Preview Lesmap Muzemallemaakina Musicaklassen 2018-2019

MUSICAKLASSEN | Provinciaal Domein Dommelhof KASTEELKLASSEN | Landcommanderij Alden Biesen

I K

A N

M E

M E

L L

A

A A

Z U

M

SCHOOLJAAR 2018-2019

COLOFON Auteurs Hans Van Regenmortel (red.), met bijdragen van Pak Yan Lau, Elena Werner en Lukas Declerck met dank aan Dries Janssen en Ciska Vanhoyland Omslagillustratie Mojoville Layout Patty Kaes Taalcorrecties Hanne Van Regenmortel Projectcoördinatie en logistiek Dries Janssen Docententeam Indra Boone, Mohamed Boujarra, Jef Callebaut, Sandra Delgadillo, Philippe François, Jacqueline Hamelink, Sieglinde Heymans, Dries Janssen, Pak Yan Lau, Assunta Mandaglio, Georgia Nicolaou, Benjamin Müller, Sarah Rulli, Jolien Van De Sande, Emma van Dobben

Musicaklassen & Kasteelklassen Musicaklassen op Domein Dommelhof (Neerpelt) en Kasteelklassen op Alden Biesen (Rijkhoven) dompelen kinderen van de 2de en 3de graad van de basisschool samen met hun juf of meester een schoolweek lang onder in de wereld van klank en muziek, met uitstapjes naar andere muzische domeinen.

Elk schooljaar staat een nieuw thema centraal. De eigen fantasie en wat zich aandient zijn onze gids, de opdrachten in deze inspiratiebundel en de ervaring van de Musica-docenten het houvast.

De Musicaklassen streven naar een zo groot mogelijke eigen dynamiek van elk traject.

Mallemuzemachina is een concept van Musica, Impulscentrum voor Muziek Domein Dommelhof Toekomstlaan 5b BE-3900 Neerpelt T 011 610 510 F 011 610 511 M info@musica.be W www.musica.be © Musica, september 2018 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 2

Muz emall emaak ina Musicaklassen | Dommelhof Kasteelklassen | Alden Biesen

2018-2019

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 3

INHOUD VOORWOORD ...................................................................................................................... 7 INLEEFDAG .......................................................................................................................... 8 1 - LEVEN ...................................................................................................................... 9 2 - BEWEGEN .............................................................................................................. 21 3 - BELEVEN ................................................................................................................ 33 4 - GEVEN .................................................................................................................... 41 WEEKOVERZICHT ............................................................................................................. 45 BIJLAGEN ........................................................................................................................... 46

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 5

“It may be that music is the most important thing we humans ever did.�

Ian Cross, 2006

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 6

VOORWOORD Beste leerkracht, In 2018 bestaat Musica 40 jaar. De organisatie ontstond in 1978 uit de toenmalige beweging om ‘oude muziek’ uit te voeren op de manier zoals zij ooit geklonken zou hebben. De focus lag op middeleeuwen, renaissance en barok. Maar net als muziek zelf, is Musica voortdurend in beweging gebleven. De kinder- en jongerenwerking - aanvankelijk vooral muziekvakanties - kreeg vanaf 1989 een meer specifieke focus onder de naam Mallemuze. Vanaf 2001 kwamen met Musicaklassen - nog steeds een uniek format - de scholen in het vizier. In 2003 breidde de focus zich uit naar peuters om enkele jaren later via Babelut ook de baby’s met hun ouders mee aan boord te hijsen.

Naast nieuwe doelgroepen verbreedde het werkveld zich ook horizontaal. Klankenbos werd een feit. Hedendaags gecomponeerde muziek kwam steeds meer gewicht in de schaal leggen. Je mag wel zeggen dat Musica’s focus zich ontwikkeld heeft vanuit oude muziek over muziek in de breedste zin, naar muzikaliteit, ongeacht in welke gedaante zij zich manifesteert.

In deze Musicaklassen knopen we aan bij de wortels van die muzikaliteit. Muziek is iets dat we doen. We onderzoeken hoe muzikaliteit wortelt in het lichaam en in de groep als klinkend organisme. We brengen klinkende machines tot leven die resulteren in muzikale structuren. Zo evolueren we naar compositie. Deze map zet hiertoe wat deuren op een kier.

We houden graag het thema van de feesteditie van Musica’s AlbaNova Festival in het achterhoofd: The Musical Gift. Muziek als geschenk, afspiegeling van menselijk vernuft, samenvatting van hoe wij kennis en vaardigheden - ook over generaties heen - aan elkaar doorgeven. Het toonmoment wordt hiervan de afspiegeling.

