Houses of Sound
10
Pierre Berthet
2005
11
Kanariestudio
16
Paul Panhuysen
2005
17
3. Hands Up! reflected listening
Hold your hands 10cm away from your ears, palms facing the sides of your head. Keep your fingers straight, touching each other. Then: • • • •
Slowly turn your head to the right, but keep your hands where they are. Turn your head back to the centre position. Do this three more times, towards all three remaining cardinal points. Back to the starting position.
20sec
• • • • •
relax
Bring hands slowly closer to your ears; slow down as you get closer until you cover your ears with your palms. Press your hands against your ears with increasing pressure (you hear complex bass sounds). Hold the pressure for a while. Release tension slowly without removing hands. Slowly move your hands back to the starting position.
Keine Musik - David Helbich
22
23
4. Beat It filtered listening
L/
Perform this piece with your fingers in your ears, or close (and open) them with the help of any foldable part of your ear (like the tragus, if you know what that is). The changes between open and closed ears should be performed quick and sudden.
L/
until it hurts
R :
shorter
R :
Explanation of signs: L left ear R right ear L/R both ears together close ear open ear (keep finger close to ear) suddenly, quick fermata = keep for a while do these actions at exactly the same time quick closing/opening Choose your own speed. Repeat bits of the score as often as you wish. Feel free to make up your own beats before moving to the last part. The part where you have to count, is a nice little game. The durations of closed ears are slowly alternating with the durations of open ears.
L/ L/
count to 5 in your head
R : R :
L : R
3
4 1
1
4
3
2
2
5
calm & regular
L : R
L : R
3
2
1
1
2
3
Rub your fingers next to your ears. Slowly move your fingers away from your head and as far as the arm reaches. Mark one pause on the way and perform in the following order: L: 1 move 2 R: 1 (stop) move
Keine Musik - David Helbich
40
(stop) move 3 2 move 3
snap! snap!
Chaise RĂŠsonnante
64
Tony Di Napoli
2012
65
Composed Nature
72
Staalplaat Soundsystem & LOLA landscape architects
2012
73
Installations
Houses of Sound Kanariestudio Geheim van Horst Springtime in a Small Town Konversation Oorsprong Tacet Wind Zylinder Radio Forest Oor van Noach Chaise RĂŠsonnante Composed Nature Singing Pools Windribbon
Installaties
98 100 102 104 106 108 112 114 116 120 124 126 128 132
Oorsprong
At first sight, the sound installation Oorsprong (Dutch for ‘Origin’) seems to be nothing more than a long, straight tube of corten steel. However this foreign object in the landscape, 16 metres long and 1.9 metres in diameter, is actually a giant flute. On the closed-off side, a wind machine blows a high volume of air into the flute at low pressure. The other side of the tube – the body of the flute – is open, but can be closed off with a round door that allows visitors to enter the installation. As soon as they step inside, a movement sensor activates the installation and they feel intense vibrations coursing through their bodies. With the door closed, the sound is completely different, particularly in the middle of the flute. At the other end of the flute, a little soft light penetrates from above and there is contact with the outside world. This is the lip plate, an opening to the outside where the sound is generated the same way as it would be with a recorder or organ pipe. Hans van Koolwijk takes the ears of visitors right inside a flute for the first time, to the place where the vibrations are strongest: a place where they step right into the origins of sound.
Hans van Koolwijk
2007
De klankinstallatie Oorsprong lijkt bij een eerste aanblik niet meer dan een lange, rechte buis uit cortenstaal. Met 16 meter lengte en 1,9 meter doorsnede functioneert het omgevingsvreemde object echter als een gigantische fluit. Aan de gesloten kant blaast een windmachine veel wind onder lage druk de fluit in. De andere kant, het corpus, is open, maar afsluitbaar met een ronde deur waarlangs het publiek de installatie kan binnengaan. Zodra bezoekers de buis inlopen activeert een bewegingsmelder de installatie en ervaren ze hevige vibraties doorheen het hele lichaam. Met een gesloten deur wordt de klank heel anders, vooral in het midden van de fluit. Aan de andere kant van het corpus schijnt bovenaan vaag licht en is er contact met de buitenwereld. Op die plaats zit het labium, een opening naar buiten waar de klank ontstaat, zoals in een blokfluit of orgelpijp. De oren van bezoekers worden door Van Koolwijk voor het eerst naar het binnenste van een fluit gebracht, waar de trillingen het hevigst zijn. Een sprong naar de oorsprong van klank.
