Leeuwarder Courant / Dagblad van het Noorden NoordZ, Eindejaarseditie

Energietransitie ook bij Empatec belangrijk

Zowel voor de bedrijven waar de medewerkers van Empatec voor worden ingeschakeld, als voor de interne bedrijfsvoering: in alles wordt aan de energietransitie gedacht en gewerkt. Van zonnepanelen op het eigen dak tot de eigen houtafdeling die sloophout van deuren en kozijnen opknapt en hergebruikt tot nieuw bruikbaar materiaal. „Circulariteit staat bij ons in alles voorop, zegt Johan-Paul Yntema van Empatec Maakwerk.

Niet alleen zo milieuvriendelijk mogelijk werken, ook het achterlaten en overhouden van zo weinig mogelijk bedrijfsafval hoort daarbij. De medewerkers worden daarin gecoacht en begeleid. Bovendien worden de machines zo efficiënt mogelijk ingezet, om energie en kosten te besparen.

Ecotil van Nico Minnema De Ecotil van Nico Minnema is een mooi voorbeeld van een kwalitatief hoogwaardig duurzaam product dat door Empatec wordt gebouwd, in opdracht van Minnema Successie Natuurzaken. Ecologisch adviseur Minnema uit Earnewâld heeft deze grote ‘vogelhuizen’ ontwikkeld, die op palen van zes meter hoog komen te staan. Er is een voor in de bebouwde kom en een landelijke variant op het platteland. Yntema: „Onze houtfabriek maakt die huizen, daar zijn we best wel trots op eigenlijk.”

Empatec Maakwerk is een zelfstandige afdeling van 170 medewerkers binnen Empatec, dat verder nog de afdelingen Verpakken en Dienstverlening heeft. In totaal werken er 1100 mensen bij het veelzijdige bedrijf Empatec dat vanuit Sneek en Franeker voor vier Friese gemeenten en voor een groot aantal bedrijven werkt.

Kwalitatief hoogwaardig afgewerkt

Van alles wordt er gemaakt door Empatec, van stalen bakken tot stevige houten kisten voor internationaal transport, testkastjes voor APKkeuringen, kunststof steigers, kunststof picknicktafels, transportdragers, strak afgewerkte meubelen – en meubelonderdelen. Van steigerhout worden buitenkeukens en andere buitenmeubelen gemaakt, in groot volume en hoge series en alles wordt kwalitatief hoogwaardig afgewerkt.

Empatec Maakwerk maakt ook ‘liftbedieningskastjes’, die het gecoat en met printplaat aflevert. „Bij een storing mogen mensen ons bellen”, zegt Yntema. Kastjes waar AED’s in hangen, worden ook bij Maakwerk

gemaakt. „Dat is prachtig mooi repeterend werk voor onze medewerkers.” Bovendien is het ook nog eens dankbaar werk als je ziet dat die kastjes voor levensreddende apparatuur wordt gebruikt.

Groep medewerkers kan flexibel op nieuwe opdrachten inspringen Johan-Paul Yntema en Catharina Mulder zijn de contactpersonen voor iedereen die Empatec Maakwerk wil inschakelen voor het uitvoeren van projecten. „In de huidige tijden van arbeidskrapte is het heel handig dat bedrijven weten dat ze hun projecten door ons kunnen laten uitvoeren”, zegt Yntema.

Catharina Mulder vervolgt: „Wij garanderen dat wij genoeg handen hebben om voor tweehonderd uur werk uit te kunnen voeren. Wij hebben een flexibele poule van mensen daarvoor beschikbaar waardoor we projecten snel kunnen oppakken.”

Werken Op Locatie

Empatec-medewerkers werken zowel op de eigen locaties in Sneek en Franeker als bij bedrijven intern op locatie via WOL-projecten oftewel Werken Op Locatie.

Mulder: „Voor WOL-projecten hebben we eigen bedrijfsleiders die onze teams aansturen.” Dat gebeurt onder andere bij bedrijven als Lankhorst in Sneek en Rentex Floron, waar Empatec met een team van medewerkers binnen die bedrijven aan het werk is.

Het werk dat uitgevoerd kan worden is heel divers. Mulder en Yntema gaan met de potentiële opdrachtgever in gesprek en vervolgens wordt met collega’s bekeken hoe het werkproces zo gestroomlijnd kan worden dat de medewerkers het kunnen uitvoeren. Yntema: „De juiste mix tussen de behoefte van de klant en de optimale inzetbaarheid van de medewerkers.”

Per week 22.000 meter dakrails Het productiewerk wordt gerealiseerd met een indrukwekkend machinepark. Niets is te gek, alles is mogelijk. Yntema kent de imposante cijfers: „Op de afdeling montage wordt per week voor 22.000 meter aan dakrails gemonteerd voor zonnepanelen, met alle samengevoegde componenten. Deze bestaan uit zeven verschillende deelmontage onderdelen.”

Maakwerk Metaal heeft uitstekende machines te beschikking voor het maken van maatwerk. De machines waarmee de medewerkers hun producten maken, zijn de zetbank Trubend 3100 en de knipbank Safanplaatschaar VS255-6, een uiterst professionele zaagbank en een dito freesmachine.

Johan-Paul Yntema en Catharina Mulder zijn te bereiken via e-mailadressen j.yntema@empatec.nl en c.mulder@empatec.nl. www.empatec.nl

Johan-Paul Yntema en Catharina Mulder

De Ecotil van Nico Minnema

VOORWOORD

VOORUITKIJKEN IN PLAATS VAN TERUGBLIKKEN

Vooruitblikken aan het eind van 2023 is lastiger dan terugkijken. Toch zetten we de noordelijke start- en scale-ups op een rij die het in 2024 gaan maken. Veel bekende namen worden ook volgend jaar in de nationale lijstjes verwacht. De grootste gemene delers: groen, gezond en efficiënt.

Fintech had er ook zomaar tussen kunnen staan. Met name de Friese bodem blijkt vruchtbaar voor start-ups die proberen hun stempel te drukken in de financiële gemakswereld door het leven voor consumenten of bedrijven overzichtelijker en gemakkelijker te maken. Een nieuw initiatief uit Heerenveen is Doehetzelf Nalatenschap online: een tool die helpt om de financiële afwikkeling na een sterfgeval zelf te regelen. Heerenveen, dat is ook de basis van Afterpay (inmiddels omgedoopt in Riverty) en van recenter datum, maar inmiddels ook al goed voor miljoeneninvesteringen, uit Leeuwarden Flow Your Money. Samen met al die andere voorbeelden dragen ze eraan bij dat Friesland de snelst groeiende techregio van Nederland is.

Een Groningse broer en zus timmeren ook aan de weg met hun nieuwe app waarin ze een vertrouwenspersoon hebben gestopt. Vertrouwenspersonen zijn de verpersoonlijking van een veilige omgeving op de werkvloer, maar met name jongeren zijn steeds meer gewend om al hun zaakjes digitaal te regelen. In dat gat zijn Sarah en Johannes Boshuizen gesprongen.

Maar ja, stel dat al die start-ups scale-ups worden en daarna nog groter groeien... waar haal je in vredesnaam je slimme handjes vandaan om het werk te doen? Janka Stoker en Harry Garretsen, leiderschapsdeskundigen aan de Rijksuniversiteit Groningen, stellen verderop dat je dat werven in elk geval niet aan externen moet overlaten. Leiders moeten zelf aan de bak. En ze moeten snel ophouden om alleen maar gelijkgestemden te kiezen want die pot raakt leeg. Nee, makkelijk wordt het zeker niet, weten ook Stoker en arretsen. Het is niet voor niets dat de top 3 van onderwerpen waarover estuurders zich (wereldwijd) zorgen maken voor het eerst uitsluitend over ersoneels- of talentvraagstukken bestaat.

n wat doe je als ondernemer als een klant teeds langer wacht met betalen? Stop je met everen waardoor de klant nog verder in de roblemen raakt? Het kan ook anders? Vier

at 3D-printen wordt steeds groter. Biner3D is daarop ingesprongen en heeft in esterbork een proeftuin gecreëerd. Onderemers, docenten, scholieren, het is een koen en gaan van mensen die 3D-printen willen nappen of kijken wat ze ermee kunnen. Ook ij namen een kijkje en doen verslag. ooruitkijken dus. Onze columnist onald Mulder kan het als geen nder door alvast het Jaaroverzicht 024 – twintigvierentwintig ja –et ons te delen. Een tipje van e sluier: in december krijgt ederland het kabinet arola Schouten 1.

eel leesplezier. AN ROZENDAAL

I NHOUD

04

Noordelijke winnaars van 2024: groen, gezond en efficiënt Dit zijn de beloften voor de lijstjes uit

Drenthe, Friesland en Groningen

07

Stop met kiezen van gelijkgestemden, diversiteit is de oplossing voor krapte op de arbeidsmarkt

Column Janka Stoker en Harry Garretsen

08

Hallo, waar blijft dat geld? Vier deskundigen over wat je kunt doen als een klant steeds langer wacht met betalen

10

Hightech-leverancier Hittech bouwt op de groei Nieuwe machines, meer klanten en grote ambitie in Emmen

13

Jaaroverzicht (maar dan net even anders)

Column Ronald Mulder

14

Binder3D in Westerbork: ontdekkingstocht in de proeftuin van 3D-printen Zo laat je zien wat er allemaal mogelijk is

16

Friesland is een vruchtbare bodem voor financiële start-ups We lichten er drie uit: een nieuweling, een groeibriljant en een succesverhaal

19

Hoe worden we beter van digitalisering?

Column Eelko Huizingh

20

Unwastor, Opgelucht en DeSaH Drie afleveringen Start me up

C OLOFON

NoordZ is een bijlage van Mediahuis Noord.

Samenstelling & eindredactie Gerda Douma, Jan Rozendaal, Roel Snijder, Theo Zandstra Vormgeving Alie Veenhuizen bijlagen@mediahuisnoord.nl

Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten 06-44 91 12 63 s.osinga@multiplusmedia.nl Volg NoordZ ook online op het blog: www.noordz.nl

Zat bedrijven die het goed doen in Groningen, Friesland en Drenthe. Ze komen voor in allerlei nationale lijstjes. Van snelste groeiers tot meest innovatief, van duurzaamst tot meest beloftevol. Aan het eind van 2023 richten wij ons voornamelijk op dat laatste: welke start-ups en scale-ups timmeren er in 2024 nóg harder aan de weg?

WINNAARS VAN 2024: GROEN, GEZOND EN EFFICIËNT

We vroegen het een groep experts, bestaande uit

Tjarda Polderman (Founded in Groningen), Erwin Damberg (Founded in Friesland), Marco de Jong (NOM) en Niels Palmers (Young Business Award). Zij verwachten veel van het komende jaar en noemen heel wat verschillende kanshebbers op de fictieve titel ‘de Noordelijke belofte voor 2024’.

Als je de lijst nader beschouwt, zijn opvallende overeenkomsten zichtbaar. Laten we het thema’s noemen: Groen, gezondheid, efficiënt werken, en een beetje toerisme. Software is bijna geen thema meer te noemen, omdat dat in bijna alle ondernemingen van groot belang is.

Opvallend is dat Friesland oververtegenwoordigd is in deze lijst, een bevestiging van de trend die al eerder zichtbaar werd, namelijk dat het startup- en scale-upklimaat er steeds beter wordt. Van de 23 genoemde ondernemingen, werken er tien vanuit Friesland. Vijf hebben hun basis in Drenthe, acht zijn Gronings.

DRENTHE

Je kon er bijna niet omheen. Ferr-tech uit

Meppel gaat ook komend jaar weer hoge ogen gooien. Eind vorige maand werd de pionier in de groene chemie al uitgeroepen tot het meest innovatieve mkb-bedrijf van Nederland. Ferr-tech ontwikkelde een baanbrekende manier om water op duurzame wijze te zuiveren en verovert daarmee in sneltreinvaart de wereld. Verschillende van onze experts tippen de Drentse onderneming van Judith Le Fèvre, Richard Bruins en Ludo Tissingh als de winnaar van 2024. En dus doen wij dat ook. Let op Ferr-Tech volgend jaar!

Wie werden er dan nog meer genoemd in Drenthe? Om te beginnen is dat Cure Technology in Emmen. Deze start-up, die een revolutionaire methode bedacht om PET te recyclen, staat aan de vooravond van een grote sprong die weleens een megagroei kan opleveren. Van Vipio wordt ook veel verwacht, niet in de laatste plaats omdat succesondernemer René

Directeur Yeelen Knegtering van Klippa (rechts) ontving in 2022 de Groninger Ondernemingsprijs van CdK René Paas.

Schoenmakers (Catawiki) aan de basis staat. Vipio biedt overnachtingen aan op bijzondere plekjes, zoals molens, watertorens en drijvende huizen.

Tot slot is er aandacht voor een paar partijen die nog iets jonger en dus minder ver in de ontwikkeling zijn, zoals Valtes dat met slimme technologie mantelzorgers ondersteunt, en ByPoint dat vorig jaar de markt op ging met een fietsvaldetectiesysteem dat zonder gebruik van een mobiele telefoon alarm kan slaan.

GRONINGEN

Klippa: verder uitrollen over de grens

Het gaat hard met Klippa. De Groningse scale-up begon in 2015 en tikt inmiddels bijna honderd werknemers aan, in binnen- en buitenland. Aan die groei komt voorlopig geen eind, zegt founder Yeelen Knegtering.

Hoe terecht is het dat je genoemd wordt als ‘winnaar van 2024’? ,,Dat gaat wel kloppen, denk ik. We zijn net bezig met de internationale uitrol van een nieuwe productlijn waar we veel van verwachten. Het gaat om een platform waarmee mensen heel toegankelijk hun workflow kunnen organiseren met behulp van AI. Je hoeft er geen programmeur voor te zijn, dus dit is interessant voor heel veel kantoorpersoneel.’’

Klinkt interessant. Maar hoe gaat dat samen met Data North? ,,Dat is ons dochterbedrijf, dat zich richt op kennis, implementatie en educatie bij het gebruik van AI voor het digitaliseren en organiseren van werkprocessen. Dat is voor een andere doelgroep, wat dieper de materie in. En ook Data North gaat heel hard. We denken dat ook

dat een juiste golf is om op te surfen.’’

De juiste golf?

,,Wij doen in automatisering, digitalisering en AI. De vraag daarnaar gaat voorlopig niet dalen. Met onze dochter erbij kunnen we elk bedrijf helpen.’’

Hoe is het met je ambities voor 2024? ,,We gaan verder met het uitrollen in Duitsland vanuit ons kantoor in Hamburg. En ook in de Verenigde Staten willen we verder groeien. Binnenkort staan we op de CES (Consumer Electronics Show, red.) in Las Vegas. Een mooie plek om meer bekendheid te krijgen.’’

Maar je blijft wel gewoon in Groningen hoop ik? ,,Zeker. Hier zijn we begonnen en hier hebben we een mooie talentenpool. Je ziet dat het vinden van personeel lastiger wordt, maar dat is over de grens een groter probleem. In Duitsland zijn we iets minder bekend. Hier is het eenvoudiger, omdat jonge talenten ons kennen en graag bij ons werken. We zijn een snelgroeiend bedrijf, met veel vrijheid voor onze medewerkers. En we worden gezien als winnaar. Dat helpt enorm.’’

software bouwt waarmee – in combinatie met een 3D-bril –stressklachten sterk verminderd kunnen worden.

Nog relatief onbekend, maar zeker veelbelovend is NUWA. Die Groningse start-up ontwikkelde een pen die gekoppeld is aan A.I., zodat schrijfsels gemakkelijk worden herkend en overgezet in bijvoorbeeld je agenda.

DataB Mailservice uit Leek krijgt ook een notering, dankzij groei en innovatie de afgelopen jaren. Speciale aandacht tot slot voor XS2Event dat in no time groeide naar een omzet van tientallen miljoenen. De Groningse start-up van Jeroen Huis in ’t Veld maakt kaartjes voor ’s werelds grootste sportevenementen eenvoudig beschikbaar voor reisorganisaties. Houd hem in de gaten.

FRIESLAND

En dan de hofleverancier van deze lijst, Friesland. Daar is een duidelijk thema te herkennen: duurzaamheid, al dan niet in combinatie met watertechnologie. Onze experts zetten vooral graag het licht op Susphos. De start-up uit Leeuwarden bereidt de bouw voor van een commerciële fabriek. Daarin worden fosfaatrijke afvalstromen omgezet in fosfaat-producten waar de markt op zit te wachten. Denk aan de kunstmestindustrie en vuurvertragende materialen. Susphos patenteerde verschillende technologieën en processen om fosfaatproducten te kunnen recyclen.

Ferr-Tech wil omzet vervijfvoudigen

De biochemische startup Ferr-tech uit Meppel wordt overladen met prijzen. Nummer één in de KVK Innovatie Top 100, de WEX Global, de WIS Award, het houdt niet op. Das is precies waar medeoprichter Judith Le Fèvre voor gaat.

Helpen die prijzen?

„Absoluut. Steeds meer mensen en bedrijven leren ons kennen. Na de WIS Award vorig jaar hadden we ene interview in de Volkskrant Prompt belde een papierfabriek ons en nu net zijn we er een pilot begonnen om het water daar te zuiveren.”

Hebben jullie meer van dat soort projecten in de pijplijn in 2024?

„Jazeker. Bij de krattenwasserij van een bierbrouwer bijvoorbeeld, maar ook op Chemelot, waar we gaan testen op specifieke verontreiniging en daar ook weer een patent op hopen te krijgen. En zo is er meer in aantocht.”

Hoe kan het dat jullie zo hard groeien?

„Met onze uitvinding, waarmee we op duurzame manier water zuiveren, zijn we interessant voor heel veel partijen. Het zijn er zo veel, dat het voor ons een uitdaging is om gefocust te blijven. Je kunt niet alles doen, we moeten ons richten op een paar sectoren in eerste instantie. We zijn continu aan het innoveren en onze producten aan het verbeteren. Zo werken we nu aan ferraat in cake- en poedervorm, zodat we naast onze vloeibare oplossing wat nieuws te bieden hebben dat in specifieke gevallen een goede oplossing is.”

Is de groei vastgesteld in specifieke doelen?

