Gdy obejmowałam stanowisko dyrektorki Nowego Teatru, wiedziałam, że nie będzie to zwykła instytucja. Wierzyłam, że może stać się przestrzenią, w której sztuka nie tylko rezonuje z rzeczywistością, ale też na nią wpływa. Dziś, po szesnastu latach intensywnej pracy, odchodzę z poczuciem spełnienia nie dlatego, że wszystko się udało, ale dlatego, że zbudowaliśmy coś, co ma siłę, aby trwać i się rozwijać.
Nowy Teatr jest dziś miejscem, w którym nikt nie boi się pytań, eksperymentów i różnorodności. Udało się przeprowadzić modernizację i stworzyć Międzynarodowe Centrum Kultury nie tylko jako budynek, lecz przede wszystkim jako żywy organizm, w którym spotykają się idee, języki i pokolenia. Pozyskane środki były tylko narzędziem; prawdziwy kapitał tego miejsca to ludzie: artystki i artyści, widzki i widzowie, współpracowniczki i współpracownicy.
Od początku zależało mi, by teatr nie był wyłącznie sceną, a laboratorium kultury. Dlatego program budowaliśmy jako strukturę otwartą na młodych twórców i twórczynie, na dialog międzykulturowy, na formy, które nie mieszczą się w oczywistych definicjach. Wierzyłam, że zarządzanie instytucją kultury może być profesjonalne, przejrzyste i demokratyczne i że właśnie to wzmacnia jej artystyczną tożsamość.
Łączyliśmy tradycję z nowoczesnością nie z obowiązku, lecz z ciekawości. To połączenie sprawiło, że Nowy Teatr zyskał pozycję nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Nie był to efekt jednej decyzji, lecz wielu rozmów, sporów, prób i wielokrotnie podejmowanego ryzyka.
Odchodzę, lecz nie znikam. Teatr nie potrzebuje jednej osoby, by istnieć – potrzebuje wspólnoty, odwagi i wyobraźni. Wierzę, że właśnie to udało nam się osiągnąć.
Z wdzięcznością, Karolina Ochab
Nowy Teatr został powołany do życia jako samorządowa instytucja kultury uchwałą Rady Miasta Stołecznego Warszawy 2 stycznia 2008 roku. Jego twórcy zaproponowali nowatorski model działania – teatr jako nowoczesna, interdyscyplinarna, otwarta i dostępna dla szerokiej publiczności instytucja kultury. Do dziś obowiązującym hasłem teatru pozostaje „poszerzanie pola walki” rozumiane w ten sposób, że nowa sztuka, nowy język, nowe estetyki i relacje z widzami nie są dane raz na zawsze, lecz wymagają ciągłej uwagi i dostosowywania do wyzwań współczesności.
Koncepcję programu artystycznego stworzyli wspólnie Krzysztof Warlikowski, Karolina Ochab, Małgorzata Szczęśniak, Piotr Gruszczyński, Paweł Mykietyn, a także artystki i artyści, pracowniczki i pracownicy teatru oraz zaproszeni kuratorzy i kuratorki. Opierała się z jednej strony na twórczości Krzysztofa Warlikowskiego, z drugiej – na współpracy z młodymi twórcami różnych dyscyplin.
Wraz z rozwojem programu artystycznego powstawała obecna siedziba teatru – zrewitalizowany, zabytkowy budynek dawnego garażu MPO. Jego architektura i funkcjonalność odpowiadały podstawowym założeniom instytucji, która po renowacji przekształciła się w Międzynarodowe Centrum Kultury Nowy Teatr. Do tego czasu teatr funkcjonował w przestrzeniach miejskich Warszawy, gdzie prowadził intensywne działania, łączące choreografię, sztuki wizualne, muzykę, a także programy społeczne i edukacyjne. Pierwszą premierą teatralną był spektakl Krzysztofa Warlikowskiego (A)pollonia z 2009 roku – uznawany za przełomowy dla kształtowania języka teatru w Polsce i Europie. W spektaklu wzięli udział wszyscy członkowie zespołu aktorskiego Nowego Teatru, a także zaproszeni gościnnie artyści. Premiera europejska odbyła się na dziedzińcu Pałacu Papieskiego w Awinionie, a polska w Wytwórni Wódek Koneser na warszawskiej Pradze.