108
109
Het Oor van Noach
The Dommel in Neerpelt looks like a mere scribble on a map of the area. But if you go to the bank of the river and really look and listen, you will realize that the stream is the sum of a great number of events: millions of splashing waves, rolling pebbles, floating leaves, nibbling fish, etc. In turn they are made up of molecules and atoms in an endless, restless flow. Het Oor van Noach (Noah’s Ear) makes the identity of the Dommel audible. The sound installation exists of a wooden boat floating on the river. It is connected to a long, bent armature that ends in a trumpet-like bell on the bank. The higher the water level, the deeper Noah’s Ear bends towards the ground. Like the needle of a record player running along its groove, the Ear explores the river. The forces of nature with which the unpredictable Dommel bombards the little boat are transformed into sound, partly with the help of a water wheel. These sounds emerge from the trumpet bell on the bank. Noah’s Ear makes three kinds of sound that refer to the materials of which it is made and the water in which it is installed: the knocking of a woodblock, the shaking of a metal cymbal and the lapping of water. As the water level of the river rises, the sound changes and intensifies.
Robert Lambermont
2010
Op een landkaart lijkt de Dommel ter hoogte van Neerpelt niet meer dan een kronkelende pennenstreek. Wanneer men de rivier echter van dichtbij bekijkt en beluistert, blijkt dat deze waterloop de manifestatie is van een optelsom van gebeurtenissen: miljoenen klotsende watergolfjes, rollende stenen, drijvende bladeren, happende vissen, … Deze bestaan op hun beurt dan weer uit moleculen en atomen in een eindeloze, rusteloze stroom. Het Oor van Noach maakt het wezen van de Dommel hoorbaar. De klankinstallatie bestaat uit een houten schuit die in de Dommel dobbert. Het geheel is verbonden met een lange geknikte arm en mondt uit op de oever in een trompetvorm. Hoe hoger het water staat, hoe dieper het Oor van Noach buigt. Zoals de naald van een platenspeler de groef van een langspeelplaat volgt, zo tast het Oor het stromende water af. De krachten die de wispelturige Dommel uitoefent op de schuit worden mede door een waterrad omgezet in geluid en verlaten het object via de hoorn op het land. Het Oor van Noach produceert drie soorten geluid die verwijzen naar de materialen waarvan de sculptuur is gemaakt en het water waarin het ligt: een kloppend woodblock, een trillend, metalen cimbaal en klotsend water. Naarmate de waterstand in de Dommel stijgt, intensiveert en verandert de klank die het Oor van Noach produceert.
120
121
Singing Pools
Three ‘singing pools’ are situated in the shallows of the pond in Klankenbos. These shallow pools are supported just below the water surface and shudder and vibrate as visitors approach, causing ripples and wave formations to travel across the surface of the pond. The function of the Singing Pools is to show how sound moves visually. It deepens the understanding of what sound really is: a series of movements in time, a transmission of energy by a series of vibrations. The Singing Pools are site specific and have been in development since 2010 when Locke first made a prototype to test her ideas. She had made various kinds of vibrating pools but none that were installed within a large expanse of water. There were all kinds of unknown factors including water pressure and depth, rising water levels and changes in temperature. The first pool was installed and tested over a six month period during which time the designs were revisited and improved.
2013
In een vijver bevinden zich drie ‘zingende baden’, ondiepe vaten waarvan de bodems zich net onder het wateroppervlak bevinden. Zodra bezoekers naderbij komen, beginnen de vaten te vibreren en te schudden waardoor ze rimpelingen en golfpatronen veroorzaken in het water. De Singing Pools visualiseren de essentie van geluid: een reeks van bewegingen in de tijd, een transmissie van energie via opeenvolgende vibraties. Singing Pools is een site specific werk, in ontwikkeling sinds 2010. Locke bouwde reeds verschillende types vibrerende baden, maar geen enkele keer in een vijver. Onbekende factoren zoals diepte, wisselende waterstanden en veranderlijke temperaturen maken de situatie erg complex en onvoorspelbaar. Een eerste bassin werd geïnstalleerd en uitvoerig getest gedurende een periode van zes maanden, waarna nog de nodige wijzigingen werden aangebracht.
