52
از ﻓﺮﯾﺐ ﺑﺎﻏﺒﺎن اﯾﻤـــﻦ ﻣﺒﺎش اى ﻋﻨﺪﻟﯿﺐ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻣﻦ ﻫﻢ در اﯾﻦ ﺑﺎغ آﺷﯿﺎﻧﻰ داﺷﺘﻢ ﻃﺎﻫﺮ ﻣﺸﻬﺪى
ﺳﺎل دوم
دور ﺳﻮم ﻧﺸﺮاﺗﻰ
ﺷﻤﺎرة ﭘﻰﻫﻢ ﭘﻨﺠﺎه و دوم
ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 11ﻗﻮس 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪى ـ 5693ﺟﻤﺸﯿﺪى
ﺑﺤﺮان اﻣﻨﯿﺖ و دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ
| ﻣﺤﻤﺪاﮐﺮام اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ |
ﺑﺤﺮان اﻣﻨﯿﺘﻰ ﭘﺲ از ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮى دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ و اﻣﻀـــﺎى ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣـــﮥ اﻣﻨﯿﺘﻰ ﻣﯿﺎن ﮐﺎﺑﻞ و واﺷـــﻨﮕﺘﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻮﻗﻊ و اﻧﺘﻈـــﺎر ،اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ .ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺣﻤﻼت اﻧﺘﺤﺎرى در ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﮥ ﺑﻰ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ .اﻓﺰون ﺑﺮ آن ،ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺗﻮاﻧﺴـــﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻧﻈﺎﻣﻰ را در ﻫﻠﻤﻨﺪ ﻣـــﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺟﻨﮓ را در اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﻪ ﺟﺎى ﭼﻨﺪ ﺳـــﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺑﮑﺸـــﺎﻧﻨﺪ .اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﻰ اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿﺖ از اوﻟﯿـــﻦ وﺟﺎﯾﺐ دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ ﺷـــﻤﺮده ﻣﻰ ﺷﻮد و ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت اﯾﻦ دوﻟﺖ در ﺗﻤﺎم ﻋﺮﺻـــﻪ ﻫﺎى ﺣﯿﺎت ،از ﻣﺸـــﺮوﻋﯿﺖ ﺗـــﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻣﯿﺪان اداره و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳـــﺎﻟﻢ و ﺗﺎ ﺑﻘﺎى ﻋﻤﺮ آن ،ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾـــﻰ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ وﺟﯿﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﯿﮕﺮدد. ﭘﺮﺳـــﺶ اﺻﻠﻰ اﯾﻦ ﻧﯿﺴـــﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺤﺮا ن اﻣﻨﯿﺖ و ﺛﺒـــﺎت در آﻏﺎز ﺷـــﮑﻞ ﮔﯿﺮى دوﻟـــﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ، ﺑﺤﺮاﻧﻰ ﺗﺮ ﺷﺪ؟ ﭘﺮﺳـــﺶ اﺻﻠﻰ و ﻣﻬﻢ اﯾﻦ اﺳـــﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص رﺋﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻏﻨﻰ و ﻋﺒﺪاﷲ ﻋﺒﺪاﷲ رﺋﯿﺲ اﺟﺮاﯾﻰ اﯾﻦ دوﻟـــﺖ ،ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺤـــﺮان ﻏﻠﺒﻪ ﺣﺎﺻـــﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑـــﻪ آن ﻧﻘﻄـــﮥ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ؟ ﺑﺮﺧﻰ از آﮔﺎﻫـــﺎن و ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺎﺳـــﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨـــﺶ اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﻣﺴـــﻠﮑﻰ در رﯾﺎﺳـــﺖ و
ﻣﺪﯾﺮﯾـــﺖ ارﮔﺎﻧﻬـــﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎى اﻣﻨﯿﺘﻰ اﻧﮕﺸـــﺖ ﻣﻰ ﮔﺬارﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻰ از ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻗﻮاى ﻣﺴـــﻠﺢ و اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ادارة اﺳـــﺘﺨﺒﺎراﺗﻰ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﺴﻠﮑﻰ ﺳﺨﻦ ﻣﻰ ﮔﻮﯾﻨﺪ. ﺷـــﻤﺎرى از ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ،ﺛﺒـــﺎت و اﻣﻨﯿﺖ را ﺑﻪ ﺗﻐﯿﺮ ﺳﯿﺎﺳـــﺖ ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن از دﺧﺎﻟـــﺖ در ﺟﻨﮓ در ﻫﻤﮑﺎرى ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ. ﺑـــﺪون ﺗﺮدﯾﺪ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎ از ﻧـــﮑﺎت ﻣﻬﻢ در ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺤﺮان اﻣﻨﯿﺖ و ﺛﺒﺎت اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﺴﻮى ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿﺖ
ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﮥ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻮدن ﺧﻂ ﺳﺮﺣﺪى دﯾﻮرﻧﺪ
| ﻏﻔﺮان ﺑﺪﺧﺸﺎﻧﻰ ،ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ،ﻫﺎﻟﻨﺪ |
ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺤﺚ دﯾﻮرﻧﺪ دوﺑﺎره داﻣﻦزده ﻣﻰﺷـــﻮد ،ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ در ذﻫﻨﻢ ﻗﺪ ﻣﻰﮐﺸـــﻨﺪ .آﯾﺎ ﺧﻂ دﯾﻮرﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷـــﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﺧﻂ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه اﺳـــﺖ؟ ﺑﺤﺚ دﯾﻮرﻧﺪ ﭼـــﻪ وﻗﺖ آﻏﺎز ﻣﻰﺷـــﻮد؟ ﭼﺮا دﯾﻮرﻧﺪ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﻌﺎﻫﺪة ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ؟ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳـــﺶﻫﺎ را ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﻮﯾﻢ ،ﻻزم ﻣﻰ داﻧﻢ ﻧـــﮕﺎه ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪ ﺷـــﺮاﯾﻄﻰﮐﻪ ﺑﺎﻋـــﺚ اﻣﻀﺎى ﺧﻂ
دﯾﻮرﻧﺪ ﺷﺪ داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﻢ .ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﯾﺎدآور ﺷﻮم ﮐﻪ دوﻟﺖﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎى وﻗﺖ ،ﭘﯿﺶ از دﯾﻮرﻧﺪ دﺳـــﺖﮐﻢ ﺷﺶ ﻣﻌﺎﻫﺪة دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ اﻣﻀﺎ ﮐﺮده اﻧﺪ ﮐﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﻪ ﺳـــﺮﺣﺪﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ،ﻫﻨﺪ ﺑﺮﺗﺎﻧﯿﺎﯾﻰ و روﺳﯿﻪ آنوﻗﺖ دارد: .1ﻣﻌﺎﻫﺪة ﭘﺸﺎور؛ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 17ﺟﻮن 1809ﺗﺮﺳﺎﯾﻰ ﻣﯿﺎن ﺷﺎه ﺷﺠﺎع و اﺳﺘﻮارت اﻟﻔﻨﺴﺘﻦ. اداﻣﻪ ﺻـ 2
اﺳـــﺖ ،اﻣﺎ ﮔﺮه اﺻﻠﻰ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﯿﮋى واﺣﺪ دوﻟـــﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ و رﻫﺒـــﺮان آن در ﻋﺮﺻﮥ ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿـــﺖ ﺑﺮﻣﯿﮕﺮدد .اﻓﺰون ﺑـــﺮ آن ،اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮥ ﺑﺴـــﯿﺎر ﻣﻬﻢ در ﻃﺮح و ﺗﺪوﯾﻦ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺳـــﺘﺮاﺗﯿﮋى اﻣﻨﯿﺘـــﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﺛﺒـــﺎت و اﻣﻨﯿﺖ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﻫﺮ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺪﯾﺪة ﻣﺠﺮد و ﯾﮏ ﺑُﻌﺪى ﺑﺎﺷـــﺪ .اﻣﻨﯿﺖ رﯾﺸﻪ در ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳـــﻰ ،اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ،اﻗﺘﺼﺎدى،
| رﺿﺎ راد |
ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ،ﻧﻈﺎﻣﻰ و اﻣﻨﯿﺘﻰ ﯾﮏ ﮐﺸـــﻮر و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎى دوﻟﺖ و زﻣﺎم داراﻧﺶ دارد. در ﺣﺎﻟﻰ ﮐـــﻪ ﺑﺤﺮان ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿﺖ در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ در اﯾﺠﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ دارى ﺧﻮب و ﺳـــﺎﻟﻢ ،ﺗﻮﺳـــﻌﮥ ﭘﺎﯾﺪار اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﯿﺎﺳﻰ و ﺗﻌﺎﻣـــﻞ واﻗﻊ ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ و ﻋﻘﻼﯾﻰ در ﺳﯿﺎﺳـــﺖ ﺧﺎرﺟﻰ واﺑﺴﺘﻪ اﺳـــﺖ ،ﺧﻄﻮط اﺳﺎﺳـــﻰ و زﯾﺮﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﯿﮋِى اﻣﻨﯿﺘـــﻰ دوﻟﺖ وﺣـــﺪت ﻣﻠﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﺳﯿﺎﺳـــﺖ واﺣﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ و ﺗﻌﺮﯾﻒ دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ ﻣﺸـــﺨﺺ و روﺷـــﻦ ﺷـــﻮد .اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ رﻫﺒﺮان دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ ﺗﺎ اﮐﻨـــﻮن ﺑﺠﺎى ﺗﻌﺮﯾﻒ واﺣﺪ و روﺷﻦ از دﺷـــﻤﻦ و ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﯿﮋِى واﺣﺪ در ﻋﺮﺻﮥ ﺛﺒـــﺎت و اﻣﻨﯿﺖ ،دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ اﺳـــﺘﺮاﺗﯿﮋى واﺣﺪى را در ﻋﺒﻮر از ﺑﺤـــﺮان ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿـــﺖ ﺗﺪوﯾﻦ و ﻋﻤﻠﻰ ﻧﮑﻨـــﺪ ،ﮔﺰﯾﻨﺶ اﻓـــﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﻣﺴـــﻠﮑﻰ و ﺣﺘﻰ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻗﻮاى اﻣﻨﯿﺘﻰ و ﻧﻈﺎﻣﻰ ﮔﺮه ﮔﺸـــﺎى اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾـــﻦ ،دوﻟﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ زﻣﺎﻧﻰ در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻬﺎر ﺑﺤﺮان اﻣﻨﯿﺖ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺛﺒﺎت ﻣﻰ ﺷـــﻮد ﮐﻪ در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﺧﻄﻮط اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺘﺮاﺗﯿﮋِى ﺧﻮد را در ﻋﺮﺻﮥ ﺛﺒﺎت و اﻣﻨﯿﺖ ﻣﺸﺨﺺ و روﺷﻦ ﮐﻨﺪ.
ژورﻧﺎﻟﯿﺰم ﺷﯿﻄﺎن
ِ ﻣﺤﺾ ﻧﻪ! اﺷـــﺘﺒﺎه ﻣﭙﻨﺪارﯾﺪ".ﺷـــﯿﻄﺎن" ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ ﻓﻘﻂ ِ ﺗـــﺮادف ﻋﺎم اﯾﻦ واژه ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪ ى ﺧﺒﺮﭼﯿﻦ اﺳـــﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺬب ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮﺷـــﺘﻪ .از ﻫﻤﯿﻦ آﻏﺎز ،ﺻﺪاﻗﺖ ﭘﯿﺸﻪ ِ ﺣﮑﺎﯾﺖ "رﻃﺐ ﺧـــﻮرده و ﻣﻨﻊ رﻃﺐ ﮐﺮده" ﮐﺮدم ﺗـــﺎ ﻧﺸـــﻮد و ﻫﻤﯿﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ اى ﺷـــﻮد ﺑﺮاى اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ درﻣﻮرد ﻧﻮﻋﻰ از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى ﮐﻪ ﯾﮑﻰ از ﮐﺎرﻫﺎﯾﺶ آﺷﮑﺎر ﮐﺮدن دروغ و ﮐﮋىﻫﺎى اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎ ﺳـــﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ در دوﻟﺖ ﮐﺎر ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﺑﻪ دوﻟﺖ واﺑﺴـــﺘﻪ اﻧـــﺪ .ﺧﺒﺮﻧـــﮕﺎرى ﭘﮋوﻫﺸـــﻰ )Investigative (Journalismﮐﻪ دوران ﻃﻼﯾﻰ اﻫﻤﯿﺖ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد را ﺳﭙﺮى ﻣﻰ ﮐﻨﺪ در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﯿﺶ از ﺑﺮﺧﻰ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣـــﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳـــﺖ .وﻓﻮر ﺳـــﻮژه ﻫـــﺎى اﯾـــﻦ روﯾﮑﺮ ِد ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اى ﺳـــﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻫﺮ ژورﻧﺎﻟﯿﺴﺖ ﯾﮑﻰ ﺷـــﺎن را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﺪ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻰ ﺷﻮد. از ﺳـــﻮﯾﻰ ِ آب ﺳﯿﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺼﺎد آن ﻗﺪر ﮔﻞ آﻟﻮد اﺳﺖ ﮐـــﻪ ﻣﺘﺨﻠﻔﯿﻦِ ﻫﺮ دو ﺑﺨﺶ ﻧﯿـــﺎز ﺑﻪ ذﮐﺎوت زﯾﺎدى ﺑﺮاى ﻣﺎﻫﻰ ﮔﺮﻓﺘﻦ از آن ﻧﺪارﻧﺪ و در ﺿﻤﻦ ﺧﯿﻠﻰ ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎى ﺷـــﺎن اداﻣـــﻪ ﻣﻰ دﻫﻨـــﺪ .اﯾﻦ ﻣﺴـــﺌﻠﻪ ﮐﺎ ِر ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى ﭘﮋوﻫﺸـــﻰ را ﻧﯿﺰ ﺳـــﻬﻞ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ .اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻌﺪد ﺳـــﻮژه ،ﻧﺎﺷـــﻰ ﮔﺮى ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن و وﺟﻮد روﺣﯿﻪ ى ﺧﺮاﺑﮑﺎرى در ﮔﺮوه ﻫﺎى ﺳﯿﺎﺳـــﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺮده
ِ ِ ﺑﺰرگ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎى ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺳﯿﺎﺳﻰ، ﺗﺠﺎرى و ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﻗﺪرى دﺷﻮار ﻣﻰ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح روزاﻧﻪ ى ﭼﻨﺪ اﻧﻔﺠـــﺎر ﮐﻪ ﻧﺼﻒ ﻣﺮدم از آن ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺧﺒﺮ دارﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺧﺒﺮرﺳـــﺎﻧﻰ در ﻣﻮرد اﺑﻮﻻ و ﺑﺮﻧﺪه ﺷﺪن ﺗﯿﻢ اداﻣﻪ ﺻـ 3 ﮐﺮﯾﮑﺖ و از اﯾﻦ دﺳﺖ وﻗﺎﯾﻊ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﻨﺪ.
︠﹀️. ︠﹢ا﹨﹫﹜ ︨︀﹛︀ﺑﮥ︋﹤ ا︗︊︀ر ﹋﹤ ︋﹍︤را﹡﹫﹜ ﻣﻠﯽ︋﹫︡اری ﭘﯿﺮوزي را ︋﹤ ز﹡︡ه ︋﹢دن ﻣﺒﺎرﮐﺒﺎد! ﻫﻤﮕﺎن ﮐﺸﻮر ﻓﻮﺗﺒﺎل ﭘﻮﺷﺎن اداﻣﻪ ﺻـ 2
د﹋︐︣ ︻﹚︫︣ ﹩︺︐﹩
دور ﺳﻮم ﻧﺸﺮاﺗﻰ
︨﹑م ︎﹫︣وزی ِ در ﻣﻌﺮﻓـــﻰ ﮐﺎﺑﯿﻨـــﮥ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ؛ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﺗﮑـــﺮارى ،ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ در ﺟﺮﯾﺎن 13ﺳﺎل ﭘﺴﯿﻦ ،دهﻫﺎ ﺗﻦ ﺑﻪ وزارت رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺴﯿﺎرى ﻫﺎ ،ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎى ﻓﺴﺎد ،ﺳﻮژة رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻰ ﻫﻢ ﮐﻪ از ﭘﺮوﻧﺪة ﻓﺴﺎد ،اﻧﺪﮐﻰ ﺑﻪ دور ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ،ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎى ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﻰﺷـــﺎن را ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳـــﺎﻧﻨﺪ ،ﭼﻮن ﯾﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﺪاﺷـــﺘﻨﺪ و ﯾﺎ ﻫﻢ ﻋﻘﻞ اﯾﻦ در ﺳﺮﺷﺎن ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﮥ دوﻟﺖ ،داراﯾﻰ آﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ﻣﺼﺮف آن ،ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﮐﻨﻨﺪ. 13ﺳـــﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﻓﺼﻞ و ﻓﻀﺎ و ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪى ﺑﺮاى ﻋﺒﻮر اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن از وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﻰ ﺑﻮد .اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺗﺠﺎرت ﻣﯿﺎن آﺳـــﯿﺎى ﺟﻨﻮﺑﻰ و آﺳـــﯿﺎى ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﺪل ﺷﻮد ،ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮐﻪ از ورود و ﺻﺪور اﻣﻮال ﮐﺸﻮرﻫﺎى ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ، درآﻣﺪﻫﺎى ﺑﻬﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﺪ ،ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻤﮏﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮى داﺷـــﺘﻪﻫﺎى ﻣﻌﺪﻧﻰ ﺧﻮدش ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﻰ زﯾﺮﺑﻨﺎﯾـــﻰ را ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﻋﻤﻠﻰ ﻣﻰﮐﺮد و ﻓﺼﻞ روﺷـــﻨﻰ را ﺑﻪ روى 2014ﻣﻰﮔﺸﻮد ،اﻣﺎ ﻣﺼﻠﺤﺖﻫﺎى ﺷـــﺨﺼﻰ و ﻓﺮدى و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮى وزﯾﺮان ﻣﻔﺴـــﺪ و ﻧﺎﮐﺎره و ﻧﻔﻬﻢ ،ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ 13ﺳﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻼﯾﻰ ﺑﻮد ،ﺑﻪ ﻫﺪر ﺑﺮود و دﺳـــﺖآوردى ارزشﻣﻨﺪ ،در ﺳﺮاﺳـــﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﻧﺼﯿﺐ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﺸﻮد و آراﻣﺶ ﻧﺴﺒﻰ آﯾﻨﺪه ،ﻫﻢ ﭼﻨﺎن در ﮔﺮو ﮐﻤﮏﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ. اﮔﺮﭼﻪ در ﺳﺎلﻫﺎى ﭘﺴﯿﻦ ،ﺑﻠﺦ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎندارى ﻋﻄﺎﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮر، ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻧﻘﺎط اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﺗﻮﺳـــﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدى و اﻣﻨﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮى داﺷـــﺘﻪ و ﻧﻤﻰﺗﻮان از آن ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪ ،اﻣﺎ ﺑﺮاى ﺳﺮاﺳﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﺎن زﺑﺎنزد را ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﻞ ،ﺑﻬﺎر ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﺑﺎﯾﺪ ،ﮔﻞﻫﺎى ﺑﯿﺶﺗﺮى ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد ،اﻣﻨﯿﺖ در ﯾﮏ وﻻﯾﺖ ،ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷـــﻮد ،ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ وﻻﯾﺖﻫﺎى ﻫﻢﺟﻮار و در ﮐﻞ ﺗﻼش ﺑﺮاى ﺑﻬﺒﻮدى اﻣﻨﯿﺖ ،در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ» ،ﺟﻠﻮ ﻧﻘﺺ را از ﻫﺮﺟﺎﯾﻰ ﺑﮕﯿﺮى ،ﺑﻪ ﺳﻮد اﺳﺖ« ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوز ،ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦِ ﺳﯿﺰده ﺳﺎل ﻓُﺮﺻﺖ ﻃﻼﯾﻰ ،ﻫﻨﻮز روزﻧﻪﻫﺎى ﻧﺴـــﺒﺘﺎً ﺑﻬﺘﺮى )و ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ 13 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ( ﺑﻪ ﺳﻮى اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎز اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖداران ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ،اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روزﻧﻪﻫﺎ ،ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﺳﻮد را ﺑﺒﺮد و ﻓﺼﻞ ﺗﺎزهﯾﻰ از ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﻰ و ﺑﻬﺒﻮدىآورى را ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺑﯿﺎورد. در آﺳﺘﺎﻧﮥ ﺣﻀﻮر در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻟﻨﺪن ،ﻗﺮار دارﯾﻢ و ﻣﻌﺮﻓﻰ ﯾﮏ ﮐﺎﺑﯿﻨﮥ ﮐﺎرا ،ﺑﻪ دور از ﻓﺴﺎد و ﻧﺎﮐﺎرهﮔﻰﻫﺎى ﻗﺒﻠﻰ و ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﺑﻬﺘـــﺮ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ،ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷـــﻮد ﮐـــﻪ از روزﻧﻪﯾﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻟﻨﺪن ،ﺣﺪ اﮐﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎى ﺑﻬﺘﺮ ،ﺑﺮده ﺷﻮد و ﺑﺮاى آورد ِن ﻓﻀﺎﯾﻰ ﺑﻬﺘﺮ از ﮔﺬﺷـــﺘﻪ ،ﮐﺎرﻫﺎﯾﻰ اﻧﺠﺎم ﺷـــﻮد ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻧﺘﻈﺎرش را دارﻧﺪ. ﺷـــﻬﺮوﻧﺪان ،دﯾﮕﺮ ﺧﻮش ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﯿﻨـــﮥ ﺟﺪﯾﺪ ،اداﻣﮥ وﺿﻌﯿﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﺎﺷـــﺪ و ﭘﯿﻮﺳـــﺘﻪ ،ﯾﺎ ﺑﻪ روى ﭘﻮل ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﮐﺎر ﻧﮑﻨﺪ و ﯾﺎ ﻫﻢ ﺟﯿﺐﻫﺎى ﺧﻮﯾﺶ را در ﺣﺎل ﭘﺮ ﮐﺮد ِن ﺣﻖ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ. اﻧﺘﻈﺎرﻫﺎ ،از ﺳﺮان ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻓـــﺮاد و ﮐﺎراﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد را ﺑﺎ درﻧﻈﺮداﺷـــﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻰ ،ﺑﺮاى ﮔﺮﻓﺘﻦِ رأى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وزﯾﺮان ،ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﻨﻨﺪ. وزﯾﺮان ﻣﺎﻟﻰ و ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻧﮏدارى در ﺟﺮﯾﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮزى، ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ روىداد و اﻓﺘﻀﺎح ﻓﺴـــﺎد ﻣﺎﻟﻰ را در ﮐﺸﻮر رﻗﻢ زدﻧﺪ و دﯾﮕـــﺮ ،ﺑﻪ ﺳـــﻮ ِد ﻫﯿﭻﮐﺲ) ﺷـــﻬﺮوﻧﺪان و رﻫﺒﺮان ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ و ﺷﺮﯾﮑﺎن ﻣﺮدمﺳﺎﻻرى در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن( ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دوﺑﺎره ،ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺖ و داراﯾﻰﻫﺎﯾﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺎﺳﺪان ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﮔﺮة ﮐﻮر ﮐﻨﻮﻧﻰ را ﮐﻮرﺗﺮ و ﻓﺴﺎد را ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺳﺎزﻧﺪ. در ﮐﻞ ،ﺷﻬﺮوﻧﺪان را آرزو ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ ،ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷـــﺪ ﺑﺮاى ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم اﯾﺠﺎد ﺷـــﺪه اﺳﺖ ،در ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﻧﯿﺰ ،روى اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺷﻮد و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﺗﮑﺮارى ،در وزارتﻫﺎى ﺷﺎن ﺟﺎ ﺑﺪل ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ ﻫﻢ دوﺑﺎره ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﻮﻧﺪ ،ﺑﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﻣﺘﺨﺼﺺ ،ﮐﺎرا و ﺗﺎزه ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺣﯿﺚ وزﯾﺮان ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در ﭘﻰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ در ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷـــﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﺑﻬﺘﺮى را ﺑﺮاى ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻃﺮح و اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ. ﮐﺎﺑﯿﻨﮥ ﺟﺪﯾﺪ ،ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺴـــﺨﮥ ﮐﻢرﻧﮓ ﮐﺎﺑﯿﻨﮥ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﺎﺷﺪ .زﯾﺮا، دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎرى از اﯾﻦ وزﯾﺮان ﻧﯿﺴـــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﻣﺮدم و ﮐﺸﻮر، ﺧﺪﻣﺖﮔﺬارى ﮐﻨﻨﺪ ،ﭼﻮن اﮐﺜﺮا ً ﯾﺎ ﻧﺎﮐﺎره و ﻧﺎﻻﯾﻖاﻧﺪ ،ﯾﺎ ﻫﻢ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﺎر ﻧﺪارﻧﺪ و ﯾﺎ ﻫﻢ ﺳﻮد ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ ﻣﻠﺖ ،ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ و ﻣﻠﺖ ،دﯾﮕﺮ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻧﯿﺴﺖ. اﻧﺘﻈﺎرﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴـــﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﭘﺴﺖﻫﺎى وزارت ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸـــﮥ ﮐﺎر و ﺧﺪﻣﺖﮔﺰارى ﺑﻨﯿﺎدى در ﺳﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ و در ﭘﻰ اﯾﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎمﻫﺎىﺷﺎن ،در دﻓﺘﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ،ﺑﻪ ﺧﻂ زرﯾﻦ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺧﺪﻣﺖﮔﺰار ﻣﺮدم« ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد.
