Inkijkexemplaar Een (t)huis voor iedereen

Een (t)huis voor iedereen Inspiratieboek sociaal wonen

3

4

INHOUDSTAFEL WIJK- EN BUURTGEVOEL De visie van Pascal De Decker (Faculteit Architectuur, KU Leuven)

LUCHTBAL (ANTWERPEN) | Woonhaven Antwerpen PARK PASSIONISTEN (TIENEN) | Cnuz BOGERSE VELDEN (LIER) | Lierse Maatschappij voor de Huisvesting CENTRALE WERKPLAATSEN (LEUVEN) | Sociaal Wonen arro Leuven URSULINENKLOOSTER (SINT-TRUIDEN) | Nieuw Sint-Truiden RABOT (GENT) | WoninGent

INNOVATIE EN DUURZAAMHEID De visie van Sofie Torfs en Piet Wielemans (Kamp C)

DEMERDAL (HOESELT) | Cordium DOORNVELD (AALST) | Dewaco PAEPENHOF (PUURS-SINT-AMANDS) | Woonveer Klein-Brabant KLEIN RIJSEL (LEUVEN) | Dijledal SLEDDERLO (GENK) | Nieuw Dak DRIE HOFSTEDEN (KORTRIJK) | Wonen Regio Kortrijk

5

SOCIAAL ENGAGEMENT De visie van Koen Hermans (Faculteit Sociale Wetenschappen, KU Leuven)

KLOOSTER EMELGEM (IZEGEM) | De Mandel MOLENBERG (BUGGENHOUT) | Volkswelzijn PIOENROOS (KASTERLEE) | DE ARK STEENBAKKERIJWEG (DILBEEK) | Providentia MOLENSITE (OUDENBURG) | WoonWel MINDERBROEDERSKLOOSTER (RONSE) | Sociale Huisvestingsmaatschappij Vlaamse Ardennen STOCKHEIM (DILSEN-STOKKEM) | Ons Dak

6

7

KLOOSTER EMELGEM (IZEGEM)

“MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE BEPERKING LATEN WONEN ZOALS U EN IK�

Een voormalig klooster in Izegem werd volledig gesloopt en omgebouwd tot een woonproject met sociale huurwoningen en assistentiewoningen. Twaalf appartementen zijn voorbehouden voor mensen met een zware lichamelijke beperking. Dankzij de juiste ondersteuning wonen ze zelfstandig in een unieke setting.

We bellen aan bij Karen (32). Ze huurt in de Prinsessestraat in Emelgem een appartement met twee slaapkamers op de tweede verdieping. De deur zwaait zomaar open, zonder dat iemand opendoet.

Wanneer we binnenstappen, zien we Karen in de keuken. Ze is druk in de weer met afdrogen. Ondanks haar rolstoel lukt dat vlot, want het aanrecht is verstelbaar in hoogte. Net als die automatische deur is het een van de vele aanpassingen in dit ADL-appartement. ADL staat voor Activiteiten van het Dagelijks Leven: deze flats zijn niet alleen aangepast voor mensen in een rolstoel, er is ook assistentie aanwezig in het gebouw.

8

Op een totaal van veertig appartementen telt dit sociale woonproject twaalf ADL-appartementen. Mensen met een lichamelijke beperking kunnen hier 24 uur per dag de assistentie van ADO Icarus vzw inschakelen. “De meeste van onze mensen zitten in een elektrische rolstoel”, vertelt regiomanager Marleen Notebaert. “Doordat we dag en nacht bereikbaar zijn, kunnen ze hier zelfstandig wonen. Karen woonde voorheen bij haar ouders. Deze verhuis was een gigantische stap, maar ze doet het uitstekend.”

“Nooit gedacht dat ik een klooster zou wonen”, ik leef nochtans niet als een nonnetje.”

Karen, bewoonster Bewoonster Karen Karen knikt. “Ik heb een motorische handicap door vroeggeboorte. Toen ik besliste om alleen te wonen, bezocht ik enkele woningen als deze. Dit appartement bevond zich het dichtst bij mijn thuis. Het was wennen, maar nu woon ik hier al drie jaar.” Karen laat ons even rondneuzen. We zien een grote schuifdeur die de woonkamer van de bad- en slaapkamer kan afscheiden.

