Opinieblad Forum 15 by Opinieblad Forum van VNO-NCW

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#15/09.08.12

Alexander Pechtold:

‘Er is niets hervormd’ Arie Slob:

Jolande Sap:

‘Niet doldriest uit de euro stappen’

‘Crisis schreeuwt om vergroening’

achtergrond Internetbedrijf heeft startup-probleem 24

actueel Veilig product: eu kan het ook overdrijven 14

achtergrond Programma Groeiversneller: overleven is al hele klus 38

inhoud #15 Rubrieken

4 Opinie vno-ncw • Garantieregeling mkb moet blijven bestaan • Bedrijven investeren meer in verduurzaming • vno-ncw West: Ook winst bij verlies

6 De foto Reusachtig

10 En broer ‘Als je maar lol hebt’

20 Vreemde ogen ‘Sterk met hightech’

21 Podium

• Vijf vragen aan Arjan Veninga, Kamer van Koophandel • Uitspraken • Boete voor bestolene?

28 Buitenland Beter af met Romney dan Obama?

29 Vereniging 37 Groen goed Net echt gras

41 Scheer Va bene

46 Overlevers

FORUM #15/09.08.12

Batavus

46 Colofon

rubrieksnaam

Artikelen 8

Alexander Pechtold wil meer Europa

Te aarzelend, teveel de kool en de geit sparend. Alexander Pechtold, lijsttrekker van D66, vindt dat ondernemers zich strijdbaarder hadden moeten opstellen. Tegen het kabinet en in de Europa-discussie. ‘We hebben zware reputatieschade opgelopen in het buitenland.’

Arie Slob zet zijn vraagtekens bij Europa

Een eurofiel kun je Arie Slob niet noemen. De lijsttrekker van de ChristenUnie noemt zichzelf liever eurorealist. Hij maakt zich zorgen dat Europa niets heeft geleerd van de fouten bij de introductie van de euro. ‘Er wordt te vaak gewerkt met veronderstellingen.’

14 Indekken, afdekken, nul risico Wie uit eten gaat, zit binnenkort met een menukaart ter grootte van een flink telefoonboek op schoot. Leuk? Nee, maar het moet van Europa. Want consumenten kunnen niet genoeg in bescherming genomen worden. Schiet Europa nu niet een beetje door?

Jolande Sap: ‘De crisis schreeuwt om vergroening’

Vergroenen in crisistijd? Misschien zijn ondernemers vooral bezig met een overlevingsstrijd, maar volgens Jolande Sap kan het niet anders. De lijsttrekker van GroenLinks wil nu grote stappen zetten. ‘We hebben bedrijven lui gemaakt.’

24 Waar blijft de Nederlandse Silicon Valley? Waarom gaat het altijd over Apple of Microsoft? De wereld wacht nooit op de nieuwste release van een Nederlands bedrijf. Waarom is hier niets dat op Silicon Valley lijkt?

38 Groeien in crisistijd? ‘2011 Was het meest winstgevende jaar in onze historie.’ Drie jaar na de start van het programma Groeiversneller en twee crises verder: hoe staat het met de groeiambities van de deelnemers? ‘Dankzij het programma is mijn omzetmin beperkt gebleven tot 30 procent.’

42 Philip Hennemann: ‘Ondernemen was geen jongensdroom’ ek Voetbal, Tour de France, Olympische Spelen. Philip Hennemann beleeft hoogtijdagen met zijn bedrijf. Hij overleefde een bijna faillissement. En nu is Infostrada Sports Group dé hofleverancier van sportdata. ‘Ik geef niet zomaar op.’ 3

FORUM #15/09.08.12

opinie vno-ncw

Tijdens mijn vakantie in Italië heb ik op het terras deze keer geen jaloerse opmerkingen gekregen over de Nederlandse polder. Maar ik heb vaak genoeg gehoord van mijn Italiaanse, Franse, Britse, Spaanse collega’s hoe ze Nederlandse werkgevers benijden. Juist omdat er door overleg veel meer mogelijk is dan wanneer je beide op de barricades staat om de eigen positie te bevechten. Ik was dus absoluut niet blij met de discussie in de vakbeweging dit jaar. Ik weet dat er wordt beweerd dat werkgevers in hun vuistje lachten toen de vakbeweging verdeeld raakte. Maar het tegendeel is waar. Werkgevers hebben een sterke counterpart nodig. Niet alleen in de politiek, maar ook ‘aan de kant’ van werknemers. Natuurlijk, een samenleving kán best functioneren zonder vakbeweging. Dat is alleen niet hoe Nederlandse werkgevers zaken willen doen. De kracht van onze polder is altijd geweest dat we samen in staat waren over onze eigen schaduw heen te springen. Afspraken te maken die zowel voor werknemers als werkgevers goed waren. Dus toen de vakbeweging eind juni besloot gezamenlijk de schouders onder een nieuwe vakbeweging te zetten en een nieuwe voorzitter te benoemen, heb ik opgelucht adem gehaald. De radicalisering in de politiek was ook in de vakbeweging zichtbaar geworden. Het had niet veel gescheeld of de meer radicale krachten hadden het gewonnen van de polderaars. De vakbeweging had kunnen kiezen voor de koers van stakingen. De ervaring uit het

jeroen poortvliet

Jaloers

buitenland leert dat dit niet de beste oplossingen oplevert. Niet voor werknemers, werkgevers en de samenleving als geheel. Dus: ja, werkgevers maken zich zorgen over de teloorgang van de het polderoverleg. En terecht. Recentelijk nog uitte de Club van Elf , waarin bedrijven als Ahold, Shell, ns, kpn en Philips verenigd zijn, hun zorgen in de Volkskrant. Die zorg leeft bij alle ondernemers, die graag ondernemen in een stabiel sociaal-economisch klimaat. En bij werknemers ook, durf ik te stellen. We hebben allemaal veel te verliezen. Ik hoop dat er een nieuwe lente met nieuwe kansen kan beginnen. En geen hete herfst. Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw

Garantieregeling mkb moet blijven bestaan • Kredietgarantie voor mkb is succesvol • Tegenover afboekingverlies staan vele plussen • Werkgelegenheid en investeringen profiteren De overheidskredietgaranties voor het midden- en kleinbedrijf, de Borgstellingsregeling mkb (bmkb), is er niet voor niets. Met de regeling staat de overheid voor een deel garant voor de leningen die een bedrijf bij de bank krijgt. Door de garantiestelling lenen banken makkelijker geld uit aan een bedrijf, ook wanneer dat onvoldoende zekerheden heeft. De staat neemt immers een deel van de mogelijke afboeking voor zijn rekening. Het idee achter de garantiestelling is dat bedrijven kunnen blijven investeren ook in slechte economische tijden. Onlangs werd geconstateerd in de pers dat de verliezen voor de overheid oplopen. Voor de tweede keer dit jaar zouden de bedragen bijgesteld moeten worden. Dat de verliezen oplopen in deze tijd is ergens logisch. Het aantal faillissementen in het bedrijfsleven groeit helaas. Maar er is ook een andere, belangrijkere reden voor het oplopen van het verlies. Het garantiebedrag is in de afgelopen jaren bijna verdubbeld, waardoor er logischerwijs ook meer gebruik wordt gemaakt van de regeling. In 4

FORUM #15/09.08.12

2008 had de garantie nog een omvang van 600 miljoen euro. Dit jaar werd het bedrag opgetrokken naar 1 miljard. Het aantal afboekingen zal daardoor eveneens groter worden. Geen reden voor paniek dus. De totale kosten van de regeling moeten ook over een veel langere termijn worden bekeken. In economisch goede tijden zijn de kosten voor de overheid beduidend lager dan het bedrag dat de overheid jaarlijks reserveert voor mogelijke verliezen. De regeling moet daarom blijven bestaan. Zij geeft het midden- en kleinbedrijf de broodnodige steun in de rug. Vooral startende, groeiende en innovatieve ondernemingen hebben veel baat bij deze garantie. Dat maakt de economie zeker op de lange termijn, als de investeringen gaan werken, sterker. De werkgelegenheid blijft overeind en kan zelfs groeien. De investeringen kunnen doorgaan in een tijd waarin banken strengere eisen stellen aan de kredietnemers. Dat zijn veel plussen. Juist in deze moeilijke economische periode moet alles op alles gezet worden om die positieve elementen overeind te houden.  www.vno-ncw.nl/financiering

Bedrijven investeren meer in verduurzaming

jeroen poortvliet

vno-ncw west

• Meer gebruik gemaakt van Energie- en Investeringsaftrek • Na de crisis meer financiële ruimte voor bedrijven • Twijfels over verduurzaming zijn niet nodig

Ook winst bij verlies

dijkstra

Het bedrijfsleven neemt verduurzaming wel degelijk serieus. Bedrijven investeerden vorig jaar – mede dankzij een belastingkorting van de overheid – fors meer in duurzame energie en energiebesparing. In totaal bijna 1,5 miljard euro, 45 procent meer dan in 2010. De investeringen leverden een energiebesparing en co2-reductie op die gelijk staat aan het gebruik en de uitstoot van 330 duizend huishoudens. Dat blijkt uit het jaarverslag over de Energie- en Investeringsaftrek (eia). Daarnaast blijkt uit de Energie Enquête 2012 van Agentschap nl dat bijna driekwart van de ondervraagde vijfduizend bedrijven graag wil investeren in energie en energiebesparing. In crisistijd is er echter minder ruimte voor investeren, dan gaat het er meer om het hoofd boven water houden. Wat dat betreft zijn de cijfers over 2011 bemoedigend: er gloort licht aan het einde van de tunnel. Bedrijven zien blijkbaar weer voldoende perspectief om vol overtuiging in te zetten op duurzaamheid. De twijfels van anderen daarover ten spijt. Bijna was een flinke streep door de regeling gehaald. Coalitiepartners cda en vvd spraken tijdens het Catshuisoverleg met de pvv nog af om fors te bezuinigen op de Energie- en Investeringsaftrek. Uit de evaluatie blijkt nu wel hoe succesvol de regeling is. Dus er een streep door halen, moeten we vooral niet doen. 

‘Verstandig om onze hoofdstad Amsterdam als kandidaat vroegtijdig aan te wijzen. Met Rotterdam als partnerstad zullen de Spelen in de gehele Randstad plaatsvinden.’ Zo reageerde ioc-lid Willem Alexander van Oranje vanuit Londen op het nieuws om Amsterdam aan te wijzen als kandidaatstad voor de Olympische Zomerspelen 2028, een eeuw na de Olympische Spelen in Amsterdam. De kroonprins wees er in zijn reactie op dat de benodigde investering van 2 tot 3 miljard euro blijvend waarde zal toevoegen aan de Nederlandse economie en infrastructuur. Als voorbeeld noemde hij de aanleg van het Rondje Randstad, een supersnelle treinverbinding tussen de vier grote steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Alleen al de kandidaatstelling van Amsterdam geeft een positieve swing en staat voor de ambitie van de Metropoolregio Amsterdam en eigenlijk van alle regio’s in Nederland. Het zet Nederland, bij de juiste regie, als wereldhandelsnatie in elk geval voor de komende tien jaar positief op de kaart, want de kandidaatstelling is in 2016, het uitbrengen van het bidboek in 2019 en het ioc-besluit valt in 2023. Als de organisatie van de Olympische Zomerspelen 2028 in multifunctionele concepten denkt, kunnen de Spelen grote waarde toevoegen. Zo zag ik onlangs een ontwerp van een stadion ingebed in een reeds ingeplande en noodzakelijke rivierdijk. Achterstandswijken, met als goed voorbeeld Londen 2012 en Barcelona 1994, kunnen een sterke positieve impuls krijgen als deze in de plannen worden ingepast. Draagvlak is nu belangrijk. Momenteel is 41 procent van de Nederlanders voorstander, 30 procent heeft nog geen mening. Hier is dus werk aan de winkel. Het is zaak vooral goed uit te dragen wat de toegevoegde waarde voor Nederland en de Nederlandse bevolking is. Types als anti-Spelenlobbyiste Saar Boerlage, die de vorige poging om de Spelen naar Nederland te halen negatief beïnvloedde, kunnen we niet gebruiken. Negatieve verhalen moeten we met een ijzersterk doortimmerd plan zien te voorkomen. De kandidaatstelling zal een positieve impuls geven aan sport en sportbeoefening en om in sporttermen te blijven: de kandidaatstelling en de positieve impulsen die daar van uit gaan is al een wedstrijd die het meer dan waard is om te verliezen. René Klawer Voorzitter vno-ncw West

Never change a winning team. Minister Verhagen van el&i moet zich hard maken voor voorzetting van de Energie- en Investeringsaftrek 5

FORUM #15/09.08.12

de foto rubrieksnaam

FORUM #15/09.08.12

rubrieksnaam

Reusachtig Schiphol, 1 augustus - Schiphol is een van de belangrijkste luchthavens van de wereld. Dat werd begin deze maand nog eens extra duidelijk gemaakt door de landing van de reusachtige Airbus A380 van de Arabische maatschappij Emirates. Het was de eerste keer dat de A380 die maximaal ruim achthonderd passagiers kan meenemen, op de Nederlandse luchthaven landde. Het 500 ton zware toestel kreeg een welkomstsaluut van de brandweer, terwijl de twee Nederlandse piloten na de landing de Nederlandse vlag lieten wapperen. De vele honderden vliegtuigspotters waren dolenthousiast, op een klein groepje na. Die stonden bij de verkeerde landingsbaan, waardoor ze de reus nauwelijks konden zien. Emirates vliegt voortaan elke dag met de A380 tussen Amsterdam en Dubai. De Golf-maatschappij heeft negentig A380 besteld. Air France-klm bestelde er twaalf. Tekst: Walter Devenijns | Foto: Toussaint Kluiters/anp

FORUM #15/09.08.12

omslag

alexander pechtold:

‘Stilstand is mijn grootste

angst ’

Geen goed woord heeft hij over voor de prestaties van het kabinet-Rutte. Ook in ondernemers is Alexander Pechtold teleurgesteld. ‘En nu vooruit’ is niet voor niets het verkiezingsthema van D66. Zowel Nederland als Europa moeten op de schop. Maar: ‘Het toenemende cynisme en populisme zijn geduchte vijanden.’ Tekst: Karin Bojorge | Foto: Hilz & Verhoeff/hh

FORUM #15/09.08.12

rubrieksnaam

Ondernemers waren op veel punten behoorlijk te spreken over het kabinet-Rutte. Geeft u ze ongelijk? ‘Als je alleen naar de korte termijn en het eigen belang kijkt, tja, dan zullen sommigen er misschien blij mee zijn.’ Nou, dat klinkt wel heel zuinig. ‘Teveel ondernemers weten niet wat er écht speelt in Den Haag. Laatst nog sprak ik er één in Friesland en die moest me helemaal gelijk geven. Het ontslagrecht waarop niets gebeurd is, de reputatieschade door toedoen van Wilders, de lastendruk. Onder dit kabinet is die ongelooflijk hoog geworden! Er is niets hervormd, dus de bezuinigingen zijn vooral in de lastendruk gaan zitten. Van de belofte van de vvd om daar iets aan te doen, is niets terecht gekomen.’ U had natuurlijk een Paars-plus kabinet willen zien. ‘Daar is door Rutte en Cohen na twaalf dagen onderhandelen de stekker uit getrokken. Terwijl het een kabinet had kunnen worden dat eindelijk werk had gemaakt van noodzakelijke hervormingen op de woning- en de arbeidsmarkt.’ Staan de sterren na deze verkiezingen beter? ‘De getalsverhoudingen zullen in elk geval weer anders liggen. Mijn grootste angst is dat we nog altijd stilstand zullen houden. Bij de vvd is dat gezien de afgelopen twee jaar bewezen stilstand, bij de sp is de stilstand opgenomen in het partijprogramma.’ Op welke manier kunnen ondernemers profiteren van een hervormingskabinet? ‘Profiteren? Laten ondernemers eerst eens zelf wat gaan bijdragen. Net als politiek en vakbonden trouwens. Ik ben teleurgesteld in de houding van de koepels ten opzichte van het vorige kabinet. We hebben zware reputatieschade opgelopen in het buitenland.’ Ondernemersorganisaties waren de eersten om daarover aan de bel te trekken. ‘Te aarzelend, teveel de kool en de geit sparend. Zo’n machtig orgaan zou zich strijdbaarder op moeten stellen, grenzen durven stellen. Het gaat bij reputatie, bij de Europa-discussie om grote maatschappelijke vragen.’ Voor veel ondernemers lijdt het geen twijfel dat voorwaarts de enige optie is voor de Europese Unie. Maar er is natuurlijk wel veel misgegaan. ‘Sommige landen hadden we er misschien niet, of niet zo snel, bij moeten nemen. Maar hadden we echt de keuze om Italië, een van de founding fathers, erbuiten te laten? De allerbelangrijkste fout was te denken dat als je één economie hebt, met één munt, dat je dan zonder één aansturing kunt.’ Moet juist D66 zich die conclusie niet aantrekken? ‘Ik loop niet weg voor problemen die mede onder onze verantwoordelijkheid tot stand zijn gekomen. Die moet je erkennen, maar je moet ook met voorstellen voor oplossingen komen. Dat mis ik bij collega’s. 9