2
ﺳﺎل دوم
ﺷﻤﺎرة ﭘﻰﻫﻢ ﭘﻨﺠﺎه و دوم
ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 11ﻗﻮس 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪى ـ 5693ﺟﻤﺸﯿﺪى
ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﮥ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻮدن ﺧﻂ ﺳﺮﺣﺪى دﯾﻮرﻧﺪ
.2ﻣﻌﺎﻫﺪة ﻻﻫﻮر؛ )ﺳـــﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ( ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 26 ﺟﻮن 1838ﺗﺮﺳﺎﯾﻰ ﻣﯿﺎن ﺷـــﺎه ﺷﺠﺎع ،رﻧﺠﯿﺖ ﺳﻨﮓ و ﻣﮑﻨﺎﺗﻦ. .3ﻣﻌﺎﻫﺪة دوﺳـــﺘﺎﻧﮥ ﻗﻨﺪﻫﺎر؛ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 28اﭘﺮﯾﻞ 1839 ﻣﯿﺎن ﺷﺎه ﺷﺠﺎع و ﮔﻮرﻧﺮ ﺟﻨﺮال ﻫﻨﺪ. .4ﻣﻌﺎﻫﺪة ﺟﻤﺮود ﯾﮑﻢ؛ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 30ﻣﺎرس 1955ﻣﯿﺎن ﺳﺮدار ﻏﻼمﺣﯿﺪر ﭘﺴﺮ دوﺳﺖﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن و ﺟﺎن ﻻرﻧﺲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪة اﻧﮕﻠﯿﺲ. .5ﻣﻌﺎﻫـــﺪة دوم ﺟﻤﺮود؛ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 4ﺟﻨﻮرى 1857ﻣﯿﺎن ﺳـــﺮدار ﻣﺤﻤﺪاﻋﻈﻢ ﺧﺎن ﭘﺴﺮ دوﺳﺖﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن و ﺟﺎن ﻻرﻧﺲ. .6ﻣﻌﺎﻫـــﺪة ﮔﻨﺪﻣﮏ؛ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 26ﻣﻰ 1879ﺗﺮﺳـــﺎﯾﻰ ﻣﯿﺎن اﻣﯿﺮ ﯾﻌﻘﻮب ﺧﺎن و ﻟﻮﯾﺲ ﮐﯿﻮﻧﺎرى اﻓﺴـــﺮ ﺳﯿﺎﺳﻰ اﻧﮕﻠﯿﺲ. دﯾﻮرﻧـــﺪ ﻫﻔﺘﻤﯿـــﻦ ﻣﻌﺎﻫﺪهﯾﻰ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ دوﻟﺖﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن و اﻧﮕﻠﯿﺲ در 12ﻧﻮﻣﺒﺮ 1893ﻣﯿﺎن ﺷـــﺨﺺ ﺧﻮد اﻣﯿـــﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎنﺧﺎن و ﻣﺎرﺗﯿﻤـــﺮ ﻫﻨﺮى دﯾﻮرﻧﺪ اﻣﻀﺎ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ .اﮐﻨﻮن ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدم ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ و ﻋﺎﻣﻞﻫﺎى ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻣﻀﺎى ﺧﻂ دﯾﻮرﻧﺪ ﺷﺪﻧﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻣﯿﺮ ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺒﺎر ،اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﺮ آن ﺣﮑﻢﻣﻰ راﻧﺪ ﯾﮏ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﺨﺶﺷـــﺪه ﻣﯿﺎن ﺑﺮادران اﺑﺪاﻟﻰ، ﭘﺴـــﺮان ﺗﯿﻤﻮرﺷـــﺎه اﺑﺪاﻟﻰ ﺑﻮد .اﻣﯿﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﺎ دو ﭼﺎﻟﺶ روﺑﻪرو ﺑـــﻮد؛ ﯾﮑﻰ ﺗﺸـــﻨﺞﻫﺎى داﺧﻠﻰ ،ﻗﺪرت ﺧﻮاﻫﻰﻫﺎى ﻗﺒﯿﻠﻪﻫﺎى ﭘﺘﺸـــﻮن و ﺗﺒﺎرﻫﺎى ﻏﯿﺮ ﭘﺸـــﺘﻮن و دوم ﺣﻔﻆ ﺳـــﺮﺣﺪﻫﺎى ﮐﺸـــﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿـــﺮى از ﻣﺪاﺧﻠﮥ اﻧﮕﻠﯿﺲ ،روﺳـــﯿﻪ و ﻓﺎرس آنوﻗﺖ .در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺟﻨﮓ ﻫﺎى اﻣﯿﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﺎ ﻣﯿﺮان ﻫﺰاره و ﻣﯿﺮان ﺑﺪﺧﺸـــﺎن و ﺷـــﻤﺎل اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺎﺷـــﺪ .ﻏﺒﺎر ﻫﻤﭽﻨـــﺎن ﻣﻰاﻓﺰاﯾﺪ ﮐﻪ ﺑـــﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن ﯾﮏ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨـــﺪ و ﻣﺘﺤﺪ ،دوﻟـــﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل و دﯾﮕﺮ اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎ ﺳﺮان ﻗﺒﯿﻠﻪﻫﺎى ﭘﺸﺘﻮن در ﭘﺸـــﺎور ،ﮐﺎﮐﺮﺳـــﺘﺎن و دﯾﮕـــﺮ ﺟﺎﻫﺎى ﻫﻢﺳـــﺮﺣﺪ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺑﻪ ﺷﻮرش ﻋﻠﯿﻪ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﻰﮐﺮد. دوﻟـــﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺎ دو ﻫﺪف اﯾـــﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد؛ ﯾﮑﻰ ﺑﺮاى اﯾﻨﮑﻪ ﻗﺒﯿﻠﻪﻫﺎى ﭘﺸـــﺘﻮن ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪن و رزﻣﯿﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﺳﻮى ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧـــﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﮐﻨـــﺪ .ﮔﺮﯾﮕﺎرﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻮﯾﺲ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾـــﻰ ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺗﺎﮐﯿـــﺪ ﮐﺮده ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ ﯾﮑـــﻰ از دﻟﯿﻞﻫﺎى ﮐﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤـــﺎن ﻣﻌﺎﻫﺪه دﯾﻮرﻧﺪ را اﻣﻀﺎ ﮐﺮد ،ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﺷـــﺪن از ﺷﻮرشﻫﺎى دﯾﮕﺮ ﻗﻠﺒﯿﻪ ﻫﺎى ﻗﺪرتﺧﻮاه ﭘﺸـــﺘﻮن ﺑﻮد .او ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻰاﻓﺰاﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻣﻀـــﺎى ﻣﻌﺎﻫﺪة دﯾﻮرﻧﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﺗﻮاﻧﺴـــﺖ ﻗﺒﯿﻠﻪﻫﺎى ﮐﻪ ﻗﺪرﺗﺶ را در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺷـــﻤﺎل و دﯾﮕﺮ ﻧﻘﻄﻪﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﭙﺮاﮔﻨﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﮔﺮﯾﮕﺎرﯾـــﻦ ،دﻟﯿﻞ دﯾﮕﺮى ﮐﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن را ﺑﻪ اﻣﻀﺎى ﻣﻌﺎﻫﺪة دﯾﻮرﻧﺪ واداﺷـــﺖ ،ﺑﻠﻨﺪ ﺑـــﺮدن ﭘﻮل ﯾﺎراﻧﻪاش از 80000ﭘﻮﻧﺪ ﺑـــﻪ 120000ﭘﻮﻧﺪ ،و در ﯾﺎﻓﺖ ﺳـــﻼح و ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻮد. ﻣﮕﺮ ﺧـــﻮد اﻣﯿﺮﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن دﻟﯿﻞ اﻣﻀـــﺎ ﮐﺮدن ﻣﻌﺎﻫﺪة دﯾﻮرﻧﺪ را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻰآورد؛ " از اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺮﺣﺪات ﺧﻮد را ﺑﺎ دﯾﮕﺮﻫﻤﺴـــﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدم ،درﯾﻦ ﺷـــﺮاﯾﻂ ﻻزم داﻧﺴﺘﻢ ،ﺳﺮﺣﺪات ﺑﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﺧﻮد و ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن را ﻧﯿـــﺰ ﻣﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾـــﻢ ،ﺗﺎ ﻣﺜـــﻞ دﯾﻮار ﻣﺤﮑﻤـــﻰ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻤﻠﮑﺖ ،ﻧﻈﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد .ﻟﺬا از ﻻرد رﯾﭙﻮن و ﺑﻌﺪا ً از ﻻرد دوﻓﺮﯾـــﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﻧﻤﻮدم ،ﺗﺎ ﻣﺠﺮبﺗﺮﯾﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن ﺧﻮد را ،ﺑﻪ ﺳـــﻔﺎرت ﺧﻮد در ﮐﺎﺑﻞ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﻔﺮﺳـــﺘﻨﺪ ،....درﯾﻦ وﻗﺖ ﻻرد ﻻﻧﺴﻮن در ﻣﺮاﺳﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷـــﺖ ﮐﻪ ،ﻻرد راﺑﺮﺗﺲ اﻓﺴـــﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﻣﻦ از ﯾﮑﻄﺮف ﻣﺼﺮوف ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻫﺰارهﻫـــﺎ ﺑﻮدم ،و ﻧﯿـــﺰ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧـــﻼف ﻣﯿﻞ ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ راﺑﺮﺗﺲ ﺑﺎ ﻟﺸﮑﺮ زﯾﺎد )ﯾﮏ ﻓﺮﻗﻪ( ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن داﺧﻞ ﺷـــﻮد ،... .در ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻮد ﮐﻪ از دوﻟﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﻪ ،ﺳـــﻔﺎرﺗﻰ را ﺑﺮﯾﺎﺳﺖ ُﺳﺮ ﻣﺎرﺗﯿﻤﺮ دﯾﻮرﻧﺪ ﺑﮑﺎﺑﻞ دﻋﻮت ﻧﻤﻮدم) "...ﺗﺎجاﻟﺘﻮارﯾﺦ.(419-416 ، از ﮔﻔﺘـــﮥ اﻣﯿﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﻰآﯾﺪ ﮐﻪ اﯾـــﻦ ارادة ﺧﻮد اﻣﯿﺮ ﺑﻮده اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﻧﮕﻬﺪارى ﮐﺸـــﻮر ﺳﺮﺣﺪش را ﺑﺎ ﻫﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ روﺳﯿﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ .ﭘﺲ از اﻣﻀﺎى ﻣﻌﺎﻫﺪة دﯾﻮرﻧﺪ ﻗﺒﯿﻠﻪﻫﺎى ﭘﺸـــﺘﻮن در آن ﻃﺮف ﺳﺮﺣﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷـــﻮرش ﻣﻰزﻧﻨـــﺪ .ﻫﻤﯿﻦ اﺳـــﺖ ﮐﻪ دوﻟـــﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ
ﺧﻮاﺳـــﺘﺎر اﻋﻼن رﺳـــﻤﻰ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻫﺪه و ذﮐﺮ ﻣﺸـــﺨﺺ ﺳـــﺮﺣﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷـــﺪه از ﻃﺮف اﻣﯿﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻣﻰﺷﻮد. ﺳـــﭙﺲ ﺧﺒﺮ اﻣﻀﺎى ﻣﻌﺎﻫـــﺪة دﯾﻮرﻧﺪ در ﺳـــﺎل 1893 ﺗﺮﺳﺎﯾﻰ رﺳﻤﻦ در ﮐﺎﺑﻞ اﻋﻼن ﻣﻰﺷﻮد .در ﺑﺎرة ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻮدن و ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﻧﺒﻮدن ﻣﻌﺎﻫـــﺪة دﯾﻮرﻧﺪ از ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪى ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻧﯿﻢ؛ "ﻣﺸـــﺮوﻋﯿﺖ ﺳﺮﺣﺪ دﯾﻮرﻧﺪ ﻣﻨﺤﺼـــﺮ و ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﺎﻫﺪة 1893ﺗﺮﺳـــﺎﯾﻰ ﻧﺒﻮده ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﻌﺎﻫـــﺪة دﯾﮕﺮدر 1921 ،1919 ،1905و 1930 ﻣﯿـــﺎن اﻣﯿﺮ ﺣﺒﯿـــﺐ اﷲ ﺧﺎن ،اﻣﯿﺮ اﻣﺎن اﷲ ﺧﺎن ﭘﺎدﺷـــﺎه ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺧﺎص ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺎدر ﺧﺎن در ﻟﻨﺪن ﺑﺎ وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﺴـــﺘﺎن ،ﺗﻌﻬـــﺪ ﻧﺠﯿﺐ اﷲ ﺧﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺧﺎص ﻇﺎﻫﺮﺷـــﺎه در ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن ،اﻋﺘﺮاف ﻣﺤﻤﺪ داود ﺧﺎن در ﺟﻠﺴﺎت رﺳـــﻤﻰ در ﺣﻀﻮر ذواﻟﻔﻘﺎر ﻋﻠﻰ ﺑﻮﺗﻮ ... ،ادﻋﺎى زﻣﺎﻣﺪاران اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن )ﺑﺮﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻮدن ﺳـــﺮﺣﺪ دﯾﻮرﻧـــﺪ ،اﻓﺰودة ﻣـــﻦ( را ﻣـــﻮرد ﺗﺮدﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ") .ﻣﺤﻤﺪى.(61-60 ، اﮔﺮ ﺳـــﺮى ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻫﺪهﻫﺎى ﻧﺎمﺑـــﺮده ﺑﺰﻧﯿﻢ ﻧﯿﮏ ﭘﯿﺪا ﻣﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل 1947ﺗﺮﺳﺎﯾﻰ ﺗﻤﺎم دوﻟﺖﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻂ ﺳﺮﺣﺪى دﯾﻮرﻧﺪ را ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻟَﻮرﯾﻨﺲ ِزرﯾﻨﮓ اﺳـــﺘﺎد داﻧﺸـــﮕﺎه ﻣﯿﭽﯿﮕﻦ ،ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻨﺎس ﺗﻨﺶ ﻣﯿﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺑﯿﺮون رﻓﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ از آﺳـــﯿﺎ آﻏﺎز ﻣﻰﺷـــﻮد .او ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻰ اﻓﺰاﯾـــﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺧﺮوج اﻧﮕﻠﯿـــﺲ و ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن ﻣﺒﺎرزهﯾﻰ ﺑﺮاى وﺣﺪت ﭘﺸﺘﻮنﻫﺎى دوﻃﺮف ﺳﺮﺣﺪ در ﮐﺎﺑﻞ آﻏﺎز ﻣﻰﺷﻮد. ﻓﺮﯾ ُﺪرﯾﮏ ﮔﺮﯾﺮ ﺑﻠﻮﭼﺴـــﺘﺎن و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎنﺷﻨﺎس ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ؛ دوﻟﺖﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن از ﻇﺎﻫﺮﺷـــﺎه ﺗﺎ دوﻟﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﻰ ﻫﻤﮥ روﯾﺎﯾﻰ ﯾﮏ ﭘﺸﺘﻮﻧﺴـــﺘﺎن را در ﺳـــﺮ داﺷﺘﻨﺪ .او ﻣﻰ اﻓﺰاﯾﺪ دوﻟﺖﻣﺮدان اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻫﺪة ﻫﺎى اﻣﻀﺎ ﺷـــﺪه ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻰ ﺑﻮدﻧﺪ. و از آﻧﺠﺎﯾﻰﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻧﻮ اﺳﺖ آن ﻣﻌﺎﻫﺪه ﻫﺎ دﯾﮕـــﺮ ﻣﺪار اﻋﺘﺒﺎر ﻧﯿﺴـــﺘﻨﺪ .او ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻰاﻓﺰاﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺴـــﺎﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻃﺮف دوﻟﺘﻤﺮدان اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﻣﻦزده ﻣﻰﺷﺪ ﺗﺎ از ﺳﻮى ﭘﺸﺘﻮنﻫﺎى ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن .ﺳﺨﻦﮐﻮﺗﺎه ﭘﺲ از ﮐﺶﻣﮑﺶ ﻫﺎى دروﻧﻰ ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن و ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮدن ﺟﺮﮔﻪ ﻗﺒﺎﯾﻠﻰ ﭘﺸـــﺘﻮنﻫﺎى ﭘﺸﺘﻮﻧﺴﺘﺎنﺧﻮاه در ﭘﺸﺎور و ﺑﺎ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﮕﻨﺪن ﺧـــﺎن ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﺎر ﺧﺎن رﻫﺒﺮ اﯾﻦ ﮔﺮوه، ﺳـــﻔﯿﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن از ﮐﺮاﭼﻰ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰ ﺷﻮد .ﺳـــﭙﺲ ﺷـــﺎهﻣﺤﻤﻮد ﺧﺎن ﺻﺪراﻋﻈﻢ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در اول ﺣﻤﻞ 1328ﺧﻮرﺷـــﯿﺪى ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 1949ﺗﺮﺳﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ داوودﺧﺎن و دﯾﮕﺮ ﻗﻮمﮔﺮاﯾﺎن ﺑﯿﺎﻧﯿﮥ آﺗﺸﯿﻨﻰ را در ﺟﻼل آﺑﺎد ﺑﺮ ﺿﺪ دوﻟﺖ ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ،ﺧﻮاﻫﺎن ﺣﻖ ﭘﺸـــﺘﻮنﻫﺎ و آزادﯾﻰ ﺧﺎن ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﺎر ﺧﺎن ﻣﻰﺷﻮد .ﺗﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﻣﺤﻤﺪى در ﺟﻮزاى 1328ﺧﻮرﺷﯿﺪى
ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺟﻮﻻى 1949ﺑﺎﺷـــﺪ ،ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﺎ آﻧﮑﻪ از ﻧﮕﺎه ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ اﯾﻦ ﺻﻼﺣﯿﺖ را ﻧﺪاﺷﺖ ،زﯾﺮ ﻓﺸﺎر دوﻟـــﺖ ﻣﻌﺎﻫﺪة دﯾﻮرﻧـــﺪ را ﻟﻐﻮ اﻋﻼن ﮐﺮد .ﺳـــﭙﺲ ﺑﻪ رﻫﺒـــﺮى ﻣﺤﻤـــﺪ داود ﺧـــﺎن در ﻫﻤـــﺎن ﺳـــﺎل ﺟﺮﮔﮥ ﭘﺸﺘﻮﻧﺴـــﺘﺎن آزاد در ﮐﺎﺑﻞ داﯾﺮ ﻣﻰﺷـــﻮد و روز ﻧﻬﻢ ﻣﺎه ﺳـــﻨﺒﻠﻪ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﺸﻦ ﭘﺸﺘﻮﻧﺴﺘﺎن ﻧﺎمﮔﺬارى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ. در اﻧﺠﺎم اﮔﺮ دوﻟﺖﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن در ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﻣﺮوز ﻣﻌﺎﻫﺪة ﻫﺎى اﻣﻀﺎ ﺷـــﺪه ﺑﺎ اﻧﮕﻠﯿـــﺲ و ﻫﻨﺪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﻰ را ﻣﺪار اﻋﺘﺒـــﺎر ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ ،ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎﻫﺪة ﻫﺎى اﻣﻀﺎ ﺷـــﺪه ﺑﺎ روﺳﯿﻪ آن وﻗﺖ را ﻫﻢ ﺑﻰاﻋﺘﺒﺎر ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎى از ﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎن ،ﺗﺮﮐﻤﻨﺴـــﺘﺎن ،ازﺑﮑﺴﺘﺎن و اﯾﺮان اﻣﺮوزى را دوﺑـــﺎره ﺻﺎﺣﺐ ﺷـــﻮﯾﻢ .و اﮔﺮ اﺳـــﺘﺪﻻل دوﻟﺖﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑـــﺮ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻧﺎﮔﺴﺴـــﺘﻨﻰ ﺗﺒﺎرﯾﻰ ﭘﺸـــﺘﻮنﻫﺎى دوﻃﺮف ﺳﺮﺣﺪ اﺳﺖ ،ﻫﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪﻫﺎى ﻋﺎﻃﻔﻰ و اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺑﺪﺧﺸـــﺎﻧﻰ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن و ﺑﺪﺧﺸـــﺎﻧﻰ ﺗﺎﺟﯿﮑﺴـــﺘﺎن و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﺎﺟﯿﮏ ﻫﺮات و اﯾﺮان اﻣﺮوزى ﻧﯿﺰ دارد .و اﮔﺮ اﺳـــﺘﺪﻻل ﺑﺮ اﺳـــﺎس ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ اﻣﯿﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﻧﺎﮔﺰﯾﺮى وى ﺑﺮ اﻣﻀﺎى اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻫﺪة اﺳـــﺖ، ﭼﺮا دوﻟﺖﻣﺮدان اﻓﻐﺎﻧﻰ ﺗﺎ دورة ﻇﺎﻫﺮﺷﺎه اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻫﺪه را ﭼﻨﺪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﭼﺮا ﺗﺎ 1947ﻧﺸﺎﻧﻰ از ﭘﺸﺘﻮﻧﺴﺘﺎن ﻧﺒﻮد و ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺸﺘﻮنﻫﺎى آن ﻃﺮف ﺧﻂ را از ﭼﻨﮓ ﻫﻨﺪ آزاد ﮐﻨﻨﺪ؟ ﮐﺘﺎب ﻧﺎﻣﻪ .1ﻏﺒﺎر ،ﻣﯿﺮ ﻏﻼمﻣﺤﻤﺪ؛ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن در ﻣﺴـــﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ؛ ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ ،ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻤﻬﻮرى.1374 ، .2ﻣﺤﻤـــﺪى ،ﻏﻼمﻣﺤﻤـــﺪ؛ ﺗﺎﺗـــﻼق ﺗﺎرﯾـــﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ: اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن و ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻧﺎﺗﻮ؛ ﭼﺎپ اول ،ﮐﺎﺑﻞ: اﻧﺸﺘﺎرات ﺳﻌﯿﺪ.1387 ، ):(2006 .Grare, F .3 ”Pakistan-Afghanistan relations in .era.” Caregie Papers 11/9 post Afghanistan” :(1975) .Mukerjee, D .4 under Daud: Relations with ,Neighboring States.” Asian Survey .312-301 :(4)14 The Ethnic Factor in” :(1980) .Naby, E .5 Soviet-Afghan ”Relations Asian .256-237 :(3)20 ,Survey Unraveling the” :(2009) .Ziring, L .6 Afghanistan-Pakistan Riddle”, Asian .78-59 :(2)36 ,Affaris
