz is presented workshop led by animators museum education. Not only a previous multimedia presentation takes place but also lecture lead by representatives of science education who look after children’ improvement of kids creativity.

Creative workshops for children and teachers: It is a series of meetings with art in institutions there are invited classes and groups supervised by teachers who had applied to participate in the workshop.

In each edition there are about 15 such workshops that involve almost 500 children. These workshops are open, which means that they can also take part in them teachers on the basis of demonstration activities.

Art competition for children The competition is open to children aged 3 to 10 years. Children send their works made in any technique. The jury chooses all as the winners, guiding by our motto that “seeking child should not be subjected to classification”. The summary of artistic activities is an exhibition in the Museum of the City of Lodz. It opens with a festive event where prizes for an art contest are given. Prepared exhibition presents young artists’ works. The competition for teachers and animators to develop a lesson plan of creative activities with children. For all teachers and facilitators who work with groups of children under the age of 10 participating in this contest it is an opportunity to showcase their own experiences.

The subject of the competition is to present own concept of teaching in a lesson plan of creative activities for younger children. Reported presentations can be in different stages of development within the framework of the festival password.

Small stage forms: Children in two age categories guided by their teachers, prepare the artistic program, ie. A thumbnail, show, song or instrumental. During the hearing held little artists (all get diplomas and small prizes), which will emerge the winners.

The best present their skills in a gala concert, which will take place on a large theatrical stage.

Garden of arts: The event takes the form of the fair, where over 500 children also participate in various workshops, actively creating work, finding common dimension several areas of work. It is a fun with an interesting material for children, the sounds of original instruments, circus arts, that’s all you can feel the true joy of creation.

This wonderful adventure with art held outdoors which enriches educational value of the event and imposes entirely different style of work with the child.

The catalogue contains a summary of completed workshops and a list of winners. It is a publication containing the achievements of each festival. Including a brief descriptions and photos of the workshops, highlighted essays, descriptions of award-winning lesson plans submitted by teachers.

The printed directory is also a full list of the children featured in an art competition and there are pictures of the winning works. Product being a summary of the Festival of Art of a Little Child is also the evaluation of the educational project.

5

Warsztaty plastyczne Klimat wiejski w tekturze

Agnieszka Unczur-Tracińska,Przedszkole Miejskie nr 206 18 maja 2018 r.

Zabawa w dzisiejszych czasach kojarzy się z kolorami, hałasem, tłokiem i mnóstwem bodźców.

Taki obecnie mamy trend. Przedszkolaki z grupy Kotków z Przedszkola Miejskiego nr 206 w Łodzi podczas warsztatów przeniosły się w tekturowy świat.

Warsztat, który zaproponowałam przybliżył dzieciom budynki gospodarcze i uruchomił dziecięcą wyobraźnię. Dzieci wycinały, przyklejały, projektowały wnętrza stajni, chlewika, stodoły, a nawet pokusiły się o zbudowanie traktora.

Zabawa trwała dwa dni, a końca wcale nie było widać. Współpraca była tak udana że dzieci nie mogły przestać tworzyć, wymyślać, bawić się plastikowymi i pluszowymi zwierzątkami, które zamieszkały w zagrodzie. Taka zabawa i takie zabawki potrafią zdziałać w głowach dzieci dużo więcej niż niejedna interaktywna „samo-bawiąca się” rzecz...

Tajemnica panny Matyldy Bożena Salska i Filip Jasieczek, Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Łodzi 16 maja 2018 r., Park Źródliska

Jest 1875 rok. W niewyjaśnionych okolicznościach znika córka właściciela fabryki, panna Matylda Scheibler. Edward Herbst nie może stać z założonymi rękoma.

Wyrusza na poszukiwania narzeczonej. Czy ją odnajdzie? Do pomocy włączają się uczniowie klasy III c SP 42 w Łodzi. Pod bacznym okiem ogrodnika oraz pokojówki rozwiązują różnorodne zagadki i wykonują skomplikowane zadania, tak aby krok po kroku odkryć tajemnicę… Jaką? Tego nie możemy zdradzić. Możecie sami rozwiązać zagadkę uczestnicząc w zajęciach zorganizowanych w ramach FSMD przez Szkolne Schronisko Młodzieżowe.

6

Plenerowy Ogród Sztuk 22 i 23 maja 2018 w Lesie Łagiewnickim... ... to forma jarmarku, na którym dzieci uczestniczą w różnorodnych warsztatach, aktywnie tworząc dzieła zgodne z hasłem przewodnim festiwalu, znajdując wspólny wymiar kilku dziedzin twórczości. Ogrodu Sztuk cieszy się od ponad trzech lat tak dużym zainteresowaniem, że nie chcąc ograniczać możliwości uczestnictwa zainteresowanym dzieciom organizujemy co roku dwie edycje tego wydarzenia. Jak co roku Ogród Sztuk gościł w Ośrodku Edukacji Ekologicznej będącym filią Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi. W plenerze wzięło udział ponad 750 dzieci w wieku od 3 do 10 lat z następujących placówek: • Gminne Przedszkole w Rogowie • Przedszkole Miejskie nr 175 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 99 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 97 w Łodzi • Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy nr 6 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi • Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Oświatowego „Twoja Szkoła” • Szkoła Podstawowa nr 3 w Głownie • Przedszkole Miejskie nr 35 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 114 w Łodzi

• Miejskie Przedszkole nr 1 w Głownie • Przedszkole Miejskie nr 183 w Łodzi • Szkoła Podstawowa 36 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 152 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 171 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 9 w Łodzi • Szkoła Podstawowa nr 37 w Łodzi • Szkoła Podstawowa nr 83 w Łodzi • Szkoła Podstawowa nr 101 w Łodzi • Przedszkole Miejskie nr 164 w Łodzi • Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi

Wędrując przez Ogród Sztuk w 2018 roku dzieci brały udział w przygodach organizowanych przez: Monikę Geotzendorf-Grabowską – przewodniczącą PK InSEA Agnieszkę Kucharską – dyrektor PM206 Andrzeja Gruszczyńskiego – dyrektora CZP nr 1 a warsztaty prowadzili „Labirynt – granie w zasłanianie” (PK InSEA) Anna Meissner „Zabawa zabawka zabaweczka” (CZP1) Sylwia Więckowska i Damian Ryś „Zabawy w tęczowym kole” (SP 36) Aleksandra Balcerska i Justyna Stępniak „Sensoryczna pajęczyna” (CZP1) Karolina Gorąca i Katarzyna Janus / Monika Urbańczyk i Danuta Rolka. „Zabawki pełne smaku / powietrza” ( PM206) Agnieszka Unczur-Tracińską i Milena Kucharska /Sylwia Kowalczyk i Judyta Steglińska „Papier do zabawy” (PM206) Izabela Walas-Chełmińską, Bogusława Grodzka/ Paulina Dubilas i Agnieszka Jaszczyk „Pimpek-Pompek” (SP 36) Małgosia Kucner-Mateja i Justyna Muszyńska „Zabawy z afrykańskimi rytmami” (City Bum Bum) Wojciech Pęczek „Kąpiel w dźwiękach gongów” (Stowarzyszenie Twórców Kultury i Sztuki Kamienica 56) Iwona Pietrzak i Katarzyna Szpilkowska „Woda” (CZP 1) Joanna Ferska-Rzepka, Grazyna Hryniewiecka-Dylak / Marcelina Nowicka i Jarek Kubiak „Szmacianki” Karolina Kowalczyk, Marta Mikołajczyk, / „Leśne skoczki” Adelina Krakowska, Róża Kobojek, Pracownia Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydział Sztuk Wizualnych ASP w Łodzi, opiekun dr Beata Marcinkowska, „Łąka – kolorowe ślady” Emilia Adamik, Joanna Dębowska, Pracownia Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydział Sztuk Wizualnych ASP w Łodzi, opiekun dr Beata Marcinkowska „OkularMistrz” (PM 114) Katarzyna Grabarczyk-Przybylska, Ewa Zamysłowska „Zabawy ewaluacyjne” (PM206/SP36) Agnieszka Kucharska, Bożena Salska i Anna Działak, Ewelina Kuc 7

Labirynt – granie w zasłanianie Anna Meissner Polski Komitet InSEA

Półprzezroczyste tkaniny rozwieszone pomiędzy drzewami będą pewnego rodzaju przeszkodą ograniczającą widzenie i sprawiającą, że uczestnicy zobaczą otaczający ich las jak przez gęstą mgłę. Jednocześnie wiszące płaszczyzny stanowią ściany labiryntu, przez który trzeba się będzie przeprawiać - najpierw z tiulową przepaską na oczach, a potem bez niej. Gdy nie wszystko jest dokładnie widoczne można wspomagać się poznając otoczenie przez dotyk. Dzieci dostają zadanie: obserwować las prześwitujący przez zasłony. Jednak bieganie okazuje się być znacznie ciekawszym zajęciem. Jest wiele śmiechu, większość osób przebywa trasę wielokrotnie. Teraz czas na ekspresję twórczą. Co każdy zechce namalować na jednym wielkim, wspólnym dziele - płótnie rozwieszonym wśród drzew? Co wyglądało najciekawiej? Dzieci biorą pędzle i natychmiast powstają liście, kwiaty, trawy, gałązki oraz słoneczka i spora ilość różnokolorowych serduszek - zabawa w mgłę chyba była udana.

Zabawa zabawka zabaweczka Sylwia Więckowska i Damian Ryś Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 – Ogródek Jordanowski

BARWNE MOTYLE - motyl wykonany z kolorowych kartek origami, drucika kreatywnego i różnorodnych ozdób. Zadaniem dzieci na początku jest podjęcie trudnej decyzji o wyborze elementów składowych do wykonania motyla.

Wybierają bowiem kolory dwóch kartek origami i kolor drucika kreatywnego.

Kiedy etap podejmowania decyzji dobiegnie końca, dzieci przystępują do właściwych prac manualnych, a mianowicie bardzo dokładnie składają w harmonijkę każdą z dwóch kartek, zaczynając od rogu kartki. Praca ta wymaga skupienia, precyzji i zaangażowania. Rozwijamy tutaj koordynację wzrokoworuchową i sprawność manualną. Po złożeniu obydwu kartek dzieci łączą je ze sobą za pomocą drucika kreatywnego, zawijając go dwukrotnie przez środek kartek. W ten oto sposób motyl ma już piękne, kolorowe, trójwymiarowe skrzydła.

Pozostaje już tylko uformowanie z końcówek drucika czółek i ozdobienie skrzydeł według własnej wizji artystycznej za pomocą dodatkowych, małych elementów dekoracyjnych (cekinów, naklejek, ozdób z błyszczącego i brokatowego papieru itp.). Dzieci przytwierdzają ozdoby za pomocą kleju magicznego, który nanoszą na skrzydła małym pędzelkiem i nasza zabawka gotowa. Efektem końcowym pracy twórczej dzieci są przepiękne, mieniące się w słońcu barwne motyle.

Wygibatek

Paulina Dubilas i Agnieszka Jaszczyk Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi

Warsztat twórczy dla dzieci młodszych, oparty na wykorzystaniu rolek od ręczników papierowych i papieru toaletowego (recycling), drucików kreatywnych i kolorowego papieru technicznego.

Dziecko tworzy „WYGIBATKA”, czyli ludzika z wyżej wymienionych elementów według własnego pomysłu i wyobraźni. Dzięki drucikom kreatywnym „WYGIBATEK” ma nieograniczone możliwości ruchu kończyn, dzięki czemu staje się kompanem dziecięcych zabaw.