FORUM #15/09.08.12

Daar zie ik vooral veel populisme. Daar worden we niet beter van, want daar zit de teleurstelling al ingebakken. Neem de vvd die eerder beweerde: Geen euro naar de Grieken.’ Maar is juist D66 niet te naïef geweest? ‘Ik zit met een gerust geweten. Want het was een D66-motie die opriep om eurocommissaris Olli Rehn genoeg slagkracht te geven om begrotingsdiscipline af te dwingen. Een motie die pas na veel aarzelingen is overgenomen door het kabinet. De volgende stap is de banken loskoppelen van de overheden. Ook over die bankenunie heeft D66 als eerste een motie ingediend.’ Voor veel mensen blijft de Europa-discussie moeilijk te volgen. Hebt u zelf het gevoel dat u alle informatie hebt, dat u alle opties goed kunt afwegen? ‘We hebben genoeg kwaliteit aan boord. We worden benijd om de financiële kennis van Wouter Koolmees. Maar natuurlijk blijven we leren. Ook ik weet niet waar we over vijf jaar staan. Maar ik wil wel stappen nemen vanuit een visie. En daar wil ik ook voor de 12e helder over zijn.’ Wat zijn punten waar u nog aarzelingen over heeft? ‘We zijn natuurlijk het dak, of beter gezegd de peilers van de Europese Unie aan het verbouwen terwijl we tegelijkertijd ook dóór moeten. Dat is moeilijk. En het toenemende cynisme en het populisme zijn geduchte vijanden. Ik word daar niet moedeloos van. Ik blijf de feiten benoemen: 232 euro is wat we betalen, 1.500 tot 2.200 euro is wat het ons per persoon oplevert per jaar.’ Maar u kent geen aarzelingen? ‘De enige aarzelingen die ik heb, is of het gaat lukken. Niet welke kant we op moeten. Verdere integratie is de enige weg. Men probeert daar nu wel de sticker eurofiel op te plakken, alsof het een geloof is, maar het ís geen geloof, het is een realiteit. Het is een continent met 500 miljoen mensen, dat leidend kan zijn in de wereld als het gaat om vrede, veiligheid en welvaart.’ De partijen van het Lente-akkoord, waaronder D66, hebben onze eer in Brussel weten te redden, maar kwamen ook met lastenverhogingen. Zoals de btw-verhoging en de forensen belasting. ‘Ik erken onmiddellijk dat die btw-verhoging een fantasieloze bezuiniging is. Dat gaat honderd procent over lastenverzwaring. Maar dat krijg je dus, als je jarenlang niets doet op het gebied van hervormingen en je vervolgens in drie dagen miljarden moet besparen. Het was ook helemaal niet nodig geweest als er op tijd was begonnen met het verhogen van de aow-leeftijd, het moderniseren van het ontslagrecht, het beperken van de hypotheekrenteaftrek. Dat levert de eerste jaren weinig op, maar op termijn zitten daar de miljarden. Nu nog leiders die het lef hebben om die boodschap te brengen.’  www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012

& broer Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam Flevosap activiteit Productie van onder meer fruitdranken vestigingsplaats Biddinghuizen aantal medewerkers Vijftien vast + oproepkrachten opgericht 1989 eigenaren Wyno en Roel Vermeulen

FORUM #15/09.08.12

‘Als je maar lol hebt’ Ze veroveren Nederland én het buitenland met hun verse vruchtensap. Maar Wyno en Roel Vermeulen hebben nog veel meer plannen. Voor maximale winst gaan ze niet. ‘Het genot van het bedrijf, dát is belangrijk.’ Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Vermeulen

Wyno Vermeulen (42)

Roel Vermeulen (45)

‘Roel belde mij vandaag op toen ik bij de kapper zat. ‘Denk je er aan dat je om drie uur een afspraak hebt?’ Ik had geen flauw benul dát ik een afspraak had. Zo is hij. Hij maakt zelf de afspraak en zorgt ervoor dat ik er op de afgesproken tijd ben. Het klinkt misschien een beetje vreemd. Maar het werkt wél.’ ‘Ik ben de impulsieve van de twee, de man van de ideeën. Hij is meer van de finetuning. Ik zou wel 240 verschillende smaken vruchtensap kunnen bedenken. Dan denk ik: goh, waarom geen appel, peer, aardbei bij elkaar? Legt Roel me uit dat dit niet handig is, omdat aardbei snel verkleurt. Maar ik blijf het gewoon proberen.’ ‘Laat mij maar pionieren. Ik ben nu bezig met een stelling voor de presentatie van onze producten. Dat ding is gebaseerd op het model van een klassiek veilingkistje. Ik heb in Polen iemand gevonden die het voor me maakt. Het prototype is klaar. Nu zorgen dat het in een paar tuincentra terechtkomt om te zien of het werkt. Kijk, dat vind ik nou leuk.’ ‘Pas ben ik nog even naar Polen geweest. Ik was met twee van die stellingen achterin op weg naar huis. Stopte ik bij Enschede op een parkeerplaats om even de benen te strekken, sprak een man me aan. Hij zei: ‘Ik rij de hele weg uit Polen al achter je aan en nou wil ik weten wat je in je auto hebt.’ Heb ik zo’n ding tevoorschijn gehaald. Hebben we er op die parkeerplaats nog gezellig over zitten bomen.’ ‘Dit soort dingen geeft me voldoening. En niet hoeveel winst we boeken. Daar heb ik helemaal niks mee. Het wordt me wel verteld, maar het blijft niet hangen. Want het boeit me niet. Maar hem ook niet, hoor. Als je aan je verplichtingen kan voldoen, lol hebt en in de plus draait, is het goed. Het genot van het bedrijf, dát is belangrijk.’ ‘Ik heb graag de ruimte. Als ik weet dat ik nu ergens geld kan verdienen, moeten ze me geen tien minuten vasthouden. Want dan begin ik te zweten. Dan wil ik weg. Gelukkig kan ik ook zomaar weg, want mijn broer vangt mijn werk op.’ ‘Dat geldt andersom trouwens ook. We werken al sinds 1989 met veel plezier samen. Als ik er alleen voor zou komen te staan, zou ik er gelijk mee stoppen.’

‘Een paar weken geleden was Wyno met mijn zoon op pad hier in de polder. Reed hij zich met zijn Jeep muurvast in de bagger. Kon ik er bij komen om hem er met de trekker uit te halen. Dat kenmerkt hem. Hij probeert wat en hij ziet wel waar het schip strandt.’ ‘Wyno is altijd bezig met nieuwe dingen. Ik hoef alleen af en toe de handrem er op te houden. Want hij gaat hard. Soms een beetje té hard. Dan zeg ik gewoon: ‘Je kunt dat wel willen, maar als je gaat rekenen kan dat helemaal niet.’ Zo wilde hij een keer een winkelpand huren om onze producten te verkopen. Heb ik ’m voorgerekend wat we voor omzet moesten draaien om alleen al uit de kosten te komen. Op zo’n moment is het ook gelijk klaar.’ ‘Ons werk loopt behoorlijk door elkaar heen. We hebben wel ieder onze eigen aandachtsgebieden. Ik ben onder meer verantwoordelijk voor het koelen van het fruit. Sorteren is Wyno’s pakkie aan. En hij regelt de Polen die voor het werk nodig zijn, koopt de kistjes voor het transport in. Inkopen vindt hij leuk. Het is ook meer zijn ding. Hij praat wat gemakkelijker.’ ‘Ze zeggen weleens: 1+1=3. Nou, bij ons werkt dat echt zo. Als we het bedrijf splitsen en ieder zou de helft doen, zouden we lang niet zo sterk zijn. We kennen elkaars werk door en door, nemen het moeiteloos van elkaar over. We hebben aan een half woord genoeg. Op een gegeven moment konden we een loods overnemen. In onderdelen. Maar dan moesten we wél direct beslissen. We keken elkaar aan en wisten dat het goed was. Met één telefoontje was het geregeld, een dag later stond het spul bij ons op het erf.’ ‘Als Wyno morgen zegt: ik stop er mee, ik ga op een tropisch eiland een snackbar beginnen, dan begint ie op een tropisch eiland een snackbar. De lol zou er voor mij dan wel van af zijn. Maar ja, ik heb m’n gezin. Dus ik ben niet zo vrij om er een punt achter te zetten. Het wordt anders als er morgen iemand met een grote emmer geld voor de deur staat en zegt dat hij de hut wil overnemen. Dan ga ik overmorgen wat anders zoeken. En de kans is groot dat we dan toch weer samen iets beginnen.’ 

FORUM #15/09.08.12

omslag

arie slob:

‘Ik ben

eurorealistisch’ Rücksichtlos voor de euro gaan? Dat ziet de Arie Slob niet zitten. De lijsttrekker van de ChristenUnie noemt zichzelf eurorealistisch. Met bezuinigen en regeldruk verminderen wil hij de motor van de Nederlandse economie weer aan de praat krijgen. ‘Niets doen is geen optie.’ Tekst: Walter Devenijns | Foto: Hilz & Verhoeff/hh

Arie Slob is nog steeds vol van het bereiken van het Lente-akkoord in 48 uur, vertelt hij in de met zes stoelen volgepropte vergaderkamer van de ChristenUnie in het parlementsgebouw. ‘Als we afspraken kunnen maken, dan pakken wij die verantwoordelijkheid.’ Nog ruim een maand tot de verkiezingen. Dan zal blijken of de Kunduz-coalitie met vvd, cda, D66, GroenLinks en de ChristenUnie ook echt aan een meerderheid komt. 12

FORUM #15/09.08.12

U onderzoekt of de eurozone gesplitst kan worden. U lijkt op dat gebied bijna op de pvv. ‘Ik ben eurorealistisch. Mijn voorgangers stemden tegen de invoering van de euro. Maar daar hadden ze een hele duidelijke motivatie voor. Ze waarschuwden tegen het idee dat de economieën van de eurozone naar elkaar toe zouden groeien. De landen en de culturen binnen de eurozone zijn zo verschillend. Die groeien nooit naar elkaar toe waardoor er een hele zwakke basis is voor die gemeenschappelijke munt. Sterker nog, de landen komen steeds verder van elkaar te staan. We zullen nooit terug willen naar de gulden zoals Geert Wilders die ooit voor de invoering van de euro heeft gestemd, dat wil. Dat vinden we niet realistisch.’ Bent u niet bang dat dit de Nederlandse reputatie schaadt? Wij verdienen ons geld toch vooral in Europa. ‘Ik vind het vreemd dat er altijd rond de discussies om de eurozone twee uitersten te vinden zijn. Aan de ene kant staat Wilders die eruit wil en aan de andere kant heb je de zogenaamde eurofielen die vooral de financiële markten willen geruststellen. Als je zoveel mogelijk aan Brussel overlaat, je soevereiniteit overdraagt en veel geld in de noodfondsen stopt dan komt alles goed, denken de eurosupporters. Dat vind ik te simpel. Je doet niets aan het onderliggende probleem namelijk het feit dat de landen binnen de eurozone zo ver van elkaar afstaan. Misschien moeten we binnen de eurozone werken zoals binnen de voetbalwereld, met een ere- en een eerste divisie.’ Wat is uw plan? ‘Ik wil op basis van dat onderzoek kunnen oordelen of een splitsing van de eurozone haalbaar is. Wat zijn de voordelen en de nadelen? Daarbij kijken we niet alleen naar de noordelijke belangen, maar ook naar de zuidelijke belangen. Ik vind dat iedere politieke partij de verantwoordelijkheid heeft om juist in deze tijd heel intensief met de eurozone bezig te zijn. Je moet niet blind achter het kabinet aanlopen. Dat is de reden waarom ik aan minister De Jager voortdurend vraag om extra informatie. Nu wordt er te vaak gewerkt op basis van veronderstellingen.’ U bent bezorgd? ‘Ik ben iemand die zich zorgen maakt over de onderbouwing van al die steunmaatregelen, terwijl het zo grote gevolgen kan hebben voor bedrijfsleven en burger. Als we stappen zetten binnen de eurozone die we niet goed motiveren en waardoor de democratische legitimiteit in het gedrang komt, dan gaat het draagvlak in de Nederlandse samenleving hollend achteruit. We komen dan in een situatie terecht waar zaken escaleren en de mensen naar de uiterste flanken van de politiek gaan. Je moet ons zien als de partij die tussen deze uitersten staat.’

doen dan moeten we dat doen met de landen om ons heen, met onder meer Duitsland. Dat land is onze belangrijkste handelspartner.’ U zegt in uw verkiezingsprogramma: ‘Vertrek van Griekenland lijkt onafwendbaar en is wellicht in het belang van de Grieken zelf.’ De cu heeft bij bepaalde landen al een kruisje gezet? ‘Ik sluit het niet uit. Nee, dat is inderdaad waar.’ Over welke landen hebt u het dan? ‘In elk geval over Griekenland.’ En vervolgens Spanje, Italië? ‘Dat zou kunnen.’ Hoe wilt u eigenlijk de crisis in Néderland bestrijden? ‘De regeldruk moet omlaag. Een bewindspersoon moet nadrukkelijk dit onderwerp in de gaten houden. We willen heel graag een ministerie voor ondernemers en innovatie. Wat mij betreft mag het ministerie van Economische Zaken ook die naam krijgen. Innovatie moet nog meer dan voorheen gestimuleerd worden. Het topsectorenbeleid wordt daarbij betrokken. De btw voor de bouw moet omlaag.’ En de lasten omhoog? Volgens het Lente-akkoord moeten werkgevers zes maanden de ww van ontslagen werknemers doorbetalen. ‘De werkgever moet proberen iemand zo snel mogelijk aan een andere baan te helpen. Bij de kleinere ondernemers moeten we kijken of er iets geregeld kan worden binnen een groter verband. Als je een financiële prikkel inbouwt, kan het helpen om stevig voor een plaatsing te gaan.’ Binnen welke termijn wilt u de overheidsfinanciën op orde hebben? ‘We onderhandelen nog met het Centraal Planbureau (cpb) als het gaat over de financiële onderbouwing van ons verkiezingsprogramma. Dus of het tekort aan het eind van de volgende regeringstermijn op nul moet staan of binnen afzienbare tijd, is afhankelijk van de verdere onderhandelingen met het cpb (deze doorrekening van de verkiezingsprogramma’s is waarschijnlijk eind augustus bekend; red.).’ De vvd wil 24 miljard bezuinigen om in 2017 op nul procent uit te komen. ‘Er zal aanvullend bezuinigd moeten worden in de komende periode, maar of dat de bedragen zijn waar de vvd mee is gekomen. Ons doel is het basispad volgen en langzaam maar zeker toewerken naar een begrotingsevenwicht. Er is altijd wel een spanningsveld, maar niets doen is geen optie.’  www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012

Uw voorganger Rouvoet zei in 2010 dat uit de eurozone stappen het domste was wat een land kon doen. ‘Dat was een opmerking die gericht was tegen de guldenwens van Wilders. Je moet niet doldriest uit de euro stappen. Als we dat zouden 13

FORUM #15/09.08.12

actueel

indekken op Koffiezetapparaten die aan de speelgoed richtlijn moeten voldoen. Een menukaart die meer op een telefoonboek lijkt om te waarschuwen voor alle risico’s van het eten. Schiet Europa niet een beetje door? Tekst: Frank den Hoed | Foto: Giorgio Cosulich/Getty Images

Ooit gedacht dat een Philips Senseo voorzien van een bloemetjesprint speelgoed is? Het klinkt absurd, maar onder meer de Deense en Nederlandse markttoezichtautoriteit vinden het een child appealing product. In hun ogen zou zo’n koffiezetapparaat dus moeten voldoen aan de Europese speelgoedrichtlijn. Dat gaat wel heel erg ver, vindt Paul Coebergh van den Braak, senior director Standardization – bg Healthcare bij Philips. ‘Je moet je afvragen of je de keuze van de consument zó moet willen beperken. Los daarvan is het niet te doen om een koffiezetapparaat te laten voldoen aan de vergaande eisen uit de speelgoedrichtlijn.Waarom zou je elkaar zo voor de gek houden?’

te ver Of het nu gaat om een koffiezetter, stofzuiger of magnetron, de eisen die Europa stelt op het gebied van consumentenveiligheid gaan ver. Er is in Europa een tendens om almaar kleinere of minder vaak voorkomende risico’s af te dekken. En daar kun je natuurlijk ook te ver in gaan, vind Coebergh. Als hij ergens in Brussel mag opdraven voor een voordracht, gebruikt hij graag het verkeer als voorbeeld om aan te geven dat veiligheid nu eenmaal een prijs heeft. ‘Mensen zeggen dan: met veiligheid kan en mag niet worden gemarchandeerd. Maar als dat echt zo was, zou deze zaal nu leeg zijn. Want dan zou niemand vanmorgen met de auto of het openbaar vervoer op pad zijn gegaan. In het verkeer loop je nu eenmaal ook een zeker risico.’ Natuurlijk, dankzij allerlei veiligheidsmaatregelen is het risico in het verkeer kleiner dan dertig jaar geleden. Maar het is er nog steeds. En niet alleen daar. Mensen stappen in vliegtuigen, gaan bungyjumpen, bergbeklimmen. En ieder weegt af welk veiligheidsrisico hij daarbij accepteert. Voor zichzelf en voor zijn kinderen, stelt Coebergh. Consumenten zijn vaak prima in staat zelf hun grenzen te trekken. Maar de autoriteiten lijken dit weleens te vergeten, verzucht de Philipsman. ‘Waarom zou je als overheid de verantwoordelijkheid van de ouders voor het opvoeden van hun kinderen willen afdekken? De autoriteiten zouden er juist bewust voor moeten kiezen om alleen die risico’s in te perken die niet door consumenten zelf zijn te managen.’ 14

FORUM #15/09.08.12

z’n europees

FORUM #15/09.08.12

actueel Last van Europa of van Nederland? Soms zijn strenge Europese regels de boosdoener. Maar in andere gevallen komen bedrijven juist in de problemen door Nederlandse regels die verder gaan dan de Europese. Zoals de Nederlandse kunststofrecycler Van Werven dagelijks ervaart. Het bedrijf voert kunststoffen in voor recycling. Die kunststoffen worden op de bedrijfsvestiging in Biddinghuizen gesorteerd, gewassen en vermalen tot een schone grondstof die door de Europese kunststofindustrie wordt ingezet als vervanger van ‘nieuwe’ grondstoffen. Het venijn zit in de manier waarop tegen pvc wordt aangekeken, vertelt Ton van der Giessen, algemeen directeur van Van Werven. ‘Hoewel een gewone kunststof, wordt pvc als het in een mix met andere kunststoffen wordt vervoerd, beschouwd als een verontreiniging. Met een berg bureaucratische rompslomp tot gevolg. De Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (evoa) schrijft voor dat het aandeel pvc in een lading kunststof de 10 procent niet te boven mag gaan, anders moet een heel

circus in gang worden gezet om die partij kunststof over de grens te krijgen. Degene die van het afval af wil - in dit geval een Belgische gemeente - moet een export- en importontheffing aanvragen, een garantie afgeven en melden wanneer de auto welke grensovergang gaat passeren. Doordat Nederland de Europese norm heeft aangescherpt tot 2 procent, moet dat nu bij elke vracht. Met als gevolg dat de gemeente tegen ons zegt: dat is ons te veel werk, we gooien het wel in de verbrandingsoven bij ons gewone afval. Dat pakt slecht uit voor het milieu, omdat bij de verbranding van pvc chloor vrijkomt. Bizar als je bedenkt dat zich bij een gescheiden vervoer van pvc en andere kunststoffen (bijvoorbeeld in aparte containers) geen problemen voordoen.’ Van der Giessen weet wel een oplossing. ‘Voeg de codes waaronder kunststoffen worden geïmporteerd samen, zodat pvc net als andere kunststofsoorten wordt beschouwd als onderdeel van een mix van kunststoffen.’

