XVII Festiwal Sztuki Malego Dziecka SZTUKA / Small Children's Art Festival ArT

XVII FESTIWAL SZTUKI MAŁEGO DZIECKA luty 2017 – październik 2017

XVII FESTIWAL SZTUKI MAŁEGO DZIECKA luty 2017 – październik 2017

Składamy serdeczne podziękowania: Prezydent Miasta Łodzi Hannie Zdanowskiej Wydziałowi Edukacji Urzędu Miasta Łodzi Wydziałowi Kultury Urzędu Miasta Łodzi współautorkom projektu: dr Beacie Marcinkowskiej, adiunkt Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi Iwonie Wentel, dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 114 w Łodzi oraz przyjaciołom, którzy od lat wspierają festiwal: Andrzejowi Gruszczyńskiemu Dyrektorowi Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi

Pawłowi Kaźmierczakowi Kierownikowi Klubu Osiedlowego „KUBUŚ”

Dorocie Stobieckiej Kierownik Ośrodka Działań Ekologicznych w Lesie Łagiewnickim

Konradowi Dworakowskiemu Dyrektorowi Naczelnemu i Artystycznemu Teatru Pinokio w Łodzi

Agacie Dawidowicz Dyrektor Ośrodka Kultury „Górna” w Łodzi

Anecie Madziarze Kierownik Ośrodka Jakości i Zarządzania ŁCDNiKP

Iwonie Oszczepalskiej Inspektor Wydziału Edukacji UMŁ Anecie Dalbiak Dyrektor Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi Bożenie Müller Zastępcy dyrektora Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu

Małgorzacie Góreckiej Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 36 w Łodzi Klaudii Oberg Wicedyrektor Szkoły Podstawowej nr 36 w Łodzi

dziękujemy Danucie Kołaczek, Beacie Huzarskiej, Annie Działak, Joannie Palczewskiej, Annie Meissner, Annie Raichenbach, Agnieszce Krajewskiej, Krzysztofowi Kozłowskiemu, Januszowi Kwiatosińskiemu, Agnieszce Graczyk a także autorom warsztatów, pracownikom placówek organizujących festiwal, pedagogom, instruktorom harcerskim, studentom Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi z Wydziału Sztuk Wizualnych, którzy wspomagali 17 Festiwal Sztuki Małego Dziecka.

Jak co roku, nieprzerwanie od 17 lat wspieracie nas i za to w imieniu dzieci bardzo Wam dziękujemy. Doceniacie rolę i znaczenie sztuki i kontaktu z nią od najmłodszych lat, wspieracie działania festiwalowe i aktywnie działacie na rzecz popularyzacji roli wychowania przez sztukę.

Wierzymy, że nasz projekt to poczatek zmian w drodze do lepszego piekniejszego świata, w którym żyć będą nasze dzieci i wnuki.

Serdecznie dziękujemy Komisarz artystyczny FSMD Monika Goetzendorf-Grabowska Przewodnicząca Zarządu PK InSEA ISBN: 978-83-938866-5-4

Komisarz organizacyjny FSMD Agnieszka Kucharska Dyrektor PM nr 206

XVII Festiwal Sztuki Małego Dziecka SZtUKA Tytułowa „SZtUKA” XVII Festiwalu Sztuki Małego Dziecka to zaproszenie do SZUKANIA wokół tematu wieloznacznego i pojemnego. Herber Read, angielski teoretyk sztuki, eseista i poeta, twórca terminu wychowanie przez sztukę pisał: „sztuka, jak żaden może inny środek wychowawczy, towarzyszy człowiekowi przez całe życie, stając się źródłem wciąż nowych doznań, wciąż odnawianej wiedzy o świecie i o samym sobie, potwierdzeniem własnej osobowości w aktach twórczych”.

WCIĄŻ SZUKAMY inspiracji zarówno w pojęciu sztuki piękne jak i sztuka (daw. określona ilość tkaniny sprzedawana jako całość) Czym jest sztuka?

Gdzie jej szukać?

Sztuka materiału czy materia sztuki?

Podczas tegorocznej edycji FSMD będziemy tkali nasze dzieła. Inspiracją będą zarówno tkaniny, dywany, kilimy, jak też rybackie i pajęcze sieci. Będziemy szukać analogii pomiędzy tkaniem kuponu materiału a tkaniem obrazu z kolorowych plam.

Korony drzew to artystyczne obiekty utkane z liści, łąki utkane są z traw i kwiatów, a pola ze zbóż. Możemy haftować, pleść, szyć sznurkiem, nitką, opowieścią, linią, możemy tkać z pasków papieru, wspomnień, dźwięków, patyków czy obrazów.

Tkacze pracują przy krosnach, naszym warsztatem stanie się otoczenie: płot, siatka ogrodzeniowa czy linki rozpięte między drzewami itp. Splecione w uścisku palce dwóch przyjaznych dłoni – czy to nie jest najlepszy splot na świecie?

FSMD to projekt artystyczno-edukacyjny prowadzony od 2000 roku, do tej pory objął swoim zasięgiem ponad 20 000 dzieci. Jest on skierowany do dzieci w wieku od 3 do 10 lat ze szkół, przedszkoli, świetlic, gromad zuchowych, domów kultury. Festiwal to cykl działań z zakresu edukacji kulturalnej w której uczestnicy każdego roku zmagają się z innym hasłem przewodnim. Festiwal to kilkaset prac nadsyłanych co rocznie na konkurs plastyczny, a także ponad 300 uczestników przeglądu Dziecięca Scena.

Najważniejsze zadania festiwalu to: 1. Przegląd twórczości plastycznej dzieci poprzez organizację konkursu plastycznego poprzedzonego prowadzonymi warsztatami, a zakończonego wystawą organizowaną w tym roku przez Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi 2. Przegląd twórczości muzycznej i teatralnej dzieci poprzedzony warsztatami, szkoleniami dla nauczycieli. Finał konkursu organizowany jest na scenie Teatru Lalki i Aktora Pinokio oraz Centrum Zajęc Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi 3. Interdyscyplinarne spotkanie różnorodnych form sztuk na plenerowej imprezie” Plenerowy Ogród Sztuk” dające dziecku możliwość twórczego rozwoju oraz odczuwania piękna i radości współtworzenia.

4. Kształcenie kadr pracujących z małym dzieckiem poprzez wymianę doświadczeń placówek organizujących i uczestniczących w festiwalu oraz konkursy dla nauczycieli na esej i scenariusz działania twórczego dla najmłodszych.

Autorami i organizatorami Festiwalu od 17 lat są Polski Komitet Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę InSEA, Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi oraz Przedszkole Miejskie Integracyjne nr 114 w Łodzi.

Tegoroczna edycja jest realizowana dzięki współfinansowaniu projektu z budżetu Miasta Łodzi. www.festiwalsztukimalegodziecka.pl

Monika Goetzendorf-Grabowska 3

The art educational project The Kid’s ART FESTIVAL The program of The Kid’s Art Festival is addressed to children aged 3 to 10 years, includes children from schools and kindergartens from all over Poland.

Every year in the Festival are participating together about one thousand children and over 200 teachers from Poland. The Jubilee 17 years of existence we would like to expand the operation of the festival and present the idea of the international community For years, we have put the objectives: - Interests issues of creativity of young children and ways of awakening children’s creativity and methods of its development.

- Integrating communities involved in the creative development of young children - Exchange of experience between the centers of art and culture and schools.

Encourage to dialogue, to adapt offers and reinforcement of good practices in their operation.

- Promote among teachers, innovative ideas, forms and techniques of creative activities.

- Every year there is a different clue word – issue connected with childhood education, giving the possibility of creative exploration of the child and the teacher.

History of the festival: The festival has taken part every year since 2000. Every year, there is promoted a different clue word, that promotes all the festival activities. Until now, there were: HOME, TREE, TRAVELING, TIME, TREASURES, HAPPINESS, DREAM, GARDENS, ANIMALS, SHAPES, PLAYGROUND, UNIVERSE, DIFFERENTLY, TOGETHER, LIGHT, SECRET. The formula of the festival includes the following projects: Opening Session festival for teachers This event is opening the festival struggles of children and teachers, which is also the introduction to the new edition, as well as a reminder of the previous one.

In the session held at Academy of Fine Art in Lodz is presented workshop led by animators museum education. Not only a previous multimedia presentation takes place but also lecture lead by representatives of science education who look after children’ improvement of kids creativity.

Creative workshops for children and teachers: It is a series of meetings with art in institutions there are invited classes and groups supervised by teachers who had applied to participate in the workshop.

In each edition there are about 15 such workshops that involve almost 500 children. These workshops are open, which means that they can also take part in them teachers on the basis of demonstration activities.

4

Art competition for children The competition is open to children aged 3 to 10 years. Children send their works made in any technique. The jury chooses all as the winners, guiding by our motto that “seeking child should not be subjected to classification”. The summary of artistic activities is an exhibition Central Museum of Textiles in Lodz. It opens with a festive event where prizes for an art contest are given. Prepared exhibition presents young artists’ works. The competition for teachers and animators to develop a lesson plan of creative activities with children. For all teachers and facilitators who work with groups of children under the age of 10 participating in this contest it is an opportunity to showcase their own experiences.

The subject of the competition is to present own concept of teaching in a lesson plan of creative activities for younger children. Reported presentations can be in different stages of development within the framework of the festival password.

Overview of the small stage forms: Children in two age categories guided by their teachers, prepare the artistic program, ie. A thumbnail, show, song or instrumental. During the hearing held little artists (all get diplomas and small prizes), which will emerge the winners.

The best present their skills in a gala concert, which will take place on a large theatrical stage.

Outdoor Garden Fine: The event takes the form of the fair, where over 500 children also participate in various workshops, actively creating work, finding common dimension several areas of work. It is a fun with an interesting material for children, the sounds of original instruments, circus arts, that’s all you can feel the true joy of creation.

This wonderful adventure with art held outdoors which enriches educational value of the event and imposes entirely different style of work with the child.

The catalogue contains a summary of completed workshops and a list of winners. It is a publication containing the achievements of each festival. Including a brief descriptions and photos of the workshops, highlighted essays, descriptions of award-winning lesson plans submitted by teachers.

The printed directory is also a full list of the children featured in an art competition and there are pictures of the winning works. Product being a summary of the Festival of Art of a Little Child is also the evaluation of the educational project.