8

Zabawy w tęczowym kole Aleksandra Balcerska, Justyna Stępniak Szkoła Podstawowa nr 36 w Łodzi

Celem zajęć jest rozwijanie wrażeń wzrokowych, dotykowych, słuchowych oraz ruchowych, rozwijanie świadomości własnego ciała oraz współdziałania w otaczającej przestrzeni, kształtowanie współpracy z współćwiczącymi oraz umiejętności integrowania się w grupach rówieśniczych, rozwijanie poczucia bezpieczeństwa poprzez zacieśnienie więzi między dzieckiem a opiekunem.

Zajęcia będą przeprowadzane w grupach, opierając się na pedagogice zabawy Klanza, aktywnej metody z udziałem chusty animacyjnej. Środki dydaktyczne potrzebne do zabawy to chusta animacyjna oraz piłeczka.

- zabawy ułatwiające wzajemne poznanie oraz integracje w grupie - zabawy ćwiczące współdziałanie - zabawy ćwiczące refleks oraz spostrzegawczość - zabawy oparte na zaufaniu do grupy.

Sensoryczna Pajęczyna

Karolina Gorąca i Katarzyna Janus oraz Monika Urbańczyk i Danuta Rolka Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi

Wraz z piękną wiosenną pogodą przyszedł czas na zabawę. Aby się dobrze bawić nie musimy wydawać dużych ilości pieniędzy, wystarczy tylko trochę wyobraźni, chęć do działania, a przede wszystkim uśmiech na twarzy. My znaleźliśmy w naszej szafie skarb – włóczkę, którą postanowiliśmy wykorzystać do dobrej zabawy.

Posłużyła nam ona do zbudowania ogromnej pajęczej sieci, pod nią ukryliśmy różnego rodzaju przedmioty. Pod naszą siecią znalazły się m.in. guziki, kolorowe piłeczki, a także cukierki. Obok pajęczyny postawione zostały kolorowe pojemniki.

Zadaniem uczestników zabawy jest pozbieranie przedmiotów spod pajęczyny i ich posegregowanie. Uwaga, nie wolno dotknąć pajęczyny! Jeśli grupa poprawnie posegreguje przedmioty znalezione pod siecią otrzyma słodki upominek. Jak widać, aby spędzić aktywnie czas nie trzeba zbyt wiele. Wykorzystując z pozoru proste rzeczy, takie jak. np. włóczka czy guziki, można naprawdę świetnie się bawić i uczyć.

Kuchenne zabawy ;) czyli zabawki pełne smaku Agnieszka Unczur-Tracińska i Milena Kucharska Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi

Od maleńkiego bobasa dzieci ukochały sobie kuchenne przybory, obserwując najbliższe osoby, używające ich na co dzień.

Jak mama mieszały, kręciły, pukały, stukały, robiąc przy tym wiele hałasu i zamieszania. Od dawna wiadomo więc, że garnki, łyżki i różne mieszadła są ukochanymi zabawkami naszych milusińskich. Dlatego też spróbujemy zamienić je w przeróżnych bohaterów, odpowiadających fascynujące historie.

9

woda WODA woda Joanna Ferska-Rzepka i Grażyna Hryniewicka-Dylak Ewelina Nowicka i Jarosław Kubiak Planetraium filia nr3 CZP nr1 w Łodzi

To czym będziemy się dziś bawić, każdy z was może znaleźć w swoim najbliższym otoczeniu. Wystarczy tylko odkręcić kran....- tak, będziemy bawić się wodą.

Potrzebne materiały to: duże kartony, farba plakatowa, barwniki spożywcze na domowy użytek, strzykawki, małe piłeczki plastikowe, tekturowe rolki na przykład po papierze kuchennym.

Proponujemy młodym artystom dwie zabawy. Pierwsza z nich polega na stronceniu piłeczki z tekturowej rurki z za pomocą strumienia wody wystrzelonego z strzykawki. Jest to świetna zabawa rozwijająca u najmłodszych motorykę małą oraz koordynację wzrokowo-ruchową.

Druga zabawa jest już czystą ekspresją artystyczną. Mamy za zadanie stworzenie tęczy. Malujemy ją na dużym arkuszu papieru przypiętym do tablicy przy pomocy strzykawek napełnionych wodą w wielu kolorach Jesteśmy pewni że proponowane przez nas zabawy są dla małych i dużych dobrym pomysłem na zarówno deszczowy jak i słoneczny dzień.

Niebo-piekło

Bogusława Grodzka-Owczarek i Izabela Walas-Chełmińska Przedszkole Miejskie nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi w Łodzi,

Temat tegorocznego Festiwalu Sztuki Małego Dziecka „Zabaw(k)a” wykorzystałyśmy do rewitalizowania jednej z najpopularniejszych zabaw z naszego dzieciństwa „Niebo-piekło”. Ta dobrze znana naszym rówieśnikom gra może się wydawać błaha. Ale pomimo swej prostoty, a może właśnie dzięki niej, ma ona swoje walory kształcące. Rozwija sprawność manualną, koordynacje wzrokowo – ruchowa, cierpliwość i dokładność. A przede wszystkim, co dla nas istotne, pobudza inwencję twórczą i kreatywność dzieci. Co natychmiast potwierdziło się podczas działań z dziećmi w Plenerowym Ogrodzie Sztuki Małego Dziecka.

W trakcie warsztatu dzieci własnoręcznie wykonały zabawkę – papierowa składankę. Dekorując ją i ozdabiając według własnej inwencji, nadawały jej nowy sens i funkcję. Stawała się ona wróżbą czy swoistą loteryjka. W trakcie tworzenia z papierowych składanek powstały nawet pacynki, które wygłaszały mini monologi czy wchodziły w krótkie dialogi. Wystarczy wiec zwykła kartka papieru i kolorowe kredki, by w kilka minut stworzyć fantastyczną zabawkę, która zainspiruje do ciekawej twórczej zabawy.

10

Pimpek-Pompek

Małgorzata Kucner-Mateja i dr Justyna Muszyńska Szkoła Podstawowa nr 36 w Łodzi

„(…) Zwykła zabawka, (…) a rozbawi!”

Każde dziecko o niej marzy, każde ma swoją ulubioną, ukochaną, do której może się przytulić, którą nosi ze sobą wszędzie, z którą każda zabawa jest udana. Nie musi być ani duża ani droga. Ważne, żeby niosła ze sobą miłe wspomnienia…

Podczas naszych zajęć dzieci, zamieniając się w poszukiwaczy zabawek, rozwijały swoją wyobraźnię i tworzyły zabawkę o nazwie Pimpek-Pompek, która będzie przypominała im tegoroczne warsztaty w Ogrodzie Sztuk. Dzieci wycinały z kartonu narysowaną przez siebie postać, kolorowały ją, a następnie wzbogacały własnoręcznie wykonanymi z kolorowych włóczek pomponami. Co prawda, presja czasu i potęga pomysłowości dziecięcej nie wszystkim pozwoliły w pełni rozwinąć skrzydła, ale i tak wszystkie Pimpki-Pompki miały uśmiechnięte buźki. Dzieci natomiast odchodziły od stanowiska niepocieszone, z pytaniem, cyt.: „czemu tak krótko?...”

Najlepszym dowodem na to, że warsztat im się podobał były nasze słoiki z uśmiechniętą i smutną buźką, do których dzieciaczki wrzucały małe, kolorowe pomponiki. „Uśmiechnięty słoik” był wypełniono po brzegi.

Natomiast artystyczny nieład, jaki każda grupa pozostawiała po sobie świadczył o niezwykłej kreatywności naszych małych poszukiwaczy.

Szmacianki

Karolina Kowalczyk, Marta Mikołajczyk Pracownia Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydział Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi Opieka merytoryczna: dr Beata Marcinkowska Zabawki są przyjaciółmi każdego dziecka. To towarzysze zabaw i wiernymi słuchacze. Czy stworzenie własnej zabawki nie sprawi, że będzie nam ona bliższa?

Każdy z uczestników ma za zadanie z przygotowanych materiałów wykonać swoją kukiełkę. Celem jest zrobienie jak największej ilości ciekawych zabawek i przede wszystkim dobrze się przy tym bawi Liczymy na jak największą kreatywność i różnorodność.

Wiatraki naszej wyobraźni Judyta Steglińska, Sylwia Kowalczyk Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi

”... Tak niewiele potrzeba, by wprawić coś w ruch. Jeden podmuch wiatru, zabawka kręci się już...”

Podczas udziału w warsztatach mali artyści biorąc do rąk białe wiatraki uruchamiali swoją wyobraźnię. Mając do dyspozycji czarne mazaki i samoprzylepne, kolorowe figury geometryczne nadawali wiatrakom nowe barwy.

Tak niewiele było trzeba, aby najzwyklejszym, białym wiatrakom nadać nowy wymiar i przekształcić je w ponadprzeciętną zabawkę, którą każdy chciałby mieć.

Każdy wykonany wiatrak był indywidualnym i niepowtarzalnym wytworem, w pełni ukazującym kreatywność oraz wyobraźnię dzieci. Wprawiany w ruch zaledwie jednym dmuchnięciem dawał im wiele uśmiechu i radości.

11

OkularMistrz

Katarzyna Grabarczyk-Przybylska i Ewa Zamysłowska Przedszkole Miejskie nr 114 w Łodzi

Stare i niepotrzebne już opakowania, to doskonały pomysł na kreatywną zabawę dla dzieci w każdym wieku.

Papierowe wytłoczki po jajkach może nie wyglądają okazale, ale kiedy je pomalujemy i dodamy kilka szczegółów potrafią zamienić się w fantastyczne okulary stworzone idealnie na letnia imprezę. Na tegorocznych warsztatach uczestnicy z pewnością podarują „drugie życie” zapomnianym pudełkom i wyczarują oryginalne „drugie oczy”. Spojrzą na świat przez swoje okulary.

Łąka - kolorowe ślady

Emilia Adamik, Joanna Dębowska Pracownia Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydział Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi, Opieka merytoryczna: dr Beata Marcinkowska Ogromne płótno, kolorowe farby, dziecięce nogi. Jak dzieci pamiętają, wyobrażają sobie łąkę? Jak przy użyciu swojej wyobraźni mogą przedstawić łąkę?

Ale jak to zrobić bez pędzli, rąk i do tego razem z innymi na jednym, dużym płótnie?

Na te pytania postaramy się znaleźć kreatywną odpowiedź. Przygotowałyśmy dla dzieci artystyczną przygodę, podczas w której uczestnicy dosłownie wejdą w obraz, a raczej na obraz. Będą tworzyć wyobrażenie łąki w impresjonistycznym klimacie. Na dużej płaszczyźnie tkaniny, przy pomocy temper i śladów powstałych z malowania stopami dzieci wykreują rośliny i zwierzęta, które można spotkać na łące. Każde z dzieci będzie miało na nogach ochraniacze, które co jakiś czas będą pokrywane odpowiednim kolorem farby. Uczestnicy wylosują kolory, którymi będą malować, a także ilość wejść na płótno. Każdy uczestnik z wylosowanym kolorem będzie wchodzić na obraz określoną ilość razy w ustalonej przez prowadzących kolejności. W ten sposób każda z grup stworzy impresję, odbicie, wrażenie ekosystemu, gęsto pokrytego roślinami, wśród których być może pojawią się jakieś zwierzęta.

Leśne skoczki

Adelina Krakowska, Róża Kobojek Pracownia Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydział Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi Opieka merytoryczna: dr Beata Marcinkowska Uczestnicy mają za zadanie namalować pastelami na kamieniach, w różnych rozmiarach, rośliny i zwierzęta, które można spotkać w lesie. Kiedy dzieła będą już gotowe dzieci dzielą się drużyny i starają się wrzucić swoje kamyki do jednej z baz, oznaczonej specjalnym symbolem i kolorem właściwym dla danej grupy roślin czy zwierzaków. Drużyna, która wrzuci najwięcej kamyków do swojej bazy wygrywa.

Po zabawie dzieci mogą wziąć ze sobą wykonane przez siebie małe dzieła sztuki.

