KSIĘGA RODOWODOWA ŻUBRÓW

KSIĘGA RODOWODOWA ŻUBRÓW ORAZ NOWE NARZĘDZIA WSPOMAGAJĄCE PROCES ICH RESTYTUCJI

Wszystkie żubry żyjące w hodowlach zamkniętych wpisane są do Księgi Rodowodowej Żubrów. W ostatnich latach uruchomiono projekt Bilma, którego celem jest udostępnienie jej zasobów w postaci autorskiego oprogramowania.

Księga Rodowodowa Żubrów (ang. European Bison Pedigree Book, dalej: KRŻ), prowadzona w sposób ciągły od lat trzydziestych XX wieku, jest jednym z najważniejszych narzędzi wspierających restytucję żubra europejskiego. Zawiera, zestawione w sposób tabelaryczny, dane dotyczące każdego osobnika: imię, numer rodowodowy oraz historię życia (w stadach wolnościowych prowadzi się jedynie rejestrację ilościową – podaje liczbę osobników).

Pierwszy raz Księgę wydano w 1932 roku w Niemczech, a jedną z osób, które przyczyniły się do wyjaśnienia rodowodów wielu żubrów, była doktor Erna Mohr. W Polsce pierwszy zeszyt – redakcją zajął się w tym okresie doktor Jan Żabiński – opublikowano w 1947 roku w Warszawie. Obecnie kolejne roczniki – wydawane w Białowieży w języku polskim i angielskim – ukazują się pod redakcją doktora Jana Raczyńskiego.

W ostatnich latach, dzięki współpracy Białowieskiego Parku Narodowego z jedną z firm z branży IT, uruchomiono projekt Bilma. Jego celem jest udostępnienie zasobów KRŻ w postaci autorskiego oprogramowania. Z udziałem młodzieży z warszawskich szkół podstawowych powstaje rejestr żubrów oparty o dane zawarte w Księdze oraz aplikacja, która umożliwi m.in. wyszukiwanie przodków zwierząt i obliczanie współczynnika wsobności dla par osobników kojarzonych w celach hodowlanych. Możliwe też będzie tworzenie dynamicznych zestawień spełniających podane przez użytkownika kryteria. Aplikacja jest tworzona z myślą o hodowcach, naukowcach, przyrodnikach i miłośnikach żubrów na świecie.

W lipcu 2022 roku hodowcy uzyskali online dostęp do testowej wersji aplikacji w celu weryfikacji kompletności i jakości zebranych danych oraz sprawdzania zawartych w niej funkcjonalności. Na terenie gołuchowskiej Pokazowej Zagrody Zwierząt, przy tabliczkach z imionami żubrów, zostały umieszczone specjalne kody QR. Zeskanowanie kodu smartfonem przenosi do aplikacji projektowej, gdzie otrzymujemy komplet informacji o interesującym nas osobniku.

Na podstawie danych pochodzących z KRŻ wiemy, że pod koniec 2021 roku w Polsce żyło 2429 żubrów, w tym 206 – w hodowlach zamkniętych, a 2223 – w stadach wolnościowych. Warto dodać, że cała światowa populacja liczyła w tym czasie 9554 osobniki. Wartości te świadczą niewątpliwie o dużym sukcesie hodowlanym, co zaowocowało również zmianą statusu w czerwonej księdze gatunków zagrożonych prowadzonej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (ang. International Union for Conservation of Nature, IUCN) – z „zagrożonego wyginięciem” na „bliski zagrożenia”.

Tomasz Rakowski

Ciekawostka! Pierwsze dwie litery imienia mówią, skąd pochodzi żubr: PL – hodowla w Pszczynie, rodzice mają imiona również rozpoczynające się tymi literami (np. Plantor, Planet); PO – inne ośrodki w Polsce (np. Pogaj, Polanin); KA – odłowione ze stada wolnościowego i włączone do hodowli zamkniętej; PU – linia nizinno-kaukaska.

Gołuchowskie stado w październiku 2022 r. (fot. T. Rakowski)

Kolejne zeszyty Księgi Rodowodowej Żubrów

Tabliczki z imionami i kodami QR w Pokazowej Zagrodzie Zwierząt OKL (fot. T. Rakowski)

Szukasz miejsca, by odpocząć? Zapraszamy do parku, zagrody zwierząt i muzeum! • zespół zamkowo-parkowy o powierzchni 160 ha • XIX-wieczny park w stylu angielskim • ponad 20 km tras spacerowych • hodowla żubrów, koników polskich, danieli i dzików • obiekty muzealne: Oficyna, Powozownia, Owczarnia Do zobaczenia w Gołuchowie!

Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie

Znajdź nas na