In deze uitgave o.a.: De Terschellinger cranberry // Werner Zuurman:
Ondernemer, kok en oesterraper // Verloskundige Noushka Lammers
// Huisarts Menno Swier // De nieuwe koers van Résidence
Terschelling // Oefening natuurbrand // Onder de Pannen en meer...
4
‘Brandaris, hier de Tiger, we hebben een aanvaring gehad’, klonk het rond 7.15 uur over de scanner op die noodlottige dag. Het ritme van het vuurtorenlicht: 1 schittering per 5 seconden; 0,3 seconden licht, 4.7 seconden donker, kon deze ramp niet voorkomen.
Matzwart was watertaxi Stormloper. Net zo matzwart als de datum 21 oktober, die voortaan in ons geheugen staat gegriefd. ‘Stuurboord-Stuurboord’ luidde de passeerafspraak tussen de Tiger en de Stormloper. Maar zover kwam het niet. Het ging mis. Vreselijk mis. Een inktzwart scenario tekende zich af. Diepzwart voor de nabestaanden, de andere opvarenden, de bemanning en de redders.
Waarin een klein eiland groot kan zijn. De vele vrijwilligers van reddingsdiensten, KNRM, SAR, brandweer en vele, vele, andere hulpverleners en betrokkenen. De eilanders die de vloedlijn afzochten. De herdenking bij het Zeeliedenmonument op het Groene Strand. Het oorverdovende moment van stilte tijdens de start van de Berenloop.
Dergelijke gebeurtenissen plaatsen de eilander realiteit en actualiteit in perspectief: over de burgemeester, Hessel & Tess, de zeehondenpopulatie en een bultrug, het Punthoofd, golvende BN’ers, windmolens en een vaste verbinding met Vlieland.
Al deze zaken zijn omkeerbaar, te beïnvloeden, op te lossen, te organiseren of mee te leven. Dit geldt niet voor het lot van de vier slachtoffers. Zij verdwenen, van het ene op het andere moment, uit het leven van hun dierbaren. Zonder écht afscheid, gewoon, op weg naar hun werk of met het vooruitzicht op een leuke dag op Terschelling. ‘Zij die op zee bleven…’
Laten we niemand iets verwijten. Nóg meer het leven vieren. Optimaal. Mateloos. Met volle teugen. Waarderen dat we mogen genieten van Terschelling. Waar het, sinds mensenheugenis, twee keer per etmaal eb en vloed wordt, wat er ook gebeurt. Waar de stralen van de Brandaris het eiland en de omringende zee beschijnen. Al eeuwenlang. Zo vanzelfsprekend. Onverstoorbaar. In goede én in droevige tijden.
En zo dwalen mijn gedachten af naar het gedicht ‘onder de Brandaris’ van Ida Gerhardt. ‘…Een oppermachtig licht slaat er zijn kruisen. Met interval van donkere seconden waarin de branding zwaarder schijnt te ruisen…’
Peter Miedema
(Peter woonde ruim 30 jaar op Terschelling, woont nu in IJlst en is directeur van het Jopie Huisman Museum in Workum).
32e jaargang, nummer 4. Winter 2022.
Terschelling Magazine
Is een uitgave van Multiplus Media BV en verschijnt 4x per jaar
Multiplus Media
Stationsweg 21
9201 GG Drachten
T 0512- 550 800
peter@multiplusmedia.nl
T: 06 - 52 677 505
Bladmanagement
Gea Uilenberg & Peter Stoppels
Vormgeving en opmaak
Maurice de Jong
Eindredactie
Gea Uilenberg
Redactie
Gerard Muiser
Mirjan Faber
Henk Poker
Remko Alberink
Floor Vuurboom
Fotografie
Alex Hamstra
Albert Wester
Arie Jan van Termeij
Voorpagina
Albert Wester
Met dank aan:
Puur-Terschelling
Staatsbosbeheer
Peter Miedema
Boekhandel Funke
Advertenties
Multiplus Media
Abonnementen
Jaarabonnement betreft vier uitgaven. Een abonnement kost € 25,00.
Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en gelden tot wederopzegging. Opzegging schriftelijk minimaal 6 weken voor aflopen van abonnement. Betaling na ontvangst van acceptgiro van abonnementenland.
Abonnementenadministratie
Abonnementenland
Postbus 20
1910 AA Uitgeest 0251 – 257924 www.aboland.nl
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook, zonder en vooraf verkregen, schriftelijke toestemming van de uitgever. De gegevens in deze uitgave zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.
14
06
06 De Terschellinger cranberry is van alle markten thuis
De cranberry kwam in de zeventiende eeuw per ongeluk terecht op Terschelling, doorstond de tand des tijds en is vandaag de dag onverminderd populair
14 Werner Zuurman
Ondernemer, kok en oesterraper
Vlielander ondernemer nieuwe eigenaar supermarkt
“De combinatie van mijn werk op Terschelling met mijn werk in Leeuwarden is echt goud.”
30 Werken op de ambulance
Ilse Wessels vertelt over haar werk als ambulanceverpleegkundige op Terschelling en aan het vaste land
34 Huisarts zijn op Terschelling
Menno Swier, eigenaar van huisartsenpraktijk Midsland, vertelt over zijn vak
40 De nieuwe koers van Résidence Terschelling
46 Natuurbrand op Terschelling bij een oefening vakkundig bestreden
50 Onder de Pannen
Van stamkroeg naar restaurant
54 Water keert terug in het Groene strand
60 Doen in de winter
Of er nou een dikke laag sneeuw ligt of het winterse weer op zich laat wachten, op Terschelling is altijd wat te doen
63 Gelezen
Duik met dit boek terug in de roerige tijd van de Gouden Eeuw!
64 Gejut
De cranberry kwam in de zeventiende eeuw per ongeluk terecht op Terschelling, doorstond de tand des tijds en is vandaag de dag onverminderd populair. "De cranberry is ook een klein stuiterballetje", zegt Hans van Keulen, directeur van Terschellinger Cranberries. Elke dag verbindt hij vraagstukken die te maken hebben met de rode bes aan de praktijk, denkt na over het behoud van de plant en draagt een verantwoordelijkheid naar de natuur op zijn schouders.
Begin oktober is de tijd van de oogst van het rode goud. "Het oogstseizoen loopt van september tot en met oktober en in die tussentijd moeten de bessen de duinen uit. Dat houdt in: zo veel mogelijk bes plukken met zo weinig mogelijk schade. Het is de bedoeling dat de plant volgend jaar weer bes geeft", zegt Hans. "
En dat kan meevallen of tegenzitten. "Elk jaar is de oogst weer anders en de volumes fluctueren. Het ene jaar kunnen we ons geluk niet op, het andere jaar is de oogst karig. Een voorbeeld: neem de oogst van 2018, die was groot, maar in 2019 viel de oogst behoorlijk tegen. Gelukkig kunnen we door de bessen na een goede oogst in te vriezen, een opeenvolgende slechte oogst ondervangen. Zo
wordt de schade door een slechte oogst weer gladgestreken."
Toch heeft de cranberry het zwaar. "Een slechte oogst ontstaat bijvoorbeeld door nachtvorst, dan vriest de bloesem kapot. Maar er zijn meer bedreigingen: ook kruipwilg en grassoorten bedreigen het bestaan van de cranberry. Dat brengt vraagstukken mee waarover ik me met Staatsbosbeheer buig. 'Hoe gaan we de pluk uitvoeren, hoe behouden we de kwaliteit en wat betekent de stikstofproblematiek voor de cranberry?' Vraagstukken die verantwoordelijkheid meebrengen."
In de winkels prijken de producten gemaakt van cranberry onberispelijk in de schappen.
"Zo'n 1700 winkels in Nederland en België, om precies te zijn. Daar gaat werk aan vooraf en tijd overheen. Na het oogsten worden de bessen op WestTerschelling te drogen gelegd en ontdaan van takjes. In big bags gaan de bessen naar de vaste wal en vervolgens in de vriezer. Na ongeveer 10 weken is de celstructuur van de bes kapot, waardoor de bessen 'sap bommetjes' zijn geworden. In de fabriek in Harlingen wordt er vervolgens een product van gemaakt", vertelt Hans.
Dat kan siroop, jam of compote zijn. "Maar er gaat niets boven de verse bes", zegt Hans. "Een puur product als de cranberry moet je niet te veel gaan vermengen. Het pure cranberrysap is een uniek natuurproduct en heeft een zeer hoge zuurgraad. Om die reden wordt het vaak gedronken ter preventie van blaasontsteking. Voor de beeldvorming: puur cranberrysap heeft een lagere zuurgraad dan een
citroen. Houd je een ongezoete cranberry uit het licht, dan blijft de bes tot wel twee jaar goed. Er moet heel wat gebeuren voordat er schimmel op komt."
CRANBERRY LIMONCELLO
De citroen en de Terschellinger cranberry gaan perfect samen, kwam Hans op het idee. "Ik lees veel in mijn vrije tijd en houd in de gaten wat er leeft op social media: een bron van ideeën. Tijdens de zomerperiode, twee jaar terug, kwam ik een bericht tegen op social media over het van oorsprong Italiaanse drankje limoncello. Dat bracht me op een idee. Zowel de citroen als de cranberry zijn allebei zuur en vormen daardoor een perfecte basis, viel me in. Wat gebeurt er al je die twee producten samenbrengt? Je kunt niet altijd langs wal zeilen, soms moet je de risico's afwegen en gewoon beginnen."
‘Een puur product als de cranberry moet je niet te veel gaan vermengen. Het pure cranberrysap is een uniek natuurproduct en heeft een zeer hoge zuurgraad’
Hans gaat verder: "Dus heb ik vervolgens heb een limoncelloproducent, Roberto, uit Italië gebeld en mijn licht bij hem opgestoken. We zagen beiden iets in het plan voor een nieuwe limoncello-soort en rolden het idee uit om een cranberrylimoncello op de markt te brengen. Dat is gelukt: inmiddels is de Terschellinger Cranberries Limoncello op de markt. Gemaakt in Italië en in Nederland afgevuld." En het multiculturele drankje is in zwang: "Het is echt een trend aan het worden en wordt volop verkocht op het eiland", zegt Hans.
De verantwoordelijkheden strekken zich ook uit naar andere delen van de keten. "De cranberries verpakken we zelf in de fabriek in Harlingen, samen met Empatec. En dat is echt één groot feest voor beide partijen. Twee keer in de week komen de medewerkers ons helpen en dan gaan we letterlijk fluitend en zingend de dag door. Al lange tijd zijn we bezig om plastic zo veel mogelijk uit het verpakkingsmateriaal te weren. Het cranberrysap gaat in glazen flessen en dat is de meest duurzame optie. Die optie gaat alleen niet op voor alle producten", legt Hans uit. De rode bes zelf legt een andere weg af. "Onze cranberry is een klein stuiterballetje, zonder deksel springt alles uit de verpakking. Vraagstukken over de verpakking en het materiaal zijn dus aan de orde van de dag. Daarin zoeken we naar een balans: we willen zo duurzaam mogelijk handelen, maar goedbeschouwd betaalt de consument de prijs, óók voor het verpakkingsmateriaal. Nu hebben we een mooie oplossing: bestaande pulp-bakjes worden omgevormd naar een sleeve-verpakking. Zo kunnen we een mooi natuurproduct aanbieden dat biologisch verpakt is."