12

Kąpiel w dźwiękach gongów Iwona Pietrzak, Katarzyna Szpilkowska

Śpiewające misy to nietypowe spotkania muzyczne, bazujące na założeniach muzykoterapii, z zastosowaniem mis dźwiękowych, gongów i dzwonków oraz innych instrumentów archaicznych. Są to działania wielosensoryczne – angażują małą i dużą motorykę oraz zmysły słuchu, wzroku, dotyku, zakładają również pracę z oddechem i głosem. Stymulują zdolności muzyczne, na które składają się różne czynniki: ogólne, takie jak uwaga, zdolność koncentracji, wyobraźnia, pamięć, wola, ogólna wrażliwość emocjonalna, inteligencja oraz czynniki specjalne. Do tych ostatnich należy zaliczyć te wszystkie zdolności umysłu, które pozwalają na spostrzeganie, pamiętanie oraz porównywanie istotnych cech dźwięku i utworów muzycznych.

Zajęcia oparte są o autorskie metody pracy z dźwiękiem wykorzystują też elementy pracy według metody Petera Hessa „Klik”: dźwięk w pracy grupowej z dziećmi.

Dźwięk w pracy z dziećmi jest ważnym i często niedocenianym narzędziem wspomagającym procesy kształcenia.

Harmonijne wibracje porządkują otoczenie, budują atmosferę zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Wprowadzają w stan odprężenia i relaksu.

Dźwięki mis i gongów oraz innych instrumentów w połączeniu z elementami masażu i oddechu ukierunkowane są na odreagowanie, wyciszenie oraz uruchomienie naturalnych mechanizmów neuronalnych, radzenia sobie z efektem stresu i samoregulacji organizmu.

Głęboki pierwotny dźwięk gongów bardzo zbliżony jest do dźwięków, jakie słyszy dziecko w łonie matki co korzystnie wpływa na jego emocje i uruchamia pamięć długoterminową i bardzo pozytywnie kojarzy się z rodzicem.

W trakcie zajęć stosujemy metodę tu i teraz, jeśli jest to las szukamy dźwięków natury, jeśli sala szkolna szukamy obrazów, w których dziecko czuje się swobodnie i bezpiecznie. Współczesne dziecko jest przestymulowane i poddawane wielu bodźców co niekorzystnie wpływa na jego zachowanie i samopoczucie. Najtrudniej jest usłyszeć ciszę, a jeśli się jej nie usłyszy omija nas wiele przyjemnych i rozwojowych sytuacji.

Dzieci na dźwięk reagują bardzo pozytywnie po chwili prowadzenia poddają się i uruchamiają pokłady kreatywnego myślenia. Czy dźwięk można zobaczyć? dotknąć go? namalować dźwiękiem obraz znajdując odpowiednią barwę, zapach kształt …? otóż można, ogranicza nas tylko wyobraźnia.

Zajęcia z dźwiękiem stymulują dziecko, ale i osobę dorosłą na wielu płaszczyznach. Ma właściwości terapeutyczne. Dźwięk to nie to samo co melodia, malując dźwiękowe obrazy uczestnik ma zawsze poczucie sukcesu co już samo w sobie jest pozytywne i wspierające rozwój.

Iwona Pietrzak – Prezes Zarządu Stowarzyszenie Twórców Kultury i Sztuki „Kamienica 56” stowarzyszenie@kamienica56.org.pl www.kamienica56.org.pl

13

Przegląd twórczości plastycznej „moja zabawka” Spełnienie marzeń i fantastyka – projekt zabawki, na którą czeka każde dziecko, o której marzy, która może być dzisiaj trudna do wykonania, ale może w przyszłości? Kto wie?

Estetyka i dizajn – rodzaj użytych materiałów i kolorystyka i forma zabawki to zaklęte w niej piękno, które każdy rozumie na swój sposób, żeby chciało się ją „zjeść oczami”.

Ekologia – naturalne materiały, wykorzystanie niepotrzebnych już produktów, tworzyw to troska o środowisko, o nas.

Bezpieczeństwo i dbałość o małe dzieci – brak niebezpiecznych elementów dla dziecka w każdym wieku.

Mój pomysł na super zabawkę – innowacyjność: takiej zabawki jeszcze nie ma, nikt jeszcze nie wymyślił, moja jest pierwsza!

Funkcjonalność – można się nią bawić „bez końca”, żeby nie znudziła się po „pięciu minutach”, żeby chciało się do niej wracać.

Opis i wykonanie planszy projektu zabawki przysłanej na konkurs – praca jak obraz: czytelny i prosty komunikat wizualny np. co to? jak wygląda? dla kogo? dla dzieci w jakim wieku? jak to działa? co zawiera? itd., itd.

To kryteria, które towarzyszyły w tym roku uczestnikom konkursu – przeglądu, to pewność, że proponując dziecku zabawkę, NAJPIERW należy zapytać je o zdanie.

Tegoroczne wyzwanie podjęło niewielu nauczycieli, to dowód, że warto, że projektowanie przez najmłodszych to nadal „biała karta” w edukacji wizualnej najmłodszych.

Na konkurs wpłynęły fantastyczne i twórcze rozwiązania: gotowiec dla projektantów i szukających inspiracji producentów, to też ważne pytanie do dziecka: czego szukasz? czego potrzebujesz?

Za pozornie prostą zabawką kryje się świat dziecięcych pragnień, marzeń i wyobraźni. My na tą wyobraźnię pozwoliliśmy i do projektowania zaprosiliśmy najmłodszych. Zdarzyło się, że niektórzy nauczyciele nie uwierzyli we własne siły, w dzieci. Ta myśl towarzyszy festiwalowi od początku: odważ się nie wiedzieć, posłuchaj dziecka, zapytaj.

14

Jury składające się ze studentów pracowni Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydziału Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi, dr Beaty Marcinkowskiej oraz współautorki festiwalu i projektantki, Moniki Goetzendorf-Grabowskiej przyznało następujące miejsca i kategorie:

Laureaci I miejsca w przeglądzie twórczości dziecięcej „projekt dziecięcej zabawki” Patryk Hurynowicz 9 lat „Miś pomocnik” „czy coś Ci podać? Moją baterią jest Twoja miłość. Żeby Miś – pomocnik Cię kochał musisz traktować go jak dziecko, będzie Ci służył przez całe życie”

Szkoła Podstawowa nr 9, Skierniewice Opiekun artystyczny: Ewa Tartanus, Katarzyna Woszczyk Aleksander Bukarewicz 6 lat „Puzzle internetowe” Przedszkole Miejskie nr 112 Łódź Opiekun artystyczny: Edyta Nowicka Adam Bąba 8 lat „Magiczna różczka, która wyczaruje, to co chcesz” przykładowe zaklęcia: - strome schody wyczaruję lody - cztery serdelki wyczaruję cukierki - czasem warto wyczarować auto - jeśli jesteś leniem sam spełnij swoje życzenie

Szkoła Podstawowa nr 9, Skierniewice Opiekun artystyczny: Ewa Tartanus, Katarzyna Woszczyk Wiktoria Siewierska 9 lat „Sówka wiedzówka” – pluszowa interaktywna zabawka, która pomaga dzieciom w wieku kilku lat w nauce. Zna odpowiedzi na wszystkie pytania z różnych dziedzin wiedzy. Jest bardzo milutką i można ją przytulić. Ponieważ jest niewielka możemy ją wszędzie zabrać ze sobą”

Szkoła podstawowa nr 153, Łódź Opiekun artystyczny: Agnieszka Piekarska Jacek Jastrzębski 6 lat „Kształtnik plasteliny” – plastelina, kształtnik, modelowanie, wybrany wzór

Przedszkole Miejskie nr 112 Łódź Opiekun artystyczny: Edyta Nowicka Olaf Kozerwski 8 lat „Gra kosmiczne programowanie” Zawartość gry: instrukcja, pudełko, 2 pionki w kształcie rakiet, 10 plansz, 50 klocków z oznaczeniami komend z programowania. Pudełko ma postać robota, w którym dziecko przechowuje klocki, a oprócz tego, można się z nim także bawić. Jest ono wykonane z grubego pluszowego materiału. Gra przeznaczona jest dla 1-2 graczy dzieci w wieku 5-10 lat.

Szkoła podstawowa nr 153, Łódź Opiekun artystyczny: Agnieszka Piekarska

Maciej Tomczyk 9 lat „Matematyczna gąsiennica Zosia”

Monika Witek 8 lat „Laleczka wiązaneczka” – zabawka edukacyjna

Szkoła podstawowa nr 153, Łódź Opiekun artystyczny: Agnieszka Piekarska

Szkoła Podstawowa nr 5, Konstantynów Łódzki Opiekun artystyczny: Joanna Szczepaniak

Julian Bartosik 5 lat „Wojskowy Dinosamochód”

Hanna Szlachcińska 8 lat „Kosmita pocieszacz” – potrafi pocieszać dzieci i dorosłych. Sam

Zabawka przeznaczona jest dla dzieci w wieku 5-8 lat. Zabawka ta może być przytulanką, a jednocześnie służy do zabaw matematycznych.

Opis zabawki: części gąsiennicy z cyframi połączone są rzepami. Można je rozłączać i stosować do zadań matematycznych. Do obliczeń konieczne sa kwiaty ze znakami matematycznymi umocowane na gąsiennicy.

– mój samochód jest marzeniem każdego chłopca, który kocha samochody, wojsko i dinozaury. Bawić się nim może każde dziecko, które ma co najmniej 3 lata.

Przedszkole Miejskie nr 140, Łódź Opiekun artystyczny: Katarzyna Balińska – Dudek Konrad Wiernikowski 9 lat „Samoloty 56” – projekty 3D, do wykorzystania przez dzieci –

projekt realizowany cały czas w praktyce: na podstawie projektów autora dzieci wykonują własne modele.

Szkoła Podstawowa nr 9, Skierniewice Opiekun artystyczny: Ewa Tartanus, Katarzyna Woszczyk Oliwia Sztendel 9 lat „Housik” – zabawka edukacyjna dla dzieci 2-6 lat

Housik uczy o pokojach po angielsku, a potem mówi po polsku; – naciśnij guzik a poznasz wymowę pomieszczeń w języku angielskim.

Szkoła Podstawowa nr 5, Konstantynów Łódzki Opiekun artystyczny: Joanna Szczepaniak Wiktoria Choińska 8 lat „Magiczne jabłko” – poznaj z nim nazwy roślin i zwierząt” Zabawka dla dzieci w wieku 5 – 10 lat, uczu o przyrodzie. Zrób zdjęcie i odczytaj nazwę roślinki lub zwierzątka. A może poznasz je po zapachu? opis: - okienko do zdjęć - guzik do zdjęć - tu wyświetla się nazwa rośliny - wykrywacz zapach roślin - szkło nietłukące P4

Szkoła Podstawowa nr 5, Konstantynów Łódzki Opiekun artystyczny: Joanna Szczepaniak Mikołaj Majewski 4 lata „Ciasteczkowy samochód” – mój samochód jest moim

marzeniem i każdego innego chłopca w moim wieku, który lubi zabawę plasteliną i ciastoliną. Bawić się nim może każde dziecko, które ma co najmniej trzy lata. Ciasteczkowe auto jest bezpieczne bo jest duży i nie ma małych elementów. Zrobiony jest z mocnego plastiku, który mamy dzięki recyclingowi tworzyw sztucznych. To dzięki wrzucaniu do kosza na recycling plastikowych butelek, pojemników i torebek foliowych powstał mój samochód.

Przedszkole Miejskie nr 140, Łódź Opiekun artystyczny: Katarzyna Balińska-Dudek Agata Ziółkowska 8 lat „Cukruś” – od 5-10 lat. Jestem zrobiony z miękkiej bawełny. Poznaj ciekawe przepisy kulinarne z Cukrusiem. Poproś go o pomoc. Czego potrzeb ? Ile potrzeba? Jak to zrobić?

