Achter de schermen van de jury

Het Stellingenpad is Wandelroute van het jaar 2023

Trouwe lezers van Op Weg kennen onze redactrice Christina Bloem al meer dan twee decennia. Alle edities van de Fiets en Wandelbeurs was ze bovendien op post om wandelaars en pelgrims op de juiste weg te zetten. Maar minder bekend is dat Christina ook al 9 jaar de stille kracht is achter de jaarlijkse verkiezing van de Wandelroute van het jaar. Tijd voor een blik achter de schermen.

Hoelang wandel jij al?

Ik heb mijn hele leven gewandeld. Als kind stapte ik met mijn opa door de bossen in de buurt van Utrecht. Hij heeft me de liefde voor de natuur bijgebracht. Als tiener liep ik georganiseerde dagtochten met vriendinnen en later, als moeder, wandelde ik met buggy en hond.

Herinner jij je eerste meerdaagse tocht nog?

Nadat mijn kinderen het huis uit waren, ben ik begonnen met meerdaagse wandelvakanties. In groep en met een gids. Mijn eerste grote tocht was de Coast-to-Coast in Engeland, van de Ierse Zee naar de Noordzee. Dat was best spannend. Zou ik het leuk vinden om twee weken rond te trekken met mensen die ik niet kende? Zou ik het tempo aankunnen? Het viel mee en er volgden meer georganiseerde tochten: de Schotse Hooglanden, het bergachtige BulgaarsGriekse grensgebied,… In Oost-Turkije kampeerden we tussen de nomaden en hun schapen, dronken we uit de bron van de Eufraat en zagen we de zon opkomen boven de berg Ararat. In Syrië speelde ik tafeltennis tegen de abt van een klooster en bezochten we de ruïnes van de woestijnoase Palmyra.

Je liep ook pelgrimstochten. Hoe kwam je daarop terecht?

Na een paar jaar begon ik de planning en organisatie van mijn tochten in eigen handen te nemen. Aanvankelijk bescheiden in eigen omgeving, maar al snel volgde het ‘echte’ werk: pelgrimstochten naar Santiago de Compostela. Het intrigeerde me om een route te wandelen die al sinds de 9de eeuw door miljoenen mensen gelopen is. De eerste tocht van Mol naar Santiago duurde vier maanden. Ik haalde daarmee de plaatselijke pers, want in die tijd was het nog uitzonderlijk dat een vrouw alleen zo’n monstertocht ondernam. In diezelfde periode begon ik als redactrice bij Op Weg, dat toen nog Recreatief Wandelen heette. Mijn eerste stukjes ‘Overpeinzingen van een pelgrim’ schreef ik onderweg. ik niet meer. Alleen dat ik meteen “ja” zei. De eerste winnaar in 2015 was het Knooppuntennetwerk Pajottenland. Het jaar daarop geraakten we er als jury niet uit en kregen de Streek-GR Haspengouw en het Wandelnetwerk Getevallei elk een trofee. Aan de organisatie moesten we wel beloven dat we dat nooit meer zouden doen ... In 2017 verhuisde de Belgische beurs naar Gent en werd beslist beide Wandeltrofeeën samen te voegen. Als Belgische jury kregen we de opdracht het werk ‘op de Belgische manier’ verder te zetten. Want ook al zijn we vrijwilligers, wij verkennen de genomineerde routes grondig op het terrein.

Hoe pakken jullie dat aan?

Toen ik ontdekte ik dat er behalve de Camino Francés nog vele andere routes naar Santiago voeren, werd ik helemaal gebeten door het pelgrimsvirus. Het werd een gewoonte om er ieder jaar eentje te verkennen. Liefst nog onbekende trajecten, want daar houd ik van. Ik denk dat ik wel negen of tien keer in Santiago ben beland, telkens langs een andere camino.

Wat sprak je aan om jurylid te worden van de ‘Wandelroute van het Jaar’?

Op de Nederlandse Fiets en Wandelbeurs werd zo’n trofee al jaren uitgereikt. Toen men besliste in België hetzelfde te doen, kreeg Luc Selleslagh de opdracht om een jury samen te stellen. Waarom hij bij mij uitkwam weet

Elk jaar in augustus nodigt Hicle Events, de organisator van de Fiets en Wandelbeurs, toeristische diensten en andere organisaties uit om nieuwe of ingrijpend vernieuwde langeafstandsroutes in te dienen. Omdat ik door mijn werk voor de rubriek Wandelnieuws in Op Weg goed op de hoogte ben van nieuwe wandelprojecten, schrijf ik soms zelf nog een herinnering naar een veelbelovende route.