The original pools had adjustable legs that could be raised with rising water levels. De originele bassins hadden poten die in de hoogte aangepast konden worden aan het waterpeil.
The new singing pools float on marine poly foam supports and are adjusted to the right level in the water using steel weights. De huidige Singing Pools drijven op piepschuim en worden op het juiste niveau in het water gebracht doormiddel van metalen gewichten.
Caroline Locke
128
129
Windribbon
Leif Brush created the Windribbon in his back yard in 1975. It is a long brass strip 0.8 mm thick and 1 cm wide, stretched taut between two trees. The original was 60 metres long and attached to two birches. Contact microphones attached with beeswax and an accelerometer amplify the sound of the vibrating ribbon. The replica in Klankenbos – a first version of which was exhibited at Klinkende Stad/Festival van Vlaanderen in Kortrijk in 2012 – Is very close to the original. For example, it includes one of the contact microphones (Shadow) and an accelerometer from the original Windribbon. As its name suggests, the wind makes the Windribbon vibrate. The brass ribbon is far more sensitive to the wind than a string or wire, directly and indirectly (through the movement of the trees it is stretched between). The Windribbon also captures acoustic vibrations, and rain and snow influence how the installation sounds.
2013
In zijn achtertuin ontwierp Leif Brush in 1975 de Windribbon, een opgespannen messinglint van 0.8 mm dik en 1 cm breed. Het originele exemplaar was 60 meter lang en was bevestigd tussen twee berken. Enkele met bijenwas aangebrachte contactmicrofoons en een accelerometer versterkten het geluid van het trillende lint. De replica in Klankenbos - die een eerste incarnatie kreeg tijdens Klinkende Stad/Festival van Vlaanderen in Kortrijk in 2012 - is heel getrouw. Zo wordt gebruik gemaakt van één van de contactmicrofoons (Shadow) en van een accelerometer die gebruikt werden bij de oorspronkelijke Windribbon. In de eerste plaats wordt de Windribbon, zoals zijn naam het zegt, door de wind tot trillen gebracht. Veel meer dan een snaar of draad is het messinglint gevoelig voor wind, rechtstreeks en onrechtstreeks (bijvoorbeeld door de beweging van de bomen waartussen het opgespannen is). Verder vangt de Windribbon akoestische trillingen op en heeft ook neerslag een invloed op het geluid van de installatie.
The reconstruction was initiated by Guy De Bièvre and Sofia von Burstorff in collaboration with the artist. The technical realisation was supported by Johan Vermaelen. In collaboration with Festival of Flanders Kortrijk. De reconstructie is een initiatief van Guy De Bièvre en Sofia von Bustorff in overleg met de kunstenaar. De technische ondersteuning werd verzorgd door Johan Vandermaelen. In samenwerking met Festival van Vlaanderen Kortrijk.
Leif Brush
132
133
Mobile installations
Muziekdozen FluisterOren Musiscopes Self-Simulator Curvices
Mobiele installaties
138 139 140 141 142
Musiscopes
The mobile sound installation Musiscopes is actually a musical instrument, but it invites the public to experience the nature of sound production personally. It is made up of six portable tables. There is a network of channels, taps and fittings on and inside the tabletops. Using stethoscopes, listeners can sit around the table and discover the sounds and tones being produced by this network and how the sounds move. They can also influence sound production by turning the taps to block the sound or let it through.