MET EN VOOR DE NATUUR
"De Terschellinger Cranberry is alleen te koop in biologische winkels en dat is vanuit een heel bewuste overweging. Want waar cultuur en natuur samenkomt met commercie, ligt een verantwoording. Met de natuur en voor de natuur, dat gedachtegoed is verweven in het DNA van Terschellinger Cranberries. Nieuwe ideeën bedenken en de handen van alle betrokkenen op elkaar krijgen, daarvan krijg ik keer op keer weer energie", sluit Hans af.
MEER INFORMATIE:
WWW.TERSCHELLINGERCRANBERRIES.NL
‘Bestaande pulp-bakjes worden omgevormd naar een sleeve-verpakking. Zo kunnen we een mooi natuurproduct aanbieden dat biologisch verpakt is’
Terschellinger Werner Zuurman kookt en werkt met een aanstekelijke passie. De 51-jarige duizendpoot heeft duidelijk zijn roeping gevonden nadat accountancy ‘niet beviel.’ Hij bestiert nu restaurant De Bras op West. Het bekende restaurant Caracol is momenteel ‘met sabbatical’, maar het hotel is gewoon open. Tevens ontwikkelt hij de Oesterfabriek aan de Willem Barentszkade. In gesprek met de culinair ondernemer, een ambassadeur van het eiland.
Zuurman (51) is geen geboren Terschellinger, zegt hij meteen in een van de vele mooie hoekjes van De Bras (West-Terschelling). „Ik ben geboren in Leek en opgegroeid in Burgum. Na mijn middelbare school heb ik al na drie maanden de opleiding accountancy vaarwel gezegd. Dat was echt helemaal niets voor mij”, herinnert de ondernemer zich al lachend. „Ik had me voorgenomen om vakantiewerk te doen, naar Australië te gaan en dan weer te gaan studeren. Een mooi seizoen in de Wigwam met Jan-Siko en Heert, besloot mij terug te komen na mijn Australië-avontuur.
Drie jaar was hij in de zomer actief op het eiland, en daarnaast werkte hij als stratenmaker, vuilnisman en sloper, Zuurman was zeker niet te beroerd om te werken. „Maar ik vond de horeca in de zomers hier geweldig. Daarna heb ik ook nog een winter in de horeca in Zwitserland gewerkt en besefte ik dat de
horeca toch wel mijn roeping was.”
Met Luis M. Do Couto kocht hij de Caracol in 1993, nadat ze elkaar hadden leren kennen in het Amsterdams koffiehuis. Toen deze Portugese kok na zes jaar toe was aan iets anders, stapte Zuurman de keuken in. Samen met Pien die er vanaf begin al bij was, ze kookten twaalf jaar samen totdat hun eerste zoon op de wereld kwam.
Nadat de gemeente de horeca uitbreidde op West, voelde hij de noodzaak om het roer om te gooien. Hij verdiepte zich met overgave in de wetten van de gastromonie. „Daarvoor ben ik ook bij verschillende sterrenrestaurants stage gaan lopen, zoals een weekje bij Sergio Herman 2009, maar ook bij De Librije, Kromme watergang, Pure C, Grand Hotel Oslo, Niet
om hier precies hetzelfde te serveren, maar om kook-technieken te leren en ervaring op te doen. Ik ben autodidactisch.”
Caracol kreeg een uitstekende naam, de stages en veel oefenen wierp zijn vruchten af. „Caracol zit in een hoekje waar niet standaard veel toeristen passeren.”
Nou hoeft dat geen probleem te zijn, merkte Zuurman. „Maar dan moet je wel een goed product serveren. Zo zijn we in De Lekker en de Gault Millau komen te staan en hebben we op een Amerikaanse lijst gestaan van tien beste restaurants buiten Amsterdam, wat persoonlijk een giller was, maar toch leuk dat een Amerikaanse site dat noemt! Hierdoor kwamen er wat Amerikanen speciaal naar
Terschelling om hier te eten, opvallend aangezien ze de volgende ochtend met de eerste boot ook weer waren vertrokken.”
Tevens is Werner een ambassadeur van The Dutch cuisine en is betrokken bij ROC Sneek als examinator en als leermeester.
Toen De Braskoer in 2017 beschikbaar kwam, hapte Zuurman toe. Het is een historische plek op Terschelling, voor eilanders en toeristen. In de bekende discotheek De Braskoer zijn in het verleden vele liefdes ontstaan, en minstens zoveel ook beëindigd. „Zelf was ik meer een OKA-ganger”, erkent Zuurman lachend, doelend op die andere Terschellinger discotheek van naam. „Daar dronken wij onze biertjes.”
Samen met de medewerkers transformeerde hij De Braskoer naar De Bras in 2018 tot lounge/restaurant/bar. Hier kun je momenteel lekker eten, biertje drinken/loungen en soms een dansje doen. Met af en toe live-optredens en in de winter de bekende aanschuif-avonden (drie gangen voor 20,00 euro).
Daarnaast heeft de ondernemer voor het personeel woonruimte gecreëerd, want dat is een groot probleem op het eiland. „Boven de Bras een appartement voor vier personen en achter de Bras hebben we van het huisje ook een appartement gemaakt met vier slaapkamers, douche en toilet en nieuwe keuken.”
Zuurman gedijt bij uitdagingen, zoveel is duidelijk. Corona was er bijvoorbeeld zo een. Personeelskrapte trof ook de Terschellinger ondernemer, die besloot om Caracol tijdelijk te sluiten en samen met het beschikbare personeel De Bras draaiende te houden. „Caracol draait goed als hotel en daar gaan we deze winter de nodige investeringen in doen om “up-to-date” te blijven. Hier koken we nog speciale diners voor families of bedrijven.”
Nu de rustige tijd van het jaar is aangebroken, maakt Zuurman meer tijd vrij voor een andere passie, ‘oesters.’ Hij is bezig met de realisatie van de Oesterfabriek in het oude Loodskantoor aan de Willem Barentszkade. De telefoon wordt gepakt en er volgt een mooie reeks foto’s van het pand aan de Willem Barentszkade. „Daar moet in 2023 de Oesterbar/Oesterwinkel geopend worden, en daarboven ben ik bezig met een appartement voor toeristen. Hier kan straks men straks een vers oestertje halen of een doosje oesters meenemen.”
De nieuwe excursie-boot ligt in de haven en men kan daar nu al mee op excursie. De bedoeling is om van de oesters een nieuwe economie te maken voor het eiland en nieuwe werkgelegenheid toe te voegen aan Terschelling.
‘Maar ik vond de horeca in de zomers hier geweldig. Daarna heb ik ook nog een winter in de horeca in Zwitserland gewerkt en besefte ik dat de horeca toch wel mijn roeping was’
De oesterman is trots op het eiland waar hij woont, dat is duidelijk, en op het Wad, waar hij zich graag beweegt. Dat leidt tot een lespakket voor de eilander schooljeugd. „Dat Waddenbewust gaat heten. In samenwerking met het VMBO. Vele jongeren hebben hier niet in de gaten hoe mooi het Wad eigenlijk is en dat laten wij zien tijdens onze excursies.”
Voordat het interview is afgelopen, vergeet Zuurman niet zijn vaste en losse medewerkers te noemen die zorgen dat alles soepel verloopt en natuurlijk zijn vrouw die hem door dik en dun steunt. Zuurman is een ambassadeur voor het eiland, zoveel is duidelijk. Zeker niet ter ere van zichzelf - al blijft hij ondernemer-, maar vooral om anderen op de schoonheid van Terschelling te wijzen, en hen op gastronomisch vlak te
Hier kun je momenteel lekker eten, biertje drinken/loungen en soms een dansje doen. Met af en toe live-optredens en in de winter de bekende aanschuif-avonden.
De Vlielander ondernemer Marijn Kapinga (30) wordt franchisenemer bij de Coop in Midsland op Terschelling. Kapinga houdt, met zijn vrouw Els en hun twee kinderen, voorlopig zijn huis aan op Vlieland, maar heeft inmiddels ook huisvesting gevonden op Terschelling. Daar zal hij een groot deel van de week wonen. "Bovendien ben ik binnen een half uur met mijn eigen boot op Terschelling", aldus Kapinga. Zijn echtgenote komt ook minstens twee dagen naar Terschelling om mee te werken in het bedrijf.
Kapinga is blij met zijn nieuwe bedrijf op Terschelling, al was het de eerste optie zijn bedrijf op Vlieland voort te zetten. Maar omdat Coop fuseerde met Plus, kwam er een kink in die kabel. Al als jongen kwam hij, geboren in Emmen, op Vlieland met vakantie op camping Stortemelk, samen met zijn ouders. Als 13-jarige kreeg hij een vakantiebaantje in de supermarkt daar. Op zijn 27ste kon hij het bedrijf kopen en runde hij dat samen met zijn vrouw Els. Inmiddels is het gezin Kapinga verrijkt met twee kinderen (2½ en ½ jaar).
Maar zijn Coop op Vlieland moest worden verkocht als gevolg van een besluit van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) over deze fusie. Het moest wel een andere supermarktketen worden, omdat er ook een Sparwinkel is op Vlieland. "Plus heeft geen zeggenschap over Spar, maar wel een groot aandeel (45%) daarin", aldus Kapinga. "Die groep krijgt anders te veel macht en daarom mochten wij niet mee met de fusie." Uitdrukkelijk niet de bedoeling, want Kapinga had een miljoenenplan bedacht om zijn kleine winkelpand in de Vlielander dorpsstraat fors uit te breiden. Ook zou personeel erin gehuisvest worden. Welstand en gemeente waren al akkoord met de plannen. Maar de onderhandelingen, die Kapinga succesvol voerde met een andere landelijke supermarktketen, strandden bij Plus. Het is tenslotte Poiesz geworden, die de Coop-supermarkt op Vlieland overnam. Het besluit van de toezichthouder had gevolgen voor de Coopvestigingen in een twaalftal dorpen in Nederland - waaronder die in Oost-Vlieland - die allemaal verkocht moesten worden. Door de fusie is het twee na grootste supermarktconcern van Nederland ontstaan met ongeveer 600 vestigingen. Inmiddels is de supermarkt in Oost-Vlieland onder de naam Poiesz geopend.
Waarom trad Kapinga niet in dienst van Poiesz? "Ik wilde ondernemer blijven en dat kon niet bij Poiesz, omdat die werkt met filiaalmanagers in plaats van franchisers." Coop en Plus werken met beide vormen.
Hij kreeg van Coop het aanbod om van het filiaal op Terschelling een franchise-vestiging te maken en dit bedrijf te kopen. "Ik ben superblij met dit alternatief en trots dat we dit mooie pand in Midsland konden overnemen van de Coop-organisatie", aldus Marijn Kapinga. "Blij dat we niet een supermarkt aan de wal
‘Blij dat we niet een supermarkt aan de wal hoefden te kopen, waar we geen gevoel hebben met de eilandsfeer, de omgeving en de natuur, zoals hier op Terschelling’
hoefden te kopen, waar we geen gevoel hebben met de eilandsfeer, de omgeving en de natuur, zoals hier op Terschelling. Ik mag bijvoorbeeld graag strandrijden, dat deed ik op Vlieland ook geregeld. En dat kan ook hier op Terschelling." De ondernemer pur sang verklapt dat een winkel op Terschelling altijd al een wens was, als tweede winkel naast die op Vlieland.