“Meestal laat ik die open zodat ik makkelijk kan manoeuvreren. Alleen als er bezoek is en ik verzorging nodig heb, sluit ik ze af.”

LEVEN ALS NONNETJE?

De badkamer is ruim. Met inloopdouche. “Karen kan zichzelf niet wassen en aankleden”, zegt Marleen. “Daarvoor roept ze een assistent op. Met een tillift wordt ze in een douchestoel gezet.” Karen toont de afstandsbediening waarmee ze hulp kan vragen. Daarop drukt ze een paar keer per dag. Voor een toiletbezoek of om zich klaar te maken voor de kinesist, haar dagelijkse afspraak iets verderop. Die verplaatsing maakt ze zelf, zonder assistent. Marleen: “Onze ondersteuning beperkt zich tot de site. We doen geen uitstappen of organiseren geen activiteiten. Met hun persoonsvolgend budget kunnen ze voor extra dienstverlening wel een assistent inhuren. Vaak doen zorgbehoevende gebruikers met hun restbudget ook een beroep op externe zorg- of poetsdiensten.”

De nadruk ligt op zelfstandig wonen. Karen gaat en staat waar ze wil. “Onze

gebruikers nemen al hun beslissingen zelf: wanneer ze eten of gaan slapen, waar ze heen gaan, hoe ze wonen … Daar hebben we niets mee te maken.

Onze visie is dat mensen met een beperking moeten kunnen leven zoals u en ik. En wanneer iets niet lukt, staan we voor hen klaar.” We nemen afscheid van Karen. Terwijl we door haar grote raam nog een blik werpen op de binnenkoer, zeggen we dat ze hier prachtig woont. “Nooit gedacht dat ik een klooster zou wonen”, antwoordt Karen. “Ik leef nochtans niet als een nonnetje.” (lacht)

KLOOSTERSFEER

De nonnetjes ... Ze zijn er niet meer. De meest opvallende restant van wat ooit was, is de kapel. Toen de kloosterzusters de site verkochten, wilden ze de kapel behouden. Vandaag hoort ze niet bij het sociale woonproject: een kunstenares heeft er haar depot. Hoewel het oude gebouw werd afgebroken, voel je hier de kloostersfeer van weleer. Je kan wandelen door de gaanderijen, verpozen op het binnenplein en genieten van het groen. De structuur, dat typische vierkante kloosterpatroon bleef in het ontwerpmodel bewaard. Ook de gevel werd met respect voor het origineel opnieuw opgetrokken en loopt losjes over in die van de aanpalende school. Mooi.

9

Sociale huisvestingsmaatschappij De Mandel kocht het oude klooster en het bijhorende park. In een samenwerking met de stad Izegem, ADO Icarus en de VMSW ging dit bijzondere bouwproject in 2015 van start. Twee jaar later leverde dat veertig appartementen op. Aan-

“Achttien flats zijn licht aangepast: met onder meer een bredere deur en ruimte voor grotere draaicirkels.”

Pascal Bollaert, werftoezichter De Mandel sluitend volgden de infrastructuurwerken met de aanleg van een plein, een tuinzone en de riolering. Pascal Bollaert, werftoezichter bij De Mandel, geeft toelichting bij de samenstelling van de woningen: “Achttien flats zijn licht aangepast: met onder meer een bredere deur en ruimte voor grotere draaicirkels. Tien wooneenheden worden op vraag van de stad verhuurd aan ouderen, om een divers publiek te creëren. Zo krijg je eigenlijk drie ‘lijsten’: een voorrangslijst voor mensen vanaf 65 jaar, de twaalf ADL-appartementen die eigendom zijn van De Mandel en worden ingevuld door ADO Icarus, en de overige achttien flats die we verhuren volgens onze standaardwerking waarvan acht met voorrang voor huurders met een handicap.”

MEER EMPATHIE

Marleen Notebaert & Pascal Bollaert

10

Met Pascal en Marleen doorkruisen we het gebouw. We nemen de lift. Of beter: de lift neemt ons mee. Zonder ook maar een handeling openen de deuren en stopt de lift op elk niveau. “Technologisch een huzarenstukje”,

zegt Pascal. “Met verschillende liftconstructeurs zaten we rond de tafel om dit mogelijk te maken. Op vlak van toegankelijkheid gingen we hier verder dan de reglementering voorziet.”