دور ﺳﻮم ﻧﺸﺮاﺗﻰ درﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮاﻧ ِﻊ ﺑﺮ راه ،ﮔﻼﯾﻪ ﻫﺎ و اﻧﺘﻘﺎدات از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭼﻨﺪ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﻰ ﭘـــﺮدازم .ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى ﭘﮋوﻫﺸـــﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻬـــﺎى ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى ﺧﻮب، ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮ و ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى دﯾﺪه ﺑﺎن ﻧﯿﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﻼﻗﻪ ى ﻣﺮدم ﺑﻪ ﭘﻰ ﺑﺮدن ﺣﻘﺎﯾﻖ ﭘﺸـــﺖ ﭘﺮده ى ﺳﯿﺎﺳﺖ، ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران داﺧﻠﻰ ﺑﺮاى اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎى ﺛﺎﺑﺘﻰ ﻣﻰ ﭘﺮدازﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴـــﺌﻮﻟﯿﻦ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ى ﮐﻢ ﯾﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ از آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ .ﺣﻘﻮق ﻣﺘﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن 15000اﻓﻐﺎﻧﻰ اﺳـــﺖ ﮐﻪ آن ﻫﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻰ ﺷـــﻮد .ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﻰ از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران در ﺣـــﺪود 50000اﻓﻐﺎﻧﻰ و ﺗﻌﺪاد اﻧﺒﻮﻫﻰ ﺗﻘﺮﯾﺒﻦ ﺻﻔﺮ اﻓﻐﺎﻧﻰ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﻪ ﻣﻰ ﮔﯿﺮﻧﺪ .ﮐﻨﺪ و ﮐﺎو در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﺳﻮژه ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻰ ﻣﺎﻟﻰ از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر و ﭘﺮوژه اش دارد ﮐﻪ اﻏﻠﺐ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻤﺎﯾﻠﻰ ﺑﻪ آن ﻧﺪارﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻰ ﺑﻀﺎﻋﺘﻰ و ﻫﻢ دﻻﯾﻠﻰ ﭼﻮن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن آن رﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺳﯿﺎﺳﻰ ﯾﺎ ﺗﺠﺎرى ﮐﻪ ﯾﺎ ﺧﻮد ﻣﺘﺨﻠﻒ اﺳﺖ و ﯾﺎ از ﺑﺮﻣﻼ ﺷـــﺪن ﺗﺨﻠﻒ دﯾﮕﺮان ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻰ ﺷـــﻮد .ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﮔﺰارش ﻫﺎى ﺗﺤﻘﯿﻘﻰ از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰ ﺷﻮد .ﺣﺘﺎ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﻤﺒﻮد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻰ اﻗﺘﺼﺎدى را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻫﺎى ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ ،ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻫﺎى ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮى ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد .دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در اﻓﻐﺎﺳﺘﺎن دﺷﻮار ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﻣﻌﻤﻮﻟﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺪوش ﯾﺎ ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﻰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﺨﺒﺎراﺗﻰ آن در ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ِ دﺳﺘﺨﻮش دﮔﺮﮔﻮﻧﻰ ﻫﺎى ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪه و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺪﻓﯿﻦ ،ﺗﺨﺮﯾﺐ اﺧﯿﺮ و ﺗﺤﺮﯾﻒ اﺳـــﻨﺎد و ﺷﻮاﻫﺪ راﯾﺞ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ .ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ،ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻮﯾﺴﻰِ ﻧﯿﻢ ﻗﺮ ِن اﺧﯿ ِﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اى ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻮده و ﻧﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ. ﺑﻨﺎﺑﺮﯾﻦ ﯾﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺛﺒﺖ ﺷﺪه وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ و ﯾﺎ اﮔﺮ وﺟﻮد ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻘﺪر ﻣﻮﺛﻖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ .اﯾﻦ را ﻫﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻦ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﮔﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﯿﺰ ،اﺟﺎزه دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ آن ﻧﻤﻰ دﻫﻨﺪ .ﮐﻤﺒﻮد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺗﻘﻨﯿﻨﻰ و ﻓﻘﺪان ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاى ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮده در ﻣﻮرد ﺣﻖ دﺳﺘﺮﺳـــﻰ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟـــﺮات ﻣﺤﺎﻓﻈﺎن را ﺑﺮاى ﻣﺨﻔﻰ ﻧﮕﻪ داﺷـــﺘﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻰ دﻫﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ،ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﭘﮋوﻫﺸـــﮕﺮ ﻣﻰ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻃﻼﻋﺎت ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪه ،ﺷﺎﻫﺪ ﻋﯿﻨﻰ ،ﻣﺪارك ﻣﺨﻔﻰ ﻧﺰد اﺷﺨﺎص ،و ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﻫﺎى ﻓﯿﺰﯾﮑﻰ از ﯾﮏ واﻗﻌﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﻮد ﻫﻔﺖ ﺧﻮان رﺳﺘﻤﻰ ﺳﺖ .ﻋﺪم ﻫﻤﮑﺎرى اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس از ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدن ﺧﻮد ،ﺧﺎﻧﻮاده و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷـــﺎن ،اﻣﮑﺎن ﺑﺎﻻى ﻏﻠﻮ و ﺣﺬف و اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪى ﭼﻮن ﻗﻬﺮﻣﺎن اﻧﺪﯾﺸﻪ ى ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮى ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﺟﻨﻮب آﺳـــﯿﺎ )ﺳﺎرك( ﺑﺮاى ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳـــﻂ ﺿﯿﺎﻧﻮر رﺣﻤﺎن رﯾﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺑﻨﮕﻼدﯾﺶ در دﻫﻪ ى 1970ﻃﺮح ﮔﺮدﯾﺪ .اﯾﻦ ﭘﯿﺸـــﻨﻬﺎد ﻃﻰ ﻧﺸﺴﺘﻰ در ﻧﻮﻣﺒﺮ 1980از ﺳﻮى ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﻫﻨﺪ ،ﺳﺮﯾﻼﻧﮑﺎ و ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﺸﺴﺖ "وزﯾﺮان ﺧﺎرﺟﻪ ﻫﻔﺖ ﮐﺸﻮر ﻣﻮﺳـــﺲ ،ﺑﻨﮕﻼدﯾﺶ ،ﺑﻮﺗﺎن ،ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ،ﻣﺎﻟﺪﯾﻒ ،ﻧﯿﭙﺎل، ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و ﺳﺮﯾﻼﻧﮑﺎ -اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺳﺎل 1981در ﺷﻬﺮ ﮐﻼﻣﺒﻮ ﺑﺮﮔﺰرا ﮔﺮدﯾﺪ .ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﭘﺲ از آن ﻃﻰ ﻧﺸﺴﺴـــﺘﻰ ﮔﺴـــﺘﺮه ى ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ ى اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﺣﻮزه ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺖ و در ﺳـــﺎل 1983وزﯾﺮان ﺧﺎرﺟﻪ اﯾﻦ ﻫﻔﺖ ﮐﺸﻮر ﻃﻰ ﻧﺸﺴﺘﻰ در دﻫﻠﻰ ﻧﻮ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر اﻋﻼﻣﯿﻪ ى " اﺗﺤﺎدﯾﻪ ى ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻰ ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﺟﻨﻮب آﺳﯿﺎ ) (SAARCرا ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎ در راﺳـــﺘﺎى .1 :ﮐﺸﺎورزى و ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳـــﺘﺎﯾﻰ -2 .ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ وﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﻰ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳـــﻰ -3 .ﺑﻬﺪاﺷـــﺖ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎى ﻣﺮدﻣﻰ -4 .ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺴـــﺘﻰ -5 .ﻫﻨﺮ، ﻓﺮﻫﻨﮓ و ورزش ،اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ .ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﯿﺸـــﻨﻬﺎد ﮐﺸﻮرﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن در ﺳﺎل 2005از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ و در ﺳﺎل 2007ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ اﺻﻠﻰ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ،اﻋﻀﺎى ﺳﺎرك ﺑﻪ 8 ﻋﻀﻮ ارﺗﻘﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد .ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎى ﭼﯿﻦ ،ﭼﺎﭘﺎن ،اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه، اﯾﺮان ،ﮐﻮرﯾﺎ و اﺗﺤﺎدﯾﻪ اروﭘﺎ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ در اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺳﺮان ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎ و ﯾﺎ رﯾﺴﺎن دول ﺳﺎل ﯾﮏ ﺑﺎر ﺑﺮﮔﺰار ﮔﺮدﯾﺪه و وزراى ﺟﺎرﺟﻪ ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﻋﻀﻮ ﺳﺎل دوﺑﺎر ﺑﺎ ﻫﻢ اﺟﻼس دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﺷـــﺮاﯾﻂ ﻓـــﻮق اﻟﻌﺎده ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺸﻮرﻫﺎى ﻋﻀﻮ اﺟﻼس اﺿﻄﺮاى ﺑﺮﮔﺰارﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد. دﺑﯿﺮﺧﺎﻧﻪ ﯾﻰ ﺳـــﺎرك ﻧﻘﺶ ﺧـــﻮد را در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﺟﺮاى ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎى اﯾﻦ ﺳـــﺎزﻣﺎن و ﮐﺎﻧﺎل ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﯿﻦ ﺳﺎرك و دﯾﮕﺮ ﺳـــﺎزﻣﺎن ﻫﺎى ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ اﯾﻔﺎ ﻣﻰ ﮐﻨـــﺪ .ﮐﻤﯿﺘﻪ داﯾﻤﻰ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﻪ ﻣﺘﺸـــﮑﻞ از وزﯾﺮان ﺧﺎرﺟﻪ ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﻋﻀﻮ ﺑﻮده ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ،ﺗﻌﯿﻦ اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎ ،ﻧﻈﺎرت و ﺗﺼﻮﯾﺐ ﭘﺮوژه ﻫﺎ ،ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻰ ،ﻧﻈﺎرت و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ آن را ﻋﻬﺪه دار ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎى ﻋﻀﻮ ﺳﺎرك در ﺳـــﺎل 2004ﻃﻰ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺎﻣﻪ ى ﺗﺠﺎرت آزاد ﻣﻨﻄﻘﻪ ى ﺟﻨﻮب آﺳـــﯿﺎ ) ﺳـــﻔﺘﺎ( و در ﺳﺎل 2005 ﺻﻨﺪق ﭘﻮﻟﻰ را ﺟﻬﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳـــﺎزى ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺗﺠﺎرﺗﻰ و ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﻣﻌﯿﺸﺘﻰ اﯾﺠﺎد ﮐﺮدﻧﺪ. ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﻋﻀﻮ ﺳﺎرك ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى ،ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺗﺠﺎرى ،ﺗﺮوﯾﺞ رﻓﺎه ،ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و ﻓﻘﺮ زداﯾﻰ ﻃﻰ اﺟﻼس ﻧﻬﻢ ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺴـــﺘﺮش ﺻﻠﺢ و ﺛﺒﺎت ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷـــﻮد .ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﺮان اﯾﻦ ﺳـــﺎزﻣﺎن در ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺴـــﺖ ﻫﺎى ﺧﻮد ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮوﯾﺴﻢ را ﮐﻪ آﺳﯿﺐ ﺟﺪى را ﺑﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﺟﻨﻮب آﺳﯿﺎ وارد ﮐﺮده اﺳﺖ ﻧﯿﺰ در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﺳﺖ. دﺳﺖ آورد ﻫﺎى ﺳﺎرك: ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻰ ﻫﺎى ﺷـــﺪﯾﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ى ،ﻓﻘﺮ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳـــﻌﻪ ،ﺗﻮرم و ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻤﯿﻌﺘﻰ ،اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺮزى ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻰ ،ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻀﺎد و
ﺳﺎل دوم
ﺷﻤﺎرة ﭘﻰﻫﻢ ﭘﻨﺠﺎه و دوم
ژورﻧﺎﻟﯿﺰم ﺷﯿﻄﺎن
ِ اﻣﻨﯿﺖ راوى و ﺗﺰرﯾﻖ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺷﺎن ،ﮐﺎر را ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ ﺳﺎزى ،ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣـــﻰ ﮐﻨﺪ .ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎز ﺑﻤﺎﻧﯿﻢ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ دﻟﯿـــﻞ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد اﻣﻨﯿﺖ ﺟﺎﻧﻰِ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﭘﯿﺶ ،ﺑﯿﻦ و ﭘﺲ از ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺳﺖ .ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران زﯾﺎدى ﺳﺮﺑﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺪه اﻧﺪ ،ﺧﯿﻠﻰ ﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﺗﺮك ﮐـــﺮده اﻧﺪ .ﮐﻤﻰ ﮐﻪ ﻣﺮور ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻬﺮه ﻫـــﺎى زﺧﻤﻰ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران و دورﺑﯿﻦ ﻫﺎى ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﯾﺎدﺗﺎن ﻣﻰ آﯾﺪ .ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﮐﺸـــﺘﻪ ﺷـــﺪه ،ﻣﺘﻀﺮر ﯾﺎ ﻣﺘﻮارى در ﺳﺎﻟﻬﺎى اﺧﯿﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ اﻣﺎ ﺧﻮد اﯾﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه اﺳﺖ و ﻫﻮﻟﻨﺎك .ﭘﺲ از ﯾﺎدآورى اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮ راه ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى ﭘﮋوﻫﺸـــﻰ، ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﯿﻢ آﻧﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮن اﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﭼﻘﺪر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﻧﺪ در ﮔﺰارﺷﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﺤﻮﯾﻞ داده اﻧﺪ و ﻣﻰ دﻫﻨﺪ .ﮔﺰارش ﻫﺎى ﭘﮋوﻫﺸﻰ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺲ از ﺳﺎل 1380از ﻟﺤﺎظ
ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ :ﯾﮏ .ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨﮓ .وﻗﺎﯾﻊ و ﺣﺎﻻت ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ )ﺣﺎﻟﺖ رواﻧﻰ ﺳﺮﺑﺎزان ،رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻰ ﺳﺮﺑﺎزان ،و ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ آﻧﻬﺎ( ﺑﺮﺧﻮر ِد ﻧﻈﺎﻣﯿﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدم )ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺪاﻧﯿﺎن ،ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﺣﻤﻼت ﻫﻮاﯾﻰ و ﺳـــﺮﺑﺎزان اردو و ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﻠﻰ( ،ﮐﻤﮏ ﻫـــﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﺷﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﻰ و اﻓﺮاط ﮔﺮاﯾﺎن )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺎﻟﺒﺎن و ﮔﺮوه ﺣﻘﺎﻧﻰ( ،ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎى دﯾﮕﺮ در ﻧﺎاﻣﻨﻰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن، ﺗﺼﻤﯿﻢﻫﺎ و ﻻﺑﻰ ﻫﺎى رﻫﺒﺮان ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ و ﺗﺎﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﻮده اﻧﺪ .دو .ﮔﺰارش ﻫﺎﯾﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺷـــﺨﺎﺻﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از 2001در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻫﺎى ﻣﻬﻢ دوﻟﺘﻰ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ .ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻫﺎ و ﻧﺎﮐﺎﻣﻰ ﻫﺎى ﺷﺎن ،زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺨﺼﻰ ﺷﺎن ،رواﺑﻂ ﺧﺎرﺟﻰ ﺷﺎن و ﺻﺪاﻟﺒﺘﻪ راﺑﻄﻪ ى ﺷﺎن ﺑﺎ
ﺳﺎرك؛ در ﺗﺮازو
ﻣﺘﻨﺎزع ،ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮزى ﮐﺸﻮرﻫﺎ ،رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺎى ﻧﺎﻣﺘﺪاول اﻗﺘﺼﺎدى و اﻣﻨﯿﺘﻰ و ﺑﻰ ﺑﺎورى ﻫﺎى اﻋﻀﺎى ﻣﺤﻮرى ﺳﺎرك؛ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮى ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ در ﺟﻨﻮب آﺳﯿﺎ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻰ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺳﺖ آوردى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎل در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻋﻤﯿﻖ ﻫﻨﺪو ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر اﯾﻦ دو ﮐﺸﻮر را ﺗﺎ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻫﺎى ﺟﻨﮓ ﻗﺮاد داده ﺳﺒﺐ ﮔﺮدﯾﺪه ﺗﺎ در اﯾﻦ ﺳـــﺎزﻣﺎن ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﻫﻤﺎﺗﻰ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ .از ﺟﺎﻧﺐ دﯾﮕﺮ ﻋﻀﻮﯾﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ راه اﺑﺮﯾﺸﻢ دوﺑﺎره اﻫﻤﯿﺖ از دﺳﺖ داده ﺧﻮد را ﺑﺎز ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﺟﻨﻮب اﺳﯿﺎ را ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯾﺖ ﻫﺎى آﺳﯿﺎى ﻣﺮﮐﺰى ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻃﺮح ﻫﺎى اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎ ﮐﻨﻮن روى ﺳﯿﺎﻫﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه اﺳـــﺖ اﻣﺎ آزﻣﻨﺪى ﻫﺎى وﺟـــﻮد دارد ﺗﺎ اﯾﻦ ﺳـــﺎزﻣﺎن ﮔﺎم ﻫﺎى اﺳﺘﻮارى را در ﮐﻨﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ى ﺗﻮﺳﻌﻪ ى اﻗﺘﺼﺎدى در ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ، ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ و ﻫﻤﮕﺮاﯾﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ ى ﻧﯿﺰ ﺑﺮدارد.
ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﺮا راه ﺳﺎرك: ﺳﺎرك ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻰ و رواﺑﻂ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻫﻨﺪ و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﮐﻪ دو ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻮرى اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﻨﺪ در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴـــﺘﻪ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮاﯾﻰ ،ﻫﻤـــﮑﺎرى ﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى و ﺑﺎورﻣﻨﺪى را ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎى اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ارﺗﻘﺎ دﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻗﻄﺐ ﺑﻨﺪى ﻫﺎى ﺟﺪﯾﺪى را در درون ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻄﺐ ﺑﻨﺪى ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ى ﻣﺤﻮرى اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺷﺮﮐﺎى اﻗﺘﺼﺎدﯾﻰ ﺑﺮوﻧﺪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﻰ و اﻣﻨﯿﺘﻰ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ
ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 11ﻗﻮس 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪى ـ 5693ﺟﻤﺸﯿﺪى
| ﻋﺒﺪاﻟﺸﻬﯿﺪ ﺛﺎﻗﺐ |
ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﺎى دارﻧﺪ .اﯾﻦ ﻗﻄﺐ ﺑﻨﺪى ﻫﺎ را در ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﯿﺎن ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن )ﻋﻀﻮى اﺻﻠﻰ( و ﭼﯿﻦ ) ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ( در اﯾﺠﺎد ﺑﻨﺪر ﮔﻮادر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف دﯾﺮﯾﻨﻪ اﯾﻦ دوﮐﺸـــﻮر ﺑﺎ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﯾﺎ در ﺷـــﮑﻞ واروﻧﻪ ى آن ،ﻫﻤﮑﺎرى اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﯿﺎن اﯾﺮان و ﻫﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارى ﻫﺎى ﻫﻨﺪ روى اﻋﻤﺎر ﺟﺎده ﻫﺎى ﺗﺮاﻧﺰﯾﺘﻰ اﯾﺮان و ﺗﺎﺳـــﯿﺲ ﺑﻨﺪر ﭼﺎﺑﻬﺎر ﻣﺸـــﺎﻫﺪه ﮐﺮد .ﺑﺮﻏﻢ ﻣﻮاﻃﺎت اﯾﻦ دوﮐﺸـــﻮر روى ﺗﺠﺎرت آزاد ﻣﻨﻄﻘﻪ ى و ﺑﺴـــﺘﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺎﻣﻪ ى )ﺳﻔﺘﺎ( ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎى ﺗﺠﺎرى ﮐﺸﻮر رﻗﯿﺐ را از ﺧﺎك ﺧﻮد اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ. اﺧﺘﻼف ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﻰ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﮐﻨﺘﺮول ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﻰ ﮐﺸـــﻤﯿﺮ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺮژى در ﻣﺴﯿﺮ اﯾﻦ آب ﻫﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاى ﺷـــﺎن ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﯾﺮش اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﺪوﺳـــﺘﺎن را در رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و آﺳﯿﺎى ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﺎرﮐﯿﺖ ﻫﺎى ﻓﺮوش اﻣﺘﻌﻪ ى ﻫﻨﺪى و ﺑﺪﺳـــﺖ آوردن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﻰ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﮑﺎرى ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻫﻨﺪى ﻫﺎ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن را ﻻﻧﻪ ى ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪه ى ﺗﺮورﯾﺴﻢ داﻧﺴـــﺘﻪ و ﭘﯿﻬﻢ از اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ آﺳﯿﺐ دﯾﺪه اﻧﺪ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺑﺴﺘﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن را ﺑﺎ ﻫﻤﺴـــﺎﯾﻪ ﻫﺎى ﺷﺮﻗﻰ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﻪ ﻋﻀﻮ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﻨﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﮐﻪ " ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ ﯾﮏ از آن آﺳﯿﺎ ﺧﻮاﻫﺪ" اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را واداﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ رﻏﻢ رواﺑﻂ ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﻫﻨﺪ در ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻫﺎى ﺟﻨﮓ ﺳـــﺮد ﺑﻪ ﺗﻮﺳـــﻌﻪ ى رواﺑﻂ راﻫﺒـــﺮدى ﻧﻈﺎﻣﻰ، اﻗﺘﺼﺎدى و اﺳـــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﮏ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺣﺮﯾﻒ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻮان ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺧﻮد ﯾﻌﻨﻰ ﭼﯿﻦ ﺑﭙﺮدازد ﭼﻮن از ﯾﮏ ﺳﻮ اﯾﻦ دوﮐﺸﻮر در
ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮزى .ﻣﻔﺎﺳﺪ و ﺟﻨﺎﯾﺎت در ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎى ﺧﺼﻮﺻﻰ اﻣﻨﯿﺘﻰ و ﺗﺠﺎرى ،ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ،وﺿﻌﯿﺖ زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن ،اﻋﺘﯿﺎد و ﻓﻘﺮ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ ،ﺣﻮزه ى اول ﺗﺤﻘﯿﻖ ﯾﻌﻨﻰ ﺟﻨﮓ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮﯾﻦ ﻓﻀﺎ ﺑﺮاى ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻮده اﺳـــﺖ .ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﺎن ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر در ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﮔﺴﺘﺮه ى ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ﺷﺎن ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺷﺎن ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺳﺮﺑﺎزان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮاى اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻮده اﺳـــﺖ .در ﺟﺎﯾﮕﺎه دوم ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮد. ﻣﺠﺎﻫﺪﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﻮم را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﻧﺪ و دورﺗﺮﯾﻦ ﺣﻮزه از ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻔﺎﺳـــﺪ ﺗﺠﺎرى ﺑﻮده اﺳـــﺖ .ﺑﺎﻋﺚ ﺣﯿﺮت ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﻨﺪى در ﺣﻮزه ﭘﮋوﻫﺶ ﺑـــﺮاى ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران داﺧﻠﻰ ﺗﻘﺮﯾﺒﻦ واروﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﺎﯾﮕﺎه اول ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد ،ﻣﺠﺎﻫﺪﯾﻦ در وﻫﻠﻪ ى ﭘﺲ از آن ،ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺑﺰرگ اﻗﺘﺼﺎدى ﺳﻮم و در آﺧﺮ اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻗـــﺮار ﺑﮕﯿﺮد .اﯾﻦ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ از ﻋـــﺪم ﻫﻤﮑﺎرى دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران داﺧﻠﻰ ،ﮐﻢ اﻫﻤﯿﺖ داد ِن ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﻗﺘﺼﺎدى در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﻋﺪم ﺑﻰ ﻃﺮﻓﻰ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران داﺧﻠﻰ و ﺧﺎرﺟﻰ ﻧﺸﺎت ﻣﻰ ﮔﯿﺮد .از ﻟﺤﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻰ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ داﺧﻠﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻣﻨﯿﺖ ﻧﺴﺒﺘﻦ ﮐﺎﻓﻰ در ﺷﻤﺎل و ﻣﺮﮐﺰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﻌﻰ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ در آن ﺣﻮزه ﻫـــﺎ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ .ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺧﺎرﺟﻰ ﻫﻢ ﺗﻼش ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﺪم ﻫﺪﻓﺸﺎن ﺑﻪ اﻣﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺟﻨﮓ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻌﻦ در وﻻﯾﺎت ﺟﻨﻮﺑﻰ ﻣﻰ ﺷﻮد ﺳﺮاغ ﺷﺎن ﮔﺮﻓﺖ .اﯾﻨﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺪى ﺑﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ داﺧﻠﻰ اراﯾﻪ ﺷﻮد .وﻗﺘﻰ ﮔﺰارش ﻫﺎى ﺗﺤﻘﯿﻘﻰ درﻣﻮرد ﺷـــﻤﺎل و ﻣﺮﮐﺰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ وﻻﯾﺎت ﺟﻨﻮﺑﻰ زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ ،اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﺷـــﻬﺮﻫﺎى ﻫﻢ ﻣﺮز ﺑﺎ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺟﻨﮓ اﺳﺖ و ﮐﻮﮐﻨﺎر و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺴﺎد اﺳﺖ در ﻣﺮﮐﺰ و ﺷﻤﺎل ﻫﺴﺖ .ﻓﻀﺎى ﻣﺨﺘﻨﻖ وﻻﯾﺎت ﺟﻨﻮﺑﻰ در ﮐﻨﺎر ﺟﻨﮓ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮ راه ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎﯾﻰ در ﻣﻮرد ﻓﺴـــﺎد اﻗﺘﺼـــﺎدى ،ﺣﻘﻮق زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن ،اﻋﺘﯿﺎد ،ﻓﻘﺮ و ﺟﻨﮓ ﺳـــﺎﻻرى ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻣﺴﻠﻤﻦ اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ى ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﮏ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﻣﺤﻘﻖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻬﺮى را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﮐﺜﺮت ﮔﺮاﯾﻰ را در آﻧﺠﺎ ﺑﺎب ﮐﻨﺪ .اﻣﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در راﺳﺘﺎى ﻣﺘﻮازن ﺳﺎزى آﮔﺎﻫﻰ ﻣﺮدم از ﺣﻮزه ﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮑﻮﺷﻨﺪ و ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ از وﺟﻮد ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮ راه ﺗﺤﻘﯿﻖ در وﻻﯾﺎت ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ .اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻣُﻬﺮ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺑﺮ اوﺿﺎع ﻣﺮﮐﺰ و ﺷﻤﺎل ﻧﯿﺴﺖ .ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﻌﻰ دارﯾﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ وﻗﺘﻰ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرى در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﻰ اراﺋﻪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮرد ﺻﺤﺖ و ﺑﻰ ﻃﺮﻓﻰ آن دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮى ﮐﺮد .در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪ ﻣﻰ ﭘﺮدازﯾﻢ ﺑﻪ راﻫﻬﺎى اﻣﺘﺤﺎن اﻋﺘﺒﺎر ﮔﺰارش ﻫﺎى ﺗﺤﻘﯿﻘﻰ. ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮﺗﻮان اﻗﺘﺼﺎدى آﺳﯿﺎ را در ﻣﺴﯿﺮ ﭘﻮﯾﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ از ﺳﻮى دﯾﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺎى دﯾﺮﯾﻦ ﭼﯿﻦ و اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ ى ﻫﻨﺪ و ﭼﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﻰ ﻫﺎ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮى آراﯾﺶ ﺟﺪﯾﺪ ﻗﺪرت ﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﻫﺴﺘﻪ ﯾﻰ ﭼﯿﻦ ﺑﺎ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن درب ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى ﻫﺴﺘﻪ ى ﺑﺎ ﻫﻨﺪ را ﺑﺎز ﮐﻨﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺪرت آژده ﻫﺎى زرد را ﺑﺎ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪى ﭘﯿﻞ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدارد. اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺳﺎرك: اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن از ﻣﻮﻗﯿﻌﯿﺖ ﺟﯿﻮ-اﺳـــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﮏ ﻣﯿﺎن ﺟﻨﻮب آﺳﯿﺎ و آﺳﯿﺎى ﻣﺮﮐﺰى ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـــﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﯿﻌﯿﺖ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺤﺮاق ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد .ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎى ﺟﻨﻮب آﺳﯿﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺘﻰ اﻣﺘﻌﻪ ى ﺷﺎن ﺑﻪ آﺳﯿﺎى ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ؛ ﺣﺼﻮل اﻧﺮژى و ﻣﻮاد ﺧﺎم از ﮐﺸﻮر ﻫﺎى آﺳﯿﺎى ﻣﯿﺎﻧﻪ اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋه ى ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﺎﯾﻞ اﺳـــﺘﻨﺪ .ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎﻧﻰ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ اﺳﺘﺮاﺗﯿﮋى ﻧﻈﺎﻣﻰ- ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺷﺎن -ﮐﻪ از دﻫﻪ ﻫﺸﺘﺎد ﺑﻪ ﺑﻌﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰى ﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻰ ﺷـــﺎن ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪى داﺷـــﺘﻪ اﻧـــﺪ -و راه ﺑﺮدﻫﺎى اﻧﮑﺸـــﺎﻓﻰ اﻗﺘﺼﺎدى -ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻮﺗﻮ در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺸﺎﯾﺶ دروازه ﻫﺎى ﻣﺎرﮐﯿﺖ ﻫﺎى آﺳﯿﺎى ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻧﻔﺖ و اﻧﺮژى از اﯾﻦ ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎرا در ﻧﯿﻤﻪ ى دوم دﻫـــﻪ ﻧﻮد ﻃﺮح ﮐﺮد -ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن را ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺑﻬﺎﯾﻰ ﺑﻪ رﻗﯿﺐ ﺧﻮد ﯾﻌﻨﻰ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن واﮔﺬار ﮐﻨﻨﺪ. ﻫﻨﺪى ﻫﺎ در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن را ﻣﺘﺤﺪ راﻫﺒﺮدى ﺧﻮد در ﺟﻨﮓ ﺑﺎﺗﺮورﯾﺴﻢ و ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﻣﻰ داﻧﺪ ﭘﯿﻬﻢ ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزار ﻫﺎى اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن را از دﺳﺖ ﭘﺎﮐﺴـــﺘﺎن و ﻣﺘﺤﺪﯾﻦ ﮐﺸﻮر )ﭼﯿﻦ( ﺑﯿﺮون ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻠﺤﻮظ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را در ﺳﺎل 2005ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺎرك ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮد و ﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى و ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﯿﺪه در ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎى ﺑﻮرﺳﯿﻪ ﻫﺎى ﺗﺤﺼﯿﻠﻰ ،اﻧﮑﺸﺎف زراﻋﺖ ،ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮرت ،ﺟﺎده ﺳﺎزى ،اﻋﻤﺎر ﺑﻨﺪ ﻫﺎ و ....ﺑﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎرى ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ ﻗﻄﺐ ﺑﻨﺪى ﻫﺎى درون ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺎرك و ﯾﺎرى ﮔﯿﺮى ﻫﺎى ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎى ﻋﻀﻮ اﺻﻠﻰ اﯾﻦ ﺳـــﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺛﯿﺮ ژرﻓﻰ روى ﻧﺎﻫﻤﮑﺎرى ﻫﺎى اﻋﻀﺎى اﯾﻦ ﺳـــﺎزﻣﺎن و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و اﻓﻐﺎﺳﻨﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﻫﻨﺪى ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﻰ ﻫﺎ در اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن و از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺘﻰ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارى روى ﺟﺎده ﻫﺎ و ﺑﻨﺪر ﭼﺎﺑﻬﺎر در اﯾﺮان ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﻨﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴـــﺘﺎن را از واﺑﺴـــﺘﻪ ﮔﻰ اﻗﺘﺼﺎدى و ﺗﺮاﻧﺰﯾﺘﻰ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ. ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ﻫﺎ ،ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﯿﺎن ﮐﺸـــﻮر ﻫﺎى رﻗﯿﺐ در اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻼﻧﺲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد و ﺑﺎورﻣﻨﺪى ﮐﺸﻮر ﻫﺎى ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺎن از ﺳـــﻮى اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻘﻮﯾﻪ ﮐﺮده آن ﻫﺎ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎزد ﺗﺎ دﺳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫـــﺎى ﺗﺨﺮﯾﺒﻰ ﮐﺸـــﯿﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎرى ﻫـــﺎى اﻗﺘﺼﺎدى و ﺗﻮﺳﻌﻮى ﺑﭙﺮدازﻧﺪ.