Niet alleen Philips heeft te maken met de eisen op het gebied van consumentenveiligheid. En ze vormen ook geen exclusief probleem voor het grootbedrijf. Uit een inventarisatie van vno-ncw (zie kader Uitwassen en oplossingen) blijkt dat ook het meer ambachtelijke midden- en kleinbedrijf er mee wordt geconfronteerd. Zoals de horeca, die als het tegenzit straks de tanden mag stukbijten op een menukaart zo dik als een gemiddeld telefoonboek waarop alle ingrediënten van gerechten staan vermeld. Hajé de Jager, directeur van Hajé Hotels & Restaurants en sectorvoorzitter restaurants bij brancheorganisatie Koninklijke Horeca Nederland (khn), gruwt bij het idee. ‘Ons werk is voor een deel chemie. Een kok stopt verschillende ingrediënten bij elkaar en maakt daar iets nieuws van. Maar als we niet uitkijken heeft hij straks de assistentie van een scheikundige nodig om in kaart te brengen wat hij nu weer heeft gebrouwen. Om die informatie vervolgens tot in detail te moeten verwerken in de menukaart. Nou, dat is onbegonnen werk. Zeker als je vers wilt koken.’ Los van de praktische bezwaren, vreest De Jager de financiële gevolgen. ‘Zie de kosten die eraan vast zitten maar door te berekenen.’ Hoe ver je gaat met die inperking van risico’s, is een maatschappelijke keuze. Centrale vraag is volgens Coebergh wat als acceptabel wordt beschouwd. Dat is mede afhankelijk van culturele invloeden en trends. Hij haalt het voorbeeld van het verkeer er nog maar eens bij. ‘Dertig jaar geleden vervoerde iedereen zijn kleine kinderen los in de auto. En niemand keek daarvan op. Maar nu mag je ze alleen nog maar vervoeren in een stoeltje dat past bij gewicht en omvang van het kind.’ Overdreven? Nee, vindt hij. ‘De eisen op dit vlak hebben z’n effect niet gemist: het aantal ongevallen en letsels is sterk verminderd. En daardoor accepteert iedereen het, ondanks de kosten en het ongemak waarmee het gepaard gaat. Omdat het gaat om onacceptabele risico’s. Maar het is wat anders als je kind een keer een hete strijkbout aanraakt in huis. Het 16

FORUM #15/09.08.12

is een van mijn eigen kinderen overkomen. Hij heeft er littekens op z’n vingers aan overgehouden. Vervelend, maar onacceptabel, nee.’

alarmbellen Ondernemers zijn volgens De Jager (Hajé) prima in staat om zelf de gezondheidsrisico’s van producten in te schatten en daar op een volwassen manier mee om te gaan. Daar is geen gedetailleerde Europese regelgeving voor nodig. Maar De Jager en zijn collega’s houden er wel rekening mee dat die regelgeving er komt. Er wordt al over nagedacht om op een centrale locatie producten te ontleden en op basis daarvan een database te bouwen waaruit horecaondernemers kunnen putten, vertelt hij. Maar eigenlijk zou je de zaak nog beter vanaf de andere kant kunnen aanpakken. Door in de dagelijkse bedrijfspraktijk bewuster te werk te gaan. Volgens De Jager gebeurt dat ook al. Bijvoorbeeld door actief in te spelen op de gezondheidsklachten van mensen. ‘Als een gast mij bij zijn bestelling meldt dat hij een notenallergie heeft, gaan bij mij alle alarmbellen rinkelen. Want als je zo’n allergie negeert kan die gast wél een anafylactische shock oplopen. En dat kan vergaande gevolgen hebben. Ik instrueer mijn personeel daarom nauwgezet. Zorg ervoor dat ze weten wat er op dit gebied speelt.’ Inmiddels proberen veel horecabedrijven het gebruik van schadelijke additieven terug te dringen. De Jager: ‘Binnen mijn bedrijf is op dat punt al veel winst geboekt. Zo gebruiken we nu veel minder zout en suiker. Ook hebben we de toevoegingen met foute E-nummers uitgebannen.’ Maar hij ziet in dit proces ook een rol weggelegd voor de levensmiddelenindustrie. Bij alle regels die er worden bedacht moet de praktische haalbaarheid niet uit het oog worden verloren, vindt Coebergh (Philips). ‘Voor een reële afweging van risico’s is het nodig dat de regels worden vastgesteld in de circuits waar politici de afweging maken. Het moet gebeuren door mensen die mandaat hebben en ter verantwoording kunnen worden geroepen. En dus niet in ambtenarencommissies waar men op eigen houtje bepaalt hoe

andy drysdale/hh

de politiek afgesproken spelregels interpreteert. Want dan is de kans op regels die hun doel voorbij schieten veel groter.’

dubbel betaald Niet alleen ondernemers die te maken hebben met consumentenveiligheid hebben soms last van Europa. Dat blijkt wel uit de inventarisatie van vnoncw (zie kader Uitwassen en oplossingen). Harrie Martens is een voorbeeld van zo’n andere ondernemer. Hij is eigenaar van Camping De Paal in Bergeijk. En heeft mensen in dienst die ’s avonds of in het weekend stand-by moeten blijven. Als Europa z’n zin krijgt, moet hij medewerkers die met het oog op calamiteiten stand-bydiensten draaien, volledig doorbetalen. ‘Dat die ambtenaren zo dom zijn om zoiets te verzinnen’, verzucht Martens. ‘In principe zijn de mensen die een beschikbaarheiddienst draaien vrij om te gaan en staan waar ze willen. Ze kunnen er lekker met vrouw en kinderen op uit, een terrasje pakken. Moet ik dan straks al die uren dat ze op het terras zitten betalen? Doorberekenen van de meerkosten van de doorbetaling zit er niet in. M’n gasten zien me al aankomen.’ ‘Medewerkers die een beschikbaarheiddienst draaien, doen gewoon de dingen die ze anders ook zouden doen. En vaak worden in het weekend gewerkte uren al dubbel uitbetaald. Dan zeg ik: tel de reistijd en de tijd die nodig is om de klus te klaren bij elkaar op en betaal op basis daarvan uit.’ Horecaondernemer De Jager hoopt op een realistische aanpak. Hij hoopt dat hij zijn klanten straks geen menukaart van driehonderd pagina’s hoeft voor te leggen. ‘Mensen komen bij ons om lekker te eten. En niet om een uitgebreide voedselanalyse voorgeschoteld te krijgen met daarbij een overzicht van alle mogelijke risico’s. Vergelijk het met de bijsluiter bij een medicijn. Als je leest wat je van zo’n medicijn allemaal kunt oplopen, denk je: laat maar zitten, dit ga ik niet gebruiken. Daar moeten we niet naar toe willen.’  www.vno-ncw.nl/europeseunie 17

FORUM #15/09.08.12

Uitwassen en oplossingen Ondernemers hebben nog dagelijks last van teveel regels. Dat blijkt uit een inventarisatie van werkgeversorganisaties vno-ncw en mkb-Nederland. Voorbeelden daarvan zijn gebundeld in de brochure Better regulation for better business. Daarin doen de werkgevers organisaties in totaal 23 voorstellen om de administratieve lasten van bedrijven te verlichten en knelpunten in bestaande en geplande eu-regelgeving op te lossen. Jonathon Stoodley, hoofd van de unit Simplification van de Europese Commissie, nam de brochure in juni in Brussel in ontvangst tijdens een bijeenkomst in het Europese hoofdkwartier van vno-ncw en mkb-Nederland. Stoodley zegde bij die gelegenheid toe om na de zomer per knelpunt te komen met een reactie. Een paar voorbeelden van de voorstellen: • Voorkom dat restauranthouders allergie-informatie moeten verstrekken bij maaltijden die worden geserveerd • Sluit kleine producenten als slagers en bakkers uit van het labelen van zelfgemaakte producten • Behoed detaillisten voor vergaande regels op het gebied van (certificering van) tropisch (hard)hout • Sluit kleinere bedrijven uit van de verplichte risico-assessment op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk • Behoed constructeurs van niet-serieproducten voor te zware constructieeisen, zoals nu veroorzaakt door een tegenstelling in (bestaande) regels • Voorkom dat elektrische apparaten die aantrekkelijk zijn voor kinderen, moeten voldoen aan de speelgoedrichtlijn Voor de volledige tekst, kijk op www.vno-ncw.nl/Publicaties/Brochures

omslag

jolande sap:

‘Ik wil een radicale vergroening’ De crisis ‘schreeuwt’ om een vergroening van de economie. Dus is de tijd van belastingcadeautjes aan energievreters voorbij, zegt Jolande Sap, de lijsttrekker van GroenLinks. ‘Wij zijn van oudsher kampioen lastenverlaging mkb.’ Tekst: Walter Devenijns | Foto: Hilz & Verhoeff/hh

Rustig is het niet rondom Jolande Sap, fractieleider van GroenLinks. Het aantal hints of tweetjes van vertrekkende fractiegenoten met een negatieve boodschap over haar bereikte eind juli een hoogtepunt. Sap, net terug van vakantie, weet waarom er rumoer is. ‘De partij heeft in de afgelopen anderhalf jaar enorm haar nek uitgestoken. Dat 18

FORUM #15/09.08.12

zorgt altijd voor een interne discussie’, vertelt ze. Ze oogt rustig, maar het snel heen en weer bewegen van haar linkerbeen onder de tafel lijkt een andere, meer emotionele boodschap mee te geven. De gebruinde lijsttrekker heeft zin in de verkiezingscampagne. Ze heeft de zaak ‘meer dan onder controle’. Een nieuwe fractie staat klaar om medecampagne te voeren. Sap: ‘Ik zie ernaar uit. Dat kan met de nieuwe fractie ook veel meer ontspannen dan nu. Het is nog prettiger dat je resultaat weet te boeken met mensen die er vol achter staan, met wat minder interne discussies.’ Mevrouw Sap, wat is er met uw partij aan de hand? ‘We hebben met het Lente-akkoord meer voor elkaar gekregen dan ooit tevoren. Dat betekent ook dat je compromissen moet sluiten. Het zijn groeipijnen die nodig zijn om tot een realistische koers te komen. Dat heeft voor onrust gezorgd. Ik had me daar mentaal goed op voorbereid, maar ik baal ervan dat mensen die niet meer in de kamer terugkeren het nodig vinden om er toch wat van te zeggen.’ Kijkt u naar de peilingen die zeggen dat GroenLinks gehalveerd zal worden? ‘Er is maar één serieuze peiling. Dat is die van 12 september. Het feit dat we er niet goed voor staan, maakt mij enorm strijdlustig. Ik heb ontzettend veel zin om te gaan vlammen. We hebben meer vrijwilligers dan ooit. Ik ga heel hard knokken om die stemmen terug te krijgen.’ U wilt in de regering komen. ‘Natuurlijk ben ik bereid om voluit in een regering deel te nemen. Niet omdat ik macht wil hebben, maar om mijn idealen te realiseren. Ik vind dat het tijd is om echt werk te maken van een vergroening van de economie. De crisis schreeuwt erom.’ Vergroening in crisistijd? Ondernemers zijn bezig met het overleven. ‘Ik ben daar niet somber over. Grote bedrijven die in het verleden niet goed bekend stonden, zetten zich tegenwoordig in voor innovatieve productieprocessen. Unilever, Akzo Nobel en zelfs Shell gaan goed om met de dreigende schaarste aan grondstoffen en energie.’ Woorden als lastenverlaging kom je nauwelijks in uw verkiezingsprogramma tegen. ‘GroenLinks is van oudsher kampioen lastenverlaging mkb. Ik wil een radicale vergroening van de belastingen. De 6 miljard aan belastingvoordeel die elk jaar naar de grote vervuilers gaat, schaffen we af. In vier jaar! Het begin is gemaakt met de invoering van een belasting voor kolencentrales, rode diesel en een wat hoger tarief voor grootverbruikers in de energiebelasting. Dat levert in 2013 al 1 miljard op. De milieubelasting en belasting op consumptie gaan substantieel omhoog. Bedrijven en consumenten die een zwaar beslag op onze schaarse grondstoffen leggen, krijgen een lastenverhoging voor hun kiezen. Daarvoor in ruil willen we de inkomstenbelasting en werkgeverspremies fors verlagen. Dat zal het mkb een forse lastenverlaging opleveren.’ 19

FORUM #15/09.08.12

De haven van Rotterdam met al zijn chemische industrie kunnen we dan wel sluiten. ‘Dat betekent dat je energie-intensieve bedrijven echt maximaal uitdaagt om te innoveren. Kijk maar naar Hoogovens. Vijf jaar geleden piepten ze hard toen ze hogere fijnstofnormen kregen opgelegd. Werkgelegenheid zou verdwijnen. Nu is het een van de schoonste staal bedrijven van Europa.’ Maar u verhoogt de lasten nog een keer. ‘Door grootverbruikers hoge belastingvoordelen te geven, hebben we bedrijven onnodig lui gemaakt op gebied van innovatie. Als je die subsidies slim en op een verantwoorde manier vermindert, dan stimuleer je innovatie. Ik ben niet bang dat de bedrijven vertrekken. Het is een proces dat wereldwijd speelt. Niemand kan daar aan ontkomen.’ U streeft naar een structureel begrotingsevenwicht? ‘Het tekort in de nieuwe kabinetperiode brengen we met 13 miljard terug. Onze plannen leiden op de lange termijn tot een structureel begrotingsoverschot van zo’n 9 miljard euro. De vervuilers betalen, het mkb kan rekenen op een forse lastenverlichting.’ Maar die tienduizenden mkb-bedrijven die niet groen zijn, moeten dat wel worden. ‘Het merendeel van het mkb is niet groen. Dat is nu net het probleem. Dat kunnen we ons niet echt meer permitteren. In Nederland wil ik grote stappen zetten.’ Uw partij steunt de eurozone. ‘Zeker. Europa moet zich richten op een veel sterkere politieke unie die dan wel weer democratischer moet worden. Een eerste stap is de creatie van een bankenunie die ervoor zorgt dat de eu de banken goed controleert. De ontspoorde overheidsbegrotingen zijn voor het overgrote deel het gevolg van de bankencrisis.’ Ook als extra miljarden nodig zijn? ‘Het zou absurd zijn als we de eurozone en de eu in gevaar laten komen voor een land dat niet eens 2 procent van de Europese begroting inneemt. GroenLinks was destijds niet voor de invoering van de euro, maar er is geen weg meer terug. Voor Griekenland moet een realistischer aanpassingsplan komen. Je kon voorzien dat de Grieken het huidige plan niet in de praktijk konden uitvoeren.’ U bent niet bang voor extra Nederlandse bezuinigingen? ‘Het kan betekenen dat er iets meer omgebogen moet worden. Maar Nederland staat er met ons begrotingsplan structureel heel goed voor. Met dat overschot van 9 miljard kunnen we zelfs de kosten van de vergrijzing bestrijden. Dat kunnen we best wel hebben. Als je deze crisis niet oplost, krijg je nog een veel grotere crisis.’  www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012

vreemde ogen

‘Sterk met hightech’

Abdou Sarr (33) Nationaliteit: Senegalese Functie: process development engineer bij Mapper Lithography Hier sinds: 2005

