Preview Lesmap Het land van Onmetan Musicaklassen 2016-2017

Musicaklassen Schooljaar 2016-2017

Het land van

n a t e Onm

COLOFON Auteurs Marjolein Peters, Emma Rekers, David Van den Hende, Hans Van Regenmortel (red.) met dank aan Sandra Delgadillo en Gilles Helsen Omslagillustratie Mojoville Layout Patty Kaes Taalcorrecties Ellen De Bruyne ProjectcoĂśrdinatie Bianca Van Roosbroeck Logistiek Dries Janssen Docententeam Tine Allegaert, Siri Clinckspoor, Sandra Delgadillo, Marjolein Elsink, Gerhardt Heusinkveld, Marjolein Peters, Meike Portegies, Emma Rekers, Lievenka Van de Meirssche, David Van den Hende, Ciska Vanhoyland Film Atende Capoeira Sandra Delgadillo en Siri Clinckspoor, dans en muziek Abel Roland, beeld en geluid

Musicaklassen Musicaklassen dompelen kinderen van de 2de en 3de graad van de basisschool samen met hun juf of meester een schoolweek lang onder in de wereld van klank en muziek. Onderweg maken zij uitstapjes naar andere muzische domeinen.

Elk schooljaar staat een nieuw thema centraal. De eigen fantasie en wat zich aandient zijn onze gids, de opdrachten in deze inspiratiebundel en de ervaring van de Musica-docenten het houvast.

De Musicaklassen streven naar een zo groot mogelijke eigen dynamiek van elk traject.

Een variant zijn de Musicaklassen Extended: inhoudelijk gelijkaardig, maar dan op de eigen school en verspreid over een week, een trimester of een schooljaar.

Interesse in deze nieuwe formule? Contacteer ons.

Het land van Onmetan is een concept van Musica, Impulscentrum voor Muziek Domein Dommelhof Toekomstlaan 5b BE-3900 Neerpelt T 011 610 510 F 011 610 511 M info@musica.be W www.musica.be Š Musica, september 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 2

Het land van Onmetan

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 3

Onmetan. Een woord dat stamt van toen er van Nederlands nog geen sprake was.

Het betekent 'toevallig tegenkomen', en verwijst naar het begin van dat moment.

Nu gebruiken we daarvoor 'ontmoeten'.

Het land van Onmetan is geen geografische plaats, maar zit tussen onze oren.

Het is een werkwoord en een attitude.

Ontmoeting zet dingen in beweging.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 4

INHOUD Voorwoord ........................................................................................................ 7 Inleefdag leerkrachten ..................................................................................... 8 Ontmoet elkaar, ontmoet jezelf ........................................................................ 9 Spinnenweb ................................................................................................. 9 Zelfportret: 3 opties ................................................................................... 10 Ontmoet de dingen ......................................................................................... 12 Spinnenweb muzikaal ................................................................................. 12 Capoeira-instrumenten ................................................................................ 13 Van moeten naar ont-moeten ......................................................................... 14 De harmonie van het moment ...................................................................... 14 Supermarkt ............................................................................................... 15 Water en vuur............................................................................................ 17 Ontmoet Rahzel ......................................................................................... 18 Hogere wiskunde ........................................................................................ 20 Klankkleurenbombarie................................................................................. 21 Muzikale chemie voor gevorderden ................................................................ 24 Elementaire deeltjes ................................................................................... 24 Groepsmuziek ............................................................................................ 26 Dubbelsessie 1 – Ontmoet (een) kunst(enaar) ............................................... 28 Arty-farty .................................................................................................. 29 Een Mondriaantje? Kan ik ook! ..................................................................... 30 Slow-painting ............................................................................................ 32 Soundscape van de dingen die moeten .......................................................... 35 Performance voor klankschilders ................................................................... 38 Dubbelsessie 2 - Capoeira conheceu / Maak kennis met capoeira .................. 39 Capowie? .................................................................................................. 40 Dansgevecht: Don’t touch! .......................................................................... 42 Capoeira bateria ......................................................................................... 43 Entre na roda / In de kring .......................................................................... 46 Weekoverzicht ................................................................................................ 47 Bijlagen .......................................................................................................... 51

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 5

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 6

VOORWOORD Beste leerkracht,

Elke waarneming is een ontmoeting met de wereld. De meeste waarnemingen voelen vertrouwd. Sommige maken nieuwsgierig, brengen ons van de wijs, trekken aan of stoten af. Deze Musicaklassen gaan over ontmoetingen in de ruime zin: met personen, ideeën, kunstwerken, objecten en contexten. En natuurlijk met elkaar.