We komen aan in de wachtruimte van de assistenten.

Op het centrale scherm geeft Marleen uitleg bij de binnenkomende oproepen. “De gebruiker geeft aan welke hulp hij nodig heeft: een gewone oproep voor het aankleden bijvoorbeeld, een dringende voor een toiletbezoek of een alarmsignaal waarbij al onze assistenten zich meteen naar de woning begeven.” Op de alarmcentrale kunnen overigens ook oudere en zorgbehoevende bewoners aangesloten worden.

Pascal is geen assistent en toch durven de bewoners ook zijn hulp inroepen. Tijdens onze wandeling wordt hij herkend: “He Pascal, kom je eens kijken … Mijn kraan lekt.” Pascal verzekert de bewoner dat een technieker zal langskomen. “Het eerste jaar was ik hier elke week meerdere uren aanwezig voor de laatste aanpassingen en opvolging”, vertelt Pascal. “Ik voel me hier nog altijd welkom. Veelal kom ik bij bewoners langs voor een technisch probleem. Ze zeggen me dan wat er scheelt en daar eindigt het gesprek. Hier tonen de bewoners veel meer empathie.”

UNA PALOMA BLANCA

Onze laatste stop is het binnenplein waarrond de woningen zijn georganiseerd. Net als bij een traditioneel klooster is die centrale hof makkelijk bereikbaar via een pandgang. We stappen af op Martha (88) en Rosette (89) die er op een bankje zitten in de zon.

“Ik woon hier graag”, zegt Martha. “Ik hoef geen tuin meer te onderhouden en als ik buitenkom is er altijd gezelschap.” Buurvrouw Rosette draagt een armbandje met noodknop, net zoals we eerder bij Karen zagen. Ze

heeft geen beperking, maar is wel aangesloten op de alarmcentrale en kan dus in noodassistentie oproepen.

Annelies, een van de bewoners in een rolstoel, is erbij gekomen. Ze vertelt ons dat haar overburen nog heel actieve dames zijn. “Vorig jaar gingen we karaoke zingen met verschillende bewoners. Rosette zong er op een fenomenale wijze Una Paloma Blanca.” Het zegt veel over de sfeer die hier heerst. “Niet iedereen doet mee natuurlijk”, zegt Annelies. “Maar er is wel een feestcomité zoals we dat hier noemen. Zo vierden we het eenjarig bestaan en organiseren we elk jaar een kerstdrink. Op vrijdag komen we elkaar regelmatig tegen, want dan komt de viskar het terrein opgereden.”

“Ik woon hier graag.

Ik hoef geen tuin meer te onderhouden en als ik buitenkom is er altijd gezelschap.”

Martha, bewoonster Pascal en Marleen spreken over een geslaagde samenwerking en een bijzonder woonproject. “Wie de site opstapt, zal niet zien welke flats aan mensen met een beperking toebehoren”, zegt Marleen. “Ze zijn verspreid tussen de andere. Dat is inclusief wonen, die spreiding is verplicht en zie je ook in andere projecten, maar de sociale cohesie wordt hier versterkt door de unieke site.

Die nodigt uit tot ontmoeting tussen de verschillende doelgroepen.”

11

FICHE PROJECT

Klooster Emelgem

GEMEENTE Izegem

SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJ De Mandel

ARCHITECTENBUREAU bildt. architecten

AANNEMER

Coussée-Bostoen

AANTAL WONINGEN

40 huurappartementen (nieuwbouw)

WONINGTYPES

10 ADL-appartementen met twee slaapkamers 2 ADL-appartementen met drie slaapkamers 8 appartementen met één slaapkamer, waarvan er 2 aangepast zijn voor huurders met een fysieke beperking 20 appartementen met twee slaapkamers, waarvan er 16 aangepast zijn voor huurders met een fysieke beperking

12

13

EMELGEM (IZEGEM)

HOE WONEN ANNELIES EN STIJN? Annelies Martens (38) en Stijn Hoorelbeke (35) huren in Emelgem een appartement met drie slaapkamers op het gelijkvloers. Ze doen een beroep op de assistentie van ADO Icarus.

ZELDZAAM

“We kunnen hier zelf ons leven inrichten.”