‘Ik voel me hier niet als buitenlander behandeld. Nederlanders zouden alleen wel wat meer geduld mogen hebben als ik in het Nederlands probeer te communiceren. Ze gaan te snel over op Engels als ik een woord zoek, terwijl ik juist moet oefenen.’ ‘Meer in het algemeen vind ik multiculturalisme altijd positief, zolang je maar respect hebt voor het gastland. Tegelijkertijd vind ik dat Geert Wilders het recht heeft om zijn gedachtegoed uit te dragen. Overigens heb ik het idee dat veel mensen op hem stemmen bij wijze van protest, niet vanwege zijn ideeën over buitenlanders.’ ‘Zelf heb ik onlangs mijn stem uitgebracht voor de verkiezingen in Senegal. Het land demonstreert dat het een democratie is en dat het een transformatie doormaakt naar economische welvaart. Ik praat daar regelmatig over met de Senegalese ambassadeur in Nederland, die ik via via heb leren kennen.’ ‘Ik zou wel een bijdrage aan de ontwikkeling van 20

Senegal willen leveren, maar dat kan vooralsnog niet in mijn vakgebied. Zeker niet als je het vergelijkt met wat ik in Nederland kan doen. Bij Mapper Lithography, dat is voortgekomen uit de tu Delft, werken we bijvoorbeeld aan een nieuwe technologie om computerchips te maken. Het is opvallend dat zo’n klein land zo’n sterke positie inneemt op het gebied van hightech.’ ‘Ik heb al sinds mijn 7de iets met techniek. Omdat je daar in Senegal niet ver mee komt en er ook geen opleiding in die richting was, ben ik op mijn 18de naar Frankrijk gegaan om te studeren. Voor mijn specialisatie ben ik op de universiteit van Groningen terechtgekomen.’ ‘Mijn eerste kennismaking met Nederland was grijs en regenachtig. Maar de mensen waren aardig en behulpzaam. Dat was een aangename verrassing; in Frankrijk word je niet automatisch geholpen. In Groningen werd ik regelmatig door mensen naar de plaats gebracht die ik zocht. Ik vond de mensen daar ook down to earth en niet FORUM #15/09.08.12

arrogant. Mensen in de Randstad, waar ik nu woon met mijn Spaanse vrouw, zijn wat minder warm en relaxed. Dat heeft ook te maken met het feit dat hier veel mensen op een kleine ruimte bij elkaar wonen.’ ‘De directheid van Nederlanders vind ik niet erg. Ik houd er wel van, dat niet eromheen draaien. Ik ben dus wel in mijn element. Dat geldt ook voor de manier waarop hier besluiten worden genomen. Het kan een tijd duren voordat de knoop wordt doorgehakt, maar je weet dan dat er niet meer wordt teruggekomen op dat besluit. Leidinggevenden mogen wel, als het te lang duurt, eerder van de hiërarchie gebruikmaken.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Sam Rentmeester

belrondje

Boete voor bestolene? Je zult als ondernemer maar het slachtoffer worden van cyberdiefstal. Gegevens op straat, iedereen boos. Als het aan staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie ligt, wordt een ondernemer voortaan beboet als hij wordt bestolen. Tenminste als zijn wetsvoorstel door de Kamer komt. Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Christiaan Krouwels

Piet Mosterd / awl Techniek / Harderwijk

‘Drie keer niks’ ‘We hebben geen regering, we zitten in een eurocrisis, de Europese economie staat stil. En dan gaan ze zich druk maken over datalekken. Ik snap daar echt niks van. Voor mij heeft het een prioriteit van drie keer niks. We worden als ondernemers keer op keer opgezadeld met nieuwe regels. Neem de regels rond acquisitie per mail. Bedrijven mogen niet meer ongevraagd mail meer sturen. Mooi bedacht, maar je ziet dat het niet werkt. En dit is weer net zoiets.’

‘Natuurlijk, het is goed als wordt voorkomen dat data op straat belanden. Want ik zie ook wel dat er vervelende consequenties aan kunnen vastzitten als dat gebeurt. Als ondernemer zit je er ook niet op te wachten dat het je overkomt.’ ‘We kunnen op internet nu eenmaal geen hek om Nederland heen zetten. Als je dit probleem wilt oplossen, moet je een wereldprobleem oplossen. Laat de overheid eerst maar eens zorgen dat ze hun eigen zaakjes op orde hebben voordat ze naar anderen wijzen.’

Jeroen Vonk / Reuyl Juweliers / Dronten

‘Eigen verantwoordelijkheid’ ‘Je pakt zo de verkeerde aan. Het is wel erg gemakkelijk om ondernemers aan te wijzen als dader. Je zou de bron van dit probleem moeten aanpakken, in veel gevallen hackers. Zij gaan nu nog te vaak vrijuit.’ ‘Overigens zouden ondernemers zich wel moeten afvragen of ze alle gegevens van hun klanten echt wel nodig hebben. Als iemand bij mij een horloge koopt, vraag ik zijn adresgegevens om het horloge op naam te zetten.

Joos Lambrechtsen / Herensokken.nl / Utrecht

‘Achteraf is laf’ ‘Als online ondernemer merk ik hoe gevoelig de markt is voor de media-aandacht voor inbreuken op de privacy. Op zulke dagen verkoop ik merkbaar minder. Klanten nemen een afwachtende houding aan of kopen bij een fysieke winkel waar ze geen persoonsgegevens achter hoeven te laten.’ ‘Achteraf sanctioneren vind ik laf. Omdat je blijkbaar niet wilt voorkomen dat bedrijven aantoonbaar hun best

Maar niet om een bankrekeningnummer of sofinummer.’ ‘Ondernemers die de extra informatie toch willen hebben, moeten beseffen dat de informatie dan in waarde stijgt en beter moet worden beschermd. Ik moet mijn winkelvoorraad ook goed beschermen. Er is overigens wel een verschil: bij mijn voorraad gaat het over mijn eigen spullen en ik kan ze verzekeren tegen diefstal. Maar verzekeren zou in geval van een datalek niks oplossen: de gegevens liggen nog steeds op straat. En dus is het doel, een betere beveiliging van persoonsgegevens, niet bereikt.’

gaan doen om zich aan de wet Bescherming Persoonsgegevens te houden.’ ‘Klanten kunnen onmogelijk de veiligheid van verkopers beoordelen. Juist in die gevallen is het zo belangrijk dat bedrijven veilig omgaan met persoonsgegevens. Maar veilige websites maken, vereist vakkennis. Daar moeten ondernemers in worden opgevoed. De overheid moet daarbij wel in de gaten houden dat niet elke ondernemer een informaticus is en niet elke informaticus alles weet van beveiliging.’

FORUM #15/09.08.12

vijf vragen aan

arjan veninga

‘Alleen de sterken blijven over’ Het aantal startende ondernemingen daalde in de eerste helft van 2012 met 3 procent tot 69.922. Geen paniek, meldt Arjan Veninga van de Kamer van Koophandel. ‘Mensen stappen makkelijker in ondernemerschap.’ Willen Nederlanders nog wel ondernemer worden? ‘Ja. Om het even in historisch perspectief te plaatsen: het aantal inschrijvingen in het handelsregister daalde met 3 procent, maar dat is vergeleken met de jaren ervoor geen trendbreuk hoor, geen significante daling. In 2011 telden we over het hele jaar 134 duizend inschrijvingen.’ Wie starten er nu als ondernemer? ‘Negentig procent betreft eenmanszaken, de zzp’ers dus. Het resterende gedeelte betreft bv’s, maatschappen of vof’s. Het is een trend die we in de afgelopen tien jaar al langer zien. Vroeger werkte je binnen een bedrijf. En met vroeger bedoel ik eind vorige eeuw. Bij bepaalde beroepsgroepen zie je dat steeds meer zelfstandigen zonder personeel opduiken. Dat heeft niet alleen met de crisis te maken. Het is een trend binnen het bedrijfsleven. Bedrijven maken meer gebruik van de zogenaamde flexibele schil. Ze kijken 22

hoe ze hun kosten beter in de hand kunnen houden.’ In welke sectoren duiken ze op? ‘Zzp’ers zie je vooral starten in de bouw, adviesdiensten en softwareontwikkeling en schoonheidsverzorging. Nederland is een klein land met heel veel mensen die het druk hebben. Dan groeit ook de dienstensector sterk. De ondernemers (alle inschrijvingen, inclusief zzp’er) zijn het meest aanwezig in de grootste steden. Amsterdam is de nummer 1 met zo’n 6.600 starters. Daarna komen Den Haag (3.600), Rotterdam (3.500) en Utrecht (2.300). Almere is de nummer 5 met 1.200 aanmeldingen. Onze economie is het sterkst in het westen en daardoor telt die regio ook het hoogste aantal inschrijvingen. Opvallend vind ik dat Brabant de nummer 3 op de ranglijst is, net na Noord-Holland, met tienduizend inschrijvingen. Dat kun je verklaren met de aanwezigheid van grote steden als Breda, Tilburg en Eindhoven.’ Hoe oud is de jongste ondernemer? ‘De jongste ondernemer is 10 jaar oud. Hij is podiumkunstenaar. Wat hij precies doet weet ik niet, misschien kan hij leuk playbacken. De oudste ondernemer is een man van 78 jaar uit Zeeland. Hij verzorgt vistochten in de provincie. De gemiddelde leeftijd van de ingeschreven entrepreneur is 38 jaar, maar je ziet FORUM #15/09.08.12

dat het aantal jonge ondernemers stijgt. De grootste groep zijn mannen van 25 jaar en vrouwen van 26 jaar. Dat is wel te verklaren. Je ziet toch dat de werkloosheid onder jongeren stijgt. Studenten worden sneller ondernemer als ze geen baan kunnen vinden. Wat je ook ziet, is dat steeds meer oudere mensen ondernemer worden. Dat zijn voor een deel mensen van 50 die worden ontslagen en dan voor zichzelf beginnen, of 65-plussers die niet willen (of kunnen) stoppen met werken.’ Je hoort wel eens dat na vijf jaar veel beginnende ondernemers struikelen. Klopt dat? ‘Van de ondernemers die zijn gestart in 2007 is nog 57 procent actief. Je kunt je afvragen of dat erg is. De meningen daarover verschillen heel erg. Sommigen zeggen dat een natuurlijke selectie goed is. Alleen de sterken blijven over. De drempel om te beginnen is laag in sommige sectoren. Iedereen heeft wel een laptop. Je hebt geen extra geld nodig om je inventaris te kopen. Mensen stappen dus makkelijker in het ondernemerschap, maar er zit natuurlijk wel een risico aan.’  Tekst: Walter Devenijns | Foto: Jeroen Poortvliet

uitspraken

‘Spijt is verstand dat te laat komt.’ Kickbokser Badr Hari, ad van 27 juli

‘Met Mark Rutte kan je veel kanten op, als het maar onder zijn leiding is.’ Elsevier-redacteur Syp Wynia, Elsevier van 4 augustus

‘Het cda ziet de katholieke erfenis over het hoofd. Mensen willen voelen dat het gezellig is, dat je ergens thuis bent.’ Hans Hillen, cda-minister van Defensie, Elsevier van 28 juli

‘Over veiligheid valt niet te onderhandelen.’ Zuid-Hollands milieugedeputeerde Rik Janssen, ad van 2 augustus

‘Wat Europa heeft verdeeld, is het Verdrag van Maastricht. Ik kan me achteraf wel voor mijn hoofd slaan dat ik daar toen mee heb ingestemd.’ De Britse oud-minister David Owen, Elsevier van 28 juli

‘Alleen roepen langs de zijlijn, dat lucht misschien op, maar daarmee verander je niets.’ GroenLinks-lijsttrekker Jolande Sap, hp/De Tijd van augustus

‘Heeft u op dit moment weinig geld in kas? Wij weten hoe dat aanvoelt.’ Reclameboodschap van het onlangs failliet verklaarde postorderbedrijf Neckermann, fd van 2 augustus

‘Emile Roemer is een aardige man. Maar ook een man met een wonderlijk moreel defect, dat hem ongeschikt maakt voor het hoge politiek ambt dat hij begeert.’ Journalist Roelof Bouwman, hp/De Tijd van augustus

FORUM #15/09.08.12

achtergrond

dit is dus een serieus

miljoenen-

bedrijf Microsoft, Facebook, Apple. Internetbedrijven komen toch vooral uit de Verenigde Staten of Azië. Waarom komt Silicon Valley in Nederland niet van de grond? Tekst: Remko Ebbers | Foto’s: Peter Wurmli

Waarom gaat het altijd tussen de iPad van Apple en de mogelijke iPadkiller uit Azië? Of over nieuwe ontwikkelingen bij Microsoft, Facebook, LinkedIn en Kaspersky? De wereld wacht nooit op de nieuwste release van een Nederlands bedrijf. Of het moet om een nieuwe game gaan van ontwikkelaar Guerilla Games. Dat is dan misschien de enige uitzondering. Ondanks de uitstekende technische opleidingen, de vele kennis en koopmansgeest die Nederlands heeft, is hier niets dat op Silicon Valley lijkt. Het is oud tegen nieuw, zegt serie-internetondernemer Boris Veldhuijzen van Zanten. Hij is onder andere oprichter van The Next Web, een van de tien meest invloedrijkste weblogs over internetbedrijven en -technologie. ‘Nederland, Europa, heeft een oud bedrijfsleven. Bedrijven in de Europese Top-800 zijn allemaal ouder dan 80 jaar. Terwijl in de Verenigde Staten de Top 800-bedrijven juist jonger dan 30 jaar zijn. Dat betekent dat de grote bedrijven in Nederland geleid worden door managers en in de VS doorgaans nog door de oprichters, de ondernemers. Daarom is er in de VS veel meer waardering en gevoel voor startups en dat schept een heel stimulerend klimaat.’ 24

FORUM #15/09.08.12

Jammer dat het Nederlandse ondernemersklimaat zo ingesteld is op de oude economie, vindt Yuri van Geest. Hij is lid van het Topteam Creatieve Industrie, was medeoprichter van Mobile Monday Amsterdam en zijn LinkedIn-account vermeldt een waslijst aan internet- en hightechondernemingen. ‘Nederlandse dotcommers zijn vooral conceptueel heel goed’, zegt Van Geest. ‘De Nederlandse creatieve industrie staat natuurlijk niet voor niets in de Top-3 van de wereld. Nederland is nu eenmaal goed in een soort praktisch design. Eindhoven op het gebied van vormgeving, Rotterdam voor architectuur en in toe nemende mate Amsterdam voor digitale dienstverlening. En er worden in Nederland verschrikkelijk veel goede evenementen gehouden, waar de bedrijven ideeën kunnen uitwisselen.’ Ook de Nederlandse dotcombedrijven leunen erg op de creatieve kant. Technische kennis is veel minder aanwezig binnen de landsgrenzen. Het echte programmeren wordt vooral uitbesteed aan OostEuropa en India. Dat is op de korte termijn niet erg, zegt Van Geest, zo kunnen de jonge bedrijven zich concentreren op de inhoud en de groei van hun bedrijf. Maar het gebrek aan technici wordt een risico zodra ze in die landen ook conceptueel beter worden. ‘Het beste is om

alles om je heen te hebben. Dan zijn de lijntjes kort. asml en Philips doen dat heel succesvol.’ Wat Van Geest betreft, moet de overheid zich daar niet teveel mee bemoeien. ‘Intermediairs en subsidieregelingen doen meer kwaad dan goed’, vindt hij.

snel, snel De strijd van oud tegen nieuw woedt ook in het ondernemersklimaat. Dat is niet ingesteld op de manier waarop internetbedrijven werken, zeggen Van Geest en Veldhuijzen van Zanten. Regelingen en belastingregimes in Nederland en Europa zijn gemaakt voor traditionele bedrijven, om nog maar niet te spreken van de mindset bij die bedrijven. In de internetwereld gaat alles snel: het is overnemen of overgenomen worden. Startups zijn in feite ontwikkelingsprojecten. Ze willen niets liever dan overgenomen worden door een partij die hun idee verder kan ontwikkelen. Wie zich bij het publiek in de kijker speelt, maakt kans veel geld te verdienen door het te verkopen aan bedrijven die er nog meer geld aan kunnen verdienen. En dat is ook wat internetbedrijven doen: zij kopen startups die zich al bewezen hebben. Liever dan dat ze er een grote researchafdeling op na houden waarbij het langetermijnrendement ongewis is. Internetgiganten Facebook en Google doen niets anders, ze kopen kennis en aandeelhouderswaarde. Want de aankoop van een populaire startup vertaalt zich meteen in de aandelenkoers. Zo kocht Facebook onlangs het nieuwe technologiebedrijfje Spool om een dalende beurskoers op te peppen. Beleggers vonden dat Facebook onvoldoende plannen had om geld te verdienen aan de mobiele gebruikers. Spool maakt software waarmee mensen hun favorietenlijsten op smartphones kunnen beheren. 25

FORUM #15/09.08.12

Het verschil in cultuur laat zich ook zien in het aantal startups. In de vs begint iedereen die vindt dat hij of zij een goed idee heeft een bedrijf. Ze stoppen er geld van zichzelf, hun familie of een durfinvesteerder in en hopen dat het slaagt. Het merendeel gaat roemloos ten onder, maar de ondernemers hebben het geprobeerd en gaan op zoek naar iets nieuws. ‘Silicon Valley heeft iets van tienduizend startups per jaar voor web en mobiele telefoon. Daarvan zijn er misschien vijftig zeer succesvol’, zeg Yuri van Geest. ‘In Nederland zijn er jaarlijks misschien tweehonderd. Daarvan zijn er tien zeer succesvol. Als je hier eenmaal iets hebt opgezet, ben je het losseflodderstadium wel voorbij.’ Dat klinkt prima. Maar uit de analyse van Van Geest volgt ook dat de echt wilde, creatieve en risicovolle ideeën waarschijnlijk niet doorkomen. En dat is jammer. ‘Het is in Nederland zo onaantrekkelijk om een dotcombedrijf te beginnen. Áls het lukt dan kun je ook wat’, meent Boris Veldhuijzen van Zanten wat misantropisch. ‘Eigenlijk is het raar dat de vs zo dominant zijn. In de eu zijn 600 miljoen mensen die Engels spreken, tegenover 200 miljoen in de vs. We zijn in Europa dus met meer en er is ook veel geld beschikbaar. Dat is een enorme thuismarkt zou je zeggen. Toch komt het niet van de grond. Cultuurverschil vind ik geen reden. Het cultuurverschil tussen Texas en Californië is groter dan tussen Nederland en Frankrijk. In theorie kunnen we het centrum van de wereld zijn.’

niét in plaats van wel Toch verandert er wel langzaam iets. De rda-plus en de wbso-regelingen (zie kader Wat is rda-plus of wbso?) voor innovatief onderzoek die deze kabinetsperiode zijn ontwikkeld, zijn volgens Van Geest een vooruitgang waar dotcombedrijven ook van kunnen profiteren.

achtergrond

Wat is rda-plus of wsbo?

bastiaan van musscher /anp

bomega.com

Wie is Yuri van Geest?