2007
Hoewel de mobiele klankinstallatie Musciscopes gebruikt kan worden als een instrument op zich om muziek te maken, nodigt deze vooral het publiek uit om de aard van de productie en voortplanting van geluid te beleven. De installatie bestaat uit zes verplaatsbare kleine tafels waar zowel op als onder het bovenblad een netwerk van kanalen, kraantjes en attributen aanwezig is. Via stethoscopen kunnen luisteraars die rond de tafel plaatsnemen niet alleen horen welke klanken en geluiden via dit netwerk tot stand komen en hoe deze zich verplaatsen, maar de klank van de installatie eveneens manipuleren door kraantjes open en dicht te draaien.
Self-Simulator
The Self-Simulator is a device that enables you to move around while seeing yourself from behind or from the view of a surveillance camera. The sound is heard through sensitive microphones added artificial, exaggerated reverb. On monitors other people can follow what the person in the Self-Simulator sees and hears. Normally, simulators are made to give us the experience of controlling something that is out of our reach or to practice and learn certain skills before being confronted with the real situation. The Self-Simulator turns the idea of ‘virtual reality’ upside down; making us able to experience the reality as if it was artificial. In doing so the Self-Simulator hopefully confronts us with ourselves through alienation and aims to, among other things, make us reorientate and experiment with the simplest of everyday actions - as if learning to control ourselves through a new interface.
2013
De Self-Simulator is een merkwaardig toestel waarmee de gebruiker zichzelf op de rug aankijkt - of vanuit het standpunt van een beveiligingscamera terwijl hij zich vrij beweegt. Omgevingsgeluiden worden gecapteerd door gevoelige microfoons en vervormd door toevoeging van een overdreven galm. Simulatoren worden normaal gezien gebruikt om ons het gevoel te geven iets te beheersen wat buiten onze mogelijkheden ligt of om vaardigheden te trainen vooraleer geconfronteerd te worden met de werkelijke situatie. De Self-Simulator zet het idee van ‘virtual reality’ op zijn kop; het laat ons de realiteit ervaren alsof deze onwerkelijk is. Door deze vervreemding confronteert de Self-Simulator de gebruiker met zichzelf. Het apparaat zet aan tot heroriëntatie en experimenteren met de meest eenvoudige, alledaagse handelingen. Alsof we onszelf opnieuw moeten leren controleren met behulp van een nieuwe interface.
Technical support Technische ondersteuning Jasper Braet
Eric Van Osselaer
140
Simon Steen-Andersen
141
Curvices
Curvices (2013) is an audiovisual mobile app that accompanies you on a walk through Klankenbos. As you move from place to place, you help to determine the progression of the music and poetry. Where are you? What can you hear? Are those native birds singing in the woods or are they Portuguese birds you hear coming from your mobile phone? Is that the Trans-Siberian Express or just cars driving down the road beside the woods? As you explore the area you will discover sounds and words and travel through the woods, around the world, in as long or short a journey as you wish to make. For Curvices, Cox & Grusenmeyer take on the role of lighting designers. They’ve taken care of a custom made light show for the sound walk of Rozalie Hirs. What happens when a mobile screen is approached as a theatre stage? And how much does light intensity and color influence the atmosphere of poetry? With the financial support of a composition stipend of the Performing Arts Fund. Curvices was also made possible by Wiek Hijmans (electric guitar), Patricio Wang (bass guitar), Carlos Dalla-Fiore (mixing, mastering), Mathijs de Valk (technical support). With special thanks to Magnus Robb for giving permission to use his birdsong recordings. Programming by Yvan Vander Sanden Spatial design by Machiel Spaan
2013
Curvices (2013) is een audiovisuele mobiele applicatie die je begeleidt tijdens een wandeling door Klankenbos. Door van plaats te veranderen bepaal je mede het verloop van de muziek en de poëzie. Waar ben je? Wat hoor je? Zingen er inheemse vogels in het bos of klinken er vogels uit Portugal via je mobiele telefoon? Hoor je daar een Transsiberië-Express of zijn het maar auto’s op de weg langs het bos? Met het verkennen van het terrein tast je klanken en woorden af, maak je een reis door het bos, om de wereld, in zoveel passen als je wilt. Voor Curvices kropen Cox & Grusenmeyer in de huid van lichtontwerpers. Zij verzorgden voor de geluidswandeling van Rozalie Hirs een bijpassende lichtshow. Wat gebeurt er als een mobiel scherm behandeld wordt als een podium? En in hoeverre kunnen lichtintensiteit en kleur de sfeer van poëzie bepalen? Met financiële ondersteuning van een stipendium compositie van het Fonds Podiumkunsten. Curvices werd mede mogelijk gemaakt door Wiek Hijmans (elektrische gitaar), Patricio Wang (basgitaar), Carlos Dalla-Fiore (mixing, mastering), Mathijs de Valk (technische assistentie). Met speciale dank aan Magnus Robb voor de toestemming tot het gebruik van zijn opnames van vogelzang.