„We willen onze omzet komend jaar vervijfvoudigen. Dat betekent dat we meer gaan produceren in Meppel, maar ook dat we in de Verenigde Staten gaan produceren, in samenwerking met een lokale partner. Intussen zijn we druk aan het verkennen in het MiddenOosten. Met de grote waterschaarste daar liggen er grote kansen voor ons om impact te maken.”

Wel lekker in Meppel blijven hè?

„Noord-Nederland past ons als een handschoen, dus dat komt goed. Met de Watercampus hebben we hier een uniek ecosysteem. Afgezien daarvan past de doe-mentaliteit ons goed. We hebben de volledige focus op productie en R&D en dat doen we gewoon vanuit Meppel.”

Als de experts op een partij uit Groningen hun geld moeten zetten, dan doen ze dat op Klippa De Groningse onderneming onder leiding van Yeelen Knegtering bouwt slimme software om documentstromen te digitaliseren en timmert al een paar jaar heel stevig aan de weg in binnen- en buitenland. Met de opening van een kantoor in Hamburg en plannen voor een veel verdere uitbreiding, zeggen ook wij van NoordZ: Klippa is in 2024 weer een grote winnaar.

Mogelijke kapers op de kust zijn er zeker. BioBTX uit Groningen, producent van biobased grondstoffen voor de chemische industrie, doet het al een tijd goed. Econowind maakte afgelopen jaar forse groeistappen vanuit de stad Groningen en produceert in Flevoland en Friesland slimme ‘zeilen’ om vrachtschepen duurzamer te laten varen. Enatom eveneens uit de stad, ontwikkelde de afgelopen jaren geweldige beelden en software waarmee het menselijk lichaam onderzocht kan worden en gaat komend jaar naar verwachting hard. Datzelfde kan gezegd worden van VRelax, dat

Het met prijzen overladen Hydraloop gaat ongetwijfeld ook – weer – een goed jaar tegemoet. De slimme waterrecyclingtechniek bereikt inmiddels alle uithoeken van de wereld en de groei is er voor het bedrijf uit Leeuwarden nog lang niet uit. Iets korter bezig maar even beloftevol en eveneens uit Leeuwarden, is Hulo De start-up gebruikt slimme algoritmen om lekken in leidingen te ontdekken en kan zo miljarden liters water besparen. Dat moet wel een vlucht gaan nemen.

En dan zijn er nog Friese partijen die al langer genoemd worden, maar komend jaar naar verwachting weer grote stappen gaan zetten. Zoals SeaQurrent in Drachten, dat ‘onderwatervliegers’ bouwt om energie op te wekken. Tapp maakt in Leeuwarden ‘slim papier’ om logistieke processen beter te kunnen monitoren. Paques Biomaterials in Balk produceert Caleyda, een natuurlijk alternatief voor plastic. Recell is ook op die biotoer. Het bedrijf is vanuit Leeuwarden en Groningen in staat cellulose te winnen uit afvalstromen en er bouwstenen voor de industrie van te maken.

Ook nog genoemd worden Impacd Boats in Woudsend, dat sloepen uit de 3D-printer laat komen, Taem.io in Heerenveen dat met uitgekiende software helpt bij het bouwen van betere teams voor bedrijven en ook Datamaran Die softwaregigant, gevestigd in London, Valencia, New York en nu ook Leeuwarden, helpt bedrijven met behulp van AI met hun ESG (Environmental, Social, Governance) -strategie.

2024 beslissend jaar voor SusPhos

De MT/Sprout Challenger50 Award, de CES 2024 Innovation Award, en nu ook de meest veelbelovende Friese onderneming volgens onze experts. SusPhos uit Leeuwarden gaat hard. En komend jaar moet het écht gaan gebeuren voor de start-up die fosfaten uit afvalwater recyclet, vertelt oprichter Marissa de Boer.

Raak je al gewend aan al die prijzen?

„Het is iedere keer een verrassing. Ook dat we nu door jullie worden genoemd. Dat is echt waardering. Nog verrassender is dat we heel veel aanvragen krijgen van bedrijven die onze hulp willen om fosfaten te recyclen. Zelfs de Nederlandse prijs wordt gezien buiten Europa. Dat is heel gaaf.’’

Hoe terecht is het dat onze experts SusPhos zien als winnaar van 2024?

„Heel terecht natuurlijk! We groeien snel en doen dat vooral om de wereld een stukje beter te maken. Inmiddels werken we met een vast team van een man of twintig, maar met een hele schil van techneuten, financiële experts, adviseurs en meer eromheen. We willen snel groter worden en dat gaat ook lukken. We gaan doen wat we kunnen om in zo veel mogelijk aanvragen te voorzien.’’

Is komend jaar in dat streven een belangrijk jaar?

„2024 is een beslissingsjaar, durf ik wel te zeggen. We werken aan de ontwerpen van een echte fabriek. In februari weten we waar die zou moeten komen. De rest van het jaar zijn we bezig met de verfijning van het ontwerp en de opschaling van het team en aan het eind van 2024 valt het definitieve investe-

ringsbesluit. Dan kan de schop in 2025 de grond in. In 2024 gaan we van start-up naar scale-up.’’

Wel in het Noorden, neem ik aan?

„We zijn niet voor niets vanuit Amsterdam naar Leeuwarden gekomen. Dit is het epicentrum van de watertechnologie, dit is waar de expertise zit. Hier zitten we perfect op onze plek.’’

Een open uitnodiging voor praktische slimme denkers en doeners

Nummer 1 op pallet sorteergebied in Europa en klaar om met de Amerikaanse partner AMS het volgende continent te veroveren. Pallet Sorting Systems in Heerenveen. Uitgekiende efficiente geautomatiseerde sorteersystemen van de allerbeste kwaliteit. Maak kennis met praktische denkers en doeners: vrijheid van werken, denken in verbetering.

Ieder product op deze wereld heeft bij wijze van spreken z’n eigen pallet, zegt Roel de Vries. Er zijn ontelbaar veel verschillende pallets. Van licht tot zwaar, van ogenschijnlijk krakkemikkig tot zwaar robuust. Het is net wat een pallet moet kunnen dragen. De pallet reist zich suf. In en uit containers en vrachtwagens, op en van heftrucks, in en uit distributiecentra en fabriekshallen, van handelaar naar leverancier van product en weer op reis. Met duizenden per dag en miljoenen stuks per jaar komen ze samen waar producten samenkomen. De wereld van pallets is de wereld van duizelingwekkende getallen. „De pallet mag simpel ogen, maar is een van de meest wezenlijke onderdelen van alle wereldwijde goederenstromen. De pallet vormt een steeds grotere kostenpost, al was het maar omdat de houtprijs explosief is gestegen. En hij wordt steeds kostbaarder, omdat hergebruik belangrijker wordt. Europa dwingt daar als eerste toe. Tel daarbij dat arbeid schaarser en duurder wordt. Dan kun je voorstellen dat als je enorme aantallen en heel verschillende pallets goed, snel en zorgvuldig wilt sorteren en stapelen, je hele slimme, efficiente automatische sorteersystemen moet bedenken en bouwen. Kortgezegd: met zo min mogelijk arbeid zoveel mogelijk pallets verwerken. En ieder systeem, hoe vernuftig vol bewegende onderdelen ook, moet tegelijk ontzettend sterk en hufterproof zijn en bestand tegen voortdurend repeterende bewegingen en de botsende massa van heftrucks. Kwaliteit en betrouwbaarheid is key.”

Waanzinnig trots

Pallet Sorting Systems bedenkt, bouwt en installeert modulaire systemen, uitgekiend tot in het kleinste detail. Topkwaliteit in grijs en oranje die bovendien goed smoelt. De sorteersystemen zijn straten van tientallen meters, opgebouwd uit gestandaardiseerde modules van staal. Aangevuld met een duizelingwekkende hoeveelheid regeltechniek, hydrauliek, pneumatiek, sensoren, encoders en software. Alles wordt in eigen huis bedacht. „De wereld verandert in razend tempo, wij gaan mee. We maken voortdurend gebruik van de meest moderne apparatuur en technologie. Maar het is vooral het hele team dat voortdurend meedenkt hoe ieder onderdeel van ieder systeem

beter, slimmer en efficiënter kan. In ontwerp, engineering, materiaalvoorbereiding, productie, de installatie op locatie. Daar ben ik waanzinnig trots op. De groei van Pallet Sorting Systems is het resultaat van alle praktische slimme doeners en denkers die hier werken. Ik ben LTS’ er van huis uit en heb met een avondstudie Technicus bedrijfsinstallatie bij het V.E.V. veel kennis van toepasbare mechatronica, en heb voor het grootste deel MBO’ ers en een paar HBO’ ers om me heen die zichzelf voortdurend uitdagen. Die meedenken, zelfstandig hun werk doen en onderdelen, modules en opties iedere keer weer kritisch beschouwen om het te verbeteren. Vanuit klantvragen nieuwe dingen bedenken. Nog beter doordacht en beter voorbereid op een volgende toevoeging of mogelijke uitbreiding van activiteiten of aantallen.”

Roel de Vries: „Ieder systeem is volledig modulair en op iedere klantniveau aanpasbaar. Het hele sorteersysteem net andersom? Geen probleem. Moet een uitvoerbaan links in plaats van rechts, of de hele machine omgedraaid worden? Kan altijd. Alles is bedacht en in het staal voorbereid. Ieder onderdeel is uitneembaar en uitwisselbaar. Leveren we een systeem dan zijn alle mogelijke opties voor uitbreiding al voorbereid en zo later eenvoudig inpasbaar of vervangbaar. Alles wat we bedenken en maken kan overal ter wereld simpel worden aangepast of uitgebreid en in elkaar gezet. Komt geen lasser aan te pas, want die heb je niet altijd bij de hand. We denken in kwaliteit, perfectie en efficiency in onze eigen bedrijfsprocessen en in de processen bij de klant. Denken in minder uren, minder fouten, minder handen. Op ieder niveau, in iedere functie. Dat vereist vrijheid van handelen en dat hebben ze hier allemaal. En we groeien als kool.”

Professionals in palletsystemen Roel de Vries begon in 2007 met Martien Piet naast zijn baan als hoofd E engineering in de tuinbouw om slimme besturingssystemen voor intern transport te bedenken, hieruit is Total Motion geboren. Met Total Motion begonnen bij Martien in Nijbeets. Het gaat snel als een pallethandelaar zich meldt, Pallet Sorting Systems

ziet het levenslicht. „Ik zag met mijn ervaring in tuinbouw en bloemenhandel enorme mogelijkheden in een sector die aan het begin stond van enorme professionalisering en schaalvergroting. Wat er de laatste paar jaar verandert in de wereld van pallets is onvoorstelbaar. In aantallen, in snelheid, in de materiaalprijs van hout, in streven naar hergebruik, in schaalvergroting en verduurzaming. Wij gaan daar in mee.” Na wat besturingen te hebben gebouwd voor machinebouwers vanuit een bestaand concept in 2010 begonnen met Pallet Sorting Systems in Franeker, en na 5 jaar verhuist naar Gorredijk om direct door te verhuizen naar Joure en nu sinds 2022 in Heerenveen in een nieuwbouw pand. „De vraag naar onze systemen groeit iedere dag en we zetten een grote stap in de Verenigde Staten met onze partner Amerikaanse partner AMS. Wij bedenken, maken en leveren aan hen vanaf begin komend jaar complete bouwpakketten, die zij verkopen en installeren in de VS. Het betekent een enorme uitbreiding van onze activiteiten. We zijn al nummer één in Europa en met AMS zijn we klaar voor de grote stap in de VS.”

Open uitnodiging

Van Heerenveen tot alle uithoeken van Europa, een groeiend aandeel in Azië en straks de Verenigde Staten; Pallet Sorting Systems bedenkt, bouwt en installeert de meest intelligente geautomatiseerde sorteersystemen voor klanten. Met behulp van de slimste 3 D- software en meest geavanceerde apparatuur die er is. „Het belangrijkste is dat je iedere dag met plezier en in een fijne werkomgeving en met goede collega’s je werk kunt doen. Elkaar stimuleert en respecteert, vrij laat en waardeert. We zijn een team dat collega’s zoekt: praktische slimme denkers en doeners, lasrobot- operators, projectengineers en software- engineers die kunnen werken met SolidWorks of Tia Portal van Siemens. Spreek het je aan? Ik nodig je uit. Kom naar Heerenveen, dan laat ik zien wat wij hier doen en hoe jij ons kunt versterken.”

www.palletsortingsystems.nl

DIVERSITEIT ALS WAPEN IN KRAPPE ARBEIDSMARKT COLUMN

Elk jaar wordt in de zogeheten Global Leadership Forecast aan 10.000 leiders gevraagd wat hun belangrijkste thema’s zijn. De top 3 van bestuurderszorgen bestond afgelopen jaar voor het eerst uitsluitend uit personeels- of talentvraagstukken: hoe trek je als bedrijf talent aan, én hoe behoudt je het?

Deze vragen spelen niet alleen wereldwijd, maar zeker ook in Noord-Nederland. Bedrijven in onze regio weten zich geconfronteerd met een steeds krappere arbeidsmarkt en het vinden en vervolgens behouden van talentvolle medewerkers is voor elke ondernemer een kopzorg. En die sores worden niet kleiner als, zoals zich nu laat aanzien, de politiek gaat eisen dat die toekomstige medewerkers meer of zelfs uitsluitend in Nederland mogen worden gezocht.

Zo’n psychologisch veilige organisatie ontstaat niet vanzelf. Het begint met het gedrag van de leiders zelf

Wat de politiek verzint is voor de gemiddelde ondernemer helaas een gegeven. Gelukkig kunnen bedrijven zelf, bijvoorbeeld door het bieden van interessant werk en goede arbeidsvoorwaarden, nog steeds personeel aantrekken en behouden. Maar daarvoor moeten ze wel steeds meer hun best doen. De uitdrukking ‘voor jou tien anderen’ kon decennialang lang ook in het Noorden worden gebezigd door bedrijven richting werknemers, nu is dat in sommige sectoren precies andersom – en dat blijft waarschijnlijk ook het geval. Wat kunnen ondernemers in hun jacht naar het steeds schaarsere talent nog meer doen om aan personeel te komen?

Waar voor veel bedrijven, ook in het Noorden, nog veel te winnen valt, is in de

samenstelling van het personeelsbestand. Inzetten op een diverser personeelsbestand dus, met oog voor mensen die misschien traditioneel niet tot de doelgroep behoorden. Dit vraagt om organisaties waar iedereen gelijke kansen heeft.

Helaas is dat vaak nog niet het geval. Een treurige conclusie uit recent onderzoek is namelijk dat in de afgelopen vijftig jaar, ondanks de opmars van talloze diversiteitstrainingen en een leger aan chief diversity officers, de discriminatie op de arbeidsmarkt in Nederland zelfs is toegenomen.

De noodzaak voor meer diversiteit is er dus wel, mede door die krappe arbeidsmarkt, maar het succesvol realiseren ervan blijkt in de praktijk vaak lastig. Mensen selecteren nou eenmaal graag mensen die op hen lijken, en samenwerken met anderen is makkelijker met gelijkgestemden. Echt werk maken van diversiteit kost tijd en inspanning. Een cultuur van ‘psychologische veiligheid’ kan daarbij helpen. In zo’n psychologisch veilige cultuur durven mensen zich uit te spreken, en zijn ze eerder geneigd elkaar kritisch feedback te geven. Dit blijkt een randvoorwaarde om diversiteit ook echt te laten werken: diverse teams presteren alleen beter als teamleden zich psychologisch veilig voelen.

Zo’n psychologisch veilige organisatie ontstaat niet vanzelf. Het begint met het gedrag van de leiders zelf. Leiders die goed luisteren, zelf openstaan voor feedback, en transparant zijn over beslissingen, dragen significant bij aan psychologische veiligheid. In plaats van een diversiteitsmedewerker aan te stellen, of de selectie van een nieuwe medewerker aan een extern bureau over te laten, moeten leiders dus zelf aan de bak.

Het laten slagen van diversiteit is niet makkelijk, maar het leidt uiteindelijk tot een betere nachtrust voor al die ondernemers die momenteel wakker liggen van de arbeidsmarktkrapte.

JANKA STOKER

HARRY GARRETSEN

Janka Stoker is hoogleraar Leiderschap en Organisatieverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen en Harry Garretsen is hoogleraar International Economics & Business, samen vormen samen de directie van het expertisecentrum van de Rijksuniversiteit Groningen op het gebied van leiderschap. Zij schrijven op regelmatige basis voor NoordZ over leiderschapskwesties.

Langzaam maar zeker lijkt de al lang voorspelde faillissementsgolf ook over Noord-Nederland te vallen. Wat doe je als ondernemer als je merkt dat één van je klanten steeds langer wacht met betalen? Een rondgang langs deskundigen.

TEKST FRANK MOLEMA

ILLUSTRATIE GERCO VAN BEEK

HALLO

OSCAR COUWENBERG, HOOGLERAAR CORPORATE GOVERNANCE AAN CAMPUS FRYSLÂN, RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN ,,Het antwoord lijkt simpel: stoppen met op krediet leveren. En dat betekent dat je wel door kan gaan met leveren, maar dan alleen op basis van contante betaling. Als je dat niet doet, nemen je vorderingen verder toe. En als je afnemer dan failliet gaat kun je fluiten naar een (groter deel van) je centen.

De andere kant van het verhaal is dat je de klant een extra zet richting de afgrond geeft als jij niet op krediet levert. Lever je wel op krediet dan kan het tij wellicht nog keren en betaalt de afnemer uiteindelijk alle vorderingen. Dat zou wellicht de beste uitkomst zijn voor de afnemer, en zo vermijd je een faillissement. Als leverancier is het alleen lastig inschatten welke strategie jou het meeste oplevert.

Als de afnemer jouw eis van contante betaling niet kan inwilligen, betekent het niet op krediet leveren mogelijk ook een faillissement, omdat de klant geen goederen of hulpbronnen meer krijgt. Ook dan krijg je je vorderingen niet betaald. En je bent bovendien je klant kwijt. Dat laatste is niet altijd een probleem, want wellicht komt de omzet via een concurrent van de afnemer bij je terug. Maar het risico bestaat ook dat dit niet gebeurt, of dat vanwege een krimpende markt deze omzet geheel wegvalt.