5

Warsztaty plastyczne Pajęcza sieć i …siedź…

Agnieszka Unczur-Tracińska i Marta Janiszewska, Przedszkole Miejskie nr 206 Goście: dzieci z PM nr 2 w Łodzi oraz SP nr 114 w Łodzi Bajka o trzech pająkach autor: Konrad Dziennik (za zgodą autora); www.dziennik.biz/blog/bajki Obok stajni trzy pająki niedaleko mojej łąki założyły się ze sobą jaką pajęczynę zrobią ten największy mówi tak jestem duży siłę mam i na muchy sposób mam zrobię pajęczynę dużą że poradzi sobie z burzą średni pająk nie był dłużny twoja gadka zbytek próżny jestem mniejszy i cóż z tego jestem szybki mój kolego i naplotę tyle nici że się każda mucha chwyci a ten mały całkiem tyci co miał całkiem małe nici szepnął cicho co mi tam może jednak radę dam i do pracy poszli w ruch aby złapać dużo much każdy z nich dokończył dzieła skąd się taka dziura wzięła ten największy zrobił sieć ale much nie może mieć bo szczeliny przepuszczały i się muchy nie łapały średni pająk chwycił parę, ale same chore stare i stanęli całkiem wryci bo małego nici tyci żadnej muchy nie puściły wszystkie w locie przechwyciły Jaki morał z tego płynie?

Nie wielkość zawsze się liczy, ale jakość i wykonanie nici.

Grupa dzieci trzyletnich śpiewając piosenkę o pajączku po polsku i angielsku, bawiła się na wielkiej pajęczynie, szukając kolorowych pomponików.

Po niezwykle męczącej i wymagającej sprawności zabawie dzieciaki zabrały się za tworzenie własnych pajęczyn. Tworzyły grafikę ze stempli obwiązanych wełną, które odbijały na płótnie. Następnie konstruowały wesołego kolorowego pająka z pomponików i drucików kreatywnych. Starsze dzieci zamiast grafik budowały pajęczyny z patyczków i włóczki – wyszły przepięknie! Swoje piękne pajęczyny i pająki dzieci wzięły do domu.

Mamy nadzieję, że nikt już nie będzie bał się pająków.

Zatkajmy ogród

Izabela Walas-Chełmińska, Agnieszka Zalesska- Niezbrzycka, Bogusława Grodzka, Natalia Czerwiec, Przedszkole Miejskie nr 206 Goście: dzieci z PM nr 50 i PM nr 218 w Łodzi

Celem tegorocznych zajęć było przybliżenie dzieciom sztuki tkania i wzbudzenie w nich pasji tworzenia połączonej z radością obcowania z naturą.

Naszą tkalnię urządziłyśmy w ogrodzie przedszkolnym, a za osnowę posłużyły drzewa w nim rosnące. Do każdego drzewa dowiązałyśmy kilka kłębków włóczki – to właśnie one stanowiły kolorowe wątki, które dzieci przeplatały biegając radośnie w rytm dźwięków „Prząśniczki” Stanisława Moniuszki. Kiedy efekty wspólnej pracy w postaci kolorowej plątaniny, którą dzieci nazwały labiryntem, były już widoczne przystąpiliśmy do drugiego etapu działań. Z kolorowych pasków papieru, bibuły, starych płyt, pomponików i wszystkiego tego, co było pod ręką a mieściło się w twórczej wizji małego artysty-przedszkolaki robiły owady, kwiatki i zwierzątka leśne, które później znalazły swoją przystań na miękko utkanym różnobarwnym splocie rozpostartym wśród pni osnowy.

6

Plenerowy Ogród Sztuk 16 i 17 maja 2017 Plenerowy Ogród Sztuk to forma jarmarku, na którym dzieci uczestniczą w różnorodnych warsztatach, aktywnie tworząc dzieła zgodne z hasłem przewodnim festiwalu, znajdując wspólny wymiar kilku dziedzin twórczości.

Ogrodu Sztuk cieszy się od kilku lat tak dużym zainteresowaniem, że nie chcąc ograniczać możliwości uczestnictwa zainteresowanym dzieciom organizujemy co roku dwie edycje tej imprezy. Jak co roku Ogród Sztuk gościł w Ośrodku Edukacji Ekologicznej „W Lesie Łagiewnickim” filii Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi.

W plenerze wzięło udział ponad 500 dzieci w wieku od 3 do 10 lat z następujących placówek: Gminne Przedszkole w Rogowie Miejskie Przedszkole nr 1 w Głownie Miejskie Przedszkole nr 9 „Słoneczny Dom” w Zgierzu Prywatna Szkoła Podstawowa,, Scholasticus” Łódź Przedszkole Miejskie nr 9 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 35 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 81 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 97 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 102 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 112 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 114 Integracyjne w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 139 w Łodzi Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi

Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy nr 6 Szkoła Podstawowa nr 1 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki Głowno Szkoła Podstawowa nr 23 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 37 im. J. Kusocińskiego w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 42 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 83 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 101 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 184 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 199 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 204 w Łodzi

Wędrując przez Ogród Sztuk w 2017 roku dzieci brały udział w przygodach przygotowanych przez: Pleć nam tę sieć (PK InSEA) Monika Goetzendorf-Grabowska i Anna Meissner, Sznurkomania (studentki z Pracowni Intermedialnych Działań Edukacyjnych, Wydziału Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi) Aleksandra Wygnańska, Rita Zielińska, Joanna Jaciubek, Ewa Michalska i Ada Glinka Malowanie kulkami (CZP1) Joanna Ferska-Rzepka, Jarosław Kubiak, Marcelina Nowicka, Grażyna Hryniewicka-Dylak Wiosna Radosna (PM114) Katarzyna Grabarczyk-Przybylska, Ewa Zamysłowska Skakanie – zaplątanie (SP36) Aleksandra Balcerska i Justyna Stępniak Tańce na trawie (CZP1) Oliwia Niewiadomska i Patrycja Maciejewska Wyjątki pełne powietrza (PM206) Rafał Reszka, Katarzyna Piekarska i Agnieszka Różycka Przygoda z tęczą (PM206) Izabela Walas-Chełmińska i Bogusława Grodzka Plątanie – pląsanie (SP36) Małgosia Kucner-Mateja i Justyna Muszyńska Wątki teatralne (PM206) Marta Janiszewska i Agnieszka Unczur-Tracińska Rytmy afrykańskie (City Bum Bum) Wojciech Pęczek Dmuchaniec (CZP1) Damian Ryś, Jacek Szewczyk Pełno smaków (CZP1) Marzena Rutkowska, Elżbieta Królikowska, Renata Maciejewska, Karolina Lutczyn-Friedek Sznurkowe zabawy (ZHP/PM206) Anna Kucharska, Paulina Dubilas

7

Pleć nam tę sieć

Monika Goetzendorf-Grabowska i Anna Meissner Polski Komitet InSEA

Dwie ogromne rybackie sieci i cała masa ścinek tkanin w kolorach morza, lata, plaży były przedmiotem zabawy w tkanie ogromnego marynistycznego obrazu.

W lesie przywołałyśmy obraz zbliżającego się lata z gorącym piaskiem, falującym morzem kłębiastymi chmurami.

Sprawne paluszki dzieci szybko przetykały tkaninę tworząc wzburzone fale, chmury, mewy na horyzoncie. Zabawa przypominała o pracy tkacza gobelinów, który na swoim warsztacie tka ogromnie barwne i grube tkaniny przeplatając wełnianą nić. My przeplataliśmy paski materiału w kolorach morza i lata: granatowo-białe. Warsztat poprzedziła rozmowa o tym do czego jeszcze może służyć rybacka sieć, do czego słuzy zazwyczaj. Naszym zadaniem było chwytać i łowić wspomnienia, marzenia o zabawie na piasku, o kąpieli w morzu.

Dzieci zgodnie współpracując i pomagając sobie tworzyły wspólny obraz, szkoda, że tak niewiele spośród odwiedzających warsztat nauczycieli aktywnie włączyło się do pracy ze swoimi podopiecznymi.

Przeplatanie, plątanie, wiązanie to była żmudna praca, ale nagrodą był efekt: wystarczyło parę kroków do tyłu, oddalenie się od siatki, a oczom naszym ukazywał się obraz lata i morza i wody.

Przyjemnie było przywołać już lato nad morzem w ten słoneczny wiosenny dzień w Lesie Łagiewnickim.

Sznurkomania w dwóch odsłonach

studentki Pracowni Działań Edukacyjnych dr Beaty Marcinkowskiej Wydział Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi

Aleksandra Wygnańska, Rita Zielińska Warsztat Sznurkomania miał na celu silne pobudzenie wyobraźni u młodych artystów. Na rozwiniętej tekturze dzieci miały za zadanie stworzyć „łąkę” przy użyciu kleju i kolorowej włóczki. Pozostawiłyśmy dużą dowolność realizacji: mogły to być kwiaty, drzewa, krzewy, zwierzęta leśne, słońce, insekty, etc. Mali adepci sztuki bardzo szybko angażowali się w pracę, a zabawa z materiałami sprawiała im niesamowitą radość. Na planszy szybko pojawiły się włóczkowe rośliny, biedronki, drzewa, a nawet bizon czy autko. Zauważyć można było, że tak postawione zadanie jest dla dzieci bardzo zrozumiałe i pozwala im na nieograniczoną niczym zabawę twórczą. Krótki czas warsztatu okazał się dla niektórych zbawienny, jednak innym nie pozwolił na dokończenie misternie tworzonych włóczkowych obrazków, co nie zniechęciło nas do pozwalania im na realizowanie własnych pomysłów z naszą pomocą. Starałyśmy się pozostawić dzieciakom jak najwięcej “oddechu” i przestrzeni, jedynie wspierając je technicznie i chwaląc ich pracę. Szybka rotacja grup pozwoliła stworzyć aż dwie “włóczkowe łąki”, które tętniły kolorami i fakturami. Niesamowitym wyzwaniem dla nas jako warsztatowców była szybka rotacja grup i krótki czas warsztatu, gdyż uniemożliwiało to pełne zaangażowanie w pracę z jednym zespołem, jednak pozwoliło rozwinąć umiejętność operowania czasem oraz szybkiego i sprawnego przekazywania informacji. Praca przy tym wydarzeniu na pewno na długo zapadnie nam w pamięć – bardzo pozytywnie i niesamowicie energetycznie.

8

Joanna Jaciubek, Ewa Michalska, Ada Glinka Przy naszym punkcie, noszącym numer jedenasty, dzieci miały za zadanie wspólnie stworzyć obraz polskiego lasu, wyklejając ogromny karton kolorową włóczką. Na jedno takie dzieło przypadały dwie-trzy grupy. W ten sposób kartony zostały zapełnione wszelkiej maści roślinami: drzewami, kwiatami, trawami oraz zwierzątkami: liskami, biedronkami, żbikami, niedźwiadkami... Powstał nawet ogromny, przestrzenny krzew w postaci wielkiej, włochatej kuli, z czego wyniknęło mnóstwo śmiechu.