Wie is Boris Veldhuijzen van Zanten?

Wie is Nalden?

jens kalaene /anp

Om innovatie in het bedrijfsleven te stimuleren is sinds 1 januari van dit jaar een extra aftrekpost gecreëerd bij de fiscale winstbepaling, de zogenoemde research and development aftrek (rda). Aftrek van loonkosten die zijn gemoeid met speur- en ontwikkelingswerk bestond al in de vorm van de zogenoemde wsbo-regeling. De rda komt daar bovenop en heeft betrekking op nietloonkosten en investeringen voor r&d.

Wie de uitgebreide ervaringlijst op de LinkedIn-pagina van Yuri van Geest bekijkt, krijgt het gevoel op een godfather van de Nederlandse dotcom te stuiten. Hij studeerde tussen 1991 en 1997 aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam (business economics en marketing & strategy). Sinds 1997 is hij internetondernemer met een lange rij startups, adviseurschappen en andere dotcomgerelateerde events op zijn naam. Sinds maart 2011 is hij lid van het Topteam Creatieve Industrie. www.mobilemonday.nl

Boris Veldhuijzen van Zanten was bijna 16 toen hij in 1989 van de middelbare school ging om naar de circusschool te gaan. Hij leerde jongleren met zeven ballen, maar ook doorzetten, vasthoudendheid en zelfdiscipline. Sinds 1997 begint hij internetbedrijven die na een paar jaar weer worden verkocht. Daaronder de domeinnaam come.to (als in http://come.to/naam persoon of bedrijf) en de voorloper van kpn Hotspots. The Next Web bestaat sinds 2001 en is behalve een toonaangevend weblog ook een incubator en evenementenorganisator. Veldhuijzen van Zanten is voorzitter van ipan (Interactive Professionals Associatie Nederland) en extern docent aan de Hogeschool van Amsterdam. www.thenextweb.com

Nalden (28) heet al zo sinds zijn middelbare schooltijd aan het Veenlanden College in Mijdrecht. ‘In de eerste klas noemde een jongen mij opeens Nalden. Nadat ik een Franse spreekbeurt was begonnen met ‘Bonjour, je suis Nalden’, is iedereen me zo gaan noemen. Ook mijn ouders en oma.’ Verder dan twee keer 3 havo is hij daar niet gekomen. Daar kwam een roc-opleiding Netwerkbeheer in Amsterdam achteraan. Op zijn 16de begon hij met Nalden.net, dat groot werd in de Nederlandse hiphop-scene. Het blog is ‘official honoree’ van de Webby Awards, de internationale internet-Oscars. Behalve zijn blog is Nalden (mede-)oprichter van WeTransfer, Present Plus (uitspreken op z’n Frans, marketing consultant en incubator) en webdesigner Kuvva. Daarnaast is hij een veelgevraagd spreker/consultant. www.nalden.net

FORUM #15/09.08.12

Rijp en groen, maar veelbelovend Het lijstje belangrijkste Nederlandse dotcombedrijven volgens Yuri van der Geest: • TheNextWeb (www.thenextweb.com) blog over internettechnologie • Springest/EduHub (www.springest.nl) vergelijkingssite voor opleidingen, trainingen en cursussen • Fashiolista (www.fashiolista.com) blog over mode • Peecho (www.peecho.com) gratis dienst om prints te maken van een website of app • MetrixLab (www.metrixlab.com) online internationaal marktonderzoekbureau • SelfServiceCompany (www.selfservicecompany) virtuele klantenservice • WeTransfer (www.wetransfer.com) dienst om grote bestanden over internet te versturen • Mobypicture (www.mobypicture) dienst om online foto’s te delen • Gidsy (www.gidsy.com) boekingsite voor tours, wandelingen en workshops • YourKarma (www.yourkarma.com) provider voor mobiel internet • Layar (www.layar.com) een dienst om printmedia via de smartphonecamera te voorzien van internetlinks • Persuasion (www.persuasionapi.com) marketinginstrument dat reclame personaliseert

En er liggen plannen om de regels voor het oprichten van een bv te vereenvoudigen. Dat zorgt ervoor dat het interessanter wordt om het eens voor jezelf te proberen. Dat laatste denkt de Nederlandse blogger Nalden (zijn echte voor- en achternaam gebruikt hij al jaren niet meer) in elk geval. Nalden is in Nederland waarschijnlijk vooral bekend door WeTransfer, een programma om grote bestanden over internet te versturen. Zijn Engelstalige weblog over alles wat hip is of wordt, trekt al jaren honderdduizenden unieke bezoekers per maand. Adverteerders betalen duizenden euro’s om te adverteren en hij is een van de weinigen die er goed geld mee kan verdienen. De hyperactieve Nalden is internationaal een merknaam. ‘Ik denk dat wij toch een Top-5 internetland zijn waardoor je snel een bepaald tech savvy (technologisch onderlegd en geïnteresseerd; red.) publiek kan aanspreken’, zegt Nalden. ‘De tech scene is hier zeer supportive en met initiatieven als The Next Web wordt Nederland een interessante hub voor startups. Helaas maken we in Nederland regels om dingen níet mogelijk maken. Als je over de grens kijkt naar een stad als Berlijn heb je ook regels, maar die zijn bedoeld om dingen wél mogelijk te maken. We zijn iets doorgeslagen in de regelgeving wat de zogenaamde Nederlandse ondernemersgeest niet ten goede komt. Dat werkt soms frustrerend, maar het is voor mij ook vaak een drive om door te gaan.’ Volgens Yuri van Geest zou het dotcomklimaat enorm worden gestimuleerd als subsidieverlening uit het verhaal wordt gefileerd en daarvoor in de plaats fiscale en juridische constructies komen die het ontwikkelen van dotcoms stimuleren. Van Geest: ‘Er moet een goede regeling voor kenniswerkers zijn. En de belastingtarieven voor exits, winst door verkoop en aandelenopties, moeten omlaag. Vooral dat laatste is belangrijk om goed personeel te kunnen trekken in de dotcombranche.’ Medewer27

FORUM #15/09.08.12

kers van internetbedrijven wordt vaak (deels) betaald in aandelenopties die ze bij eventueel succes goed kunnen verkopen.

onprofessioneel Zowel Yuri van Geest als Boris Veldhuijzen van Zanten vinden dat er veel te kleinzielig wordt omgegaan met de enorme bedragen die succesvolle ondernemers krijgen voor hun startups. Veldhuijzen van Zanten: ‘Ik heb eens een bedrijf verkocht aan kpn. Toen zei mijn advocaat: ‘Je moet er wel rekening mee houden dat ze het aan de andere kant van de tafel helemaal niet leuk vinden om jullie jonge studentjes miljoenen te betalen terwijl ze zelf een jaarsalaris van een ton hebben.’ Het zijn menselijke gedachten, maar zo onprofessioneel als je bezig bent met een aankoop voor je bedrijf. Dat is wat er mis is in Nederland voor dotcom-ondernemers.’ ‘Als er geen pot met goud is, waar doe je het dat voor?’ dramatiseert hij. Serieuzer gaat hij verder: ‘Een paar jaar geleden had je de 1-procentsregeling voor kunst. Zoiets zou je ook kunnen bedenken voor een bepaald deel van de winst: 1 procent moet je besteden aan het kopen van een startup. Dat klinkt heel dwingend, maar dat moet denk ik. Ook als de startup je geen extra winst oplevert, haal je nieuwe ideeën en technieken binnen van nieuwe mensen met een ondernemende instelling. Ik ben er van overtuigd dat zo’n regeling uiteindelijk meer rendement oplevert dan geld in het eigen r&d stoppen. Het zegt ook tegen dotcom-ondernemers: Ga je gang, doe wat moois, wij belonen je als het lukt.’ Terwijl hij op weg gaat om zijn kinderen van school te halen, zegt Veldhuijzen van Zanten: ‘De enige reden dat ik in Nederland woon, is nostalgie. Ik vind het fijn om met mijn gezin in Amsterdam te wonen. Zakelijk gezien is het onverstandig.’ 

buitenland

Is de Amerikaanse president Obama echt zo protectionistisch als hij zegt te zijn?

Beter af met Romney dan Obama? Mitt Romney levert Nederland 65 duizend banen op. Dat beweerde het campagneteam van president Obama in elk geval. Moeten Nederlandse ondernemers hopen op een republikein als president van de Verenigde Staten? Tekst: Jeroen Ansink | Foto: Chip Somodevilla/anp De Twitterwaarschuwing van Barack Obama loog er niet om. Volgens de Amerikaanse president verliezen de Verenigde Staten meer dan een half miljoen banen aan het buitenland als zijn Republikeinse tegenstander Mitt Romney in november de verkiezingen wint. Maar liefst 65 duizend van die arbeidsplaatsen zouden naar Nederland gaan. De boodschap is duidelijk: het Witte Huis is zo gekant tegen het exporteren van banen dat het de Amerikaanse werkgelegenheid desnoods via protectionisme zal steunen. Verkiezingsretoriek of serieuze waarschuwing? Al eerder gaf president Barack Obama aan te vinden dat Amerikaanse bedrijven die werkgelegenheid hebben geëxporteerd de ‘morele plicht’ hebben die weer terug te halen. Zijn opponent Romney beticht hij ervan als ceo van investeringsmaatschappij Bain Capital tal 28

van banen naar het buitenland te hebben geëxporteerd. Tegelijkertijd omschrijft hij Steve Jobs, die als Applebaas verantwoordelijk was voor het outsourcen van tienduizenden arbeidsplaatsen naar China, als ‘iemand om te lauweren’. En omringt hij zich met mensen die pal staan voor outsourcing. Zo benoemde hij Jeffrey Immelt, die als directeur van ge pakweg 25 duizend banen heeft geëxporteerd, tot voorzitter van zijn Council on Jobs and Competitiveness. Zijn topadviseur Larry Summers betitelde degenen die zich verzetten tegen het proces van internationale integratie onlangs zelfs als ‘technofoob’. ‘We moeten offshoring of outsourcing niet bestrijden’, aldus Summers op een technologieconferentie in New Jersey. ‘Dat is een recept voor een conflictueuze en minder welvarende wereld.’ Een zekere dubbelheid lijkt Obama dus niet FORUM #15/09.08.12

vreemd. Zijn verkiezingsbelofte om de Noord-Amerikaanse vrijhandelszone Nafta opnieuw ter discussie te stellen brak hij ook al in de eerste maand van zijn presidentschap. Sindsdien sloot hij vrijhandelsverdragen met Zuid-Korea, Panama en Colombia. Amerika’s noorderburen nemen zijn antiglobalistische standpunten in elk geval met een flinke korrel zout. ‘Protectionistische geluiden zijn meer een reflectie van politieke manoeuvres dan van beleid’, concludeerden de Canadezen na een ontmoeting met zijn campagneteam. Obama’s retoriek lijkt vooral bedoeld voor de slachtoffers van Amerika’s hardnekkige werkloosheid. En niet om ondernemers tegen zich in het harnas te jagen. Zoals PepsiCo’s ceo Indra Nooyi het begin dit jaar op het World Economic Forum verwoordde: ‘Ik denk dat president Obama altijd een vriend is geweest van het bedrijfsleven.’ En die 65 duizend banen voor Nederland? Die zouden vooral een gevolg zijn van de beoogde belastingvoordelen voor het bedrijfsleven die Romney nastreeft. Maar daar blijkt Obama zelf ook niet vies van: zijn stimulusplan omvatte miljarden dollars aan fiscale voordelen voor ondernemingen. De bedrijfsbelastingen als percentage van het bbp zijn daarmee sinds 1950 niet meer zo laag geweest. Dus met wie zijn ondernemers dan beter af: Romney of Obama? 

vereniging londen 2012

Bedrijven hebben nu al het Olympische goud binnen

30 mens • Personalia • Nederlandse jonge ondernemers net niet in de prijzen

32 branche

londen 2012

• anvr pakt overtreders code aan • Inspectie swz richt pijlen op bouw • ‘Verhoging alcoholleeftijd symboolpolitiek’ • Reders blij met goedekopere mariniers • Beachclub Royal uit Hoek van Holland Beste strandpaviljoen 2012 • Ingenieurs iets optimistischer • Bouw smeekt om stimulans De klok van het Nederlandse Royal Eijsbouts tijdens de openingsceremonie

Het binnenhalen van medailles lukt deze editie van de Olympische Spelen maar mondjesmaat. Met het scoren van Olympische orders door het Nederlandse bedrijfsleven voorafgaand aan ’s werelds grootste sportevenement is het een stuk beter gelopen. De Olympische Spelen van Londen zijn nog volop aan de gang of er wordt alweer voorzichtig gefilosofeerd over de mogelijkheden om het internationale mega-sport evenement in 2028 naar Nederland te halen. De editie van de Spelen die nu gaande is, heeft het Nederlandse bedrijfsleven al mooie opdrachten opgeleverd. Dat blijkt uit een rondje dat ondernemersorganisatie fme-cwm maakte langs haar leden. Vanaf het eerste moment heeft het Nederlandse bedrijfsleven een duidelijk stempel gedrukt op de 2012-editie van de Spelen. Alleen is het misschien niet voor iedereen even duidelijk zichtbaar. fme-cwm maakt trots melding van de Nederlandse expertise in engineering, architectuur, waterbeheer en infrastructuur die is gebruikt om de Olympische faciliteiten te ontwikkelen. Een voorbeeld daarvan is de klimaattechnologie in het Olympisch Stadion; hiervoor tekende fme-lid Royal Imtech. Philips stond aan de basis van de (duurzame) verlichting van het Olympisch dorp. En prominent aanwezig tijdens de openingsceremonie was de 23 ton zware klok gegoten door Koninklijke Eijsbouts. Nederlandse bijdragen aan het welslagen van het evenement komen overigens ook van buiten fme-kring. Zo is de bodemsanering verzorgd door Heijmans en stond Van den Berk boomkwekerij garant voor de aanplant van 2.400 bomen in het Olympisch dorp. Om maar twee voorbeelden te noemen. www.fme.nl 29

FORUM #15/09.08.12

35 regio • Burenborrel in Amsterdamse Westpoort • Bedrijven samen tegen files A15 • Miljoenensteun voor Gelderse bouw • Regio Rotterdam zet in op lng

36 duurzaam • Vleestaks maakt consument niet duurzamer • Ict wil meer recyclen

vereniging mens

personalia

christiaan krouwels

Yvonne van Rooy

Ton Annink is per 1 oktober voorgedragen voor benoeming tot secretaris-generaal op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Momenteel bekleedt hij dezelfde functie bij het ministerie van Defensie. Bij szw

Amsterdam University Press heeft een nieuwe directeur gevonden in de persoon van Jan-Peter Wissink. Hij begint in zijn nieuwe functie op 1 oktober. Op dit moment is hij nog directeur-uitgever van t&t Clark en Berlin Academic, beide divisies van de Britse uitgever Bloomsbury Publishing. In het algemeen bestuur van uneto-vni is Rinus Rubrech, algemeen directeur Custos Bliksembeveiliging Nederland (cbb), benoemd als nieuw bestuurslid. Hij vervangt André Bouwmans die zijn zittingsperiode heeft beëindigd. Rubrech neemt plaats in het bestuur namens de Hoofdvakgroep Installatie.

Timo Hoogeboom treedt per 1 september aan als algemeen directeur van groente- en fruit fabrikant hak. Hij volgt Michiel van Ginkel op. De afgelopen zeven jaar was Hoogeboom general manager van Mars Nederland.

Michiel van Campen

De raad van toezicht van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (ccv) heeft Wim Ruijgrok herbenoemd als voorzitter van de raad. De herbenoeming geldt voor een periode van vier jaar. Ruijgrok was namens vnoncw lid van de raad van toezicht van het ccv, maar nam in 2008 de voorzittersrol op zich vanuit een onafhankelijke positie. Deltalinqs, de belangenbehartiger van de logistieke en industriële bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriegebied, krijgt twee nieuwe bestuursleden. Yvonne Kagchelland treedt toe namens de kernsector

Op 1 november treedt Michiel van Campen in dienst als directeur van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging bzw, het regionale netwerk van vno-ncw. Hij volgt Henk Oderkerk op,

Stuwadoors. Zij volgt Frank der Gevel op. Hans Vervat treedt toe namens de kernsector Havenservice bedrijven. Hij volgt Mat Slotboom op.

hak

Yvonne van Rooy wordt per 1 december de nieuwe voorzitter van nvz vereniging van ziekenhuizen. Zij volgt Roelf de Boer op, die sinds juni 2008 voorzitter is van de brancheorganisatie. Sinds 2004 is Van Rooy voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht.

die op 1 december met pensioen gaat. Momenteel is Van Campen werkzaam als hoofd Internationale Zaken bij de provincie Noord-Brabant.

wordt hij de opvolger van Johan de Leeuw, die per 1 september abd top consultant wordt bij de Algemene Bestuursdienst, het interne detacheringbureau van topambtenaren.

bzw

Peter Bakker volgt in oktober André van Kruijssen op als algemeen directeur van bloemenveiling Plantion. Bakker is hier nu nog directeur operations. Van Kruijssen vertrekt naar Brazilië, waar hij algemeen directeur wordt van bloemenveiling Holambra.