Daarnaast speelt hier ook een sociaal probleem. Ik kan me voorstellen dat een ondernemer het moeilijk vindt om op betaling te hameren. Leuk is het niet om een vaak persoonlijke relatie zo onder druk te zetten. Wel is er hier een verschil tussen grote en mkb-ondernemingen. Als een mkb-ondernemer aan een grote onderneming vraagt om betaling, is de kans groot dat de verantwoordelijke op de afdeling facturatie jou helemaal niet kent. Dan speelt dit persoonlijke element niet meer. Is degene die de betaling moet doen ook je directe contact, dan ligt het lastiger. Toch is het beter het moeilijke gesprek wel aan te gaan: het is beter klare wijn te schenken, dan de problemen met de mantel der liefde te bedekken. De moeilijke boodschap komt dan wellicht helemaal niet over.’’

WAAR BLIJFT DAT GELD?

GRADY HOFSTRA, REGISTERACCOUNTANT BIJ VAN DER MEER ACCOUNTANTS & ADVISEURS ,Als er wat gebeurt met een klant, laat ik hem niet vallen. Klant ben je bij mij voor het leven. Als een faillissement in de lucht hangt en ik weiger voor de klant te werken vanwege niet betaalde vorderingen, dan zijn zijn jaarcijfers niet op orde. De consequentie daarvan is dat de ondernemer privé aansprakelijk gesteld kan worden, terwijl hij juist in een bv is gaan werken om die aansprakelijkheid te voorkomen. Ik wil niet dat mijn klant hiermee te maken krijgt. Achter de ondernemer zit een persoon, familie en emotie. Ik vind dat je moreel verplicht bent om door te blijven gaan.’’

Je kunt mijn werkwijze hierin naïef noemen, of onverantwoord. Ik geef toe: soms gok je, en soms gaat dat verkeerd. Ik heb duizenden klanten en ieder jaar zijn er enkelen die in de problemen komen. Dat is het risico van het vak, vind ik. Ik calculeer het in. Klanten zijn ook mijn ambassadeurs. Via bestaande klanten kom ik weer aan nieuwe.

Het voordeel is wellicht dat ik eigenaar ben van een kleiner kantoor. Ik kan flexibel zijn in de betalingen. Als grote kantoren werken zoals ik dat doe, dan raken zij het overzicht kwijt en is het hek van de dam. Ik kan me voorstellen dat zij er wel eerder druk op zetten. Het is voor accountants in ieder geval een heel serieus dilemma: hoe lang ga je nog door in de wetenschap dat je misschien niet betaald wordt?’’

GERARD BREUKER, ADVOCAAT EN CURATOR BIJ DORHOUT ADVOCATEN N.V. ,Bellen met de klant, dat is het eerste wat je doet. Afhankelijk van het verhaal beslis je vervolgens welke actie je daarop neemt. Op het moment dat de klant de factuur niet kan betalen, verzint de klant mogelijk smoesjes. Als hij dat doet, maak je sneller de stap naar een deurwaarder of advocaat.

In de tijd van de coronacrisis hadden de meeste schuldeisers er wel begrip voor dat hun factuur niet betaald werd. Dat zijn omstandigheden die meespelen in je afweging wel of niet naar een deurwaarder te stappen. Als ondernemer zou ik eerst zoveel mogelijk zelf proberen om de klant ertoe bewegen te betalen. Kan hij dat niet en is een faillissement

dichtbij, raad ik aan een insolventierechtadvocaat in de arm te nemen.

Deze advocaat kan helpen om in bepaalde situaties schade te voorkomen. Je kan bijvoorbeeld het recht van reclame inroepen. Als jij goederen geleverd hebt en het bedrijf gaat failliet, dan komen deze goederen terug. Je wordt dan weer eigenaar van de verkochte goederen. Wanneer je niet gebruikt maakt van dit recht, gaan de goederen op in de bedoel en profiteren alle schuldeisers ervan bij de verdeling van het geld. Zijn er geen goederen maar diensten geleverd, dan is er helaas niet zoveel mogelijk. Het werk is immers al gedaan en dat kun je niet terugdraaien.’’

ACOB VAN DER VIS, ADVISEUR ONDERNEMERSONDERSTEUNING KAMER VAN KOOPHANDEL ,Het begint met heldere afspraken over betaalvoorwaarden en levertermijnen in de offerte. Als de klant zich daaraan niet houdt, is het ook niet raar als je een brief stuurt of opeens op de stoep staat. En zorg er ook voor dat je reviews leest als je in gesprek gaat met een nieuwe klant. Een buitenlandse klant kan e controleren bij de economische afdeling van de ambassade. Het is, kortom, belangrijk om problemen voor te zijn.

Mocht een betaling toch te laat komen, stel bellen dan niet uit. Ik snap dat zoiets niet het eukste werk is, maar dat móet je echt doen. Kom je niet in actie, dan kun je op den duur geen gebruik meer maken van wettelijke mogelijkheden. En dat is juist waar criminelen naar op zoek zijn: waar maak jij een vormfout? Het klinkt allemaal heel bureaucratisch en vervelend, maar het is wel taak om alles goed te regelen. In de praktijk zie ik de meeste problemen ontstaan als de afspraken vooraf niet helder zijn. En het gaat fout als men niet ingrijpt. De ondernemer denkt dan: het komt uiteindelijk wel en ik wil de klantrelatie niet schaden. Maar het kan niet zo zijn dat jij moet opdraaien voor het gat in zijn cashflow. Hij hoeft dan geen geld te lenen bij de bank en vult dit gat door jou later te betalen.

Ondernemers die accepteren dat er klanten zijn die soms niet betalen en dat als risico van het vak zien, hebben het waarschijnlijk zo goed dat ze het zich kunnen veroorloven. Leg dezelfde problematiek maar eens voor aan een zzp’er. Die zal waarschijnlijk heel anders reageren.’’

Jacob van der Vis.

Gerard Breuker.

Grady Hofstra.

Oscar Couwenberg.

Dik twee keer zo veel ruimte krijgt Hittech Landes in Emmen als de nieuwbouw komend jaar klaar is. Nieuwe machines, meer klanten, grote ambitie. Extra personeel wordt intussen al aangenomen.

TEKST JEAN-PAUL TAFFIJN FOTO’S BOUDEWIJN BENTING

HIGHTECH-LEVERANCIER BOUWT OP DE GROEI

Het is vol in de twee bedrijfshallen van metaalbewerker Hittech Landes. Grote machines laten weinig loopruimte over, werkplekken raken in de verdrukking. ,,Het gaat nog, maar je ziet hier goed waarom we meer ruimte nodig hebben’’, zegt directeur Sonja van der Voort. Zij heeft de leiding sinds de overname van de Haagse Hitttech Group bijna twee jaar geleden.

Dat lijkt een goede stap voor de Drentse specialist in ‘high end machining’. John van der Laan startte de fabriek voor fijnmechanische onderdelen voor hightech producten in 1985, met Fokker als één van de belangrijke klanten. De vliegtuigindustrie is altijd belangrijk gebleven, net als de medische industrie. De laatste jaren is daar de zogeheten semicon industrie (machines voor de chipproductie) in toenemende mate bijgekomen.

De toevoeging van Hittech aan de naam Landes betekent veel, legt Sonja van der Voort uit. ,,Hittech is een groep van negen specialistische bedrijven, met allemaal hun eigen markt. Wij leveren ook aan andere bedrijven binnen de groep. Onze kleine onderdelen worden daar bijvoorbeeld verwerkt in producten voor hoogwaardige sectoren. We krijgen via hen ook nieuwe kansen en opdrachten. Samen zijn we van heel veel markten thuis.’’

MACHINES ZIJN TE GROOT

Die kansen zijn zo groot, dat Landes bij Klazienaveen een geheel nieuwe productielocatie uit de grond laat stampen, met meer dan een verdubbeling van het vloeroppervlak. ,,We bouwen op de groei, het gebouw herbergt genoeg ruimte om nog flink uit te breiden de komende jaren. We hebben er plek om nieuwe machines te

plaatsen waar we veel behoefte aan hebben. Die zijn zo groot, dat ze nu niet passen.’’

Dat gaat vooral om freesmachines met veel assen, die volautomatisch metalen onderdelen verspanen met een nauwkeurigheid in de microns. Dat moet ook. In de vliegtuigindustrie en ook bij Defensie – een andere belangrijke klant –zijn de eisen hoog. ,,We controleren elk onderdeel diverse malen, we meten alles keer op keer na. Als er een kleine afwijking in zit, dan heeft dat grote gevolgen. Denk ook maar eens aan de chipindustrie. Als die

productie stilligt omdat een onderdeel net niet past, zijn de gevolgen groot.’’

Die zogeheten semicon-industrie groeit keihard, en Landes groeit mee. ,,In de groep zitten al bedrijven die toeleverancier zijn voor bijvoorbeeld chipmachinebouwers.

Samen hebben we een veel breder en gevarieerder aanbod. Als de vraag bij één van hen stijgt, krijgen wij ook meer opdrachten.’’

Landes is in het bezit van verschillende certificeringen die nodig zijn om toeleverancier aan de luchtvaart te mogen zijn. Van der Voort: ,,Dan gaat het om uiterste precisie en heel veel controles. Elk onderdeeltje van een vliegtuig of helikopter is door verschillende checks gegaan en bij al onze producten zit een boekwerk waarin al die controles exact vastgelegd worden.

Dat wij dat hebben is best bijzonder. Dat zijn er niet zo veel in de markt.’’

ONDERDELEN VOOR MEDISCHE APPARATEN

Dat maakt het bedrijf ook interessant voor Hittech, dat hiermee nieuwe markten kan betreden. Voor de health-sector gelden strenge normen. Landes produceert onderdelen die meestal niet of nauwelijks meer terug zijn te zien in het eindproduct. Het gaat vaak om kleine halffabricaten van verschillende soorten metaal die in het bedrijf van de opdrachtgever verwerkt worden tot eindproduct.

Bijzonder is dat de mensen in de fabriek dat allemaal overdag doen. Niet dat er ’s nachts niet gewerkt wordt. Integendeel. ,,Onze medewerkers zetten overdag alles klaar voor de robots die de hele nacht aan het werk zijn met het op maat frezen van producten. Dat kunnen elke nacht andere dingen zijn, dat maakt het zo leuk hier.’’

Dat blijft in het nieuwe pand gewoon zo.

De robots krijgen er meer de ruimte om hun werk te doen, overdag zijn de echte mensen druk met voorbereiden van de productie, het verzenden van producten en controles. Heel veel controles.

OP DE MICRON Van der Voort valt met haar neus in de boter. ,,Iedereen in het bedrijf verheugt zich enorm op de nieuwbouw, met elkaar vogelen we uit wat handig is, waar de machines moeten komen, hoe alles ingericht moet worden. De voordelen zijn groot voor ons. Landes groeide lang geleden al uit zijn jasje op deze plek. We hebben twee hallen, maar er zit een gebouw tussen. Dat betekent dat we veel over de straat heen en weer lopen. Dat is natuurlijk niet ideaal.’’

Straks wordt dat veel beter. Net als de temperatuurbeheersing. ,,Dat is hier lastig, maar wel noodzakelijk. De kleinste schommelingen hebben effect op het metaal dat we verwerken, maar ook op onze zeer precieze machines. En we kunnen er geen micron naast zitten. We kijken er echt naar uit om straks het proces beter te stroomlijnen op de nieuwe locatie.’’

Titanium, aluminium, rvs, verschillende legeringen, composiet. Hittech Landes verwerkt ze allemaal, en straks nog beter en nog meer. Dik veertig medewerkers doen dat, maar het aantal vacatures voor de komende jaren is flink. Het vinden van de juiste mensen is en blijft een uitdaging. ,,We moeten vooral zorgen dat bekend is wat wij doen en kunnen, want dat is best bijzonder. Gelukkig hebben we trouwe medewerkers. Eén van onze teamleiders is parttime docent aan de bedrijfsvakschool op het Drenthe College. Dat helpt bij het vergroten van onze bekendheid.’’

SONJA VAN DER VOORT

Thema ‘Digitalisering en AI’ biedt voor bedrijfsleven nieuwe inzichten en kansen

De ontwikkelingen in de digitale wereld gaan razendsnel en zijn met vele uitdagingen omgeven. Sterker nog, talloze bedrijven worstelen met de vraag hoe ze succesvol kunnen transformeren naar de digitale wereld. Succes, maar ook mislukking liggen op de loer. Het Groningen Digital Business Centre, kortweg GDBC, is een kenniscentrum van de Rijksuniversiteit Groningen dat wetenschap en praktijk bundelt. Daarbij wordt voortdurend ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen, zoals meest recent de opkomst van artificial intelligence (AI).

Het GDBC werd in 2018 opgericht en studenten en medewerkers van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde brengen sindsdien wetenschap en praktijk bij elkaar. Zo zijn ze onder andere actief binnen het bedrijfsleven, waar ze stages lopen, participeren in learning communities en consultancy opdrachten uitvoeren. „Samen richten we ons op het ontwikkelen, delen en overdragen van kennis en inzichten over digitaal ondernemen en data analyse”, geeft Bas Baalmans, projectleider bij GDBC, aan.

Breder trekken

Met de komst van AI doet zich een ontwikkeling in de digitale wereld voor, die grote gevolgen kan hebben voor het bedrijfsleven en de maatschappij. De faculteit speelt daar op in, door vanaf het academische jaar 2024-2025 een minor

‘Data Analytics in Economics & Business’ aan te bieden voor Bachelor-studenten en een focus area

‘Digitalization and AI’ voor de Master-studenten.

„We willen onze opleidingen daarmee breder trekken”, legt Tammo Bijmolt, hoogleraar vakgroep marketing en directeur van het GDBC, uit. „Studenten vinden dat interessant en bedrijven vinden het prettig dat ze er, met deze nieuwe ontwikkelingen, niet alleen voor staan.”

Michaela Kesina en Nicolai Fabian, universitair (hoofd-)docenten aan de RUG, zijn druk bezig de minor en de focus area te ontwikkelen.

„Studenten maken kennis met AI, waarbij je leert programmeren en te werken met allerlei algoritmen”, geeft Michaela aan. „En omdat AI raakvlakken heeft met veel vakgebieden, gaan we dit ook zoveel mogelijk in de minor verwerken. Denk aan combinaties met innovatie, economie,

marketing, financiën, bedrijfskunde, enzovoort. We zetten momenteel teams op om deze vakgebieden goed te implementeren en te integreren, echt multidisciplinaire samenwerking. Een uitdaging, maar dat gaat lukken in onze faculteit.”

‘We hebben de mensen, het talent en de kennis’

Conferentie

„We combineren het oude met het nieuwe”, gaat Nicolai verder. „Zo organiseren we, als onderdeel van een breder initiatief met collega Marvin Hanisch en de focus area leiderschap, in mei 2024 een conferentie over ‘digital governance’, waarbij we een link leggen tussen wetenschap en praktijk. Het wordt een podium waar onderzoek, onderwijs en de ondernemer elkaar actief kunnen ontmoeten. Bij digitalisering en AI is het van belang dat we zoveel mogelijk met elkaar samenwerken, waardoor de integratie zo soepel mogelijk kan worden gerealiseerd.”

Die samenwerking is er niet alleen tussen GDBC en het bedrijfsleven, ook in de leerlijn met mbo en hbo wordt veelvuldig samengewerkt. Bas:„ Als een bedrijf contact opneemt met een vraag, dan kijken we waar die het beste bij past. De ene keer is dat bij de RUG, de volgende keer bij Noorderpoort of de Hanzehogeschool. Waar het om gaat is dat een bedrijf of organisatie op de juiste manier wordt bediend. Zo zijn we ook druk doende met een vervolg op de Werkplaats Online Ondernemen, waar GDBC namens de RUG zitting in heeft.”

Onderdeel

Tammo: „We hebben in de afgelopen jaren al veel ervaring opgedaan met het in contact brengen van studenten met het bedrijfsleven en organisaties in Noord-Nederland. Wat dat betreft zijn we veel meer onderdeel van de maatschappij geworden en bedrijven waarderen het dat we niet meer in die ivoren toren zitten.” Hij is er van overtuigd dat het GDBC een grote impact in de regio heeft. „Alle kruisbestuivingen die er in de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden, in het hele noorden, bewijzen dat. We hebben veel studenten en teams beschikbaar en we zijn altijd op zoek naar projecten waar we aan kunnen deelnemen.”

Mensen, talent, kennis

Intussen gaat het met de digitalisering in NoordNederland goed. Nicolai:„ Er zijn hier bijvoorbeeld talloze start-ups en scale-ups actief. Dat geeft aan dat we de mensen, het talent en de kennis hebben.”

„En dat willen we graag zo houden”, besluit Tammo. “„Er zijn in Noord-Nederland voldoende interessante bedrijven actief, waar studenten en medewerkers hun kennis en kunde op het gebied van digitalisering kunnen inbrengen.”

Michaela: „Daarom is de minor ‘Data Analytics in Economics & Business’ ook belangrijk, omdat studenten datgene wat ze geleerd hebben meteen in de praktijk kunnen brengen. Dat is goed voor de studenten en dat komt het bedrijfsleven in Noord-Nederland weer ten goede.”

www.rug.nl/gdbc

V.l.n.r: Bas Baalmans, Nicolai Fabian, Tammo Bijmolt en Michaela Kesina.

JAAROVERZICHT COLUMN

Het is alweer december, de maand van de jaaroverzichten. En wat een jaar is het geweest! Dit waren voor mij de opmerkelijkste gebeurtenissen van 2024:

JANUARI

In de nasleep van de verkiezingen namen enkele van de verliezende partijen ingrijpende beslissingen. Met een grote meerderheid besloot het partijcongres van de VVD de naam van de partij te veranderen in V. ,,We willen niemand uitsluiten”, aldus partijleider Yesilgöz. ,,Ook geen kiezers die tegen vrijheid en democratie zijn.” Frans Timmermans (PvdA) ging Pools en Oekraïens leren om beter naar de arbeiders te kunnen luisteren. Jesse Klaver, voorman van GroenLinks, verliet de politiek om een bedrijf in duurzame nachtkleding te beginnen.

FEBRUARI

De plannen voor de Lelylijn kwamen op losse schroeven te staan, toen Caroline van der Plas verklaarde treinen vooral te zien als ‘dingen waar je op moet wachten als de spoorbomen weer eens dicht zijn’. Deze uitspraak zou later in het jaar leiden tot de desastreus verlopen proef in Drenthe om trekkers voorrang te geven op spoorwegovergangen.