Bij de eerste juryvergadering bekijken we alle inzendingen en stellen we de longlist op. Daarna gaat ieder jurylid individueel op pad en brengt verslag uit van zijn bevindingen aan de hand van de criteria: beschrijving, kaartmateriaal, bewegwijzering, aanvullende streekinformatie, percentage onverharde paden, afwisseling van het landschap, informatie over openbaar vervoer en horeca onderweg, enz.

Tijdens de volgende juryvergadering stellen we op basis daarvan een shortlist samen met de drie tot vijf wandelprojecten die boven de andere uitsteken. Deze laureaten worden ver- volgens door twee juryleden (alleen of samen) bewandeld en uiteindelijk verkent de voltallige jury gezamenlijk de waarschijnlijke winnaar.

Dat levert inmiddels een mooi lijstje op! In 2017 het Groot-Frieslandpad en vervolgens ‘Een Wandeling rondom Zuid-Limburg’, het Romeinse Limespad, de Streek-GR Waas- en Reynaertland, de Langeafstandswandeling in het RivierPark Maasvallei en het Hondsrugpad. Bij de beoordeling dit jaar hadden we het weer bijzonder moeilijk. Drie toproutes verdienden de trofee: Nationaal Park Trail, Heuvelrughike en Stellingenpad. Maar ja, we hadden beloofd er maar één uit te reiken ... Na intensief overleg hebben we de knoop doorgehakt aan de hand van de ‘rapportcijfers’ per criterium. Het werd het Stellingenpad.

Een winnaar uit Friesland, dat is niet bij de deur?

Nee, dat is het zeker niet. Bijgevolg moest ik verschillende keren in het hoge noorden overnachten. Dat doe ik meestal bij adresjes van de stichting Vrienden op de Fiets. Dat zijn eenvoudige B&B’s die uitsluitend bedoeld zijn voor fietsers of wandelaars op meerdaagse tocht. Dikwijls zijn de gastheer en -vrouw zelf ook fietsers of wandelaars, wat voor leuke gesprekjes zorgt. Bij ons vertrek hebben we vaak het gevoel bij vrienden te hebben gelogeerd.

Enig idee hoeveel wandelkilometers die aanpak voor jou jaarlijks betekent?

Nieuwe en nog onbekende trajecten verkennen is een kolfje naar mijn hand, dus trek ik graag en veel op verkenning. Dikwijls begin ik al vóór de eerste juryvergadering. Ik denk dat ik meer kilometers loop dan strikt noodzakelijk, maar het wandelvirus laat me niet gerust. Voor Op Weg schrijf ik ook steevast een reportage over de winnaar, dus die wandel ik sowieso volledig. Ik schat dat ik bij iedere trofee-uitreiking 300 à 400 kilometer in de benen heb. Hoewel mijn partner Jacques niet door het virus is gebeten, gaat hij toch vaak mee om foto’s te maken. Handig, want hij is fotograaf. ruimte en er zat niets anders op dan een eind verder het volgende bruggetje te nemen. We vroegen ons wel af of ze dat deden met alle wandelaars in ‘hun’ wei.

Leuke ontmoetingen horen ook bij het wandelen. Zoals bij het veer van Berg aan de Maas tijdens onze verkenning van de Langeafstandswandeling Maasvallei. Op het terras van het café zat een fanfare te genieten van een pintje, waarschijnlijk na een optreden. Toen ze ons zagen aankomen, begonnen ze spontaan opnieuw te spelen. Ook leuk was het verhaal van een Romeinse legionair die binnen kwamen stappen in het café waar we tijdens onze verkenning van het Romeinse Limespad koffie zaten te drinken.

Ongetwijfeld hebben jullie ook alle soorten weergoden ontmoet?

Zovele kilometers leveren ongetwijfeld heel wat anekdotes op!

Onderweg komt een wandelaar wel eens een obstakel tegen. Soms lukt het om te passeren, soms moet je een omweg maken. Zoals op de Dutch Mountain Trail, laureaat in 2021. Net voor de steile klim naar de top van de Wilhelminaberg moesten we op stapstenen een beek oversteken. Precies op die plek was een boom omgewaaid en het dichte loof versperde alles. Er zat niets anders op dan de Wilhelminaberg over te slaan.