Dit schooljaar vinden niet minder dan achttien weken Musicaklassen plaats: vijftien op Dommelhof, en drie Kasteelklassen op de site van Landcommanderij Alden Biesen in Bilzen. Musica kreeg immers een bijzondere opdracht van de Vlaamse Regering om de muziekeducatieve mogelijkheden van deze bijzondere site te onderzoeken.

The story goes on. Blij dat jullie er deel van uitmaken.

Hans Van Regenmortel ARTISTIEK COÖRDINATOR Musica, Impulscentrum voor Muziek

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 7

INLEEFDAG Maak kennis met de Musicadocenten, de thematiek en sessies die je zelf zal begeleiden.

DAGPLANNING 9u30

Onthaal

10:00

LEVEN Samenklitten

11:00

BEWEGEN Groep in beweging, beweging in de groep

12:00

MIDDAGPAUZE

12:45

BELEVEN Een raar beest

13:30

GEVEN Een klinkend cadeau

14:30

NABESPREKING EN AFSPRAKEN

15:00

Einde

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 8

1

LEVEN

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 9

WELKOM

De cel (van het Latijnse cella = kleine kamer ) is de kleinste eenheid van leven die zichzelf voortplant. Zij splitst zich op in twee nieuwe cellen, en dat steeds verder. Wanneer in de loop van de evolutie de omstandigheden gunstig waren, vormde een groep cellen een poel van leven.

Soms geraakten cellen afhankelijk van elkaar. Zij groeiden uit tot een nieuwe, zelfstandige levensvorm: een meercellig organisme.

Mensen zijn complexe, meercellige organismen. Ons lichaam bevat groepen cellen met elk een eigen functie. Denk aan onze organen en waarvoor zij zich gespecialiseerd hebben.

Op hun beurt zijn die organen onderdelen van de machinerie van ons lichaam.

Het lichaam lijkt wel een soort samenleving waarbij de ene groep cellen niet zonder de andere kan. De gezondheid van de ene groep beïnvloedt het geheel, en bepaalt zelfs de overlevingskansen van het organisme. Gelijkaardige principes gaan op voor de klasgroep.

Met dit beeld gaan we van start.

SAMENKLITTEN

Leg de kiemen voor het levensproces van de komende week. Klit samen tot één organisme.

Opdracht  Vorm fysiek verbonden duo’s: zoek één contactpunt, bijvoorbeeld elleboog tegen schouder, hand op schouder, vingertip op hoofd, rug tegen rug, voet tegen voet, enzovoort. Vind een manier om samen voort te bewegen: schuifelend, strompelend, slepend, hinkend, ...  Maak contact met een ander duo en klit samen: het kwartet beweegt nu verder als opnieuw een nieuw mini-organisme.  De hele groep evolueert verder en geraakt verbonden als één superorganisme. Hij beweegt doorheen of in en uit de kamer, of vindt zijn weg buiten in het bos.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 10

TEKENEN VAN LEVEN

Wanneer ervaren we iets als levend? Zoek het uit in Klankenbos.

OP VERKENNING IN KLANKENBOS

Je bent op onbekend terrein. Ga op zoek naar tekenen van leven: verken het terrein rond Dommelhof.  Welke tekenen van leven vind je in Klankenbos?  Wanneer merk je dat iets leeft?

Welke klankinstallaties heb je gevonden? Hoe zou je ze beschrijven?

Zijn het ook tekenen van leven?  Waarom wel/niet?  Of: welke wel/niet?

Filosoferen Ga in interactie met de kinderen. Stel hun antwoorden telkens weer in vraag. Of geef een voorbeeld van het tegendeel. “Die mier op dat takje leeft, omdat zij beweegt.”

“Ja maar, de dennenappels onder je voeten bewegen toch ook wanneer je er op stapt?

Leven die dan ook?”

AANDACHT

Aandacht is de naam van een nieuw kunstwerk van Philipp Hawlitschek in Klankenbos.

Dit rietvijvertje is een van de meest poëtische plekken in Klankenbos. Het is omringd door bamboeplanten en er staat een boom op het eilandje in het midden.

Je moet misschien wel even zoeken om deze plek te vinden...

Aandacht

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 11

Neem je tijd en kijk rustig toe. Er is hier iets ongewoons aan de hand...

Wie merkt iets op?