‘November was uiteraard de maand van de Nacht van Trump’

APRIL

De Rijksuniversiteit Groningen presenteerde in april Babbelvis, een systeem dat door middel van kunstmatige intelligentie simultaanvertalingen kan geven bij alle hoorcolleges. Introductie van Babbelvis is echter vooralsnog uitgesteld, omdat het stadsbestuur en het ministerie vrezen voor een aanzuigende werking op buitenlandse studenten. Als compromis worden voorlopig alleen vertalingen van en naar het Fries aangeboden.

AUGUSTUS

Hoogtepunt van een fantastische sportzomer waren ongetwijfeld de Olympische Spelen in Parijs. Via een liveblog konden de lezers van deze krant de verrichtingen volgen van Evert Weerman uit Jubbega op het onderdeel boogschieten (teams). Evert miste op een haar na een bronzen medaille.

OKTOBER

Het wetenschappelijk bureau van de PVV publiceerde een onderzoek waaruit bleek dat de klimaatverandering grotendeels te wijten is aan regenbogen. De Tweede Kamer nam daarop een voorstel aan om

regenbogen te verbieden, maar een motie van FvD om zo nodig de luchtmacht in te zetten, werd verworpen.

NOVEMBER

November was uiteraard de maand van de Nacht van Trump. Het lijkt me onmogelijk dat u het al vergeten bent, maar ik moet het hier toch noemen.

DECEMBER

En dan zijn we alweer aanbeland in het heden. De grootste zorg op dit moment is volgens velen het feit dat na ruim een jaar formeren nog steeds geen nieuw kabinet in zicht is. Tegelijk tonen de kiezers grote waardering voor waarnemend demissionair premier Carola Schouten, die sinds het vertrek van Mark Rutte naar de ANWB in haar eentje het demissionaire kabinet vormt. In de wandelgangen gaat het gerucht dat Schouten altijd al de geheime premierskandidaat van Pieter Omtzigt is geweest. Als dat waar is, lijkt de weg open te liggen naar een kabinet Carola I, bestaande uit Carola Schouten. Met gedoogsteun van de gehele Kamer, want er is niemand die een hekel heeft aan Carola Schouten.

Opinieonderzoek laat ondertussen zien dat de kiezers alles wel best vinden, zolang er maar geen nieuwe verkiezingen komen, want dan is er weer wekenlang alleen geouwehoer op de televisie.

Ronald Mulder is ondernemer en econoom. Man van weinig woorden.

@ronaldmulder

Hoe laat je zien wat er allemaal mogelijk is met 3D-printen? Binder3D in Westerbork creëerde vier jaar geleden een proeftuin waar ondernemers, docenten en scholieren langs kunnen gaan om de mogelijkheden van 3D-printen voor met name de maakindustrie te ontdekken.

TEKST YKE BREMER

ONTDEKKINGSTOCHT IN DE PROEFTUIN VAN 3D-PRINTEN

Een onderdeeltje van een machine of robot, een op maat gemaakte beugel bij de tandarts of uniek passende oordopjes: het zijn slechts een paar voorbeelden van 3D-producten. De proeftuin in Westerbork staat vol met 3D-printers en vooral voorbeelden van producten die 3D zijn gemaakt.

,,Er kan veel meer met industrieel 3D-printen dan veel ondernemers denken”, legt teamleider Victor van Ginneken van de innovatieve proeftuin uit. ,,Vaak weten maakbedrijven niet wat ze precies met 3D kunnen. Gebrek aan kennis en durfkapitaal zorgen ervoor dat het 3D-printen nog als een ‘ver-van-mijn-bedshow’ wordt gezien. In de proeftuin kunnen ondernemers een kijkje komen nemen en met eigen ogen zien wat er allemaal mogelijk is.”

BEURS

Hij is net terug van de Formnext beurs in Frankfurt waar jaarlijks de laatste snufjes op het gebied van 3D-printen aan de wereld worden gepresenteerd. Met dertig leden van de proeftuin reisde hij af naar Duitsland. ,,Het zijn geïnteresseerden die gezamenlijk 3D-printen willen ontdekken of op de hoogte willen blijven van de laatste ontwikkelingen en nieuwtjes op 3D-gebied.”

Als 3D-specialist is hij ieder jaar weer verbaasd over de meest recente innovaties, geeft Van Ginneken toe: ,,Ik ben al vier jaar op rij aanwezig op de beurs en zie nog steeds ontwikkelingen die echt indruk maken. Deze keer was er een techniek waarbij geprinte lenzen binnen enkele seconden werden vervaardigd, terwijl dit voorheen minuten of zelfs uren in beslag nam. Hoewel deze techniek nog in de beginfase van ontwikkeling verkeert, is er een duidelijke trend zichtbaar waarbij 3D-printen steeds sneller wordt. Hierdoor wordt het geschikt voor het produceren van grotere batches van voornamelijk kleinere producten, zoals behuizingsdelen voor bluetooth audio-oordopjes, machineonderdelen en tandheelkundige beugels. Voor grotere producten blijft het echter nog uitdagend om snel en op grote schaal te produceren met 3D-printers. De voornaamste meerwaarde bij

grotere producten ligt in de mogelijkheid om complexe vormen te creëren, lichtgewicht constructies te realiseren en maatwerkproducten te leveren.”

KENNIS EN KAPITAAL De mogelijkheden van 3D-printen zijn grotendeels nog onontdekt vanwege vaak een gebrek aan tijd, kennis of durfkapitaal. Daarom nam directeur Jan Geerts van GeTech vier jaar geleden het initiatief om de proeftuin van Binder3D op te zetten. ,,Binnen de proeftuin werken vier engineers die alles weten van 3D-printen”, aldus Van Ginneken. ,Zij ondersteunen bedrijven bij het verkennen van de mogelijkheden voor hun producten, het leren werken met de printers en zelfs bij het volledig ontwerpen en ontwikkelen van 3D-producten. Daarnaast beschikt de proeftuin over een modern machinepark waarmee we op aanvraag bijvoorbeeld machineonderdelen, gereedschappen en protheses kunnen produceren. Om de kostbare proeftuin mogelijk te maken, ontving Geerts financiële steun van de Europese Unie, het ministerie van Economische Zaken, SNN en de provincie Drenthe.”

Naast bezoeken aan de proeftuin, geeft Binder3D trainingen en advies op maat. ,,Vaak zien ondernemers 3D-printen als verre toekomstmuziek. Ik laat ze daarom altijd eerst zien wat we allemaal al doen. Vervolgens kunnen we kijken of en wat we specifiek voor een bepaalde ondernemer kunnen betekenen. In de ontdekkingsfase kunnen ze kennis maken met de machines en materialen. We geven advies en doen haalbaarheidsstudies. Bij bedrijven die al werken met 3D kijken we samen of er nog meer mee gedaan kan worden en verder ontwikkelen we daadwerkelijk producten voor klanten.”

Een tweede doelgroep die veelvuldig gebruik maakt van de diensten van Binder3D bestaat uit scholen, vult de teamleider aan. ,,We werken met veel scholengemeenschappen samen. Vaak zijn het vooral de docenten die meer willen weten van 3D-printen. Ze weten er in veel gevallen minder van af dan hun eigen studenten.”

NETWERK De proeftuin van Binder3D maakt deel uit

van een groter netwerk in Noord-Nederland, gaat Van Ginneken verder. ,,We doen dit niet alleen, maar werken samen met andere bedrijven en organisaties die gebruikmaken van 3D-printing. Dit gebeurt onder andere via het samenwerkingsproject 3D PrintKompas, een cluster van Noord-Nederlandse bedrijven waarin we gezamenlijk ontwikkelingen delen en kennis uitwisselen op het gebied van 3D-printen. Op deze manier kunnen we ondernemers met specifieke behoeften, zoals op het gebied van elektronica printen, eventueel doorverwijzen. Zo werken we bijvoorbeeld nauw samen met Astron en Innovatiecluster Drachten. We brengen vraag en aanbod op deze manier bij elkaar.”

TOENAME

De vraag naar 3D-printen neemt toe, merken ze bij Binder3D. ,,We hebben de eerste jaren vooral de focus gelegd op regio Noord en zien een steeds grotere belangstelling, ook in de rest van Nederland. Eén van de voordelen van 3D-printen is dat je elk uur of iedere dag een ander product kunt printen. Je bent flexibeler. Verder is recentelijk wel gebleken dat je met lange toeleveringsketens afhankelijker bent. Als er bijvoorbeeld een schip vast komt te zitten in het Suezkanaal wordt direct duidelijk hoe fragiel de aanleverlijnen zijn. Veel bedrijven zijn in die periode geswitcht naar 3D-printen.”

BREDER

Om aan de vraag tegemoet te komen, wil Binder3D de activiteiten uitbreiden en toegankelijker maken voor een breder publiek. ,,We streven ernaar om meer engineering en trainingen aan te bieden in het hele land. Hoewel we momenteel voornamelijk in Noord-Nederland actief zijn, willen we in de komende jaren onze aanwezigheid uitbreiden in de rest van het land.”

Via mond-tot-mondreclame wordt de groep ondernemers die advies inwint bij Binder3D steeds groter. ,,We merken het zelf dat er steeds meer interesse is in 3D-printen. Het aantal ondernemers dat 3D-printen echt gebruikt binnen hun bedrijf stijgt nog steeds.”

Voor- en nadelen

Maatwerk: het maakt het mogelijk om op maat gemaakte objecten te produceren, aangepast aan specifieke behoeften en ontwerpeisen.

Snelle prototyping: het stelt bedrijven in staat om snel prototypes en conceptmodellen te maken, waardoor de ontwikkelingstijd wordt verkort.

Complexiteit: het kan complexe geometrieën en interne structuren creëren die moeilijk te bereiken zijn met traditionele fabricagemethoden.

Lichtgewicht en efficiënt: het maakt lichtgewicht en geoptimaliseerde ontwerpen mogelijk, wat kan leiden tot materiaal- en gewichtsbesparingen. Lagere kosten voor kleine series: het is kosteneffectief voor het produceren van kleine series of aangepaste producten zonder de noodzaak van dure mallen of gereedschappen. Lokale productie: het kan lokaal worden uitgevoerd, wat de noodzaak van lange toeleveringsketens kan verminderen.

De uitdagingen Langzame productiesnelheid: het printproces kan tijdrovend zijn, vooral bij grotere objecten of hoge resolutie prints. Kosten: voor grootschalige productie kunnen de kosten per eenheid hoger zijn dan bij traditionele methoden.

VICTOR VAN GINNEKEN

Friesland blijkt een vruchtbare bodem voor financiële start-ups. We lichten er drie uit: een nieuweling (nalatenschap.nl), een groeibriljant (Flow your money) en een succesverhaal (Afterpay, inmiddels omgedoopt in Riverty).

TEKST WILLY SCHOUWSTRA FOTO’S SIMON BLEEKER, TYCHO MÜLLER EN NIELS WESTRA

FRIESLAND BIEDT FINANCIËLE START-UPS EEN VRUCHTBARE BODEM

Bertwin Kampman, programmamanager van Founded in Friesland, gebruikt in zijn presentaties vaak een foto die gemaakt is op VivaTech in Parijs, een vakbeurs voor start-ups en techleiders. Te zien is een plattegrond met de techhubs van Nederland. Tussen allerlei grote steden prijkt Friesland hierop als enige regio. Titel van de slide: Friesland op de kaart als startuphub

Vorig jaar was de provincie de snelst groeiende techregio van Nederland: meer dan een verdubbeling van het aantal start-ups en scale-ups sinds 2019. Dat zijn niet per se allemaal jonge ondernemers, vertelt Erwin Damberg van Founded in Friesland. ,,Juist ook mensen die al wat ouder zijn en wat meer levenservaring hebben, beginnen een bedrijf.” Huisvesting in Friesland is relatief goedkoop, een voordeel in de vroege fase van een start-up, meent Damberg. ,,En vaak zijn het mensen die hier geboren zijn of vanwege een partner naar de provincie trekken.”

Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor Daan van Klinken, een van de drie oprichters van Flow your money, in de volksmond Flow. Zijn werkzaamheden voor de geldbeheerapp voor freelancers, zzp’ers en particulieren verricht de geboren Amsterdammer grotendeels vanuit zijn Tijnje House het kantoortje dat hij in de tuin van zijn landelijk gelegen huis nabij Tijnje liet bouwen. Zijn Friese vrouw en hij lieten daarvoor een appartement achter in de Rotterdamse Kop van Zuid.

FLOW YOUR MONEY

Flow haalde vorig jaar 3,5 miljoen euro binnen via vermogende Nederlanders en internationale investeerders. In twee eerdere rondes was al ruim 1,3 miljoen euro bijeengebracht. Het principe van de app is het automatisch verdelen van je geld over verschillende potjes: je inkomsten gaan zo naar je budgetten, spaarrekeningen en beleggingen, gebaseerd op triggers die je in de app instelt.

Daarbij denkt Flow nadrukkelijk internationaal. De wereld bestormen vanuit Tijnje? Natuurlijk kan dat, vindt Van Klinken. ,,Het mooie van Friesland is dat we hier opvallen. Een bedrijf als het onze, daarvoor is de verwachte vestigingsplaats de Randstad of zelfs Silicon Valley. In het Noorden is alles wat dunner gezaaid, dat levert juist veel aandacht op. Er wordt ons van alles aangereikt, we krijgen dingen gesponsord.”

Van Klinken kwam naar Friesland om een gezin te stichten (zijn vrouw en hij hebben inmiddels drie kinderen). De oprichting van Flow was daarmee toevalligerwijs in deze provincie. ,,Maar het netwerk is hier leuker dan in de Randstad, het is minder anoniem. Eén van mijn collega’s is inmiddels vanuit Den Haag naar Oranjewoud verhuisd. Het werkt inspirerend geloof ik.”

NALATENSCHAP ZELF REGELEN

In Nederland overlijden wekelijks zo’n 3200 mensen, een aantal dat volgens prognoses van het CBS verder zal stijgen. Slechts een paar honderd van de nabestaande families zoekt professionele hulp bij het afwikkelen van de nalatenschap. Max Leffring wil daarin verandering brengen met de online tool Doehetzelf Nalatenschap. ,,Het is niet nodig om zelf te worstelen.”

ACHTERAF BETALEN

Leffring loopt al jaren mee in het wereldje. Met zijn bedrijven i-executeur en NabestaandenZorg wikkelde hij al veel nalatenschappen (mede) af. Zijn motto: als de onderlinge verhoudingen tussen de erfgenamen goed zijn en de omstandigheden het toelaten (bijvoorbeeld als er geen sprake is van schuldenproblematiek), kunnen die dat prima zelf doen. ,,Het is alleen wel een behoorlijk complex en tijdrovend proces.” De ondernemer verbaasde zich er dan ook over dat er voor professionals allerlei hulpmiddelen waren, maar juist voor de nabestaanden niet. De software die hij bij de andere takken van zijn bedrijf inzette heeft Leffring nu laten ombouwen zodat deze toegankelijk is voor leken. Voor een vast en eenmalig bedrag van 125 euro kunnen nabestaanden een dossier openen op de site en worden ze stapsgewijs door het doolhof van de nalatenschap geleid.

Vijf programmeurs waren het afgelopen jaar fulltime bezig de tool beschikbaar te maken voor consumenten. Op 1 september ging Doehetzelf Nalatenschap online. ,,De uitvaartverzorgers beginnen het te omarmen”, vertelt Leffring. ,,Ook notarissen juichen het

Het afgelopen jaar stond voor fin-tech bedrijf Riverty (voorheen bekend als Afterpay) in het teken van rebranding en innovaties. Riverty is een zogeheten Buy Now, Pay Later-dienst (BNPL), een manier om aankopen in webshops achteraf te kunnen betalen.

Riverty is actief in dertien landen en heeft onder meer een (grote) vestiging in Heerenveen. Er werken ruim 5.000 medewerkers wereldwijd voor het bedrijf, van wie 190 in Nederland. Zo’n 25 miljoen consumenten gebruiken de betaaldiensten; er zijn jaarlijks ruim een miljard transacties. Daarmee is het één van Europa’s grootste fin-tech-bedrijven.

In september zag Riverty een groei van 58 procent in transacties vergeleken met dezelfde maand vorig jaar. Betalen met BNPL wordt steeds populairder, stelt het bedrijf. ,,Online shoppers willen een artikel zien, voelen en uitproberen voordat ze ervoor betalen. Ook kiezen consumenten voor BNPL omdat zij dit gemakkelijker, betrouwbaarder en veiliger vinden dan vooraf betalen.”

Oprichter Stefan van den Berg (53), die Afterpay in 2010 oprichtte, maakt het niet meer van nabij mee. De succesvolle Friese ondernemer bracht zijn bedrijf tot bloei, maar verkocht het omdat hij, in eigen woorden, ‘weer wilde ondernemen’.

Het succesvolle bedrijf zit volop in een rebranding; naast de geldbeheerapp gaat Flow zich richten op het ontwikkelen van nieuwe fintech producten. Er wordt daartoe aansluiting gezocht bij andere platformen en banken, met als doel een breed scala aan financiële handelingen te vereenvoudigen. ,,Als productontwikkelaars zien we dat het perspectief van de gebruiker vaak mist bij fintech producten. Daar valt heel veel in te winnen.” toe. Die hebben toch een soort zorgplicht voor hun cliënten. En wat wij doen is complementair aan hun werk, niet concurrerend. Nabestaanden moeten gaan ontdekken dat ze niet zelf hoeven te worstelen, maar dat er nu voor relatief weinig geld een mooi hulpmiddel op de markt is.” In de nabije toekomst wil de ondernemer een volgende stap zetten: dan kan een ieder een voorschot op de eigen dood nemen en zelf alvast de nodige dingen gaan vastleggen via de tool. Er is flink geïnvesteerd in de tool. ,,Je kunt er een mooi huis van laten bouwen”, lacht Leffring, gevraagd naar de kosten. Momenteel zijn er een kleine tweehonderd dossiers aangemaakt. De eigenaar/directeur verwacht veel van de tool. ,,We hebben ook een grote vijver nodig om uit te vissen, willen we de investeringen terugverdienen. Digitaal is de toekomst, en dit product is recht vanuit de praktijk ontstaan. Maar er is ook meer op de wereld dan alleen geld verdienen. Ik vind het belangrijk om iets goeds achter te laten.”