Timo Hoogeboom

Algemeen directeur Aart Verbree verlaat na ruim dertig jaar Caiway, de aanbieder van kabeltelevisie, digitale telefonie en internet. Operationeel directeur Jan Zweegman treedt in zijn voetsporen. Daarnaast stapt technisch directeur Ruud Wielaard per 1 oktober over naar netwerkbeheerder cif. Henry Livestroo neemt de taken van Wielaard binnen Caiway de komende tijd op zich.

Joost Farwerck

Piet Mosterd

FORUM #15/09.08.12

Piet Mosterd, directeur awl-Techniek, volgt per 28 juni John Berghmans op als lid van het algemeen bestuur van vno-ncw. Hij neemt zitting in het bestuur namens de Vereniging fme-cwm.

boer & croon

Per 28 juni is Joost Farwerck, managing director kpn Nederland, lid van het dagelijks bestuur van vno-ncw namens kpn. Hij vervult hiermee een bestaande vacature.

awl

kpn

nieuwe bestuursleden vno-ncw

Eelco Koehoorn

Namens vno-ncw Noord neemt Eelco Koehoorn, partner bij Boer & Croon Management, zitting in het algemeen bestuur van vno-ncw. Hij volgt per 28 juni Jaap Borg op.

vereniging mens

Nederlandse jonge ondernemers net niet in de prijzen

fusie of geen fusie

express yourself

Farmind en Niaba gaan de mogelijkheden van een fusie verkennen. Einddoel is één brede, sterke belangenvereniging voor de Nederlandse biotechnologie. Dat hebben de besturen van de beide biotech-brancheorganisaties besloten. BioFarmind richt zich op de medische biotechnologie, Niaba op de gehele biotechnologie, die ook in andere sectoren zoals chemie, tuinbouw en agrofood een sleutelrol speelt. Beide verenigingen vertonen veel overlap. De krachtenbundeling moet leiden tot een krachtiger lobby voor de hele sector. www.niaba.nl

Het Nederlandse team van Express Yourself deed mee aan de finale in Boekarest, maar ging zonder

cadeaus voor schaderijder verbond van verzekeraars

prijs naar huis

Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond van Verzekeraars, overhandigt Fred Zwart uit Velsen de sleutels van zijn vervangend vervoer. Zwart diende begin augustus de miljoenste autoschade van het jaar in. Die ‘mijlpaal’ was voor het Verbond reden om hem op pad te sturen met een leencabrio. Door de bank genomen lukt het verzekeraars om blikschades binnen veertien dagen af te handelen, stelt het Verbond. En dat terwijl er dagelijks meer dan vijfduizend schades ontstaan. www.verzekeraars.nl

Geen hoofdprijs, maar wel trots en een ervaring rijker. Met de equine chest protector scoorde studentenbedrijf Express Yourself net niet hoog genoeg tijdens de 23ste editie van de European Company of the Year Competition in Roemenie. Winnaar werd Ierland met een app voor betere interactie met doven. Zo’n tweehonderd Europese studenten uit 32 landen namen eind juli deel aan de Europese mbo finale voor studentenbedrijven in het Roemeense Boekarest. In de strijd om de titel Beste studentenbedrijf van Europa viel Express Yourself, het Nederlandse team van het aoc Oost uit Enschede, net buiten de prijzen. De eerste prijs ging naar Ierse ondernemende studenten. Zij ontwikkelden zelf een app waarmee gebarentaal omgezet wordt in ‘horende’ taal. De app is er inmiddels in het Spaans, Frans en Engels. De tweede plaats was voor Israel die een holle rvs deegroller op de markt bracht waarin je je deeg kunt kneden. Slowakije won de derde prijs met chocola op natuurlijke basis met exotische vruchten. De zes vrouwelijke en twee mannelijke studenten van Express Yourself FORUM #15/09.08.12

deden vóór de finale mee aan het ondernemerschapprogramma van Jong Ondernemen, de stichting die ondernemerschap bevordert onder jongeren. Daar ontwikkelden zij de afgelopen maanden in eigen beheer een innovatieve paardendeken die schuurplekken, littekens en witte plekken bij het paard voorkomt. De jonge ondernemers hebben een prima prestatie geleverd en kregen wel veel aandacht, zei Arko Veefkind, directeur van Jong Ondernemen. ‘Ons team heeft het heel goed gedaan! Een top pitch, duidelijke taal. De concurrentie was groot, maar ze hebben veel geleerd en zijn trots op het feit dat ze zo ver zijn gekomen.’ Elk jaar organiseert een van de veertig Europese landen die tot het overkoepelende netwerk Junior Achievement – Young Enterprise Europe behoren, een finale onder studentondernemers. De afgelopen zeven jaar proefden al meer dan een miljoen jongeren aan het ondernemerschap in een van de veertig Europese landen. In Nederland deden alleen al in het afgelopen schooljaar meer dan tienduizend mbo- en hbo-studenten mee aan de onderwijsprogramma’s van Jong Ondernemen. www.jongondernemen.nl

vbz

vereniging branche

anvr pakt overtreders code aan Het is de anvr een lief ding waard als de Reclamecode Reisaanbiedingen wordt nageleefd. Recent bracht de brancheorganisatie van reisondernemingen een internetaanbieder die het niet zo nauw nam voor de Reclame Code Commissie. Volgens eigen zeggen in het belang van branchegenoten, maar ook van consumenten. De rcc oordeelde dat een ticketaanbieder op alle vier door de anvr aangebrachte punten handelde in strijd met de Reclamecode Reisaanbiedingen.

De commissie verzocht de aanbieder naar aanleiding daarvan niet langer op deze wijze reclame te maken. ‘Wij blijven strijden voor een eerlijk speelveld. Dit is in het belang van de consument en uiteraard wel zo fair naar alle ticketaanbieders’, zei anvr-directeur Frank Oostdam in reactie op de rccuitspraak. ‘Als partijen ondanks een veroordeling door de rcc in strijd blijven werken met de weten regelgeving, dan zullen wij dit aan de orde stellen bij de Consumenten Autoriteit.’ www.anvr.nl

lopend buffet De 96ste editie van de Nijmeegse Vierdaagse ging 17 juli smakelijk van start met een lopend buffet. Een voedingsmiddelenfabrikant trakteerde de ruim veertigduizend wandelaars op ontbijten lunchproducten. Een buffet dus dat vanwege de wandelvierdaagse ook echt meeliep met de deelnemers. Of het lopend buffet ook heeft bijgedragen aan betere eindtijden van de deelnemers aan de vierdaagse is onbekend. www.vbz.nl nationale beeldbank

Inspectie szw richt pijlen op bouw

De Inspectie szw treedt vanaf september harder op als medewerkers in de bouw hun lichaam te zwaar belasten. Overtredingen worden dan direct afgestraft met een boete van 3.500 euro. Bouwend Nederland reageert positief. Bouwend Nederland vindt het goed dat de Inspectie szw gaat controleren op het thema fysieke (over)belasting. Medewerkers op de bouw moeten duurzaam inzetbaar zijn. Dat vraagt om aandacht voor het thema fysieke belasting. De organisatie benadrukt dat niet alleen werkgevers hier een verantwoordelijkheid hebben, maar ook de medewerkers zelf. Allereerst door gebruik te maken van persoonlijke beschermingsmiddelen. Maar ook door de arbovriendelijke hulpmiddelen te gebruiken die veel bedrijven inmiddels hebben aangeschaft. www.bouwendnederland.nl

FORUM #15/09.08.12

naar de bliksem De schade door bliksem is de afgelopen vijf jaar met bijna 40 procent toegenomen. Nationale-Nederlanden en het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (cvs) noemen als oorzaak de opmars van elektronica en computers in huishoudens, zoals smartphones en tablets. Volgens een schatting van NationaleNederlanden bedraagt de schade die jaarlijks in Nederland door de bliksem wordt veroorzaakt zo’n 35 miljoen euro. Het aantal claims loopt volgens het cvs niet op. De geclaimde bedragen wel. Volgens cvs heeft dat laatste ook te maken met het feit dat bedrijven systemen en installaties steeds vaker in een netwerk koppelen en compactere apparatuur gebruiken. Die zou kwetsbaarder zijn voor piekspanningen. www.verzekeraars.nl

vereniging branche

Ingenieurs iets optimistischer

de prijs beachclub royal

Beste strandpaviljoen 2012

Het dieptepunt van de teruggang in de ingenieursbranche lijkt in zicht. Uit conjunctuuronderzoek van branche vereniging nlingenieurs blijkt dat de daling in omzetten afneemt. Er zijn minder ingenieursbureaus die een omzetdaling rapporteren over het afgelopen kwartaal dan over het kwartaal ervoor. Een kwart van de bureaus heeft zelfs een hogere omzet gedraaid dan een kwartaal eerder. Volgens nlingenieurs is er nog geen sprake van een echte verbetering, maar wel van een afremming van de verslechtering. De hoop is dat in het komende jaar de omzetten langzaamaan weer zullen toenemen. Maar het niveau van vóór de crisis is nog lang niet in zicht. De bureaus actief in de utiliteitsbouw staan er relatief gezien nog het slechtste voor. www.nlingenieurs.nl

Bouw smeekt om stimulans De orderportefeuille voor de woningbouw is naar een nieuw dieptepunt gezakt, blijkt uit cijfers die het Economisch Instituut voor de Bouw (eib) eind juli naar buiten bracht. Joep Rats, directeur economische zaken van Bouwend Nederland, pleit nogmaals voor stimulerend overheidsbeleid. Het eib rapporteerde eind juli dat bouwbedrijven gemiddeld nog maar voor 5,5 maanden werk in portefeuille hadden. Veertig procent van de bedrijven verwacht de komende tijd personeel kwijt te moeten. Rats is bezorgd over de stroom faillissementen en ontslagen, maar vooral over het uitblijven van stimulerend overheidsbeleid. ‘Daar heeft iedereen baat bij, want als de bouwsector uit het dal komt, betekent dat groei van de economie.’ Hij pleit voor een tienpuntenplan met ‘slimme maatregelen’ waarmee de bouw en alle daarmee verbonden sectoren vooruit worden geholpen. ‘Het hoeft geen groot samenhangend pakket te zijn met een looptijd van dertig jaar. Nee, het kan meteen worden geregeld zo gauw er een nieuw kabinet is. Want het is hoog tijd om het leed te verzachten.’ www.bouwendnederland.nl

De broers Guus, Tom en Iem Kap van Beachclub Royal

Winnaars… …Beachclub Royal in Hoek van Holland Beloond met… …De titel Beste strandpaviljoen 2012, de titel voor het beste etablissement onder de 321 strandpaviljoens langs de Nederlandse kust. De verkiezing is een initiatief van Strand Nederland, Koninklijke Horeca Nederland, Stichting Nederland Schoon en het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (nbtc). Uitgereikt tijdens… …Een bijeenkomst bij de winnaar van de titel, Beachclub Royal in Hoek van Holland. De prijs werd in ontvangst genomen door Guus, Tom en Iem Kap. Reden… …De optelsom van publiekstemmen, website-onderzoek en telefonische vragen die in het voordeel van Beachclub Royal uitviel. Maar ook de hoge waarderingen door onafhankelijke mysteryguests. Net als vorig jaar

FORUM #15/09.08.12

kreeg het paviljoen de hoogste overall score. Juryoordeel… …De jury was erg te spreken over ‘de uitmuntende gastvrijheid en uitgebreide service’ die gasten ten deel valt bij Beachclub Royal. Daarnaast scoorde het paviljoen zeer goed op de onderdelen reinheid en deskundigheid. In het juryrapport werd verwezen naar opmerkingen van stemmers als ‘Fantastisch personeel, goede bediening, ook bij slecht weer voel je je er welkom’ en ‘Je waant je in het buitenland’. www.khn.nl

vereniging branche

‘Verhoging alcoholleeftijd symboolpolitiek’

zuinigheid afgestraft Sinds 1 augustus geldt voor zeer zuinige dieselauto’s, met een co2-uitstoot van minder dan 92 gram per kilometer, een co2afhankelijke dieseltoeslag op de aanschafbelasting bpm. Dit meldt de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (vna). Voor tariefverhogingen in de bpm geldt een overgangsregeling. Als voorafgaand aan de datum van de verhoging een nog niet op naam gesteld kenteken is afgegeven, blijft het oude bpm-tarief gelden. Voorwaarde is wel dat de tenaamstelling binnen twee maanden na de datum van de tariefverhoging plaatsvindt. www.vna-lease.nl

ChristenUnie, PvdA, cda en sgp willen de minimumleeftijd voor de verstrekking van bier en wijn omhoog brengen van 16 naar 18 jaar. Koninklijke Horeca Nederland (khn) doet de verhoging af als symboolpolitiek. Opmerkelijk, zo betitelt khn de wens van de politieke partijen zoals verwoord in een initiatiefwetsvoorstel. Nog geen jaar geleden werd de nieuwe Drank- en Horecawet met handhaving van de bestaande leeftijdgrenzen (16 jaar voor bier en wijn, 18 jaar voor sterke drank) met een overweldigende meerderheid van de stemmen aangenomen. De organisatie vindt dat eerst de huidige leeftijdgrens van 16 jaar maar eens moet worden gehandhaafd. Als het voorstel wordt gesteund door sp, GroenLinks en de Partij van de Dieren, zou er in de Tweede Kamer een meerderheid zijn

binnenvaarders op koers Brancheorganisaties Schuttevaer, bbu en cbrb zijn het eens geworden over een gezamenlijke koers om te komen tot een nieuwe, brede binnenvaartorganisatie. De drie organisaties stellen ‘door nieuwe afspraken’ zover naar elkaar zijn opgeschoven dat het mogelijk lijkt om snel te komen tot een nieuwe organisatie die namens de sector kan gaan optreden, met gezamenlijke standpunten, mandaten en beleidsadviezen. Daarna kan worden onderzocht of de organisaties verder in elkaar kunnen en moeten worden geschoven. www.cbrb.nl

Reders blij met goedkopere mariniers nationale beeldbank

voor het voorstel en kan een daadwerkelijke ophoging van de leeftijd voor de verkoop van alle alcoholhoudende dranken naar 18 jaar al in 2013 realiteit worden. khn heeft het gevoel dat de partijen onder druk van maatschappelijke ontwikkelingen hun standpunt hebben gewijzigd. Er is de afgelopen tijd veel aandacht geweest voor de toename van alcoholmisbruik onder jongeren. Maar de organisatie betwijfelt of een verhoging van de leeftijdgrens de oplossing is. Het uitbannen van alcoholmisbruik vraagt om een cultuurverandering met betrokkenheid en inzet van ouders, scholen, gezondheidszorg, alcoholverstrekkers, overheden en niet in de laatste plaats van de jongeren zelf. Blijft op dit vlak alles bij het oude, dan is zo’n leeftijdmaatregel volgens khn niet meer dan symboolregelgeving. www.khn.nl

De kvnr waardeert de stap van het kabinet om de bescherming van de koopvaardij tegen een meer marktconforme prijs mogelijk te maken. Dat betekent niet dat er niets meer valt te verbeteren. De Koninklijke Marine kan zogenoemde Vessel Protection Detachments (vpd’s) inzetten tegen piraten in de wateren rond Somalië. Tot grote teleurstelling van de kvnr staat het kabinet de inzet van goedkopere en vaak meer flexibel inzetbare gecertificeerde particuliere beveiligers niet toe. De organisatie wijst er op dat bepaalde typen Nederlandse koopvaardijschepen die gebruik maken van vpd’s nog altijd behoorlijk duurder uit zijn dan schepen die varen onder de vlag van een eu-land waar de inzet van particuliere beveiligers wel is toegestaan. De Nederlandse vlag staat hierdoor op achterstand. De kvnr pleit er daarom voor om rekening te houden met het scheepstype en de dienst van het schip, waardoor de Nederlandse vloot kan concurreren op de wereldmarkt. De organisatie bepleit ook een benadering waarbij reders als ze geen gebruik kunnen maken van vpd’s, mogen uitwijken naar alternatieven. Daarmee zou Nederland in de internationale en Europese pas lopen. www.kvnr.nl FORUM #15/09.08.12

vereniging regio

Miljoenensteun voor Gelderse bouw

Regio Rotterdam zet in op lng Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (el&i) heeft het startsein gegeven voor de introductie van vloeibaar aardgas als schone transportbrandstof voor scheepvaart en weg transport. Dat gebeurde tijdens een bijeenkomst vorige maand in Rotterdam. Onlangs tekende een groep bedrijven de Green Deal lng met minister Verhagen en staatssecretaris Atsma. Naar aanleiding daarvan reisde Verhagen naar Rotterdam af om de eerste plannen te bespreken. ‘We willen dat de Nederlandse scheepvaart en wegtransport gebruik gaan maken van lng’, zei de bewindsman tijdens de bij-

eenkomst. ‘Dit biedt kansen voor het bedrijfsleven, maar minstens zo belangrijk is het milieuvoordeel. Vloeibaar gas is beduidend beter voor de luchtkwaliteit dan traditionele transportbrandstoffen. Het is mooi dat bedrijven en organisaties hier in Rotterdam bij elkaar zijn om samen deze nieuwe keten vorm te geven.’ lng kan een belangrijke bijdrage leveren aan het schoner maken van de transportsector, door vermindering van de uitstoot van onder meer stikstofoxide, fijn stof en broeikasgassen. Doel van de Green Deal lng is om in 2015 minstens vijftig binnenvaartschepen, vijftig zeeschepen en vijfhonderd vrachtauto’s op lng te laten rijden. www.deltalinqs.nl