Szkoła Podstawowa nr 5, Konstantynów Łódzki Opiekun artystyczny: Joanna Szczepaniak

dla dzieci w wieku 4-8 lat, - kwiatek do układania z materiału i guzika - warkocz do nauki zaplatania z włóczki - but do nauki wiązania z tkanuny i sznurka - paczwork: dotknij mnie i zgadnij z jakiej jestem tkaniny”

się do nas przytula, obejmuje nas swoimi rękami (potrafi je wydłużać). Ładuje się stojąc na planecie bib bib bu. Planeta bib bib bu w zetawie

Szkoła Podstawowa SO „TwojaSzkoła”, Łódź Opiekun artystyczny: Ineza Fudali Kornelia Stępniewska 5 lat „Lalka w różowych butach”, w których wmontowane sa pompony.

Po wciśnieciu pomponów, lalka może prowadzić pieska na smyczy.

Potrafi tańczyć, odbijać piłkę. Może tańczyć w wodzie np. z syrenką.

Unosić się w powietrzu i latać z ptakami.

Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Konopka Fabian Monga-Monkam 4 lata „Robot” – potrafi bronić ludzi przed złodziejami, potrafi pryskać wodą i strzelać światłem z lasera. Dla chłopców, którzy mają cztery lata i nie boją się strzelających laserów.

- strzela światłem z lasera - pryska wodą - pazurki korzenie - małe i duże pazury - nogi wyrzucające wtedy gdy jest duża kula lub kamień

Przedszkole Miejskie nr 223, Łódź Opiekun artystyczny: Urszula Durkowska Nina Godlewska 5 lat „Latające ryby” – moga pływać, latać nad wodą.

Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Iwona Madziała Mikołaj Nowicki 5 lat „Kauczukowy robot składak” – chcę aby moja zabawka spełniła

marzenia każdego chłopca w moim wieku i starszego. (...) Mój robot, jak sama nazwa wskazuje, wykonany jest z naturalnej gumy kauczukowej. Chcę aby moja zabawka była bezpieczna dla środowiska i dla bawiących się dzieci. ... Mój robot składa się z wielu części i może za każdym razem wyglądać inaczej, to od osoby bawiacej się nim zależy jak będzie wyglądał na koniec zabawy. Specjalnie skłąda się z wielu elementów, stąd jego nazwa : Kauczkowy Robot Składak”

Przedszkole Miejskie nr 140, Łódź Opiekun artystyczny: Katarzyna Balińska-Dudek Dominik Kijek 6 lat „Samochód” – może sie przemieszczać po drodze, może latać, ma

balony, które unoszą go w powietrze, może ratować ludzi i zwierzęta.

Może też ze swoich świateł wyrzutni, wyrzucać cukierki dla grzecznych dzieci.

Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Konopka

15

Aleksandra Śmigielska 5 lat „Piesek” – na srodku ma przycisk, po naciśnięciu pojawiają się skrzydła, może latać rozsypywać złoty pył.

Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Iwona Madziała

Klara Olszycka 8 lat „Grający zamek” – wylatujące sreberka, tąba, która bardzo głośno trąbi, zamek po którym trzeba sprzątać, uczy dzieci sprzątać przy muzyce.

Szkoła Podstawowa SO „TwojaSzkoła”, Łódź Opiekun artystyczny: Ineza Fudali

Lena Smulik „Miś podróżnik” – opiekuje się dziećmi, które muszą same

lecieć samolotem. Potrafi uspokajać i śpiewać kołysanki. Komputer do kontaktu z mamą i tatą. W komputerze można też znależć gry edukacyjne dla dzieci. Bagaż podręczny dziecka.

Kamila Szymańska 8 lat „Gra do pokolorowania”

Instrukcja 1. pokoloruj grę według własnego pomysłu 2. przygotuj pionki i kostkę 3. rzucajcie kolejno kostką i przesuwajcie pionki 4. korzystajcie z kart według legendy 5. zwyciąża ten kto pierwszy dotrze do mety 6. czeka na niego tam basen zwycięzcy

Szkoła Podstawowa nr 9, Skierniewice Opiekun artystyczny: Ewa Tartanus, Katarzyna Woszczyk

Rozalia Seroczyńska 8 lat „Kot pluszak”

Instrukcja: naciśnij na brzuszek i rozmawiaj. Poproś, żeby zatańczył”.

Szkoła Podstawowa nr 9, Skierniewice Opiekun artystyczny: Ewa Tartanus, Katarzyna Woszczyk

Szkoła Podstawowa SO „Twoja Szkoła”, Łódź Opiekun artystyczny: Ineza Fudali

Adam Niezgoda 5 lat „Kluczykowy samochód” – nazwałem go tak ze względu na to,

że bez kluczy nie będzie działać. Dzięki kluczowi nr 1, mój samochód wydaje dźwięk taki jak prawdziwy samochód podczas jazdy. Dzięki kluczowi nr 2 mój samochód puszcza bańki mydlane z czterech kominów. Klucz nr 3 służy do tego aby rura wydechowa świeciła wszystkimi kolorami tęczy. Klucz nr 4 sprawia, że mój samochód okiem tak jak auta w bajce Zygzak McQueen. Gdy przekręci się klucz nr 5 mój samachód jeżdzi jak prawdziwa wyścigówka.

Przedszkole Miejskie nr 140, Łódź Opiekun artystyczny: Katarzyna Balińska-Dudek

Oliwia Jukowska 8 lat „Droger” – zabawka edukacyjna uczy przechodzić przez jezdnię od

2-5 lat. Zabierz mnie ze sobą na spacer. Mam nietłukące szklane oczy, drewniane ciałko, kartonowe tytle.

Szkoła Podstawowa nr 5 Konstantynów Łódzki Opiekun artystyczny: Joanna Szczepaniak

Iga Klein 5 lat „Biuro podróży dla zwierzątek” Pałac Młodzieży Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 27 Opiekun artystyczny: Romana Krakowska, Zofia Zaczek Julia Szpyrka 6 lat „Zabawka – piórnik przedszkolaka” Pałac Młodzieży Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 27 Opiekun artystyczny: Romana Krakowska, Zofia Zaczek Emilia Dziemianko 10 lat „Torebka z akcesoriami dla kotka” Pałac Młodzieży Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 27 Opiekun artystyczny: Romana Krakowska, Zofia Zaczek

Lena Piestrzeniewicz 8 lat „Czarodziejskie instrumenty muzyczne” – po naciśnięciu

Witold Łukasik 9 lat Pałac Młodzieży Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 27 Opiekun artystyczny: Romana Krakowska, Zofia Zaczek

Szkoła Podstawowa SO „TwojaSzkoła”, Łódź Opiekun artystyczny: Ineza Fudali

Franciszek Tomasik „Miś policjant” Miejskie Przedszkole nr 1 Głowno Opiekun artystyczny: Katarzyna Florczak

klawiszy unosi sie wiosenny zapach, wylatują kwiaty, wylatują bańki mydlane. Radio, które umie rozmawiać z dziećmi i wyszukuje ich ulubione bajki.

Hanna Jamielucha 8 lat „Latający jednorożec” – potrafi latać i przenosić ludzi w powietrzu.

Uruchamia się go przekręcając złoty róg. Tęczowa grzywa do przytulania się.

Szkoła Podstawowa SO „TwojaSzkoła”, Łódź Opiekun artystyczny: Ineza Fudali

16

Wyróżnieni w przeglądzie twórczości dziecięcej

Antoni Tomasik 5 lat „Miś strażak” Miejskie Przedszkole nr 1 Głowno Opiekun artystyczny: Katarzyna Florczak

Nagrodzeni „poza konkursem” Pola Kopka 5 lat Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Konopka

Piotr Zawadzki 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk

Oskar Drozdowski 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk

Patrycja Sieńko 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk

Maja Kitlas 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk

Nela Janik 7 lat Przedszkole Miejskie nr 97, Łódź nauczyciel: Beata Wojciechowska i Dorota Woźniak

Kornelia Karłowicz 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Wiktoria Dąbrowska 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Szymon Omielańczyk 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Beniamin Bielecki 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Maja Glińska 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Filip Grzybowski 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Szymon Pochodowicz 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk

Zuzia Boniecka 7 lat Przedszkole Miejskie nr 97, Łódź, nauczyciel: Beata Wojciechowska i Dorota Woźniak Aleks Szewczul 7 lat Szkoła Podstawowa im. Króla Zygmunta Augusta w Wasilkowie Szkoła Filialna w Sochoniach nauczyciel: Bogumiła Sobieszuk Artur Strzelecki 6 lat Przedszkole Miejskie nr 97, Łódź, nauczyciel: Beata Wojciechowska i Dorota Woźniak Oliwia Inglik 6 lat Przedszkole Miejskie nr 97, Łódź, nauczyciel: Beata Wojciechowska i Dorota Woźniak Martyna Sieradzka 6 lat Przedszkole Miejskie nr 97, Łódź, nauczyciel: Beata Wojciechowska i Dorota Woźniak Mateusz Krajewski Przedszkole Miejskie Integracyjne nr 114 Łódź nauczyciel: Edyta Połetek Zosia Leszczyńska Przedszkole Miejskie Integracyjne nr 114 Łódź nauczyciel: Edyta Połetek Nikodem Korblit Przedszkole Miejskie Integracyjne nr 114 Łódź nauczyciel: Edyta Połetek Małgosia Wrona Przedszkole Miejskie Integracyjne nr 114 Łódź nauczyciel: Edyta Połetek Prace wszystkich wymienionych artystów zostały docenione i nagrodzone oraz znalazły się na wystawie, która odbyła się w dniach 18-23 czerwca 2018 w przepięknych i czarodziejskich wnętrzach Pałacu Poznańskich, siedzibie Muzeum Miasta Łodzi.

17

18

Julian Bartosik 5 lat, „Wojskowy Dinosamochód”

Beniamin Bielecki 7 lat

Aleksander Bukarewicz 6 lat, „Puzzle internetowe”

Oskar Drozdowski 7 lat

Maja Glińska 7 lat

Nina Godlewska 5 lat, „Latające ryby”

Filip Grzybowski 7 lat

Oliwia Inglik 6 lat

Hanna Jamielucha 8 lat, „Latający jednorożec”

Nela Janik 7 lat

Jacek Jastrzębski 6 lat, „Kształtnik plasteliny”

Dominik Kijek 6 lat, „Samochód”

Pola Kopka 5 lat

Nikodem Korblit

Olaf Kozerwski 8 lat, „Gra kosmiczne programowanie”

Mateusz Krajewski

19

20

Zosia Leszczyńska

Witold Łukasik 9 lat

Mikołaj Majewski 4 lata, „Ciasteczkowy samochód”

Adam Niezgoda 5 lat, „Kluczykowy samochód”

Mikołaj Nowicki 5 lat, „Kauczukowy robot składak”

Klara Olszycka 8 lat, „Grający zamek”

Szymon Omielańczyk 7 lat

Lena Piestrzeniewicz 8 lat, „Czarodziejskie instrumenty muzyczne”

Szymon Pochodowicz 7 lat

Patrycja Sieńko 7 lat

Wiktoria Siewierska 9 lat, „Sówka wiedzówka”

Kornelia Stępniewska 5 lat, „Lalka w różowych butach”

Artur Strzelecki 6 lat

Aleks Szewczul 7 lat

Hanna Szlachcińska 8 lat, „Kosmita pocieszacz”

Kamila Szymańska 8 lat, „Gra do pokolorowania”

21

Aleksandra Śmigielska 5 lat, „Piesek”

Antoni Tomasik 5 lat, „Miś strażak”

Franciszek Tomasik, „Miś policjant”