Najmilszym doświadczeniem była obserwacja entuzjazmu maluchów i ich nieskrępowanej radości twórczej. Nie przejmowały się efektem pracy oraz czy, bądź jak, zostaną ocenione. Po prostu tworzyły i czerpały z tego czystą frajdę.

Największym wyzwaniem było zapanowanie nad prędkimi rączkami dzieci.

Istotna okazała się kolejność podawania poleceń. Na hasło: „narysujcie wzór klejem, następnie przyklejcie włóczkę” dzieci bez namysłu zaczynały smarować klejem karton, a kiedy wybierały się po włóczkę, klej wysychał. Kolejnym grupom zaczęłyśmy więc mówić: „przygotujcie włóczkę, a potem przyklejcie ją do kartonu”.

Ten drobny szczegół natychmiast ułatwił im organizację pracy, a nam dał do myślenia jak pracuje dziecięca główka.

Podczas warsztatu mali artyści wykonali piękne, barwne dzieła dające wyraz jak spontaniczna, bujna i swobodna jest ich wyobraźnia.

Czary mary, czyli malowanie szklanymi kulkami

Joanna Ferska-Rzepka, Marcin Wojtczak, Grażyna Dylak, Marcelina Nowicka „Planetarium” ul. Pomorska 16a Filia nr 3 Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1

Karolcia znalazła koralik, który stał się początkiem jej niezwykłych przygód.

My znaleźliśmy takich koralików więcej i przeniosły nas one w świat kolorów. Każdy wie, że podstawowe kolory są trzy, ale kiedy zaczniemy je łączyć wyczarujemy całą paletę barw. Aby je odkryć wybraliśmy się w podróż do krainy kolorów gdzie zabrały nas koraliki.

Nie była to wyprawa dla samotników, każdy podróżnik musiał znaleźć sobie parę. Wspólnie otrzymywali pudełeczko z białą kartką, na której robili kleksy z czerwonej, żółtej i niebieskiej farby zaczerpniętej z misy. Łyżka i miska nie były jedynymi gośćmi z kuchni zaproszonymi do zajęć.

Farby powstały w garnku z połączenia mąki ziemniaczanej, mąki pszennej oraz barwników spożywczych, wymieszanych z wodą według starożytnej receptury tak, by nie były ani za rzadkie, ani za gęste.

Po nałożeniu farb, do zabawy przystąpiły kuleczki. Wskoczyły do pudełeczek i zaczęły swój taniec biegając od jednego brzegu do drugiego. Jednak niewiele by zrobiły bez pomocy naszych małych podróżników, którzy wprawiali pudełka w ruch poruszając nimi, przechylając, kołysząc, zataczając koła, robiąc przysiady.

Kulki biegając po pudełku wciągnęły do zabawy farby. A te z początku nieufnie, później bardziej śmiało zaczęły się mieszać i łączyć. Po kilku chwilach pojawił się kolor zielony, za nim fiolet i pomarańcz, znienacka dołączyły do nich różne odcienie brązu, tylko białego wciąż ubywało i ubywało.

Gdy biały całkiem zniknął, kulki poszły się umyć. Mali podróżnicy mogli wyjąć swoje prace i obejrzeć. Jakież było ich zdziwienie, gdy okazało się, że chociaż wszyscy dostali te same kolory, każda praca była inna. Kolorowe kartki wraz z autorami udały się w nową podróż, być może by stać się początkiem nowej magicznej historii….. a kuleczki pozostały w pudełeczku, szykując się do nowych wypraw.

9

Wątki teatralne: Łukasz... czego szukasz???

Agnieszka Unczur-Tracińska i Marta Janiszewska Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi

Warsztat rozpoczynał się poznaniem Łukasza (pacynki), który poszukiwał swojej siostry Inki, która schowała mu się w lesie. Dzieci (pacynki) bawiły się w ciemnym lesie (kurtyna) w chowanego. Uczestnicy warsztatu chętnie i spontanicznie opowiadali o tym, ze dzieci same nie mogą bawić się w lesie, zawsze muszą mieć ze sobą kogoś dorosłego. Za pomocą szalonych, magicznych zaklęć dzieci stawały się leśnymi zwierzątkami (pacynkami na palec), mogły wtedy szukać tajemniczych przejść na drugą stronę lasu...

Inka (pacynka) była bardzo sprytna. Chowała się w tajemniczych zakamarkach (przerwy w materiale) i dlatego ciężko było znaleźć do niej drogę. By się nie zgubić i móc wrócić „do domu”, uczestnicy warsztatu otrzymywali kolorowy sznurek, który służył do wyznaczania ścieżki. Współpracowali ze sobą w dwóch drużynach, po jednej i drugiej stronie „lasu”.

Dzięki przeplatanym kolorowym sznurkom powstał labirynt, lecz Inka i tak się odnalazła.

Bo sprytna to dziewczynka ta Inka:) Dzieci miały niesamowitą frajdę w odszukiwaniu otworów i przeciąganiu linek na drugą stronę. Były bardzo ciekawe i entuzjastycznie reagowały na pojawiający się koniuszek sznurka; z impetem ciągnęły i przekładały na drugą stronę.

Trudnością dla prowadzących był różnorodny wiek dzieci – opowieść trzeba było modyfikować i dostosowywać do uczestników. Dość mocny materiał dawał piękny podkład do mozaiki kolorowych sznurków, lecz ledwo wytrzymywał emocje małych i dużych dzieciaków poszukujących bohaterki opowieści.

Wiosna radosna

Katarzyna Grabarczyk i Ewa Zamysłaowska Przedszkole Miejskie Integracyjne nr 114 w Łodzi

Poszczególne grupy dzieci z przedszkoli oraz szkół podstawowych miały za zadanie wykonać małą formę tkacką i stać się na chwilę artystą tworzącym obraz na siatce. Wykorzystano ogólnie dostępne materiały takie jak: sznurki, ścinki wełny, rafię, serpentyny, gazety, pocięte tkaniny, wstążki, folię. Dzieci sprytnie przetykały przez oczka na siatce kolorowe paski.

Powstały serca, kwiaty, tęcza, domek, drzewa, sieci i wiele innych. Mali uczestnicy warsztatów zainteresowani powstawaniem wspaniałego obrazu wykazali się dużą pomysłowością i wykorzystali naturalny materiał przyrodniczy jaki dał im otaczający las: trawę, zasuszone liście dębu, kwiaty, gałązki. Powstał w ten sposób ciekawy, kolorowy obraz ilustrujący radosną i piękną porę roku jaką jest wiosna.

Celem warsztatów było rozwijanie u dzieci wyobraźni, aktywności twórczej, doskonalenie sprawności manualnych oraz zainteresowanie tradycjami regionu łódzkiego jakim było tkactwo.

10

Przygoda z tęczą

Izabela Walas-Chełmińska, Bogusława Grodzka-Owczarek Przedszkole Miejskie nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi w Łodzi

„A kto Ciebie, śliczna tęczo, siedmiobarwny pasie, wymalował na tej chmurce jakby na atłasie? ” Wymalowali ją uczestnicy XVII Plenerowego Ogrodu Sztuk.

To urzekające zjawisko jest często powtarzający się motyw dziecięcych prac.

Tym razem zaproponowałyśmy im namalowanie jednym wybranym kolorem tęczy na tkaninie swoich przygód tych zwykłych przeżywanych na co dzień lub takich o których marzą i na które ciągle jeszcze czekają. Temat i niecodzienna perspektywa malowania na tkaninie pobudziły wyobraźnię i zapał. Powstał twórczy gwar i natychmiast płócienne paski zapełniły się przygodami we wszystkich kolorach tęczy. Powstałe prace dzieci rozwieszały na rozciągniętym miedzy drzewami sznurze grupując je według kolorów zgodnie z barwami tęczy.

I w ten sposób w niedługim czasie w plenerze ogrodu zabłysnęła pokaźna tęcza, która przyciągała uczestników i twórców z innych zakątków przychodzących wyrazić swój zachwyt. Tak właśnie uczestnicy XVII Plenerowego Ogrodu Sztuk przeżyli swoją wielką, barwną przygodę z tęczą.

Plątanie – pląsanie Małgorzata Kucner-Mateja i Justyna Muszyńska Szkoła Podstawowa nr 36 w Łodzi

Plenerowy Ogród Sztuk to doskonałe miejsce, w którym dzieci odkrywają swoje pasje i rozwijają zainteresowania.

Zaprosiłyśmy naszych milusińskich w wyjątkowo poplątaną podróż w świat naszej wyobraźni. Pośród dźwięków marakasów, trójkątów, bębenków, tamburyn i dzwonków, w tanecznym pląsie plątała się nić łącząca uczestników zabawy.

Utworzyła się sieć, która poprowadziła dzieci do niezwykłej mapy wyobraźni. Tutaj powstawały prawdziwe dzieła sztuki. Mali artyści wybierali różnorakiej wielkości podziurkowane koła, kwadraty, trójkąty i łączyli je za pomocą różnobarwnych włóczek. Tak powstawały ich „zaplątane obrazy”, które przyklejone na ogromną planszę, stworzyły niepowtarzalne dzieło sztuki współczesnej.

Warsztat wzbudził wiele pozytywnych emocji. Dzieciaki ekspresyjnie grały na instrumentach, radośnie pląsały z poplątaną siecią i z ogromnym zaangażowaniem przeplatały włóczkę przez podziurkowane kartoniki. Było przy tym wiele śmiechu, choć czasem słychać też było głosy rozpaczy: „Łeee, wszystko mi się poplątało!!!”. Na co my odpowiadałyśmy: „Nic nie szkodzi, na naszych warsztatach właśnie o plątanie chodzi”.

Sznurkowe zabawy

Paulina Dubilas i Anna Działak Przedszkole Miejskie nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi w Łodzi, ZHP

Tak niewiele trzeba, kawałek sznurka związany w pętelkę i już jest zabawa z ręki na rękę… Wykorzystując naszą fantazję i zręczność paluszków tworzyć możemy z babcinych kłębuszków! Im dłużej trwa zabawa, tym radość jest większa bo można coś tworzyć niezależnie od miejsca.

Spróbuj przenieść swój sznurek koledze na ręce i zabawa jest już nie na dwie ale na cztery ręce!