De Gelderse bouwsector krijgt 2,9 miljoen euro uit een Europees steunfonds om de gevolgen van de economische crisis te bestrijden. Het geld wordt ingezet om bouwvakkers die hun baan door de crisis zijn kwijtgeraakt weer aan het werk te helpen. Dat heeft de Europese Commissie bekendgemaakt. Robert ter Hoek, regiomanager Bouwend Nederland regio Oost, is blij met de Europese aandacht voor de problemen van de Gelderse bouwsector. ‘Dit initiatief helpt zo’n vijfhonderd mensen die tot februari werkloos zijn geworden snel te re-integreren. Zij krijgen een opleiding en worden geholpen om snel weer werk te vinden. Zo blijven ze hopelijk behouden voor onze sector.’ Hij vindt het wel jammer dat de regeling beperkt blijft tot deze groep. ‘Mensen die later hun baan hebben verloren en leerlingen van opleidingsbedrijven profiteren niet van deze regeling. Dat is jammer.’ De Gelderse bouwsector krijgt het geld uit het Europees fonds voor aanpassing aan de globalisering (efg). Het Europees Parlement en de Raad van Ministers moeten het steunvoorstel nog wel goedkeuren. www.bouwendnederland.nl

mario hooglander

Burenborrel in Amsterdamse Westpoort

Borrelen bij de buren én kennismaken met ondernemers uit de ‘buurt’. Dat was het idee achter de bijeenkomst in Westpoort van 20 juli. Eerst een paneldiscussie over wat ervoor nodig is van Westpoort een levendig werkgebied te maken om alvast een beetje aan elkaar te wennen. Daarna netwerken met een glaasje en een hapje. Westpoort-ondernemers kunnen veel meer voor elkaar betekenen dan tot nu toe werd gedacht, was de conclusie na afloop. Eind november volgt een tweede bijeenkomst. Links op de foto Harm de Boer van sadc en Paul Wevers, voorzitter van de oram in gesprek met Westpoort ondernemers (rechts op de foto) 35

FORUM #15/09.08.12

Bedrijven samen tegen files A15 Twintig bedrijven in de Rotterdamse regio gaan zich onder de naam Spitsshift Top20 inzetten om de files op de snelweg A15 terug te dringen. Een speciale samenwerkingsorganisatie van overheden en belangenorganisaties – de Verkeersonderneming – staat de bedrijven bij. De krachtenbundeling moet leiden tot minder files op de belangrijke achterlandverbinding en daardoor een vergroting van de planbaarheid en de betrouwbaarheid van het transport van en naar de Rotterdamse haven. Elk van de twintig deelnemers zoekt logistieke oplossingen die passen bij het karakter van het bedrijf. De oplossingen worden gezocht op vier terreinen. Daartoe behoren betere afspraken tussen verladers, vervoerders en expediteurs om het vervoer beter over de hele dag te spreiden, voorkoming van leeg rijden en meer inzet op synchromodaal vervoer binnen de haven, gecombineerd gebruik maken van weg, water en spoor. www.deltalinqs.nl

nationale beeldbank

vereniging duurzaam

binnenvaart wil schoner Het Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart (eicb) gaat samen met bedrijven, studenten en binnenvaartondernemers onderzoek doen naar mogelijkheden om de bestaande binnenvaartvloot nog schoner en zuiniger te maken. De binnenvaart wil versneld een emissiepakket aanbieden voor achteraf montage op de bestaande vloot. Doel is de motoren door slimme technieken niet alleen schoner, maar ook zuiniger te maken. Kraamkamer voor de ontwikkeling van de innovaties wordt de ‘Innovatieschuur’, een ruimte die wordt ingericht op de rdm Campus in (Rotterdam) Heijplaat. www.cbrb.nl

Ict wil meer recyclen De hoeveelheid ingezameld ict-afval is vorig jaar afgenomen met 11,2 procent. Dat blijkt uit de ict-Milieumonitor 2012. De sector is daar niet gelukkig mee. ict-Milieu pleit nu voor wettelijke maatregelen.

nationale beeldbank

meer elektrisch

Werd in 2011 nog 20,5 miljoen kilo ict-afval ingezameld en gerecycled, vorig jaar was dat afgenomen tot 18,2 miljoen kilo. Dat blijkt uit de ict-Milieumonitor 2012 die onlangs uitkwam. Dat er minder wordt ingezameld en gerecycled valt deels te verklaren door de stagnerende economie. Bovendien worden steeds minder oude, zware monitoren ingeleverd. Van het ingenomen afval krijgt op dit moment 96 procent een nuttige toepassing. Die nuttige toepassing is meestal inzet als nieuwe grondstof (84 procent) of als brandstof (12 procent). De ict-sector voldoet hiermee ruimschoots aan de Europese doelstelling van 75 procent nuttig hergebruik. Toch pleit ict-Milieu voor wettelijke maatregelen om inzameling en hergebruik verder te stimuleren. Zo wil de sector dat er een afgifteplicht komt voor gemeenten en bedrijven. Hiermee kan worden voorkomen dat afgedankte ict-apparatuur wordt verhandeld en geëxporteerd zonder dat bekend is of deze goed gerecycled wordt. www.ict-office.nl

Vleestaks maakt consument niet duurzamer Het aantal elektrische voertuigen in Nederland groeit fors. Dat meldt de branchevereniging van de professionele autoleasemaatschappijen in Nederland vna-Lease. In de eerste helft van dit jaar zijn 2.336 elektrische voertuigen op de weg gezet. Dat is een groei van 137 procent ten opzichte van eind 2011. Op dit moment rijden er ruim vierduizend elektrische voertuigen in Nederland, waarvan 3.100 personenauto’s. Ook het aantal oplaadpunten groeit gestaag. www.vna-lease.nl

Een speciale belasting op Nederlands vlees en een hoger btw-tarief op alle dierlijke producten zijn kortzichtig en contraproductief. Dit stelt de Centrale Organisatie voor de Vleessector (cov). De Partij voor de Dieren wil een belasting van 2 euro op elke kilo Nederlands vlees plus een hoger btw-tarief van 19 procent op alle dierlijke producten (vlees, vis, ei en zuivel) De cov waarschuwt voor de gevolgen voor de consument. Als de fiscale plannen brede steun krijgen, leidt dit ertoe dat belangrijke voedingsmiddelen voor een groeiende groepen mensen in ons land te duur wordt. De organisatie begroot de ‘schade’ voor de consument op FORUM #15/09.08.12

in totaal 2,5 miljard euro op jaarbasis. De cov wijst er op dat vlees, vis, eieren en zuivel hoge voedingswaarden hebben. De producten maken niet voor niets prominent deel uit van de Schijf van vijf van het Voedingscentrum, een breed geaccepteerde richtlijn voor een gezond en gevarieerd eet- en leefpatroon. Veel consumenten zouden door de hogere prijzen worden gedwongen uit te wijken naar andere, minder voedzame voedingsmiddelen. Uit oogpunt van de volksgezondheid, zoals de maatschappelijke opgave rond obesitas, is dat ongewenst, stelt de organisatie. Verder vreest zij de juridische, handelspolitieke en administratieve gevolgen. www.cov.nl

groen goed

Net echt gras bedrijf: TenCate innovatie: Herbruikbaar gras Voor iemand uit het bedrijfsleven is Jaap de Carpentier Wolf opvallend enthousiast over het nieuwe kunstgrasveld van voetbalclub Heracles Almelo. ‘Onlangs heb ik er even overheen gehold. Het is net echt gras. Zelfs het kalk op de lijnen ziet er uit zoals de belijning op natuurgras.’ Het helpt dat hij werkt bij de hoofdsponsor tevens kunstgrasfabrikant TenCate, die wereldwijd toonaangevend is met kunstvezels. ‘Het bijzondere van deze soort kunstgras is dat die helemaal recyclebaar is’, zegt De Carpentier Wolf. ‘De hele mat is van dezelfde grondstofsoort gemaakt: polyolefine. Tegen de tijd dat het veld versleten is, kan het in zijn geheel worden versnipperd en als grondstof voor nieuwe producten worden gebruikt.’ Een grasmat maken van één soort kunststof lijkt geen grote revolutie, maar dat is het volgens De Carpentier Wolf wel. ‘Wij zijn pas sinds kort zover dat we met één kunststoftype een driedimensionaal kunstgrassysteem kunnen weven. Tot nu toe werd alles getuft als een tapijt.’ ‘De weefmachine voor dit gras staat als een slagschip in de fabriek. We weven de vezels at random en daardoor krijgen we mooie rechtop staande sprieten die de bal dragen.’ Kunstgras lijkt te vragen om hergebruik en recycling, maar dat is niet zo eenvoudig. Doorgaans wordt een kunstgrasveld gemaakt van diverse materialen die na gebruik moeilijk van elkaar te scheiden zijn. En de infill, het ‘kunstzand’ tussen de sprieten, is vaak gemaakt van gemalen autoband. Bij TenCate maken ze vulkorrels van hetzelfde materiaal als waar kunststof wijnkurken van worden gemaakt. De Carpentier Wolf: ‘De installateur van het nieuwe veld heeft een speciaal ontwikkelde machine gebruikt om de infill uit de oude mat te kloppen. Die machine bestond nog niet. Infill is veel geld waard. Het ook een olieproduct, dus hergebruik loont de moeite.’ Hoe het hergebruik in de praktijk gaat, is een beetje koffiedik kijken. ‘Over twee jaar krijgt Heracles Almelo, als het allemaal goed gaat, een nieuw stadion. Deze mat gaat dan naar een amateurclub in Almelo. Kunstgras gaat minstens tien jaar mee. De mat kan dus nog zeker acht jaar worden hergebruikt voordat we er paaltjes van laten maken.’ Tekst: Remko Ebbers | Foto: Lex van Lieshout /anp

FORUM #15/09.08.12

achtergrond

‘Ik noem het wel eens gekscherend de Krimpvertrager’ Groot, groter, grootst. Drie jaar na de start van het ambitieuze programma Groeiversneller: zit de klad erin of staan de groeiambities nog volop overeind? ‘Ik zit in de slechtst draaiende sector van de economie.’ Tekst: Walter Devenijns | Foto: Tim Flach/Getty Images

FORUM #15/09.08.12

‘2011 Was het meest winstgevende jaar in onze historie. En in de eerste zes maanden van dit jaar steeg onze omzet al met 10 procent’, vertelt Gerard van de Looi, algemeen directeur en aandeelhouder van automatiseerder e-id. Terwijl vanuit zijn kantoor de drukke A 2 goed zichtbaar is, wijst hij op het schermpje van zijn iPad. Zijn verklaring wordt ondersteund door steil oplopende grafieken die de financiële prestaties van zijn it-bedrijf laten zien. Hop, daar zwiert de vinger van Van de Looi over het schermpje. En hop, daar staan de cijfers over omzet, winst en automatiseringsprojecten. Eurocrisis? Van de Looi heeft er niet direct last van. e-id werkt in een niche in automatiseringsland. Zijn bedrijf richt zich steeds meer op grotere klanten. De Top-100 wordt systematisch benaderd. Zijn werknemers zijn niet alleen technisch getraind, maar proberen, als ze ergens werken, tegelijkertijd meer opdrachten binnen te halen. ‘Vroeger wachtten we op een opdracht. Tegenwoordig zoeken we naar oplossingen waardoor bedrijven een hogere omzet kunnen halen. Een nieuwe loot aan onze stam is dat we de gebouwde infrastructuur ook beheren. Dat laatste levert een hogere marge op.’

strategisch De benadering van de Top-100 en het opzoeken van een marktniche hebben alles te maken met het programma Groeiversneller. In 2009 ging het programma van start met steun van het bedrijfsleven en het ministerie van Economische Zaken. Doel was kleine bedrijven in Nederland sneller te laten groeien, want onderzoek had geleerd dat kleine bedrijven te vaak klein bleven. Omzet zou verdubbeld of zelfs verdrievoudigd moeten worden tot 20 miljoen euro per jaar. Het programma trekt veel belangstelling. Wie wil er niet groeien? De eisen zijn streng. Maak je Strategische Foto, met andere woorden waar wil je over vijf jaar staan, was de belangrijkste vraag die Van de Looi meekreeg. Of zoals Marcel Tankink, ook Groeiversneller-deelnemer én directeur-partner van het Groningse kaw Architecten en Adviseurs uitlegt: ‘Formuleer wat je zou kunnen zijn als bedrijf, als niemand je tegen zou houden. Werk alle details uit en draai vervolgens de film per jaar terug. Waar loop je tegen aan op gebied van financiering, acquisitie, verdienmodel, personeelsbeleid?’ Strategisch denken dus. Van de Looi: ‘We kwamen erachter dat we te weinig onderscheidend waren. Programmeren doen ze ook in India. Dat programma heeft ervoor gezorgd dat ik nu meer nadenk over de businessmodellen van de klant, terwijl we vroeger vooral op de techniek gericht waren. We denken nu mee met het ontwikkelen van een nieuw verdienmodel bij Ziggo. Dat is pure winst.’ 39

FORUM #15/09.08.12

achtergrond

Dat wil niet zeggen dat alle ambities waargemaakt zijn, vertelt Van de Looi eerlijk. Tijdens het begin van het programma dacht de topman nog dat hij in 2013 150 werknemers zou hebben, een verdrievoudiging. Dat aantal zal hij niet halen, weet hij nu. Nu telt e-id 57 mensen. Het binnenhalen van opdrachten kostte meer tijd dan verwacht. Bedrijven zijn voorzichtiger bij het geven opdrachten, mede door de crisis. ‘We groeien, ondanks alles. Ik vind het wel moeilijk om in te schatten wat de economische omstandigheden voor invloed hebben op mijn huidige prestaties en planning. Ik denk dat het invloed heeft, maar ik weet niet hoeveel’, zegt Van de Looi terugblikkend.

krimpvertrager Directeur Tankink kent de andere kant van de medaille. Hij ziet de crisis terrein winnen. Tankink die net als Van de Looi in 2009 toetrad tot de Groeiversneller, heeft alle ambities om flink te groeien in de prullenbak gegooid. Dat is niet meer mogelijk in een bouwen aannemerswereld die vol in de achteruit staat. Werkten er in 2009 nog 90 mensen bij het Groningse architectenbureau; nu zijn er dat 75. Haalde zijn bureau in 2009 een omzet van bijna 7 miljoen; nu ‘hoopt’ Tankink dat de teller eind dit jaar op 4,8 miljoen zal staan. Toch gelooft Tankink die tijdens zijn periode in de krakerswereld de bouwwereld ontdekte, heilig in de aanpak van de Groeiversneller. ‘Ik noem dat programma soms gekscherend de Krimpvertrager. Ik zit in de slechtst draaiende sector van de economie. Maar dankzij het programma is de omzetmin beperkt gebleven tot 30 procent, terwijl de gehele markt toch op een verlies van 60 procent staat.’

Het geheim van Tankinks ‘succes’? ‘Ik heb mijn netwerk vergroot. Hoe groter mijn netwerk hoe groter de kans dat ik de potentiële opdrachtgevers bereik, waardoor de kans om een opdracht binnen te halen ook stijgt.’ En net als bij e-id zijn de werknemers van kaw dé verkoopambassadeurs van de onderneming. ‘Mijn werknemers, en ik heb ze daarvoor speciaal getraind, zijn niet alleen verantwoordelijk voor de actuele opdracht, maar ook verantwoordelijk voor de vervolgopdracht’, zegt Tankink. Over de toekomst durft hij geen uitspraak te doen. De markt zit nog jaren op slot, terwijl het vak van de architect uitgehold wordt. Steeds meer aannemers werken met kant-en-klare ontwerpen. Renovatie wordt voor Tankink belangrijker, terwijl voorzichtig de eerste stappen in het buitenland worden gezet. Zo heeft kaw contacten in het Duitse Ruhrgebied en de rijke Duitse havengordel rondom Hamburg. Daarnaast profiteert zijn architectenbureau van de kennis over sociale woningbouw, traditioneel een van de pijlers van het Groningse bureau. Om de Arabische Lente voor te blijven willen de olierijke Golfstaten flink investeren in de volkshuisvesting. ‘Veel grote, westerse collega’s richten zich op de bouw van vliegvelden of havens. Wij richten ons juist op de woningbouw. In de Golfregio hebben we daar een unieke positie. Duitsland en de Golfregio moeten voor toekomstige groei zorgen.’

worsteling Joop de Jong, projectleider van het programma Groeiversneller, herkent de problemen waarmee kaw worstelt. ‘Op

De groeiversneller Honderdveertig bedrijven zijn in de afgelopen jaren begonnen met het Groeiversnellers-programma van het platform voor groeiondernemers Port4Growth, PwC, Philips, akd en de Baak. Het ministerie van Economische Zaken was de initiatiefnemer. A raison van 14.400 euro per jaar leren ze wat succesvolle groeiers anders doen. Daarnaast leren ze van elkaar. Al in het eerste jaar maken de ondernemers dé Strategische Foto waarbij geschetst wordt hoe hun bedrijf er over vijf jaar uit moet ziet. Via het groeiversnellersprogramma moet Nederland meer snel groeiende bedrijven krijgen want op dat punt blijven we achter bij vergelijkbare landen.