Op de Via Belgica, laureaat in 2022, waren het een stuk of zeven paarden die een bruggetje over de Geul blokkeerden. Toen we dwars door het weiland aan kwamen lopen, stonden ze nog rustig te grazen. Maar toen we dichterbij kwamen, liepen ze op een drafje het smalle houten brugje op. Daar bleven ze ons uitdagend staan opwachten. Ze lieten ons geen centimeter

Tijdens onze verkenning van Een wandeling rondom Zuid-Limburg (winnaar 2018) werden we in een bos overvallen door een forse regenbui. We spurtten naar een kerkje dat schuin voor ons op een heuveltje stond. Daar wachtten we op de achterste kerkbank tot het geroffel van de regen op het dak verminderde. Toen we besloten verder te gaan, zag ik hem liggen: een stevige opvouwbare paraplu. Een cadeautje van hierboven? In ieder geval had ik nu bescherming voor een volgende regenbui …

Op het Hondsrugpad werden we in het bos van het Nationaal Park Drentse Aa voorbijgestoken door een terreinwagen die in volle vaart door de diepe plassen op het pad reed. De bosarbeiders in de open laadbak hadden het grootste plezier. Toen we even later hun werfkeet passeerden, boden ze ons als goedmakertje een beker vers gezette koffie aan.

En nog eentje: liften doen we normaal nooit, maar soms is het onvermijdelijk. Op het Frieslandpad waren we op een keer nog minstens 5 km van ons hotelletje verwijderd. Geen bushalte in de buurt, bijna geen verkeer en een beginnende avondschemering. De eerste auto die ons voorbij reed was een open sportwagen, een twoseater bovendien, dus staken we onze duim niet op. Een paar minuten later kwam de auto terug. “Ik kan jullie niet allebei meenemen”, zei de bestuurder, “dus zal ik het één voor één doen.” Hij bracht mij eerst naar het hotel en keerde dan terug om ook Jacques op te halen.

Ten slotte moeten we het nog even hebben over de laureaat van 2023. Wat vond je zo mooi aan het Stellingenpad? Het thema en de grote afwisseling aan landschappen maken de route heel bijzonder. De route volgt in grote lijnen de grens van de ‘Vrijstaat der Stellingen’ die vanaf het jaar 1300 twee eeuwen in de streek Friesland/ Drenthe/Overijssel bestond. Het traject doorkruist dichte bossen met dikke oude bomen, uitgestrekte heidevelden, zandverstuivingen en open agrarisch gebied. En dat op graspaden, zandwegen, kronkelende bospaadjes en vlonderpaden. In het enorme laagveenmoe- rasgebied Nationaalpark Weerribben-Wieden zijn bijna geen onverharde paden. Daar stap je meestal op asfaltfietspaadjes door een weids landschap van riet, kanaaltjes en meren die door de turfwinning zijn ontstaan. We staken in een vliegende storm het open, verlaten hoogveengebied Fochteloërveen over, vechtend tegen de wind die ons probeerde omver te blazen. Heerlijk!

Ga je volgend jaar weer wandelroutes jureren?

Ja graag!

Christina’s Top 5

Het is moeilijk kiezen tussen alle routes die ik beoordeeld heb, maar ik doe een poging:

1

Heel mooi vond ik het Hondsrugpad (140 km, winnaar in 2022) Je wandelt er als het ware door de prehistorie met zandruggen, veenmoerassen en hunebedden.

2

Ook de Langeafstandswandeling Maasvallei (137 km, winnaar in 2021), is één van mijn favorieten. Dit traject loopt door vele natuurgebieden op de Belgische en de Nederlandse oever van de Maas.

3

Ik vond Een Wandeling rondom ZuidLimburg (277 km, winnaar in 2018) schitterend. Het onderwerp van deze grensoverschrijdende route door Duitsland, Nederland en België is origineel en de natuur zeer afwisselend.

4

De Heuvelrughike (95 km) haalde dit jaar nipt de trofee niet, maar ik was onder de indruk van de vele onverharde paden door het stuwwallenlandschap met bossen, heidevelden, zandverstuivingen en landgoederen.

5

De Camí de Cavalls (190 km) is nummer vijf op mijn lijstje. Geen deelnemer aan onze wandeltrofee, omdat hij in Spanje ligt, meer bepaald op het eiland Menorca. Het is een themaroute, zoals ik ze graag zie. Een uit de vergetelheid gehaald 13deeeuws pad langs de gehele kust, waarlangs destijds soldaten te paard patrouilleerden om het eiland tegen piraten te beschermen.