OMBOUW NAAR PLUS
Alle Coop-vestigingen, dus ook die op Terschelling, worden omgebouwd naar Plus. Kapinga verwacht dat deze transformatie op het eiland eind 2023
plaatsvindt. "Dat zou eigenlijk eerder, maar dat wilde ik niet. Nu kunnen we daar rustig naar toe werken, want er komt al heel veel op ons af."
Op 12 december was de sleuteloverdracht en was de zaak gesloten, de dinsdag daarna om 13 uur ging de supermarkt onder zijn leiding weer open. Drie Vlielander leidinggevenden verhuisden met Kapinga mee naar het bedrijf op Terschelling, de huidige bedrijfsleider Ernst-Jan van de Coop in Midsland gaat als bedrijfsleider naar de Coop op Ameland. Al het personeel van de Coop gaat mee over en komt in dienst van Kapinga.
VERLOSKUNDIGE NOUSHKA LAMMERS OVER HAAR VAK
“De combinatie van mijn werk op Terschelling met mijn werk in Leeuwarden is echt goud.”
Noushka Lammers woont met haar man en drie kinderen op Terschelling en deels in Leeuwarden, waar hun jongens momenteel naar school gaan. Haar werk als zelfstandig verloskundige doet ze in de weekenden op Terschelling en door de week werkt ze als verloskundig echoscopist en klinisch verloskundige (tweede lijn, onder verantwoording van een gynaecoloog) in het MCL in Leeuwarden.
Hoewel Noushka al jaren met liefde op Terschelling woont, is ze geboren en opgegroeid ‘aan het vaste land’ in Alphen aan den Rijn. Haar eerste kennismaking met het eiland was via een vakantie met een vriendin toen ze op het vwo zat. “Het eiland beviel me goed en het viel me op dat er veel vakantiewerk was. Iets om te onthouden, dacht ik. Omdat ik in Nederland twee keer werd uitgeloot voor verloskunde en geneeskunde, ging ik na mijn vwo-examen naar Brussel om daar verloskunde te studeren. Maar ik had algauw in de gaten dat ik met het behaalde diploma in Brussel niet het werk kon doen dat ik graag wilde. Omdat het zorgsysteem in België anders is, studeer je daar af als gespecialiseerd verpleegkundige en neem je niet zelf alle beslissingen. Terwijl je in Nederland zelfstandig paramedicus bent als verloskundige. Na twee jaar ben ik daarom gestopt in Brussel en heb ik me opnieuw aangemeld voor de studie in Amsterdam, waar ik toen wel werd aangenomen. Omdat mijn zomer hierdoor langer was dan gepland, ging ik aan het werk op Terschelling. Een aantal jaar later ontmoette ik daar mijn huidige man en zo ben ik aan het eiland blijven plakken.”
Maar de studie verloskunde in Amsterdam ging natuurlijk door. Dus pendelt Noushka heen en weer tussen eiland en vaste land. Als ze is afgestudeerd gaat ze eerst wonen en werken op Texel waar ze samen met een collega een eigen verloskundepraktijk opzet. Na een aantal jaar gaat ze terug naar Terschelling, trouwt met haar eilander liefde Johan en samen krijgen ze drie zoons: Casper, Myrón en Joas. Daarna gaat ze aan de slag als klinisch verloskundige in het MCL in Leeuwarden. “Ik heb ooit de wens gehad om een zelfstandige praktijk te starten op Terschelling, maar een samenwerking met alle huisartsen toentertijd bleek lastig. Daarnaast ontdekte ik ook wel dat je als solist op zo’n klein eiland altijd dienst hebt. Je hebt dan eigenlijk nooit vrij, dus die gedachte liet ik varen.”
VERLOSKUNDIGE OP TERSCHELLING
Maar in 2008 benaderde huisarts Jeroen van Helsdingen van huisartsenpraktijk West Noushka met de vraag of zij bij hen aan de slag wilde als verloskundige. En inmiddels, sinds april dit jaar, is er ook een samenwerking met huisartsenpraktijk Midsland. “Het was duidelijk dat fulltime werken op het eiland niet
lukte, daarvoor hebben we jaarlijks te weinig zwangeren. Daarom werk ik in de weekenden als verloskundige op het eiland en dit combineer ik met mijn werk in Leeuwarden. Het ene weekend werk ik vanuit de praktijk op West en het andere weekend vanuit de praktijk in Midsland. Een goede combinatie want op deze manier krijgen alle zwangere vrouwen die op het eiland wonen, naast de controles van hun huisarts, ook verloskundige zorg bij mij. Ik ben enorm dankbaar dat ik de kans heb gekregen mijn werk op het eiland te doen.” Ook de techniek op het eiland is eindelijk een beetje meegegroeid, vertelt Noushka met een lach. “Die handgeschreven persoonlijke zwangerschapskaarten konden echt niet meer. Sindskort gaat alles digitaal met een softwareprogramma waar zowel de huisartsen als ik in werken. Ook hebben we met een subsidie van de gemeente Terschelling en het Iepen Mienskipfonds nieuw echoapparatuur en een CTG-apparaat kunnen kopen. Dat is echt een feest.”
Het is bijzonder om als verloskundige te werken op een eiland, legt Noushka uit. “Hier weet bijna iedereen wie ik ben dus dat maakt de situatie anders dan mijn werk in het ziekenhuis. Maar wat ook heel leuk is, als ik bij het schoolplein stond om mijn kinderen op te halen, zag ik allemaal kinderen die ik ooit als baby heb zien groeien, en sommigen ook geboren heb zien worden. Het is leuk dat je die kinderen waarbij je ooit als verloskundige betrokken bent geweest, later terugziet of hen tegenkomt in je dagelijkse leven. Je ziet ze na de geboorte ook opgroeien, dat heb ik aan de vaste wal veel minder. Een ander verschil is dat ik in Leeuwarden juist veel bevallingen begeleid, maar op het eiland eigenlijk alleen de begeleiding doe van de zwangeren tot de bevalling omdat men daarvoor naar de wal gaat. Soms kom ik eilander dames weer tegen in het MCL, dat is altijd gezellig. De combinatie van mijn werk op Terschelling met mijn werk in Leeuwarden is echt goud. Op deze manier kan ik mijn hele vak blijven beoefenen, van zwangerschapscontroles tot bevallingsbegeleiding en het kraambed.”
BEVALLEN AAN DE WAL
Bevallen op het eiland gebeurt - in principe - niet meer sinds 2011, naar een besluit van de huisartsen. Dit omdat je op het eiland niet verzekerd bent van snel vervoer in noodgevallen. Daarom gaan alle vrouwen naar een ziekenhuis die ze zelf mogen kiezen. “Inderdaad, dat is
de insteek. In principe moet iedereen altijd naar de wal om te bevallen, tenzij het bijvoorbeeld gewoon te snel gaat. Ja, dan smul ik er natuurlijk van als er een mooie thuisgeboorte is die iedereen overkomt.” En daar heeft Noushka er zelf ook al een aantal van mogen meemaken.
MET DE HELI
Ondanks dat het jammer is voor de vrouwen die een thuisbevalling ambiëren en ook voor het feit dat er op deze manier geen ‘Terschellingers’ meer worden geboren omdat de ouder het kind moet aangeven in de gemeente waar het wordt geboren, staat Noushka wel achter de beslissing. “De meeste vrouwen gaan, als de bevalling zich aandient, met de heli naar de wal. Of, in geval van een geplande geboorte, gewoon met de boot. Maar er zijn altijd situaties waardoor de heli niet kan gaan, denk aan mist of storm, en ook de reddingsboot kan wel eens niet uitvaren. Als er dan iets misgaat tijdens een thuisbevalling, ja dat wil je niet. Wanneer er geen heli gaat duurt het namelijk anderhalf uur tot je op plaats van bestemming bent aan de vaste wal. Er zijn situaties die lenen zich hier echt niet voor, die hebben snellere actie nodig. Daarom ben ik blij dat ik, omdat ik ook in het ziekenhuis werk, getraind ben in gecompliceerde situaties. Bijvoorbeeld bij hevig bloedverlies of een kindje dat even hulp nodig heeft bij de eerste ademhalingen. Omdat ik deze ervaring heb ben ik er niet zo bang voor, mocht toch zoiets gebeuren op het eiland.”
MOOISTE
Haar interesse in verloskunde wordt al vroeg gewekt, vertelt Noushka. “Als kind vond ik het altijd al wonderlijk dat er een kind kan groeien in de buik. Ik was van jongs af aan al gefascineerd over hoe dat kan. Ik las er een boek over met veel afbeeldingen erin en dat heeft me nooit echt meer losgelaten. Het feit dat er een kind kan groeien in de buik en geboren wordt is het mooiste wat er is, dat vond ik toen ik klein was al en dat vind ik nu nog steeds.” Op de vraag wat het mooiste is aan haar beroep als verloskundige antwoord ze na even nadenken: “De kracht van een vrouw die aan het baren is, is een van de mooiste processen om te begeleiden en te ondersteunen. Maar ook het contact met mensen in een hele kwetsbare periode van hun leven en hen vertrouwen geven dat het goed gaat. Het mooiste is als zij vol vertrouwen het proces aangaan en hun kind op de wereld zetten en verwelkomen. En dat ik daarbij mag zijn natuurlijk, dat is altijd weer bijzonder.”
‘ Die handgeschreven persoonlijke zwangerschapskaarten konden echt niet meer. Sindskort gaat alles digitaal met een softwareprogramma waar zowel de huisartsen als ik in werken’
Ilse Wessels komt oorspronkelijk uit Nijverdal, Twente, woont inmiddels al jaren op Terschelling en is nu tien jaar werkzaam bij UMCG Ambulancezorg als ambulanceverpleegkundige. Haar diensten voor de ambulance doet ze zowel op het eiland als aan de vaste wal, in de provincie Friesland. Daarnaast is ze verbonden aan de huisartsenpraktijk in Harlingen als verpleegkundig specialist. Een druk bestaan met zeer veelzijdig werk, voor Ilse is geen dag hetzelfde.
“Minimaal zestig procent van mijn werk bestaat uit diensten voor ambulancezorg, dat heb ik ook nodig om goed up to date te blijven binnen het vak en om er feeling mee te houden”, vertelt Ilse. “Ik heb ongeveer twee diensten per week op de ambulance, dat is goed te doen. Daarnaast werk ik twee vaste dagen als verpleegkundig specialist in Harlingen, ook erg mooi werk om te doen. Dit heb ik eerst een tijd gedaan op Terschelling bij Huisartsenpraktijk Midsland, maar wegens organisatorische redenen kwam dat helaas tot een eind.”