Maciej Tomczyk 9 lat, „Matematyczna gąsiennica Zosia”

Konrad Wiernikowski 9 lat, „Samoloty 56”

Małgosia Wrona

Piotr Zawadzki 7 lat

22

Adam Bąba 8 lat, „Magiczna różczka, która wyczaruje, to co chcesz”

Zuzia Boniecka 7 lat

Wiktoria Choińska 8 lat, „Magiczne jabłko”

Wiktoria Dąbrowska 7 lat

Emilia Dziemianko 10 lat, „Torebka z akcesoriami dla kotka”

Patryk Hurynowicz, 9 lat, „Miś pomocnik”

Oliwia Jukowska 8 lat, „Droger”

Kornelia Karłowicz 7 lat

Maja Kitlas 7 lat

23

24

Iga Klein 5 lat, „Biuro podróży dla zwierzątek”

Lena Smulik, „Miś podróżnik”

Rozalia Seroczyńska 8 lat, „Kot pluszak”

Martyna Sieradzka 6 lat

Raczek Emilia 8 lat, Japonki

Julia Szpyrka 6 lat, „Zabawka – piórnik przedszkolaka”

Oliwia Sztendel 9 lat, „Housik”

Monika Witek 8 lat, „Laleczka wiązaneczka”

Agata Ziółkowska 8 lat, „Cukruś”

Dziecięca Scena W 2018 roku do udziału w całym przeglądzie „Dziecięca Scena” Festiwalu Sztuki Małego Dziecka, zgłoszono 25 prezentacji w których łącznie wzięło udział 210 dzieci w wieku od 4 do 10 lat. Wszyscy uczestnicy Dziecięcej Sceny biorący udział w obydwu częściach eliminacji tego przeglądu otrzymali drobne upominki i dyplomy. Laureatów części teatralnej i muzycznej zaproszono do występu w czasie koncertu finałowego odbywającego się w Teatrze Pinokio w dniu 6 czerwca 2018r.

Scena teatralna

Udział grup teatralnych w przeglądzie małych form scenicznych to sposób na sprawdzenie się w niełatwym zadaniu twórczym wymyślonym w regulaminie przeglądu. Ta edycja jest pod tym względem wyjątkowa. Autorzy festiwalu chcieli, aby nauczyciele spojrzeli na swoją pracę z dziećmi w trochę szerszy sposób.

Podejmując się realizacji zadania teatralnego polegającego na przygotowaniu swojego przedstawienia za pomocą wskazanych przez nich środków wyrazu.

Uczestnicy mieli do wyboru jedną z następujących technik: Cienie z papieru lub tektury Przedmioty codziennego użytku (może drugie życie przedmiotów codziennego użytku) Kije, patyki Metalowy recycling Sznury, sznurki, a szmaty, szmatki Czarno-biało Papierowy świat W realizacji przedstawienia należało pomyśleć o tym zarówno w kontekście tworzenia postaci jak i dekoracji. Pamiętając, że liczy się prostota i pomysł!

W dniu 25 kwietnia 2018 r. w Osiedlowym Klubie KUBUŚ w Łodzi odbył się przegląd małych form scenicznych,,Dziecięca Scena” w ramach 18 edycji Festiwalu Sztuki Małego Dziecka. Działania teatralne, których motywem przewodnim było szeroko rozumiane pojęcie,,Zabawy-zabawki” oceniało Jury w składzie : Aneta Madziara – instruktor dramy, konsultant ŁCDNiKP Agata Dawidowicz – teatrolog, dyrektor Ośrodka Kultury „Górna” Danuta Kołaczek - aktorka teatru Pinokio, Beata Huzarska – artysta muzyk, pedagog, nauczyciel Status laureatów otrzymały zespoły reprezentujące następujące placówki: ͳ Przedszkole Miejskie nr 223 w Łodzi pod kierunkiem Elżbiety Czyż i Urszuli Durkowskiej ͳ Szkoła Podstawowa nr 3 w Głownie, monodram w wykonaniu Wojciecha Waligóry przygotowany przez panią Alicję Ojrzyńską ͳ Przedszkole Miejskie nr 229 w Łodzi zespół pod kierunkiem pani Teresy Dziubińskiej ͳ Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi zespół dzieci przygotowany przez Annę Markowską i Agnieszkę Unczur-Tracińską ͳ Szkoła Podstawowa nr 9 w Skierniewicach uczniowie integracyjnej klasy III c pod kierunkiem pani Ewy Tartanus

25

Scena muzyczna

Część Muzyczna przeglądu odbywała się w dniu 25 marca 2018 r. w Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi. Piosenki zaprezentowali wykonawcy reprezentujący 15 placówek z terenu całego województwa. Młodzi artyści w wykonywanych utworach musieli zawrzeć motyw tegorocznego Festiwalu, którym jest szeroko rozumiane pojęcie,,Zabaw(k)a. Dziecięce zmagania obserwowało Jury w składzie: Karolina Ludczyn-Friedek – aktorka, piosenkarka Barbara Krzemińska-Sobczyk – artysta plastyk Katarzyna Janas – kierownik filii CZP nr 1 Status laureatów otrzymały zespoły reprezentujące następujące placówki: ͳ Przedszkole Miejskie nr 159 w Łodzi z piosenką „Walczyk szczęśliwych dzieci” przygotowaną przez Barbarę Fijałkowską ͳ Przedszkole Miejskie nr 214 w Łodzi – dzieci przygotowane przez panią Elżbietę Klimkiewicz-Kujawską zaśpiewały piosenkę „Bo zabawa to super sprawa” ͳ Przedszkole Miejskie nr 223 w Łodzi – dzieci wystąpiły w piosence pt.: „Żabki” ͳ Przedszkole Miejskie nr 1 w Głownie prezentujące piosenkę pt. „Konik na biegunach” w interpretacji pani Katarzyny Florczak, Magdaleny Sadowskiej ͳ Julia Rybka z grupą dzieci z Przedszkola Miejskiego nr 206 w Łodzi przygotowana pod kierunkiem pani Doroty Wiśniewskiej i Pani Adrianny Barcikowskiej ͳ Szkoła Podstawowa nr 2 w Łodzi – zespół przygotowany przez pana Krzysztofa Słomczyńskiego wystąpił z piosenką „Komórki są passe” ͳ Szkoła Podstawowa nr 41 w Łodzi dzieci zaśpiewały piosenkę pt. „Śpiewaj tak jak on” pod kierunkiem pani Katarzyny Sawiak

Przez teatr do dziecka Barbara Wójcik-Wiktorowicz

Teatru doświadczałam od dziecka. Początkowo jako mały widz, potem mały aktor w przedszkolnych jasełkach. (Pamiętam jak trzęsły mi się papierowe skrzydełka zdradzając tym moje wewnętrzne emocje). Potem teatr szkolny, licealny, na studiach (choć ASP) towarzyszył mi niezmiennie. Byłam częstym widzem w łódzkich teatrach, praktykantką w Studio Mimów w Teatrze na Woli w Warszawie i aktorką offu, który w latach 90-tych miał szczególny rozkwit, wiele festiwali wtedy zobaczyłam nie tylko w Polsce. Współpracując jednocześnie z Bałuckim Domem Kultury przez prawie 20 lat mogłam także uczestniczyć w cudownym ruchu teatralnym jakim jest teatr dziecięcy.

O tym jaki wpływ ma kształcenie dzieci poprzez sztukę na ogólny ich rozwój uczono mnie na Wydziale Edukacji Wizualnej Akademii Sztuk Pięknych, poruszano także te tematy podczas kolejnych spotkań teatralnych na ogólnopolskim festiwalu DZIATWA. Z drugiej strony doświadczyłam tworząc działania warsztatowe i prowadząc grupy teatralne najpierw w Łodzi, a obecnie w Jaworznie.

To, że otrzymujemy teraz wysokie nagrody na dużych festiwalach nie jest efektem moich reżyserskich działań. W Teatrze dziecięcym należy podkreślić jedno: TUTAJ TWORZY DZIECKO, instruktor jest jedynie delikatnym mentorem, czy może używając modnego słowa – coachem. Podczas prezentowanych przedstawień dokładnie widać, kto góruje nad realizacją, czy dzieci, czy wspaniałe pomysły reżysera widoczne na sztywnej formie. Śmiem twierdzić, że w teatrze dziecięcym reżysera być nie powinno. Jedynie funkcje jego pełni świadomy pedagog.

Zdarzyło się kilka razy, że po moim (naszym) spektaklu podeszła do mnie Pani nauczycielka i mówi: – jakie te dzieci zorganizowane, jak dobrze przygotowane, jak pięknie mówią, jak Pani to robi? W duchu myślę „gdyby Pani wiedziała jakie to wulkany energii”. Żadna to tajemnica! – odpowiadam. Podstawowym zadaniem dla instruktora jest stworzenie warunków do swobody twórczej. Raczej sugerowanie dzieciom, 26

a nie narzucania rozwiązań. Najlepiej, gdy prowadzacy znajdzie temat, o którym rzeczywiscie dzieci same mają wiele do powiedzenia.

Ja, jeśli nawet korzystam z gotowych tekstów staram się jak najczęściej zadawać dziecku pytanie: – Czy zgadzasz się z bohaterem? Jak zachowałbyś się w takiej sytuacji? Co czujesz, gdy kolega mówi do Ciebie...

W całym procesie tworzenia spektaklu priorytetem jest rozumienie tekstu, emocji i utożsamiane się z nimi. Gdy mój mały aktor mówi: – tutaj jest tekst, że nie boję się dentysty, a ja się bardzo boję. Wtedy staje się to wspaniałym pretekstem do przełamywania lęków lub autentycznej improwizacji. Aktor mógłby powiedzieć: – Może nie bałbym się dentysty gdyby...

Gdy instruktor uzna, że propozycja zmienionego nieco tekstu zbytnio zmienia sens i cel historii, może tekst ten dać innemu dziecku, a temu dopisać inny. Często na przełomie przygotowań zmieniam dzieciom role. Czuwam, by każdy dobrze czuł się w swojej roli.

Wolność twórcza. Moje dzieci kochają ten sposób podejścia do realizacji! Często im powtarzam: – Pamiętaj, nie musisz dokładnie znać roli – literka po literce.

Musisz jednak wiedzieć, co twoja postać chce i dlaczego. Jeśli zrozumiesz dlaczego twój bohater tak postępuje i co czuje, swobodnie poczujesz się w jego skórze. Nie musisz mówić słowo w słowo, ale pamiętaj nie zgub sensu!

Taka możliwość pracy z dziećmi sprawdza się doskonale. Dzieci nie „klepią” tekstu od dechy do dechy, dzieci myślą i rozumieją, kształtują empatię czujność i odpowiedzialność w pracy grupowej. Mózg stale jest w gotowości do pokonywania przeszkód.

Przykładem może być anegdota z jednego naszego spektaklu: Dziewczynka wychodzi za kulisy, ma zarzucić na siebie wielki szal i założyć kapelusz. Po jej pojawieniu się na scenie inny aktor powinien powiedzieć.

– Patrzcie jaki ona ma przepiękny kapelusz!

Tymczasem, scena wyglądała tak: dziewczynka idzie za kulisy po kapelusz i szal, ale kapelusz gdzieś zniknął, jest szal. Zatem owinęła się szalem i jak w sukni paraduje przed widzami, aktorzy zadziwieni. (Ciekawe co powiedzą, myślę w napięciu) – Patrzcie! Ale szałowa kiecka!

Ufff, odetchnęłam i otarłam łzę wzruszenia.