Annelies: Ik heb een bindweefselziekte, Stijn een spierziekte. Projecten als deze, met aangepaste woningen en 24/24-assistentie, zijn zeldzaam in België. Dit appartement huren we dus vooral voor het project. Zonder ADL-assistentie zou zelfstandig wonen als getrouwd koppel voor ons niet mogelijk zijn.

GERUSTSTELLING

Stijn: Voor onze ouders is het een geruststelling dat we niet van hen afhankelijk zijn. Ze willen nog graag de zorg opnemen, maar door dit project is dat niet langer noodzakelijk.

Annelies: Pas op, ze doen nog altijd heel veel voor ons. Maar hier kunnen ze dus gewoon op bezoek komen zonder te poetsen of te koken. Dat vind ik heel belangrijk.

INSTRUCTIES

Stijn: De assistenten zijn onze armen en benen, wordt wel eens gezegd. Maar eigenlijk klopt dat ook: wij geven instructies en zij voeren uit. We kunnen hier zelf ons leven inrichten. Als we om drie uur ’s nachts willen gaan slapen ... dan kan dat. Er 14

is niemand die ons zegt: ‘Je zou beter dit of dat …’

Soms zijn er wel wachttijden natuurlijk. Al blijven die binnen de perken.

NATUURGEVOEL

Stijn: Voordien huurden we een sociale woning in Maldegem. Door onze beperking konden we de trap en dus de bovenverdieping niet gebruiken.

Deze flat is beter aangepast aan onze noden.

Annelies: Een appartement was voor mij even wennen: ik heb altijd op een boerderij gewoond. Het natuurgevoel vind ik dus heel belangrijk. Als we buitenkijken, zien we het bos. Dat maakt veel goed!

SAMEN

Annelies: Onze favoriete plek is het terras. Al is het puzzelen om er met twee elektrische rolstoelen naast elkaar te zitten. Dat is het enige minpunt.

We zijn fervente lezers en daar genieten we van de rust en privacy.

Stijn: Als we iemand willen ontmoeten, gaan we naar het binnenplein. Of we alles samen doen?

Meestal wel … Zo lang zijn we nu ook nog niet getrouwd. (lacht)

15

DOORNVELD (AALST)

“NOOIT HAD IK EEN MOOIERE WONING. VOOR MIJ IS DIT LUXE” Elk sociaal woonproject heeft zijn doel. Zonder twijfel.

Maar pas wanneer je aanbelt, voel je wat een woning voor iemand kan betekenen. Twee dames vonden in de wijk Doornveld in Aalst een thuis en doen hun verhaal. Voor de ene is het een paleis, voor de ander luxe.

“Voor mij is dit een paleis: ik kan hier draaien en bewegen zoveel ik wil.” An, die al meer dan twintig jaar in een rolstoel zit, weet de vergelijking wel te kiezen wanneer we haar vragen hoe het voelt om in de wijk Doornveld te wonen. Meer zelfs, met haar verhaal ontroert ze Catherine Vincent, de directeur van sociale huisvestingsmaatschappij Dewaco. We zijn getuige van een oprechte ontmoeting: “Ik ben blij dat deze woning voor u zo’n verschil maakt, mevrouw. Bij de invulling van de woningtypes vonden we dat er ook plaats moest zijn voor mensen met een beperking.”

“Tof dat u daaraan dacht. En dat ik de gelegenheid kreeg om hier te wonen. Drie jaar en een half stond ik op een wachtlijst, maar eigenlijk vond ik dat niet zo heel lang.”

16

“Ik vind dat al meer dan lang genoeg, mevrouw. We proberen die tijden in te korten. Iedereen in zo’n situatie verdient een goede woonst.”

Dewaco nam op deze site zestien stadswoningen uit de jaren 50 over en verving ze door 23 sociale woningen. Vijf appartementen zijn aangepast op maat van mensen met een beperking. An toont ons haar slaapkamer met naast een gewoon eenpersoonsbed ook een zorgbed. En haar badkamer met een lage wastafel, verstelbare spiegel en handgrepen aan het toilet. Met een schuifdeur kan ze die ruimtes ook afsluiten van de leefruimte. De deuren en doorgangen zijn hier breder dan de standaard. Zowel functioneel als architecturaal is dit een knap appartement.