Fietsroute van het jaar

Op de eerste dag van de Fiets en Wandelbeurs in Utrecht werd de trofee ‘Fietsroute van het jaar 2023’ uitgereikt. Er waren nog drie routes in de race: naast het Belgische traject van de EuroVélo 5 ook nog de Kastelenroute op enkele Deense eilanden en de Vänerleden rond het Vänermeer, het grootste meer van Zweden. EuroVélo 5 ging met de eretitel lopen. De jury was vooral gecharmeerd door de grote afwisseling van natuur en industrieel erfgoed. Ook de doortocht dwars door Brussel viel in de smaak. Andere pluspunten waren de bewegwijzering, de bereikbaarheid met openbaar vervoer, de voorzieningen onderweg en de aanwezigheid van informatieborden. De volledige EuroVélo

5 loopt van het Engelse Canterbury naar het Italiaanse Brindisi en volgt grotendeels de oude pelgrimsroute Via Francigena die van Engeland naar Rome voert. In België gaat het traject van west naar oost door Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het gebruikt rustige wegen, voormalige spoorbanen en jaagpaden langs rivieren en kanalen, zoals de Dender en de Maas. In de Ardennen moet je vanzelfsprekend klimmen, maar de hellingen zijn mild. Ook kasseistroken zijn onvermijdelijk, maar die zijn zo kort mogelijk gehouden en geven iets authentieks aan de route. De EuroVelo 5 in België is de opvolger van de Royal Canal Greenway in Ierland die vorig jaar de trofee won.

West-Vlaanderen vernieuwt

Westtoer werkt volop aan de verbetering van zijn fiets- en wandelproducten. Daarom werd

Bij de Europafietsers/Pirola verschenen enkele ge-update en nieuwe gidsen. Info: www.pirola.nl

Limes Fietsroute, deel 2 (prijs € 24,50). Deze vernieuwde gids beschrijft het 1100 km lange traject tussen Regensburg (Passau) en Gyula (Roemeense grens) in twee richtingen. De route naar de Hongaarse Puszta is eenvoudig te fietsen over kleine wegen en fietspaden. Een alternatief traject langs het Balatonmeer is wat heuvelachtiger en slechts in één richting beschreven.

Limes Fietsroute deel 3 (prijs € 19,95). Ook deze gids werd vernieuwd. Hij beschrijft het 1300 km lange traject van Gyula naar Constanta aan de Zwarte Zee in één richting. De hoofdroute doorkruist Transsylvanië over de Draculapas naar de beroemde kloosters van de Bukovina en voert door Moldavië naar de Romeinse havenstad Tomis, het huidige Constanta. Er is ook een routeverkorting die de kloosters niet aandoet. Dit deel heeft een ander karakter dan de andere. Je moet enkele bergpassen (tot 1.250 m) overwinnen, de wegen zijn vaak slecht onderhouden en de voorzieningen zijn sober. De prachtige natuur geeft daarvoor echter ruimschoots compensatie. de voorbije maanden de bewegwijzering van 22 fietsroutes verwijderd en zullen in totaal 25 nieuwe fietsroutes worden gelanceerd. Zo zijn de IJzerbroekenfietsroute (49,7 km rond Alveringem), de Wastinefietsroute (52,3 km rond Lichtervelde) en de Koekelarebergfietsroute (57,2 km rond Koekelare en Diksmuide) herwerkt. Ook de Middenkustfietsroute (51,2 km door Middelkerke en het hinterland) kreeg een volledig nieuw traject en hetzelfde geldt voor de Uitkerkse Polderfietsroute (40,4 km rond Blankenberge), de Grensleiefietsroute (57,2 km langs de Leie en het Kanaal Ieper-Komen), de Vrijbosfietsroute (50,6 km door het glooiende landschap rond Staden), de Scheldefietsroute (45,9 km tussen Schelde en Leie), de Kezelbergfietsroute (54,8 km rond een oude spoorwegbedding) en de Oudlandfietsroute (46,3 km door het hinterland van Bredene en De Haan). Alle herwerkte en nieuwe routes zijn inmiddels bewegwijzerd met de bekende zeshoekige bordjes en aangeduid op de nieuwe fietsnetwerkkaarten. Aparte folders verschijnen niet meer. www.shop.westtoer.be.