Hoe komen de dingen bij ons binnen? Voelen we ons uitgedaagd, aangevallen, uitgenodigd of verleid? Reageren we voorzichtig, nieuwsgierig, gretig of afwijzend?

Zo ontmoeten we Piet Mondriaan. U al langer bekend. Maar misschien niet op deze manier. We lopen een handvol componisten tegen het lijf, en een beatboxer, en wie weet, wie schuift nog meer mee aan tafel? In dit web van ontmoetingen, ideeën en perspectieven ontdekken we hoe creativiteit werkt. Hoe interactie met elkaar en met de dingen ons een stapje verder brengt.

Elke cultuur ontwikkelde rituelen om ontmoetingen te reguleren. Rituelen bieden houvast bij de manier waarop we elkaar en de wereld ontmoeten. Van een simpele handdruk tot ‘de regels van het spel’. Zij brengen het onvoorziene onder controle. Soms laten zij ons kiezen voor ‘dat wil ik ook kunnen’.

Als metafoor voor de verbinding tussen ritueel en spel maken we kennis met capoeira, een martiale dans uit Brazilië. Capoeira staat symbool voor de vrije ruimte van het muzische en artistieke. In onze maatschappij ‘moet’ immers veel. Door het muzische eigenen we ons opnieuw een stukje vrijheid toe. We bepalen er zelf wat moet of niet moet. Het is wat kunstenaars voortdurend doen: nieuwe manieren onderzoeken om met elkaar en de werkelijkheid om te gaan. Zo krijgt ont-moeten nog een andere invulling.

Met scholen die dit wensen, zoeken we zo mogelijk aanknoping bij muzische thema’s die dit schooljaar leven in de klas. De werkvormen van deze Musicaklassen zijn het ritueel waarlangs we die ontmoeting kanaliseren.

Met een diepe buiging heet ik jullie welkom in Het land van Onmetan.

Hans Van Regenmortel ARTISTIEK COÖRDINATOR Musica, Impulscentrum voor Muziek

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 7

INLEEFDAG LEERKRACHTEN Maak kennis met de Musicadocenten, de thematiek en de sessies die je zelf zal begeleiden.

DAGPLANNING

09:30-10:00

Onthaal

10:00-11:00

SESSIE 1 Ontmoet elkaar, ontmoet jezelf Zelfportret

11:00-12:00

SESSIE 2 Arty-Farty Een Mondriaantje? Kan ik ook!

Slow-painting

12:00-12:45

Middagpauze

12:45-13:15

SESSIE 3 Supermarkt Water en vuur

13:15-14:30

SESSIE 4 Conhuecu capoeira

14:30-15:00

Nabespreking en afspraken

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 8

HET LAND VAN ONMETAN ONTMOET ELKAAR, ONTMOET JEZELF

Wie muzisch bezig is, ontmoet al gauw zichzelf. Wie ben ik? Wat kan ik? Wat is moeilijk? Hoe zie ik de ander? Wat hebben we gemeen?

SPINNENWEB Leer elkaar (beter) kennen. Ideaal voor dit spel is wanneer verschillende klasgroepen gemengd worden.

Materiaal Een grote bol wol of touw Grote bladen (A2 of A1) (Dikke) kleurstiften, kleurpotloden en/of balpennen Spin het web Zittend in een cirkel.

Iemand heeft de bol wol vast en zegt iets over zichzelf, bv.: “Ik woon in Gent.”

Alle kinderen die ook in Gent wonen steken hun hand op (aangezien het leerlingen van dezelfde school zijn, zullen dit er wellicht veel zijn).

Hij/zij rolt de bol naar één van de handopstekers.

Deze leerling zegt ook iets over zichzelf, bv.: “Ik zit in een zwemclub.” Uit de handopstekers kiest hij er één, en rolt de bol wol ernaartoe.

Ga zo verder, tot het web helemaal gespannen is.

De onderwerpen kunnen zeer algemeen (“Ik eet graag frietjes”) of meer specifiek (“Ik heb een tante die in Denemarken woont”) zijn. Bij kinderen van dezelfde klas, spreek af om meer eigenaardigheden of speciale dingen te vernoemen. Bijvoorbeeld: “Ik heb een wrat onder mijn voet.” – “Ik heb meer dan één moedertaal” - “In onze tuin staat een grote boom.” - “Mijn computer draait op Linux.”

Misschien komen kinderen dingen te weten die ze nog niet wisten van elkaar. Misschien hebben zij wel meer gemeen dan eerst gedacht ...