Takich wpadek mamy wiele. Obecnie cieszymy się z każdej, bo to jest prawdziwy wymiar naszych umiejętności! Sukces pokonywania trudności. Często jest również błyslotliwym odkryciem. Jednocześnie spektakl czyni lekkim i co najważniejsze PRAWDZIWYM. Pisząc to od serca, trochę na kolanie nasuwa mi się więcej tematów w związku z tworzeniem spektakli dziecięcych - prostota i estetyka scenografii - nie mam na nic, z czego zrobić spektakl - co robić, gdy dzieci chorują - jak przygotować się do roli w domu - jak rozdawać role - twórcza metamorfoza spektaklu - czego nauczyciel, czy instruktor nie powinien nigdy robić (standardowe błędy) - obowiązkowe elementy próby teatralnej - tworzenie zespołowości - uwaga, rodzi się pasja ...

To wszystko ważne. Chętnie się podzielę, ale gdy się spotkamy.

Barbara Wójcik-Wiktorowicz Teatr Sztuk w Jaworznie

27

Konkurs na esej stanowił własną refleksję na temat twórczości małego dziecka.

Nadesłane na konkurs prace to krótkie rozprawy ujmujące w sposób subiektywny problem rozwijania twórczości małego dziecka. Pozwoliły ich autorkom wyrazić własną opinię i zaprezentować osobiste dokonania i przemyślenia dotyczące kreatywności dziecka.

Status laureata otrzymały eseje: Lidii Grzelak – nauczycielki z Przedszkola Miejskiego nr 202 w Łodzi, Anny Mazurek – nauczycielki z Przedszkola nr 1 w Bełżycach, Agnieszki Amerskiej – nauczycielki w Przedszkolu Miejskim nr 223 w Łodzi.

Esej

Lidia Grzelak Nasze życie to płótno i tylko my powinniśmy decydować, jakimi farbami je pomalujemy. Dlaczego więc tak wiele osób usiłuję poprawić naszą twórczość?

– przeczytałam ostatnio w Internecie i pomyślałam, że to dobry wstęp do rozważań na temat twórczości.

Czy twórczość oznacza samodzielne tworzenie od początku do końca, a może twórczość to tylko odtworzenie czegoś wg instrukcji wykonania? W takim razie małe dziecko tworzy czy odtwarza? A może powinnam zapytać, kiedy tworzy, a kiedy odtwarza? Jaka jest i czym jest ta twórczość małego dziecka?

Przymierzając się do napisania tego eseju stwierdziłam, że w mojej głowie są same pytania. Okazało się, że trudno tak naprawdę zdefiniować twórczość, tym bardziej, kiedy odnosi się do małego dziecka. Czy aby nie mylę pojęć mówiąc twórczość a twórcza aktywność? Ta ostatnia jest często używana przez nauczycieli, psychologów i pedagogów w różnego rodzaju działaniach i dokumentacji: podsumowaniach, analizach, opisach i charakterystykach. Twórczość małego dziecka nie jest działalnością samodzielną, tak naprawdę zależy od dorosłego. Od tego jak dorośli- rodzice, dziadkowie, nauczyciele poprowadzą od najmłodszych lat dziecko przez kolejne etapy twórczości, tworzenia. Jak napisał lub powiedział kiedyś Pablo Ruiz Picasso,,Inspiracja istnieje, ale musi zastać cię przy pracy”.

Co oznacza, że aby zaistniała twórczość musi być aktywność? Ja dodam jeszcze od siebie, że musi być ciekawość, ciekawość świata i ludzi, to niejako obowiązkowy wstęp do aktywności. Mamy do dyspozycji twórczość muzyczną, plastyczną, techniczną, pisarską, konstrukcyjną, sceniczną, i kilka innych pochodnych. Nie mniej ważne jest, aby towarzyszyć dziecku w tej twórczej aktywności, bo jak Maria Montessori pisze, że aby dziecko się rozwijało, nie możemy je poganiać, ale to my musimy iść w jego tempie. Zachęcajmy dzieci do tworzenia i odtwarzania. Jakkolwiek to brzmi w obu przypadkach chodzi o wysiłek intelektualny i fizyczny. Wysiłek, który się opłaca, chociaż wyniki nie zawsze będą widoczne od razu, jestem pewna, że odwdzięczą się w przyszłości. Pomagajmy dziecku poprzez stworzenie warunków do tworzenia organizując miejsce, materiały, ale przede wszystkim nastrój, atmosferę, poddając działaniu różnorakich bodźców jak chociażby muzyka, przyroda czy literatura. Niech dziecko – małe i trochę większe działa, myśli i rozwija się poprzez tę aktywność na wszystkich płaszczyznach wielorakiej inteligencji. Jestem przekonana, że twórczość dziecięca to w większości przypadków początek pasji, które w dorosłym życiu odgrywają nie małą rolę. A więc do dzieła. Tym bardziej, że ,,… małe, codzienne przyjemności składają się na radosną, życiową twórczość istnienia…”.

Lidia Grzelak – nauczyciel z ośmioletnim stażem, w oświacie dwudziestoletnim. Rodzina, rozliczne pasje i praca to trzy filary mojego istnienia. Jestem kobietą twórczą – decupage, coś z niczego i dekoracja wnętrz. Ale i odtwórczą – z namiętnością przeglądam fora i strony internetowe w poszukiwaniu natchnienia i inspiracji. Jestem żoną i matką dwójki dorosłych wspaniałych dzieci z pasjami i pomysłem na życie.

28

Twórczość małego dziecka Anna Mazurek

Każdy rodzaj twórczej aktywności małego dziecka jest niezwykle ważny dla harmonijnego rozwoju jego osobowości gdyż buduje, łączy, zespala i rozwija procesy poznawcze, emocjonalne i motoryczne, dając przy tym dziecku radość, zadowolenie, pozytywne emocje, budząc wyobraźnię, samorealizację i czyniąc z dziecka współtwórcę otaczającego świata.

Gdy tylko przeczytałam temat tego eseju zaczęłam się zastanawiać czy go napisać i co napisać. Niemal natychmiast pomyślałam, że chciałabym się odnieść do tematu trochę od innej strony: Jak My – dorośli – nauczyciele, rodzice odnosimy się do wytworów twórczej aktywności małego dziecka?

A wraz z tym pytaniem przypomniała mi się niedawna sytuacja w mojej grupie.

Od godziny siódmej rano pracowita jak mróweczka Zuzia tworzyła swoje dzieła, rysunki rodziny, nie interesując się zupełni inną formą zabawy, dziećmi, hałasem.

Zerkała ukradkiem, z zazdrością na bawiące się koleżanki ale wytrwale tworzyła, realizowała to, co zaplanowała. Powiedziała, że będzie rysować dla rodziny cały dzień, bo chce sprawić przyjemność rodzicom. Spod jej dłoni rzeczywiście wychodzą piękne prace. Często prosimy ją o narysowanie pracy na jakiś konkurs, bo robi dopracowane, wypracowane, staranne, piękne i przemyślane rysunki.

Na jej pracach nic nie jest dziełem przypadku, wszystko ma swój cel, miejsce, rozmiar, kolor – prace dziecięcej wizjonerki, małej artystki niepowtarzalnie spoglądającej na otaczający świat, rzeczywistość. Gdy tworzy otwiera się jej wewnętrzny świat a ona spontanicznie, szczerze, bez udawania i podpowiadania, nieschematyczne, nieszablonowo, oryginalnie, z własnej inicjatywy wyraża swoją ekspresję, dokonuje samorealizacji. Jej rysunki są wyrazem uczuć, myśli, emocji, wyobraźni, zainteresowań i wiedzy o świecie „Proszę pani, proszę pani, gdzie mam to położyć?-pytała niecierpliwie Zuzia przed obiadem ściskając w dłoni plik swoich rysunków. Włóż do swojej szufladki – odpowiedziałam. Ale ja chcę je zabrać do domu - nie dawała za wygraną Zuzia. To połóż na stoliku pod oknem. ” Po obiedzie poprosiłam ją jeszcze o wykonanie pracy na jakiś konkurs ( teraz wiem, że była to już praca ponad siły dla niej). Stanęła na wysokości zadania praca piękna. Ja byłam zadowolona – Zuzia przemęczona. Gdy mama zabierała ją do domu po krótkiej rozmowie, pakowaniu bluzy i podwieczorku powstałe w wielkim trudzie, z ogromnym sercem i zaangażowaniem prace Zuzi zostały w przedszkolu. Nazajutrz pytała o te prace bo opowiadała w domu o swojej ciężkiej pracy ale znów zapomniałą ich zabrać. I przeleżały tak jeszcze kilka dni, Zuzia nie chciała ich schować do szuflady. Aż któregoś dnia, pod jej nieobecność w przedszkolu zostały zniszczone przez dzieci – chłopcy robili sobie z nich samoloty, a ja nie zauważyłam,że te pasażerskie samoloty, myśliwce i bombowce to prace Zuzi. Oczywiście nie stanowiło to żadnego problemu dla niej, gdy po kilku dniach wróciła do przedszkola. Już nawet nie pamiętała o nich. Natomiast na mnie zrobiło to ogromne wrażenie. Pomyślałam jak ja czułabym się gdyby ktoś zniszczył coś nad czym pracowałam z mozołem cały dzień. A do tego tonem nieznoszącym sprzeciwu prosiłam ją jeszcze wtedy o zrobienie jakiejś „durnej” pracy na konkurs tylko po to, żeby zaspokoić swoje ambicje i wykazać się wynikami, a nie doceniłam i nie uchroniłam czegoś, w co włożyła swoje uczucia, emocje, miłość. Poczułam, że zawiodłam.

Bo tak to właśnie wygląda. W każdy rodzaj działalności dzieci wkładają całe serce. Pracują ciężko nad swoimi dziełami. I nie ma znaczenia czy to wspaniała budowla z Clików, czy wyjątkowy rysunek, czy uroczy stwór z plasteliny, czy mozolnie wbrew grawitacji i przeciwnościom losu w postaci swoich niezgrabnych dłoni układana wieża z klocków – wszystko to są dzieła stworzone ręką małego twórcy. Są wyjątkowe, niepowtarzalne, nieodtwarzalne. A co robimy my – dorośli - panie w przedszkolu, rodzice? Niszczymy. Bez hamulców, pardonu, bez uczuć i zrozumienia dla dziecka. Bo dywan trzeba posprzątać przed spaceremrozbierać wszystkie, wieże, budowle, bo II śniadanie trzeba zjeść – składać grę,

29

niedokończoną, bo stolik pod oknem mi potrzebny to rysunki lądują w koszu, bo na szafce nieład to plastelinę czy gąbkową masę ugnieść. Tej zagłady wytworów małych pracowitych rączek dokonujemy My - Ty, Ja, Ona, On – dorośli. Nie szanujemy w ten sposób ani aktu tworzenia, ani sprawcy tego aktu, ani samego dzieła. Więcej, dajemy im tą niszczycielską siłą dowód na to, że nie warto się starać, bo przecież dzieło nie przetrwa. Burzymy harmonijny rozwój osobowości małego dziecka.

Twórcza aktywność dzieci, która kształtuje się w wieku przedszkolnym nie jest, właśnie przez takie zachowania dorosłych wspierana - przeciwnie, jest zatrzymywana. Jako pedagog powinnam ciągle pamiętać, że mój negatywny wpływ na kształtowanie postaw twórczych będzie miał w przyszłości przełożenie na brak umiejętności pokonywania trudności i osiągania celów, radzenia sobie z emocjami, uczuciami. Bo w działalności twórczej kryje się rodzaj inteligencji, którą MY – dorośli, przez destrukcyjne poczynania z efektami tej twórczości tłamsimy zamiast rozwijać, ćwiczyć i wspierać.

Cóż więc robić? Może po prostu niech te misterne budowle tkwią na dywanie póki nie znudzą się twórcom, wieże niech się piętrzą póki klocki z nich nie będą twórcom potrzebne do czegoś innego, rysunki niech leżą na półkach bo przecież w sumie nikomu nie przeszkadzają i krzywdy nie robią.