Rozalie Hirs (from: Curvices, Bleiswijk: Studio 3005, 2013)
Programmering door Yvan Vander Sanden Ruimtelijk ontwerp door Machiel Spaan
142 Rozalie Hirs (poetry, sound) Cox & Grusenmeyer (design, animation)
143
Biographies
Pierre Berthet Paul Beuk Peter Bosch & Simone Simons Leif Brush Cox & Grusenmeyer Moniek Darge Koen Deprez Tony Di Napoli Bernward Frank Joris Hekkenerg David Helbich Rozalie Hirs Robert Lambermont Caroline Locke Lola Landscape architects Baudouin Oosterlynck Paul Panhuysen Horst Rickels Staalplaat Soundsystem Erwin Stache Simon Steen-Andersen Hans Van Koolwijk Eric Van Osselaer
BiografieĂŤn
146 148 149 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 163 164 165 167 169 170 172 174 176
Cox & Grusenmeyer
Cox & Grusenmeyer (Ines Cox en Lauren Grusenmeyer) is a graphic design duo based in Antwerp. Their collaboration began during their studies at Sint Lucas Ghent and continued while Cox completed her master at the Werkplaats Typografie in Arnhem and Grusenmeyer at The Sandberg Institute in Amsterdam. In their practice they work on both commissioned work as self-initiated projects where they investigate the direction of image and language on different levels. By believing that design is more than printed matter, they engage sound, language, spacial installations, video, websites and costumes in their work as a means to subject the content to a total identity.
http://cox-grusenmeyer.com/
Moniek Darge
Cox & Grusenmeyer (Ines Cox en Lauren Grusenmeyer) is een grafisch ontwerpersduo gevestigd te Antwerpen. Hun samenwerking ontstond tijdens hun studies aan Sint Lucas Gent en hield stand terwijl Cox haar master behaalde aan de Werkplaats Typografie in Arnhem en Grusenmeyer aan het Sandberg Instituut in Amsterdam. Hun praktijk bestaat uit zowel werk in opdracht als zelf-geïnitieerde projecten waarbij de regie van beeld en taal op verschillende manieren onderzocht wordt. Vanuit de overtuiging dat ontwerp verder gaat dan drukwerk, betrekken zij in hun werk ook geluid, taal, ruimtelijke installaties, videomateriaal, websites en kostuums om zo de inhoud aan een totale identiteit te onderwerpen.
152
Moniek Darge studied music theory and violin at the Conservatory of Bruges, painting at the Ghent Royal Academy of Fine Arts and Art History, philosophy and anthropology at the Ghent University. She is active as a composer, violinist and performer. In addition, she specialises in soundscapes and live-art performances combining visual and musical aspects. Ever since 1970 she has been active on stage with Stichting Logos, first with the Logos Ensemble, then with Logos Duo, and more recently with the <M&M> robot ensemble. Darge has built light and sound sculptures, installations, musical instruments and has spent many years constructing a series of alternative music boxes with which she also performs. In 1997 she received the title of Cultural Ambassador of Flanders for the Logos Duo. Darge has published several journalistic and literary essays. Many international magazines have published her articles. Besides her countless concerts, performances all over the world and activities as organiser, Moniek Darge was a lecturer at the Hogeschool Gent where she taught Art History, Audio Art and Non-Western Art Studies at the Fine Arts Department and an introductory course to Ethnomusicology at the Music Department.
