LEŚNICY W KL AUSCHWITZ

KONFERENCJA, WYSTAWA, KSIĄŻKA

LEŚNICY W KL AUSCHWITZ

15 listopada br. w Ośrodku Kultury Leśnej w Gołuchowie odbyła się konferencja poświęcona losom leśników więzionych w niemieckim obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Wygłoszone referaty stanowiły omówienie i promocję publikacji Księga pamięci leśników deportowanych do KL Auschwitz w latach 1940–1944 wydanej przez Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w 2020 roku.

W czasie gołuchowskiego spotkania swoje wystąpienia zaprezentowali autorzy poszczególnych rozdziałów książki. Piotr Kacprzak omówił sytuację prawną i materialną leśnictwa po niemieckiej i rosyjskiej agresji na Polskę we wrześ- niu 1939 roku. Prelegent zaprezentował akty prawne oraz decyzje okupantów dotyczące zagadnień leśno-drzewnych i łowieckich, a także status polskich leśników w latach 1939–1945 oraz rolę, jaką pełnili w nowych okolicznościach. Uczynił to z podziałem na okresy (bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych i w czasie nasilonego terroru) oraz uwzględniając różnice w podejściu okupanta do zarządzania poszczególnymi polskimi terytoriami w zależności od ich statusu w administracji (Generalne Gubernatorstwo i tereny bezpośrednio wcielone do Rzeszy). W wystąpieniu omówione zostały również działania Teofila Lorkiewicza, powołanego przez Cyryla Ratajskiego, Delegata Rządu RP na Kraj, na konspiracyjnego szefa leśnictwa, a także rola Centralnego Ośrodka Oporu Leśników, który realizował cele cywilne i wojskowe.

Ksiądz doktor Lucjan Bielas swoje wystąpienie rozpoczął od ukazania etosu twórców Lasów Państwowych międzywojnia, którym, pomimo trudności, udało się wypracować model ich funkcjonowania, zbudować struktury i połączyć wywodzące się z różnych porządków prawnych obszary w sprawnie zarządzający gospodarką leśną organizm. Różnorodność doświadczeń polskich leśników – którzy jako grupa społeczna zdali trudny wojenny egzamin – została ukazana również w zestawieniu życiorysów dwóch nader ważnych postaci: Jana Miklaszewskiego, pierwszego organizatora polskiej administracji leśnej, i Adama Loreta, pierwszego naczelnego dyrektora LP.

Prelegent omówił organizacje zrzeszające leśników polskich, podkreślając ich rolę w integracji i kształtowaniu świadomości swych członków, poziom przedwojennych szkół i ich wychowawczy wpływ na postawy społeczne w okresie wojny (w tym miejscu pojawiły się też wątki ówczesnych uczelni kształcących leśników), a także działalność Przysposobienia Wojskowego Leśników, powstałego z inicjatywy Lasów Państwowych i Związku Leśników Polskich.

W wystąpieniu duży nacisk położony został na dylematy moralne wynikające z konieczności współpracy z okupantem i związane z tym wyzwania. W podsumowaniu autor zaznaczył, że leśnik to nie tylko zawód – to także misja i powołanie, to również szczególna relacja z Bogiem i jego stworzeniem. Sformułował też postulat kształcenia, w którym ważną rolę odgrywa harmonia między fachowością i duchowością, zdyscyplinowaniem i wolnością ducha, pracą indywidualną i zespołową.

Radosław Bąk w przejmującym referacie przedstawił okoliczności niesamowitego odkrycia – uczeń Technikum Leśnego w Brynku znalazł na terenie byłego obozu Auschwitz termos z zapis- kami greckiego Żyda, który obsługiwał obozowe krematoria. Wychodząc od tej niezwykłej historii, prelegent przybliżył ponad trzydziestoletnią współpracę szkoły z muzeum w Oświęcimiu przy zadrzewianiu należących do niego terenów oraz opiece nad drzewostanem, którą realizowali uczniowie w ramach praktyk.

Dzięki wystąpieniu Bohdana Piętki była z kolei okazja zapoznać się z krótkimi biogramami robotników i innych pracowników związanych z lasem. Ze skromnych portretów prelegent stworzył panoramę prawdziwych, wielkich duchem bohaterów, bez rozgłosu, w cieniu wojennej pożogi działających i walczących w różnych podziemnych organizacjach. Prezentacja tylu zwykłych ludzi, którzy okazali swą wielkość, choć przywołuje grozę i śmierć tamtego czasu, tchnie jednocześnie optymizmem i wiarą w człowieka, stanowiąc – także dzięki rzetelnemu i niemal zdawkowemu stylowi referującego – potężne w swej wymowie świadectwo życia.

Prelegenci, i jednocześnie współautorzy książki, to osoby, które od wielu lat dbają o pamięć i godną obecność martyrologii polskich leśników w przestrzeni publicznej. Inicjatorem konferencji i towarzyszącej jej wystawy był Robert Głodowski, prezes Stowarzyszenia Leśników „Przyjaźń” im. św. Jana Gwalberta. W gołuchowskim spotkaniu wzięli udział przedstawiciele jednostek Lasów Państwowych z całego kraju.