Dzięki wysokiemu poziomowi artystycznemu i konsekwentnie realizowanej wizji programowej Nowy Teatr szybko zyskał rozpoznawalność w Polsce i za granicą. Stał się naturalnym punktem kontaktowym dla wielu instytucji, festiwali i środowisk twórczych, pełniąc rolę ambasadora polskiego teatru. Trudno w jednym dokumencie objąć wszystkie działania i osiągnięcia teatru z ostatnich siedemnastu lat. Ich pełny obraz znajduje się w szczegółowych raportach cząstkowych dostępnych na stronie internetowej www.nowyteatr.org. Poniższe podsumowanie zaledwie wskazuje obszary aktywności i linie programowe Nowego Teatru, które wpłynęły na kształt tego miejsca.
NOWY TEATR W LICZBACH (2008–2025)
NOWY TEATR W WARSZAWIE TO INSTYTUCJA O IMPONUJĄCYM DOROBKU ARTYSTYCZNYM
I SPOŁECZNYM, CO ILUSTRUJĄ PONIŻSZE DANE:
100 premier teatralnych
1764 spektakle własne
344 pektakle gościnne
2271 wydarzeń artystycznych (koncerty, wystawy, wykłady, spotkania)
216 spektakli podczas tournée w Polsce
551 spektakli za granicą
86 osób zatrudnionych w 2025 roku i ponad
200 osób współpracujących
118 miast odwiedzonych w Polsce i za granicą (niektóre wielokrotnie)
1,7 MLN widzów i widzek + KILKANAŚCIE DRZEW + KILKADZIESIĄT KRZEWÓW + KILKASET BYLIN + KILKANAŚCIE KILOGRAMÓW
12 osób zatrudnionych w 2008 roku
9000 M² zmodernizowanego terenu
3000 M2 zmodernizowanych budynków
NASION POSIANYCH I POSADZONYCH NA NOWYM PLACU, NAZWANYM IMIENIEM ELIZABETH COSTELLO
W latach 2009–2024 Krzysztof Warlikowski, wraz ze swoim zespołem i najbliższymi współpracownikami – Małgorzatą Szczęśniak, Felice Ross, Claude’em Bardouilem, Piotrem Gruszczyńskim, Pawłem Mykietynem, Denisem Guéguinem, Kamilem Polakiem, Łukaszem Jóźkowem, Moniką Kaletą i wieloma innymi – stworzył dziewięć spektakli: (A)pollonia (2009), Tramwaj (2010), Koniec (2010), Opowieści afrykańskie wg Szekspira (2011), Kabaret warszawski (2013), Francuzi (2015), Wyjeżdżamy (2018), Odyseja. Historia dla Hollywoodu (2021) oraz Elizabeth Costello (2024). Wszystkie powstały jako rozbudowane koprodukcje z partnerami zagranicznymi i odbyły tournée po Polsce oraz wielu krajach świata.
Do repertuaru Nowego Teatru weszły również legendarne spektakle z TR Warszawa – Anioły w Ameryce oraz Krum, które wciąż pozostają ważnym punktem odniesienia dla kolejnych pokoleń widzów i twórców. Realizując hasło Krzysztofa Warlikowskiego „ucieczka od teatru”, Nowy Teatr konsekwentnie wspierał młodych twórców poszukujących nowych form teatralnej wrażliwości. Wśród zaproszonych artystów znaleźli się m.in. Katarzyna Kalwat, Anna Karasińska, Anna Smolar, Katarzyna Minkowska, Gosia Wdowik, Jan Klata, Tomasz Fryzeł, Krzysztof Garbaczewski, Grzegorz Jaremko, Michał Zadara. Jednym z pierwszych był Michał Borczuch, którego spektakl Apokalipsa (2014) zdobył Grand Prix festiwalu Boska Komedia.
2.Elizabeth Costello J.M. Coetzee
reż. Krzysztof Warlikowski fot. Magda Hueckel
3.Nagle, ostatniego lata Tennessee Williams reż. Michał Borczuch fot. Maurycy Stankiewicz
Zespół aktorski Nowego Teatru w latach 2008-2025 tworzyli: Bartosz Bielenia, Mariusz Bonaszewski, Stanisława Celińska, Andrzej Chyra, Magdalena Cielecka, Ewa Dałkowska, Bartosz Gelner, Małgorzata Hajewska-Krzysztofik, Wojciech Kalarus, Marek Kalita, Redbad Klynstra, Zygmunt Malanowicz, Hiroaki Murakami, Maja Ostszewska, Ewelina Pankowska, Jaśmina Polak, Piotr Polak, Jacek Poniedziałek, Magdalena Popławska, Igor Shugaleev, Jan Sobolewski, Maciej Stuhr.