Pozwólmy dzieciom samym kreować ich mały świat, otaczającą przestrzeń, niech twórcze działanie będzie spontaniczne, nieograniczające, nienarzucane, nieskrępowane bo to buduje osobowość młodego człowieka.

Anna Mazurek – mgr historii,pedagog przedszkolny i wczesnoszkolny, oligofrenopedagog,specjalista terapii pedagogicznej, specjalista rewalidacji i edukacji osób ze spektrum autyzmu, nauczyciel kontraktowy w Przedszkolu nr 1 im. Janusza Korczaka w Bełżycach.

„Zabaw(k)a” Agnieszka Amerska

Gdy myślę o zabawkach moje pierwsze skojarzenie to różnorodne często plastikowe wyroby służące do zabawy. Jednak czasy się zmieniają i dzisiejsze zabawki to już nie tylko autka, klocki, czy lalka, ale i tablety, komputery, telefony.

Nowinki technologiczne stały się bardzo atrakcyjną formą zabawy i spędzania wolnego czasu, rzekłabym zbyt atrakcyjną. Rodzice chętnie wykorzystują to, gdyż dzięki temu „mają chwilę spokoju”. Sama, jako 30-latka przyłapuje się na stwierdzeniu, że „za moich czasów” technologia tak nie wpływała na dzieciństwo.

Owszem były komputery i również się z nich korzystało, lecz nie w takim stopniu jak dzieje się to dziś. Nie byłoby, w tym jednak nic dziwnego, bo wiadomo, że każde czasy i pokolenia rządzą się swoimi prawami i postęp technologiczny jest naturalnym krokiem.

Dzieląc się swoimi refleksami na temat zabawek, chcę zwrócić uwagę na pewien problem dzisiejszych czasów. Obserwując swoich podopiecznych oraz sytuacje z życia wzięte, czy też rozmawiając z rodzicami, nasuwa się dziś jeden smutny wniosek: rodzice nie kontrolują swoich dzieci. Nie zwracają uwagi na to, w jaki sposób się dziecko się bawi, ani w jaki sposób korzysta ze sprzętów i zabawek.

Czy to poprzez brak reakcji na psucie zabawek, czy też pozwalanie im na wiele?

Notoryczne rzucanie, deptanie, wyrywanie ich sobie to tylko „czubek góry lodowej”. Mimo ciągłego zwracania uwagi, licznych rozmów nic się nie zmienia.

Jednego razu, gdy prowadziłam luźną rozmowę z jedną z matek, przyznała mi się, że jej córka w przypływie gniewu rzuciła tabletem o podłogę… Byłam w szoku! Jak 5-letnia spokojna dziewczynka, może w domu robić takie rzeczy? Jednak większym szokiem było, gdy zaraz po chwili mama dodała, że „kupi się jej następnego”.

Dlaczego?! Bo go specjalnie zepsuła?! Bo się zezłościła?! Bo płakała, że chce?! Nie mogę wciąż zrozumieć takiego postępowania. Do tej pory uważałam, że kupno zabawek jest formą nagrody, jest prezentem, docenieniem dobrego zachowania, ale w tym przypadku? Za co? Za to, że je niszczy? Tablet nie jest tanią rzeczą 30

i gdyby moje osobiste dziecko uczyniło coś takiego to ostatnią rzeczą, o jakiej bym pomyślała, byłoby kupno nowego sprzętu.

Kolejnym przykładem jest dziewczynka, która do tych najgrzeczniejszych nie należy. Udaje, że nie słyszy, rzuca zabawkami, wyrywa je kolegom. Gdy ostatnio po jednym „cięższym” dniu chciałam porozmawia z ojcem, opowiedzieć, co jego pociecha wyczyniała, by móc wpłynąć na jej zachowanie jego reakcją był tylko śmiech i stwierdzenie do córy „oo Gabrysia to narozrabiałaś dzisiaj”. Po czym odwrócił się plecami i poszedł.

Następnym przykładem jest Bartek, który od lat najmłodszych gra na telefonie i tablecie. W czym problem? Przecież jest to nieuniknione, nie będzie się chowało takich rzeczy przed dziećmi. Chodzi jednak o czas poświęcony takiej zabawie, której poświęca Bartek. Bardzo ciężko jest go czymś zainteresować. Gdy robiłam z dziećmi makietę, nie robiło to na nim większego wrażenia. Stwierdził „no i co?”.

Gdy byliśmy na lodowisku, nie chciał oglądać występów i zaczepiał przez cały czas dzieci, chcąc opowiedzieć, co dziś rano robił w Minecrafcie. Gdy pytamy mamy, jak spędzają wolne popołudnie? Stwierdza, że ona sprząta a dziecko gra zmiennie, na komórce lub tablecie, po czym idzie spać.

Te rozmowy są tylko nielicznym przykładem i potwierdzeniem tego, że to nie dzieci są winne tych zachowań, tylko my dorośli. Brak reakcji, konsekwencji, brak poświęconego im czasu jest najgorszy. To przecież od nas czerpią wzorce, uczą się życia, to my im pokazujemy świat. To my ich uczymy szacunku dla drugiego człowieka, do zwierząt, do rzeczy. „Czym skorupka za młodu nasiąknie tym na starość trąci”. Pochłonięci pracą zostawiamy je często samym sobie. Pracuje w tym zawodzie dopiero kilka lat i już widzę, że w wielu przypadkach zamiast wychowania występuje „hodowla” dzieci. To my wychowujemy kolejne pokolenie, za które jesteśmy odpowiedzialni. To oni w przyszłości będą dbać o nas.

Jako przeciwwagę do wyżej wymienionych sytuacji, chcę podać kilka pozytywnych przykładów na to, jak poprzez poświęcony czas i kreatywność możemy wpłynąć na dzieci. Moi podopieczni brali udział w 2 tygodniowym projekcie pt. „Eko-zabawki” polegającym na samodzielnym tworzeniu przez nich zabawek z kartonowych pudeł, butelek, korków. Stworzyły przez ten czas rakietę o wysokości 2 metrów, makietę lasu, hełmy dla astronautów, generatory prądu, domy dla lalki, laptopy, kasę sklepową, auta. Samodzielnie z moją niewielką pomocą stawały się budowniczymi, pochłonięci pracą nie zwracały uwagę na inne zabawki i bawiły się tym, co stworzyły. Lecieli w kosmos, tworzyli laboratoria, pracowali w sklepie, byli rajdowcami, to tylko kilka z ich pomysłów na zabawę.

Niezwykle dumna byłam, gdy tydzień po zakończonym projekcie podeszła do mnie dziewczynka i spytała się, czy może wykorzystać zostawione pudełka na jej nowy domek dla lalek. Zaraz po tym dołączyły do niej inne dziewczynki i po chwili razem tworzyły kolejne pokoje, stajnię dla koni, garaż, ogród. Na tym zależało mi najbardziej, by zainspirować je do działania, by stworzyć sytuacje, przez które miały możliwość stworzyć coś własnego i niepowtarzalnego.

Dzieci z natury są bardzo ciekawe świata i pomysłowe. Dlatego stwórzmy im wspaniałe dzieciństwo pełne magii, tajemnic, kreatywności. Ucząc szacunku, poświęćmy im ten jedyny, niepowtarzalny czas, bo warto.

Agnieszka Amerska – nauczyciel kontraktowy, obecnie w czasie stażu na stopień nauczyciela mianowanego. Od września 2016 pracuję w Przedszkolu Miejskim nr 223 w Łodzi, jako nauczyciel, dodatkowo w przedszkolu wykonuję obowiązki nauczyciela języka angielskiego. Ukończyłam studia magisterskie na Uniwersytecie Łódzkim na kierunku Pedagogika Wieku Dziecięcego.

31

Konkurs dla nauczycieli na scenariusz i fotoreportaż działań twórczych z dziećmi Konkurs skierowany był do wszystkich nauczycieli i animatorów pracujących z młodszymi grupami dzieci. Był okazją do samodzielnego zmierzenia się z tematyką konkursu, którą w tym roku była ZABAW(K)A. Przyczynił się do wyzwolenia ciekawych inicjatyw edukacyjnych, dzięki którym nauczyciele doskonalili swój warsztat pracy a dzieci mogły bawić się realizując ciekawe projekty i lekcje.

Status laureata otrzymały reportaże: Agnieszki Piekarskiej – nauczycielki Szkoły Podstawowej nr 153 w Łodzi, Renaty Róg – nauczycielki Szkoły Podstawowej w Gorzkowie, Ewy Tartanus – nauczycielki Szkoły Podstawowej nr 9 w Skierniewicach, Agnieszki Amerskiej – nauczycielki w Przedszkolu Miejskim nr 223 w Łodzi,

Poznajemy tajemnice Układu Słonecznego ucząc się przez zabawę Agnieszka Piekarska Szkoła Podstawowa nr 153 w Łodzi

Lekcja przeprowadzona w ramach projektu edukacyjnego „Uczymy się z pasją”, który realizowany jest w Szkole Podstawowej nr 153 w Łodzi przez uczniów klasy III. Głównymi celami projektu jest rozwijanie u uczniów umiejętności zdobywania informacji z różnych źródeł poprzez promowanie niestandardowych form przekazywania wiedzy. Projekt realizowany jest w formie lekcji oraz zajęć warsztatowych dających dzieciom możliwość uczenia się poprzez doświadczanie.

Lekcja opiera się na podstawie programowej, ponieważ uczeń: – zna budowę Układu Słonecznego, – zna i potrafi omówić doświadczenia związane z ruchem obiegowym Ziemi wokół Słońca i ruchem obrotowym Ziemi wokół własnej osi, – potrafi wyjaśnić zależności między ruchem obrotowym Ziemi wokół własnej osi i ruchem obiegowym Ziemi wokół Słońca, a zmianami na Ziemi: pór roku, długości dnia i nocy, temperatury, – wyszukuje w tekście potrzebne informacje i w miarę możliwości korzysta z albumów, encyklopedii, prezentacji multimedialnych, – potrafi mnożyć w zakresie adekwatnym do wieku, – rozwija kompetencje miękkie (umiejętność pracy zespołowej, logiczne, algorytmiczne myślenie, zadaniowe podejście do stawianych przedmiotów).

Cele operacyjne: Uczeń: • zna budowę Układu Słonecznego, • poznaje zjawiska ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi i ich następstwa, 32

• wie, kim był i czego dokonał Mikołaj Kopernik, • doskonali umiejętność mnożenia, • współpracuje w grupie, • rozwija umiejętność logicznego, algorytmicznego myślenia, • doskonali umiejętność uzupełniania tras ozobota kodami.

Uczestnicy: czniowie klasy III, dzieci w wieku 9 lat Metody pracy: słowna, analityczno-syntetyczna o charakterze wzrokowo-słuchowym, praktycznego działania, aktywizujące - gry i zabawy dydaktyczne Formy pracy: zbiorowa, zespołowa, indywidualna zróżnicowana Środki dydaktyczne: sprzęt multimedialny, prezentacje multimedialne przygotowane przez uczniów zgodne z tematem lekcji, kartony o dużym formacie, kredki, mazaki, albumy, encyklopedie, modele Układu Słonecznego, ozoboty, karty pracy, kartki z nazwami planet, piłka Przebieg zajęć: 1.Wprowadzenie do lekcji: określenie celu lekcji.

2.Pokaz prezentacji multimedialnych dotyczących Układu Słonecznego oraz M. Kopernika przygotowanych samodzielnie przez uczniów. Zadaniem pozostałych uczniów jest gromadzenie informacji poprzez tworzenie krótkich notatek w formie słownej i obrazkowej.

3. Zabawa - w trakcie której uczniowie wcielali się w role Słońca oraz Ziemi. Poprzez kreatywną zabawę poznawali, zasady ruchu obiegowego i obrotowego Ziemi wraz ich następstwami oraz kolejność położenia planet.