1952
BE
Moniek Darge studeerde notenleer en viool aan het Conservatorium van Brugge, schilderkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Gent en kunstgeschiedenis, filosofie en moraalwetenschappen aan de Gentse Universiteit. Ze is hoofdzakelijk actief als componiste, violiste en performer. Hiernaast specialiseerde ze zich als medebeheerder van Stichting Logos in soundscapes en liveart performances. Tevens is ze actief bij Stichting Logos van Godfried-Willem Raes in Gent, onder andere in het Logos Duo. Darge bouwde licht- en klanksculpturen, installaties, muziekinstrumenten en werkt sinds jaren aan alternatieve muziekdoosjes die ze ook in performances gebruikt. In 1997 kreeg zij met het Logos Duo de titel van Cultureel Ambassadeur van Vlaanderen. Darge schrijft regelmatig artikels voor publicaties en organiseert eveneens tentoonstellingen. Ze doceert het vak etnische muziek, kunstgeschiedenis en projectseminaries over beeldende kunst en muziek aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en het Koninklijk Conservatorium van Gent. Ook aan buitenlandse universiteiten geeft zij als gastdocente regelmatig voordrachten.
153
David Helbich
David Helbich is a composer, musician, conceptual artist and performance artist. Helbich creates highly varied and experimental works on stage, on paper, online and in open spaces. His work varies from interactive, representational work to more conceptual pieces and actions. A recurrent interest is an understanding of the audience as active individuals and the search for an opening of experiences in an artistically restricted space. Helbich studied composition and philosophy in Amsterdam and Freiburg. Since 2002, he has been living and working in Brussels. He lectures in music analysis at the dance school P.A.R.T.S. He combines choreography and music as well in his sound walks, audio guides and field and city choreographies. As a street photographer, Helbich’s publications include Belgian solutions (published by MER. Paper Kunsthalle, Ghent), a series of photos – online and in book format – in which he depicts absurd Belgian solutions and surreal nonchalance. In 2012/13 Helbich received a development subsidy from the VGC for his work and research around the relationship between public and performative spaces. He received first prize in the 2011 ad-libitum composition competition (Netzwerk Süd Stuttgart) for his educational piano book Für aufrichtiges Klavier. http://davidhelbich.blogspot.be
1973
DE
David Helbich is componist, muzikant, conceptueel kunstenaar en performance kunstenaar. Helbich creëert erg uiteenlopende en experimentele werken op het podium, op papier, online en in de open ruimte. Zijn oeuvre varieert van interactief en representatief werk tot veeleer conceptuele stukken en acties. Een wederkerend thema is het begrip van het publiek als actieve individuen en de zoektocht naar het creëren van bijzondere ervaringen in een artistiek beperkte ruimte. Helbich studeerde compositie en filosofie in Amsterdam en Freiburg. Sinds 2002 woont en werkt hij in Brussel. Hij doceert muziekanalyse aan de dansschool p.a.r.t.s. De combinatie van choreografie en muziek gebruikt hij ook in zijn soundwalks, audiogidsen en field- en stadschoreografieën. Als straatfotograaf publiceerde Helbich onder andere Belgian solutions (Uitgegeven bij MER. Paper Kunsthalle, Gent), een fotoreeks – online en in boekvorm – waarin hij absurde, Belgische oplossingen en surrealistische nonchalance in beeld brengt. In 2012-2013 kreeg Helbich een trajectsubsidie (van het VGC) voor zijn werk en onderzoek omtrent de relatie tussen de publieke en de performatieve ruimte. Voor zijn didactisch pianoboek Für aufrichtiges Klavier ontving hij de eerste prijs in de ad-libitum compositiewedstrijd 2011 (Netzwerk Süd, Stuttgart). 158
Rozalie Hirs
Rozalie Hirs is a contemporary composer and poet. Her poetry and music are both lyric and experimental. Imagination and the adventure of the listening and reading experience are central to her work. Her music includes vocal, orchestral and electronic pieces. She creates both traditional poetry books and digital poetry: interactive poems for which she works with visual artists and graphic designers. For example, she worked with Cox & Grusenmeyer to make her zichtboek van gestamelde werken (‘lookbook for stammered works’) in which six characters based on six poems in the collection gestamelde werken (Amsterdam: Querido, 2012) come to life on six social networks. Her music, much of which has been composed on commission with support from the Fonds Podiumkunsten, has been performed by ensembles including the Amsterdam Sinfonietta, Asko|Schönberg, Bozzini Quartet, Radio Filharmonisch Orkest and Slagwerk Den Haag; she regularly performs her compositions for speaking voice and electronic sound herself, mainly on international stages. Her music scores are published by Donemus, her CDs by Attacca and her poetry books by Uitgeverij Querido.