“Nooit had ik een mooiere woning. Op de privémarkt zou ik zoiets niet kunnen huren. ” Rita, bewoonster van Doornveld

“In mijn vroegere privéwoning reed ik alle deurlijsten stuk”, vertelt An. “Ik woonde in een gewoon appartement. Ik kon er niet draaien, botste overal op.

Met veel kosten voor herstellingen en schilderwerken als gevolg.” An is verlamd aan de benen nadat ze werd aangereden door een wagen. Alleen rechtstaan lukt niet, maar dankzij thuisverpleging kan ze hier zelfstandig wonen. Bovendien eindigt de wereld van

An niet in dit gezellige appartement. In de hoek zien we een wiel met een stuur en een veiligheidshelm.

Daarmee transformeert ze haar rolstoel tot een soort elektrische scooter. “De wegen rondom het gebouw zijn hier niet afgesloten. Ideaal, want zo kan ik overal door. Ik ben snel op het fietspad en trek er heel vaak op uit.”

VAN DRIE NAAR TWEE

Met Catherine Vincent stappen we verder. Aan de andere kant van het gebouw bellen we aan bij Rita. Zij betrekt een van de bel-etages. Onder het zonnetje nemen we plaats op haar dakterras: “Ik woon hier nu een goed jaar. Nooit had ik een mooiere woning.

Voor mij is dit luxe, alles is nieuw. Ik heb zelfs een carport! Voor het eerst in elf jaar heeft mijn auto een garage. Geweldig. Op de privémarkt zou ik zoiets niet kunnen huren.”

Tot voor kort woonde Rita hier met haar zoon. Nu die het huis uit is, verhuist ze binnenkort naar een van de woningen met twee slaapkamers. Catherine geeft een woordje uitleg: “In het kader van onderbezetting stemmen we de gezinnen zo optimaal mogelijk af op onze wooncapaciteit.” Rita maalt er niet om: “Voor mij alleen zijn drie slaapkamers teveel.

Nummer 15 komt vrij, ver moet ik dus niet trekken.

Enkel aan de badkamer zal ik moeten wennen: nu is dat een bad, straks wordt dat een douche.”

Catherine verklapt nog een verschilletje tegenover het huidige verblijf van Rita. “Uw nieuwe woning ligt hogerop en dus zal het panorama over de velden nog mooier zijn.” We kunnen de directeur geen ongelijk geven. Aan de achterkant van dit sociale woongebouw ligt een verrassend stuk groen. “De oorspronkelijke woningen waren slecht georiën17

“We verhuren de woningen aan kwetsbare mensen en gezinnen. Door gevarieerde woontypologieën krijg je hier een gemengd publiek: jong en oud komen hier samen.”

Catherine Vincent, directeur van Dewaco

teerd. Er was weinig of geen interactie met de achterliggende groenzone. De architect maakte dankbaar gebruik van de natuurlijke helling van de site en het mooie zicht op de velden. Met geschakelde woningen zorgde hij voor een geslaagde verdichting op een nochtans smal terrein.”

MINDER IS GEEN OPTIE

An en Rita huizen duurzaam. Doornveld beschikt over 23 BEN-woningen die uitgerust zijn met zonnepanelen, vloerisolatie, gevelisolatie van 15 cm, dakisolatie van 18 cm, een mechanisch ventilatiesysteem en condenserende ketels. Catherine: “We bouwen alleen nog BEN-woningen en gaan verder dan de norm. De uitdaging voor de toekomst nemen we ernstig: minder doen is geen optie. Bij een ontwerp hanteren we 3 P’s: people, planet en profit. Die willen we in elk project terugzien.”

We zijn natuurlijk benieuwd of de energiefactuur nu voordeliger uitkomt voor de bewoners. Rita windt er geen doekjes om: “Ik betaalde 130 euro. Nu is dat nog 92 euro. Vroeger zat ik op een klein appartementje en toch moest ik se-

18

rieus stoken. Als je deze oppervlakte bekijkt, dan haal ik daar dus veel profijt uit. Ik ben ook tevreden met het luchtzuiveringssysteem. Door mijn allergie voor huisstofmijt verkrijg ik zo de ideale binnenlucht.”