4. Tworzenie plakatów w grupach zawierających podstawowe informacje nt. Układu Słonecznego - praca w grupach (uczniowie wykorzystują swoje notatki, korzystają z albumów itp.

5. Zadanie z ozobotem - dzieci uzupełniają trasę ozobota kodami w taki sposób aby zebrał on kryształy, które znajdują się na jego drodze. Warunkiem zebrania kryształu jest prawidłowe obliczenie iloczynów podanych na karcie pracy 6. Podsumowanie lekcji, ocena pracy i aktywności uczniów.

Agnieszka Piekarska, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej wykorzystujący w swojej pracy innowacyjne metody nauczania, członek Łódzkiego Klubu kodujących Nauczycieli

33

Kto to taki? To zwierzaki!

Renata Róg Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Gorzkowie

Dzieci w każdym wieku interesują się zwierzętami. Niestety w programach do wychowania przedszkolnego ta tematyka nie jest zbyt rozbudowana. Dużo informacji próbujemy przekazać dzieciom, np. podczas popołudniowego czytania lub zabaw. Widząc, że bardzo je to ciekawi, postanowiłam napisać własny projekt, dzięki któremu przedszkolaki mogłyby poznać dokładniej królestwa organizmów żywych, a także ich gatunki. Projekt ten polega na omawianiu po kolei każdego z królestw świata zwierząt (ryby, ssaki, ptaki, owady, ssaki itp.), poznaniu ciekawostek, w miarę możliwości również bezpośredni kontakt ze zwierzęciem.

Wyróżniające go spośród innych projektów jest to, że projekt ten ma formę otwartą, tzn. każdy chętny rodzic może przyjść na zajęcia i w nich uczestniczyć, a może również się czegoś ciekawego dowiedzieć. Realizacja projektu jest systematycznie opisywana, a zdjęcia dodawane na stronie internetowej szkoły, kronice przedszkolnej oraz Facebook’u.

Tematy edukacyjne z podstawy programowej, związane z tematem wiodącym, podjęte w ramach zrealizowanego działania: – Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt – Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych – Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia – Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne Cele operacyjne: – Poszerzanie wiedzy na temat zwierząt, – nabywanie nowych wiadomości podczas różnych sytuacji edukacyjnych, – poznawanie wybranych zwierząt, ciekawostek na ich temat, – przybliżenie właściwego obrazu świata zwierząt, – wyzwalanie odpowiedzialności i troski o zwierzęta w naturalnym środowisku, – uwrażliwienie na piękno przyrody i świata zwierząt, – kształtowanie umiejętności samodzielnego wyszukiwania informacji, – rozwijanie umiejętności pracy w grupie, – rozwijanie sprawności manualnej, – rozwijanie twórczego myślenia, wyobraźni oraz kreatywności.

Uczestnicy działania: grupa przedszkolna (17: 6-latków i 4: 5-latków), która bardzo lubi wszelkie ciekawostki o zwierzętach Miejsce zajęć: sala przedszkolna, boisko szkolne (obserwacja owadów), zakończenie projektu: wizyta w ZOO Zastosowane metody i techniki: podające, eksponujące, pogadanka, pokaz, metody aktywizujące. Środki dydaktyczne: prezentacje multimedialne, książki o zwierzętach, modele zwierząt, żywe zwierzęta, elementy do wykorzystania podczas prac plastycznych, lupy, mikroskopy, filmiki edukacyjne itp. (na każdych zajęciach wykorzystywane są inne środki dydaktyczne dopasowane do realizowanego zadania i tematu).

Renata Róg, nauczyciel kontraktowy z 4-letnim stażem. W tym roku szkolnym zaczęłam staż na nauczyciela mianowanego, od kilku lat zajmuję się realizacją różnego rodzaju projektów w przedszkolu, jednak dopiero teraz zdecydowałam się, aby napisać własny, który bardzo spodobał się dzieciom z mojej grupy i nie mogą doczekać się każdych kolejnych zajęć, tym bardziej, że często staram się przynosić im żywe zwierzęta.

34

Podwieczorek teatralny Ewa Tartanus Szkołą Podstawowa nr 9 w Skierniewicach

czas ok. 60 min. realizacja 05.03.2018 r.

1. Wspieranie całościowego rozwoju dziecka, odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń.

2. Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka przez organizowanie sytuacji edukacyjnych umożliwiających eksperymentowanie i nabywanie doświadczeń oraz poznawanie polisensoryczne, stymulujących jego rozwój we wszystkich obszarach: fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym; Cele operacyjne – Uczennica/Uczeń: • wykonuje prace, modele, rekwizyty potrzebne do aktywności artystycznej – samodzielnie przygotowuje kukiełkę z chrupków kukurydzianych, • wykonuje prace i impresje plastyczne jako formy przekazania i przedstawienia uczuć, nastrojów i zachowań - współtworzy scenkę z użyciem wykonanej kukiełki, • przygotowuje posiłki służące utrzymaniu zdrowia (bezglutenowy, niskokaloryczny, smaczny, niedrogi).

Uczestnicy działania: uczniowie kl. 3 c 8-9-latki – 15 dzieci Miejsce zajęć: sala lekcyjna z zaimprowizowaną sceną.

Fazy realizacji projektu, opis działania, zastosowane metody i techniki Realizacja projektu: 1. Rozmowa na temat lalek teatralnych. Podanie tematu zajęć: Dziś przygotowujemy „Podwieczorek teatralny”. Wykonujemy lalki z chrupków, tworzymy scenki, zjadamy podwieczorek.

2. Twórcza praca uczniów - łączenie chrupków kukurydzianych poprzez delikatne dociskanie do siebie zamoczonych końców chrupków, tworzenie różnych form i kształtów, postaci ludzkich i zwierzęcych wg własnych pomysłów.

3. Wykorzystanie chrupkowych cudaków do scenek teatralnych - układanie prostych dialogów w parach i małych grupach oraz prezentacja scenek przed publicznością – pozostałymi dziećmi.

4. Podwieczorek teatralny – zjedzenie kukiełek.

5. Rozmowa na temat pracy: Czy zabawa wam się podobała? Czy podwieczorek był smaczny? Czy zabawa jest bezpieczna dla dzieci? Kto się może tak bawić i gdzie?

Itp. Metody i techniki: metody aktywizujące, działania twórcze - łączenie elementów (chrupków wodą) małe formy sceniczne – improwizowane dialogi stworzonych postaci Środki dydaktyczne: chrupki kukurydzianie, woda mineralna niegazowana, talerze do wody Ewa Tartanus, nauczyciel dyplomowany edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej nr 9 w Skierniewicach. Od 20 lat w zawodzie. Pasja małe formy sceniczne i zabawa w teatr.

35

XVIII Festiwal Sztuki Małego Dziecka został zrealizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz z budżetu Miasta Łodzi 2018 Polski Komitet Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę InSEA

Projekt i opracowanie graficzne: Monika Goetzendorf-Grabowska Zdjęcia pochodzące z Przeglądu Dziecięca Scena oraz Plenerowego Ogrodu Sztuk wykonały autorki projektu oraz realizatorki warsztatów.

Zabawki towarzyszące katalogowi pochodzą z zajęć Pani Inezy Fudali ze Szkoły Podstawowej Stowarzyszenia Oświatowego „Twoja Szkoła” im. Marii Montessori Przygotwanie do druku i druk: Grey Studio Paweł Myszkowski, www.greystudio.pl

ISBN: 978-83-938866-7-8 36

O autorkach Agnieszka Kucharska – magister pedagogiki, nauczyciel dyplomowany, arteterapeuta, kwalifikacje w zakresie sztuki, nadzoru pedagogicznego i zarządzania oświatą. W latach 2003-2013 dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 97 w Łodzi, od 2013 roku dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi w Łodzi. Asesor, ekspert MEN w ramach: Priorytetu III POKL obszar „Edukacja” oraz awansu zawodowego nauczycieli. Autor, współautor i koordynator wielu projektów dofinansowanych z Unii Eropejskiej w tym „Przedszkole dla malucha”, Aktywny i zdrowy przedszkolak”, „Bilingual Education „A STEP AHEAD”.

Wykładowca akademicki kierunków pedagogicznych i zarządzania oświatą. Członek Polskiego Komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę InSEA. Instruktor Związku Harcerstwa Polskiego, harcmistrz, w latach 2002-2008 Komendant Hufca Łódź-Śródmieście.

Koordynator i współautor Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Małego Dziecka.

Autor innowacji pedagogicznych: Portfolio monitorujące rozwój dziecka z wykorzystaniem metody projektu (2011), Laparello czyli portfolio monitorujące rozwój dziecka (2008), Rozwijanie kreatywności dzieci 6 letnich (1996) Wyróżniona: Medal Komisji Edukacji Narodowej (2015), Tytuł „Kreator Innowacji” (2017), Tytuł „Nauczyciel Nowator” (2010), Nagrody Prezydenta Miasta Łodzi (2016, 2012, 2006, 1998), Tytuł Ekobelfer – lider edukacji ekologicznej (2014), Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP (2005). Autor wielu artykułów w prasie i wydawnictwach pedagogicznych.

Monika Goetzendorf-Grabowska – absolwentka Wydziału Form Przemysłowych PWSSP w Łodzi (obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Wł.Strzemińskiego w Łodzi), artysta plastyk i pedagog. W latach 1994-2009 asystentka pracownii Intermedia Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Trener w Centrum Kreatywności i Przedsiębiorczości IPT w Łodzi (2004-2009). W latach 2008-2009 trener twórczości w programie Enterprenarial Leadership (Holandia).

Autorka, kuratorka i współorganizatorka licznych projektów artystycznoedukacyjnych (m.in. Ogólnopolski Przegląd Projektów Artystyczno-Edukacyjnych 1999-2000, 2008, 2009, Festiwal Sztuki Małego Dziecka 2000-2017, SEN 2008).

Prowadzi warsztaty rozwoju osobistego włączające sztukę jako przestrzeń współpracy i współdziałania z drugim człowiekiem. Rozwija własne zainteresowania z zakresu postawy twórczej u najmłodszych i pielęgnowania jej u dorosłych.

Stypendium Naukowe Prezydenta Miasta Łodzi (1997) Stypendium artystyczne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2008). Przewodnicząca Zarządu Polskiego Komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę PK InSEA oraz członek Związku Polskich Artystów Plastyków, okręg łódzki. Autorka licznych artykułów z zakresu edukacji przez sztukę. Realizacje artystyczne z zakresu fotografii, instalacji artystycznej i grafiki użytkowej.

y y: iat i w z ro św od o O Ł n r ho ato sta t a r na Ku Mi o tr ki nt Pa dz de y Łó ez r P

i dz Ło w 4 11 zi nr u: e od ch n al Ł ny yj i w iw yj ac dz 1 st ac gr Ło r fe n uk te w y In ch rz Ed 36 ny to ń ie l r ła za sk n ko ia a ni z ej i Dz ga M ow zas i h w h z e or ta Po od i ol yc yc ół zk ds ęć Ł dz ln aln sp zi W ds Po Zaj o w Ło dia izu h od ze ła ki sta rme W yc w Ł Pr ko um o k kn a e n r Sz nt Pi Mi Int ztu ię ego P Ce atr um ia e S k ski rna Te u z e o w n i a l z t u i ń G ó M ac ydz ii S zem r y Pr W em Str ultu K na ad ł. k A . W dek im ro ś O

8 -7-

8 : 97 N I SB

8 -93 3 -8

6 86

Pr ze oje k i D śro t w or zie dk spó dz ów ł z az ic M fina bu t wa ini n dż st so et N u ar ra wa M od Ku ny ia ow ltu st a eg ry Ło o dz i