http://rozaliehirs.nl
1965
NL
Rozalie Hirs is een hedendaagse componiste en dichteres. Haar poëzie en muziek zijn zowel lyrisch als experimenteel. Het avontuur van de luister- en leeservaring en de verbeelding staan centraal. Haar muziek omvat vocale, orkestrale en elektronische werken. Vaak combineert zij traditionele instrumenten met elektronische klanken. Haar poëzie omvat zowel dichtbundels als digitale poëzie: interactieve gedichten die ontstaan in samenwerking met beeldend kunstenaars en grafisch ontwerpers. Zo ontstaat in samenwerking met Cox & Grusenmeyer zichtboek van gestamelde werken waarin zes personages op basis van zes gedichten uit de dichtbundel gestamelde werken (Amsterdam: Querido, 2012) tot leven komen op evenzovele sociale netwerken. Haar muziekstukken, veelal opdrachtwerken ondersteund door het Fonds Podiumkunsten, worden uitgevoerd door onder meer Amsterdam Sinfonietta, Asko|Schönberg, Bozzini Quartet, Radio Filharmonisch Orkest en Slagwerk Den Haag; haar composities voor spreekstem en elektronische klanken voert zij regelmatig zelf uit, voornamelijk op internationale podia. Donemus publiceert haar muziekpartituren, Attacca haar cds, Uitgeverij Querido haar gedichtenbundels.
159
Eric Van Osselaer
Eric Van Osselaer studied visual art and explored several media before devoting himself to the creation of sound installations. His first works were produced in the nineteen nineties in Dublin in collaboration with Stéphanie Casey. He has since developed a variety of projects, including several sound installations powered by the wind. As a member of the Shrapnelbinde collective, Van Osselaer collaborates in theatre and street theatre performances. In the construction of his installations, he combines different techniques and procedures and attaches great importance to audience participation. His most recent series of sound pieces is called ‘Tabloscopes’. These are installations consisting of a network of pipes whose sounds are shaped by the audience in a game where one person’s actions influence the others. The first piece in this series is the sound installation Musiscopes. Van Osselaer is also the driving force behind the Orgabits project that uses instruments made of fruit and vegetables. He also develops projects with François Cys.
http://evolplay.org
1968
BE
Terms
Eric Van Osselaer studeerde beeldende kunsten en exploreerde diverse media alvorens zich toe te leggen op de creatie van klankinstallaties. Zijn debuut situeert zich in de jaren negentig te Dublin waar hij samenwerkte met kunstenares Stéphanie Casey. Hij ontwikkelde intussen uiteenlopende projecten en onder de klankinstallaties die hij vervaardigt worden er verschillende aangedreven door wind. Als lid van het collectief Shrapnel-binde werkt Van Osselaer mee aan theatervoorstellingen en straattheater. Hij integreert verschillende soorten technieken en procedures bij de constructie van zijn installaties en hecht veel belang aan de participatie van het publiek. Zijn recentste serie werken noemt hij ‘Tabloscopes’. Dit zijn installaties die uit een netwerk van buizen bestaan en sonoor vormgegeven worden door het publiek via een spel waarbij de ene aan de andere rapporteert. De eerste versie uit deze serie is de klankinstallatie Musiscopes. Van Osselaer ligt aan de basis van het project Orgabits met instrumenten gemaakt van fruit en groenten. Hij ontwikkelt eveneens projecten in samenwerking met François Cys.