11

Przegląd twórczości plastycznej

Klepacz Jan 5 lat, Indiańskie wzory Przedszkole Miejskie nr 137, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Skiba

Konkurs plastyczny skierowany był do dzieci w wieku od lat 3 do 10. Prace nadesłane z terenu całej Polski, łączyła tematyka tegorocznego festiwalu „SZtUKA”.

Przyjechały prace miękkie, pełne nitek, sznurków, szmatek. Niektóre utkane, inne wyhaftowane, Różnorodność i oryginalność zastosowanych technik zaskoczyła członków wyjątkowego jury. W tym roku do prac w jury zaprosiliśmy studentów Pracowni Działań Edukacyjnych Wydziału Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł Strzemińskiego: Adę Matloch, Adama Szczęsnego i Zbigniewa Stelmarskiego oraz dr Beatę Marcinkowską.

Kopka Pola 4 lata, Dziewczyna z kwiatkiem i warkoczem Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Konopka

Na konkurs wpłynęło 226 prac, jury wybrało 51 laureatów, przyznając wszystkim I miejsce w konkursie plastycznym zgodnie z tradycją FSMD, że sztuka nie podlega klasyfikacji.

Wystawa prac w tym roku odbyła się w dniach 20-26 czerwca w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

Adwent Szymon 5 lat, Kolorowe ptaki Przedszkole Miejskie nr 33, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Kubicka, Agnieszka Romanowska Andrzejewska Natalka 4 lata, Kraina nieba i słońca Miejskie Przedszkole nr 200, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Pastuszka Dereczeniuk Nina 6 lat, Koty Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Laskowska Filipska Marta 4 lat, Czarodziejski dywan Przedszkole Miejskie nr 200, Łódź Opiekun artystyczny: Dorota Kulik, Grażyna Łuszczyńska Grabarczyk Kalina 4 lata, Pajęczyna i pajączki Przedszkole (zgłoszenie indywidualne) Opiekun artystyczny: Ewa Kamińska

12

Kobierecki Kuba 7 lat, Sieć pajęcza Miejskie Przedszkole nr 3 Głowno Opiekun artystyczny: Małgorzata Góral, Małgorzata Wrońszczyk

Kotecki Mikołaj, Mural Szkoła Podstawowa nr 3 Głowno Opiekun artystyczny: Alicja Ojrzyńska Krawczyk Marta 6 lat, Taniec i scena Przedszkole Miejskie nr 14, Łódź Opiekun artystyczny: Katarzyna Płóciennik Kucińska Katarzyna 7 lat, Sieć rybacka Miejskie Przedszkole nr 3 Głowno Opiekun artystyczny: Małgorzata Góral, Małgorzata Wrońszczyk Kucińska Maja 9 lat, Wiosenna polana Szkoła Podstawowa SO Twoja szkoła, Łódź Opiekun Artystyczny: Ineza Fudali Lutomirska Rozalia 4 lata, Wiosenna łąka utkana Przedszkole Miejskie nr 137, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Głogowska Łukowska Iza, 6 lat Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Laskowska Małecka Julia 6 lat, Kolorowy świat Miejskie Przedszkole nr 1 Głowno Opiekun artystyczny: Beata Gaczewska, Monika Kwestarz Marcinkowska Anna 9 lat, Pajęcza sieć pełna barw Szkoła Podstawowa nr 153, Łódź Opiekun artystyczny: Agnieszka Piekarska Marcinkowski Franciszek 7 lat, Łąka utkana z kwiatów Szkoła Podstawowa nr 153, Łódź Opiekun artystyczny: Agnieszka Piekarska

Jóźwiak Oliwia 6 lat Miejskie Przedszkole nr 1 Głowno Opiekun artystyczny: Aleksandra Milczarek

Markiewka Karolina 10 lat Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 11 Szkoła Podstawowa nr 11 Rybnik Opiekun artystyczny: Katarzyna Michalik-Kiszka

Kazusek Oliwier 4 lata, Słońce i piasek pusyni Miejskie Przedszkole nr 200, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Pastuszka

Mura Michalina 7 lat Młodzieżowy Dom Kultury Pracownia Creatio Rybnik Opiekun artystyczny: Aldona Kaczmarczyk-Kołucka

Nowak Wiktoria 5 lat, Zabawa Ognisko Pracy Pozaszkolnej Zespół Przygoda Rybnik Opiekun artystyczny: Katarzyna Michalik-Kiszka Perek Alan 7 lat, Tkane z papieru Miejskie Przedszkole nr 2, Głowno Opiekun artystyczny: Marta Miazek Piasta Maciej 7 lat, Rycerze Przedszkole Miejskie nr 141 Łódź Opiekun artystyczny: Dorota Ziątek Piestrzeniewicz Lena 7 lat, Eksplozja kolorów Szkoła Podstawowa SO Twoja szkoła, Łódź Opiekun Artystyczny: Ineza Fudali Pietraszko Pola 4 lata Niepubliczne Przedszkole Sielankowo Rąbień ul. Pańska 15 Opiekun artystyczny: Magdalena Pietraszko Przybyłek Maja 7 lat, Różowy ogród Miejskie Przedszkole nr 2, Głowno Opiekun artystyczny: Marta Miazek Przywara Marcel 5 lat, Kolorowe lalki kukiełki Przedszkole Miejskie nr 33, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Kubicka, Agnieszka Romanowska Raczek Emilia 8 lat, Japonki Ognisko Pracy Pozaszkolnej Zespół Przygoda Rybnik Opiekun artystyczny: Katarzyna Michalik-Kiszka Rek Ania 4 lata, Kraina balonów Miejskie Przedszkole nr 200, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Pastuszka Rek Zofia 3 lata Przedszkole Miejskie nr 200, Łódź Opiekun artystyczny: Justyna Kowalska, Sylwia Wojtunik Różańska Weronika 6 lat, Zaczarowany staw Przedszkole Miejskie nr 119, Łódź Opiekun artystyczny: Aneta Biegańska, Karolina Balcerzak

Szafrańska Natalia 10 lat, Marzenie o Afryce Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 11 Szkoła Podstawowa nr 11 Rybnik, kółko plastyczne Opiekun artystyczny: Katarzyna Michalik-Kiszka Szczepaniak Xawier 5 lat, Sowia rodzina Przedszkole Miejskie nr 33, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Kubicka, Agnieszka Romanowska Szkup Krystian 6 lat Miejskie Przedszkole nr 1 Głowno Opiekun artystyczny: Katarzyna Florczak, Magdalena Sadowska Radość Sztendel Oliwia 7 lat, Pantomima Szkołą Podstawowa nr 5 Konstantynów Łódzki Opiekun artystyczny: Joanna Szczepaniak Tadeusiak Gabriela 7 lat, Alfabet ZZZ Prywatna Szkoła Podstawowa Scholasticus, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Jakubczyk Tomczyk Maciej 8 lat, Łąka utkana z barw Szkoła Podstawowa nr 153, Łódź Opiekun artystyczny: Agnieszka Piekarska Tyburski Krzysztof 7 lat, Bocian utkany Przedszkole Miejskie nr 137, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Głogowska Uba Zuzia 6 lat, Księżniczka w zaczarowanym świecie Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Laskowska Urbański Piotr 6 lat, Pajęcza sieć Miejskie Przedszkole nr 3 Głowno Opiekun artystyczny: Bożena Florczak, Anna Krzeszewska Wańdoch Lena 6 lat, Latawiec Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Laskowska Widuch Gabriela 9 lat Młodzieżowy Dom Kultury Pracownia Creatio Rybnik Opiekun artystyczny: Aldona Kaczmarczyk-Kołucka

Rutkowska Ania 6 lat, Tkane z barw trzech plam Miejskie Przedszkole nr 2, Głowno Opiekun artystyczny: Marta Miazek

Wojaczek Agata 8 lat Młodzieżowy Dom Kultury Pracownia Creatio Rybnik Opiekun artystyczny: Aldona Kaczmarczyk-Kołucka

Rzeźnik Ola, Kolorowa łąka Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Laskowska

Wolski Jan 7 lat, Dziewczyna na zakupach Prywatna Szkoła Podstawowa Scholasticus, Łódź Opiekun artystyczny: Ewa Jakubczyk

Sekular Weronika 6 lat, Świat wzorków Przedszkole Miejskie nr 143, Łódź Opiekun artystyczny: Małgorzata Laskowska

Zieleźny Marta 8 lat Młodzieżowy Dom Kultury Pracownia Creatio Rybnik Opiekun artystyczny: Aldona Kaczmarczyk-Kołucka

Siuta Kuba 7 lat, Piraci na morzu Przedszkole Miejskie nr 141 Łódź Opiekun artystyczny: Dorota Ziątek

Zych Kuba 7 lat, Dywanik Miejskie Przedszkole nr 3 Głowno Opiekun artystyczny: Małgorzata Góral, Małgorzata Wrońszczyk 13

14

Adwent Szymon 5 lat, Kolorowe ptaki

Andrzejewska Natalka 4 lata, Kraina nieba i słońca

Dereczeniuk Nina 6 lat, Koty

Filipska Marta 4 lat, Czarodziejski dywan

Grabarczyk Kalina 4 lata, Pajęczyna i pajączki

Jóźwiak Oliwia 6 lat

Kazusek Oliwier 4 lata, Słońce i piasek pusyni

Klepacz Jan 5 lat, Indiańskie wzory

Kobierecki Kuba 7 lat, Sieć pajęcza

Kopka Pola 4 lata, Dziewczyna z kwiatkiem i warkoczem

Kotecki Mikołaj, Mural

Krawczyk Marta 6 lat, Taniec i scena

Kucińska Katarzyna 7 lat, Sieć rybacka

Lutomirska Rozalia 4 lata, Wiosenna łąka utkana

Łukowska Iza, 6 lat

15

16

17

18

Małecka Julia 6 lat, Kolorowy świat

Marcinkowska Anna 9 lat, Pajęcza sieć pełna barw

Marcinkowski Franciszek 7 lat, Łąka utkana z kwiatów

Markiewka Karolina 10 lat

Mura Michalina 7 lat

Nowak Wiktoria 5 lat, Zabawa

Perek Alan 7 lat, Tkane z papieru

Piasta Maciej 7 lat, Rycerze

Pietraszko Pola 4 lata

Przybyłek Maja 7 lat, Różowy ogród

Przywara Marcel 5 lat, Kolorowe lalki kukiełki

Rek Ania 4 lata, Kraina balonów

Rek Zofia 3 lata

Różańska Weronika 6 lat, Zaczarowany staw

Rutkowska Ania 6 lat, Tkane z barw trzech plam

Rzeźnik Ola, Kolorowa łąka

19

20

Sekular Weronika 6 lat, Świat wzorków

Siuta Kuba 7 lat, Piraci na morzu

Kucińska Maja 9 lat, Wiosenna polana

Szafrańska Natalia 10 lat, Marzenie o Afryce

Szczepaniak Xawier 5 lat, Sowia rodzina

Szkup Krystian 6 lat

Sztendel Oliwia 7 lat, Pantomima

Tadeusiak Gabriela 7 lat, Alfabet ZZZ

Tomczyk Maciej 8 lat, Łąka utkana z barw

Tyburski Krzysztof 7 lat, Bocian utkany

Urbański Piotr 6 lat, Pajęcza sieć

Wańdoch Lena 6 lat, Latawiec

Wojaczek Agata 8 lat

Zieleźny Marta 8 lat

Zych Kuba 7 lat, Dywanik

21

22

Piestrzeniewicz Lena 7 lat, Eksplozja kolorów

Raczek Emilia 8 lat, Japonki

Wolski Jan 7 lat, Dziewczyna na zakupach

Widuch Gabriela 9 lat

Uba Zuzia 6 lat, Księżniczka

w zaczarowanym świecie

Konkurs na scenariusz działań twórczych dla dzieci – fotoreportaż Konkurs na fotoreportaż poświęcony kreatywnym działaniom dla najmłodszych.