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 9

ZELFPORTRET: 3 OPTIES Kies één optie voor iedereen, of beschrijf de mogelijkheden en de kinderen trekken aan wat hen het beste past.

Materiaal en/of context Grote bladen (A2 of A1) (Dikke) kleurstiften, kleurpotloden en/of balpennen Scharen Enkele sterke lampen OPTIE 1: Teken jezelf Teken jezelf in grote contouren, zo mogelijk in één doorlopende lijn. Laat veel witruimte in en rond de tekening.

Bedenk eventueel een pose die te maken heeft met moeten of iets niet moeten. Of neem de pose aan van een dier in beweging.

Schrijf in je getekende lichaam hoe je jezelf ziet. Wat zijn je kwaliteiten? Wat vind je mooi of niet mooi aan jezelf?

Knip de contouren van jezelf uit en hang je tekening op.

Ga langs bij andere zelfportretten. Schrijf je naam er bij kernwoorden die ook op jou van toepassing zijn.

Achteraf Noteer op korte vrije momenten in of rond de tekening gedachten, ervaringen, inzichten van de voorbije dag of het moment.

Beschrijf hoe dit beeld van jezelf mogelijk verandert gedurende de week. Wat heb je over jezelf ontdekt?

Geef die verandering weer door woorden of gedachten die niet meer of die minder van toepassing zijn te doorstrepen.

Schrijf nieuwe trefwoorden of gedachten in de plaats.

Op het einde van de week lees je een hele evolutie af. Is er iets bij je veranderd? Ben je gegroeid?

Tekening: Emma Rekers

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 10

DUBBELSESSIE 1 – ONTMOET (EEN) KUNST(ENAAR)

Deze lange dubbelsessie voor twee groepen in twee ruimtes illustreert hoe je vanuit het werk van een kunstenaar, door eigen interpretatie en invulling, verbinding maakt met andere domeinen en thematieken. Maar ook hoe de kunstenaar zelf tot zijn typische stijl kwam en daarin evolueerde.

Abstracte geometrische figuren in primaire kleuren of met een zelf ontworpen kleurpalet vormen de basis voor een muzikale compositie. Terwijl de KUNSTSCHILDERS hun eigen compositie ontwerpen, bereiden de MUZIKANTEN zich voor op het verklanken van die nieuwe partituren. Op het einde komen alle inzichten en vaardigheden samen.

Materiaal en/of context 7 reproducties van schilderijen van Mondriaan Computer en 2 luidsprekers voor muziekvoorbeelden Muziekvoorbeelden op stick of CD Flip-over Een rode, blauwe en gele stift Grote bladen papier om te schilderen (A2) Dikke zwarte stiften Linialen Kleurpotloden voor iedereen Verf in rood, geel, blauw, zwart en andere kleuren Kleine potjes voor verf Brede penselen voor iedereen Ontwerpbladen voor kleurenpalet Allerlei muziekinstrumenten

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 28

Inleiding voor kunstschilders en muzikanten

ARTY-FARTY * arty-farty wordt wel eens gezegd van kunst die pretentieus zou zijn, of over werk dat zogenaamd kunstzinnig is.

Piet Mondriaan is een schoolvoorbeeld van hoe zich in het begin van de 20ste eeuw in de beeldende kunst de overgang van figuratief naar abstract voltrok.

Kijken naar Mondriaan: van figuratief naar abstract Bekijk werk van Piet Mondriaan (1877-1944), bij het grote publiek vooral bekend voor de werken die hij maakte in de periode vanaf 1917. In die periode beperkte hij zich tot vierkanten en rechthoeken, rechte lijnen en de basiskleuren geel, blauw, rood, naast zwart, wit en lichtgrijs.

Zijn werk wordt abstract genoemd.

Dat betekent dat het niet direct verwijst naar herkenbare dingen. Het spel van vormen, kleuren en lijnen is waar het om gaat.

Maar veel van Mondriaans werk kwam tot stand terwijl hij luisterde naar boogie-woogie en andere vroege jazzstijlen. Die koppeling tussen het ritme in zijn schilderijen – zelf sprak hij van het ‘dansende’ - en de ritmiek van de vroege jazz, werd ook door Mondriaan zelf gemaakt.

Laat de kinderen de reproducties van Mondriaan in een volgorde leggen die zijn ontwikkeling van figuratief naar abstract schilderen weergeeft.

Vanuit die terugblik lijkt zijn werk misschien al wat minder abstract.

Musica, Impulscentrum voor Muziek - 29