De klankkunstenaar laat een van de planten zachtjes bewegen. Het is een subtiele manipulatie van de situatie. Slechts een bedaard heen en weer wuiven, vergelijkbaar met met de pendel van een traag tikkende klok. Een onhoorbare geluidsgolf.

Het is net alsof onze ogen moeten wennen aan een donkere ruimte. Het kunstwerk nodigt uit tot aandacht voor de dingen rondom ons en voor elkaar. Een belangrijke vereiste om tijdens deze week tot één organisme te komen.

WELK IS DE MEEST SUCCESVOLLE LEVENSVORM OP AARDE?

Discussie Welk is de meest succesvolle levensvorm op aarde?  Kijk rond je in de natuur. Filosofeer erover in groepjes: o Discussieer en leg argumenten op tafel. o Neem niet te snel een definitief besluit.  Leg de besluiten voor aan elkaar.

De mening van Christopher Lloyd Christopher Lloyd is historicus en auteur. Hij is bekend om zijn overkoepelende verhalen over de wereld en de grote geschiedenis van het bestaan. Hij maakte een rangschikking van alle soorten doorheen de evolutie.

Lloyd zag het breed. In zijn top 100 vind je naast de honingbij ook de zwarte peper, de strontkever, muskieten, herpes en het hiv-virus.

Het antwoord op zijn vraag is niet de mens...

Lloyd geeft de gouden medaille aan de aardworm. Die kruipt al zo'n 600 miljoen jaar op de aardbol rond. Hij komt voor in alle werelddelen. Hij heeft vijf uitroeiings-gebeurtenissen overleefd en heeft ons op voorhand een flink handje geholpen: hij heeft de aarde 'beploegd' en bevrucht. Applaus voor de aardworm! (vrij naar De Morgen van 4/10/2009).

Opdracht Vorm met de hele groep een lange rij zoals bij een polonaise. Elk individu is als een ringsegment van het dier. Beweeg langzaam en met de grootste soepelheid voort door het bos. Tussen bomen en het struikgewas door.

De aardworm heeft een erg rekbaar lichaam. Terwijl het voorste deel voortbeweegt, kan het middelste nog even stilliggen. Terwijl hij zijn kop even laat rusten, sluit intussen het achterste deel nog aan.

Streef naar dezelfde soepele elegantie als die van een aardworm.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 12

FLUISTERKETTING - FLUITERSKETTING

Imiteren en doseren Vorm een lange rij, slingerend door het bos. Laat telkens 10 grote stappen tussen twee personen in.  Geef een zacht gefloten riedel door, van achter naar voor.  Tracht al fluitend de volgende persoon in de rij te bereiken. Zorg ervoor dat de eerstvolgende je niet kan horen.  Als je gefloten hebt, mag je de riedel zachtjes achternagaan.  Wat blijft op het einde over van het origineel?

VAN EIGEN STEM NAAR EIGEN LIED

BREEK UIT JE STEM

Elke diersoort heeft zijn eigen kenmerkend geluid.

Oefening Verspreid in de ruimte:  Individueel vanuit vrije improvisatie: zoek een kort, kenmerkend motief met de stem.

In een vrij of een duidelijk metrum. Met of zonder melodie, of alleen op basis van ritme of klankkleur, enzovoort. Dit is jouw hoogstpersoonlijke stemgeluid.  Wandel rond met je stemgeluid, op zoek naar een soortgenoot. Zoek doorheen het gekakel wat het best aanleunt bij je eigen motief.  Welk geluid past het beste bij dat van jou? Vorm een duo met die persoon.

Exerimenteer en neem elementen van elkaars motief over. Verwerk ze tot een nieuw gemeenschappelijk motief.  Verbind je nu ook fysiek met elkaar en ga als duo op zoek naar een andere persoon of groepje om bij aan te leunen. Ga weer in interactie tot een nieuw gemeenschappelijk motief ontstaat.  Krijgen we zo de hele groep op dezelfde golflengte? Of blijven toch een aantal erg verschillende organismen over?

Tip Praat niet, maar evolueer naar een gemeenschappelijk motief door proberen en doen.

Discussie Hoe heb je twee verschillende motieven met elkaar verwoven? Wat heb je vanuit muzikaal standpunt precies gedaan om dat voor elkaar te krijgen? Tracht die dingen te benoemen.

Bijvoorbeeld: ik heb mijn rimte trager uitgevoerd, of zachter, of met tussenstops, enzovoort.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 19