POSZERZANIE POLA I NOWA SCENA TAŃCA
Nowy Teatr otworzył się na taniec, dostrzegając jego dynamiczny rozwój i niedostateczne wsparcie instytucjonalne w Polsce. Poprzez konkursy i produkcje choreograficzne teatr stworzył przestrzeń dla młodych twórców, których spektakle zdobywały uznanie także za granicą. Pierwszą produkcję taneczną Nancy. Wywiad zrealizował Claude Bardouil, a jeden z największych sukcesów odniósł spektakl Trzy/Threesome Wojtka Grudzińskiego, nagrodzony Paszportem „Polityki” w 2025 roku. W ramach sceny tańca swoje prace pokazywali m.in.: Ania Nowak, Ramona Nagabczyńska, Marta Ziółek, Agnieszka Kryst, Maria Stokłosa i Alex Borys, Renata Piotrowska-Auffret, Przemek Kamiński, Paweł Sakowicz. Kuratorkami programu choreograficznego były Joanna Nuckowska i Olga Drygas, a programu Poszerzanie pola – Joanna Leśnierowska i Art Stations Foundation.
Nancy. Wywiad reż. Claude Bardouil
Magda Hueckel
SPEKTAKLE
Spektakl Jeden gest Wojtka Ziemilskiego, zrealizowany z udziałem głuchych performerów, poruszał kwestie funkcjonowania osób niesłyszących w świecie słyszących. Pokazywany na kilkunastu scenach świata, zdobył główną nagrodę festiwalu Zürcher Theater Spektakel. Nowy Teatr wielokrotnie współpracował też z Teatrem 21, którego zespół aktorski stanowią osoby z niepełnosprawnościami.
INTERWENCJE ARTYSTYCZNE
Nowy Teatr angażował się artystycznie w komentowanie rzeczywistości politycznej. Powstało kilka spektakli, które krytycznie podejmowały gorące tematy polityczne. Świetnym przykładem była zrealizowana przez Martę Górnicką Konstytucja na chór Polaków, gdzie szeroka reprezentacja narodu skandowała swoje konstytucyjne prawa i obowiązki w czasie, kiedy władze manipulowały tym dokumentem. Z potrzeby chwili powstał też Cyber Elf Magdy Szpecht – performatywny wykład o dezinformacji w mediach społecznościowych, zrodzony z zaangażowania artystki po inwazji Rosji na Ukrainę. DZIAŁANIA
Do otwarcia nowej siedziby przestrzenią artystyczną było dla Nowego Teatru całe miasto. Zaproszony do współpracy berliń-
Człowiek jest jaki każdy widzi
Katarzyna Minkowska fot. Maurycy Stankiewicz
Foyer, Nowy Teatr fot. Maurycy Stankiewicz
ski kurator Matthias Lilienthal zrealizował projekty takie jak X-Apartments i Ciudades Paralelas, które ożywiły publiczne i prywatne miejsca Warszawy zdarzeniami performatywnymi. Dzięki tym akcjom miasto ujawniło swoje ukryte warstwy i „wnętrzności”, na co dzień niedostępne dla widzów. Kuratorką projektów site-specific w przestrzeni miejskiej była Joanna Nuckowska, a przy realizacji akcji performatywnych współpracowała z teatrem Joanna Warsza.
OBÓZ SOLIDARNOŚĆ
Projekt Obóz Solidarność był międzynarodowym przedsięwzięciem, które pokazywało potencjał Nowego Teatru w działaniach site-specific na skalę europejską. Instalacja, stworzona wspólnie z Grzegorzem Klamanem, Anetą Szyłak i Instytutem Sztuki Wyspa, zbudowana została z blaszanych kontenerów pochodzących z zaplecza socjalnego Stoczni Gdańskiej. W kolejnych miastach – Warszawie, Kijowie, Madrycie i Brukseli – obóz wypełniał się działaniami artystycznymi i debatami politycznymi, które podejmowały krytyczną refleksję nad dziedzictwem „Solidarności”. W projekcie udział wzięli m.in. Zygmunt Bauman, Henryka Krzywonos, Robert Kuśmirowski, Jadwiga Sawicka, Marek Sobczyk, Jan Sowa, Igor Stokfiszewski i Zorka Wolny.
INSTALAKCJE
Festiwal Instalakcje, kuratorowany przez Wojciecha Blecharza i produkowany przez Annę Makowską, redefiniował sposób prezentowania muzyki współczesnej tak, by uczynić z niej dyscyplinę partycypacyjną, otwartą na miłośników teatru oraz sztuk wizualnych. Program muzyczny, którego twórcą był Paweł Mykietyn, koncentrował się na artystach unikających schematów i gatunkowych podziałów. Widzowie okazali się ciekawi nowych doświadczeń, a wydarzenia muzyczne obejmowały zarówno klasyczne i eksperymentalne formy, jak i koncerty muzyki popularnej. W przestrzeni Nowego Teatru występowali m.in. Barbara Hannigan, Arctic Monkeys, Sinfonia Varsovia, Gorillaz, Kae Tempest, Royal String Quartet.