MAX LEFFRING

Stefan van den Berg

Daan van Klinken

Kansen om te groeien bij Frisia Zout

Frisia Zout is de modernste zoutfabriek van Europa. De processen zijn dynamisch, de werkzaamheden divers. Medewerkers werken er in ploegendienst als operator of heftruckchauffeur, in dagdienst bij de technische dienst of op kantoor. Iedereen krijgt er de mogelijkheid om zijn kennis en vakmanschap te vergroten. Opleidingsfunctionaris Reina Wieling: „Als je wilt groeien, geven wij je die kans.”

De Waddenzee oogt rustig op een van de eerste winterse dagen van dit seizoen. Maar aan de andere kant van de zeedijk, in de gebouwen van Frisia Zout in Harlingen, draait alles op volle toeren. Zout van 150 miljoen jaar oud wordt ongeveer 3 kilometer verderop uit de aarde gewonnen, op een diepte van zo’n 3 kilometer, en in de gebouwen van Frisia verwerkt tot zout voor onder andere de voedingsindustrie en chemische industrie. Een groeiende tak is waterontharding. Hiervoor worden speciale zoutblokken geproduceerd. Een relatief klein deel van de liefst 1,2 miljoen ton zout dat jaarlijks de Harlinger fabriek verlaat, wordt gebruikt als strooizout. Wel alleen in geval van nood; het zout is eigenlijk te hoogwaardig hiervoor.

Interessant proces Zo hoogwaardig als het eindproduct is, zo duurzaam is Frisia Zout als bedrijf. In het saline gebouw wordt in grote ketels het zout ingedampt. Dit wordt gedaan met restwarmte van de Reststoffen Energie Centrale van Omrin, die vlakbij gevestigd is. Bij Frisia Zout werken ongeveer 135 medewerkers, waarvan Jeremy Ertem er één is. Hij komt uit de small business en retail management, maar haalde daar weinig voldoening uit. „Ik heb lang nagedacht over wat ik wilde in mijn werk. De techniek sprak me aan. Uiteindelijk kwam ik terecht bij Frisia, op de afdeling likstenen & tabletten (LT). Daarna groeide ik door tot machineoperator.”

Dat vond hij leuk, maar zijn enthousiasme werd pas écht groot toen hij eens meedraaide in de saline. „De complexiteit van het proces”, noemt hij als grote aantrekkingskracht. „Ik houd wel van uitdaging.” De juiste papieren had hij echter nog niet op zak. Binnen Frisia Zout is dat geen probleem, vertelt opleidingsfunctionaris Reina Wieling. „Wanneer mensen hier komen werken, krijgen ze instructies en toolboxen. Deze gaan we in de toekomst als e-learning aanbieden.Ook op andere manieren willen we gebruikmaken van het

‘moderne leren’. Zo zijn we bijvoorbeeld bezig met een 3D-scan, waardoor je in de toekomst virtueel door de installatiedelen kunt lopen. Zoals in Google Streetview.”

Alle medewerkers worden dus goed ingewerkt. Zij die willen kunnen daarna ook verder leren en zo doorgroeien. Zoals Jeremy dus, die via Technicom een 2-jarige mbo-3 opleiding tot procesoperator volgt. Grotendeels online, maar wel 12 uur in de week naast zijn fulltime baan bij Frisia Zout, waarbij hij ploegendiensten draait. „Je moet wel echt gemotiveerd zijn, en dat ben ik.”

Kneepjes van het vak

De opleiding Procesoperator is algemeen en met het diploma op zak kun je in allerlei fabrieken terecht. De functie van procesoperator vervullen bij Frisia Zout is echter een vak apart. Daarom krijgt Jeremy ook een interne opleiding om heel procesgericht de kneepjes van het vak te leren. Daarbij wordt hij begeleid - nu nog door de productieleider, straks door Reina. „Als procesoperator houd je je bezig met het winnen van zout onder de Waddenzee, tot aan bijvoorbeeld het reinigen en indampen van pekel. Je hebt te maken met chemische processen. Dat vind ik erg interessant.” De interne opleiding duurt ongeveer een jaar. „Als ik de opleiding heb gehaald, kan ik eerste operator worden. Die kans krijg ik nu al.”

Ook voor ander werk bij Frisia kunnen medewerkers een interne opleiding volgen. Zoals voor de Technische Dienst en voor het laboratorium waar kwaliteitsonderzoeken plaatsvinden. Reina, die zelf ongeveer 20 jaar geleden bij Frisia Zout begon als operator en via allerlei andere interne functies is doorgegroeid naar opleidingsfunctionaris, juicht bijscholing van harte toe. „Wij zijn erg blij met onze medewerkers en willen ook graag dat zij met plezier hun werk blijven doen. Door ze iets extra’s te bieden, zoals de mogelijkheid om opleidingen te volgen en zo

door te groeien binnen het bedrijf, blijft werken bij Frisia Zout voor iedereen interessant.”

Helpen omscholen

Voor Frisia Zout is het opleiden van medewerkers ook om een andere reden waardevol geworden. Reina: „De tijd dat mensen tientallen jaren bij dezelfde baas blijven, is voorbij. Het verloop is nu groter en daarmee gaat ook kennis het bedrijf uit. Dat maakt opleidingen belangrijker. Aan de andere kant zie je ook vaker mensen zoals Jeremy, die ergens voor zijn opgeleid maar uiteindelijk toch de techniek in willen. Die zijn bij ons van harte welkom. We hebben altijd behoefte aan nieuwe medewerkers. Het maakt niet uit, al kom je uit een compleet andere branche. We denken graag mee over hoe we iemand kunnen helpen groeien. Als je wilt groeien, geven wij je die kans.”

Jeremy is blij met de kans die hij krijgt. Hij vindt het werk dat hij onder begeleiding van de productieleiding doet nu al leuk. „Je hebt heel veel afwisseling. Het ene moment doe je in het tankenpark iets wat je nog nooit hebt gedaan, dan word je opgeroepen om een storing op te lossen en het volgende moment ben je bezig bij de zoutwinningsput. Soms met mooi weer zoals nu, andere keren wanneer het stormt en regent. Het is heel dynamisch. Het stukje vrijheid dat je hier hebt, vind ik ook prettig.”

Minstens zo belangrijk: de sfeer binnen Frisia Zout bevalt Jeremy goed. Hij vindt het „een open bedrijf met oog voor de medewerkers”. Reina heeft dit ook altijd de charme van Frisia gevonden. „Het gaat hier niet puur om productie draaien, er is ook aandacht en belangstelling voor de mensen áchter de productie. Het is een mooi bedrijf.” frisiazoutharlingen.nl

COLUMN

HOE WORDEN WE BETER VAN DIGITALISERING?

Ongewenste effecten van digitalisering blijken vaak pas na verloop van tijd, stelt onze columnist Eelko Huizingh. Smartphones bestaan al meer dan vijftien jaar en pas nu verbieden scholen ze vanwege hun verslavende werking.

Jouw werk wordt overgenomen door robots en jijzelf door artificiële intelligentie (AI). De potentiële invloed van digitalisering lijkt onbegrensd. In theorie is alles mogelijk, maar waarschijnlijk is het niet. Wel is digitalisering alom, wat de komende jaren alleen nog maar zal toenemen. Digitalisering kan ons werk en leven beter, gemakkelijker en goedkoper maken, maar biedt daarvoor geen garanties. Cruciaal is hoe wij de digitale hulpmiddelen inzetten.

In vrijwel elk aspect van ons leven is digitalisering doorgedrongen. Denk aan hoe we werken, communiceren, winkelen en ons vermaken. Mijn kinderen kunnen zich amper voorstellen dat wij konden overleven zonder internet. Mijn kleinkinderen tikken foto’s aan en verwachten dan bewegend beeld met geluid. Terwijl ik ooit eens trots was op mijn videocamera van meerdere kilo’s met cassettebandjes die je alleen met de juiste kabels kon afspelen op televisie.

We hebben dus een lange weg afgelegd, waarbij het makkelijk is te vergeten hoeveel weerstand er eerst was. Ik vond in mijn boekenkast nog een boekje uit 1981 waarin op de eerste pagina staat dat sommige mensen computerchips zien als ‘de bron van alle kwaad, die krachtig moet worden bestreden’. Wel, die strijd is kansloos verloren. Tegenwoordig vind je chips overal, in je auto, koelkast en wasmachine, in je telefoon, muziekwenskaarten en in je paspoort.

Tegelijkertijd zien we steeds weer dat de mogelijkheden van nieuwe technologie worden overschat. Onlangs kopte deze krant nog Kan de boer straks lekker blijven liggen? en AI gaat onze vakanties boeken. Het leven is nog nooit zo gemakkelijk geweest! Lijkt het, want de praktijk is als altijd weerbarstiger. Het is een beetje als die wasmachine die je onderuit gezakt op de bank via een app helemaal kunt instellen. Maar je moet er nog wel even naartoe lopen om het deurtje dicht te doen.

Het voordeel van hosanna-verhalen is wel dat ze aandacht genereren. Tot voor kort gold dat voor drones en robots, nu vooral voor AI-toepassingen zoals ChatGPT. We weten nog nauwelijks wat daarmee mogelijk is, laat staan dat we nu al een beeld hebben van de onbedoelde effecten en van wat AI niet kan. Vaak zijn dat laatste dan weer dingen die voor mensen eenvoudig zijn, zoals het sluiten van het deurtje van de wasmachine, ook als daaruit nog een sok hangt.

Ongewenste effecten van digitalisering blijken vaak pas na verloop van tijd. Denk aan sociale media en toenemende polarisatie, online scheldpartijen en nepnieuws. Door schade en schande leren we over de negatieve aspecten van digitalisering. Smartphones bestaan al meer dan vijftien jaar en pas nu verbieden scholen ze vanwege hun verslavende werking. In Ierland gaan ze al

een stap verder met een experiment waarbij basisschoolkinderen helemaal geen mobiele telefoon mogen hebben, ook niet thuis en in hun vrije tijd.

Vergelijkbare effecten zijn er in zakelijke omgevingen. Als klant of bezoeker zie ik geregeld medewerkers driftig in de weer met hun telefoon waarbij ik betwijfel of dat allemaal werkgerelateerd is. Op de universiteit hebben we allerlei systemen voor het aanvragen van vrije dagen en het doorgeven van tentamenresultaten. Dit gebeurt onder het mom van self-service, wat suggereert dat ik nu mijn werk veel gemakkelijker helemaal zelf kan doen. De werkelijkheid is dat de systemen een keurslijf opleggen, vul ik niet alles perfect in dan werkt ‘het’ niet. Bovendien werden deze werkzaamheden voorheen door secretaresses gedaan, nu door duurder betaalde medewerkers.

De Amerikaanse historicus Melvin Kranzberg zei ooit eens: ,,Technologie is niet goed of slecht, maar het is ook niet neutraal.’’ Technologie verandert wat we doen en hoe we dat doen. Daarom is het goed te blijven nadenken over mogelijke (onbedoelde) effecten, wat het belang onderstreept van de huidige discussies rond AI.

Dr. Eelko Huizingh werkt bij de vakgroep Innovatiemanagement & Strategie van de Rijksuniversiteit Groningen en is auteur van het boek Innovatiemanagement

Honderden start-ups zien jaarlijks het levenslicht. Veel daarvan groeien op tot een stabiele onderneming, sommige stranden vroegtijdig, een klein deel verovert de wereld. Wie zijn die starters, wat willen ze, wat doen en laten ze ervoor, waar willen ze heen? Start Me Up duikt in een wereld vol beloften, onzekerheid, doorzettingskracht, visie en hard werken.

DeSaH

Wie Sybrand Metz (sinds eind 2019)

Wat methode om rioolwater te hergebruiken

Waar Sneek

Waarom om waardevolle grondstoffen bruikbaar te maken

Wanneer sinds 2005

Hoe door het zo vroeg mogelijk meedenken over ontwikkelingsprojecten

Als een start-up voelt DeSaH niet, als je ziet wat het bedrijf allemaal a gedaan heeft. Maar in wezen is de Sneker spin-off van Wetsus en Landustrie pas net begonnen. De specialist in waterzuivering opereert in een markt waarin dingen niet snel gaan. Maar als ze rollen, dan rollen ze ook. Wat DeSaH (wat oorspronkelijk staat voor Decentrale Sanitatie en Afvalwater Hergebruik) doet, is uniek in de wereld. En die wereld komt graag even kijken bij een van de projecten waarbij de start-up betrokken is.

Zoals in de wijk Noorderhoek in Sneek. Daar is een door DeSaH ontwikkeld systeem in een passend, nieuw gebouw geplaatst. Beleidsmakers komen er op bezoek, schoolklassen krijgen er rondleidingen. Ze zien er hoe centraal verzameld afvalwater uit de wijk verandert in kraakhelder water, goed genoeg om meteen te hergebruiken om door te spoelen, de tuin te sproeien of de was te doen. In hetzelfde gebouw wordt de ontlasting van de buurtgenoten via een biovergister omgezet in warmte, die terugstroomt de wijk in.

WAARDEVOLLE GRONDSTOFFEN

Eigenlijk is het raar dat dit uniek is, beredeneert Sybrand Metz. Hij voert de troepen van DeSaH sinds vier jaar aan. ,,We hebben een gek rioolsysteem ontwikkeld in ons land. Waardevolle grondstoffen worden erin vernietigd. Het is zo ontworpen dat water zo snel mogelijk zo ver mogelijk weggebracht wordt. Nu moeten we omdenken en eruit halen wat erin zit.’’

Die filosofie betekent dat je afvalstromen uit woningen aan de bron moet scheiden. Dat geeft je de beste kans om zo veel mogelijk waardevolle grondstoffen terug te winnen. ,,Zie het als mest. Dat heeft waarde. Wij kunnen dat vergisten en er warmte van maken. Daarmee helpen we de energietransitie en de grondstoffentransitie.’’

DESAH GEEFT AFVALWATER EEN TWEEDE LEVEN

Dat denken gaat verder. Met het zogeheten grijze water – zogezegd alle afvalwater behalve wat uit een toilet komt – stroomt warmte via het riool weg. Dat is zonde. Metz: ,,Ook die warmte kunnen we terugwinnen via een warmtepomp. Alle mogelijkheden gebruiken om te hergebruiken wat er kan. Daar gaat het om.’’

TOILETTEN

Meest in het oog springende onderdeel (hoewel je bijna geen verschil ziet) van de installaties die DeSaH maakt, zijn de vacuümtoiletten. Die zorgen ervoor dat slechts 1 liter water wordt gebruikt per spoelbeurt. Dat bespaart niet alleen kostbaar drinkwater, maar zorgt ook voor de concentratie van waardevolle grondstoffen voor de biovergister.

DeSaH bouwt installaties om dat voor elkaar te krijgen. ,,We doen meer. Het liefst zitten we zo vroeg mogelijk aan tafel bij bouw- en renovatieprojecten, als het kan al in de projectontwikkelingsfase. Zodat we direct kunnen meedenken over het ontwerp van het

Landustrie en Wetsus

DeSaH ontstond vanuit een samenwerking tussen Wetsus en Landustrie, fabrikant van producten en installaties voor (af)waterbeheer. Nu nog is DeSaH, met vier man in dienst, gezeteld in het pand van Landustrie in Sneek. Dat bedrijf levert veel van de componenten en doet de service voor DeSaH.

‘UNWASTOR’ MAAKT BOUWMATERIAAL VAN PLASTIC AFVAL

TEKST JEAN-PAUL TAFFIJN FOTO ANJO DE HAAN

Prioolsysteem om te winnen wat er te winnen valt. We zijn tech-provider. Zeker bij nieuwbouwprojecten zijn we van grote waarde. Dat blijkt steeds. In Zweden bijvoorbeeld, hebben we een grote wijk aangepakt en daar komen ze steeds bij ons terug voor nieuwe projecten. In Helsingborg sloten we 2500 bewoners aan, dat leverde ons een paar jaar geleden nog de Global Waste Award op.”

„Het is volgens ons tijd dat projectontwikkelaars en bouwbedrijven op een andere manier leren kijken. Wij willen hen hier heel graag in ondersteunen.’’

Dat is de grootste uitdaging van DeSaH, om de mogelijkheden in het vizier van de bouwwereld te krijgen. ,,Je hebt pioniers nodig, zoals wethouder Jan Bargboer. Die maakte zich in 2005 hard voor het eerste project, waarbij 32 woningen van vacuümtoiletten werden voorzien om aan de bron het afval te scheiden en grondstoffen terug te winnen. Dat systeem werkt nog steeds prima trouwens.’’

lastic in alle soorten en maten; gooi het in de machine van Uppact in de Eemshaven en je krijgt er keiharde planken, platen en palen voor terug. Beetje papier erbij? Een los peukje of verdwaald nietje? Geen probleem. Plastic verpakkingen, folie, kleding van kunststof, het kan er allemaal in. Dat klinkt als een toverdoos, maar eigenlijk is de werking relatief eenvoudig.

,,Maar wel uniek. Dit is de enige machine in de wereld die dit kan’’, vertelt Jan Jaap Folmer. Hij haalde de Unwastor vanuit Australië naar de Eemshaven. ,,Nou ja, we zijn een samenwerking aangegaan. De producent van de machine wil zien of Europa interesse heeft. Die interesse is er, kan ik al zeggen.’’

20.000 TON PER JAAR

De unieke machine staat nu in een van de hallen van scheepsafvalverwerker Bek en Verburg, die ook partner is in Uppact. Komend jaar draait een model dat drie keer zo groot is in het Chemport Innovation Center in Farmsum. Folmer: ,,Dan kunnen we naar verwachting 4 miljoen kilo plastic per jaar verwerken. Dat is nog steeds een tussenstap. Uiteindelijk gaan we in een échte fabriek naar 20.000 ton per jaar.’’

Uppact

Wie Jan Jaap Folmer en Michel Walstock

Wat machine en proces om van plastic afval bouwmateriaal te maken

Waar Eemshaven

Waarom om het grote probleem van plastic afval te tackelen

Hoe door (Australische) innovativiteit en ondernemerschap

Uppact is in wezen geen recyclingbedrijf, maar een productiebedrijf. De Unwastor spuugt producten uit van gerecycled plastic. In eerste instantie zijn dat palen en planken, prima te gebruiken in basale woningbouw bijvoorbeeld, maar ook in infrastructuur zoals havens. ,,We zijn bezig met een soort stootbumpers voor een kade in de haven van Delfzijl, gemaakt van afval van schepen of uit de haven zelf. Maar ook meerpalen en oeverbeschoeiingen zijn te doen. Je kunt van alles maken, afhankelijk van de mal die je achter de extruder plaatst.’’