Binnen of buiten? Rita is blij met haar thuis. “Ik maak hier mooie wandelingen. Bij het buitenkomen zit je meteen op de Leirekensroute. Veel fietsers en wandelaars passeren mijn deur. Daarom zet ik buiten een bakje met water voor de honden.” Met de buren heeft ze een goed contact. “Claudine, Leen, Isabelle, Geena … Ik heb hier fijne mensen leren kennen. Met veel leeftijdsgenoten en ook enkele alleenstaande vrouwen. Dat schept een band, we helpen elkaar. En als ik straks een paar huisnummers opschuif, leer ik misschien nog meer mensen kennen.”

WEG MET KLEIN-KOREA

De vervangingsbouw van Dewaco verlost de buurt van een stigma. Lange tijd stond deze wijk, met zijn woningen uit de naoorlogse periode, in de volksmond bekend als ‘Klein-Korea’. “Omdat de straat in zo’n slechte staat was”, zegt

Catherine. “De putten en kraters deden denken aan een slagveld. Bouwfysisch voldeden de woningen ook niet meer aan de huidige normen.” Het contrast met vandaag is groot. “We gaven de buitenomgeving een optimale invulling.

De openbare weg hebben we verlegd langs de andere kant van het gebouw.

Geen evidente keuze, maar we konden Stad Aalst overtuigen van het belang van die ontwikkeling. Zo konden we de privétuintjes op de benedenverdieping rustig organiseren en maakten we een doorsteek naar het groene landschap achteraan. Veel wandelaars en fietsers maken er dankbaar gebruik van.”

Doornveld is daardoor ook een meerwaarde voor de omgeving. “Argumenten als ‘mooi project, maar het past hier niet’ wilden we absoluut omzeilen. In de Denderstreek moeten we opboksen tegen heel wat vooroordelen over onze doelgroep. We verhuren de woningen aan kwetsbare mensen en gezinnen.

Door gevarieerde woontypologieën krijg je hier een gemengd publiek: jong en oud komen hier samen. Daarom doet een positieve reactie, zoals die van An daarnet, me zo’n deugd. We maken voor die bewoners het verschil en dat geeft me een boost om hiermee door te gaan.”

19

FICHE PROJECT Doornveld

GEMEENTE Aalst

SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJ Dewaco

ARCHITECTENBUREAU Pascal Francois Architects bvba

AANNEMER

Bouwonderneming Damman Nv

AANTAL WONINGEN

5 huurappartementen en 18 huurwoningen

WONINGTYPES

5 appartementen aangepast voor mensen met een beperking 12 woningen met twee slaapkamers 6 woningen met drie slaapkamers

20

21

BOGERSE VELDEN (LIER)

“STERKE STEDENBOUWKUNDIGE STUDIE LEIDT TOT ORIGINELE ARCHITECTUUR” Een sociaal woonproject dat uitsteekt boven de klassieke verkaveling. Misschien is het wel de natte droom van veel projectontwikkelaars in onze sector. Dromen zijn bedrog?

Niet wanneer een sterke stedenbouwkundige de weg plaveit. Zoals in Lier bij de Bogerse Velden een project met 33 huurappartementen en 27 koopwoningen.

De woonwijk Bogerse Velden, net buiten het centrum van Lier, maakt deel uit van een grote site die Lierse Maatschappij voor de Huisvesting voor een deel al eerder ontwikkelde. Het vervolgverhaal zorgde voor discussie: wat was de ideale volgende stap?

“Voor ons was het belangrijk dat de ontwikkeling van dit terrein een visie zou uitstralen”, zegt directeur Marc Vanden Eynde.

“Daarom wilden we hier absoluut samenwerken met een stedenbouwkundig bureau. Samen met de VMSW deden we een aanbesteding. De opdracht werd toegewezen aan Marc Martens (ba-p).”

22

Marc Vanden Eynde is lyrisch over die samenwerking. “Het werd een bijzonder participatief proces. Niet alleen met ons, ook met de buurt, de stad en alle betrokken partijen. In de finale versie van de stedenbouwkundige studie kon iedereen zich vinden. Tot op vandaag pluk ik er de vruchten van.” Een voorbeeld? Een van de punten in de studie was de positionering van het speelplein: niet opzij, maar in het midden van de site. Die ligging verhoogt de sociale controle en de betrokkenheid op het terrein. Andere toepassingen waren de kruiwagenpaden aan de woningen, een extra brede publieke ruimte in de middenzone en de haakse straten die voor openheid zorgen.

ontwerpen, ook met een wedstrijdformule. Het goede in het ontwerp van META was dat je geen waaiervorming van percelen kreeg. Door ze te schranken hebben we hier een levendige architectuur.” Het architectuurbureau META realiseerde voor de Bogerse Velden 3 autonome en identieke appartementsgebouwen van in totaal 33 flats, 13 geschakelde woningen en 14 rijwoningen met een dynamisch volumespel. De open ruimte, een ritmisch straatbeeld en een duidelijk herkenbare, collectieve identiteit bepalen de uitstraling van dit project.