3
دور ﺳﻮم ﻧﺸﺮاﺗﻰ
ﺳﺎل دوم
ﺷﻤﺎرة ﭘﻰﻫﻢ ﭘﻨﺠﺎه و دوم
ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 11ﻗﻮس 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪى ـ 5693ﺟﻤﺸﯿﺪى ﻣﺘﺼﺪى ﺻﻔﺤﻪ :ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻠﯿﻖ
�ﺬر از �ﻮ��ﮫﺎ اﻟﺤﺎج اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻘﻖ
ﺗﻬﻤﺎﺳﭙﻰ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻰ
ای ﻣﺎه ،ای ﭘ�ﻨﮓ ��اﺳﺎن ����ﻪ ام
ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺤﺮ ﻣﻮاﺟﯿﺴﺖ ﻫﺎﯾﻞ در آن ره ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻘﺼﺪ ﭼﻪ ﻣﺸﮑﻞ
از ﻋﮑﺴﻬﺎى ﻧﺎب ﺗﻮ ﻣﻦ ﺟﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام از ﻧﺎﻣﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮ ﻋﻨﻮان ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﺳﻔﺮ ﮐﺮدم در آن ﺑﺎ ﻣﻠّﺖ ﺧﻮﯾﺶ ز ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ را ﯾﮏ رﺑﻊ ﮐﺎﻣﻞ
ﻣﺒﻬﻮت ﭼﺸﻤﻬﺎى ﻏﺰﻟﺴﺎى و ﻣﺴﺖ ﺗﻮ ﭘﺎﯾﺎن راه را ز ﺗﻮ ﭘﯿﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ز ﻗﻠﺐ آﺗﺶ و ﺧﻮن درﮔﺬﺷﺘﻢ ﻧﻤﻮدم ﻃﻰِّ ره ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل
اﯾﻦ اﺣﺘﺮام ﺧﺎص ﺑﻪ ﭼﯿﺰى دﮔﺮ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﻦ دل ﺳﭙﺮده ام ز ﺗﻮ اﯾﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﻫﺰاران ﻣﻮج را درﻫﻢ ﺷﮑﺴﺘﻢ ز ﺗﻮﻓﺎﻧﻬﺎ درﯾﺪم ﺳﯿﻨﻪ و دل
ﺑﺎد از ﭘﯿﺎﻟﻪ ﻣﯿﺸﮑﻨﺪ ﺑﺸﮑﻨﺪ ﭼﻪ ﻏﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ دوﺳﺖ را ﻟﺐ ﻓﻨﺠﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﻓﺮش ﮐﺮ و ّ ز رود ﺳﺮخ ﺑﺎ آن ّ ﺣﻰ ﻋﺎدل ﮔﺬر ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺣﻮل ّ
ﻧﺴﺮﯾﻦ ﻣﻦ! ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدت ﻣﺎﻧﺪه اى ﻫﻨﻮز اى ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮودة ﺳﺎﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﺑﻪ ﻇﻠﻤﺎت ﺳﮑﻨﺪر ﭘﺎ ﻧﻬﺎدم و ز آن ﺟﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺼﺪ ﮔﺸﺖ ﺣﺎﺻﻞ
ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺳﺨﻦ ،ﻋﻔﯿﻒ ،ﻣِﻪ آﻟﻮد و ﺑﺎﺧﺪا اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪﻧﺖ زد و ﺣﯿﺮان ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ آب ﺣﯿﺎت اﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﮐﺸﺘﻰِ اﯾﻦ ﻣُﻠﮏ در ِﮔﻞ
در وﻗﺖ رﻓﺘﻨﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻰِ ﻣﺎن ﻟﺒﻬﺎى ﻧﺎز و ﻧﺎب ﺗﻮ دﻧﺪان ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
اﻟﻬﻰ ﻣﺮدم واﻣﺎﻧﺪه در ﯾَﻢ در اﻟﻄﺎف ﻋﻤﯿﻤﺖ ﺳﺎز ﺷﺎﻣﻞ
ﯾﮏ ﻇﺮف آب ﭘﺸﺖ ﺗﻮ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﯿﺪوﯾﺪ روى ﺳﺮت ﺑﻪ ﭘﺎس ﺗﻮ ﻗﺮآن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﺣﻖ اﺣﻤﺪ و آل ﻋﺒﺎﯾﺶ ﺑﻪ ِّ رﺳﺎن اﯾﻦ ﺧﺴﺘﻪ در داﻣﺎن ﺳﺎﺣﻞ
ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﺣﺴﺪ ﮐﻮر و ﮐﺮ ﺑ َﻮد ﮔﻔﺘﻰ ﻫﻤﺶ ز ﺗﺮس ﺣﺮﯾﻔﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام
ﺑ� ﺦ ��ﻮد ��ﺮ� از ��ﻮر �ﻮﻻ� دو ﺷﻌﺮ از ﯾﺤﯿﺎ ﺟﻮاﻫﺮى
ﮔﺸﺖ از اﻓﻖ ﺟﺎرى ،ﺻﺒﺢ روﺷﻦ و زﯾﺒﺎ آﻓﺘﺎب در ﮔﺮدش ،زﻧﺪه ﮔﻰ ﭘُﺮ از ﻏﻮﻏﺎ
ﺗﺎ ﺗﻮ ﭼﺸﻢ ﺑﮕﺸﺎﯾﻰ ﺧﻨﺪه ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ از ﺳﻮاﺣﻞ آﻣﻮ ﺗﺎ ﮐﻨﺎرة ﺑﮑﻮا
اﺻ ً ﻼ ﺣﺮﯾﻒ ﻫﯿﭻ ،وﻟﻰ ﻣﯿﺸﻮد ﭼﻨﯿﻦ آﯾﺎ ﺗﺮا ز رﻫﺮو ﻣﯿﺪان ﮔﺮﻓﺘﻪ ام؟ ﻫﻰ ﻣﺎه ﻣﻦ!ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮدم ﻫﺪﯾﻪ ﮐﺮده اى اى ﻣﺎه ،اى ﭘﻠﻨﮓ ﺧﺮاﺳﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ام!
د�ﺖ ر��ﻢ��ﺰ ﻣﻬﺪى ﺑﯿﺎﺿﻰ
ﺗﺒﺴﻢ دﯾﮕﺮ! ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮب ﻣﻦ ﯾﮏ ّ ﻫﻨﺪوﮐﺶ ﭼﺮا ﻏﻤﮕﯿﻦ ،ﺷﺎدﯾﺎن ﭼﺮا ﺗﻨﻬﺎ؟
ﻣﯿﺘﺮاﺷﻢ ﺑﺎد را ﺑﺎ ذوق ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮدﻧﻢ ﻣﺎه را ﻫﻢ ﻣﯿﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻢ ﺑﺸﮑﻨﻢ
ﻣﮋده ﻣﯿﺪﻫﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ،ﻓﺼﻞ ﺳﺒﺰ در ﭘﯿﺶ اﺳﺖ ﭼﺸﻢ ﻫﻤﻮﻃﻦ روﺷﻦ ،دﺷﺘﻬﺎ ﺷﻮد درﯾﺎ
ﺷﻌﺮ را ﭼﻮن ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮاز ﻋﺸﻘﺖ ﻣﯿﺒﺮم ﻣﺸﺮق ﻫﺮ واژه ﯾﻰ ﭘُﺮ ﻣﯿﺸﻮد از ﺑﻮدﻧﻢ
ﯾﻮﺳﻔﺎن ﮔﻢ ﮔﺸﺘﻪ ،رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﺎزآﯾﻨﺪ ﺑﻠﺦ ﻣﯿﺸﻮد ﻟﺒﺮﯾﺰ از ﺣﻀﻮر ﻣﻮﻻﻧﺎ
ﺷﺐ ﺑﻪ ُدور از ﻫﺎى و ﻫﻮى اﯾﻦ زﻣﺎن ﭼﻮن ﻣﻮﻟﻮى ﺑﺎ ﺧﯿﺎﻟﺖ ﺷﻤﺲ ﻣﻦ! ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻬﺎب روﺷﻨﻢ
� ا��ﯿﺎق رو� �ﻮﻻﻋ�ﯽ )ک( آن ﭘﺮى از ﮐﻮﭼﮥ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﺎﻓﻞ ﺑﮕﺬرد ﺑﻮى ُﮔﻞ در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﭘﯿﭽﺪ ﭼﻮ آن ُﮔﻞ ﺑﮕﺬرد وﺣﺸﺘﻰ دارم ﮐﻪ روزى از رﻣﯿﺪﻧﻬﺎى او ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺻﺒﺮ ﻣﻦ از ﺣ ّﺪ ﺗﺤ ّﻤﻞ ﺑﮕﺬرد ﺳﻬﻢ ﻣﺎ از زﻧﺪه ﮔﻰ ﺑﺮ ِﮔﺮد ﺧﻮد ﭼﺮﺧﯿﺪن اﺳﺖ ﺻﺒﺮ ﮐﻦ اى دل ﮐﻪ اﯾﻦ َدور ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺑﮕﺬرد ﺻﺒﺤﻬﺎ در اﺷﺘﯿﺎق روﺿﮥ ﻣﻮﻻﻋﻠﻰ آﻓﺘﺎب ﻣﺸﺮق از ﮐﺸﻤﯿﺮ و ﮐﺎﺑﻞ ﺑﮕﺬرد
4
آﺳﻤﺎن را ﻣﯿﺒﺮم ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎى آﺑﻰ اش ﺳﺎﯾﻪ را ﺑﺎ روﺷﻦ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ﮔﺮدن ﻣﯿﺰﻧﻢ ﮐﻮه اﺣﺴﺎﺳﻢ ﺑﻪ روى ﺷﺎﻧﻪ ام ﻗﺪ ﻣﯿﮑﺸﺪ ﻋﺎﺷﻘﻢ ،آﺗﺶ ﻓﺸﺎﻧﻢ ﺷﻌﻠﻪ ﺷﻌﻠﻪ در ﺗﻨﻢ ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﻧﺎﻣﺖ ﺑﺒﺎرد ﺑﺎ ﺗﻮام ،ﺗﻬﻤﯿﻨﻪ ام دﺷﺖ رﺳﺘﻢﺧﯿﺰ ﻫﺮ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯾﻰ اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻨﻢ دﻟﺨﻮﺷﻢ ﺗﺎ ﻣﯿﻮزد ﺗﻮﻓﺎن واژه ﻧﻮ ﺑﻪ ﻧﻮ ﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺘﻮ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻏﺰل ﻫﻢ دﺷﻤﻨﻢ
��اﺳﺎن ��دوس ���ﻢ �ﻮد ﺣﺒﯿﺐ ﺳﺮاﯾﺶ
ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﻮدم ﺧﺮاﺳﺎن ﻓﺮدوس ﺑﺮﯾﻨﻢ ﺑﻮد ﻣﺮﻏﺎن ﻫﻮا ﺷﻌﺮﻫﺎﯾﻢ را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯿﮑﺮدﻧﺪ ﺑﺎد ﻣﯿﺮﻗﺼﯿﺪ از ﺳﻨﮓ و ﮐﻠﻮخ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯿﺸﺪﯾﻢ ﺣﯿﻮاﻧﺘﺮﯾﻦ ﺣﯿﻮان دل داﺷﺖ ﻣﺎ ﻫﻤﺰﺑﺎن و ﺧﺮاﺳﺎﻧﻰ ﺑﻮدﯾﻢ ﺗﻘﻮﯾﻢ را ﺑﻬﺎر ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯿﮑﺮد ﺑﯿﺪ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﭘﺮى ﻗﻠﺐ ﻣﺎن را ﺑﻪ ﮐﻮه ﻗﺎف ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺳﺎﺧﺖ آه! ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﻮدﯾﻢ ﺷﺐ ﺗﺎرﯾﮑﻰ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺷﺪ ﺑﺎد ﺑﯿﺪاد ﮐﺮد زﻣﯿﻦ درﯾﺎ ﻧﻮﺷﯿﺪ ﺳﯿﻞ ﺗ ُﻒ ﮐﺮد ﻣﺮﻏﺎن ﺳﭙﻬﺮى ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻧﺴﺮودن ﮔﺸﺘﻨﺪ ﮐﻮه ﻣﯿﮕﺮﯾﺴﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﻨﺪش ﺻﺪا ﻣﯿﺸﺪ آه ﻗﯿﺎﻣﺖ رﺳﯿﺪ ،ﻗﯿﺎﻣﺖ د ِر دوزخ ﺑﺸﮑﺴﺖ ﻻﺷﺨﻮاران ﻣﯿﺨﻨﺪﯾﺪﻧﺪ
ﻏﻼم ﻋﻠﻰ ﺣﺪاد ﻋﺎدل
��ﯾﺎی �ی و
اى زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ ،اى ُد ّر درﯾﺎى درى اى ﺗﻮ ﻣﯿﺮاث ﻧﯿﺎﮐﺎن ،اى زﺑﺎن ﻣﺎدرى ﻓﺮ ﻣﺎ ،ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ،آﯾﯿﻦ ﻣﺎ در ﺗﻮ ﭘﯿﺪا ّ از ﺗﻮ ﺑﺮﭘﺎ راﯾﺖ داﻧﺎﯾﻰ و داﻧﺸﻮرى ﮐﺎﺑﻞ و ﺗﻬﺮان ﺗﺒﺮﯾﺰ و ﺑﺨﺎرا وﺧﺠﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻣُﻠﮏ ﺗﻮﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻠﺦ و ﻧﺸﺎﭘﻮر و ﻫﺮى ﺟﺎودان زى ،اى زﺑﺎن داﻧﺶ و ﻓﺮزاﻧﻪ ﮔﻰ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﯿﺘﻰ ﻧﻮر ﺑﺨﺸﺪ آﻓﺘﺎب ﺧﺎورى ﻓﺎرﺳﻰ را ﭘﺎس ﻣﯿﺪارﯾﻢ ،زﯾﺮا ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ: ﻗﺪر زر زرﮔﺮ ﺷﻨﺎﺳﺪ ،ﻗﺪر ﮔﻮﻫﺮ ﮔﻮﻫﺮى
دور ﺳﻮم ﻧﺸﺮاﺗﻰ
اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﭼﺎﮐﺮ )ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﯿﺘﺎﻧﮑﻮت( رخ داد ،ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﭘﯿﺮ ،ﯾﮏ ﻣﻼى ﺻﺎف ﺑﻨﺎم ﺧﺪا ﺑﺨـــﺶ از اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻌﺠﺰه و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﻰ ﻧﮕﻬﺪارى ﯾﮏ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﺮاى اﻃﻔﺎل ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد. ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎ و ﭘﯿﺎم ﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔـــﻮن درﺑﯿﻦ ﺟﻮاﻧﺐ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ؛ اﻣﺎ روﺣﺎﻧﻰ از ﻣﺎ ﻫﺮاﺳﯿﺪه و از داورى ﺑﺪون اﺟﺎزة ﻣﺎ اﺑﺎ ورزﯾﺪ .ﺑﺎ اﺳﺘﻨﻄﺎق از اﯾﻦ ﻣﺮد و دﻻﯾﻞ آن ،او ﺗﺼﺪﯾﻖ ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﯾﮏ اﻗﺪام داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻮده و از ﻣﺪﺗﻰ ﺑﺪﯾﻨﺴـــﻮ ارادة آﻧﺮا داﺷﺘﻪ اﺳـــﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺣﻘﻰ ﻧﺪارﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ارادة او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻨﯿﻢ ،ﻟﯿﺘﻨﺎﻧﺖ ﻟﯿﭻ و ﻣﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ در ﻣﺮاﺳـــﻢ او ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﯿﻢ .ﻣﺎ ﯾﮏ دﺳﺘﮥ ﺣﺪود 150ﻧﻔﺮ را دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ درﯾﮏ ﺗﺸـــﺮﯾﻔﺎت و آراﻣﺶ ﺑﺰرگ در زﯾﺮ ﯾﮏ ﺳـــﺎﯾﻪ ﻧﺸﺴـــﺘﻪ و زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﻤﺪ ﻫﺎ ﻓﺮش اﺳـــﺖ .دراﯾﻨﺠﺎ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﮥ ﻣﺘﻤﻢ دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﮑﻮى ﻫﻨﺪو ﺑﻪ آﻏﻮش اﺳـــﻼم راه ﻣﯿﯿﺎﺑﺪ و ﻧﺎم او ﺑﻪ اﺳـــﻢ دﻟﭙﺬﯾﺮ "ﺷﯿﺦ دﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ" ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰ ﺷﻮد .ﭘﯿﺶ از ﻣﺮاﺳﻢ ،روﺣﺎﻧﻰ ﺑﺎ آوردن او در ﭘﯿﺶ روى ﻣﺮدم ﺳـــﻪ ﺟﻤﻠﮥ ﻣﺸﺨﺺ ﻋﻘﯿﺪة اﺳـــﻼﻣﻰ را ﺗﮑﺮار ﮐﺮد و ﻫﻨﺪوى ﭘﯿﺸﯿﻦ آﻧﺮا ﺑﺪون ﻟﻐﺰش دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻮد :در ﻧﺘﯿﺠﻪ ازدﺣﺎم ﻓﺮﯾـــﺎد ﮐﺮدﻧﺪ" ،ﻣﺒﺎرك" و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺿﯿﺎﻓﺖ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ .اﯾﻦ ﮔﺮوﯾﺪن ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻋﯿﺴﻮى را راﺿﻰ ﺳـــﺎزد؛ ﺑﺎ آﻧﻬﻢ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﯾﮏ ﮔﺎم ﮐﻮﭼﮏ در ﺟﻬﺖ ﮔﺬار از ﻫﻨﺪواﯾﺰم ،ﺧﺮاﻓﺎت و زﺷـــﺘﻰ ﻫﺎى آن ﺑﻪ اﺳـــﻼم )ﺣﺘﻰ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﻗﺺ و ﭘﻮﭼﻰ آن( ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ .از آن روز ﺑﺒﻌﺪ اﯾﻦ ﻣﺮد ﺑﻪ ﯾﮑﻰ از "ﻣﺮدﻣﺎن ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺘﺎب" ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷـــﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﺎم دﻧﯿـــﻮى و ﺻﺪاﻗﺖ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﻰ ﮔـــﺮدد .روﺣﺎﻧﻰ ﭼﺎﮐﺮ ﯾﮏ ﻣﺮد ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﺑﻮده و ﺑﻪ اﺣﺘـــﺮام او ﺑﺎور دارم؛ ﺧﺎﻧﻮادة او زﻣﺎﻧﻰ ﻣﺘﺎن را دراﺧﺘﯿﺎر داﺷـــﺘﻪ و ﮔﻮر اﺳـــﻼف او در آﻧﺠﺎﺳﺖ. دراﯾﻦ اوﺧﺮ ﮐﻪ ﺳﯿﮑﻪ ﻫﺎ از اﻧﺪوس ﭘﺎﺋﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ ،اﻣﯿﺮﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺎن دﻋﺎى او ﺷﺪﻧﺪ .او ﺟﻮاب داد" ،اﯾﻦ ﺿﺮور ﻧﺒﻮده و آﻧﻬﺎ ﭘﯿﺸـــﺮوى ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد" - ،ﯾـــﮏ ﻓﺮﺿﻰ ﮐﻪ ﺑﺮﺑﻨﯿﺎد داﻧﺶ اوﺿﺎع اﺳﺘﻮار ﺑﻮده ،درﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه و وﺳﯿﻌﺎ اﻋﺘﺒﺎر روﺣﺎﻧﻰ را اﻓﺰاﯾﺶ داده اﺳﺖ .ﺑﺎ آﻧﻬﻢ او ﺳﻨﺪﯾﺎن را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﯾﺸﺎن ﺳـــﺮزﻧﺶ ﮐﺮده و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ،ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﻮﺳﯿﻠﮥ ﺗﻘﺪﯾﺮ اداره ﻣﻰ ﺷﻮد ،ﺑﻮﺳﯿﻠﮥ ﺗﺪﺑﯿﺮ ﻧﯿﺰ اداره ﺷـــﺪه و آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ازآن ﭼﺸﻢ ﻣﻰ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮﺑﺎزان ﺧﻮﯾﺶ را آﻣﺎده ﻣﻰ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ. دون ﺟﻮز ﮔﻮﻧﺰاﻟﻮﯾﺰ ﻣﺎ ﺑﺘﺎرﯾﺦ 22از ﻣﺘﺎﻧﮑﻮت ﺑﺎ ﻗﺎﯾﻖ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و از اﻓﺴﺮان ﺑﻬﺎول ﺧـــﺎن رﺧﺼﺖ ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ .ﺧﺎن ﺑﺮاﯾـــﻢ وﻋﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺒﯿﻠﮥ ﺧﻮد را ﺑﺮاﯾﻢ ﻓﺮﺳـــﺘﺎده و اﯾﻦ وﻋﺪة ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺷـــﻤﺎرش ﺗﻤﺎم ﭘﯿﺮوزى ﻫﺎى ﺧﻮد در ﺷﮑﺎر ﺑﺎ ﯾﮏ ﮔﺰارش ﻃﻮﯾﻞ و ﻣﻔﺼـــﻞ اﻧﺠﺎم داد .در ﻣﻘﺎﺑﻞ از ﻣﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮده ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﯾﮏ ﺟﻬـــﺎن ﻧﻤﺎ ﺗﺤﻔﻪ ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎدم و درﻋﯿﻦ زﻣﺎن ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﮥ زﯾﺒﺎى ﻣﺪﯾﻨﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮑﻰ از ﻃﺮاﺣﺎن ﻣﺎ )آﻗﺎى ﮔﻮﻧﺰاﻟﻮﯾﺰ( ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه و در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻘﺸـــﮥ ﺑﻮد ﮐﻪ او از ﻣﮑﻪ داﺷـــﺖ .ﻣﻦ ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴـــﺘﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻀﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ دﺳﺘﮥ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﻨﻢ ،ﮐﺴﯿﮑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﻫﻮن ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻘﺸﮥ ﻫﺴﺘﻢ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷـــﺘﻪ اﺳﺖ .ﻣﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاى او ﻟﻘﺐ دون ﺟﻮز را ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﯿﺮاﺛﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ ،ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺮاى او اﻋﻄﺎ ﺷـــﺪه ،از ﭘﺮﺗﮕﺎل و ﺑﻮﻣﻰ ﮔﻮا ﺑﻮده و در ﭘﺮوﭘﺎﮔﻨﺪاى آن ﺷـــﻬﺮ آﻣﻮزش دﯾﺪه اﺳﺖ .ﻫﻨﺮ او ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ ﺑﻮده و ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﻰ )رﺳﺎﻣﻰ( را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آن اﻓﺰوده اﺳﺖ .او در ﭘﻬﻠﻮى زﺑﺎن ﺧﻮد ،ﯾﮑﻤﻘﺪار ﻻﺗﯿﻦ ،ﮐﻤﻰ ﻓﺮاﻧﺴﻮى و اﻧﮕﻠﯿﺴﻰ ﺑﻠﺪ اﺳﺖ: در ﺣﻘﯿﻘﺖ او اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﻟﺒﮑﻮرﮐﻮ داده و ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸـــﺎت ﮐﺎﻣﻮﯾﻦ ﻫﻤﻮﻃﻨﺶ )وﻗﺘﻰ از ﺧﺎﻧﻪ دور ﺑﻮده( ﻫﻤﺪردى ﻧﻤﻮده اﺳﺖ .او ﻗﻠﺐ ﺧﻮد را در ﻋﻘﺐ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ،اﻣﺎ ﻧﻪ ﻣﻌﻨﻮﯾﺎت ﺧﻮب ﺧـــﻮد و ﻫﻢ ﮔﺮاﯾﺶ ﻫﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﺋﻰ و اﺳـــﺘﻌﺪاد ﻣﻮﺳﯿﻘﻰ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ روح ﺑﺨﺶ ﻣﺎ در ﺑﺎﻻى اﻧﺪوس ﺑﻮده و وﻗﺘـــﻰ ﮐﻪ ﺑﺮف ﻫﺎى ﻫﻨﺪوﮐﺶ ﺑﺎﻻى ﻣﺎ اﺧﻢ ﮐﺮده ﺑـــﻮد ،ﮔﯿﺘﺎر آﻟـــﮥ دﻟﺨﻮاه دون ﺑـــﻮد ،اﻣﺎ ﺑﻌﻀـــﻰ اوﻗﺎت اﮐﻮردﯾﻮن ﻫﻢ ﻣﻰ ﻧﻮاﺧﺖ و ﺑﺮاى ﻣﺎ "ﺧﺎﻧﻪ ،ﺧﺎﻧﮥ ﺷـــﯿﺮﯾﻦ" در زﺑﺎن ﺑﻮﻣﻰ ﻣﺎ و "ﮐﺎ اﯾﺮا" ﻓﺮاﻧﺴﻮى ،ﯾﮏ ﻫﻮاى وﻓﺎدارى در ﭘﺮﺗﮕﺎﻟﻰ ﯾﺎ ﻫﻤﺮاﻫﻰ ﺷﺎد در رﻗﺺ ﻫﺴﭙﺎﻧﻮى ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﯿـــﺪاد .دون ﺟﻮز ﮔﻮﻧﺰاﻟﻮﯾﺰ در ﻣﺠﻤﻮع ﯾﮏ ﺷـــﺨﺼﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎرﻧﺎب و ﻣﻄﻠﻮب ﻫﻤﻪ در ﺑﯿﻦ ﻣﺎ ﺑﻮد :او در ﺟﺮﯾﺎن روز ﺑﺎ ﺣﺮﻓﻪ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ در رﺳﺎﻣﻰ ﺧﻮد ﻣﺼﺮوف ﺑﻮده و وﻗﺘﻰ از او دﻋﻮت ﻣﯿﺸﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺷﺎم ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد ،ﻫﺮﮔﺰ در روح
ﺳﺎل دوم
ﺷﻤﺎرة ﭘﻰﻫﻢ ﭘﻨﺠﺎه و دوم
ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 11ﻗﻮس 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪى ـ 5693ﺟﻤﺸﯿﺪى
ﻣﺄﻣــــﻮرﯾﺖ ﮐﺎﺑـــﻞ ﺑﺨﺸﻰ ﺷﺐ ﻫﺎى ﻣﺎ ﻧﺎﮐﺎم ﻧﻤﻰ ﮔﺮدﯾﺪ .ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﻰ ﮐﻨﻢ او ﻫﻨﻮز ﻫﻢ در ﺑﻤﺒﺌﻰ اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎن او ﻗﺮار ﮔﯿـــﺮد ،اﻣﯿﺪوارم آﻧﺮا ﻃﻮرى درﻧﻈـــﺮ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﻨﯿﺎت ﺑﺴـــﯿﺎر ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاى ﭘﯿﺮوزى ﻫﺎى آﯾﻨﺪة او ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷـــﺪه و ﺗﺒﺮﯾﮑﺎت ﻣﺮا ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺮﮔﺸـــﺖ ﻣﺼﺌﻮن ﺑﻪ ﺳﻨﺤﻮرا )ﺑﺎﻧﻮ(ى ﺧﻮد ﺑﭙﺬﯾﺮد.