POJAWIA SIĘ I ZNIKA BEZ ŚLADU
Wystawa scenografii Małgorzaty Szczęśniak, kuratorowana przez Aleksandrę Wasilkowską, ujawniła potencjał wystawienniczy przestrzeni przy Madalińskiego jeszcze przed jej remontem. Ekspozycja zgromadziła projekty i elementy scenografii, pozwalając widzom wejść w środek akcji i spojrzeć na teatr z perspektywy aktorów. Nowy Teatr wielokrotnie był miejscem dużych wystaw, m.in. Juliana Rosefeldta, Zbigniewa Libery, Agnieszki Polskiej, Mikołaja Sobczaka i Dominiki Kowyni w ramach Warsaw Gallery Weekend, a także młodych artystów takich jak Marcjanna Marcjanna czy Filip Preis w cyklu kuratorskim Michała Grzegorzka Solarium.
10. Koncert Kae Tempest fot. Maurycy Stankiewicz
11. Słońce Agnieszka Polska fot. Maurycy Stankiewicz
LITERATURA
W ostatnich latach Nowy Teatr stał się ważnym partnerem w dziedzinie promocji literatury i czytelnictwa. Regularnie, cztery razy w miesiącu, w autorskiej Nowej Księgarni odbywały się spotkania z autorami i autorkami, promocje książek oraz rozmowy tłumaczek i tłumaczy. Gośćmi teatru byli m.in. Swietłana Aleksijewicz, Anne Applebaum, Didier Eribon, Hanna Krall, Edouard Louis, Dorota Masłowska, Gabor Mate, Szczepan Twardoch. Przez kilka sezonów spotkania klubu czytelniczego prowadziła Sylwia Chutnik. W teatrze działa również pracowniczy klub czytelniczy, który integruje zespół wokół wspólnych lektur. Spotkania literackie kuratorowała Anna Lewandowska.
12.GOŚCIE NOWEGO TEATRU Swietlana Aleksijewicz fot. Białoruski PEN Aliaksandr Drahavoz
13. GOŚCIE NOWEGO TEATRU Swietlana Aleksijewicz fot. Białoruski PEN Aliaksandr Drahavoz
MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA
Nowy Teatr zawsze kładł duży nacisk na programy międzynarodowe, zarówno edukacyjne, jak i produkcyjne, oraz na budowanie centrum wymiany doświadczeń, wiedzy i umiejętności. Przez lata udało się stworzyć mocną siatkę koproducentów w całej Europie i pozyskać wiele europejskich grantów. Cennym osiągnięciem Nowego Teatru jest wypracowanie nowych standardów produkcyjnych. Wszystkie spektakle Krzysztofa Warlikowskiego powstawały w koprodukcjach z najważniejszymi teatrami i festiwalami Europy. Inne przykłady takich kooperacji to spektakl Gosi Wdowik She Was a Friend of Someone Else, The Talking Car Agnieszki Polskiej czy Trzy/Threesome Wojtka Grudzińskiego.
Współpraca z największymi scenami teatralnymi w Paryżu, Awinionie, Brukseli czy Berlinie pozwalała nie tylko na prezentację polskich produkcji za granicą, ale również na wspólne tworzenie spektakli, które powstawały w dialogu z różnorodnymi tradycjami teatralnymi i estetycznymi. Te koprodukcje stały się przestrzenią eksperymentu, wymiany idei i budowania trwałych relacji między twórcami z różnych krajów. Dzięki nim Nowy Teatr zyskał pozycję ważnego partnera w europejskim obiegu artystycznym, a jego projekty były obecne na najważniejszych festiwalach i scenach kontynentu.
Jednocześnie teatr realizował programy wspierające mobilność i rozwój artystów, także poprzez projekty w ramach europejskiego programu Kreatywna Europa. Future Laboratory oraz Summer Camp to inicjatywy, które oferowały młodym twórcom przestrzeń do pracy, refleksji i prezentacji własnych projektów. Programy te umożliwiały im zdobycie doświadczenia w między-
narodowym środowisku, sprzyjały nawiązywaniu kontaktów i wspólnemu poszukiwaniu nowych form wyrazu. Kuratorki projektów międzynarodowych: Joanna Nuckowska, Olga Drygas.
