Over de ovens

Over de ovens… Over de ovens… Over de ovens… Over de ovens…

Hoe de panovens in Schulen er precies uitzagen, is niet duidelijk. Er zijn tot nu toe geen foto’s of tekeningen van de ovens bekend. Op basis van de ruïne van de laatste panoven in de Pannestraat, enkele oude foto’s en tekeningen kunnen we ons wel een beeld trachten te vormen.

Er zijn ook enkele interessante passages in het oude schriftje van Pieter Jan Vos. De eerste is de vermelding van de bouw van een nieuwe panoven in 1856. In de archieven van de provincie Limburg vinden we in 1854 de mededeling terug dat er een vergunning werd gegeven voor de bouw van een nieuwe panoven in Schulen. Waarschijnlijk gaat het over deze nieuwe oven.

Den Nieuwen Panhoven is gezatten in jaer 1856 en de hut in jaer 1857 De hoven kost Van de hand van metsen 30 francs gemaekt door Magril Pakair

20 20 20 20

De tweede interessante vermelding staat op een losse pagina in het schriftje van Pieter Jan Vos. Er staat geen datum vermeld. Het gaat blijkbaar om de afmetingen van een oven, misschien zelfs over dezelfde nieuwe oven.

Plang van den panhoven

De moel is breed 3 voet en eenen duim buitekant en binnekant 3 voet en drie duimen en twaelf duimen hoog boven het plavei en acht duimen boog

De deur is breed 2 voet en acht duimen en van de binnekant 2 voet en zeve duimen 4 voet en 7 duimen hoog, de (deur)boog 9 duimen

2 voet en onderhalve duim de hoogte tot gelijk het plaveitsel van de deur 7 voet en 9 duimen hoogte van de muer en het welfsel 2 voet en 5 duimen

De beschrijving is niet meteen duidelijk. De afmetingen gaan over de moel of opening van de oven, de deur en de totale hoogte. Om de oude lengtematen om te rekenen naar de moderne moet men er van uit gaan dat 1 Luikse voet gelijk is aan 10 duim en aan 29 cm. In dat geval is de moel ongeveer 90 cm breed en 35 cm hoog; de deur 85 cm breed en 140 cm hoog en de muer 240 cm hoog, wellicht is dit de totale hoogte van de oven.

De Schulense ovens waren waarschijnlijk vergelijkbaar met de oude ovens die in Loksbergen te zien zijn. Namelijk een oven met een grote vulopening die bij het bakken dichtgemetst werd en één of meer stookopeningen die met een deur werden afgesloten. De verwarming van de

ovenruimte gebeurde door een stookruimte onder de ovenruimte. Bij de ruïne in de Pannestraat is niet goed vast te stellen of deze oven ook zo gebouwd was. Waarschijnlijk was dat wel het geval. De oude oven ligt duidelijk hoger dan de omgeving, er zit dus zeker nog een stuk van het bouwwerk onder de grond en er is zelfs nog een rand van de gietijzeren ovendeur zichtbaar!

De oven van Raymaekers had een kleine schouw zoals op de oude foto’s te zien is. De oven was aan de buitenzijde versterkt met balken of ijzeren banden. Dat maakte het mogelijk om de sterke temperatuurschommelingen bij het bakken van blauwe pannen te kunnen weerstaan.

^ RUÏNE VAN DE PANOVEN RAYMAEKERS (CA.1960)

22 22 22 22 Uit de inventaris van 1841 krijgen we slechts een beknopte oppervlakkige beschrijving van de Schulense ovens, vooral in functie van de waardebepaling. Over de opbouw en het uitzicht komen we weinig te weten: de oven van Pieter Jan Vos ‘bestaet uit enen oven, sterk doortimmerd om er blauwe pannen te kunnen maken en inhoudende 8 à 9000 stuks’; de oven van weduwe Jan Pollaris ‘…is wel zoo groot als die van het voorgaende en dienst ook tot het maken van blauwe pannen’; de oven van Hendrik Vancoosen ’…heeft eenen oven van omtrent 8000 pannen en werkt slechts met een tafel. Er worden ook blauwe pannen gebakken’ .