Als ambulanceverpleegkundige werk je zogezegd ‘aan de grond’ en geef je, als de situatie daarnaar is, de patiënt over aan het ambulancepersoneel die op de ambulancehelikopter werken, voor vervoer naar een ziekenhuis. Het komt daarentegen wel eens voor dat een ambulanceverpleegkundige mee gaat in de heli, vertelt Ilse. “Vaak is dat in geval van levensbedreigende situaties waarbij snelheid geboden is, dan vlieg je mee met de patiënt. Ik heb dat wel eens een enkele keer meegemaakt met deze huidige heli. Deze ambulancehelikopter is er nu vijf jaar en heeft eigen ambulancepersoneel die ook op de ambulance werken. De
SAR-helikopter die daarvoor werd ingezet, had dat niet. In die tijd moest je wel vaker mee als ambulanceverpleegkundige.” Of de inzet van de helikopter, en eventueel het Mobiel Medisch Team
aan het vaste
‘Als patiënt heb ik toen een aantal dingen als niet prettig ervaren. Dat heb ik altijd
onthouden en ik zorg er dan ook voor dat mijn patiënten dat niet zullen ervaren’
(MMT), nodig is wordt ter plaatse bepaald. En dit kan met een stabiele patiënt ook met de boot, legt Ilse uit. “Soms is dat al duidelijk wanneer de ambulance wordt aangeroepen en heeft de meldkamer de inzet van de heli of reddingsboot al opgestart. Maar dit kan ook een huisarts in overleg doen of wij zelf als we ter plaatse komen. Dat ligt geheel aan de situatie, dat schat je elke keer in.”
Dat Ilse ambulanceverpleegkundige is geworden is bijna geen toeval te noemen. “Toen ik 16 jaar was heb ik ooit zelf in de ambulance gelegen met spoed omdat ik een ongeluk kreeg met mijn paard. Daarna heb ik een tijdje in het ziekenhuis gelegen en sindsdien heb ik
eigenlijk altijd gedacht: ‘Later ga ik ook op de ambulance werken’. Die hele situatie heeft heel veel impact op mij gehad en dat neem ik nu nog elke keer weer mee in mijn werk. Als patiënt heb ik toen een aantal dingen als niet prettig ervaren. Dat heb ik altijd onthouden en ik zorg er dan ook voor dat mijn patiënten dat niet zullen ervaren.”
HARTBEWAKING
Ilse volgt de opleiding tot doktersassistente en daarna verpleegkunde (hbo-v) aan de hogeschool van Utrecht. Ze doet werkervaring op bij de chirurgieafdeling en afdeling trauma en gaat vervolgens aan het werk op een algemene cardiologieafdeling met een specialisatie tot verpleegkundige op de hartbewaking. “Ik verbaasde
mezelf want ik heb altijd gezegd: ‘Het enige dat ik niet wil is iets met het hart’. Gevoelsmatig leek mij werken op de hartafdeling niets voor mij, maar toen ik het eenmaal probeerde tijdens een werkstage was ik meteen verkocht. Ik vond het zo cool en zo interessant, dit orgaan intrigeert mij enorm. Ik heb daar in korte tijd ontzettend veel geleerd. Ik reisde voor de liefde toen al heen en weer tussen Haarlem en Terschelling. Maar ja, toen er een vacature vrij kwam bij UMCG Ambulancezorg in Friesland, werd ik natuurlijk weggekaapt naar het eiland. Op de ambulance werken bleef toch mijn droom.”
Via via hoort Ilse dat UMCG Ambulancezorg mensen zoekt. Ondanks dat ze het enorm naar haar zin heeft op de hartbewaking van het AMC, gaat ze toch op gesprek.
“Toen was ik gelijk aangenomen eigenlijk, via UMCG Ambulancezorg heb ik een aanvullende opleiding tot ambulanceambulanceverpleegkundige gedaan. Heel intensief en super leerzaam. Het werk op de ambulance is natuurlijk heel anders als in het ziekenhuis. Daar moest ik even aan wennen, maar ik ben er heel snel ingegroeid. Ook werken op het eiland en aan de vaste wal is echt anders. Als ik bijvoorbeeld een dienst heb in Leeuwarden, kom je ook in het ziekenhuis en gaat zo’n rit vaak anders juist omdat het ziekenhuis nabij is. Hier op het eiland breng je een patiënt, samen met je collega-chauffeur, vaak tot aan de steiger in Harlingen en breng je meer tijd door met zo’n patiënt. Of je vervoert de patiënt tot aan de heli. Hoe dan ook gaat de overdracht naar het ziekenhuis buiten je om. Dat ik die afwisseling in het werk heb vind ik erg prettig.”
‘Het voelt wel heel speciaal voor mij dat ik als ambulanceverpleegkundige mag werken op het eiland waar ik woon’
“Het voelt wel heel speciaal voor mij dat ik als ambulanceverpleegkundige mag werken op het eiland waar ik woon. Dat kan soms inderdaad heftig zijn als het om mensen gaat die je kent. Uiteraard ben ik niet van steen, maar ik heb er geen moeite mee. Bij mij gaat die knop dan om, je wilt de patiënten helpen en daar doe je alles voor. Wie het ook is. Gelukkig is het goed geregeld op het werk dat er altijd iemand is met wie je kunt praten als je iets heftigs hebt meegemaakt. Ook de lijntjes zijn op het eiland erg kort. We hebben goed contact met alle huisartsen, uiteraard met het team van de ambulancehelikopter, maar ook met de verloskundige Noushka Lammers.” Toch heeft ook Ilse wel eens het zweet op de rug gehad tijdens haar dienst op Terschelling. “Het komt namelijk ook wel eens voor dat de helikopter niet kan vliegen en dan moet je met je patiënt het water over met de reddingsboot. Dat is natuurlijk wel extra spannend als de patiënt er slecht aan toe is.”
Het mooiste aan haar vak vindt Ilse, dat ze mensen kan helpen. “Het verschil tussen leven en dood is vaak waar het om gaat in ons werk. Maar dat niet alleen, wij worden ook opgeroepen als een ouder iemand hier op het eiland uit bed is gevallen en niet zelf kan opstaan. Ook dat werk is heel dankbaar. Het draait om het verschil te kunnen maken voor mensen, niet alleen tussen leven en dood, maar ook om ervoor te zorgen dat iemand minder pijn heeft, snel in het ziekenhuis is en gewoon de juiste zorg krijgt die dan nodig is. Wanneer ik dienst heb, sta ik paraat en zodra mijn portofoon gaat sta ik aan. Je bent bezig met spoed dus je bent constant de situatie aan het inschatten en je moet continu schakelen. Dat is enorm uitdagend en past mij goed. Zodra ik mijn werkkleding aan heb gaat de knop om en ligt de focus op mijn dienst en dat voelt nog altijd goed. Wanneer ik vrij ben gaat de werkkleding uit en kan ik het ook weer loslaten. Dat moet ook wel, anders is dit werk te zwaar. Ik zie mijzelf dit werk zeker nog wel een tijd doen.”
‘Huisarts zijn op een eiland heeft wat extra’s. Omdat veel eilanders je kennen word je wel in de gaten gehouden.
Maar ik heb daar geen last van’
Menno Swier woont sinds 2007 met veel plezier op Terschelling samen met zijn vrouw en vier dochters. Sinds 2003 werkt hij als huisarts, eerst veel in het buitenland als tropenarts en later in Nederland, in Den Haag. Ze verhuizen naar Terschelling als Menno aan de slag kan bij de huisartsenpraktijk in Midsland. “Huisarts zijn op een eiland heeft wat extra’s. Omdat veel eilanders je kennen word je wel in de gaten gehouden. Maar ik heb daar geen last van, ik vind het juist wel gezellig”, aldus Menno. Lachend voegt hij eraan toe: “Zelf ben ik ook een beroepsouwehoer en een mensenmens. Ik doe mijzelf niet anders voor, ik ben hier op de praktijk niet anders dan in de kroeg.”
TROPENARTS
Wanneer Menno de opleiding tot basisarts heeft afgerond stroomt hij door naar de opleiding tot tropenarts. “Daar startte ik in 1994. Eigenlijk is het een soort chirurgische opleiding omdat je als arts aan het werk gaat in een afgelegen gebied. Een jaar krijg je chirurgie en het volgende jaar leer je alles over verloskunde en gynaecologie. Maar je doorloopt ook een acculturatie cursus. Je leert de talen en je volgt lessen over de plaatselijke culturen en gebruiken waarbinnen jij straks ook moet gaat functioneren.”
Tanzania en Papoea-Nieuw-Guinea
“In de tropen heb ik de meest bizarre dingen gezien omdat men daar niet de mogelijkheden tot zorg hebben zoals wij dat bijvoorbeeld gewend zijn. Ik heb onder andere gewerkt in Tanzania, een klein half jaar als eerste kennismaking. Later werkte ik in Papoea-Nieuw-Guinea, waar mijn vrouw en ik ook drie jaar hebben gewoond en waar ik de leiding had over een districtziekenhuis. Met ons team hadden we een heel district om voor te zorgen. We gingen dan
ook regelmatig met rugzakken een week de jungle in om visite te doen bij mensen thuis en om mensen te vaccineren. De plaatselijke gezondheidsmedewerker lichtte ons in over de huidige situatie, of er problemen waren en of alle apparatuur nog naar behoren werkte.” In 2000 gaan Menno en zijn vrouw terug naar Nederland, Den Haag, waar ze een gezin stichten. “Ik heb vervolgens de huisartsenopleiding gedaan en de master Public Health om de link naar de tropen te behouden. Daarna kon ik aan de slag als huisarts in Den Haag.”
BIZARRE SITUATIES
Het werk als tropenarts vond Menno meteen fantastisch, vertelt hij. Hij kijkt met plezier terug naar die tijd. “Je werkt als arts in zo’n totaal andere, vaak bizarre situatie. Een gestructureerde chaos in een klein ziekenhuisje in de middle of nowhere. Voor de toegangspoort van het ziekenhuis verzamelden zich midden in de nacht meestal al zo’n 100 man die daar bleven wachten tot het ziekenhuis openging en ze geholpen konden worden. Hele families, zwangere vrouwen en zieken die zorg nodig
hadden. Alle spoedjes werden er uitgepikt en direct geholpen en de rest kwam daarna aan de beurt. Soms kwamen vrouwen binnen, die bevallen waren van hun kind, maar al een week rondliepen met de moederkoek nog in de baarmoeder. Dat soort operaties deed ik ook. Die vrouwen woonden vaak zo afgelegen dat ze drie dagen moesten lopen om in het ziekenhuis te komen. En dan waren ze vaak doodziek waardoor je hen eerst moet stabiliseren. In het meest gunstige geval kon de moederkoek verwijderd worden, maar als dat niet wou dan moest de baarmoeder eruit. Ja, dat waren heftige situaties.”
Eenmaal in Den Haag hoort Menno van een vriend dat er een huisarts wordt gezocht op Terschelling. “Ik was meteen geïnteresseerd. Als huisarts op een eiland doe en regel je veel zelf omdat er geen ziekenhuis is, heb je korte lijntjes en moet je soms een beetje creatief zijn. Je biedt hier als huisarts eertstelijnszorg en dat paste wel bij mijn ervaringen in de tropen. Op een zondagochtend ging ik op gesprek en dat klikte. Ik kwam in de maatschap samen met Elisabeth Dijkema en Willem Jan Groeneveld in 2007. Sinds twee jaar ben ik de enige praktijkhouder, het is een mooie uitdaging om de praktijk voort te zetten.”
