MATERIALEN
‘Thinking about the Box’ ONTWERP EN PRODUCTIE VAN MYCELIUM PRODUCTEN – DE BAANBREKENDE DOODSKISTEN VAN LOOP In 2020 behaalde de jonge Delftse architect Bob Hendrikx een mijlpaal: hij wist een levende doodskist te maken van een nieuw materiaal, en wel mycelium. Een start-up volgde en deze werd snel wereldnieuws. Terecht, want Bob’s uitvinding, de LOOP Living Cocoon, is de eerste doodskist die de aarde niet verarmt maar verrijkt. Zo krijgt uw laatste gang een positieve impact op onze planeet. Maar, hoe maak je zo’n kist nou eigenlijk? Dat leest u hier. E R I K T E MP E L M A N , T U DE L F T I N D U ST R I E E L O N T W E R P E N |
Eerst even de geschiedenis in. Schimmels hoeven bij ons mensen traditioneel niet op een goede ontvangst te rekenen. Ze groeien op vochtige, donkere plekken – precies waar wij niet willen zijn. Wie schimmels in huis aantreft, doet er doorgaans alles aan om deze onwelkome groeisels weer weg te krijgen. Ook het psychedelisch effect van sommige soorten, de welbekende paddo’s, wordt althans door de autoriteiten niet gewaardeerd, om nog maar te zwijgen van LSD, een stof die uit de graanschimmel claviceps purpurea (‘moederkoren’) wordt gewonnen. Ja, het vruchtlichaam dat wil zeggen de paddenstoel van sommige schimmels, zoals champignons en oesterzwammen, eten we graag, maar we kijken doorgaans neer op de voedingswaarde ervan, en zijn scherp op onze hoede voor de vele giftige soorten. Zelfs onze kindersprookjes staan bol van de argwaan voor deze organismen. Rehabiliatie Echter, sinds enige tijd maken schimmels een rehabilitatie door. Dit is mede te danken aan de Amerikaanse mycoloog Paul Stamets, die met onvermoeibare energie de tal van positieve kanten van schimmels en paddenstoelen voor het voetlicht brengt. Wie zijn TED-talk ziet of boeken leest, zal positief verrast zijn over wat we allemaal met schimmels 18
CST_Art03.indd 18
kunnen, op zulke diverse gebieden als geneeskunde, energievoorziening (!) en materiaaltoepassing. Ook de jonge wetenschapper Merlin Sheldrake is pleitbezorger van deze organismen en schreef er een schitterend boek over: Entangled Life, dat zowat de halve biologie op zijn kop weet te zetten. Inmiddels heeft beroemdheid Stella McCartney de eerste kledingstukken uit mycelium leather gepresenteerd. Luxemerk Hermès heeft aangekondigd eind dit jaar de Victoria-bag op de markt te brengen – inderdaad, vervaardigd uit de plantaardige leervervanger met verrassende kwaliteiten. Ook Adidas blijft niet achter en komt naar verwachting eind dit jaar met een ‘mycelium-editie’ van hun Stan Smith-tennisschoen. ‘Perfect fit’ Hoe dan ook – 2020 was in in elk geval oor Delfts architect Bob Hendrikx het Jaar van de Schimmel. Hij zag de potentie voor mycelium als bouwmateriaal. De doodskist is hiervan haast de perfecte toepassing: de mechanische belasting is relatief bescheiden, de prijs is doorgaans geen groot probleem, en vooral, het product is geheel bio-afbreekbaar – tenminste, als het nat wordt, want droog is mycelium juist een materiaal met een uitstekende levensduur, geschikt voor bijvoorbeeld isolatiepanelen. Sterker nog,
eenmaal in de grond kan deze schimmel zelf helpen om gifstoffen te neutraliseren. Het is dus echt een ‘perfect fit’. Zeven dagen Maar, zo’n duurzame doodskist maak je niet zo maar. Uw correspondent sprak met Girish Malage, manufacturing engineer bij LOOP, die bereid was ons enkele inzichten te geven: “Onze mycelium kist groeit in een speciaal ontworpen matrijs. Dit groeiproces kost slechts zeven dagen van uitgangsmateriaal tot eindproduct. Het is natuurlijk een groot product, dus productie vraagt vooral ruimte.” Het groeiproces zelf doet in de verte denken aan broodbakken – terecht, want het gist dat brood doet rijzen, is immers een ééncellige schimmel. Om een consistente kwaliteit eindproduct te realiseren, dienen parameters zoals temperatuur en luchtvochtigheid tijdens dit zevendaagse proces goed te worden beheerst, zo legt Malage uit. En, het is van essentieel belang om steriel te werken, opnieuw net zoals uw bakker dat doet. Verontreiniging door bijvoorbeeld de beruchte black mould moet beslist worden vermeden. De hele ruimte waarin de matrijzen staan, moet dus ook goed schoon blijven. Gelukkig zijn er ook pluspunten te noemen voor de productie. Zo zijn er, anders dan bij de bakker, geen hoge temperaturen nodig: de Living Cocoons constructeur 03 - 2021
31-05-2021 13:11