NOWY TEATR NA ŚWIECIE
Nowy Teatr odbył ponad pięćset podróży krajowych i zagranicznych promując polską kulturę. Podróżowały spektakle Krzysztofa Warlikowskiego, Małgorzaty Wdowik, Magdy Szpecht, Michała Borczucha, Katarzyny Kalwat, Ramony Nagabczyńskiej, Wojciecha Grudzińskiego, Wojtka Ziemilskiego czy szwedzkiego artysty Markusa Öhrna. Ten ostatni zrealizował w Nowym Teatrze trzy spektakle, z których najnowszy, Fobia, stworzony we współpracy z Karolem Radziszewskim, został nagrodzony Grand Prix festiwalu Boska Komedia w 2024 roku. Organizatorki tournée: Zofia Szymanowska, Adrianna Książek, Maja Wisła-Szopińska.
Nowy Teatr aktywnie wspierał także osoby z doświadczeniem uchodźczym. Poruszający dyptyk Igora Shugaleeva – The Body You Are Calling Is Currently Unavailable oraz Ich heiße Frau Troffea – podejmował temat wykluczenia i przymusowej migracji, budząc silne emocje na wielu festiwalach. W odpowiedzi na krytyczną sytuację artystów przybyłych do Polski z Białorusi i Ukrainy, Nowy Teatr, we współpracy z Instytutem Teatralnym, uruchomił programy rezydencyjne, umożliwiające im kontynuację pracy twórczej. Jednym z takich projektów był spektakl 1.80 m Iwana Wyrypajewa, w którym udział wzięły aktorki i aktorzy z Białorusi, Ukrainy i Polski, tworząc wspólną opowieść o doświadczeniu granic, tożsamości i solidarności.
16. Threesome/Trzy reż. Wojciech Grudziński fot. Maurycy Stankiewicz
17. Elizabeth Costello J.M. Coetzee reż. Krzysztof Warlikowski w Pałacu Papieskim w Awinionie fot. Bartłomiej Zawiła
GOŚCIE
NOWEGO
TEATRU
Nowy Teatr od początku stawiał sobie za cel prezentowanie polskiej publiczności najbardziej radykalnych i nowatorskich wypowiedzi teatralnych ze świata, aby rozbudzić zainteresowanie teatrem artystycznym w jego międzynarodowym wymiarze. Pokaz spektaklu Rodrigo Garcii Versus był pierwszym wydarzeniem w cyklu Goście Nowego Teatru, który z czasem stał się jednym z filarów programowych instytucji. W jego ramach teatr gościł takich twórców jak Vincent Macaigne, Wajdi Mouawad, Milo Rau, Stefan Kaegi, Katy Baird, Alissa Snaider, kolektyw NO99 oraz wielu innych artystów, często jeszcze nieznanych w Polsce, a wywierających istotny wpływ na kształt współczesnego teatru europejskiego.
SHOWCASE GENERATION AFTER
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych projektów Nowego Teatru jest Showcase Generation After – przegląd dokonań młodych twórców adresowany do programatorów festiwali i dyrektorów instytucji teatralnych z Europy i świata. Co roku do Warszawy przyjeżdżało około stu osób wpływających na życie teatralne w swoich krajach. Showcase stał się wydarzeniem, w którym trzeba uczestniczyć, by śledzić to, co nowe i istotne w teatrze Europy Środkowo-Wschodniej.
Organizowany we współpracy z warszawskimi teatrami – TR Warszawa, Studio, Powszechnym, Komuną Warszawa – oraz przy wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza i Miasta Stołecznego Warszawy, projekt oferował uczestnikom trzy intensywne dni obejmujące 10–15 spektakli dramatycznych i choreograficznych, debaty, wykłady oraz wycieczki po mieście. Dzięki Showcase’owi wielu polskich twórców otrzymało zaproszenia na tournée, rezydencje i indywidualne propozycje współpracy z prestiżowymi instytucjami teatralnymi w Europie i na świecie. Pomysłodawczynią projektu była Karolina Ochab, a zespół kuratorski współtworzyli z nią: Olga Drygas, Piotr Gruszczyński.