Huisartsen op Terschelling bieden zoveel mogelijk zorg in de eerste lijn zodat eilanders niet met alles naar de vaste wal hoeven te gaan. “Je wil kwalitatief geborgde zorg bieden aan je patiënt voor lagere kosten. Je wil dan ook zoveel mogelijk hier op het eiland doen. Daarom hebben we een goede samenwerking met artsen van bijvoorbeeld het Antonius ziekenhuis in Sneek en met het MCL in Leeuwarden die met ons meekijken en meedenken, we hebben hier een röntgenapparaat op de praktijk, een echoapparaat, we kunnen gipsen, zwangeren begeleiden, hartfilmpjes maken, eigenlijk best een hoop. Ik denk bijvoorbeeld dat we 90% van de traumatologie zoals botbreuken, hier op het eiland kunnen behandelen. De kwaliteit van de zorg is gewaarborgd omdat specialisten meekijken en de kosten zijn aanzienlijk lager. Het is voor de eilanders fijn omdat ze minder vaak de reis naar de wal hoeven te maken, wij vinden het leuk om te doen en het is voor de zorg goedkoper.”
opleiden. Vroeger waren zij met name actief in de apotheek, maar door hen op te leiden kunnen zij de huisartsen juist ontlasten en bepaalde taken als bloedprikken of patiënten begeleiding overnemen. Daarnaast hebben we twee praktijkondersteuners in opleiding in dienst, die een aantal patiënten controles binnen de ketenzorg van ons over kunnen nemen. Zo probeer ik de tijd steeds zo efficiënt mogelijk in te delen.”
SAMENWERKEN
Momenteel werken vier huisartsen, een huisarts in opleiding en een team van twaalf ondersteunende medewerkers – zoals doktersassistentes, apotheekassistentes en administratief medewerkers – bij huisartsenpraktijk Midsland. “Qua aantal patiënten hier op het eiland is dat een goede
De praktijk is drieledig ingedeeld: de huisartsenzorg, de spoedeisende hulp en de apotheek. “Daarnaast is er nog de chronische zorg, zoals ouderenzorg, mensen met diabetes, met hart- en vaatziekten en/of met COPD/astma, die we nu deels zelf begeleiden en waarvoor we onze doktersassistentes nu
‘Een gestructureerde chaos in een klein ziekenhuisje in de middle of nowhere’
verdeling voor de huidige continuïteit in de praktijk. Daarnaast hebben we een samenwerkingsverband met de verloskunde Noushka Lammers die zowel bij ons op de praktijk als op de praktijk op West dienst heeft. Dat is heel fijn en dat werkt erg goed. We zijn erg blij met haar want ze brengt veel kennis en kunde binnen en op deze manier kunnen we alle zwangeren dezelfde zorg bieden. Uiteraard werken we ook goed samen met de huisartsenpraktijk op West en hebben we logischerwijs korte lijntjes met het ambulance- en ambulancehelikopterpersoneel. Die samenwerking met hen gaat helemaal perfect. Als de ambulanceverpleegkundigen bijvoorbeeld iemand binnenbrengen met een gebroken been, helpen ze altijd waar nodig met bijvoorbeeld het maken van de foto en het gipsen. Dat is aan de vaste wal echt anders. Zo zijn er een tal van initiatieven ontwikkeld die je aan de vaste wal waarschijnlijk nooit zou doen, maar die hier op het eiland wel heel logisch zijn.”
Ook de publieke functie van een huisarts voelt op een eiland echt anders dan aan de vaste wal, vertelt Menno. “Ik merk het altijd als ik terugkom van vakantie, want tijdens onze vakanties ben ik een soort van anoniem. Maar zodra ik de boot opstap, stap ik ook weer in mijn rol als huisarts. Ook op een feestje of bij het doen van je boodschappen in de supermarkt blijf je de huisarts. Maar dat heeft ook z’n charme, ik ervaar dat niet als last. Daarnaast is het juist zo mooi dat we hier korte lijntjes hebben, eigenlijk heeft iedereen hier wel meerdere petten op. We moeten het met z’n allen rooien hier, dat vind ik mooi.”
In Midsland bevind zich hét adres voor:
- vers gebrande koffie - de mooiste thee
- de lekkerste chocolade
- heerl ke verse noten
Een prettig gestoord museum vol spannende verhalen.
Oosterburen 37, Midsland | Tel.: 0562-448069 www.deouwesmidte.nl
06 1370 9222
TEVENS GROEPSVERVOER PER BUS
Voor al uw echte Terschellinger produkten gaat u natuurlijk naar Echte Bakker Spanjer op West. Of probeer natuurlijk een van onze andere specialiteiten.
Bij ons slaagt u altijd!
Torenstraat 52 - 8881 BL Terschelling-West
Telefoon: 0562-442091 - spanjer@echtebakker.nl spanjer.echtebakker.nl
Coop Terschelling-Midsland
Oosterburen 2-4 -8891 GC Midsland
Telefoon 0562-445025 • www.coop.nl
Koffiebrander “De Ouwe Smidte”
Het Graceland van Oosterend
Beleef de jaren’50 opnieuw bij Heartbreak Hotel. Geniet van de homemade Burning Love Burgers, de dikste milkshakes en niet te vergeten: ‘De laatste koffie voor Ameland’ It’s down at the end of lonely street’.
Het hele jaar door dagelijks geopend!
Residence Terschelling staat centraal op Terschelling in Midsland-Noord. Het resort behelst 55 vakantieappartementen. Al tijden niet in handen van Landal, het nieuwe parkmanagement richt zich op eigen wijze op toerist én de eilanders.
Een indrukwekkende gevel verhult een wereld van mogelijkheden die Résidence Terschelling Wellness Waddenresort, de officiële naam, herbergt. „Voor velen is nog onvoldoende bekend wat hier de mogelijkheden zijn", schetst Anouk de Vries, een van de twee parkmanagers. Samen met Saskia Zeylemaker runt ze onder de paraplu van de vereniging van eigenaren de organisatie. „Dat is hard werken, heel dynamisch, maar ook heel erg leuk. Geen dag is namelijk hetzelfde", vat ze samen. „We proberen nadrukkelijk van dat Landal-stempel af te komen, want wij varen een geheel andere koers. We gaan komende winter alle appartementen renoveren en ons meer richten op het echte eilandgevoel.”
Verder richt het resort zich onder meer op de wellnessmogelijkheden. „De wellness wordt uitgebreid en vernieuwd aankomende winter, zowel
in de appartementen als in de facilitaire ruimtes. Deze proberen we ook naar een hoger niveau te tillen", meldt De Vries vol trots. Tijdens de daaropvolgende rondleiding laat ze van alles zien; een schitterend zwembad, sauna's, mooie appartementen van diverse formaten, maar steeds een serene rust uitstralend en ruim opgezet.
De Vries somt heel veel voordelen van vakantie vieren in de Residence op. „We liggen heel centraal op het eiland, zitten op loopafstand van het strand, dichtbij winkels en ook zijn er genoeg goede restaurants om ons heen. Ook hebben we een samenwerking met Zeelen zodat gasten van tevoren hun fiets online kunnen boeken en deze tegenover de Résidence kunnen afhalen.”
De Residence richt zich vooral op gasten die welvarender zijn door veel service te bieden en zich te presenteren als een 4 sterren resort. De Residence is ook zeer geschikt voor gezinnen aangezien het resort daar veel faciliteiten voor biedt, zo staat in elk appartement een kinderstoel, is er op aanvraag de mogelijkheid tot een verschoningskussen, kinderbed en kinderbox en is en zijn er meerdere speelplekken voor de kinderen. Elk appartement heeft een eigenaar die er een bepaalde tijd zelf in mag zitten, maar het grootste deel van het jaar wordt altijd verhuurd.
Daarbij zijn zowel stelletjes als complete families welkom, voor elk gezelschap heeft
Résidence Terschelling wel een aanbod, maatwerk in optima forma, variërend van een tweepersoons wellness-appartement tot een super de luxe tienpersoons appartement waarbij elke slaapkamer een eigen badkamer heeft. „De vraag naar grotere appartementen was erg groot, vandaar dat we besloten hebben in te springen op deze vraag. In totaal hebben we op dit moment drie grote appartementen.”
Doelgroepen zijn voornamelijk mensen uit Nederland en het Belgische grensgebied. „Die boeken inderdaad veel bij ons”, geeft De Vries aan. Maar ook uit andere landen zijn er wel bezoekers. „Zo hebben we recent mensen uit Costa Rica gehad. Die maakten deel uit van een groep van twintig man die een familie-uitje had. Dat was heel erg leuk
‘We liggen heel centraal op het eiland, zitten op loopafstand van het strand, dichtbij winkels en ook zijn er genoeg goede restaurants om ons heen’TEKST: REMKO ALBERINK // FOTO’S: RÉSIDENCE TERSCHELLING
om te organiseren van a tot z voor deze familie. We regelen dan niet alleen de appartementen maar boeken ook de restaurants en bootkaarten voor hen en doen voorstellen voor leuke uitjes. Zo verzorgen we ook bedrijfsuitjes,
Résidence Terschelling rich zich naast het lokale ondernemerschap ook erg op duurzaam ondernemen. Zo zijn er afgelopen jaar 300 zonnepanelen op het dak geplaatst en worden deze winter de warmtepompen in werking stellen. „Ook proberen we zoveel mogelijk duurzame producten in te kopen als we over gaan op nieuwe, zoals bijvoorbeeld de koffiecups van de Koffiejongens en handzeep en afwasmiddel van Marcel’s green soap", legt parkmanager Anouk de Vries uit. „Verder kiezen we voor een duurzaam en biologisch
vergaderweekenden tot aan een jubileum of een groots familieweekend.”
In totaal herbergt het resort 255 bedden, in de zomer zijn die ook alle bezet. De Vries: „In de rustigere tijd zie je dat vooral de wellness-appartementen een goede bezetting hebben."
VERBINDING MET HET EILAND
Het team van de Residence zoekt heel nadrukkelijk verbinding met het eiland. „We proberen zoveel mogelijk lokaal onze diensten in te kopen. Dus niet iets van de wal laten komen als er ook bedrijven op het eiland zijn die hetzelfde leveren. Dat geldt niet alleen voor de producten, maar ook voor de mensen die worden ingehuurd om samen mee te werken."
Ook hoopt ze dat de eilanders bekender wordt met de Résidence. „Eilanders kunnen in overleg en tegen vergoeding gebruik van onze wellnessfaciliteiten, fitness en zwembad maken. Maar ook bijvoorbeeld door wijnproeverijen met het eilander bedrijf Latuil in de
Residence te organiseren laten we de verbondenheid met het eiland weer zien.”