Niet iedereen is overtuigd van de Groeiversneller. Oorspronkelijk telde het programma 160 deelnemers. Een deel haakte af na een faillissement. Of had net zoals directeur Hans Bruin van Bruin Aggregaten in Twello twijfels. Bruin begon in 2009 met de Groeiversneller, maar liet de doelstellingen ook snel weer los. ‘Onze sector, de bouwwereld, is ingestort. Toen we eraan begonnen was onze omzet vier keer zo hoog als nu. Het heeft weinig zin om nog mee te doen. Er is geen toegevoegde waarde meer.’

FORUM #15/09.08.12

victoria snowber/getty images

zich loopt het programma goed. Het gaat tenslotte om een selecte groep en niet om een gewone doorsnede van het Nederlandse bedrijfsleven. Je merkt dat een hoop bedrijven onder druk staan. We komen regelmatig bij elkaar en dan hoor je dat het toch wel lastig werken is.’ ‘Van de 140 deelnemers heeft 15 procent het echt zwaar. Dat zijn bedrijven in en rond de bouwwereld. kaw zegt dat het programma ze heeft geholpen. Ze doen het ten opzichte van de concurrentie nog redelijk. Wie zich scherp focust presteert blijkbaar ook in slechtere tijden beter. Ze zien dingen sneller aankomen. Het overkomt de ondernemer wat minder. Dat is de kern van de zaak.’ Het merendeel van de deelnemers boekt wel succes, meldt De Jong. ‘De helft van het deelnemersveld werkt hard door. De gemiddelde omzet stijgt er met 15 procent. Een derde draait waanzinnig goed. Daar komt de gemiddelde omzetplus uit op ongeveer 30 procent. Het zijn bedrijven die zich bijvoorbeeld bezig houden met sociale media, met websites bouwen of Google-ranking. Maar eigenlijk alle bedrijven met iets specifieks blijken het heel goed te doen’, concludeert hij tevreden. 

jeroen poortvliet

column scheer

Va bene Het gaat goed met Italië. Kan ik zeggen op basis van drie weken vakantie. Niks gemerkt van europroblemen. Alles is nog net zo duur (campings) of goedkoop (restaurants) als voor de crisis. Veiligheidshalve heb ik de eurocrisis niet aangesneden in het bijzijn van Italianen. Als Nederlander (of Duitser) ben je immers al snel de kwaaie pier. Om het gezellig te houden, ben ik ook niet begonnen over het ek. Terwijl we toch een band hebben: allebei een finale van Spanje verloren. Italianen hebben er echter geen behoefte aan om daarop terug te komen, getuige de bak vol ballen in de Italiaanse driekleur bij de Eurospar in Barbelino di Mugello. Als je goed zoekt, kun je tekenen vinden die wijzen op de crisis. Er staan bijvoorbeeld veel bedrijfsgebouwen leeg. Maar dat is niet zo bijzonder. Zo zie je in Zuid-Europese landen ook vaak half afgebouwde panden waarin op een gegeven moment de klad is gekomen. Het grote aantal fietsers viel me op. Een fiets is natuurlijk goedkoper dan een auto. Maar ook een stuk praktischer in de spits in de binnenstad. Het gemak om nog een plek op campings te vinden dan. Maar eerlijk gezegd hebben we daar als niet-boekers nooit veel problemen mee gehad. Op de camping zelf zien we Italianen net zoveel genieten als Nederlanders, Duitsers en andere nationaliteiten. Ik meende zelfs op een Italiaanse familiecamping Silvio Berlusconi te herkennen, gekleed in hemd met korte mouwen en spijkerbroek. Het zal het type Italiaanse man zijn geweest. De Italianen leken zich weinig zorgen te maken over de crisis. Misschien is dat het wel: op de plekken die wij aandeden, van de bergen in het noorden tot de kust van Toscane, is de politiek van Rome ver weg. Om van die van Brussel maar te zwijgen. Voor een reality check had ik een bundel columns van Maarten Veeger, Forums correspondent in Italië, aangeschaft. Daarin gaat het over corruptie, vriendjespolitiek en belastingontduiking. Toch had hij ‘Buona vacanza!’ voorin geschreven. Want als geen ander weet hij, als ingezetene en getrouwd met een Italiaanse, dat je ook kunt genieten van het land. In elk geval voor drie weken. Paul Scheer

FORUM #15/09.08.12

rubrieksnaam portret

philip hennemann

‘opgeven kan ik niet’ Langs de rand van de afgrond gegaan, bijna failliet. Maar zestien jaar later is hij nog alive and kicking. Philip Hennemann is oprichter en ceo van Infostrada Sports Group. ‘Mij krijg je niet snel klein.’ Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Jeroen Poortvliet

FORUM #15/09.08.12

‘Je had wel een relaxter moment kunnen uitkiezen voor dit gesprek.’ Het is de donderdag vóór de Olympische Spelen in Londen. Philip Hennemann (51) is er al helemaal voor in de stemming. Het zijn hoogtijdagen voor zijn bedrijf. Net de Europese kampioenschappen voetbal achter de rug en de Tour de France. Nu levert hij met ‘zijn’ Infostrada Sports Group weer sportdata aan de organisatie van de Spelen in Londen. Het interview is ingepland tussen twee afspraken en om klokslag 4 uur moet hij echt weg, waarschuwt hij meteen. Maar als Hennemann gaat zitten, oogt hij op slag ontspannen. Ondanks het tandartsschema van die dag en de reisjes naar Londen die de komende week op zijn programma staan. Nederland zou nog wel eens kunnen verrassen deze spelen, denkt hij. ‘Ik verwacht dat we meer medailles zullen halen dan in Beijing vier jaar geleden. Zeventien of achttien hebben we er voorspeld. Maar zo goed als in Sydney, toen we 25 medailles binnensleepten, zijn we nu niet.’ Ooit waren sportweetjes alleen leuk voor een gesprek in de kroeg of de kantine, tegenwoordig is het big business. Met Infostrada Sports is Hennemann dé hofleverancier van alle data over sportevenementen voor persbureaus als Reuters, nieuwszenders als Eurosport, maar dus ook voor de Olympische Spelen en voetbalorganisatie fifa. Ruim zeventien jaar geleden begon het voor Hennemann allemaal met een kleine disk over de tour de France van dat jaar. Samen met onder andere een collega van ibm, waar hij toen werkte, ontwikkelde hij die in zijn vrije tijd. Lezers van het Algemeen Dagblad konden hem bestellen. En van het een kwam het ander. Januari 1996 was het bedrijf een feit. ‘Ondernemen was geen jongensdroom’, zegt hij. ‘Maar ik was niet gelukkig geworden als ik bij ibm was blijven hangen. Dan had ik mezelf altijd verweten dat ik het ondernemerschap niet had geprobeerd.’

FORUM #15/09.08.12

portret

Toen Infostrada bijna onderuit ging tijdens de dotcomcrisis zult u wel eens naar ibm hebben terugverlangd. ‘Mijn grootste angst was toen dat iedereen zou zeggen: ‘Zie je wel, je had nooit moeten weggaan bij ibm. Je had zo’n mooie baan, maar je kon het toch niet als ondernemer.’ Uiteindelijk is die angst heel belangrijk geweest om het besluit te kunnen nemen: linksom of rechtsom, dat gaat me dus gewoon niet gebeuren.’

aan een verwachting te moeten voldoen. Nou en? Ik ben er ver mee gekomen.’ ‘Ook omdat ik niet zomaar opgeef. Misschien ben ik weleens te lang doorgegaan. Heb ik te lang alleen de kar getrokken. Als ik naar Infostrada kijk: ik ben ermee begonnen, heb een bepaalde verantwoordelijkheid, mensen hier aan het werk. Dan wil ik de klus afmaken. Hoe het er ook voorstaat.’

Want dan was u een loser geweest? ‘Ik hou niet van opgeven. Ergens wil ik laten zien dat ik geen slappeling ben. Of dat we het hier niet met een opgever van doen hebben. Misschien is dat een bewijsdrang aan mijn moeder, mijn vader, mijn vrouw, mijn kinderen. Ik weet het niet. Maar ik ga echt tot het uiterste voor ik zeg: ‘En nu is het genoeg.’ Ik vergelijk het maar met sporten. Ik vind duursporten leuk. Triatlon, Elfstedentocht, fietstochten. Afgelopen winter heb ik nog met een paar vrienden zelf de Elfstedentocht gereden. Het was zwaar, er zijn momenten geweest waarop ik dacht: hier heb ik echt geen lol in, waarom doe ik dit nou? Maar opgeven, dat komt niet in me op. Stel je voor, wat een afgang als je de jongens dan ’s avonds weer ziet en jij hebt het niet afgemaakt.’

Niet gewoon een stukje hardlopen, meteen een triatlon. Het lijkt alsof u van afzien houdt. ‘Het is meer dat ik mezelf graag doelen stel. Dan gebeurt er tenminste wat. Ik leg de lat graag hoog voor mezelf. Aan de andere kant, als je fysiek gezond bent, kan echt iedereen een marathon lopen. Uiteindelijk is het gewoon vier uur in een bepaald tempo doorlopen. Dat stelt niks voor. En voor afzien in de sport krijg je heel snel een beloning. Daarom zijn duursporten denk ik ook zo populair. Maar lijden in het leven, dat kent soms geen einde. En er staan ook vaak geen beloningen tegenover. Die periode moet je gewoon zien te overleven.’

En afgaan mag niet? ‘Dat speelt wel mee ja. Er zijn mensen die het niets kan schelen wat anderen van ze vinden, maar mij maakt het wel wat uit. Ik zal echt niet de enige zijn. En eerlijk gezegd, ik denk ook niet dat het erg is. Ik doe de dingen die ik doe niet altijd voor mezelf, maar ook omdat ik denk 44

FORUM #15/09.08.12

U bent een overlever? ‘Misschien. Je krijgt me in elk geval niet snel klein.’ Na een moment stilte: ‘Misschien zit dat in me geworteld om mijn vader te bewijzen dat ik ook kan afzien, kan overleven. Mijn vader kwam in de oorlog als jongetje van 10 in een interneringskamp in Indonesië terecht. Jappenkamp zou hij zeggen. Helemaal alleen. Moet je je voorstellen, drie jaar

lang als kind zien te overleven in de tropen met slecht eten, dysenterie. Geen idee of zijn vader nog in leven was of zijn moeder en zijn zusje. Na de oorlog wachtte hem in Nederland ook geen warm welkom. Indiëgangers waren toch die mensen die een beetje de koloniaal hadden zitten uithangen. Hier in Nederland hadden ze het zwaar gehad: ze hadden tulpenbollen moeten eten.’

Drie stellingen Geef de Olympische Spelen terug aan Griekenland ‘Niet doen! Organiseer de Olympische Spelen efficiënter. Schrap sporten omdat je anders met twintig bobsleebanen à een half miljard dollar blijft zitten. Maar je hebt geen idee wat de organisatie voor landen als China of Brazilië betekent. Dus laat de Spelen wel over de hele wereld toeren.’

Dat klinkt cynisch. ‘Nederlands Indië is ondergeschikt geweest hier in Nederland. In de geschiedenisboeken zag je dat terug, de manier waarop er met oorlogsslachtoffers werd omgegaan, de knil. Allemaal een ondergeschikt dossier. Nergens over praten, geen gedoe en aan het werk maar. Zo werd daar mee omgegaan.’ Ook thuis. Vader Hennemann was arts met een eigen praktijk en hoogleraar in Rotterdam. Een knoertharde werker, noemt zoon Philip hem. Inmiddels is hij 80, maar werken doet hij nog altijd. Moeder Hennemann zorgde voor de huishouding. Naast Philip telt het gezin twee dochters. Een levendig gezin, noemt hij het. Politiek geëngageerd, veel discussie. Geen slap gebabbel, het ging ergens over. Maar ook een vrij individualistisch gezin, niet altijd harmonieus. ‘Wel eerlijk. Als er geen overeenstemming was, wist je ook precies waarom en waarover. Ik denk dat daar mijn behoefte aan harmonie vandaan komt. Als iemand voortdurend op ramkoers ligt, het hem geen bal interesseert wat zijn omgeving van hem denkt, daar kan ik echt heel slecht tegen. Ik zie niets in het conflict om het conflict. Privé niet en zakelijk ook niet.’ U gaat het liever uit de weg? ‘Nee, dat niet. Dan was ik niet gekomen waar ik ben gekomen. Ik laat een conflict wel eens te lang liggen. Ik ga geen namen noemen. Maar ik heb mensen in mijn omgeving gehad die alleen maar op de negatieve knop konden drukken. Ik kan daar niets mee. Een sfeer van aanpakken, waar fouten maken toegestaan is als je die maar niet telkens opnieuw maakt, waar we liever een keer de bocht missen en lol hebben, dan blijven steken en huilen. Daar hou ik van. En zo ga ik ook met mensen om. Wel duidelijk zijn, maar altijd met een positieve draai.’ Bijna failliet geweest, maar nu succesvol. Kunt u daarvan genieten? Hennemann valt een tijdje stil. ‘Ik weet niet of er helemaal uit gekomen is wat ik ervan had verwacht. Een jaar geleden is mijn bedrijf samengegaan met andere bedrijven. Rationeel is dat een hele goede keuze geweest. We hebben zo veel meer slagkracht, meer mogelijkheden. Het is nu minder mijn bedrijf, maar het is goed zo.’ Waar droomt u nog van? Met een brede grijns: ‘Ik ga nog wel een ander avontuur beleven, denk ik. Welk avontuur en wanneer weet ik nog niet. Het is niet dat ik het gevoel heb dat het nog niet af is. Met Infostrada heb ik mijn aandeel wel geleverd, denk ik, aan het creëren van banen enzo. Maar ik vind het gewoon wel spannend in gedachten te houden dat er nog heel veel avonturen te beleven zijn.’  45

FORUM #15/09.08.12

Nederlanders werken niet hard genoeg ‘Volgens mij zijn Nederlanders hardwerkend, innovatief en creatief. We houden er alleen van onszelf in de put te praten. Daar word ik wel eens moe van.’ Griekse exit uit de euro? Goed idee? ‘Dat zou echt heel dom zijn. De Griekse economie is verhoudingsgewijs klein. Die kunnen we blijven steunen als het moet. Desnoods door op vakantie gaan naar Griekenland te subsidiëren. Even serieus: we kunnen ons verzetten, maar een federaal Europa is onvermijdelijk. Ik ben ervoor. Aan de slag ermee.’

philip hennemann

1961 Geboren in Utrecht 1971 Montessori Lyceum Rotterdam 1980 Geneeskunde, Universiteit Antwerpen 1981 Geneeskunde, Universiteit Leiden 1991 mba, Erasmus Universiteit Rotterdam en University of Rochester 1988 Business consultant ibm 1996 Ceo Infostrada Sports 2011 Ceo Infostrada Sports Group

hilip Hennemann is P getrouwd en heeft twee dochters van 9 en 14 jaar

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele. Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Batavus

opgericht in 1904 wat Fabrikant van onder andere fietsen en bromfietsen

Uitdagend samen zwierend op de fiets door Amsterdam. De pasgetrouwde Eric en Olga hebben maling aan het verkeer in de film Turks Fruit. De oplettende kijker ziet nog

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management. Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

even prominent in beeld het merk Batavus op de fietsstang staan. Wat zou Andries Gaastra daarvan hebben gevonden? In 1904 opent hij in Heerenveen een winkel in uurwerken en naaimachines. De zaak loopt lekker en hij besluit geïmporteerde fietsen uit Duitsland te verkopen. Enkele jaren later begint hij zelf met de productie van fietsen. De naam wordt Batavus, het logo een Batavier met een knots. Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Erik te Brake, René Klawer, Rob Wolthuis Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102. Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari. Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn. Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@ vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw

FORUM #15/09.08.12

In de Tweede Wereldoorlog stagneert de productie door gebrek aan onderdelen. Vooral banden zijn schaars. Na de oorlog worden de eerste fietsen zonder banden gemaakt. Deze mannen aan de rijwielmontageband kunnen gelukkig wel een compleet product afleveren. Met de nostalgische ouderwets witte banden.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Batavus, 1963 moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag. Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Lex van Lieshout /anp Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Kies op 12 september voor groei

Nederland heeft ondernemerschap nodig Kies voor:

Focus op ondernemen

Solide overheid

Duurzame samenleving Â

Sterk Europa

Vrije wereld

Kijk op www.vno-ncw.nl/verkiezingen2012 Initiatief van:

FORUM #15/09.08.12

Samen helpen we kinderkanker de wereld uit! Kinderen en kanker: dat hoort niet bij elkaar. We gunnen immers elk kind een lange en gezonde toekomst. KiKa heeft een missie: in het jaar 2025 moet 95% van alle kinderen met kanker genezen. Ambitieus? Zeker. Maar absoluut haalbaar. Daarom zamelt KiKa geld in voor méér wetenschappelijk onderzoek. U kunt helpen! Doe samen met uw bedrijf mee aan Run for KiKa 95 en help kinderkanker de wereld uit. Neem de uitdaging aan, en geniet van de teamspirit en een onvergetelijke ervaring!

95 km wandelen teams van 2 of meer personen ook estafette (2 keer 47,5)

prachtige route over de Veluwe 500 euro sponsorgeld per wandelaar

Meld nú uw bedrijf aan voor het inspirerendste sponsorevent van het jaar! EDE * VELUWE * VRIJDAG 24 & ZATERDAG 25 AUGUSTUS 2012