Bijzonder aan deze machine is dat er amper externe verwarming aan te pas komt. Balen plastic gaan erin en worden tegen een draaiende trommel met gaatjes gedrukt. Door de wrijving en druk ontstaat er genoeg warmte om het plastic zacht te maken, zonder het te laten smelten. Dat zachte

plastic wordt onder hoge druk door elkaar gesmeerd tot een homogene massa. En dat is het unieke, om verschillende soorten plastic samen tot iets homogeens te maken. Vervolgens wordt de massa door de extruder in een mal geperst. Na afkoeling in een waterbad heb je dan een oersterke plank of paal.

KRACHT VAN DE MACHINE ,,We mixen plastic op microniveau en dan hecht het wél aan elkaar, terwijl het met andere methodes van recycling vaak moeilijk is om verschillende plasticstromen tot een bruikbaar geheel te maken. Het bijzondere is dat vervuiling in het aangeboden plastic niet zo erg is, zolang het maar onder pakweg 20 procent blijft.’’

En dat opent de deuren naar reusachtige hoeveelheden grondstof. Een groot deel van ons huisafval gaat nu nog de verbrandingsoven in. Voor Uppact zijn dat vaak mooie grondstoffen. ,,We hebben al afspraken gemaakt met een afvalverwerker die ons plasticafval levert. Dat is de kracht van onze machine. We kunnen laagwaardig plasticafval gebruiken. En daar is heel veel van in de wereld. Wat nu nog een probleem is, wordt straks grondstof.’’

Dat is nog eens impact hebben, precies wat de start-up wil. ,,Zo ben ik in 2017 begonnen in Zuidoost-Azië. Na een paar projecten

kwam ik tot de conclusie dat het daar economisch nog niet haalbaar was en dat ik me eerst beter op Nederland kon richten. Een jaar later kwam ik in contact met de Australische makers van de Unwastor en ging het balletje rollen.’’

GROTE FABRIEKEN

Folmer is weliswaar geboren en getogen Fries, maar woont allang niet meer in het Noorden. ,,Ik werd uitgenodigd hier te komen kijken met mijn machine en werd met open armen ontvangen. Bek en Verburg bood me ruimte, het hele ecosysteem helpt en adviseert mee. Bij NHL Stenden wordt materiaal getest, de NOM heeft geïnvesteerd. Dan is het logisch om de volgende stap te zetten met een demo-fabriek in Farmsum en daarna in het Noorden echt groot op te schalen.’’

Nu wil Folmer snel door. ,,De financiering voor de demofabriek is bijna rond, de tekeningen voor de grotere machine liggen klaar, heel wat bedrijven hebben zich al gemeld. Zij komen zo van hun afval af, waarvoor ze normaal moeten betalen om te laten afvoeren. Dit is voor iedereen goed. De toekomst? Ik denk dat in Nederland ruimte is voor drie à vier grote fabrieken. Daarna gaan wij het concept vermarkten, zodat we overal in de wereld probleemstromen plastic afval verwerken tot de producten die ze daar nodig hebben.’’

SYBRAND METZ

JAN JAAP FOLMER

Van der Pol Industriële automatisering, nieuwsgierig, flexibel en maatwerk

De passie voor elektrotechniek zit in z’n bloed. De fascinerende wereld en mogelijkheden van industriele automatisering zijn voor Petrus van der Pol de combinatie van plezier, passie en kennis. Met een jong en gedreven team werkt Van der Pol Industriële automatisering in Sneek aan de best denkbare oplossingen.

Vader Henk van der Pol begint al in 1988 met een elektrotechnisch bedrijf in Stavoren. In de loop der jaren breidt de diensten zich uit naar een brede en groeiende klantenkring in de industrie en machinebouw. Zoon Petrus van der Pol groeit op in een omgeving van frequentieregelaars en PLC’ s en is er na zijn studie is klaar voor. In 2018 neemt hij het bedrijf over van zijn vader en kort daarna verhuist Van der Pol Industriële automatisering om ruimte te bieden aan de groeiende klantenkring naar een nieuw onderkomen in Sneek. De systemintegrator is ISO en VCA- gecertificeerd en levert diensten als automatisering, engineering en paneelbouw voor nieuwe en oude (refit)machines of processen. Ze werkt voor opdrachtgevers in de waterindustrie, machine-industrie (robotica), voedingsmiddelenindustrie, procesindustrie en de infrastructuur, zoals bruggen en sluizen. Met een jong team van meer dan tien man groeit het bedrijf gestaag en kijkt het naar uitbreiding. In het kielzog van de opdrachtgevers worden oplossingen in heel Nederland en ver daarbuiten geïnstalleerd.

Kwaliteit en flexibiliteit

„Ik vind het een machtig mooie wereld, waarin nog heel veel te ontdekken valt door

voortdurende innovaties. We lopen graag voorop, we zijn nieuwsgierig naar nieuwe toepassingen. Die cultuur hebben we hier, er is ruimte voor inbreng, voor ideeën hoe iets beter kan. Sparren en luisteren naar elkaar, korte lijnen. Groei is mooi, maar juist onze flexibiliteit en het snel kunnen schakelen in combinatie met zorgvuldig werken om de beste kwaliteit te leveren is belangrijk. Dat wil ik graag zo houden”, stelt Petrus van der Pol. „Aan de hand van klantspecificaties bedenken en ontwerpen we onze oplossingen, maken onze panelen in eigen huis, testen alles, voorzien het van labels en beschrijving en stellen installaties in bedrijf. Het is een kwestie van vraag, overleg en terugkoppeling, met de klant en met elkaar: wat is de vraag of het probleem en wat is daarvoor binnen alle geldende machinerichtlijnen en normeringen de beste en steeds vaker, de meest duurzame oplossing.”

Elimineren van foutmarges

In sneltreinvaart elektrificeert de wereld waarin we werken en leven, en in al die ontwikkelingen liggen kansen voor zijn werkgebied van industriële automatisering, ziet Petrus van der Pol. „De omschakeling van processen van mechanisch naar elektrisch is volop aan de gang

en het aandeel ‘robot’ binnen een proces wordt steeds groter. Vision-technieken, gebruik van sensoren, inzet van robotica, het combineren van mogelijkheden. We werken in een hele brede branche en dat maakt het voor mij heel aantrekkelijk. Of we nu bezig zijn met een geautomatiseerde koekenstapelaarlijn het automatiseren van slagroomspuitlijn of het aansturen van een sproeidroger, het gaat om het vinden van de beste oplossing met de best denkbare techniek. We zorgen voor de beste aansturing van het brein van de installatie.”

„De groeiende mogelijkheden van vision, motion, robotica en AI maken het uitdagend. Ik vind het mooi om daarin voorop te lopen, om te kijken wat je binnen welke vraag waarmee kunt oplossen. Dat geldt voor de oplossingen voor onze opdrachtgevers, maar ook intern. De focus op hard- en software, op optimalisatie en meer standaardisatie, risicobeheersing, het elimineren van foutmarges en te zorgen voor plug & play van onze installaties op locatie. Interne automatisering is belangrijk om processen te verbeteren, zo zetten we stappen in de mogelijkheden met behulp van cobots in het automatiseren van onze panelenbouw.”

Passie, kennis en teamgevoel „En het geldt natuurlijk in het zoeken naar oplossingen voor opdrachtgevers en klanten. Kijk naar het bedienen van een brug. Daar zal de bediener steeds vaker worden geassisteerd worden door bijvoorbeeld slimme cameratechniek en het gebruik van AI. Een logische stap, want daarmee maak je de controle op wat er gebeurt beter en consistenter, het is toevoegen van waarde. Tegelijk vind ik het fascinerend om na te denken over andere mogelijkheden die voortkomen waar we tegenaan lopen, zoals bijvoorbeeld verduurzaming. Als ik een brug zie, dan zie ik beweging en waar beweging is, is energie en zijn er ook weer mogelijkheden voor besparing. Hoe kun je tijdelijk energie uit een brugbeweging opslaan in een condensator: zoeken naar dat soort toepassingen, naar het breder, integraal kijken wat voor en met een bepaalde installatie mogelijk is, maakt dit tot voor mij een industriele automatisering tot prachtig vak.” „De lol van het met elkaar zoeken naar oplossingen, het samenwerken in de groep, het sparren en creatieve denken. Samen iets klaarmaken en zien dat wat je bedacht hebt perfect werkt. Technologie inzetten, vooruit kijken naar nieuwe toepassingen. Daarom zoeken we ook uitbreiding van het team, met softwareengineers die dat teamgevoel, de passie en de kennis van bijvoorbeeld HMI-scherm en PLC verenigen.”

pol-elektro.nl

Petrus van der Pol

DE VERTROUWENSPERSOON IN EEN APP

TEKST JEAN-PAUL TAFFIJN

FOTO GEERT JOB SEVINK

Een actueel thema is het: veiligheid op de werkvloer. Vertrouwenspersonen vormen in het bewaken daarvan een steeds belangrijker onderdeel. Alleen: veel ondernemingen hebben niet zo’n vertrouwenspersoon, of hij is er wel, maar niet al te gemakkelijk te vinden. Opgelucht biedt de oplossing. De app van de Groningers koppelt vraag en antwoord op een laagdrempelige manier, zodat onder meer grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar wordt.

,,Het gaat ons erom dat mensen op de werkvloer kunnen praten over waar ze mee zitten’’, vertelt Sarah Boshuizen. De sociaal psychologe richtte Opgelucht op samen met haar broer Johannes Boshuizen, socioloog van opleiding. In de app kunnen mensen chatten met een vertrouwenspersoon. ,,Dat kan de vaste vertrouwenspersoon van het bedrijf zijn, maar ook iemand die extern wordt ingehuurd. Wij willen graag dat mensen die twijfelen ook gewoon even op het platform gaan kijken en misschien een gesprek starten. Dat zou voor iedereen goed zijn. Vooral jongere werknemers stappen minder snel naar de kamer van de contactpersoon. Die zijn gewend hun dingen digitaal te regelen.’’

Opgelucht

Wie Sarah en Johannes Boshuizen

Wat platform en app voor vertrouwenspersonen en werknemers

Waar Groningen

Waarom om mensen op de werkvloer laagdrempelig hulp te bieden

Hoe door kennis, netwerk en eigen software

De chatgesprekken kunnen in van alles uitmonden. Een nieuwe afspraak, een doorverwijzing naar een specialist, of gewoon een opluchting. Hoewel de app afgelopen zomer pas werd gelanceerd, maken er al verschillende organisaties gebruik van. Johannes Boshuizen: ,,We hebben met heel wat grotere en kleinere partijen gesprekken, dus ik verwacht dat we flink wat klanten kunnen aansluiten de komende tijd.’’

De behoefte is er duidelijk. Met alle aandacht voor veiligheid zien bedrijven en andere organisaties in dat ze iets moeten doen voor hun werknemers. Goed werkgeverschap heet dat. Sarah Bosshuizen: ,,De landelijke organisatie van vertrouwenspersonen groeit hard. Daar zie je ook dat dit onderwerp aan belang wint. We hebben tijdens het laatste congres de basisversie van onze app laten zien en die werd met veel enthousiasme

ontvangen. Toen wisten we dat we op de goede weg zaten.’’

Voor werkgevers zijn de voordelen groot, zeggen de twee. De app zorgt ervoor dat mensen eerder aan de bel trekken bij ongewenst gedrag, of als ze om een andere reden niet lekker in hun vel zitten. Dat kan uitval voorkomen. Afgezien daarvan biedt het platform de mogelijkheid om statistische gegevens op te vragen. Zodat de werkgever weet welke thema’s kennelijk (te) veel spelen binnen een bedrijf.

25 KLANTEN

Opgelucht bestond in een kleinere vorm al. Broer en zus Boshuizen lanceerden in 2021 al een app gericht op het welzijn van werknemers. Hun start-up Cinnux bracht een instrument om te kunnen chatten met psychologen naar de werkvloer. Onderdeel van dat platform was de mogelijkheid om met vertrouwenspersonen te spreken. ,,Dat onderdeel hebben we er uit gelift en verbeterd. Maar we gebruiken voor een groot deel de structuur van wat we al hadden geprogrammeerd’’, vertelt Johannes Boshuizen.

Broer en zus – ze verschillen vijftien jaar in leeftijd – besloten te gaan samenwerken als gevolg van goede gesprekken aan de keukentafel. Hun ouders hadden een bedrijf in psychologische dienstverlening. Sarah Boshuizen: ,,Daar ontbrak een digitale

component en wij ontdekten dat zoiets nog niet bestond. Daarop hebben we besloten het zelf te gaan bouwen. Het bedrijf van onze ouders was onze eerste klant, zo hadden we meteen een fundament.’’

Met de Opgelucht-app gaan ze verder op de ingeslagen weg. ,,Ja, het bevalt heel goed om samen te werken. We vullen elkaar goed aan, hebben allebei zo onze eigen expertise en ervaring.’’ Hun doel is om dit jaar 25 klanten te hebben aangesloten in Nederland en daarna uit te gaan rollen in Duitsland en Frankrijk.

BETER BESCHERMD

Johannes Boshuizen: ,,Dit thema speelt overal. We hebben de app schaalbaar gemaakt, we kunnen snel uitbreiden. Of er nou in het Nederland, Duits of Frans wordt gechat, dat maakt natuurlijk niet uit.’’ Via abonnementen hopen ze snel voldoende inkomsten te genereren zodat ze zich allebei volledig voor de start-up kunnen inzetten.

Dat kan namelijk best wat werk worden. De twee gaan verder dan abonnementen verkopen. Sarah Boshuizen: ,,We geven ook advies en doen begeleiding. We willen weten hoe de structuur van ondersteuning binnen ene organisatie staat en geven advies over hoe werknemers beter beschermd kunnen worden en hoe zaken bespreekbaar kunnen worden gemaakt. Zo weten we zeker dat onze app op de meest effectieve manier wordt ingezet.’’

JOHANNES EN SARAH BOSHUIZEN

Nieuwe mestrobot Nano gaat emissie verder beperken

JOZ, home of the clean stable, is een innovatief bedrijf. Zo presenteerde JOZ eind november tijdens de landbouwbeurs in Gorinchem een nieuwe mestrobot, Nano geheten. Hij is sneller, kleiner en maakt de stallen nog beter schoon dan zijn voorgangers. Daarmee wordt de uitstoot van schadelijke stoffen behoorlijk beperkt en dat is in de huidige tijd van groot belang voor agrariërs. “De reacties tijdens de beurs waren louter positief”, vertelt producteigenaar Koen Jonker van JOZ. “We denken dat Nano de hoge verwachtingen waar gaat maken.”

Daar ging een uitgebreid voorbereidingsproces aan vooraf, waar Jonker en zijn team hun hele ‘ziel en zaligheid’ in hebben gelegd, zoals hij het noemt. “Ik heb de specificatie geschreven en het traject begeleidt, waarbij we in een klein team met veel veldervaring hebben gewerkt. Mensen die dicht bij de dealers en veehouders staan. Met de Nano heb ik een eigen idee tot leven zien komen en dat is bijzonder. Vooral de watertank, die aan de buitenkant zit, is innovatief. Die hebben we speciaal ontwikkeld en laten maken. En het mooie is dat het allemaal klopte en werkt.”

De nieuwe mestrobot is in twee jaar ontwikkeld, wat redelijk snel is. “Dat neemt niet weg dat we uitgebreid de tijd hebben genomen om de mestrobot te testen. Dat testtraject doen we altijd

in samenwerking met onze dealers, we willen zeker weten dat hij doet wat hij moet doen.”

Watertank Innovatief, die term kan absoluut op de Nano worden geplakt. Jonker:” De Nano is compacter dan zijn voorgangers, maar kan desondanks toch meer sproeiwater meenemen. Dit komt omdat we de watertank min of meer om de mestrobot heen hebben gebouwd. Het water wordt via speciale straalsproeiers op de mestvloer gespoten, waardoor de mestvloer volgens Jonker ‘brandschoon’ wordt gestraald. “En daar gaat het allemaal om, omdat daarmee de emissie verder wordt beperkt. Beter sproeien betekent minder emissie. Verder kan de nieuwe mestrobot, in tegenstelling tot zijn voorgangers, overal in de stal

worden neergezet. Hij heeft geen aparte plaats nodig.” Uiteraard is er wel een oplaadstation, waar automatisch stroom wordt geladen en de watertank wordt bijgevuld. “Dit bijvullen gebeurt in een paar minuten, waardoor de mestrobot weer snel haar werk kan doen.”

‘Beter sproeien betekent minder emissie’

Sneller

Ander opvallend feit is dat Nano met 6,5 meter per minuut zich sneller verplaatst dan andere mestrobots. “De vorige mestrobot liep 5,5 meter per minuut. Dan zou je denken, wat maakt 1

meter per minuut uit. Maar, reken dat maar eens in een uur of op een dag uit, dan besef je dat de Nano haar werk veel sneller doet en dat is positief voor de stal en haar bewoners.”

Verder is de Nano in staat de schuif te liften. “In elke stal is wel een voergang aanwezig”, vertelt Jonker. “Als de mestrobot daar overheen zou gaan, dan levert dat onnodige vervuiling op. De Nano lift automatisch de schuif wanneer hij op een voergang afgaat, waardoor schone delen ook echt schoon blijven. Dat is uniek aan dit apparaat.”

Kwaliteit

JOZ verwacht veel belangstelling voor de nieuwe, innovatieve mestrobot, zowel in binnen- als buitenland. “De vorige mestrobot hebben we ongeveer 10 jaar lang verkocht en daar waren klanten enthousiast over. Met dit nieuwe model

hebben we belangrijke verbeteringen aangebracht, waarbij JOZ, zoals altijd, kiest voor kwaliteit. Zo hebben we waar mogelijk RVSmateriaal gebruikt, ook op het laadstation. Verder is de Nano goed toegankelijk voor onderhoud, wat één keer per jaar moet plaatsvinden.”