Noorwegen tussen Oslo en Trondheim (prijs € 19,95). Deze nieuwe gids beschrijft een boeiende lus tussen Oslo en Trondheim. In noordelijke richting wordt in grote lijnen de pelgrimsweg Olavsroute gevolgd maar wel op wegen die met een normale trekkingsfiets te berijden zijn. Je komt door interessante plaatsen als Hamar en Lillehammer. De lengte van dit traject is 595 km. In zuidelijke richting fiets je vlakbij de Zweedse grens over verlaten hoogvlakten, langs schitterende meren en door uitgestrekte bossen in 620 km terug naar Oslo.

Katharen – Basken Fietsroute (prijs € 22,95).

Een vernieuwde gids met een 600 km lange route van Narbonne naar Biarritz. Het traject voert langs historische plaatsen die een rol hebben gespeeld in de opkomst en ondergang van de Katharen. Er is een noordelijke route langs steden en dorpen (onder meer Carcassonne) en een zuidelijke langs legendarische Katharenburchten zoals Montségur. De Pyreneeëntoppen worden vermeden maar desondanks moet er regelmatig pittig geklommen worden.

Web-fietsgids

Onze redacteur Guy Raskin heeft een nieuw concept voor een fietsgids ontwikkeld: de web-fietsgids. Als eerste van wellicht een nieuwe serie heeft hij zijn digitale fietsgids Via de Alpen en Adria naar Rome uit 2015, die aan een serieuze update toe was, omgebouwd tot de web-fietsgids Op de fiets naar Venetië, Assisi en Rome. In dit nieuwe concept worden alle informatieve teksten, bezienswaardigheden, afstanden en foto’s niet in een gids maar op een website weergegeven, geschikt voor PC, tablet of smartphone. Hierdoor krijgt de fietser een overzichtelijk beeld van de route en kan hij de informatieve teksten tijdens zijn tocht zowel online als offline raadplegen. Tabbladen geven toegang tot routebeschrijvingen, stadswandelingen of een reisplanner met etappe-indelingen en overnachtingsmogelijkheden op campings of in jeugdherbergen. Via de tab contact kan je tracks en fietsroutekaartfiches aanvragen. Alle nuttige info vind je via op-de-fiets-naar-venetië-assisi-rome. weebly.com

Nederlands werelderfgoed

Nederland telt elf door UNESCO

Werelderfgoed erkende sites. Het zijn gebouwen of gebieden die uniek en onvervangbaar zijn in de wereld. Staan onder meer op de lijst: het vroegere Zuiderzee-eiland Schokland, de Hollandse Waterlinies, de molens van Kinderdijk, het Rietveld Schröderhuis in Utrecht, de Grachtengordel van Amsterdam en de van Nellefabriek in Rotterdam. Rond elke site is een fietsroute van 21 tot 82 km ontwikkeld en daarnaast is er een langeafstandsroute van bijna 900 km die al deze erfgoedplekken met elkaar verbindt. De Fietsroute

Unesco Werelderfgoed werd tijdens de Fiets en Wandelbeurs officieel gepresenteerd. Alle routes maken gebruik van knooppuntennetwerken. Alle info, kaartjes en gpx-tracks vind je via www.fietsnetwerk.nl/partners/ unesco-werelderfgoed/

Fietsen in Duitsland

De bestseller Radfernwege

Deutschland beleefde zijn

13e editie. In dit lijvige boek (744 blz.) worden alle lange afstands fietsroutes van Duitsland besproken, met afstanden, hoogtegrafieken, bezienswaardigheden, wegdek, verkeersluwheid, schoonheid, geschiktheid voor kinderen en andere interessante info. Het is geen routeboek maar geeft wel een goed idee van alle routes in Duitsland. Het zijn er niet minder dan 300, met een totale lengte van 79.000 km. Keuze genoeg dus. Op een overzichtskaart zijn alle routes ingetekend, zodat je desgewenst verschillende trajecten met elkaar kan combineren. Uitgeverij Esterbauer, prijs € 12,00. www.esterbauer.com

Westkustfietsweekend

Op 13 en 14 mei organiseren De Panne, Koksijde-Oostduinkerke, Nieuwpoort en Veurne de tweede editie van het Westkust–weekend. Fietsers kunnen langs het traject van de Westkustfietsroute (48,5 km), dat uitzonderlijk is aangepast en in een feestelijk jasje gestoken, genieten van adembenemende plekken, foodtrucks en animatie. Er kan bovendien eenmalig dwars door monumenten gefietst worden zoals de Vismijn in Nieuwpoort en