MIĘDZYNARODOWY
Międzynarodowy Festiwal Nowa Europa to niekonwencjonalne wydarzenie teatralne, które prezentowało spektakle z Europy i ze świata, poszukujące nowego języka teatralnego i zaznajamiało z nim warszawską publiczność. Festiwal stanowi przykład tego, jak w Nowym Teatrze rozumiana była międzynarodowość: jako otwartość na różnorodne estetyki, formy i narracje. Wydarzenia festiwalowe odbywały się jesienią, co miesiąc prezentowano jedną artystkę, jednego artystę lub kolektyw twórczy. Teatr pozostawał w stałym kontakcie z europejskim środowiskiem teatralnym, dzięki czemu
20. FUCK ME reż. Marina Otero fot. Matias Kedak
21. Siła Suki – Trylogia. Rozdział 1: Panna młoda i Śpiący Kopciuszek / Cadela Força Trilogy Chapter 1: The Bride & The Goodnight Cinderella reż. Carolina Bianchi & Cara de Cavalo fot. Christophe Raynaud
do programu festiwalu trafiały prace nowe, kontrowersyjne, skrajne, radykalnie poszerzające granice scenicznej wypowiedzi. Kuratorami festiwalu byli: Olga Drygas, Karolina Ochab, Joanna Nuckowska i Piotr Gruszczyński. Wśród artystek i artystów, którzy wystąpili w Warszawie w ramach festiwalu, znaleźli się: Carolina Bianchi, Marina Otero, Julian Hetzel, Dries Verhoven, Asian Dope Boys, Miet Warlop, Philippe Quesne, Rebecca Chaillon, Jan Martens, Gisele Vienne, Florentina Holzinger, Samira Elagoz, Oliver Frljić, Doris Uhlich. Finansowanie tego wydarzenia zapewniło Miasto Stołeczne Warszawa.
NOWY TEATR
Włączenie teatru w program festiwalu muzycznego to jeden ze sposobów, w jaki Nowy Teatr starał się dotrzeć do nowych odbiorców. W latach 2015–2025, we współpracy z Mikołajem Ziółkowskim i Olgą Smyczyńską, organizatorami Festiwalu Open’er , wypracowano nowy model prezentacji spektakli. Przez cztery festiwalowe dni kilka tysięcy uczestników Open’era mogło zobaczyć najlepsze i najgłośniejsze produkcje teatralne z całej Polski. Trudno sobie wyobrazić lepszy sposób na rozwój publiczności.
Nowy Teatr oraz główni jego twórcy, czyli Krzysztof Warlikowski, Małgorzata Szczęśniak, zespół aktorski stały i gościnny, a także inne reżyserki i reżyserzy byli wielokrotnie nagradzani i wyróżniani. Otrzymane nagrody to m.in. Złoty Lew na Biennale w Wenecji, Grand Prix Festiwalu Boska Komedia, Złota Maska, Nagro -
da Zelwerowicza, Nagroda Diagilewa, European Design Awards, Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej, O!lśnienia, Grand Prix 38. Zürcher Theater Spektakel, Fast Forward – Europäisches Festival für junge Regie, nagroda Francuskiego Związku Krytyków Teatralnych, Muzycznych i Tańca, Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Superbrands, Feliksy Warszawskie, International Opera Awards oraz International Shakespeare Prize.
PROJEKTY SPOŁECZNE
Tuż po wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie Nowy Teatr nawiązał współpracę z aktywistami z organizacji pomocowych takich jak grupa Chlebem i Solą czy Fundacja Polska Gościnność i przekształcił swoją Świetlicę w punkt pomocowy. Przewinęło się przez niego kilkaset osób. W teatrze powstał także punkt informacyjny dla obywateli Ukrainy. We foyer działało mobilne studio fotograficzne, gdzie można było zrobić bezpłatne zdjęcia do dokumentów. Utworzono miejsce zajęć dla dzieci, a w Nowej Księgarni czytelnię z ukraińskojęzycznymi książkami.
Restauracja Wars i Sawa serwowała darmowe posiłki dla uchodźców z Ukrainy. Do dzisiaj we foyer Nowego Teatru odbywają się spotkania świąteczne, które organizuje Ukraiński Dom. Po wybuchu kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej jesienią 2021 roku kolektyw Podróżnych Ugościć stworzył w Nowym Teatrze magazyn darów przeznaczonych zarówno dla uchodźców i uchodźczyń na granicy, jak i dla osób przybywających do Polski z Ukrainy od lutego 2022 roku.
Kuratorką programu społecznego w latach 2020-2022 była Olena Apchel, obecnie prowadzi go Helena Świegocka.