De mestrobot voert volledig automatisch de mest af door semi-dichte roostervloeren. De boer kan de mest vervolgens in de mesttank zuigen voor verder verbruik. Op het land uitrijden is een mogelijkheid, maar nog beter is de mest te scheiden in de Gazoo, een installatie die ook door JOZ is ontwikkeld. “Probleem is dat de overheid geen keuzes maakt en dat maakt het voor ons en de klanten lastig. De Gazoo staat klaar om ingezet te worden en mest op de meest milieuvriendelijke manier te verwerken. Maar, door onduidelijkheid

bij de overheid over de toekomst, wachten veel boeren af.”

Bij JOZ zitten ze echter niet stil. “We zijn inmiddels ook met andere technieken aan de slag gegaan”, vertelt Jonker. Hij doelt op stalmetingen, waarmee de emissie per stal wordt gemeten. “Daarmee gaan we terug naar de basis. Geen enkele stal is gelijk en daarom is het wel zo eerlijk om per stal de emissie te kunnen meten. Stalmetingen geven dat goed aan, terwijl de Nano er aan bijdraagt dat de emissie zo laag mogelijk is. En dat is precies waar de markt naar op zoek is.”

www.joz.nl

‘De Nano is compacter dan zijn voorgangers, maar kan desondanks toch meer sproeiwater meenemen. Dit komt omdat we de watertank min of meer om de mestrobot heen hebben gebouwd’

Sauzenfabrikant Oliehoorn ‘lekker fit’ door vitaliteitsprogramma

Het komende jaar meer aandacht besteden aan vitaliteit op de werkvloer?

Dankzij het vitaliteitsprogramma ‘FitterUp met Healthcoin’ is het bij sauzenfabrikant Oliehoorn heel normaal geworden om bezig te zijn met een gezonde leefstijl. De één komt nu regelmatig lopend naar het werk, de ander uploadt foto’s van zijn gezonde maaltijden.

Veranderingen voor een gezonde leefstijl

In een werknemerstevredenheidsonderzoek laten veel werknemers bij Oliehoorn weten dat hun fitheid en energie nog weleens te wensen overlaten. Het bedrijf wil zijn medewerkers helpen en geeft daarmee het startschot voor een reeks veranderingen die een gezonde leefstijl bevorderen. Zo wordt nu iedere week groentesoep geserveerd, frisdrank is vervangen door water en voor iedereen is vers fruit beschikbaar.

FitterUp met Healthcoin

De grootste verandering volgt als Oliehoorn via De Friesland start met ‘FitterUp met Healthcoin’.

Arjan Dijk, directeur van Oliehoorn, blikt terug: „We wilden graag een compleet programma aanbieden. Eentje die niet alleen draait om sport en bewegen, maar ook om voeding, slaap en mentale gezondheid.” FitterUp met Healthcoin is onderdeel van het Sterk te Werk-aanbod van De Friesland en wordt uitgevoerd door Healthcoin. Medewerkers die hier – op vrijwillige basis – aan meedoen, kunnen via een activity tracker en een app deelnemen aan challenges op het gebied van bewegen, voeding, slaap of mentale gezondheid. Elk behaald doel wordt beloond met healthcoins, waarmee deelnemers gezonde producten kunnen aanschaffen.

Groot succes

Mike van Holsteijn, eigenaar van Healthcoin, introduceerde FitterUp destijds. „Onze ervaring is dat bij bedrijven die hun best doen het programma te promoten, zo’n vijftig procent van de medewerkers meedoet.” Het wordt een groot succes bij Oliehoorn. Dit heeft deels te maken met

van Oliehoorn samenkomen. „Ik wilde laten zien dat gezond leven voor mij net zo lastig is als voor ieder ander. Daarom heb ik een video gemaakt waarin ik op de weegschaal stap én die het getal op de weegschaal laat zien.” Mike: „Doordat Arjan zich kwetsbaar opstelde, durfden anderen dat ook.” Daarmee schiet het aantal aanmeldingen omhoog: 60 mensen besluiten het vitaliteitsprogramma een kans te geven.

Challenges voor medewerkers Het programma beleeft een vliegende start. Arjan: „Er ontstond meteen een grote competitie. Mensen kwamen lopend naar hun werk, zetten soms wel 20.000 stappen per dag.” Vanaf dan zijn er continu challenges waar medewerkers –soms in teamverband, soms individueel – aan mee kunnen doen. Mike: „Zo proberen we deelnemers steeds weer te motiveren om lekker gezond bezig te zijn. Want dat is de grote uitdaging, door blijven gaan.” Arjan: „Uiteraard eten we heus nog wel eens een broodje kroket. Bijvoorbeeld bij het vieren van speciale momenten, zoals de toekenning van het keurmerk World-class Workplace.”

Praten over vitaliteit

Anderhalf jaar na de introductie bij Oliehoorn, heeft het programma zich ruimschoots bewezen. Arjan: „Het is heel normaal geworden om het over vitaliteit te hebben. En wat ik ontzettend leuk vind, is dat medewerkers zelf met initiatieven komen. Zo is er een collega die op het werk yogales geeft en doen andere collega’s mee aan een sportevenement om geld op te halen voor onderzoek naar kanker. Het team van Healthcoin heeft geregeld dat collega’s die hen willen steunen, in de app hun healthcoins kunnen doneren voor het goede doel.”

Sterk te Werk: voor elke organisatie een passend vitaliteitsaanbod Een gezonde ‘mienskip’ (gemeenschap) maken we samen. Daar is De Friesland van overtuigd. Daarom bieden wij werkgevers toegang tot ons vitaliteitsprogramma Sterk te Werk. „Wij bieden vitaliteitsdiensten aan die je eenvoudig kunt inzetten voor je organisatie,” aldus Rudin Eijgelaar van De Friesland. „Als accountmanager wil ik bij werkgevers graag zo specifiek mogelijk achterhalen waar behoefte aan is, zodat ik een passend aanbod kan doen.” Dat aanbod is breed: van stoppen met roken-programma’s tot een periodiek medisch onderzoek en programma’s gericht op bijvoorbeeld de overgang. „Hiermee willen we organisaties enthousiasmeren om met vitaliteit aan de slag te gaan. Want gezonde en vitale medewerkers zijn productiever, stressbestendiger, gemotiveerder en verzuimen minder.”

Verwachtingen overtroffen Oliehoorn wil de beste werkgever in de foodsector van Noord-Holland worden. Arjan: „Met dit vitaliteitsprogramma laat je zien dat je oog hebt voor de vitaliteit van je mensen. Dat maakt je een aantrekkelijke werkgever.” Mike: „We blijven samen onderzoeken wat er leeft en speelt in de organisatie, zodat we daar op kunnen inspelen. Zo geven we vitaliteit een structurele plek binnen Oliehoorn.” Die continuïteit is wat het programma zo sterk maakt, concludeert Arjan. „Wat we met FitterUp met Healthcoin voor elkaar hebben gekregen, overtreft al mijn verwachtingen.”

defriesland.nl/sterktewerk

Arjan Dijk, directeur van Oliehoorn. Foto: Jacob van Essen

Mike van Holsteijn, eigenaar van Healthcoin. Foto: Pepijn van den Broeke

GrainPlastics: recyclen, maken en leveren

Een betrouwbare buis- en leidingleverancier die niet van afval houdt en waar veilig en efficiënt werken de norm is. GrainPlastics is de naam, met vestigingen in Leeuwarden en Hoogeveen. Algemeen directeur Jos van Steijn vijf jaar na de fusie: blijven investeren in voortdurend beter worden.

GrainPlastics in Hoogeveen en Leeuwarden is producent van drainagebuizen, kabelbeschermingsbuizen, gas-, water-, elektra-, en persleidingen en vrij-verval riolering. Die zijn onder te verdelen in twee soorten: de gladde en de geribbelde. In Hoogeveen produceert GrainPlastics alle gladde systemen, in Leeuwarden alle geribbelde. De klantspecifieke buizen en leidingen, in tal van kleuren, vinden hun weg naar een steeds groter wordend afzetgebied in Nederland en steeds vaker daarbuiten.

In vogelvlucht

GrainPlastics komt voort uit een voormalig bedrijf in drainagetechniek, dat in 1939 werd opgericht in Driesum. Het bedrijf gaat verder als Grasso Drain in Stiens en vanaf 1983 in Marrum. In 1993 worden de activiteiten van het bedrijf gesplitst en gaat de productie van drainagebuizen verder als GrainPlastics, dat in 1997 een dochter wordt van de Vermeulen Groep. In 2002 verhuist het bedrijf naar Leeuwarden en fuseert in 2019 met RBM Plastics, een andere dochter van de Vermeulen Groep, een gespecialiseerde bedrijvengroep voor onderhoud in de infrastructuur. Vanaf 2001 legt RBM de focus op de productie van gas,- water en rioleringsbuis en vanaf 2017 ook op langere lengtes PE- leidingen op grote haspels. In 2018 stopt in Hoogeveen het produceren van PVCmaterialen en wordt op beide GrainPlastics locaties alleen nog PE en PP (polyethyleen en polypropyleen) verwerkt, grondstoffen die worden vervormd door verhitting. Sinds januari 2019 is Jos van Steijn algemeen directeur.

Gezonde ambitie

„De historie laat zien dat beide bedrijven zich voortdurend weten aan te passen aan

veranderende omstandigheden. En dat is nodig als je gezond wilt blijven. Vernieuwing in je hele bedrijf moet je doen en je moet het laten zien. Als ik kort samenvat hoe we ervoor staan: we worden er steeds beter in om te doen wat we moeten doen, we hebben gezonde ambities en leggen de lat iedere keer hoger. We zijn een hoogst betrouwbare leverancier van kwalitatieve producten van Nederlandse bodem, we produceren steeds duurzamer en laten bijna geen afval meer achter. We zijn, zoals dat past binnen familiebedrijf Vermeulen, een gezond en groeiend bedrijf met 80 gemotiveerde mensen die collega’s zoeken. We hebben de afgelopen jaren grote stappen gezet en blijven investeren in mensen en middelen zoals nieuwe productielijnen.”

We houden niet van afval

„We waren in 2019 de eerste in Nederland met door het KIWA- gecertificeerde waterstofbuizen, een product dat nu pas in de schijnwerpers komt te staan. Terug in de geschiedenis was Grasso in 1987 de eerste in het land die begon met het omhullen van drainagebuis met behulp van natuurlijke producten. En tot op de dag van vandaag zijn we de enige producent in Europa die op één en dezelfde locatie, hier in Leeuwarden, drainagebuizen produceert én omhult. Van afval houden we niet: wat we niet verkopen of kunnen gebruiken, verwerken we tot nieuwe producten. We maken sowieso heel veel gebruik van gerecycled materiaal: al onze drainagebuizen zijn ervan gemaakt, net zoals onze omhulling van natuurlijk of gerecycled materiaal is.”

„Maar je kunt innoveren tot je een ons weegt, het loont alleen als het bedrijf in de breedte goed en gezond is. Alles moet kloppen en daarin hebben we de afgelopen paar jaar grote stappen gezet. Er is veel meer bewustzijn van wat we doen en hoe

Jos van Steijn

we het doen en een veel beter besef van veiligheid inclusief een goede risicoregistratie en een concreet actieplan hoe je zaken oplost.”

Klaar voor nieuwe collega’s

„Aan de weg willen timmeren, betekent laten zien wat je doet en je bewust zijn van ieder aspect binnen het bedrijf. Kwaliteit en leverbetrouwbaarheid gaan hand in hand met veiligheid op de vloer, met een open houding, laagdrempelig zijn en elkaar kunnen en durven aanspreken. De investeringen gaan niet alleen over middelen en over mensen. We vinden het normaal om medewerkerstevredenheid onderzoeken te doen, evenals een veiligheidsbewustzijns onderzoek. Veiligheid, mentale en fysieke gezondheid en welbevinden zijn weer gewoon geworden. Ik ben er trots op dat we nu een ziekteverzuim hebben van 3 procent: dat zegt veel over hoe we hier met elkaar werken. Daarin past dat we zorgen voor doorgroeimogelijkheden, voor training en learning on the job in samenwerking met Vapro, de opleiders voor de proces- en maakindustrie. Dat is nodig, omdat onze mensen het bedrijf vormen en groei mogelijk maken, van zichzelf en van het bedrijf. We hebben nieuwe collega’s nodig, om in die groei te kunnen voorzien én omdat we een nieuwe generatie team- en productieleiders nodig hebben die straks hun oudere collega’s bij hun pensioen kunnen opvolgen. Voel je daar wat voor, kom dan langs om kennis te maken!” www.grainplastics.nl

Floor van Workum gaat met Unigarant voor maatschappelijke winst

Floor van Workum werd naar eigen zeggen ‘in een roerige tijd’ CEO van Unigarant, het verzekeringsbedrijf van ANWB, maar de functie past haar als een jas. „Tijdens een kennismakingsgesprek met Marga de Jager, CEO van ANWB, werd ik verliefd op de organisatie en dat is sinds mijn aantreden niet veranderd.’’

De organisatie in Hoogeveen heeft de uitdagingen die sinds het aantreden van Floor op het pad van Unigarant kwamen, succesvol het hoofd geboden. „Het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zorgde voor veel onzekerheid, schaarste en hoge inflatie. Bovendien werd het leven na de coronapandemie hervat waardoor we het aantal schades, bijvoorbeeld omdat mensen weer gingen reizen, zagen toenemen. Het was dus een periode waarin we scherp moesten zijn en daarmee een uitgelezen kans om kritisch te kijken naar wat we doen en waarom. Voor mij persoonlijk was het een goede vuurdoop en gelukkig bleek de organisatie net zo prettig te zijn als ik had verwacht. Unigarant is een bedrijf met veel positieve energie, een informele sfeer en veel ruimte voor humor.’’

Maatschappelijke impact Haar jarenlange ervaring in verschillende functies bij Rabobank had Floor van Workum al een goede basis gegeven voor het leiden van Unigarant, dat inmiddels 650 medewerkers en daarmee één van de grootste werkgevers van Hoogeveen is. „Wat me aan Unigarant aansprak, is de breedte van de verzekeringsactiviteiten, met een mooie mix tussen business to business, business to consumer en whitelabel verzekeringen. Het is een organisatie met veel mogelijkheden voor groei, samenwerking én het maken van maatschappelijke impact. Omdat ANWB een vereniging is met leden, heeft de organisatie een unieke mindset. We willen niet alleen klanten helpen met hun financiële risico’s, maar doen dat op een manier waarmee we Nederland veiliger en beter maken. Een goed voorbeeld is onze Veilig Rijden Autoverzekering. Daarmee kunnen klanten korting verdienen op de verzekeringspremie door veilig en bewust te rijden. Het rijgedrag meten we met een app en de verzamelde data stellen we tegen kostprijs beschikbaar aan wegbeheerders die daarmee de veiligheid kunnen verbeteren.”

Duurzaamheid Eén van uitdagingen voor de komende jaren is

verduurzaming. „Als verzekeraar kun je impact maken door een deel van de ontvangen premies te beleggen in aandelen van organisaties die rekening houden met het milieu, mensenrechten en goede arbeidsomstandigheden. Wij houden ons hierbij aan de ‘Code Duurzaam Beleggen’ van het Verbond van Verzekeraars.

Een andere manier om impact te maken, is via de schadeherstelketen. Het uitgangspunt daarbij is preventie, want een schade die we niet hoeven herstellen, zorgt ook niet voor uitstoot. We geven bijvoorbeeld praktische tips via de mail wanneer er storm wordt voorspeld. En als schade hersteld moet worden, dan doen we dat zo duurzaam mogelijk door bijvoorbeeld niet een volledige vloer te vervangen, maar alleen de beschadigde

delen, of gebruik te maken van tweedehands glas. Dat bespaart kosten en voorkomt verspilling van materiaal. In 2023 zijn ruim 7000 schades duurzaam hersteld en dat aantal willen we de komende jaren verhogen.’’

‘We willen Nederland veiliger en beter maken’

Ambities

Unigarant wil de komende jaren met name groeien op het terrein van woonverzekeringen. „We zijn marktleider op het gebied van reis- en fietsverzekeringen. Die basis willen we versterken en daarom richten we ons samen met de ANWB nadrukkelijker op ‘thuis’. Zo is vorig jaar ANWB Energie opgericht, dat met een dynamisch uurtarief gas en elektriciteit aanbiedt voor de inkoopprijs.’’ De positieve energie die Floor van Workum bij de eerste kennismaking met ANWB en Unigarant voelde, vertaalt zich volgens de CEO op de werkvloer onder meer in innovatie. Een onderzoekende houding en de wens om flexibel in te spelen op maatschappelijke ontwikkelingen zijn eigenschappen die volgens Van Workum in het DNA van de organisatie zitten. „We fungeren regelmatig als proeftuin voor onze softwareleveranciers en durven vooruitstrevende keuzes te maken, zoals de introductie van de Veilig Rijden Autoverzekering. En ook op het gebied van werving innoveren we. Steeds vaker maakt het standaard sollicitatiegesprek plaats voor vormen van cv-loos solliciteren, bijvoorbeeld in workshop-achtige settings. Zo organiseert onze IT-afdeling in samenwerking met de Hoogeveense IT-Hub hackatons, waarbij iemands talent belangrijker is dan een cv. Ook bieden we collega’s kansen om door te stromen naar andere functies in het bedrijf. Zo helpen we mensen zichzelf ontdekken en houden we Unigarant interessant voor ze.”

www.unigarant.nl

Floor van Woerkom.

‘Sommige ondernemers overwegen serieus om te gaan emigreren’

Nadat de stofwolken van de verkiezingen zijn opgetrokken, wordt het tijd om de stand van zaken op te maken. Hoe staat ondernemend Nederland ervoor? Hennie van Braak van Van Braak Accountants is voorzichtig optimistisch, maar waarschuwt ook dat

Nederland zich nog in een lichte recessie bevindt en dat heeft gevolgen. Vooruit kijken naar 2024 doet hij daarom niet, maar wel adviseert hij ondernemers om nu nog maatregelen te nemen, mocht dat nodig zijn, voor het volgend jaar.