176
Terminologie
Sine Wave
Sound is an audible variation of pressure in a medium such as air or water. In the case of aerial reproduction, sound waves move by air pressure vibrations in which compression and expansion alternate as to a balanced state (baseline). In its most elementary form, sound can be represented as a simple sine wave. A sine wave that is repeated in a constant, regular movement has a frequency (see p. 180). Only sound waves with a maintained, harmonic movement produce pitch; chaotic, non-harmonic vibrations create noise. Tip: Experience sine waves in Oorsprong The defining feature of all wind instruments is a tube in which a ‘column’ of air is set to vibrate, as we find in the Oorsprong installation. The length of the tube determines the pitch of the sound. The air column starts to resonate by blowing the tube. The places in the tube with the smallest width are called ‘nodes’, and those with the largest width are called ‘antinodes’. When moving back and forth inside Oorsprong, you can clearly hear and even feel this phenomenon at work.
Sinusgolf
Geluid is een hoorbare drukschommeling in een medium als lucht of water. In de lucht plant een geluidsgolf zich voort als een luchtdrukschommeling waarbij compressie en expansie elkaar afwisselen ten opzichte van het evenwichtsniveau (nullijn). In zijn meest eenvoudige gedaante kan een geluidsgolf worden voorgesteld als een enkelvoudige sinusgolf. Een sinusgolf die zich herhaalt in een constante, regelmatige beweging, bezit een frequentie (zie p. 180). Alleen geluidsgolven met een aangehouden, harmonische beweging produceren toonhoogte; chaotische of niet-harmonische trillingen creëren geruis. Tip: Ervaar geluidsgolven in Oorsprong Elk blaasinstrument heeft een buis waarin een ‘kolom’ lucht tot trilling gebracht wordt, zoals in Oorsprong. De lengte van de buis bepaalt de toonhoogte van het geluid. De luchtkolom vibreert door de buis aan te blazen. De plaatsen in de buis met een maximale uitwijking zijn ‘buiken’ en de plaatsen in de buis met een minimale uitwijking zijn ‘knopen’. Op een buik hoor je meer, op een knoop minder of niets. Door heen en weer te wandelen in de Oorsprong kan je dit prima ervaren.
178
179
Frequency
The frequency indicates the number of vibrations per second: the higher the frequency - i.e. the shorter the wave length - the higher the pitch heard. If one vibration lasts exactly one second, we say the pitch has a frequency of 1 hertz. The vibration frequencies that humans can hear are between 20 and 20 000 hertz. In everyday acoustic conditions, e.g. when someone plays a string instrument, sound is usually made up of a fundamental tone and a series of overtones that are often integer multiples of that fundamental frequency. The pitch that we actually perceive corresponds to the sounding (or virtual!) fundamental. The characteristic colour or ‘timbre’ of a tone depends on how loud its overtones are resonating.
Frequentie
De frequentie van een geluidsgolf duidt op het aantal trillingen per seconde. Hoe hoger de frequentie (en hoe korter de golflengte), hoe hoger de waargenomen toonhoogte. Als 1 trilling precies 1 seconde duurt, dan heeft de toonhoogte een frequentie van 1 hertz. Het menselijke gehoor heeft een bereik tussen de 20 en 20.000 hertz. Tonen zijn in een akoestische omgeving, zoals bij het bespelen van een snaarinstrument, meestal een combinatie van grondtonen en boventonen, waarbij de boventonen bestaan uit frequenties die meestal een geheel veelvoud zijn van de grondfrequentie. De toonhoogte die we horen komt overeen met de klinkende (of virtuele!) grondfrequentie, de kleur of het timbre van de toon wordt onder andere bepaald door de sterkte van de meeklinkende boventonen.
180
Illustration of the fundamental and overtones of a string. The lowest tone produced by the string corresponds to half the wave length. The resonating overtones can be perceived separately by gently touching the vibration string on its ‘nodes’ (see page 178). Illustratie van grondtoon en boventonen van een snaar. De laagste toon die de snaar kan voortbrengen komt overeen met een halve golflengte. De meeklinkende boventonen kunnen afzonderlijk hoorbaar worden gemaakt door met de vinger de vibrerende snaar zacht te raken op de ‘knopen’(zie pg 178)
181