EEN SPEELTUIN VOOR ARCHITECTEN

Een opvallend project, met veel variatie in kleur en volume. Dat vraagt om uiteenlopende reacties. Over smaak valt niet te twisten, meneer de directeur?

“Ah, als de reacties zowel positief als negatief zijn, ben ik blij. Want dan doet het iets met mensen. Sommigen vinden dat dit project wat weg heeft van een vakantiepark. Anderen dat het goedkoop oogt. En nog anderen vinden de architectuur en stedenbouwkundige uitwerking prachtig. Een sociale woonwijk waar niemand echt een mening over heeft, is er een van dertien in een dozijn.”

Waarom was die studie als vertrekpunt zo belangrijk voor deze woonwijk? “Bij een verkavelingsplan liggen alle percelen meteen vast, nog voor er over een concreet project wordt nagedacht. Een groot nadeel. Ons uitgangspunt was: welke publieke ruimte moet hier ingevuld worden? Die visie vroeg dus om een andere aanpak. Met een stedenbouwkundige studie als basis kan een architect veel beter aan de slag.”

“Voor ons was het belangrijk dat de ontwikkeling van dit terrein een visie zou uitstralen.”

Marc Vanden Eynde, directeur Lierse Maatschappij voor de Huisvesting In een eerste fase werden op de site acht blokjes met witte woningen neergezet. Daarvoor organiseerden Lierse Maatschappij voor de Huisvesting en de VMSW een wedstrijd naar jonge architecten. “Die moesten zich niet laten leiden door de lijn waarop de woningen moesten komen, wel hoe ze die ruimte op een originele manier zouden invullen. Dat gaf extra vrijheid in de architectuur.”

Het hele terrein ging bewust niet naar één architect. “In een volgende fase hebben we de appartementen en woningen door een ander bureau laten

WEG MET DE AUTO?

We moeten Marc gelijk geven: naast dit project kan je niet kijken. Zeker de geschrankte woningen vallen op. “Die innovatieve inplanting bepaalt het gebruik van dit terrein. Achter de tuintjes van de woningen hebben we bijvoorbeeld kruiwagenpaden voorzien, want we werkten hier bewust niet met garages. De auto geven we een zo min mogelijke prominente plaats.”

Bij die uitspraak blijven we even hangen. Is de auto niet langer koning? “Als sociale woningbouwers moeten we het voortouw nemen”, zegt Marc overtuigd. “Niet iedereen uit ons doelpubliek heeft een auto.” De interesse naar parkeergelegenheid neemt af. Zo is er voor de appartementsgebouwen op deze site een ondergrondse parking. Toch blijven veel plaatsen leeg. Voor een sociale huisvestingsmaatschappij is dat een serieuze verliespost. De fiets, en zeker elektrische fietsen, winnen aan belang. In een ander project van veertig appartementen liet ik zelfs twee wooneenheden vallen voor fietsenstallingen.

En stilaan beginnen we ook na te denken over deelwagens. Kortom, het bewustzijn groeit en daar moeten we op inspelen.”

23

FICHE PROJECT

Bogerse Velden

GEMEENTE Lier

SOCIALE HUISVESTINGSMAATSCHAPPIJ Lierse Maatschappij voor de Huisvesting

ARCHITECTENBUREAU

net architectuur (fase 1) en META (fase 2)

AANNEMER

Bouwbedrijf Wienen (fase 1) en Artem (fase 2)

AANTAL WONINGEN

51 koopwoningen (nieuwbouw) 33 huurappartementen (nieuwbouw)

WONINGTYPES

17 woningen met vier slaapkamers 34 woningen met drie slaapkamers 9 appartementen met drie slaapkamers 24 appartementen met twee slaapkamers waarvan er 6 aangepast zijn voor huurders met een fysieke beperking

24

25