W tym roku jury składające się z przedstawicieli organizatorów i metodyka Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, p. Anety Madziary wyróżniło następujące propozycje i realizacje działań:

„Magia tworzenia”

Fotoreportaż z autorskiego wydarzenia związanego z hasłem „SZtUKA” realizowanego w Szkole Podstawowej im. Ks. Stefana Kard. Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia w Rąbieniu przez wychowawczynię klasy III d – Katarzynę Palla w ramach XVII Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Małego Dziecka.

Projekt zatytułowany „Magia tworzenia” stanowił zachętę do pogłębiania wyobrażeń oraz wiadomości na temat sztuki, a także sprzyjał poszukiwaniom, odkrywaniu i rozumieniu wieloznaczności tego terminu. Ponadto służył rozpowszechnianiu wśród dzieci w wieku wczesnoszkolnym wiedzy na temat działalności artystycznej wybranych przedstawicieli ruchu określanego mianem awangardy (w nawiązaniu do tegorocznych obchodów setnej rocznicy narodzenia się wspomnianego nurtu w naszym kraju).

Główne zadanie z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej: kształtowanie postaw sprzyjających dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu ucznia (samodzielność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, poszanowanie tradycji własnego narodu, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej); zapewnienie dziecku warunków do nauki i zabawy, ekspresji plastycznej, muzycznej i ruchowej, aktywności badawczej, a także działalności twórczej.

Cele operacyjne: • Uczeń: – wie, jak ważna jest praca w życiu człowieka, wie czym zajmuje się np. rzeźbiarz; zna tradycje (ed. społeczna); – przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami; – uczestniczy w zabawie teatralnej; – rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence; (ed. polonistyczna); – reaguje ruchem zmiany tempa i dynamiki; (ed. muzyczna); – podejmuje działalność twórczą posługując się środkami wyrazu plastycznego oraz wybranymi technikami plastycznymi w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni; rozróżnia dziedziny działalności twórczej człowieka oraz określone dyscypliny sztuki/szt. ludowa/(ed. plastyczna); – współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych; wie, że nie można zabierać cudzej własności (etyka); – zna znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka; węgiel, kreda (ed. przyrodnicza); – klasyfikuje obiekty i tworzy proste serie; dostrzega symetrię; posługuje się jednostkami, oblicza obwody prostokątów (ed. matematyczna); – wykonuje rysunki za pomocą wybranego edytora grafiki (zajęcia komputerowe); – potrafi pokonywać przeszkody sztuczne (wychowanie fizyczne i ed. zdrowotna); – orientuje się w rodzajach budowli (zajęcia techniczne); • Uczestnicy działania: W autorskim wydarzeniu wzięli udział uczniowie z klasy III d ze Szkoły Podstawowej im. Ks. Stefana Kard. Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia w Rąbieniu.

23

• Miejsce realizacji zajęć: Projekt realizowany był na terenie sali lekcyjnej oraz dwóch klas zerówek, a także na hali gimnastycznej. Zakładał również uczestnictwo uczniów w wycieczce do Teatru Arlekin.

• Fazy realizacji projektu, opis działania w klasie III d – „Magia tworzenia” I. „Sztuka = układanka puzzle” – zwrócenie uwagi na niezbędny udział osób oraz występujących „elementów” podczas powstawania aktu twórczego – artysta, odbiorca, dzieło, narzędzia, przestrzeń, inspiracja, wyobraźnia, talent, wiedza, warsztat, oryginalność, prawa autorskie; Tworzenie map myśli ujmujących wielowymiarowość zagadnienia; doskonalenie umiejętności argumentowania wyborów; wyodrębnianie kategorii, np. miejsca związane ze sztuką (galeria, muzeum); wydarzenia (wystawa, spektakl, koncert, happening, wernisaż, finisaż); II. „Czy każdy może zostać artystą?” – omówienie wybranych zawodów związanych ze sztuką (rzemiosłem); ozdabianie papierowych balonów; zwrócenie uwagi na różnorodność strojów podczas zabawy karnawałowej, sposobu poruszania się dzieci w tańcu, podkreślenie znaczenia roli artysty zajmującego się np. projektowaniem mody (ubiór, fryzura, makijaż) oraz dekorowaniem wnętrz (wygląd sali balowej) – przybliżenie postaci A. Cierplikowskiego; III. „Sztuka to magia, gra złudzeń” – ukazanie nieoswojonego „wymiaru” op-art (B. Riley) – dostrzeganie oraz doświadczanie rezultatów wynikających z własnej działalności, np. wyczarowywanie kolorów pochodnych; wykonanie rzeźb z jabłek/chrupek; Cylinder DADA – losowanie kartoników zawierających symbole materiałów plastycznych oraz numerki przypisane omawianym dziełom sztuki, stanowiącym inspirację do wykonania prac plastycznych przez uczniów; Projektowanie Orderów Uśmiechu, współtworzenie z wychowankami klasy „0” portretów afrykańskich zwierząt (techniką odrysowywania dłoni); zaprezentowanie pracy, pt. Wire Sculpture in Snow (M. Seuphor’a); IV. Skojarzenia... Krzyżówka – dopisywanie na tablicy wyrazów powiązanych z hasłem przewodnim FSMD; Wymyślanie pytań, komponowanie diagramów z kwadratowych kartoników (składanie papieru, cięcie wzdłuż linii); Przygotowanie prac plastycznych na konkurs, pt. SZtUKA utkana; zaprezentowanie wybranych prac M. Seuphor’a (La Lyre Cassee II, Cabaret); V. „Sztuka niejedno ma imię” – oglądanie reprodukcji z zakresu malarstwa, rysunku, rzeźby, architektury; konstruowanie z rozmaitych materiałów obiektów, nawiązujących do istniejących i wyobrażonych form (np. Pałac Kultury i Nauki, Sanktuarium Matki Boskiej Licheńskiej, Opera w Sydney); projektowanie plakatów eksponujących, zdaniem dzieci, poszczególne „ujęcia” zagadnieniaSztuka; VI. „Zabawa w teatr” – prezentowanie przed uczniowską publicznością utworów literackich (np. „Wielkanocna bajka”, „Jajko”) w postaci gry aktorskiej; samodzielne projektowanie i wykonanie sylwet do teatrzyku, przygotowanie rekwizytów.

Rysowanie wybranych elementów scenografii, przedstawienie strojów aktorówlalek oraz ich omówienie (zwieńczenie udziału w wycieczce do teatru na spektakl, pt. „Złodziej czasu”); VII. „Sztuka ludowa – tradycje” – projektowanie marzann w strojach ludowych; rytmiczne kreślenie przy muzyce wiązek, cięcie i przyklejanie pasków bibuły; omówienie wiosennych zwyczajów; oglądanie fotografii strusich pisanek wyeksponowanych na wystawie Malowane nadzieją, dekorowanie styropianowych jaj (przy użyciu: cekinów, szpilek, bibułowych kwadratów); VIII. „AWANGARDA” – oglądanie dzieł przedstawicieli ruchu oraz tworzenie prac plastycznych zainspirowanych pomysłami wybranych artystów nurtu (W. Strzemiński, K. Kobro, H. Stażewski, B. Utkin, G. Flores, K. Malewicz, M. Seuphor, M. Matiuszyn, H. Arp, P. Mondrian) – składanie modelu sali neoplastycznej, wykonanie konstrukcji z rolek i kart brystolu Dzwony dla Łodzi oraz rzeźb z pasków papieru z zaakcentowaniem znaczenia eksponowania „formy” w przestrzeni); 24

IX. „Sztuka = Tajemnica” – zaprezentowanie reprodukcji dzieła K. Malewicza, pt. „Czarny kwadrat na białym tle”, zachęcenie uczniów do dzielenia się pomysłami, co skłoniło artystę do przedstawienia pracy w tej postaci; wyjawienie, co najprawdopodobniej skrywa się pod kształtem namalowanym ciemną farbą.

Dokonywanie pomiaru figur i obliczanie ich obwodów (kopie dzieł np. K. Malewicza, H. Stażewskiego, Kompozycje B. Utkina); X. „Węglem, kredą, gliną...” – wyjaśnienie źródła pochodzenia minerałów oraz skał oraz określenie ich zastosowania w życiu człowieka, a także w sztuce (kreślenie węglem liter alfabetu zaprojektowanego przez W. Strzemińskiego, kreślenie linii białą kredą na czarnych arkuszach przypominających wzory w dziele „Broderie – Dada 1” (H. Arp) oraz wykonanie figurki zainspirowanej rzeźbą artysty, pt. „Gwiazda” z wykorzystaniem innych materiałów (glina, masa solna, plastelina).