Parkmanager De Vries wil niets onbesproken laten. „Die net genoemde mogelijkheden kent namelijk nog niet iedereen, daarom willen we dat graag onder de aandacht brengen. Nu we geen restaurant meer hebben, wil dat overigens niet zeggen dat er niet voor onze gasten gekookt kan worden. We kennen bijvoorbeeld de mogelijkheid om een kok in het appartement te laten koken voor onze bezoekers. Ook wat dat betreft is maatwerk voor ons heel belangrijk."
TOEKOMST
Het kleine team van de Résidence kan niet tegelijkertijd alles aanpakken. „We hebben bijvoorbeeld een groot en mooi terras voor de deur waar we in de toekomst nog veel meer mee willen doen.”
De Vries en haar collega's zijn vast voornemens de bekendheid van de Résidence te vergroten, en van het project een nog groter zakelijk succes te maken, zoveel is duidelijk. Om belangstellenden een weg te wijzen staan de deuren aan de Heereweg altijd open, zodat iedereen zich er welkom kan voelen; op en top gastvrij.
‘Eilanders kunnen in overleg en tegen vergoeding gebruik van onze wellnessfaciliteiten, fitness en zwembad maken’
‘We proberen zoveel mogelijk lokaal onze diensten in te kopem’
Sterke drank en sterke verhalen gaan goed samen. Joris en Laurie Dam van Dam Dranken vatten alleen de beste samen op de fles. Dam Dranken is een gepassioneerd onafhankelijk bottelaar van kwalitatieve dranken met een goed en eerlijk verhaal. Van het idee tot het bottelen, vrijwel alles gebeurt op Terschelling. Dam Dranken staat voor sterke drank met respect voor traditie en ambacht.
Samen met Maarten Kersten en Marten Leerink destilleerde Joris het passieproject King Cask: unieke single cask bottelingen van rum en whisky. “Ontstaan uit onze vriendschap en een gedeelde passie voor mooie sterke dranken en de zee”, vertelt Joris. De eerste King Cask botteling is dynamisch gerijpt aan boord van het imposante Tall Ship Thalassa. Een uniek rijpingsproces, door de bewegingen van de zee, met de stroom mee deinend, en tegen de stroom in. Dam Dranken en King Cask schenken flessenpost zoals het bedoeld is. Sterke drank met een goed verhaal.
De Verloren Whisky
Schepen vanuit alle wereldzeeën verloren hun vaten aan de zee. De zee schonk deze aan de eilanders. De Verloren Whisky is een ode aan deze vervlogen tijden. In 1969 hervonden jutters met een neus voor vloeibaar goud diverse vaten whisky, aangespoeld op het strand. De Verloren Whisky. Mysterieus en toegankelijk tegelijk, stilte na de storm in een glas whisky.
De Verloren Whisky is een blend met een hoog single malt gehalte. Tijd in het glas zorgt voor een volle neus met hinten van vanille, sinaasappel en honing. Een zeer volle smaak met kenmerken van kruidig eikenhout en honing. Met 43% alcohol en een hoog maltgehalte heeft de whisky een lange afdronk. Een verhalende whisky, als vanouds goed voor iedere whiskyliefhebber.
Bij ‘t Wad
Bij ‘t Wad is een rum met honing van alle Nederlandse Waddeneilanden. Pure honing, rechtstreeks van de eilander imkers. De unieke waddenflora met onder meer lamsoor, zee-aster en heide maken dat waddenhoning zo smaakvol anders is. Goudkleurig, fluweelzacht, fijn zoet en diep van smaak.
Gecombineerd met honingrum geproduceerd op Tenerife, waar ron miel zijn oorsprong vindt, doet Bij ‘t Wad eer aan traditie en echte smaken. Zoals de bijen met de bloemen dansen, zo speelt de honing met de rum. De bijzondere honing behoudt z’n karakter. Geen mierzoete rum dus, maar bijen die er wel raat mee weten. En dat proef je.
De dranken zijn te koop bij alle slijters op Terschelling en ver daarbuiten.
Voor vragen: info@damdranken.nl
Op 30 september jl. stond Terschelling in het teken van een grootschalige hulpverleningsoefening van Veiligheidsregio Fryslân. Maar liefst 300 deelnemers, professioneel en vrijwillig, namen aan deze oefening deel. Een grote natuurbrand, waarbij de omstandigheden ongunstig waren, moest worden bestreden. Oefenleider Christiaan Bruggen van de Veiligheidsregio Fryslân kijkt er tevreden op terug. “Een eiland is een afgebakende leefomgeving, dat zie je terug in de manier waarop mensen problemen aanpakken.”
Het is niet standaard dat Veiligheidsregio Fryslân een grote oefening organiseert, zoals onlangs op Terschelling. “Dat is afhankelijk van de verzoeken die we krijgen, maar ook van de leernoodzaak bij groepen of teams.” De vraag voor een oefening op Terschelling was afkomstig van Defensie en de gemeente Terschelling. “Men wilde graag een oefening waarbij Defensie en de reguliere hulpverlening met elkaar moesten samenwerken, waarbij Defensie ons wilde assisteren met mensen en materieel.” De inzet van een Chinook helikopter was wat dat betreft het meest spectaculair, daarover later meer.
Een grote oefening in goede banen leiden vergt veel voorbereiding. “De contacten verliepen aanvankelijk via de computer”, geeft Bruggen aan. “Maar al snel werd duidelijk dat het ook verstandig is om elkaar te zien. Bovendien wilden we van tevoren graag zien waar de oefening zou plaatsvinden, zodat we daar optimaal op in konden spelen.”
“Vooraf moet je uiteraard bedenken wat we met zo’n oefening willen bereiken, oftewel er worden doelen en kaders opgesteld. Het was met name de gemeente Terschelling die aangaf wat ze met de oefening wilden
trainen, specifiek gericht op een situatie die op een eiland kan voorkomen. Vervolgens zijn we gaan kijken welke organisaties daarbij betrokken konden worden en al snel werd duidelijk dat veel mensen die op Terschelling woonachtig zijn een rol kunnen spelen. Denk aan de vrijwillige brandweer en de vrijwilligers van de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij. Daarnaast zijn GGD Fryslân, Staatsbosbeheer, Defensie en Wetterskip Fryslân betrokken. En tenslotte hebben we een beroep kunnen doen op talloze vrijwilligers. Zo kreeg iedereen een bepaalde rol in de oefening.”
NATUURBRAND
In augustus lag het scenario klaar, vervolgens werden de puntjes op de spreekwoordelijke i gezet en op 30 september was het zover. De problematiek was dat er boven West-Terschelling, in de buurt van het Duinmeertje van Hee, een natuurbrand was uitgebroken die moeilijk bereikbaar was. “En uiteraard stond de wind verkeerd, was het warm en was op dat moment Oerol gaande, waardoor er ook nog veel mensen op het eiland waren.”
Een ingewikkelde klus, met name omdat er geëvacueerd moest worden, de plaats van de brand moeilijk bereikbaar was en extra hulp vanaf de wal te lang zou duren.
“Logistiek is op elk eiland een issue”, geeft Bruggen aan. “Je moet er rekening mee houden dat het even duurt voordat een boot met hulp kan aanleggen. Dit betekent dat je bepaalde prioriteiten moet stellen, oftewel verder vooruit denken en kijken. Op een eiland is het besef dat je het met elkaar moet doen groot. Is er een probleem, dan probeert men dat met elkaar op te lossen, dat zit er heel sterk in.”
“Dat betekent ook dat een politieman soms andere taken doet, dan waarvoor hij aanwezig is. Dat kan soms niet anders. Wat ons in elk geval is opgevallen dat deelnemers aan de oefening heel voortvarend te werk gingen. Dat leidde er ook wel eens toe dat ze dingen gingen doen die beter hadden kunnen worden opgepakt na overleg. Kortom, het goed bepalen wat je rol is en wanneer je daar buiten te werk kunt gaan, was voor veel deelnemers best wel een leermoment. En dat bedoel ik positief, want iedereen is bezig het probleem zo goed mogelijk op te lossen.”
CHINOOK
Terug naar de oefening. De brand was niet snel onder controle te krijgen en moeilijk bereikbaar. Wat doe je dan? Hulp vanuit de lucht bood soelaas, een heuse Chinook helikopter hielp met het bluswerk. “De gemeente gaf aan dat er meerdere gebieden op Terschelling moeilijk bereikbaar zijn voor de
brandweer, het was goed om daar via de inzet van een helikopter mee te oefenen.”
Uiteraard moest de omgeving waar de oefening plaatsvond vooraf worden geïnformeerd. “Dat hebben we samen met de gemeente Terschelling opgepakt”, zegt Bruggen. “De mensen die het dichtst bij de oefening wonen, zijn persoonlijk op de hoogte gebracht. Zij moesten bijvoorbeeld maatregelen nemen ten aanzien van hun vee of omdat bepaalde wegen waren afgesloten. We hebben tot nu toe nog geen vragen of klachten gehad, dus ik denk dat de voorlichting prima is geweest. Bovendien beseffen de inwoners dat deze oefening vooral ook voor hen is gehouden, dat beseffen ze goed en ik denk dat dat ook met het typische eilandgevoel te maken heeft. Je bent op elkaar aangewezen.”
Bruggen roemt de samenwerking tussen alle deelnemende organisaties. “Natuurlijk hebben we wel wat hobbeltjes moeten overwinnen, maar dat is niet erg. Daarvoor is het ook een oefening. Dat is de manier om het beste uit iedereen te halen.” De evaluatie van de oefening wordt begin 2023 naar alle deelnemers aan de oefening gestuurd. “Voorop staat altijd dat we van elke oefening weer leren, dat was hier niet anders. En dat is sowieso winst, voor iedereen.”
‘ Op een eiland is het besef dat je het met elkaar moet doen groot. Is er een probleem, dan probeert men dat met elkaar op te lossen, dat zit er heel sterk in’
Onder de Pannen is het café-restaurant van de familie Tjepkema aan de Heereweg in Midsland. Het horecabedrijf werd onder hun leiding getransformeerd van kroeg naar restaurant en het is inmiddels voor velen een vast culinair adres om te bezoeken. In de open keuken wordt veel gekookt met lokale ingrediënten.
Sjoerd Tjepkema en partner Saskia namen het bedrijf in 2001 over. Destijds werd het door Jopie en Arie Swart geëxploiteerd als stamkroeg. Sjoerd vertelt: “Het was een donkerbruine huiskamerkroeg waar allerlei clubs actief waren. Van de smartlappengroep tot de kaart-, dobbel-, sjoel- en dartclub.” Ze verrichtten een interne verbouwing met het idee ook maaltijden te kunnen serveren. “Ik haalde overal gebruikte apparatuur weg. Je wist toen niet wat het ging doen, we investeerden voorzichtig richting restaurant”, legt Sjoerd uit.
Sjoerd vervolgt: “Het sloeg aan. Steeds meer mensen wisten ons -inmiddels eetcafé- te vinden.” Zoon Pieter werkte al een aantal jaren bij Onder de Pannen, toen hij in 2015 medeeigenaar werd. Hij vertelt: “We groeiden uit ons jasje, het was steeds hutjemutje. Plannen voor een ingrijpende verbouwing waren er, maar door de coronapandemie is het allemaal in sneltreinvaart gegaan. We besloten eerder te beginnen en inmiddels is het pand meer dan verdubbeld in formaat.” Vader en zoon hebben -in samenwerking met Eilandbouw Terschelling- in zeven maanden tijd eigenhandig een prachtig restaurant neergezet. De nostalgisch ogende bar werd geheel door Sjoerd ontworpen en gemaakt, waarbij de oude bar is geïntegreerd in de nieuwe. “We wilden zoveel mogelijk de sfeer van het oude Onder de Pannen behouden, met hier en daar ruimte voor een moderne draai.”