ﮔﻞ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻣﺎ ﮔﺮد و ﺧﺎك زﯾﺎدى در ﺳﻨﺪ ﭘﺎﺋﯿﻦ دارﯾﻢ؛ ﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺤﺮ آب ﭘﺎﮐﻰ ﺑﺮﺧﻮردﯾﻢ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ از ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻪ ﺳـــﺎﺣﻞ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ؛ اﻣﺎ ﻣﺎ درﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﻗﺮار دارﯾﻢ ،ﻫﯿـــﭻ ﭼﯿﺰى ﺑﺠﺰ از ﺑﺘﻪ ﻫـــﺎى ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺰ ﻧﻤﻰ ﺑﯿﻨﯿﻢ ،ﻣﺎ ﻓﺮض ﻣﻰ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎغ ﮔﻞ را در ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ .ﻣﺎ در ﺳـــﻔﺮ )درﯾﺎﺋﻰ( ﺧﻮد رﯾﮏ ﻧﻮﺷﻬﺮه ،ﺑﻨﺪر ﺟﺘﻮﺋﻰ و ﺷﯿﺮو را ﻋﺒﻮر ﮐﺮدﯾﻢ؛ اﻣﺎ اﯾﻨﻬﺎ ﺧﺸـــﮑﻪ ﺑﻮده و ﻓﻘﻂ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ از ﺳـــﺮ دﮐﻞ دﯾﺪه ﺷﺪه و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ درﺧﺖ ﻫﺎﯾﻰ ﻧﺰدﯾﮏ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻮد .درﯾﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و ﻣﺎ ﻣﺴـــﯿﺮ ﺧـــﻮد را ﺑﺪون رﻫﻨﻤﺎ از ﻃﺮﯾـــﻖ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺧﺴـــﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪه اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﯾﻢ .درﺟﮥ ﺣﺮارت آب در ﺳﺎﻋﺖ 2ﺻﺒﺢ 84ﺑﻮد ،در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻫﻮا 108ﺑﻮد. ﺑﺎد ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺎم و رﺳـــﯿﺪن ﻣﺎ از ﻃﺮف ﺟﻨﻮب )ﭘﺲ از آﻓﺘﺎب ﻧﺸﺴـــﺖ( وزﯾﺪه و داغ و ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد .ﻣﺎ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺴـــﺘﯿﻢ ﺑﺪون ﭘﺮده ﻫﺎى ﺳﺮدﺳﺎز ﻧﺎن ﺷﺐ را ﺑﺨﻮرﯾﻢ و درﺟـــﻪ ﺣﺮارت از 94ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻧﻤﻰ رﻓﺖ .اﻗﻠﯿﻢ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻰ ﺷﺪ ،ﮐﺴـــﻞ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد .آﻓﺘﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﮐﺘﻠﮥ ﺷﺪﯾﺪ آﺗﺸـــﯿﻦ ﺑﺮآﻣﺪه و ﺗﺎ وﻗﺘﯿﮑﻪ در اﻓﻖ ﻣﻰ ﺗﺎﺑﯿﺪ ،ﯾﮏ ﮔﺮﻣﺎى ﺳـــﻮزان را ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻰ ﮐﺮد .ﻣﺮﯾﻀﻰ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﺐ، داﻣﻨﮕﯿﺮ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد ﻣﺎ ﮔﺮدﯾﺪ ،اﻣﺎ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻫﺎ ﺑﺪون ﺷﮏ از ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل ﺗﺸـــﺪﯾﺪ ﻣﻰ ﮔﺮدﯾﺪ ،زﯾﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ در ﻗﺎﯾﻖ ﻫـــﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه و ﺑـــﺎ ﭘﺮﺧﻮرى ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺮژى ﻣﯿﮕﺮدد.
اﻓﺴﺮان رﻧﺠﯿﺖ ﺳﻨﮕﻪ ﻣﺎ در ﻣﯿﺘﺎن ﺑﺎ اﻓﺴﺮان رﻧﺠﯿﺖ ﺳﻨﮕﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﻤﻞ و ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻣﻮرد ﭘﺬﯾﺮاﺋﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ او ﺑﻬﻨﮕﺎم ﭘﺬﯾﺮاﺋﻰ از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻬﯿﺎ ﻣﻰ ﺳـــﺎزد .ﭘﻮل ،ﺷﯿﺮﯾﻨﻰ وﻏﯿﺮه ﺑﺮاى ﻣﺎ آورده ﺷـــﺪه و ﺣﺮى ﺳـــﻨﮕﻪ )ﯾﮏ آﺷﻨﺎى ﺳﺎﺑﻖ( ﻣﻬﻤﺎﻧﺪار ﻣﺎ ﺗﻌﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد .اوﻟﯿﻦ ﺗﺤﻔﮥ اﯾﻦ ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﯾﮏ ﻗﻮچ داراى ﺷﺶ ﺷـــﺎخ ﺑﻮد ﮐﻪ در اول ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﺷﺎﯾﺪ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﭼﯿﺰى ﺑﺎﺷـــﺪ ،اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ آﻧﺮا ﺑﺤﯿﺚ ﯾﮏ ﻫﺪﯾﮥ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺮاى ﻣـــﺎ آورده و ﻫﯿﭻ ﺗﺮدﯾﺪى ﻧﺪاﺷـــﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد .ﻣﺎ ﻣﯿﺘﺎﻧﮑﻮت را ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮدﯾـــﻢ ،ﺑﺎ وﺟﻮدﯾﮑﻪ در ﯾـــﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﺋﻰ ﻣﻨﺎﺳـــﺐ ﺑﺮاى ﯾﮏ ﺑﺎزار ﺑﺰرگ ﺗﺠﺎرﺗﻰ ﻗﺮار داﺷﺖ .اﯾﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﯿﻠﻰ در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﻼب اﺳﺖ .دراﯾﻨﺠﺎ ﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ در ﻏﺮب آن ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺑﻨﺎم اﮔﺎى ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه و ﭘﺸـــﺘﮥ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻى آن ﻣﯿﺘﺎﻧﮑﻮت اﯾﺴـــﺘﺎده ،ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪة ﻋﺼﺮ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳـــﺖ .ﺣﺮﻧﺪ در ﺟﻮار دﺟﯿﻞ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻗﺮار دارد ،ﺑﺎور ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد را از ﺣﺮى ،ﯾﮑﻰ از ﺑﺮدﮔﺎن اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. دﯾﺮه ﺟﺎت ﻻزم اﺳﺖ ﺷـــﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﺴـــﯿﺮى را ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺣﺎﻻ اﻧﺪوس در ﻣﯿﺘﺎن داﺧﻞ آن ﺷـــﺪه اﯾﻢ و از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻘﻄﮥ ﻧﻈﺮ دﻟﭽﺴﺐ اﺳﺖ. از ﻣﯿﺘـــﺎن ﺑﺒﺎﻻ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﻮ ﺑـــﻮد :ﻣﺎ در ﺑﺎﻻى ﯾﮏ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻃﺮف راﺳﺖ اﻧﺪوس در زﯾﺮ ﺳﻠﺴﻠﮥ ﮐﻮه ﻧﻤﮏ و درﯾﺎى ﻗﺒﻼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻗﺮار داﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻮﻧﺎﻧﻰ ﻫﺎ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﮥ ﮐﻪ آن درﯾﺎ ﺑﺎ آب ﻫﺎى ﭘﻨﺠﺎب وﺻﻞ ﻣﻰ ﺷـــﻮد، ﯾـــﺎ ﺑﺮﺗﺎﻧﻮى ﻫﺎ ﭘﯿﻤﻮده ﻧﺸـــﺪه و ﻧﻤﻰ داﻧﺴـــﺘﯿﻢ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻻ ﺑﻨـــﺎم دﯾﺮه ﺟﺎت ﯾﺎد ﻣﯿﮕﺮدد .ﻧﺎﻣﮕﺬارى آن از دو ﺷـــﻬﺮ ﺧﻮاﻫﯿﻢ رﻓﺖ .ﺣﺎﻻ آب ﺧﯿﺰى ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﻪ و درﯾﺎ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ اﺳﺎﺳﻰ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﯾﻌﻨﻰ دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺧﺎن و دﯾﺮة اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻰ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﭘﺲ از ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺧﺎن ﻣﺸـــﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ دﯾﺮه ﺟﺎت ﺟﻤﻊ واژة ﻋﺮﺑﻰ دﯾﺮه ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ اﻧﺪوس در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺋﻰ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳـــﺖ .ﺑﺨﺶ ﻫﺎى ﭘﺎﺋﯿﻦ آن ﺑﻨﺎم ﻣﺤﻠﻰ ﺳﻨﺪ و ﺑﺨﺶ ﻫﺎى ﻣﺴﯿﺮ ﭘﺎﺋﯿﻨﻰ آن ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﭘُﺮ اﺳﺖ؛ در ﻣﻮرد آﺧﺮى ،ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﻻﺋﻰ آن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻫﻢ ﻣﺮز ﺑﻮدن ﺑﺎ ﮐﻮﻫﻬﺎى ﺳـــﻠﯿﻤﺎن ﺑﻨﺎم ﺗﺨﻠﯿﻪ ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎده در زراﻋﺖ و ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰ ﺷﻮد .ﺑﺎﻻﺗﺮ از داﻣﻦ )ﯾﺎ ﻣﺮز( ﯾﺎد ﻣﯿﺸﻮد .ﺧﻮد ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻫﻤﻮار ﺑﻮده و در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل اﻧﺪوس و ﭼﯿﻨﺎب ،ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﻗﺴﻤﺎ زﯾﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ زﯾﺎدى ﺣﺎﺻﻞ ﺧﯿﺰ اﺳﺖ ،ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺠﺎورت آب ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﻧﺒﺎﺗﺎت ﭘﺮ از ﺟﮕﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪاد ﮐﻪ ﺧﺎك ﻫﺮ دو دﯾﺮه؛ اﻣﺎ ﺑﻄﺮف ﻏﺮب درﯾـــﺎ ،ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻓﻘﻂ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺮﻃﻮب اﺳـــﺖ .ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﯿﻼب ،ﻣﯿﻼن آب ﺑﻄﺮف ﭼﻨﺪ ﻣﯿﻞ ﻫﯿﭻ ﭼﺎﻫﻰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـــﺘﻪ و ﺧﺎك ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎﻻى ﻏﺮب ﻣﻰ ﺑﺎﺷـــﺪ .ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺨﻠﯿﮥ درﯾﺎﻫﺎى ﭘﻨﺠﺎب و اﻧﺪوس ﺑﺎران و آب ﮐﻮه ﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ درآن ﻫﯿﭻ داﻧﻪ و ﻏﻠﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳـــﻂ ﻟﯿﺘﻨﺎﻧﺖ وود ﺑﺮرﺳـــﻰ ﺷﺪه ،در وﺟﻮد ﻧﺪارد .درﺟﺎﻧﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ درﯾﺎ ،در ﻟﯿﺎ ،اﻧﺪوس ﺑﻄﺮف ﺣﺎﻟﯿﮑـــﻪ دﮐﺘﻮر ﻻرد ﺗﻮﺟﻪ و دﻗﺖ زﯾـــﺎدى ﺑﺮاى درﯾﺎﻓﺖ ﺷـــﺮق ﺳﺮازﯾﺮ ﺷـــﺪه و زﻣﯿﻦ ﻫﺎى ﮐﻪ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻘﺪار ِﮔﻞ ﻣﻮﺟـــﻮد در آب اﯾﻦ درﯾﺎ ﻫـــﺎ و ﺧﺎﺻﯿﺖ آن ﺧﯿﺰ و درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪة داﻧﻪ ﻫﺎى ﺳـــﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﺎم "ﮐﻮﺷﻰ" ﻣﻌﻄﻮف داﺷﺘﻪ اﺳﺖ .درﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ آن ﻣﺘﺸﮑﻞ ﯾﺎد ﻣﻰ ﺷـــﻮد .از ﻟﯿﺎ ﺑﻨﺪر ﺑﺰرگ ﮐﻬﯿﺮى ﻣﺴـــﺎﻓﺮان را از از ﺳﻨﮓ ﭼﻘﻤﺎق ،ﺧﺎك زاﺟﺪار ،ﮐﺎرﺑﻮﻧﯿﺖ ﭼﻮﻧﻪ و ﻣﻘﺪار ﻣﺎوراى اﻧﺪوس ﺑﻪ دﯾﺮه ﺟﺎت ﻣﻰ رﺳﺎﻧﺪ ،ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﮐﻮه ﻫﺎ ﮐـــﻢ ﻣﻮاد ﻧﺒﺎﺗﻰ اﺳـــﺖ .ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﺗﻮﺳـــﻂ دﮐﺘﻮرﻻرد در ﺑﻮاﺳﻄﮥ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎى ﮐﺎروان ﻫﺎى ﻗﻄﻊ ﻣﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ "ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻠﮕﻪ ﻫﺎى اﻧﺪوس" داده ﺷﺪه اﺳﺖ: ﮐﺎﺑـــﻞ و ﮐﻨﺪﻫﺎر ﻣﯿﺮوﻧﺪ و دراﯾﻨﺠﺎ اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎروان ﻫﺎى ﻫﻨﺪى ﻗﺒﻞ از ﻋﺒﻮر ﺑﻪ ﻏﺮب ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪى ﺷﺪه ﺧﺎﻃﺮات دﮐﺘﻮر ﻻرد و دﯾـــﺮه ﺟـــﺎت را از ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ درﺟﮥ اﻫﻤﯿـــﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻰ "ﺑـــﺮاى درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻠﯿﮥ آب ﻣﯿﺘـــﻮان 300ﻫﺰار ﻓﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯿﮑﻨﺪ. ﻣﮑﻌﺐ آب در ﺛﺎﻧﯿﻪ را ﻓﺮض ﮐﺮد .اﮔﺮ ﯾﮏ ﭘﻨﺠﺼﺪم را ﻫﻢ ﺗﻨﺎﺳﺐ ِﮔﻞ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺗﺠﺮﺑﻰ اﺳﺖ .اﻓﻐﺎن ﻫﺎى ﻟﻮﻫﺎﻧﻰ و ﻣﺴﯿﺮ آﻧﻬﺎ اﮔـــﺮ وزن ﻣﺨﺼﻮص ِﮔﻞ را 2ﻓﺮض ﮐﻨﯿـــﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط از ﮐﻠﮑﺘﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻟﮑﻨﻬﻮ ،دﻫﻠﻰ ،ﻫﺎﻧﺴﻰ و ﺑﻬﺎوﻟﭙﻮر؛ – از ﺳـــﯿﻠﯿﮑﺎ )ﺳﻨﮓ ﭼﻘﻤﺎق( دور از ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﯿﺴﺖ .ﻟﺬا ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﻤﺒﺌﻰ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺎﻟـــﻰ ،ﺑﯿﮑﺎﻧﯿﺮ ،ﺑﻬﺎوﻟﭙـــﻮر و ﻣﻠﺘﺎن؛ – از آن ﺑﻌﺪا ﯾﮏ ﺑﺮ ﻫﺰارﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ازاﯾﻨﺠﺎ ﻣﯿﺘﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﻣﺮﺗﺴـــﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻮﻧﮓ و ﻟﯿﺎ؛ – و از ﺧﻮد دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺑﺮاى ﻫﻔﺖ ﻣﺎه ﻣﺸـــﺨﺺ اﯾﻦ درﯾﺎ ﺣﺪود 300ﻓﺖ ﻣﮑﻌﺐ ﺧﺎن درﺟﻨﻮب از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻬﺎوﻟﭙﻮر؛ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﺴـــﯿﺮﻫﺎ در ِﮔﻞ درﻫﺮﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻰ ﮐﻨـــﺪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺧﺎك ﮐﺎﻓﻰ ﺷـــﻬﺮ ﮐﻮﭼﮏ دﯾﺮه ﺑﻨﺪ ﺣﺪود 30ﻣﯿﻞ از دﯾﺮة اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﺮاى اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺟﺰﯾﺮه ﺑﻪ ﻃﻮل 42ﻣﯿﻞ و ﻋﺮض 27ﻣﯿﻞ و ﺧﺎن ﯾﮑﺠﺎ ﻣﻰ ﺷﻮد .دراﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺸﻬﻮرى از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻤﻖ 40ﻓﺖ؛ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ )ﻋﻤﻖ وﺳـــﻄﻰ ﺑﺤﺮ در ﺳﺎﺣﻞ 5درﯾـــﺎى ﮔﻮﻣﻞ ﺑﺎ ﮐﻮﺗـــﻞ ﮔﻮﻟﯿﺮى آﻏﺎز ﻣـــﻰ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻓﺎﺗﻮم ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ( ﺣﺪود 10ﻓﺖ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﺳﻄﺢ آب ﻣﯿﺸﻮد .ﻫﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﻐﺎن ﻫﺎى ﻟﻮﻫﺎﻧﻰ ﭘﯿﻤﻮده ﻣﯿﺸﻮد .ﯾﮑﺘﻌﺪاد ﮐﺴﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳـــﺒﻪ را ﺑﺮاى ﺻﺪﻫﺎ و ﻫﺰارﻫﺎ ﺳﺎل اﯾﻦ ﻣﺮدم داﺧﻞ ﮐﻮﻫﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪﺗﺮى ﻣﻰ ﺷـــﻮﻧﺪ ،درﻏﺮب اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ ،ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﻗﺎﻧﻊ ﺳـــﺎزد ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺎرﻫﺎى ﺗـــﺎك و ﻫﻤﭽﻨﺎن از ﻃﺮﯾـــﻖ ﯾﮏ ﮐﻮﺗﻞ ﭘﺴـــﺖ ﺗﺮ ﺑﻨﺎم ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ درﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﻟﺘﺎﻫﺎى ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮاﻧﺠﺎم "ﭼﯿﺮى" در ﭘﺎﺋﯿﻦ آن؛ اﻣﺎ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﺴـــﯿﺮﻫﺎ ﺳـــﺮاﻧﺠﺎم دﻫﺪ". ﺣﺪود 45ﻣﯿﻞ از دﯾﺮه ﺑﻨﺪ ﯾﮑﺠﺎ ﻣﻰ ﺷـــﻮﻧﺪ .اﻓﻐﺎن ﻫﺎى ﻟﻮﻫﺎﻧﻰ ﯾﮏ ﻣﺮدم ﭼﺮاﮔﺎﻫﻰ و ﮐﻮﭼﻰ ﺑﻮده و ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺧﺎن )دروازة دوم ﺧﺮاﺳﺎن( آﻧﻬﺎ ﺳـــﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮاى ﺧﺮﯾـــﺪارى اﻣﺘﻌﻪ ﺑﻪ ﻫﻨـــﺪ ﻣﻰ روﻧﺪ؛ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻓﺮت 8روزه ﻣﺎ را ﺑﻪ دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺧﺎن آورد ،زﯾﺮا دراﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺑﺴـــﺘﻪ ﺑﻨﺪى در اواﺧﺮ اﭘﺮﯾﻞ و ﺑﺎ ﯾﮑﺠﺎ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺑﺎد ﺟﻨﻮب ﺑﺼﻮرت ﻗﻮى و ﻣﻄﻠﻮب ﻣﯿﻮزﯾﺪ .ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸـــﻮد ،ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد ﮐﻪ زﻣﺴـــﺘﺎن را در ﺳﻮاﺣﻞ اﻧﺪوس ﺳﭙﺮى ﻋﻤﺮو ﺑﺮاى ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﻮﺷـــﺘﻪ ﺑـــﻮد ﮐﻪ ﻣﺼﺮ در ﭘﻰ ﻇﻬﻮر ﮐﺮده اﻧﺪ ،داﺧﻞ ﺧﺮاﺳـــﺎن ﻣﻰ ﺷـــﻮﻧﺪ ،ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﻣﻮﺳـــﻢ ﯾﮏ ﻣﺰرﻋﮥ ﮔﺮد و ﺧﺎك ،ﯾﮏ ﺑﺤﺮآب ﭘﺎك و ﯾﮏ ﺑﺎغ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن را درآن ﻣﻰ ﮔﺬراﻧﻨﺪ .آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﺮ اﻗﺎﻣﺖ را