• Zastosowane metody i techniki: elementy metody „Edukacja przez ruch” (wg D. Dziamskiej), lepienie z plasteliny, malowanie farbami (przy pomocy pędzla, słomek, dziesięcioma palcami, „mokre w mokrym”), stemplowanie (z użyciem gąbek, tekturowych kształtów), frottage, collage, carving (sztuka dekorowania potraw), praca konstrukcyjna przy użyciu różnorodnych materiałów; mozaika z kwadratów wyciętych z bibuły, rysowanie węglem/kredą, rysowanie (kredkami, pastelami, mazakami), metafora, kreatywne rysowanie, technika niedokończonych zdań, twórcza improwizacja ruchowa, techniki parateatralne; • Wybrane środki dydaktyczne: tablica, magnesy, biała kreda, węgiel rysunkowy, różnokolorowe arkusze, kartony, ołówki, kredki ołówkowe, mazaki, pastele, nożyczki, kolorowe sznurki, farby temperowe, słomki, pędzle, kubki na wodę, gąbki, waciki, pasy kolorowej bibuły, różnobarwne wycięte kwadraty z bibuły, szpilki, cekiny, styropianowe jajka, kostka kolorowych karteczek biurowych, gazety, tekturowe rolki oraz wytłoczki po jajkach, tekturowe talerzyki, patyczki higieniczne, druciki kreatywne, paski z brystolu, wycięte „łezki” z rolek, klocki – materace, nakrętki, reprodukcje wybranych dzieł sztuki w formie pocztówek, wydruków, plików jpg (z Internetu, Kalejdoskopu), kartoniki z alfabetem W. Strzemińskiego, arkusz brystolu z nadrukowanym modelem sali neoplastycznej, magnetofon, nagranie muzyki stosowne do rytmicznego kreślenia, kleje, kolorowe kółka i figury geometryczne, tekturowe ramki, karty do gry, chrupki kukurydziane; „wąż”, sylwety, piórka, balony (wybrane utwory literatury dla dzieci, aparat fotograficzny.

25

„Sztuką jest podróżowanie – odkrywamy dziś Hiszpanię”.

Autorka fotoreportażu: Magdalena Starosta (współpraca z wolontariuszką Marią Ercilą Gomez pochodzącą z Hiszpanii, pracującą w przedszkolu nr 200 w ramach Wolontariatu Europejskiego), Przedszkole Miejskie nr 200 w Łodzi.

1. Cele operacyjne: dziecko – poznaje flagę Hiszpanii – rozpoznaje kontur Hiszpanii na mapie – zapamiętuje nazwę stolicy Hiszpanii – MADRYT – podaje nazwę tradycyjnego tańca hiszpańskiego – FLAMENCO – poszerza słownictwo o wyrazy tj. CORRIDA, TORREADOR – doskonali sprawność manualną oraz koordynację wzrokowo-ruchowo-słuchową – bierze aktywny udział w zabawach ruchowych – wykonuje w zespole flagę Hiszpanii z cukru kolorowanego kredą (opcjonalnie: tworzy maskę byczka Fernando lub wachlarz hiszpański) 2. Uczestnicy działania: dzieci 3, 4-letnie 3. Miejsce zajęć: sala lekcyjna 4. Opis działania: 1) PODRÓŻ SAMOLOTEM DO HISZPANII. Przy dźwiękach melodii „Y Viva Espania” dzieci ustawione jedno za drugim wjeżdżają do sali lekcyjnej prowadzone przez nauczycielkę. Naśladują przy pomocy wyprostowanych rąk ruch lotu samolotem.

2) W widocznym miejscu w klasie znajduje się mapa. Dzieci oglądają zaznaczoną na mapie Hiszpanię. Porównują jak daleko znajduje się od Polski oraz jaki kształt przypomina kontur Hiszpanii. Recytują wspólnie rymowankę: „VIVA ESPANIA, VIVA OLE! DZIŚ LEPIEJ CHCEMY POZNAĆ CIĘ.

ZWIEDZAĆ BĘDZIEMY, ODKRYWAĆ CHCEMY, KRAJ BYKÓW, FLAMENCO I MAKARENY HISZPANIO! VIVA OLE! ” 3) PREZENTACJA MULTIMEDIALNA. Prezentacja najważniejszych miejsc, zwyczajów, potraw hiszpańskich tj. Madryt, Sevilla, Burgos, corrida, flamenco, la tomatina, paella, tortilla; Prezentacja przygotowana i zaprezentowana dzieciom przy użyciu tablicy multimedialnej.

4) „LA TOMATINA” – zabawa ruchowa. Nauczycielka dzieli dzieci na dwie drużyny. Środek sali przedzielają szarfy ułożone jedna za drugą. Każde dziecko trzyma w rękach dwa pomidorki (kulki z czerwonej bibuły). Dzieci ustawiają się po przeciwnych stronach sali. Na hasło START! rzucają pomidorki-kulki na stronę przeciwnej drużyny tak, aby jak najmniej pomidorków zostało po ich stronie.

Po wyznaczonym czasie dzieci liczą pomidorki pozostałe po stronie każdej drużyny. Wygrywa ta, która ma najmniej kulek po swojej stronie.

5) Zabawa w kole pt. „EL TORRO – BYCZEK”. Wszyscy stoją w kole. Jedno z dzieci ma założoną maskę byka. Drugie trzyma w rękach czerwoną chustę. Przy dźwiękach muzyki Passo Doble dziecko chustą próbuje zaganiać byka. Reszta dzieci klaszcze wołając OLE! 6) „BANANOWE RYTMY” – zabawa muzyczno-ruchowa. Dzieci stoją w pociągu.

Pierwsze z nich trzyma w rękach banana. Gdy słychać dźwięki muzyki pt. „Dwóm tańczyć się zachciało” KLANZY, podają sobie owoc nad głową wychylając się do tyłu i podnosząc wysoko ręce. Nauczycielka zatrzymuje muzykę, a dziecko u którego zatrzymał się owoc wchodzi do środka koła i wyklaskuje jakiś rytm, którzy powtarzają pozostali uczestnicy zabawy.

7) PUZZLE. Dzieci układają puzzle i starają się z pomocą nauczycielki odczytać napis „MADRYT”. Nauczycielka wyjaśnia, że Madryt jest stolicą Hiszpanii.

26

8) „BYCZEK FERNANDO” – zabawa ruchowa ze śpiewem. Dzieci ustawiają się w dwóch pociągach. Przy dźwiękach piosenki pt. „Byczek Fernando” (Ula Pakuła z płyty „Unia jest jak rodzina”) dzieci jadą w pociągach po całej sali i śpiewają.

9) „HISZPAŃSKIE CIEKAWOSTKI” – zabawa matematyczna. Dzieci układają z pomocą nauczycielki imiona i nazwiska wolontariuszki Marii Ercili oraz znanego hiszpańskiego malarza Pablo Picasso. Przeliczają poszczególne elementy i porównują ich liczebność.

10) „ZGUBIONY OGON BYCZKA FERNANDO” – zabawa ruchowa: wśród dzieci wybrani zostają dwaj ochotnicy. Każdy z nich ma przewiązane chustą oczy.

Dzieci naprowadzają ochotników, dając im wskazówki, w którą stronę mają iść, aby przyczepić w odpowiednim miejscu ogon byczka.

11) „MAKARENA” – zabawa muzyczno-ruchowa. Wolontariuszka pokazuje poszczególne elementy tańca, a dzieci próbują je powtórzyć.

12) PRACE PLASTYCZNO-TECHNICZNE do wyboru: • FLAGA HISZPANII z cukru i kredy (dzieci kredą w kolorze żółtym i czerwonym barwią cukier, a następnie posypują nim pokrytą klejem flagę Hiszpanii) • MASKA BYCZKA FERNANDO (w talerzyku papierowym dzieci wycinają oczy, doklejają rogi, grzywę, uszy, buzię i kolczyk z pianki w nosie byczka) • WACHLARZ HISZPAŃSKIEJ TANCERKI FLAMENCO (dwa patyczki drewniane dzieci sklejają na końcach, zaginają harmonijkę wachlarza z papieru oraz wycinają nożyczkami wzorki, następnie przyklejają do patyczków).

13) DEGUSTACJA TORTII: dzieci próbują narodowego specjału z Hiszpanii.

14) Nauka prostych słów po hiszpańsku: • BUENOS DIAS – dzień dobry przed południem • BUENOS TARDES – dzień dobry po południu • BUENAS NOCHES – dobry wieczór • SI – tak • NO – nie • GRACIAS – dziękuję 5. Ewaluacja zajęć: Dzieci otrzymują lizaki z wesołymi i smutnymi buziami.

Nauczycielka pyta, czy podobały im się zajęcia, a dzieci głosują podnosząc wybrany przez siebie lizak. Następnie wypowiadają się swobodnie na temat tego, co im się najbardziej podobało. Podziękowanie za uczestnictwo w zajęciach.

Rozdanie pamiątkowych odznak z mapą Hiszpanii.

6. Zastosowane metody: wg Kwiatkowskiej – oglądowa (obserwacja, pokaz), słowne (rozmowa, objaśnienia, prezentacja), czynne (zadań praktycznych), pedagogika zabawy.

7. Środki dydaktyczne: mapa Europy, banan, pomidorki-kulki z czerwonej bibuły, kolorowe szarfy, nagranie pt. „Y Viva Espania”, tekst rymowanki pt. „Jam jest Zorro”, maska byka, czerwona chusta, nagranie pt. „Byczek Fernando” Ula Pakuła z cyklu „Unia jest jak rodzina”, puzzle z napisem MADRYT, karty z liczbami od 1 do 14 oraz lista nazwisk Pablo Picasso, prezentacja najciekawszych miejsc i obyczajów w Hiszpanii na tablicę multimedialną, nagranie muzyki do tańca pt. „Makarena”, dwa plakaty z byczkiem Fernando i ogonki do przyczepiania, cukier, kreda czerwona i żółta, upieczona Tortilla do degustacji, lizaki z wesołymi i smutnymi buziami, odznaki pamiątkowe dla każdego dziecka z mapą Hiszpanii, nagranie pt. „Dwóm tańczyć się zachciało” z repertuaru Klanza „Kto tak pięknie gra? To dzieci, pani i ja”.

27

Dziecięca Scena Przegląd małych form scenicznych to cykl warsztatów i spotkań dla nauczycieli które mają na celu ukazanie uczestnikom nowego spojrzenia na teatr dziecięcy, rezygnację z zakorzenionych schematów i skupienie się na uaktualnieniu twórczej postawy dzieci. Dziecięca Scena skierowana jest do dziecięcych grup reprezentujących szkoły i przedszkola głównie z województwa łódzkiego. Sam przegląd grup teatralnych, zgłoszonych do konkursu to wymiana doświadczeń, możliwość przypatrywania się różnym artystycznym rozwiązaniom i doskonalenie własnego warsztatu. Wiarygodne przykłady, wpływają na rozwijanie kreatywności samych uczestników przeglądu, wzbogacanie różnorodnych form wyrazu twórczości scenicznej.

W 2017 roku do udziału w przeglądzie, zgłoszono 28 prezentacji w których łącznie wzięło udział 260 dzieci w wieku od 4 do 10 lat. Wszyscy uczestnicy Dziecięcej Sceny biorący udział w przeglądzie otrzymali drobne upominki i dyplomy.