24, Wielkanoc ukraińska fot. Elena Riabinska
25. Madina Demilova fot. Bartek Warzecha
Dostępność dla osób ze szczególnymi potrzebami wpisała się w tkankę instytucji. Dostępne wydarzenia opracowywane są w konsultacji z ich odbiorcami i z zespołem twórczym tak, by odpowiadały na realne potrzeby i nie naruszały struktury dzieła. Teatr stara się być miejscem otwartym na różnorodność. W praktyce: w kasie dostępny jest tłumacz języka migowego online, zapewniona jest komunikacja różnymi kanałami oraz zainstalowana stanowiskowa pętla indukcyjna, która znajduje się także w salach teatralnych, w barze oraz w księgarni. Informacje o działalności teatru i dostępności umieszczone są na stronie w polskim języku migowym oraz w formie tekstu ETR. Na stronie dostępny jest przedprzewodnik o teatrze oraz wybranych spektaklach dla osób w spektrum autyzmu. Dodatkowo prowadzone są warsztaty i wprowadzenia do spektakli. Architektonicznie budynek posiada przestrzeń bez progów, mobilne strefy wyciszenia, znaczniki systemu informacyjno-nawigacyjnego ToTuPoint, tyfloplany oraz przeszkolony zespół pracowników. Teatr oferuje możliwość skorzystania z asysty w dotarciu do budynku. Grane są spektakle z audiodeskrypcją (do których organizowane są touch toury), napisami polskimi dla niesłyszących, tłumaczeniem PJM oraz napisami angielskimi i ukraińskimi. Za rozwój dostępności Nowego Teatru odpowiadała Helena Świegocka.
DZIAŁANIA EDUKACYJNE
Wszystkie działania edukacyjne i społeczne w Nowym Teatrze wynikają z przekonania, że teatr może być, choćby na niewielką skalę, miejscem zmiany społecznej. Instytucja pozostaje otwarta na różne grupy odbiorców, tworząc warunki do twórczych spotkań i proponując różnorodne formy aktywności.
26. Koncert MONT 2025 fot. Alicja Szulc-Rodziewicz
27. Spacer przyrodniczy Nowy Plac fot. Barłomiej Zawiła
W teatrze odbywają się warsztaty, spotkania oraz wykłady z różnych dziedzin sztuki, nauki i wiedzy o świecie, zarówno dla osób profesjonalnych, jak i dla entuzjastów. Powstają też projekty artystyczne z osobami amatorskimi, budujące dialog i rozwijające relacje z publicznością.
Nowy Teatr ma w swoim repertuarze spektakle dla widzów we wszystkich kategoriach wiekowych, od MaMoMi Izabeli Chlewińskiej dla najnajów po Thriller Anny Smolar i Pawła Sakowicza, spektakl o cielesności przeznaczony dla młodych dorosłych. Najnowszym spektaklem edukacyjnym jest Człowiek jaki jest, każdy widzi Katarzyny Minkowskiej.
Od 2018 roku w Nowym Teatrze działa Młoda Orkiestra Nowego Teatru (MONT), zespół wokalno-instrumentalny dla młodzieży. Orkiestrę prowadzą muzycy i pedagodzy: Dagna Sadkowska i Sean Palmer. Dla widzów, którzy mają potrzebę rozmowy i przemyślenia swoich teatralnych doświadczeń, organizowane są spotkania z artystami oraz dyskusje w gronie odbiorców. Aktualny program edukacyjny Nowego Teatru odnosi się do najważniejszych problemów społecznych, takich jak katastrofa klimatyczna, mowa nienawiści, dyskryminacja czy społeczna polaryzacja. Większość działań edukacyjnych jest bezpłatna.Dział edukacji został utworzony przez Marię Wilską, a następnie rozwijany przez Edytę Ołdak.
Głównym celem było zbudowanie rozpoznawalnego fenomenu Nowego Teatru jako instytucji nowoczesnej, inkluzywnej i reagującej na aktualne tematy społeczne. Współpracujący z teatrem graficy są integralną częścią zespołu
28. Plakaty teatru fot. Aneta Wojciechowska
29. Dzień dziecka fot. Emilia Pławska
kreatywnego. Współtworzą identyfikację w bliskiej współpracy z reżyserami. Plakaty oraz identyfikacje graficzne do spektakli i projektów Nowego Teatru były wielokrotnie nagradzane i prezentowane m.in. na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie. Osobą kierującą działem komunikacji jest Ewa Vedral.
ZARZĄDZANIE
W zarządzaniu Nowym Teatrem kluczowe były dwa elementy: rozwój i zmiana, i to zarówno w sensie artystycznym, jak i organizacyjnym. Na jego efektywność złożyły się wspólnie wypracowana transparentność, szybkie reagowanie na nowe okoliczności zewnętrzne i na potrzeby zespołu. Ten rozwijał się wraz z teatrem, poszerzając swoje kompetencje zawodowe i umiejętności miękkie, jak na przykład komunikacja. W teatrze funkcjonowały zespoły produkcyjne, regularnie odbywały się spotkania międzydziałowe i sesje ewaluacyjne, które pomagały stworzyć atmosferę współodpowiedzialności i wzajemnego wsparcia. Dzięki praktyce otwartych rozmów o błędach popełnionych przy realizacji projektów, ale także na temat osiągnięć, instytucja stale uczyła się i profesjonalizowała. Ten proces jest w toku. Za nowe procesy odpowiadały wicedyrektorki: Joanna Nuckowska i Urszula Kropiwiec oraz osoby kierujące Działem Produkcji: Filip Pawlak i Anna Skała.