درﯾﮏ ﻧﻈﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳـــﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﯾﺎ "ﮐﺎﯾﺮى" اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻣﻬﺎﺟﺮت اﺳـــﺖ؛ اﯾﻦ ﮐﺎﯾﺮى ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم ﻫﺎى ﻧﺎﺻﺮ ،ﺧﺮوﺗﻰ و ﻣﯿﺎﻧﺨﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎم ﻫﺎى ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎى ﻗﺒﺎﯾﻞ آﻧﻬﺎﺳـــﺖ .اوﻟﻰ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮﻧﻔﻮس ﺑﻮده و ﻫﻤﺮاى ﺷـــﺎن ﺣﺪود 50ﺗﺎ 60ﻫﺰار ﮔﻮﺳـــﻔﻨﺪ ﻣﯿﺮود؛ اﻣﺎ آﺧﺮى ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﺟﺮان ﻫﻨﺪو و ﺧﺎرﺟﻰ ﻫﺎ ﻫﻤﺮاى ﺷﺎن ﺳـــﻔﺮ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ .ﺧﺼﻠﺖ ﮔﺴﺘﺮدة اﻧﺘﻘﺎﻻت را ﻣﯿﺘﻮان از ﮐﺘﺎب ﻫﺎى ﮔﻤﺮك ﺗﺨﻤﯿﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة 5140 ﺷـــﺘﺮ ﺑﺎرى ﺑﺎ اﻣﺘﻌﮥ ﻋﺒﻮرﮐﻨﻨﺪه درﺳـــﺎل ﺟﺎرى اﺳﺖ ،ﺑﻪ اﺳـــﺘﺜﻨﺎى آﻧﻬﺎى ﮐﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺧﯿﻤﻪ و ﺑﺎر ﻣﺮدم ﺑﻮده و ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ 24ﻫﺰار ﺷـــﺘﺮ ﻣﯿﺮﺳـــﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﺻﺮ داراى 17ﻫﺰار، ﻣﯿﺎﻧﺨﯿﻞ داراى 4ﻫﺰار و ﺧﺮوﺗﻰ داراى 3ﻫﺰار ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ. ﻣﺴـــﯿﺮى ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ،ﺷﮑﺴﺘﻪ ،ﺻﻌﺐ اﻟﻌﺒﻮر و ﻣﺴـــﯿﺮﻫﺎى آﺑﻰ ﮔﻮﻣﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻤﻠﮑﺖ وﺣﺸﻰ و ﮐﻮﻫﺴـــﺘﺎﻧﻰ وزﯾﺮى ﻫﺎ ﻣﯿﮕﺬرد؛ اﻣـــﺎ ﻟﻮﻫﺎﻧﻰ ﻫﺎ داراى ارﺗﺶ و ﺳـــﺮﺑﺎزاﻧﻰ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﻮال ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺎرﺟﯿﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاى آﻧﻬﺎ ﺳـــﻔﺮ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ ،ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ .آﻧﻬﺎ در اواﺳﻂ ﻣﺎه ﺟﻮن ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ و ﮐﻨﺪﻫﺎر ﻣﻰ رﺳﻨﺪ ،زﻣﺎن ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺮاى ارﺳـــﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺑﺨﺎرا و ﻫﺮات؛ و درآﺧﺮ اﮐﺘﻮﺑﺮ ،ﺑﺎ ﻓﺮا رﺳـــﯿﺪن زﻣﺴـــﺘﺎن ﺑﺎ ﻋﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺒﺎت ﺑﻪ ﺟﻠﮕﮥ اﻧﺪوس ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ آوردن اﺳﭗ ﻫﺎ ،رﻧﮓ ﻫﺎ ،ﻣﯿﻮه ﺟﺎت و ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺎﺑﻞ در ﺑﺪل اﺟﻨﺎس ﻫﻨﺪى و ﺑﺮﺗﺎﻧﻮى. اﯾﻦ ﻣﺴـــﯿﺮ ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ اﺳـــﺖ؛ زﯾﺮا ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﺑﺎﺑﺮ در ﺳﺎل 1505ﮔﻔﺘﻪ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻤﭙﺎﯾﻦ در دﯾﺮه ﺟﺎت ﺑﺎﻻى ﯾﮏ ﮐﺎروان ﺗﺎﺟﺮان ﻟﻮﻫﺎﻧﻰ ﺣﻤﻠﻪ و "ﻣﻘﺪار زﯾﺎد اﻟﺒﺴـــﻪ ،ﻋﻄﺮﯾﺎت ،ﺷﮑﺮ )ﻗﻨﺪ و ﺑﻮره( و اﺳﭗ ﻫـــﺎى" آﻧﻬﺎ را ﻏﺎرت ﻧﻤﻮدﯾﻢ و ﻫﻨـــﻮز ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﻣﻮادى اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﺎرت آن ﺟﺮﯾﺎن دارد .اﯾﻦ ﻣﺮﺑﻮط اﻣﭙﺮاﺗﻮر اﺳـــﺖ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺸﮑﻼت ﺧﻮد ،اﯾﻦ ﺗﺎﺟﺮان ﻟﻮﻫﺎﻧـــﻰ را ﻏﺎرت ﻧﻤﻮده و ﭘـــﺲ از آن ،وﻗﺘﻰ در ﺑﺎﻻى ﺗﺨﺖ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻰ ﻧﺸﯿﻨﺪ ،ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻟﺒﺎس ﻣﺮداﻧﮕﻰ ﻣﻰ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ. ﻣﺴﯿﺮﻫﺎى ﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ )دروازه ﻫﺎى ﺧﺮاﺳﺎن( ﺑﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺴـــﯿﺮﻫﺎى ﮐﺎروان ﻟﻮﻫﺎﻧﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﺴـــﯿﺮﻫﺎى دﯾﮕﺮى را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻢ ﮐـــﻪ از ﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﯿﺮود؛ اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺷﻔﺎﻫﻰ داده ﺷﻮد .از ﻫﻨﺪ ﺳﻪ ﺷـــﺎﻫﺮاه ﺑﺰرگ وﺟﻮد دارد :اوﻟﻰ از ﻃﺮﯾﻖ ﻻﻫﻮر و اﺗﮏ ،دوﻣﻰ از دﯾﺮه ﺟﺎت )در ﺑﺎﻻ ذﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪ( و ﺳﻮﻣﻰ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻮﺗﻞ ﺑﻮﻻن از ﺷـــﮑﺎرﭘﻮر ﺑﻪ ﮐﻨﺪﻫﺎر .در وﺳﻂ اﯾﻦ راه ﻫﺎ ،ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺴﯿﺮﻫﺎى ﻣﺘﻌﺪد دﯾﮕﺮى وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳـــﺘﻌﻤﺎل ﮐﺘﻠﻪ ﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﺮدان ﻣﺴـــﻠﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﺷـــﻮد؛ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺟﺮان اﺳـــﺘﻔﺎده ﻧﻤﻰ ﺷـــﻮد .آﻧﮑﻪ از دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺧﺎن ﺷﺮوع ﻣﻰ ﺷـــﻮد ،از ﺑﺎﻻى ﮐﻮﺗﻞ ﺳﺨﻰ ﺳﺮور و از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻮرى ﺑﻪ ﮐﻨﺪﻫﺎر ﻣﯿﺮود ،در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺳـــﻂ ﺷﺎﻫﺎن ﮐﺎﺑﻞ اﺳـــﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﺷـــﻮد ﺗﺎ از ﺗﺠﻤﻞ ﻣﺎﻧﮕﻮ )ام( اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ؛ ﻣﻦ اﺷﺨﺎﺻﻰ را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﯿﻮة را دﯾﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾـــﻖ آن ﺑﻪ ﮐﻨﺪﻫﺎر از اﻧـــﺪوس در 8ﯾﺎ 9روز رﺳـــﯿﺪه اﺳﺖ .اﻗﻠﯿﻢ ﺑﻮرى ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ،ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻔﻨﺴﺘﻮن ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﺳـــﻂ ﺗﻤﺎم ﺑﻮﻣﯿﺎﻧﻰ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻦ از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳـــﺎن ﮐﺮدم؛ اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﺴﯿﺮى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺮ ﺑﺎ ارﺗﺶ ﺧﻮد و ﭘﺲ از ﮐﻤﭙﺎﯾﻦ 1505ﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎ ﺗﺬﮐﺮ رﻓﺖ ،ﺑﻪ ﻏﺰﻧﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ .اﺳﭗ او از ﮐﻤﺒﻮد ﻏﻠﻪ رﻧﺞ ﺑﺮده ،اﻣﺎ ﺑﺤﯿﺚ ﯾﮏ ﻣﺴـــﯿﺮ ﮐﺎرواﻧﻰ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﮐﻮﺗﻞ ﮔﻮﻟﯿﺮ ﭘﺴﺖ ﺗﺮ ﺑﻮده و ﻓﻘﻂ در ﺳﺎﻟﯿﺎن اﺧﺮ ﻣﺘﺮوك ﺷـــﺪه ﺑﺎﺷـــﺪ؛ درواﻗﻌﯿﺖ ،در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮاى ارﺳـــﺎل ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ و ازآن ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﺻﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﺷـــﻮد .از دﯾﺮة اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧﺎن ﺑﻄﺮف ﺷـــﻤﺎل ﭘﺸـــﺎور ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎﻻت ﻣﺴـــﺘﻘﯿﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد .راﻫﻬﺎ ﺑﺴـــﯿﺎر ﺧﺮاب و ﻣﺮدم آن درﻧـــﺪه اﻧﺪ .ﺑﺎ آﻧﻬﻢ ﯾﮏ راه ﺧﻮﺑﻰ از ﻃﺮﯾﻖ درﯾﺎى ﮐﺮم ﺑﻪ ﮐﺎﺑـــﻞ وﺟﻮد دارد .از دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺧﺎن در ﺟﻨـــﻮب دﺟﯿﻞ و ﺣﺮﻧﺪ ،راﻫﻬﺎى وﺟﻮد دارد از ﺑـــﺎﻻى ﮐﻮﻫﻬﺎى ﭘﺴـــﺖ ﺑﻪ ﺑـــﺎغ ،دادور و ﮐﻮﺗﻞ ﺑﻮﻻن :اﯾﻦ ﻣﺴـــﯿﺮﻫﺎ ﺗﻮﺳـــﻂ ﮐﺎروان ﻫﺎى ﺑﺰرگ در ﻣﺪت 25ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮده اﺳﺖ .دﯾﺮة ﻏﺎزى ﺧﺎن و ﺷـــﮑﺎرﭘﻮر )ﻃﻮرﯾﮑﻪ در ﺑـــﺎﻻ ﮔﻔﺘﻢ(، ﻫﻤﯿﺸـــﻪ ﺗﻮﺳـــﻂ ﻣـــﺮدم ﺑﺤﯿـــﺚ دو "دروازة ﺧﺮاﺳﺎن"ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. اداﻣﻪ دارد ...
5
ﻃﺮاﺣﻰ :ﭘﺎر ﮔﺮاﻓﯿﮏ ً pirozi.weekly@gmail.com ﻧﺸﺎﻧﻰ ﻓﯿﺴﺒﻮكwww.facebook.com/piroozi :
0786865006
دور ﺳﻮم ﻧﺸﺮاﺗﻰ
weekly
ﺳﺎل دوم
ﺷﻤﺎرة ﭘﻰﻫﻢ ﭘﻨﺠﺎه و دوم
ﻣﺄﻣــــﻮرﯾﺖ ﮐﺎﺑـــﻞ
ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻮ ،ﻣﯿﺰﺑﺎنِ ﻧﺎاﻣﻨﻰﻫﺎى ﺑﯿﺶﺗﺮ؟!
ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﻣﻨﯿﺘﻰ دوﻟﺖ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟
| ﻣﺴﻌﻮد ﻧﯿﺴﺘﺎﻧﻰ |
ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 11ﻗﻮس 1393ﺧﻮرﺷﯿﺪى ـ 5693ﺟﻤﺸﯿﺪى
| ﻧﻮﯾﺴـــﻨﺪه :اﻟﮑﺴـــﺎﻧﺪر ﺑﺮﻧﺰ | | ﺑﺮﮔﺮدان :دﮐﺘـــﻮر ﻟﻌﻞ زاد | ﺑﺨﺶ ﺳﻮم
ﻏﺎﻟﺒـــﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﻫﺪاف ﻣﻦ از اﯾـــﻦ ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺑﻰ ﻓﺎﯾﺪه ﺑﻮد: ﯾﮑﺘﻌـــﺪاد ﺑﺎ ﺻﺪاى ﺑﻠﻨﺪ ﺣﯿﺮت ﺧﻮﯾـــﺶ را اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﺗﻌﺪاد دﯾﮕﺮى و ﺑﺨﺼﻮص روﺳﺎ در ﺳﮑﻮت ﺑﺎ اﻋﻼﻣﯿﮥ ﻣﻦ ﮔﻮش ﻓﺮا دادﻧﺪ ،اﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﻄﻮر آﺷـــﮑﺎر ﺑﺎور ﻧﻤﻰ ﮐﺮدﻧﺪ.
ﺑﺎ آنﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ از دو ﻣﺎه ،از ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ ﻣﻰﮔﺬرد ،اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﯾﻰ ﺑﺮاى ﺑﺮﭘﺎﯾﻰ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ روى دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳـــﺖ ،ﺑﻞﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ در ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﺪت ﮐﺎرىاش ،اﻧﺪك اﻧﺪك ،ﺑﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻧﺎاﻣﻨﻰﻫﺎى ﺑﯿﺶﺗﺮ ،ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﻤﮥ روزﻫﺎ ،ﺧﺒﺮﻫﺎى داغ ،ﺑﺎ ﺟﺎنﺑﺎزى اﻓﺮاد ﺑﻰﮔﻨﺎه ﺧﻮنآﻟﻮدﻧﺪ و ﺑﻰﺑﺮﻧﺎﻣﻪﮔﻰ در راﺳﺘﺎى ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ ،ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﮔﻠﻮى ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﻓﺸﺮده اﺳﺖ و ﺑُﻐﺾﻫﺎﯾﻰ را ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى زﯾﺎندﯾﺪه ،آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺘﯿﺎمﻧﯿﺎﻓﺘﻨﻰ اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و آراى ﺷـــﻬﺮوﻧﺪان ،ﺑﻪ ﺑﺎزى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ،اﻣﺎ ،آﯾﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ،ﺑﺮاى اﯾﻦﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻊ ﻧﺎﮔﻮارى ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺑﻪ ﭘﺎى ﺻﻨﺪوقﻫﺎى رأى رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟ آﯾﺎ واﻗﻌﺎً رﯾﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮر ،درك ﻣﻰ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در دل و ﻓﮑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ،ﻃﺎﻟﺒﺎن و آﻧﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﻣﻰ ُﮐﺸﻨﺪ ،ﭼﻰ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ آﯾﺎ واﻗﻌﺎً ،اﯾﻦ اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻗﺎﺗﻼن ﻣﺮدم ﻣﻈﻠﻮماﻧﺪ ،ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ »ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﯿﺎﺳﻰ« و ﯾﺎ ﻫﻢ »ﺑﺮادر« )ﺣﺎﻻ راﺿﻰ ﯾﺎ ﻧﺎراﺿﻰ!( ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ؟ دﯾﺪه ﻣﻰﺷـــﻮد ﮐﻪ ﺳﺮان ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ و ﺑﻪ وﯾﮋه اﺷﺮف ﻏﻨﻰ اﺣﻤﺪزى ،در ﭘﻰ ﺑﯿﺶﺗﺮﺧﻮاﻫﻰﻫﺎى ﺧﻮد ،ﻗﺼﺪ اﯾﻦ را داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﯿﻨﺪازد و ﺳـــﺮاﻧﺠﺎم ،زﻣﯿﻨﻪﻫﺎى ﺗﮏ ﺗﺎزىﻫﺎ را ﺑﺮاى ﺧﻮد ،ﻣﯿﺴﺮ ﺑﺴﺎزد ،اﻣﺎ ،ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﺗﻌﻠﻞﻫﺎ ،ﻫﻤﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺷـــﻤﻨﺎن ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﺑﻪ ﯾﻮرشﻫﺎى ﺧﻮد ُﮐﺸﺎﻧﮥ ﺧﻮﯾﺶ، اداﻣﻪ دادﻧﺪ و ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺴـــﺘﻨﺪ ،زﺧﻢﻫﺎى ﺑﯿﺶﺗﺮى ﺑﺮ ﺗﻦ ﺳﻮﺧﺘﮥ اﯾﻦ ﻣﯿﻬﻦ و ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ اﻓﺰودﻧﺪ. ﺑﺮاى اﯾﻦ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﻰ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﯿﺎﺳﻰ« ﺑﺎز ﺷـــﻮد ،ﺗﻦﻫﺎى ﻋﺰﯾﺰ و ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﮥ ﮔﻮر ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﺸﻢﻫﺎﯾﻰ ،از ﮔﺮﯾﻪﻫﺎى ﻓﺮاوان ،ﮐﻮر ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻫﺴـــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺗﻌﻠﻞ در ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ، ِ ﺷﻬﺎﻣﺖ ﮔﺬﺷـــﺖ ﺑﻪ ﺧﺮچ ﻣﻰدادﯾﻢ و ﺑﻪ ﺟﺎى اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﮕﺬارﯾﻢ، دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،از ﮔﻠﻮى ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ،ﺑﺎﯾﺪ از ﮔﻠﻮى ﺷﺎن ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﯿﻢ و ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻰﮐﺮدﯾﻢ ﺗﺎ اﯾﻨﮏ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺣﺘﺎ دو ﻣﺎه ﻧﯿﺰ از ﺣﮑﻮﻣﺖﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ،ﺣﻖ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را دادهاﯾﻢ و آب را ﺑﺮ ﮔﻠﻮىﺷﺎن زﻫﺮ ﻣﻰﮐﺮدﯾﻢ و ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ. ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ،ﻫﺮ روز ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﮐﺸﻮر ،ﮔﻮاه ﺣﻤﻠﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺮاس اﻓﮕﻨﻰ ﻫﺴﺖ .اﯾﻦ ﺣﻤﻠﻪﻫﺎ ،ﮐﻪ ﺑﯿﺎنﮔ ِﺮ ﻋﻤﻖ ﻧﺎاﻣﻨﻰ و ﻧﺪاﺷﺘﻦِ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﻣﻦﺳﺎزى ﮐﺸﻮر اﺳﺖ ،ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر وﺿﻌﯿﺖ اﻣﻨﯿﺘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ ،ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﭼﻘﺪر دوﻟﺖ ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از
وﻗﻮع روىدادﻫﺎى ﻧﺎﮔﻮار اﻣﻨﯿﺘﻰ ،ﻧﺎﮐﺎره و ﺑﻰﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ. ﺑﻰﺑﺮﻧﺎﻣﻪﮔﻰ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮥ ﺑﺮﺧﻰ از اﻋﻀﺎى ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﮐﺸـــﻮر ،وﺟﻮد ﻣﺴـــﺎﯾﻞ و زد و ﺑﻨﺪﻫﺎى ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ژﻧﺮال ﻇﺎﻫﺮ ﻇﺎﻫﺮ ،ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﭘﻮﻟﯿﺲ ﮐﺎﺑﻞ ﮐﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖاش ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﭘﯿﺶ ﺑﻮد ،از ﮐﺎرش ﮐﻨﺎر ﺑﺮود و از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ از اﯾﻦ ،ﻣﺴﻮوﻻﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻧﺎﮐﺎره ﮔﻰ و ﻧﺎاﻣﻨﯿﻮ ﭘﺎىﺗﺨﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ،از ﻣﻨﺠﻼب ،ﺧﻮدش را ﮐﻨﺎر ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ. ﺑﻰﺑﺮﻧﺎﻣﻪﮔﻰ ﺑﺮاى ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ ،ﺗﻬﺪاب ﻫﻤﮥ آنﭼﻪ را ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﺪ ،وﯾﺮان ﻣﻰﮐﻨﺪ .دﯾﮕﺮ ،ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺰاران، اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ ﻧﻤﻰﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻰﮔﺰﯾﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺮون ﺷﻮﻧﺪ ،ﻧﻬﺎدﻫﺎى اﻣﺪادرﺳﺎن ،ﺑﺪون ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ اﻣﻨﯿﺖ ،از ﮐﺸﻮر ﻓﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد. ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر ،اﻗﺘﺼﺎدى ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ،ﺑﻞ ﺑﻰﮐﺎرى ﺑﻰداد ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و ﺣﺘﺎ ،ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺟﺴﻤﻰ و رواﻧﻰ اﻧﺪﮐﻰ ﻫﻢ ﮐﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻧﯿﺰ از ﻣﯿﺎن ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ. اﮔﺮ دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ زﯾﺮ ﻧﺎم وﺣﺪت ﻣﻠﻰ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯾﻰ ﺑﺮاى ﻃﺎﻟﺐزداﯾﻰ و ﺿﺪﻫﺮاساﻓﮕﻨﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳـــﯿﺪ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺒﻠـــﻰ ،ﺑﯿﺶﺗﺮ از اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ) ،ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺴﺎد و ﻧﺎﻣﻼﯾﻤﺘﻰﻫﺎﯾﻰ در ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ داﺷﺖ( ﮐﺎراﺗﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷـــﻮد و اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ،ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى رﻓﺘﻦِ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ،ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮔﺎم ﺑﻪ ﺳﻮى ﻋﻘﺐ اﺳﺖ. ﺑﻬﺘﺮ اﺳـــﺖ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ» ،آب از ﺳـــﺮ ﭘﺮﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ« ،ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣـــﺪت ﻣﻠﻰ ،دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﭘﻮچ و ﺿﺪاﻧﺴـــﺎﻧﻰ »ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﯿﺎﺳﻰ« و »ﺑﺮادر« ﺧﻮاﻧﻰ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻧﻘﻄﮥ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﮕﺬارد و ﺻﻒ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ دﺷـــﻤﻨﺎن و ﯾﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن روﺷـــﻦ ﺑﺴﺎزد ﮐﻪ ﻫﻢﺳﻮ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺖ ،ﯾﺎ ﻫﻢﺳﻮ ﺑﺎ ﻣﺮدم؟ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ،ﻣﯿﺎن ﻃﺎﻟﺐ و ﻣﺮدم ،ﯾﮑﻰ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺷﮑﺴﺖ دﺷـــﻤﻦ و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﯾﻰ ﻃﺮح، ﺗﺪوﯾﻦ و اﺟﺮا ﻧﮑﻨﺪ ،ﺗﻼشﻫﺎ ،ﺟﺎنﺑﺎزىﻫﺎ ،ﻗﺮﺑﺎﻧﻰﻫﺎ و ﻣﺼﺎرف ﻧﯿﺮوﻫﺎى اﻣﻨﯿﺘﻰ ،ﺑﻰﻫﻮده و ﺑﻰﻣﻌﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد و ﮐﺸﻮر ،درﮔﯿﺮ ﺟﻨﮕﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدى ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﺮادر و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد و ﻫﻢ ﺑﺮﺿﺪش ،ﮔﺮوﻫﻰ را ﻣﻌﺎش ﻣﻰدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ! ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﻰ ،ﺑﺮاى ﺑﺮونرﻓﺖ از ﻧﺎﻣﺸﺨﺺﺑﻮدن دوﺳﺖ و دﺷـــﻤﻨﺶ ،ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻪﯾﻰ از دوﺳـــﺖ و دﺷﻤﻦ ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺲ از آن ،ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى آن ،ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا و ﺑﺮاى ﭼﻰ ،ﺑﺎ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﻰﺟﻨﮕﺪ و ﯾﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻃﺎﻟﺐ دوﺳـــﺘﻰ و ﺑﺮادرى و ﯾﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﻣﻰﮐﻨﺪ.
او ﭘﯿﺸﺮوى ﮐﺮدﯾﻢ .ﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎوﻟﭙﻮر ﮔﺬﺷﺘﯿﻢ؛ ﺑﺎ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺷـــﺪن از ﮔﺎرا ﮐﻪ دراﯾﻨﺠﺎ ﺑﻨﺎم ﺳﺘﻠﯿﺞ ﯾﺎد ﻣﻰ ﺷﻮد ،از اوچ ﮔﺬﺷـــﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﯿﺘﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﻢ ،ﭘﺲ از ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﯾﮏ ﻣﺎه ﻏﯿﺎﺑﺖ ﮐﻪ ﺑﻰ ﻓﺎﯾﺪه ﺳـــﭙﺮى ﻧﺸـــﺪه ﺑﻮد .ﻣﺎ ﺑﻬﺎول ﺧﺎن را ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ، ﻃﻮرﯾﮑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻫﺎ او را ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺤﯿﺚ ﯾﮏ دوﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﻰ و ﻣﯿﺰﺑﺎن ﺳﺮداراﻧﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳـــﺖ .او ﮐﻠﺒﻪ ﻫﺎى ﭼﻮﺑﻰ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﮥ آﺑﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ در ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻄﺮف او ﻓﺮود ﻣﯿﺂﻣﺪﯾﻢ؛ درﺻﻮرت ﻋﺪم اﻗﻨﺎع ﺑﺎ ﮔﻮﺷـــﺖ ﻫﺎى ﻃﺒﺦ ﺷﺪة ﻣﻌﻤﻮل ،ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳـــﺎن ﻧﻤﻮده ﺑﻮد ﮐـــﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﭼﯿﺰى را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯿﺪﻫﯿﻢ .ﮐﺴﺎﻧﻰ ﺑﺮاﯾﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻘﻪ ﻫﺎ ﻫﺴـــﺘﯿﻢ :ﺑـــﻪ اﯾﻨﺘﺮﺗﯿﺐ ﺗﻤﺎم ﺣﻮض ﻫـــﺎ و ﺧﻨﺪق ﻫﺎ ﺗﻼﺷﻰ ،ﭘﺎك ﮐﺎرى و ﺑﺎ ﺑﻘﻪ ﻫﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻓﺴﻮس! اﯾﻦ ﺧﺎن ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻻﯾﺶ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ :ﻟﺬا دوﺑﺎره اﺟﺎزه داد ﮐﻪ ﺑﻘﻪ ﻫﺎ آزاد ﮔﺮدﯾﺪه و ﻣﺎ ﺳﺮﮔﺮﻣﻰ زﯾﺎدى داﺷﺘﻪ و ﺑﺮﺧﻼف اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎى ﻣﺸﻬﻮر ،ﻣﺮﮔﻰ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ .ﻣﺎ در ﺑﻬﺎﻟﭙﻮر ﯾﮏ اﻓﺴﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺑﻨﺎم ﮐﭙﺘﺎن اﯾﻤﻔﯿﺮﺳـــﻦ را دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺎن ﻗﺮار دارد و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﯾﮏ ﻣﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻰ ﺑﻨﺎم ﮐﺮاﻓﻮرد ،ﯾﮏ ﺷـــﺨﺼﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎﻧﻨﺪى ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ زﺑﺎن ﺑﻮﻣﻰ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮده ﺑﻮد.
ﮐﺒﺎب ﺗﻤﺴﺎح ﻣـــﺎ در ﻧﺰدﯾﮑﻰ ﺑﻨﺪر ﺑﺎره ﻣﺮدان ﻣﺎﻫﯿﮕـــﺮى را دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﻣﺼﺮوف ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻬﻨﮓ )ﺳﯿﺴﺮ( ﺑﺰرﮔﻰ در ﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧـــﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻰ ﺻﯿﺪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ .اﯾﻦ ﻫﯿﻮﻻ ﺑﻪ ﻣﻔﺼﻞ ﻫﺎ و ﺗﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﻗﻄﻊ ﺷـــﺪه و ﯾﮑﺘﻌﺪادى ﮐﻪ ﻣﺼﺮوف ﺧﻮردن آن ﺑﻮدﻧﺪ ،ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺒﺎب آن ﻣﺰه دار اﺳـــﺖ .ﻣﻦ ﭘﺮﺳـــﺎن ﮐﺮدم ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾـــﻦ ﺣﯿﻮان ﻣـــﺮدم را ﻧﻤﻰ ﺧﻮرد، ﻣﺎﻫﯿﮕﯿﺮان ﻗﻮﯾﺎ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮده و اﻃﻤﯿﻨﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻬﻨﮓ ﻫﺎ و ﺗﻤﺴـــﺎح ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺧﻮردن ﻣﺎﻫﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ! ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮدن از ﺑﻘﻪ ،اﺳـــﭗ ،ﮐﻮﺳـــﻪ ﻣﺎﻫﻰ و ﺷﺘﺮ ﻣﺼﻤﻢ ﺷﺪم ﺗﺎ ﻓﻘﺮة ﺟﺪﯾﺪى را در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺠﺎرب ﻏﺬاﺋﻰ ﺧﻮﯾﺶ اﻓﺰوده و ﺑﺮاى ﺧﻮردن ﮐﺒﺎب -ﺗﻤﺴـــﺎح ﮐﻮﺷﺶ ﮐﻨﻢ؛ اﻣﺎ درﯾﺎﻓﺘﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻏﺬا ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب ،اﻟﯿﺎﻓﻰ ،ﺧﺸـــﮏ و ﺑﻰ ﻣﺰه ﺑﻮده و ﺑﺰودى از ﺧﻮردن آن دﺳـــﺖ ﮐﺸﯿﺪم .ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻨﺮ ﭘﺨﺘﻦ ﺗﻤﺴـــﺎح در ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ آن ﺑﺎﺷـــﺪ .ﮐﯿﺴﮥ ﺻﻔﺮاى ﺣﯿﻮان ﺑﻄﻮر ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪارى ﺷﺪه و ﺑﺤﯿﺚ ﯾﮏ دوا در ﻣﻮارد زﺧﻢ ﻫﺎى ﺑﺎز و رﯾﺰﺷﻰ )ﭼﺮﮐﯿﻦ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﺷـــﻮد .ﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖ آﻧﺮا داﺷـــﺘﯿﻢ ﺗﺎ ﺑـــﺰودى ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎﻫﯿﮕﯿﺮان را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺎ ﺧﻮردن ﻣﺎﻫﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎ ﺑﯿﺶ از ﯾﮑﺼﺪ ﻧﻔﺮ را اﺳـــﺘﺨﺪام ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ ﺗﺎ ﮐﻮﺷـــﺶ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﮑﻰ از اﯾﻦ "ﺑﻮﻻن" ﯾﺎ ﮔﺮاز ﻫﺎى آﺑﻰ را ﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻼش ﻫﺎى ﻏﯿﺮﻣﻮﻓﻘﺎﻧﻪ ،آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﯾﮏ ﺗﻤﺴـــﺎح ﺑﺰرگ )ﮔﻮرﯾﻞ( را ﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺪود 13ﯾﺎ 14ﻓﺖ ﻃﻮل داﺷﺘﻪ وآﻧﺮا ﭼﻨﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﮑﺎر ﺳـــﻮارى آﻗﺎى واﺗﺮﺗﻮن ﺑﺮ ﭘﺸـــﺖ ﺷﮑﺎر را ﻣﯿﺘﻮان ﺑـــﺪون ﺧﻄﺮ اﺟﺮا ﮐﺮد )اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺣﺎﻻ ﻣﯿﺘﻮان در ﻣﻮزﯾﻢ ﺑﻤﺒﺌﻰ ﺷﺎﺧﮥ اﻧﺠﻤﻦ آﺳـــﯿﺎﺋﻰ دﯾﺪ( .وﻗﺘﻰ اﯾﻦ ﻫﯿﻮﻻ ﮐﺸﺘﻪ ﺷـــﺪ ،درﯾﺎﻓﺖ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻢ آن ﭼﻬﺎر ﭘﻮﻻ ﯾﺎ ﻣﺎﻫﻰ- ﺳﻤﻮر ﻗﺮار دارد و ﻧﺸـــﺎن داد ﮐﻪ ﻋﻼﻗﮥ او ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻰ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﺎن رد ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺳﻨﺪﯾﺎن ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﻰ ﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺑﮑﻮر ﻧﻤﻰ روﻧﺪ .ﻣﺎ در ﺑﺎرة ﻗﺪرت ﺗﻤﺴﺎح و ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﻰ ﮐﺎوش ﻧﻤﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺮد آﺑﻰ )ﮐﺴـــﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ درﯾﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ( ﺑﺴـــﺎدﮔﻰ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﺮد، "ﭼﺮا آن ﺣﯿﻮان ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻫﺎى درﯾﺎ را داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﺪ، وﻗﺘﻰ ﻣﻰ ﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ آن اﺳﺖ؟" ﻣﺎ درﻫﺮﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺮم ﺑﻮد ،ﻣﯿﺘﻮاﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد ﻧﻬﻨﮓ ﻫﺎ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮده و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻓﯿﺮ ﺗﻔﻨﮕﭽﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷـــﻮﯾﻢ :ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﯾﮑﺼﺪ داﻧﮥ آﻧﻬﺎ و ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸـــﻤﺎر ﺟﻮاﻧﺘﺮ آﻧﻬﺎ را در ﺳﺎﺣﻠﻰ دﯾﺪم ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺻﯿﺪ ﺷﻮﻧﺪ.
ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮى ﻓﺮاﻧﺴﻮى ﻣـــﺎ در ﺑﻬﺎوﻟﭙﻮر ﺷـــﻨﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﯾـــﮏ اروﭘﺎﺋـــﻰ در ﯾﮏ ﮐﺎرواﻧﺴﺮاى وﺟﻮد دارد ،ﻟﺬا ﻓﻮرا ﺑﺮاﯾﺶ دﻋﻮت ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد .ﻣﻌﻠﻮم ﺷـــﺪ ﮐﻪ او ﻣﻮﻧﺴـــﯿﻮر ﺑﯿﻨﻮر ارﮔﻮد، ﮐﭙﺘﺎن ﭘﯿﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻻﻫﻮر آﻣﺪه :او ﯾﮏ ﺟﻤﻬﻮرى ﺧﻮاه ﺳﺮخ -داغ ﺑﻮد؛ ﭘﺲ ازاﯾﻨﮑﻪ از ﻣﯿﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﯿﻢ ،در ﭼﯿﺰﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﮐﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺒﻘﺖ ﮐﻨﺪ و ﺗﺎ ﻧﯿﻤﮥ ﺷﺐ اداﻣﻪ داﺷﺖ، ﻓﺮﯾﺎد ﻫـــﺎى "آزادى! ﻣﺴـــﺎوات! و ﺳـــﯿﻤﺎﻧﯿﺎﻧﯿﺰم ﻣﻘﺪس! )ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺰم ﺧﯿﺎﻟﻰ(" ﺑﻮد .ﺻﺒﺢ ﺑﻌﺪ زود ﻫﻨﮕﺎم داﺧﻞ اﺗﺎق ﻣﻦ ﺷـــﺪه و ﻓﺮﯾﺎد زد" ،ﺳﺎﻋﺖ 7ﺻﺒﺢ اﺳﺖ ،ﻣﻦ ﻓﻮرا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﺧﯿﺰم ،زﯾﺮا ﺟﻨﮓ واﮔﺮام آﻏﺎز ﺷـــﺪه و ﯾﮑﺴـــﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ ﭘﺪرش درآن ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ!" ﺑﺮاى ﺗﺎﺟﮕﺬارى ﺧﻮدش، ﻣﻮﻧﺴـــﯿﻮر اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ درﻣﺴـــﯿﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮاى رﺳﯿﺪن ﺑﻪ دوﺳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺑﻮده و ﻣﺠﺒﻮراﺳﺖ ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﺳﺒﺰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ و ﺑﺮاﯾﻦ ﺳـــﯿﮑﻪ ﻫﺎى رزﯾﻞ و اوﺑﺎش ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ؛ آﻧﻬﻢ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اوﻟﻰ ﺑﺮاى ﮐﺎرﯾﺪن ﮐﭽﺎﻟﻮ ﺑﺮاى ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺳـــﺮﺑﺎزان .ﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳـــﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﻧﺴﯿﻮر دﯾﻮاﻧﻪ ﺷـــﺪه؛ اﻣﺎ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﻓﺎﻧﻰ ﮐﯿﻤﺒﻞ در ﻣﻮرد اﻣﺮﯾﮑﺎﺋﯿﺎن ﻣﻰ ﮔﻮﯾﺪ" ،ﺷﺎﯾﺪ ﻃﻮر دﯾﮕﺮى ﺑﺎﺷﺪ"؛ و ﺳﻮال اﯾﻨﮑﻪ "ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳـــﯿﺪﯾﺪ؟" ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﯾﻞ ﮔﺮدد .ﻣﻮﻧﺴﯿﻮن ارﮔﻮد ﻧﯿﺰ ﺷﯿﻮه ﻫﺎى ﺑﺮاى دﯾﻮاﻧﮕﻰ ﺧﻮد داﺷﺖ ،زﯾﺮا او ﺳﻔﺮ ﻣﺼﺌﻮن ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ را از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻮﺗﻞ ﺑـــﻮﻻن و ﮐﻨﺪﻫﺎر ﻧﻤﻮده ﺑﻮد؛ ﭼﯿﺰﯾﮑﻪ زﯾﺎد ﺳـــﻬﻞ ﻧﯿﺴـــﺖ؛ ﭘﺲ از آن ،وﻗﺘﻰ ﻣﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻼﻗﺎت دوﺑﺎرة او را داﺷـــﺘﻢ ،ﺑﺮاﯾﻢ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ او "ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮى در ﺑﺎﻻى ﺳﺮش و اﻧﺰال ﮐﻠﻤﻪ ﻧﺠﺎت داده اﺳﺖ!" ﯾﻌﻨﻰ ﺧﺪاى دﯾﮕﺮى ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺠﺰ از ﺧﺪا و ﻣﺤﻤﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او اﺳﺖ.
ﺑﻬﺎول ﺧﺎن ﻣﺎ ﺑﺘﺎرﯾﺦ 22اﭘﺮﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﯿﺘﺎﻧﮑﻮت رﺳـــﯿﺪه و ﺧﻮد را در ﯾﮏ زﻣﯿﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ؛ اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎﻻ ﺷﺪن ﺑﻪ اﻧﺪوس ﭼﻨﺪ ﻣﯿﻞ در ﺑﺎﻻى ﭼﯿﻨﺎب از ﮐﺸـــﺘﻰ ﭘﯿﺎده ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻼﻗﺎت دوﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﺑﻬﺎول ﺧﺎن در اﻗﺎﻣﺘﮕﺎه اﺣﻤﺪﭘﻮر
ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن ﻫﻨﺪو اﻣﺎ ﮐﻤﻰ ﭘـــﺲ از اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎى ﺗﻔﻨﻨﻰ ﺷـــﺎﻫﺪ ﮔﺮوﯾﺪن واﻗﻌـــﻰ ﯾﮑﻰ از ﻣﻬﺘـــﺮان دﮐﺘﻮر ﻻرد ﺑﻮدﯾﻢ؛ ﮐﺴـــﯿﮑﻪ ﺑﺎ ﻫﻨﺪواﯾﺰم و ﺟﺰم اﻧﺪﯾﺸﻰ ﻫﺎى آن ﻧﺎراض ﺷﺪه و ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﮔﺮدﯾﺪه ﺑﻮد. اداﻣﻪ ﺻـ 5