“Het was een enorme klus, maar het is heerlijk om nu zoveel ruimte te hebben, zowel in het eetgedeelte als in de open keuken”, aldus een trotse Pieter. De chef-kok werkt het liefst zoveel mogelijk met lokale producten van Terschelling. “Alleen hier op het eiland al zijn
zoveel mooie ingrediënten te vinden voor een heerlijk gerecht. Van Terschellinger lam en Hereford-rund tot de duindoornbes en van zeebaars en pieterman, tot zeekraal uit de Zilte Tuin: we gebruiken het hier allemaal. Er is in de drukke zomerperiode geen tijd voor, maar in het winterseizoen serveren we een viergangenmenu buiten de kaart om. Dat is een aanrader”, benadrukt Pieter.
“We hebben een mooie kwaliteitsslag kunnen maken, van eetcafé naar restaurant. De open keuken werkt heel fijn, de meubels zijn allemaal vernieuwd, er zijn prachtige wijnen toegevoegd aan de wijnkaart en onze menukaart wisselt met de seizoenen mee.”
Trots is de familie Tjepkema ook op de eigen moestuin, waaruit diverse ingrediënten op het bord verschijnen. Sla, tomaten, komkommer, bietjes, wortels en haricots verts zijn hier enkele voorbeelden van. “En wij zijn enorm blij met ons vaste team”, vult Sjoerd aan.
“’s Zomers werken hier tot wel 18 enthousiaste mensen, die al onze gasten graag in de watten leggen. Dat is fantastisch.”
MEER INFORMATIE: WWW.ONDERDEPANNEN.EU‘Er is in de drukke zomerperiode geen tijd voor, maar in het winterseizoen serveren we een viergangenmenu buiten de kaart om. Dat is een aanrader’
In september werd begonnen met graafwerkzaamheden, lees het ondieper maken van sloten, rondom het Groene stand, het bos van West en in het duingebied bij Oosterend. Dit project, Waterpracht geheten, heeft als doel om meer water vast te houden en de waterkwaliteit te verbeteren. Volgens boswachter Joeri Lamers van Staatsbosbeheer, heeft dat talloze positieve gevolgen voor de natuur op Terschelling. “Allerlei bloemen en vogels profiteren van het feit dat er meer water wordt vastgehouden en de grondwaterstand op natuurlijke wijze wordt verhoogd.”
En het mooie is dat dankzij Waterpracht er een bredere verbinding naar het strand en de Waddenzee ontstaat, waardoor de stekelbaars van zout naar zoet water kan om zich voort te planten. Terug naar het hoe en waarom van het project. Joeri:”
De sloten die je op veel plekken in de duinen tegenkomt, werden begin vorige eeuw gegraven. Daarmee werd de woeste grond geschikt voor landbouwactiviteiten. Het Groene strand werd zogezegd in cultuur gebracht. Die situatie heeft grotendeels tot en met de afgelopen zomer bestaan.” (van Noord naar Zuid bekeken is het noordelijk deel van het Groene Strand, de Groene Landen, in de jaren negentig al deels ondieper gemaakt).
Wat de boswachters en andere deskundigen echter zagen was dat de duinen steeds droger werden. “Uiteraard een gevolg van het warmere weer en minder neerslag in de zomer, maar de regen die er viel werd dankzij de aanwezigheid van de sloten ook minder goed vastgehouden. Sterker nog,
het water wordt daardoor zo snel mogelijk afgevoerd. Met als gevolg drogere duinen dan je normaal gesproken zou mogen verwachten. Daar wilden we iets aan doen.” Samen met Wetterskip Fryslân werden plannen opgesteld, er werd subsidie bij de Europese Unie aangevraagd en in september kon met de werkzaamheden worden begonnen.
De sloten die ongeveer 1 meter diep zijn, werden afgegraven en terug gebracht naar een diepte van 30 à 40 centimeter. “Gevolg daarvan is dat de sloten eigenlijk slenken zijn geworden en dat de grondwaterstand tot wel 60 centimeter hoger werd. Daardoor blijft de grond rondom deze slenken en dus ook de natuur het hele jaar door veel natter. Daarmee maken we deze gebieden weerbaarder in droge periodes, maar bieden we ook allerlei planten en dieren de mogelijkheid om terug te keren.”
KWELWATER
Dat heeft onder andere te maken met het feit dat de natuur zoals we dat in de
‘Wat we nu al wel zien als eerste resultaat is dat er overal zichtbaar kwelwater aan het oppervlak komt: te herkennen aan een olieachtig vlies dat op het roestkleurige water drijft’
duinen tegenkomen gebaat is bij mineraal en ijzerrijk grondwater. Joeri:” We noemen dit ook wel kwelwater. Door de aanwezigheid van de sloten werd dit kwelwater te snel afgevoerd, nog voordat het bij de wortels van planten kon komen. Nu dit kwelwater wordt vastgehouden, gaan allerlei planten daar van profiteren.”
Sterker nog, de eerste resultaten ziet hij nu al. “Op het Groene strand groeide al de Parnassia, diverse Dotterbloemen en trad er veenvorming op en dat is uniek voor de Waddeneilanden. Tussen het veenmos hebben we de Gevlekte Orchidee zien bloeien, maar verderop ook de Draadgentiaan, een heel klein plantje met een geel bloemetje.”
“Door het project neemt dit allemaal verder toe. Wat we nu al wel zien als eerste resultaat is dat er overal zichtbaar kwelwater aan het oppervlak komt: te
herkennen aan een olieachtig vlies dat op het roestkleurige water drijft. Dit zijn bacteriën die leven van dit ijzerrijke water. Kwel bevat veel mineralen zoals calcium, magnesium, maar dus ook ijzer. Dit is geen olie, want als je erin prikt breekt het vlies in plaats van dat het zich weer sluit. Het is een heel mooi zichtbaar verschijnsel, dat bewijst dat het ondieper maken van sloten zin heeft.”
WEIDEVOGELS
Daarnaast profiteren de weidevogels van de nattere omstandigheden. “De Kievit, de Tureluur, de Zomertaling en misschien zien we volgend jaar ook de Watersnip terug, die graag in deze omstandigheden verblijft. Daar hopen we op.” Het feit dat er een open verbinding met zee is gemaakt, zorgt niet alleen voor de aanwezigheid van de stekelbaars. Juist die vis leidt er weer toe dat er lepelaars gaan vissen. “En zo ontstaat er nu al een prachtige nieuwe dynamiek in dit gebied.”
‘De Kievit, de Tureluur, de Zomertaling en misschien zien we volgend jaar ook de Watersnip terug, die graag in deze omstandigheden verblijft’
In het gebied bevinden zich geen agrarische bedrijven, dus daar hoefden de initiatiefnemers geen rekening mee te houden. “Wel moesten we in overleg met Vitens, dat daar water wint”, zegt Joeri. “We hebben onderzocht of het zoute water dat nu dit gebied kan instromen een gevaar voor de waterwinning oplevert, maar dat is niet het geval. Het water kan er in en er uit, gelijk aan eb en vloed, net zoals het vroeger was. Dat heeft geen gevolgen voor de waterwinning.”
VERSPERRINGSPAALTJES
Ook moest onderzoek worden gedaan naar het feit of er wellicht nog explosieven in de grond zaten. “In de Tweede Wereldoorlog zijn hier mogelijk bommen terecht gekomen”, zegt Joeri. “Bommen zijn we gelukkig niet tegen gekomen, maar wel versperringspaaltjes die de Duitsers destijds gebruikten. En we moesten rekening houden met een telefoonlijn, die precies op de plek van de afwatering aan land komt. Dat vergde wel enige creativiteit, maar dat is gelukt.”
En de bewoners van Terschelling, wat vinden zij ervan. Joeri:” We krijgen alleen maar positieve reacties. Ze vinden het prachtig. ‘Wat maken jullie het mooi’, is een opmerking die we regelmatig horen. We zijn natuurlijk op meerdere plekken bezig met natuurherstel, in combinatie met water, als dat mogelijk is. Zo hebben we het idee opgevat om meer sloten minder diep te maken, waardoor we meer water kunnen vasthouden.”
Zoals bijvoorbeeld nu al in Oosterend is gebeurd. “De diepe sloot die daar zat hebben we een stuk ondieper gemaakt en we hebben een stuk grond afgeplagd, waardoor er een geleidelijke overgang van nat naar droog is ontstaan. We verwachten dat daar straks de Harlekijn en de Welriekende Nachtorchis gaan groeien. Dus, ook daar veert de natuur op door het natter te maken. Dit project is grotendeels afgerond, op wat details na. Bij West hopen we nog voor het einde van het jaar klaar te zijn. We zijn nu bezig met nieuwe plannen voor de rest van het bos van West, die na het broedseizoen in 2023 eventueel van start
Oplossing
Gefeliciteerd mevrouw Annette Leene uit Hilversum.
De oplossing van de woordzoeker kunt u mailen naar terschelling@multiplusmedia.nl
Uit de juiste inzendingen wordt een winnaar gekozen en deze ontvangt bericht.
De prijs (waardebon) wordt aangeboden door Puur Terschelling.
De prijs voor deze editie: Een tocht van 1,5 uur voor max. 4 personen in een Puur Landrover!
PUUR
Oosterend 39 | 8897 HX Terschelling
Tel.: 0562-449487 / 06-30056023
E-mail: info@puur-terschelling.nl Website: www.puur-terschelling.nl
Of er nou een dikke laag sneeuw ligt of het winterse weer op zich laat wachten, op Terschelling is altijd wat te doen. Ieder seizoen ziet er anders uit en zijn er genoeg activiteiten waardoor je je nooit verveelt. Of je nou het jaar goed wilt afsluiten of het nieuwe jaar ontspannen wilt beginnen, alles is mogelijk. Rond de kerstdagen zijn er verschillende markten en speciale winterwandelingen.
Ga op pad en ontdek de mooie natuur in de winter. Op de (witte) uitgestrekte stranden of in de frisse bossen zie je de mooiste dingen tijdens een lange winterwandeling. Stippel je wandelroute uit met behulp van het wandelboekje en ga erop uit. Als beloning natuurlijk een mok warme chocolademelk met slagroom bij één van de strandtenten. Boek ook eens bijzondere Schemerwandeling Joon met verhalen van het Eilandmeisje.
Mocht het weer ons verrassen met een dik pak sneeuw, ga dan het strand op om te genieten van het bijzondere aanzicht van deze witte wereld. Pak de slee en glij van de duinen of schaats op een van de natuurlijke ijsbanen op het eiland wanneer het goed heeft gevroren.