NOWA SIEDZIBA
W pierwszych pięciu latach działalności (2008–2013) Nowy Teatr funkcjonował bez stałej siedziby. W 2013 roku wprowadził się na teren dawnej bazy Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania przy ulicy Madalińskiego 10/16. Proces modernizacji zabytkowej hali warsztatowej oraz przystosowania jej do potrzeb kulturalno-edukacyjnych rozpoczął się w listopadzie 2014 roku. Oficjalne otwarcie Międzynarodowego Centrum Kultury Nowy Teatr nastąpiło w kwietniu 2016 roku.
Inwestycja odwzorowała pierwotne założenia hali warsztatowej, pozostawiając najważniejsze elementy konstrukcyjne — jak zabytkowe belki Willandera — oraz zachowując ducha i charakter pięknego zabytku postindustrialnego projektu Tadeusza Emmela. Całkowity koszt modernizacji Nowego Teatru w Warszawie, obejmujący obszar 9 tys. m², w tym adaptację zabytkowej hali warsztatowej z 1927 roku, wyniósł 37,7 mln zł. Z tej kwoty 19,1 mln zł pochodziło z dotacji Funduszu Norweskiego i Funduszy EOG, 15,8 mln zł z budżetu Miasta Stołecznego Warszawy, a 2,8 mln zł z budżetu MKiDN. Karolina Ochab była odpowiedzialna za finansowanie inwestycji oraz za cały proces inwestycyjny. W skład zespołu projektowego i inwestycyjnego weszli m.in.: Maciej Czeredys (project manager), Maciej Walczyna, Dorota Flinker, Anna Lewandowska.
32. Duża scena fot. Maurycy Stankiewicz
33. Wars i Sawa w Nowym Teatrze fot. Maurycy Stankiewicz
WIELOFUNKCYJNA PRZESTRZEŃ:
HALA
– przestronna, elastyczna przestrzeń dostosowana do spektakli, koncertów i wystaw.
FOYER
– miejsce spotkań, odpoczynku i wydarzeń towarzyszących, z kawiarnią i księgarnią.
SALA PRÓB
– przeznaczona do prób, spektakli, warsztatów i spotkań.
PLAC PRZED TEATREM – plac miejski i miejsce wydarzeń plenerowych.
ŚWIETLICA
– pawilon do celów edukacyjnych, prób i kameralnych wydarzeń, otoczony zielenią, z planami rozbudowy.
NOWY
TEATR JEST DYNAMICZNĄ PRZESTRZENIĄ, KTÓRA ANGAŻUJE SPOŁECZNOŚĆ I SPRZYJA RÓŻNORODNOŚCI.
EKOLOGIA
Nowy Teatr stawia na zrównoważony rozwój i ochronę środowiska. Wykorzystuje ekologiczne technologie, takie jak systemy oszczędzania energii i wody (zbiorniki na deszczówkę), recykling materiałów. Restauracja gotuje wegańsko i wegetariańsko, a łąka kwietna - Strefa Przyrody Autonomicznej (Refugium) jest oddana owadom. W teatrze działa Zielony Zespół, który wyznacza i monitoruje cele prośrodowiskowe.
3. Foyer po remoncie 2025
Maurycy Stankiewicz
ZARZĄDZANIA
Zarządzanie instytucją kultury o tak bogatym i zróżnicowanym programie stanowiło duże wyzwanie i wymagało znaczących nakładów. Pomimo niestabilnej sytuacji geopolitycznej, społecznej i energetycznej, udało się utrzymać teatr w dobrej kondycji finansowej.
Główne źródła przychodów:
stałe wsparcie w formie dotacji podmiotowej od organizatora –Miasta Stołecznego Warszawy;
dotacje celowe z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz od innych partnerów polskich i międzynarodowych;
dochody własne teatru, które systematycznie rosły dzięki skutecznej polityce repertuarowej i sprzedażowej oraz działalności komercyjnej;
koprodukcje międzynarodowe, tournee oraz projekty finansowane przez programy europejskie, m.in. Mechanizm Norweski, Erasmus+.
Budżet instytucji:
Początkowy budżet: około 3 mln zł. Budżet w roku 2025: ponad 22 mln zł.