Część Teatralna odbyła się 24 marca 2017 roku w Klubie Osiedlowym Kubuś w Łodzi ul. Gorkiego 63. Jury w składzie: Danuta Kołaczek (aktorka Teatru Pinokio, instruktor teatralny), Beata Huzarska (muzyk, pedagog, nauczyciel akademicki i szkolny), Monika Goetzendorf-Grabowska (art. plastyk, pedagog) oraz Agata Dawidowicz (teatrolog, Dyrektor Ośrodka Kultury „Górna”) obejrzało prezentacje reprezentujące następujące placówki: • Przedszkole Miejskie nr 114 Integracyjne w Łodzi grupa przygotowana przez Agnieszkę Wodzińską • Przedszkole Miejskie nr 137 Integracyjne w Łodzi przygotowywały Anna Horoszczuk i Ewa Szynalska • Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi grupa przygotowana przez Annę Markowską • Przedszkole Miejskie nr 218 w Łodzi grupa przygotowana przez: Agatę Frontczak i Ewę Różańską • Przedszkole Miejskie nr 221- Integracyjne w Łodzi przygotowywały: Aneta Kurek, Marta Woźniak, Elźbieta Andrzejewska, Iwona Wiernik, Jolanta Malicka • Przedszkole Miejskie nr 229 w Łodzi grupa zgłoszona przez Teresę Dziubińską • Przedszkole Miejskie nr 233 w Łodzi przygotowywały Alina Przybysz i Jolanta Daros • Miejskie Przedszkole nr 1 w Głownie grupa zgłoszona przez Izabellę Kotecką • Gminne Przedszkole w Rogowie przygotowywały Zofia Krychniak, Elżbieta Zarębska • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki w Głownie grupa przygotowana przez Alicję Ojrzyńską • Szkołę Podstawową nr 9 w ZSI Skierniewice przygotowywała Ewa Tartanus • Ośrodek Kultury i Rekreacji w Strykowie przygotowywał Rafał Mikołajewski

28

Część Muzyczna przeglądu odbywała się 24 marca 2017 roku w Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi. Profesjonalne jury w składzie: Krzysztof Kozłowski (pedagog i dyrygent Żeńskiego Chóru Juvenales Cantores Lodzienses), Janusz Kwiatosiński (pedagog i twórca pierwszej Łódzkiej Orkiestry Gitarowej) oraz Agnieszka Graczyk (pedagog i animator sztuki ludowej) wysłuchało 15 piosenek przygotowanych przez zespoły i solistów z całego województwa, reprezentujące następujące placówki oświatowe: • Przedszkole Miejskie nr 2 w Łodzi zespół przygotowała Emilia Kubiak-Piotrowska • Przedszkole Miejskie nr 50 w Łodzi zespół przygotowały Beata Taraska i Justyna Walenciak • Przedszkole Miejskie nr 200 w Łodzi zespół przygotowała Sylwia Wojtunik • Przedszkole Miejskie nr 214 w Łodzi w przygotowaniu przez Elżbietę KlimkiewiczKujawską • Gminne Przedszkole w Rogowie zespół przygotowała Katarzyna Ćwiklińka • Szkoła Podstawowa nr 2 w Łodzi zespół przygotował Krzysztof Słomczyński • Szkoła Podstawowa nr 142 w Łodzi solistę przygotowała Liliana Ciszewska • Szkoła Podstawowa nr 199 w Łodzi zespół przygotowała Paulina Kędziora • Zespół Szkół w Rogowie, soliści i zespół przygotowani przez Agnieszkę Kaźmierczak i Marię Kranik Status laureata i możliwość udziału w koncercie laureatów „Dziecięcej Sceny”, który odbywa się w tym roku 7 czerwca, w Teatrze Pinokio w Łodzi otrzymały: • Wiktor Sękalski z SP nr 142 w Łodzi, piosenka pt. „Świat to muzyka” • Przedszkole Miejskie 214 w Łodzi, piosenka pt. „Czerwone jabłuszko” • Szkoła Podstawowa nr 2 w Łodzi, piosenka pt. „Wielka sztuka” • Duet ze Szkoły Podstawowej nr 152 w Łodzi, piosenka pt. „Jesienna piosenka” oraz • Szkoła Podstawowa nr 3 w Głownie, spektakl pt. „Sztuk kilka” • Przedszkole Miejskie nr 221 w Łodzi, spektakl pt. „Sztuka przetrwania” • Przedszkole Miejskie nr 206 w Łodzi, spektakl pt. „Prząśniczka” • Ośrodek Kultury i Rekreacji w Strykowie, spektakl pt. „Trójkątna Bajka” • Przedszkole Miejskie nr 229 w Łodzi, spektakl pt. „Na planecie Mitutu” • Przedszkole Miejskie nr 1 w Głowinie, etiuda pt. „Sztuka” • Przedszkole Miejskie nr 114 w Łodzi

29

Konkurs dla nauczycieli na esej Konkurs na esej stanowi autorską refleksję na temat aktywności twórczej dzieci.

Nadesłane na konkurs prace to krótkie rozprawy ujmujące w sposób subiektywny problem rozwijania twórczości małego dziecka. Pozwoliły ich autorom wyrazić własną opinię i zaprezentować osobiste dokonania i przemyślenia dotyczące kreatywności dziecka. W tegorocznej edycji, jury składające sie z przedstawicieli organizatorów i metodyków Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego wyróżniło: Esej „Twórczość” Anna Maria Walczak Esej „Nie musi być ładne...” Edyta Tomaszewska

„Twórczość” autor: Anna Maria Walczak, Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Szadku W gabinecie znajomej terapeutki wiszą w antyramach namalowane ręką dzieckapacjenta ni to krowy ni żyrafy. Zachwycające. Surrealistyczne. Nie wiem, czy na kimś jeszcze robią wrażenie ale ja staję jak zaczarowana. Przyciągają mój wzrok i zatrzymują moje myśli. Wpatruje się w nie za każdym razem, gdy tam zaglądam.

Analizuję każde pociągnięcie pędzla, każda barwną plamę. Ciągle na nowo przyglądam się obrazkom i dostrzegam nowe szczegóły. Cętkę na ogonie, której wczoraj nie dostrzegłam, sterczące trzecie ucho, zielone kopytko, tam gdzie inne są brązowe.

Zastanawiam się jakie emocje towarzyszyły małemu twórcy. A może powinnam rzec wielkiemu twórcy? Co jest miarą owej wielkości? Kiedy praca plastyczna zaczyna być dziełem sztuki? Czy zachwyt w oczach widza wystarczy?

Mam szczęście pracować na co dzień z małymi dziećmi. Zachęcam je do wykonywania rozmaitych prac plastycznych. Podsuwam różne materiały, narzędzia i wyzwalam w nich ekspresję twórczą. Z fascynacją śledzę poczynania małych rączek, gdy sięgają po kredki, pędzle, gąbki, gdy zgoła niedbały ruch wywołuje na papierze zamieszanie. Lubię ten moment, gdy kreska przyjmuje kształt. Gdy kilka odbitych stempli daje kompozycję jak u Kazimierza Malewicza na obrazie Suprematyzm.

Dwuwymiarowy autoportret.

Skupienie dziecka trwa. Pochyla głowę nad kartką. Dostrzegam wysiłek jaki mu towarzyszy. Często za kredką podąża język, wsunięty nieświadomie między zęby. Nie przeszkadzam. Czekam. Wreszcie nadchodzi moment kulminacyjny, gdy na papierze powstaje efekt a na twarzy rodzi się zadowolenie. Dziecko rozpiera duma. Podnosi kartkę by zaprezentować swe dzieło. Dzieło sztuki. Pod koniec dnia artysta biegnie do mamy, taty, babci w rękach niosąc obrazek. -Ładnie -rzuca rodzic z pobłażaniem.

Czasem obserwatorowi wydaje się, że ten obrazek to kilka niedbałych kresek, kilka barw rzuconych na papier, jakaś skromna kompozycja, krzykliwa plama. A ile takich obrazków wisi w galeriach? Michał Anioł powiedział: To, co się w największym wysiłku tworzy, winno wyglądać tak, jakby powstało szybko, prawie bez wysiłku, z zupełną łatwością, na przekór prawdzie.

Mały człowiek zaczyna od małych rzeczy, jednak na nich nie poprzestaje. Każda kolejna praca plastyczna jest inna, nowa, niepowtarzalna. Organizuję więc przedszkolną galerię i wieszam każdą prace, bo uważam, że warto. Twórczość zasługuje na uznanie. Wynikające z uznania zadowolenie dziecka to krok do budowania poczucia własnej wartości. To rekompensata za podjęty trud. To zachęta do dalszej twórczości.

Dziecko poprzez twórczość plastyczną kreuje nie tylko przestrzeń na kartce, odmienia przestrzeń przedszkolnej sali, stwarza siebie jako twórcę. Jedyna godna rzecz na świecie: twórczość, a szczyt twórczości to tworzenie siebie (Leopold Staff).

30

„Nie musi być ładne…” autor: Edyta Tomaszewska, nauczyciel Publicznego Przedszkola w Goszczanowie Niestaranność, niedokładność, chropowatość… intryguje... tak bowiem bywa, sztuka dzieci… ich twórczość nastawiona na zabawę i wolność.

Twórczość małego dziecka kreuje się wyłącznie w naturalnych i spontanicznych warunkach, w której to dziecko wedle własnego uznania zabiera się za malowanie, lepienie, wycinanie, tworzenie. W takiej działalności, iście spontanicznej nie ma mowy o efekcie końcowym i sztucznie stworzonej sytuacji. To co powstaje w głowie dziecka rodzi się z jego naturalnej ciekawości tego co obserwuje co widzi, dostrzega na co dzień w swoim otoczeniu zwłaszcza. Im więcej pytań zadaje dziecko, sprawdza, fantazjuje tym bardziej wkracza w obszar twórczości. Twórczość to zdolność dziwienia się tym co otacza... to eksperymentowanie, doświadczanie, szukanie rozwiązań nietypowych, niestandardowych. To jednocześnie tworzenie nowych rzeczy w swój własny zrozumiały sposób. Przyglądając się tworzeniu małych dzieci, często może się wydawać iż dorosły obok jest zbyteczny, zbędny. Dzieci bowiem kierując się swoją ciekawością tworząc różnorodne przedmioty. Jednak to w dużej mierze od dorosłego zależy w jakim stopniu ciekawość dziecka będzie pobudzona. Pokazując dziecku różnorodne rozwiązania, materiały zapewniamy mu możliwość nowych przeżyć doznań doświadczeń a tym samym ciągły rozwój. Wystarczy dać przestrzeń, czas, a przede wszystkim zauważyć co daje dziecku radość. Dziecko chce, by mu towarzyszyć, bo czuje się bezpiecznie w obecności dorosłego.