VOOR BINNEN
Slaat het weer helemaal om en blijf je liever binnen? Bezoek één van de musea of bezoekboerderijen. Lekker warm en droog! Kom meer te weten over de geschiedenis van het eiland In ’t Behouden Huys, ontdek de bunkers
‘Verschillende winterse huifkartochten en wandelingen in combinatie met snert, appelflappen en glühwein geven je dat ware kerst- en eilandgevoel tegelijkertijd.’
uit de Tweede Wereldoorlog in het Bunkermuseum, bekijk de gekste jutschatten in het Wrakkenmuseum, leer meer over de natuur van Terschelling in het Natuurmuseum of breng een bezoek aan een boerderij en aai bijvoorbeeld een koe of een schaap.
Ook kun je in de straten van WestTerschelling, Midsland en om Oost op zoek naar mooie souvenirs en cadeaus, voor bijvoorbeeld onder de kerstboom.
In de wintermaanden is er altijd wel een restaurant geopend waar je een lekker hapje kan eten. Sommige Terschellingers gebruiken de winter om bij te komen van de zomerdrukte. Om te voorkomen dat je voor een dichte deur staat, is het handig om vooraf te informeren of men open is. Kijk bijvoorbeeld even op de website, social media of neem telefonisch contact op.
Rondom de kerstdagen is er van alles te beleven op het hele eiland. Van speciaal georganiseerde excursies tot aan winterse wandelingen en kerstmarkten. Verschillende winterse huifkartochten en wandelingen in combinatie met snert, appelflappen en glühwein geven je dat ware kerst- en eilandgevoel tegelijkertijd.
Op tweede kerstdag wandel je de calorieën van het kerstdiner eraf tijdens de Kerstwandeltocht.
Op 28 december wordt het einde van 2022 gevierd tijdens de Midwintermarkt in Midsland. Gezellige muziek, lekkere hapjes en drankjes en leuke kraampjes zorgen voor ultiem plezier. Op 29 december vind de jaarlijkse lichtjestocht in Oosterend plaats. Bezoek vooraf ook de gezellige lichtjes kerstmarkt, met eilanderproducten, groenten, kunst, ambacht en meer.
OUD EN NIEUW
Tijdens oud en nieuw liggen er in de haven en jachthaven van WestTerschelling allerlei verlichte schepen. Tijdens een avondwandeling over de haven geeft dit een mooie sfeer.
Op oudejaarsdag gebeurt carbidschieten op drie plaatsen op het eiland. Om twaalf uur gaat hier veel vuurwerk de lucht in. Er zijn ook grote delen van het eiland vuurwerkvrij. Vanaf het Seinpaalduin kan je bij helder weer genieten van de prachtige vuurwerkshow op het eiland. Om 2023 fris en fruitig te beginnen is er voor de echte bikkels op 1 januari de Nieuwjaarsduik in de Noordzee bij Midsland. Voor een ontspannen start van het nieuwe jaar zijn er genoeg wellness faciliteiten op het eiland om even helemaal tot rust te komen.
KIJK VOOR ALLE EXCURSIES EN EVENEMENTEN OP VVVTERSCHELLING.NL OF KOM LANGS IN DE WINKEL.
KERSTWANDELTOCHT
26 december 2022 | Jaarlijks wordt er op Tweede Kerstdag een mooie route gelopen tijdens de Kerstwandeltocht op Terschelling.
STERRENTOCHT NATUURLIJK OOSTEREND
Datum: 27 December 2022 | De traditionele Lichtjestocht in Oosterend is in een nieuw (winter)jasje gestoken.
MIDWINTERMARKT MIDSLAND
Datum: 28 december 2022 | De traditionele Midwintermarkt in Midsland.
Jaarlijks in februari vindt het Milieujutten op Terschelling plaats. Een evenement georganiseerd door de Waddenvereniging en Stayokay Terschelling. Een educatief en vooral leuk programma staat voor je klaar. Zo geniet je van je vakantie én zet je je in voor een beter en schoner milieu.
Datum: 26 februari tot 5 maart 2023
TRAILRUN TERSCHELLING
NIEUWJAARSDUIK TERSCHELLING
Voor echte bikkels! Begin het jaar goed met een frisse duik!
Zondag 1 januari 2023 kun je meedoen aan de nieuwjaarsduik op het strand bij Midsland aan Zee. Verzamelen aan het water tegenover Strandpaviljoen De Branding. Je kunt je omkleden in een tent.
De nieuwjaarsduik op Terschelling wordt georganiseerd door de Stichting Kinderen Tsjernobyl Terschelling (sktt.nl) en ondersteund door de Landrover Club Terschelling en de vrijwilligers van de KNRM.
Locatie: Midsland aan Zee
Datum: 1 jan 2023 | 13:00 - 14:00
Met afstanden van 10, 25 en 50 kilometer is de Trailrun Terschelling prima geschikt voor zowel de beginnende als de ervaren trailrunner.
Datum: zondag 5 maart 2023
Op zaterdag 25 maart 2023 vindt voor de 15e keer op Terschelling het unieke wandel- en NordicWalkingevenement plaats: de Fjoertoer.
De "Fjoertoer" houdt in: een tocht langs bakens van vuur, op weg naar de Brandaris.
De Fjoertoer leidt de deelnemers langs de prachtige natuur van het eiland, door de polder, de bossen, de duinen en natuurlijk over het strand. Eilander kunstenaars zorgen onderweg voor verrassende en bijzondere vuuren lichteffecten, die de wandelaars in de nachtelijke duisternis de juiste koers wijzen. Uiteraard ontbreken de aloude kampvuren niet.
De inschrijving hiervoor opent eind november 2022.
Datum: 25 maart 2023
Zonder zeelieden was de Gouden Eeuw er nooit geweest. Zonder door hen bedreven handelsvaart en visserij was de unieke bloei van Nederland in de zeventiende eeuw nooit tot stand gekomen. Dit boek gaar over die zeevarenden, vooral in Europa. Wie waren zij, de schepelingen van de Oostzeevaarders, de IJslandvaarders, de walvisvaarders en alle anderen die op de Noordzee, het Hoge Noorden, de Oostzee en de Middellandse Zee actief waren? Ze konden slachtoffer worden van de woeste elementen, van kaperij, piraterij en oorlogsgeweld. Hoe was hun lot als ze slaaf werden gemaakt? In dit boek komen niet alleen deze vragen aan bod, maar wordt ook ingegaan op de rol van vrouwen en het leven van de achterblijvenden. Zo veel mogelijk met getuigenissen uit de tijd zelf.
Duik met dit boek terug in de roerige tijd van de Gouden Eeuw!
‘Duik met dit boek terug in de roerige tijd van de Gouden Eeuw!’
In het bijenpark Terschelling bij Midsland zijn vijftig tamme kastanje-, walnotenen fruitbomen en suikerberken geplant. Dat gebeurtde in het kader van Treevember, een initiatief om het planten van bomen in voedselbossen te stimuleren om insecten en andere dieren voedsel en meer leefruimte te verschaffen.
In de afgelopen jaren zijn In het bijenpark al honderden vruchtdragende struiken en bomen geplant, zodat er een klein voedselbos in de polder ontstaat.
De bomen kunnen worden geadopteerd vanaf 15 euro.
Glaspoort is gestart met de aanleg van glasvezel op Terschelling. Dankzij glasvezel kunnen inwoners gebruikmaken van snel en betrouwbaar internet en kunnen ondernemers slimmer zaken doen. De aanleg startte in november, de verwachting is dat in de zomer van 2023 de werkzaamheden zijn afgerond en alle panden zijn aangesloten. Hiervoor moeten de bewoners/eigenaars wel toestemming geven.
De aanleg van een glasvezelnetwerk op een eiland is een grotere uitdaging dan op het vasteland. Alle materialen worden verscheept. De bouwploegen verblijven tijdens de aanleg op Terschelling. Tijdens de aanleg legt Glaspoort 580 kilometer glasvezelkabel in de grond, op piekmomenten zijn zo’n 80 mensen op het eiland bezig met de aanleg van glasvezel. Wethouder Jeltje Hoekstra-Sikkema gaf het startsignaal aan de voet van de Brandaris. Voor nadere informatie: https://www.terschelling.nl/glasvezel.
Sinds 21 oktober hangt er een grauwsluier over het Schuitengat. Snelle veerboot Tiger van Rederij Doeksen en watertaxi Stormloper botsten 21 oktober in de vroege ochtend op elkaar. Vier opvarenden van de watertaxi kwamen om het leven en de andere vier passagiers van de watertaxi werden gewond. De aanvaring vond plaats in het nauwste gedeelte van het Schuitengat nabij boei SG 10, waar de geul ook een scherpe bocht maakt. De watertaxi werd overvaren en zonk.
Twee van slachtoffers konden direct worden geborgen, een 57jarige man uit Leeuwarden en een 46-jarige man uit Sexbierum. Een derde slachtoffer, een 49-jarige man uit
Tjallebert, werd twee weken later gevonden op Noordsvaarder, de westkant van Terschelling. Het vierde slachtoffer, een 12-jarige jongen uit Sexbierum, zoon van een van de andere dodelijke slachtoffers, wordt nog steeds vermist, ondanks tal van zoekacties. Op de Tiger raakte niemand gewond. De veerboot kon ondanks schade op eigen kracht doorvaren naar Harlingen. Er ontstond lekkage in het voorste compartiment, maar het water kwam niet verder dan een deel van de romp van het schip, dat 21 passagiers en 6 bemanningsleden aan boord had.
Naar de oorzaak van de botsing is een uitgebreid onderzoek gestart.
waar je ook bent
kind, waar je ook bent, er wordt op jou gewacht misschien op een teken op een sprankje licht
je bent niet alleen, zoveel armen gestrekt reiken uit naar de zee er komt altijd een later
waar je ook bent je bent eeuwig dicht bij in donkere nachten denken velen aan jou
kind waar ben je nou waar ben je gebleven water vertelt niets zee doet slechts zwijgen
Ina Schroders-Zeeders
S t di di eldkpi Fl k er Ter kk r ook r er
Snert van drievoudig wereldkampioen Flang met slag rssrookworsst en roggebrood met bargskop. We hebben k snert zonder vlees. En we ba keen Tersschelling r pofkees. Openingsdata en prijzen op
Hubo Terschelling
Bij ons vind je 1.450 m2 winkelplezier voor doehet-zelver en professional. Meubels, deuren, vloeren, sanitair, keukens, decoratief, verf, tegels, planten en struiken, tuinartikelen en -meubels, zonwering, ijzerwaren, elektra, verlichting, bouwmaterialen en gereedschap.
We zijn daarin zo breed mogelijk en doen ons best om iedere doe-het-zelf-klus tot een succes te maken.
Kom je onverhoopt niet uit een klus? Vraag ons dan gerust om advies. Met de kennis die wij aan boord hebben, kunnen we je ongetwijfeld vakkundig helpen.
Daarnaast kun je uiteraard gebruik maken van onze diensten: verfmengen, sleutelservice, meet- en montageservice, zaagservice en bezorgdienst.
Maak van je huis een thuis!
#Hubohelpt
Hubo Terschelling
Nieuwe Dijk 41
8881 HC West-Terschelling tel.: 0562-448934
terschelling@hubo.nl www.hubo.nl