Chodzi w tym jednak o to by dzieci były twórcami, a nie wykonawcami naszych pomysłów.

Chropowatość... surowość intryguje. Moje doświadczenie jako nauczyciela z 10-letnim stażem to potwierdza. Dzieci są twórcze z natury, w ten sposób wyrażają siebie – kiedy widzą kredki, zaczynają rysować, gdy mają instrument, chcą na nim grać, a kiedy gra muzyka – tańczą. Tylko małe dzieci tak potrafią… dają upust swojej spontanicznej ekspresji – mogę to obserwować na co dzień pracując z 4-latkami. W swojej pedagogicznej pracy zrezygnowałam z ocen w rodzaju: „ładnie”, „super”, „brzydko”, „starannie”, „ciekawie”. Dostrzegłam bowiem, że gdy jedno dziecko otrzymuj pochwałę, a inne nie, to drugie zaczynało czuć, że z jego pracą być może jest coś nie tak. Chwalenie to taka „niesymetryczność relacji”. Jest bowiem dorosły, który z perspektywy swoich 160 centymetrów wzrostu spojrzy na pracę i ją oceni…, a dziecko wzrostem jak przy takim dorosłym bronić się może.

Istotnym elementem, który często zauważam w swojej pracy – obserwacji dzieci podczas ich twórczości – jest to, iż starają się dostosować do innych i spełnienić oczekiwania. To główny czynnik, który tłamsi kreatywność i samodzielność. Dzieci zaczynają wybierać bezpieczne, wypróbowane albo podpatrzone u innych rozwiązania.

Pochwały powodują też, że zaczynamy odczuwać presję: „Czy na przyszłość będę miał równie dobry pomysł?” Warto zatem porozmawiać z dzieckiem o jego pracy, opisać, co widzimy, powiedzieć, co nas ciekawi, intryguje, dziwi, bawi. Dzieci, które doświadczyły oceniania, mają potrzebę, by konfrontować się z opiniami innych. Kiedy dzieci przybiegają do mnie z obrazkiem, widzę często, że chcą mi go ofiarować i na tym się koncentruję.

Dziękuję im za to, że wykonały i przyniosły mi pracę i rozmawiam z nimi o niej. Dzieci potrzebują uwagi i kontaktu, a nie pochwał i ocen. Kiedy dostaną zainteresowanie, będą mogły same sprawdzić, jaka ta praca dla nich jest, zamiast pytać o to innych.

Twórczość może realizować się w różnych dziedzinach życia… to przyjaźń z wolnością i swobodą. Zdarzają się jednak dzieci, które mają w głowie myśl, ale nie potrafią rysować.

Chciałyby podjąć próbę, tylko obawiają się, że nie są dość dobre. Często pytają „Czy może mi pani narysować ludzika?”. Okazuje się, że czasem wystarczy sama rozmowa o tym, co dziecko chciałoby narysować, zainteresowanie i wiara, że da sobie radę. Bywa też, tak że stawiamy parę kresek i dzieci gotowe są kontynuować pracę.

Niezaprzeczalną prawdą, a przy tym dość smutna jest to, że dzieci, które są twórcze, nie mają łatwo, bo są ciekawskie, pomysłowe i bywa, że wcale nie chcą podążać za pomysłami nauczycielki czy innych. Dorośli jednak to osoby, które powinny być pewnym fragmentem codzienności dziecka. Powinny zadbać, by dzieci miały szansę wiele doświadczać i eksperymentować. I to nie zawsze musi być wyłącznie działalność plastyczna– można robić wycieczki, chodzić na wystawy, koncerty, budować z piasku, strugać z kory, bawić się w opowiadanie historii, robić latawce czy spacerować boso po mchu.

Ale przede wszystkim warto zacząć od siebie? Sprawdzić, za czym my dorośli tęsknimy, na co mamy ochotę i zaprosić do tego dzieci?... nawet jeśli to niestarannie, niedokładne.. chropowate…przecież wcale ładne być nie musi.

31

Letnia Akademia Sztuki Małego Dziecka Letnia Akademia to miejsce, w którym laureaci festiwalu poznają piękno otaczającej przyrody i odkrywają jej tajemnice, miejsce w którym wsłuchaniw jej mądrości w harmonii ze sobą tworzą swoje własne dzieła.

Akademia, dla letnich poszukiwaczy twórczych przygód jest miejscem w którym mogli nauczyć się muzykować, doskonalić swój warsztat słowny, mimiczny i ruchowy, poznają nowe techniki i środki wyrazu sztuk plastycznych i teatralnych.

Realizacja programu kolonii służy: • Kształtowaniu umiejętności empatycznego współdziałania w grupie • Rozwijaniu poczucia odpowiedzialności i samodzielności • Pobudzaniu potrzeby współdziałania oraz swobody wyrażania myśli i uczuć • Zabawie w teatr będącej wielopłaszczyznową sceną rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dzieci • Zachęcaniu do podejmowania i realizowania własnych pomysłów w sytuacjach otwartych i niepewnych.

• Wzbudzaniu inwencji twórczej i plastycznych sposobów jej ekspozycji • Poznawanie sposobów komunikacji z ludźmi z użyciem muzyki i tańca • Kształceniu kultury obcowania z przyrodą • Organizacji wycieczek krajoznawczych dla poznania piękna Karkonoszy W trakcie całej kolonii uczestnicy biorą udział w wielu wycieczkach, ciekawych i twórczych współzawodnictwach. Na koniec letniego wypoczynku, każdy uczestnik wyjechał z certyfikatem ukończenia Letniej Akademii Sztuki Małego Dziecka przyznanym przez grono muz patronek artystów.

Więcej o tej formie rozwijania dziecięcej twórczości można dowiedzieć się na stronie internetowej festiwalu www.festiwalsztukimalegodziecka.pl w zakładce wakacje ze sztuką.

Zapraszamy zainteresowane dzieciaki na wakacyjne szlaki!

XVII Festiwal Sztuki Małego Dziecka został zrealizowany dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi 2017 Polski Komitet Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę InSEA

Projekt i opracowanie graficzne: Monika Goetzendorf-Grabowska Zdjęcia pochodzące z Przeglądu Dziecięca Scena oraz Plenerowego Ogrodu Sztuk wykonały autorki projektu oraz realizatorki warsztatów.

Przygotwanie do druku i druk: Grey Studio Paweł Myszkowski, www.greystudio.pl

ISBN: 978-83-938866-5-4 32

O autorkach Monika Goetzendorf-Grabowska – absolwentka Wydziału Form Przemysłowych PWSSP w Łodzi (obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Wł.Strzemińskiego w Łodzi), artysta plastyk i pedagog. W latach 1994-2009 asystentka pracownii Intermedia Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Trener w Centrum Kreatywności i Przedsiębiorczości IPT w Łodzi (2004-2009). W latach 2008-2009 trener twórczości w programie Enterprenarial Leadership (Holandia).

Autorka, kuratorka i współorganizatorka licznych projektów artystycznoedukacyjnych (m.in. Ogólnopolski Przegląd Projektów Artystyczno-Edukacyjnych 1999-2000, 2008, 2009, Festiwal Sztuki Małego Dziecka 2000-2017, SEN 2008).

Prowadzi warsztaty rozwoju osobistego włączające sztukę jako przestrzeń współpracy i współdziałania z drugim człowiekiem. Rozwija własne zainteresowania z zakresu postawy twórczej u najmłodszych i pielęgnowania jej u dorosłych.

Stypendium Naukowe Prezydenta Miasta Łodzi (1997) Stypendium artystyczne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2008). Przewodnicząca Zarządu Polskiego Komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę PK InSEA oraz członek Związku Polskich Artystów Plastyków, okręg łódzki. Autorka licznych artykułów z zakresu edukacji przez sztukę. Realizacje artystyczne z zakresu fotografii, instalacji artystycznej i grafiki użytkowej.

Agnieszka Kucharska – magister pedagogiki, nauczyciel dyplomowany, arteterapeuta, kwalifikacje w zakresie sztuki, nadzoru pedagogicznego i zarządzania oświatą. W latach 2003-2013 dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 97 w Łodzi, od 2013 roku dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi w Łodzi. Asesor, ekspert MEN w ramach: Priorytetu III POKL obszar „Edukacja” oraz awansu zawodowego nauczycieli. Autor, współautor i koordynator wielu projektów dofinansowanych z Unii Eropejskiej w tym „Przedszkole dla malucha”, Aktywny i zdrowy przedszkolak”, „Bilingual Education „A STEP AHEAD”.

Wykładowca akademicki kierunków pedagogicznych i zarządzania oświatą. Członek Polskiego Komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania przez Sztukę InSEA. Instruktor Związku Harcerstwa Polskiego, harcmistrz, w latach 2002-2008 Komendant Hufca Łódź-Śródmieście.

Koordynator i współautor Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Małego Dziecka.

Autor innowacji pedagogicznych: Portfolio monitorujące rozwój dziecka z wykorzystaniem metody projektu (2011), Laparello czyli portfolio monitorujące rozwój dziecka (2008), Rozwijanie kreatywności dzieci 6 letnich (1996) Wyróżniona: Medal Komisji Edukacji Narodowej (2015), Tytuł „Kreator Innowacji” (2017), Tytuł „Nauczyciel Nowator” (2010), Nagrody Prezydenta Miasta Łodzi (2016, 2012, 2006, 1998), Tytuł Ekobelfer – lider edukacji ekologicznej (2014), Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP (2005). Autor wielu artykułów w prasie i wydawnictwach pedagogicznych.

Organizatorzy festiwalu: Polski Komitet Międz ynarodowego Stowar zyszenia Wychowania pr zez Sztukę InSEA Pr zedszkole Miejskie nr 206 z Oddziałami Integracyjnymi w Łodzi Współorganizatorzy: P r z e d s z k o l e M i e j s k i e I n t e g r a c y j n e n r 11 4 w Łodzi Szkoła Podstawowa nr 36 w Łodzi Centrum Zajęć Pozaszkolnych nr 1 w Łodzi Te a t r P i n o k i o w Ł o d z i Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Prakt ycznego Pracownia Działań Edukacyjnych na Wydziale Sztuk Wizualnych Akademii Sztuk Pięknych im. Wł. Str zemińskiego w Łodzi Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi projekt został zrealizowany dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi

ISBN: 978-83-938866-5-4