Dat we ons in een milde recessie bevinden blijkt volgens Van Braak uit het feit dat bij veel bedrijven het debiteurenbestand oploopt. „Oorzaak is een krimpende economie, waardoor bedrijven meer moeite hebben om hun facturen te betalen. Een teken ook dat de resultaten achter blijven bij de verwachtingen.” Van Braak denkt dat met name de grotere bedrijven forse betalingen moeten doen aan de fiscus en de NOW, de regeling waarmee in coronatijd werknemers konden worden doorbetaald. De kans dat bedrijven hieraan onderdoor gaan, is niet ondenkbeeldig, zo voorspelt hij.

Risicospreiding

„Wat je daar aan kunt doen? Bijvoorbeeld de structuur van je bedrijf tijdig aanpassen. Als er bijvoorbeeld een paar BV’s dreigen om te vallen, zorg er dan voor dat het moederbedrijf door kan. Oftewel, doe aan risicospreiding, een BVstructuur is daar geschikt voor.” Volgens Van Braak speelt het probleem zoals hierboven geschetst minder bij het MKB en de één-pitters. „En de problemen gelden ook niet voor alle sectoren. Zo doen de meeste landbouwbedrijven het boven verwachting goed, in tegenstelling tot wat er in de politiek wordt beweerd.”

Veel ondernemers zijn blij met de verkiezingsuitslag, zo hoort Van Braak. „De hoop is dat er nu echt aan- en doorgepakt gaat worden, dat problemen waar dit land mee kampt worden opgelost. Het liefst ziet ondernemend Nederland een zakenkabinet, maar of die er komt moeten we afwachten. En ik hoor zelfs ondernemers die

overwegen om te gaan emigreren. Ik adviseer dat niet, maar het zijn wel geluiden die ik hoor.”

Maatregelen

De verwachting is dat de belastingdruk omhoog gaat. „De gaskraan is dicht, dus moet het geld ergens anders vandaan komen. Dat is vervelend, maar was ook te verwachten. Wel maken ondernemers zich zorgen over de belastingen die ook fors omhoog gaat. Daarom is het van belang maatregelen te nemen, zoals tijdig gebruik maken van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. Dit beperkt de erf-, schenk- en inkomstenbelasting. Kortom, neem op tijd maatregelen.”

„Een andere wijziging is er voor de schuld op de BV, die gaat van 700.000 naar 500.000 euro. Over die twee ton die eerder geleend is moet fors meer dividendbelasting worden betaald en dat is een aanslag op de liquiditeit. Je kunt dit voorkomen door tijdig af te lossen, zodat je zoveel mogelijk onder die 700.000 (500.000) euro grens uitkomt. Dit kun je doen door privégeld in de BV te stoppen, geld te lenen van derden en dat in de BV stoppen of privé vorderingen over te dragen aan de BV. Zo kun je ook bijvoorbeeld privé onroerende zaken aan de BV overdragen. Dan betaal je wel overdrachtsbelasting, maar dit zou interessant kunnen zijn.”

Arbeidsmigratie

Tijdens de aanloop naar de verkiezingen opperden verschillende politieke partijen om de arbeidsmigratie aan te pakken en zelfs de grenzen voor werknemers van buitenaf te sluiten. Van

Braak moet er niet aan denken. „De meeste bedrijven komen nu al mensen tekort en heel veel posities worden door arbeidsmigranten ingevuld. We kunnen niet zonder, dat zou desastreus zijn voor onze economie.”

Ook ziet hij weinig goeds in de nieuwe wet op de schijnzelfstandigheid, die in 2025 of 2026 moet ingaan. „Dat gaat alleen maar voor meer problemen zorgen. Wanneer je nu als ondernemer werkt in plaats van in loondienst, dan hou je netto beduidend meer over. Als die ondernemer straks als iemand in loondienst wordt gezien, dan raakt dat mensen in hun portemonnee en dat heeft serieuze gevolgen. Het is daarom verstandig om daar nu al naar te kijken. Richt met z’n tweeën bijvoorbeeld een Vennootschap Onder Firma op, dan wordt je sowieso sneller als ondernemer gezien.”

Met nog een paar weken richting 2024 is het volgens Van Braak van belang om nog even langs een aantal zaken te lopen. „Is het verstandig om de ondernemingsvorm per 1 januari te wijzigen. Kijk de verzekeringspolissen nog eens goed door, zorg dat je administratie is opgeschoond, neem de voorraad tijdig op, bepaal wat het onderhanden werk is en tel je kassaldo. Als je dat allemaal voor elkaar hebt, dan kun je met een frisse start aan 2024 beginnen en wij, van Van Braak Accountants, wensen alle ondernemers daarbij veel succes en een voorspoedig 2024.” www.vanbraakaccountants.nl

Hennie van Braak

Bijzondere samenwerking ICON en Martini Ziekenhuis

Ze hoefden nog nooit in actie te komen, maar zijn wel tot in perfectie voorbereid. Zou er ooit met spoed medische hulp nodig zijn in het onderzoekscentrum van ICON? Dan staat er direct een gespecialiseerd team klaar, bestaande uit medewerkers van ICON én het naastgelegen Martini Ziekenhuis. Een bijzondere samenwerking waar beide organisaties veel baat bij hebben.

Bij geneesmiddelenonderzoek is niets belangrijker dan de veiligheid van de deelnemers. Tijdens een onderzoek zijn de artsen en verpleegkundigen van ICON medisch verantwoordelijk voor de mensen die hieraan deelnemen. Hoewel de kans op ernstige complicaties zeer klein is, worden alle medewerkers van ICON intensief getraind op het verrichten van levensreddende handelingen.

Bart van Wijk is senior Medical Research Associate (MRA) en scenariotrainer bij ICON. Hij vertelt hierover: „Veiligheid binnen geneesmiddelenonderzoek is voor ons echt de belangrijkste factor. De veiligheid van deelnemers moet altijd gewaarborgd zijn. Dat vinden wij niet alleen, maar is ook een voorwaarde vanuit onze opdrachtgevers. We worden hierop regelmatig getoetst. Omdat wij samen met het Martini Ziekenhuis een unieke samenwerking hebben gecreëerd, onderscheiden wij ons qua veiligheid echt van andere onderzoekscentra in de wereld. Simpel gezegd: bij ons zit dat meer dan goed.”

Ontstaan gezamenlijk opleidingsprogramma Wat die unieke samenwerking inhoudt? ICON trainde voorheen haar medewerkers altijd zelf op het verrichten van levensreddende handelingen. Maar de groei van het onderzoeksinstituut leidde tot een zoektocht naar een partner in de regio. Dat werd het aanpalende Martini Ziekenhuis, destijds zelf volop in ontwikkeling op het gebied van training en onderwijs. Mede door de samenwerking met ICON is de Martini Academie, het opleidingscentrum van het Martini Ziekenhuis, nu het enige opleidingsinstituut van een ziekenhuis in Noord-Nederland met een faculty-status van de Nederlandse Reanimatie Raad. Dit houdt in dat ze geavanceerde reanimatiescholing kunnen verzorgen.

„Er vielen een aantal dingen heel mooi samen” zegt Annette Koorn, reanimatiecoördinator bij het Martini Ziekenhuis en aanspreekpunt voor de Martini Academie. „ICON moest voldoen aan de eisen van de Nederlandse Reanimatieraad en vroeg of we hierin konden samenwerken. Wij moesten daarvoor eerst tot faculty worden aangewezen, die accreditatie hadden we destijds nog niet. Dat was het moment waarop we dachten ‘ja: deze kans kunnen we niet onbenut laten’.”

Reanimatiecoördinator Jan Hamringa vult aan: „Binnen het Martini wilden we professionaliseren

Medewerkers van ICON en het Martini Ziekenhuis tijdens een gezamenlijke reanimatieoefening

als opleider. De vraag vanuit ICON kwam net op het juiste moment. We hebben toen in gezamenlijkheid gewerkt aan een opleidingsprogramma en daarna ook samen een audit aangevraagd bij de reanimatieraad. Dat heeft geleid tot onze huidige status van officieel opleider.”

Samen in actie bij medische noodsituatie Medewerkers van ICON behalen hun certificaten bij de Martini Academie. Hierdoor zijn ze bij ICON altijd uitstekend opgeleid en heeft het Martini Ziekenhuis een grote afnemer voor hun opleidingen. Maar het gezamenlijk opleiden leidt tot een veel belangrijker resultaat: medewerkers van ICON en het Martini Ziekenhuis zijn exact hetzelfde geschoold, werken met precies hetzelfde materiaal en zijn goed op elkaar ingespeeld. De samenwerking tussen de twee bedrijven gaat namelijk verder dan alleen gezamenlijk opleiden, ook in de praktijk werken ze samen om de veiligheid van deelnemers aan geneesmiddelenonderzoek te optimaliseren.

„We trainen niet alleen samen, maar ook als er daadwerkelijk sprake zou zijn van een medische noodsituatie bij ICON, komen we gezamenlijk in actie” vertelt Rianne Vrieze, senior MRA bij ICON. „We hebben hier goede afspraken over gemaakt. Als we bij ICON op de knop drukken, gaat bij het reanimatieteam van het Martini Ziekenhuis het alarm af. De deuren van de luchtbrug, die onze gebouwen met elkaar verbindt, worden dan aan beide kanten geopend zodat het reanimatieteam snel bij ons kan zijn. Binnen twee minuten zijn ze aanwezig, dat is ontzettend bijzonder. Wij hebben de reanimatie dan al opgestart, zij ondersteunen ons en kunnen de reanimatie overnemen als dat nodig is. Omdat we werken met precies hetzelfde materiaal hoeven ze niets meer te nemen vanuit het ziekenhuis en kunnen ze meteen bijspringen, heel fijn.”

Scenario’s met Annie in de hoofdrol Deze bijzondere vorm van samenwerken wordt regelmatig getraind. De teams van ICON en

Martini moeten immers perfect op elkaar zijn ingespeeld. De taakverdeling moet helder zijn, iedereen moet weten wat van hem of haar wordt verwacht, protocollen moeten strak worden nageleefd. Om daar zeker van te zijn, houden de teams regelmatig gezamenlijke oefeningen, met Annie in de hoofdrol.

„We ontwikkelen samen een scenario” vertelt Bart van Wijk. „Met Annie, onze reanimatie dummy. Zij is het slachtoffer dat iedere oefening weer iets anders overkomt. Bij de laatste training was ze van de trap naar beneden gevallen waarbij ze verschillende soorten inwendig letsel opliep.” „Dat is typisch een situatie waarbij de teams van ICON en Martini goed moeten samenwerken”, zegt Annette Koorn. „Wij bekijken hoe dat loopt en houden een uitgebreide evaluatie om er leerpunten uit te halen.”

Jan Hamringa: „Het is iedere keer geweldig om te begeleiden. Niemand van de medewerkers van ICON, noch die van het Martini weet wanneer zo’n oefening plaats vindt. Het alarm gaat en dan moeten ze in actie komen. Elke keer zijn er zaken die geweldig gaan en puntjes die aandacht behoeven. Elke keer leren we er weer wat van, steeds wordt de veiligheid beter.’’

Wie neemt het initiatief, wie pakt zijn rol, wie houdt het hoofd koel. In zo’n oefening wordt veel duidelijk. Bart van Wijk: „We willen zo veel mogelijk situaties nabootsen die in theorie in ons onderzoekscentrum zouden kunnen voorvallen. Daarom schrijven we de scenario’s samen met het Martini Ziekenhuis, zodat het reanimatieteam ook gevoel krijgt voor die situaties. Iedereen moet goed voorbereid zijn. Daar gaat het om.”

„Gelukkig is er vaker sprake van een oefening dan van een daadwerkelijke noodsituatie”, lacht Rianne Vrieze. „Het reanimatieteam heeft nog nooit in actie hoeven komen. Maar mócht het nodig zijn, dan zijn we er samen klaar voor.”

www.geneesmiddelenonderzoek.nl

Jan Hamringa, Annette Koorn en Bart van Wijk op de luchtbrug tussen beide panden

Digitalisering is hefboom voor economische groei

Investeren in digitalisering biedt veel ondernemerskansen en is volgens Guido Rink, wethouder in Emmen, een hefboom voor economische groei. Een mooi voorbeeld is het succesverhaal van BMTEC in Emmen.

Eigenaar Bakschik Martirosian heeft een flinke omzetstijging gerealiseerd door met behulp van software op te schalen.

Martirosian richtte het bedrijf, dat gespecialiseerd is in het lasersnijden van kunststoffen, in 2013 op vanuit huis. Hij heeft inmiddels veertig medewerkers en twee bedrijfslocaties in Emmen. Het bedrijf bedient ruim tweeduizend klanten over de hele wereld. De kunststof onderdelen worden toegepast in verschillende sectoren, van maakindustrie tot energiebedrijven en van de medische wereld tot scheeps- en jachtbouw. „Sinds 2021 is de omzet verdrievoudigd”, vertelt de ondernemer. „Dat is vooral te danken aan de automatisering van het offerte- en ordertraject. Daardoor konden we opschalen. Er worden nu zo’n tweehonderd calculaties per dag gemaakt, wat voor een sales engineer uiteraard onmogelijk is. Die sales engineers zijn overigens niet overbodig geworden, ze zijn verantwoordelijk voor de aftersales en beantwoorden vragen van klanten.”

‘Het is de investering zeker waard’

Fouten maken

BMTEC heeft een eigen softwareteam dat bestaat uit vijf specialisten, maar daar ging een flinke investering aan vooraf. „We hebben het werk eerst uitbesteed, maar wilden daarna met eigen mensen werken omdat zij zich volledig kunnen richten op doorontwikkeling. Omdat we in Nederland geen IT’ers konden vinden, hebben we nu een team in Armenië. Dat land investeert in het opleiden van IT’ers en het werk kan heel goed op afstand gedaan worden. Het tijdsverschil en

cultuurverschil moeten niet te groot zijn, maar voor ons werkt het. In de tijd van kennisoverdracht hadden we dubbele kosten, omdat het werk ook nog steeds uitbesteed moest worden. Je moet bereid zijn om fouten te maken en moet die snel kunnen herstellen. Het is aan te raden er op tijd mee te beginnen. Digitalisering is niet tegen te houden en als je wacht tot het moet, heb je waarschijnlijk een flinke achterstand opgebouwd. Het gaat niet vanzelf, maar digitalisering is zeker de moeite waard. Er moeten in Nederland veel meer opleidingsmogelijkheden komen voor IT’ers en ik denk dat je kinderen op de basisschool al enthousiast moet maken voor het vak. Ik vrees dat Nederland al veel kansen heeft laten liggen door niet op tijd in te spelen op de vraag.”

Maatwerk

Ook Rob Doornbos, eigenaar van EME aandrijfen besturingstechniek, ziet kansen op het gebied van digitalisering en heeft daarom subsidie aangevraagd bij het Just Transition Fund (JTF). „We hebben een aantal jaren geleden al een flinke stap gezet in digitalisering waardoor we nu verschillende softwarepakketten hebben die onze bedrijfsvoering ten goede komen. Die systemen communiceren met elkaar, maar we zouden nog efficiënter kunnen werken met een pakket op maat. Daarvoor hoop ik een financiële bijdrage te kunnen ontvangen van JTF. De regionale partner die het kan ontwikkelen, hebben we al gevonden.”

Ondernemend Emmen heeft in het kader van JTF ondernemers gevraagd naar uitdagingen waar zij

zich voor gesteld zien en Doornbos heeft die kans gegrepen om aandacht te vragen voor digitalisering. „Daar liggen veel kansen voor verschillende bedrijven. Wij werken al papierloos en besparen veel tijd, onder meer door te werken met checklists waar andere systemen aan gekoppeld zijn. Als de checklist na een reparatie wordt ingevuld door de monteur rollen er automatisch een reparatiebon, factuur en rapportage voor onszelf en de klant uit. Daardoor is informatie eenvoudig terug te vinden en kunnen monteurs ook zien wat een collega eerder al gedaan heeft. Klanten blijven dankzij onze portal op de hoogte van lopende processen. We hebben nu behoefte aan een softwarepakket dat perfect aansluit bij ons bedrijf en waarin we zelf gemakkelijker iets kunnen aanpassen.”

Wethouder Guido Rink: „Digitalisering biedt ondernemers in onze gemeente unieke kansen, zoals Bakschik Martirosian en Rob Doornbos laten zien. Hun ervaringen benadrukken de broodnodige noodzaak voor regionale investeringen, zoals het Just Transition Fund. Het is meer dan een subsidiefonds; het is een katalysator voor een innovatieve, circulaire, en inclusieve regio. De digitale transitie is onontkoombaar. Het is niet alleen een kans voor economische groei, maar ook een noodzakelijke stap om relevant te blijven in een steeds digitalere wereld.” gemeente.emmen.nl

Guido Rink

‘We

streven naar binnenklimaatoplossingen met een hoog comfort en een laag energieverbuik’

Nijburg Industry Group is al meer dan 50 jaar specialist in lucht- en binnenklimaattechniek. Een gezond binnenklimaat staat de laatste jaren nadrukkelijk in de belangstelling. Het hele jaar door ventileren, verwarmen en koelen van een gebouw is een uitdaging, maar voor de Nijburg Industry Group core business. Directieleden Laura Nijburg en Mirjam Kerdijk zien een sterke groei van de vraag in de HVAC-markt (Heating, Ventilation and Air Conditioning).

Om op deze verwachte groei in te kunnen spelen in combinatie met de missie van de groep, “Een gezond binnenklimaat voor iedereen”, werden in het afgelopen jaren diverse investeringen gedaan en samenwerkingen gezocht. Dat zal in 2024 niet anders zijn.

Investeringsprogramma

„We hebben een omvangrijk investeringsprogramma van 7,5 miljoen, wat het

belang van voortdurende ontwikkeling en vooruitgang benadrukt. Zo hebben we onder andere geïnvesteerd in het aannemen van nieuw talent, hebben onze collega’s zich verder ontwikkeld door middel van opleidingen, hebben we ons machinepark gemoderniseerd en een nieuw semi automatisch magazijn gebouwd”, zegt Mirjam. „We kijken vooruit en zien dat digitalisering ook in onze branche steeds belangrijker wordt. Om die reden hebben we een nieuw platform voor onze webshop geïntroduceerd die ondersteund wordt door AI en hebben we gebouwd aan een vernieuwd logistiek centrum om onze klanten nog sneller van dienst te kunnen zijn. Wij waren tot op heden vooral actief in de business to business markt, maar mede dankzij de webshop en het vernieuwde logistiek centrum wordt ook de business to consumer markt interessant.”

Voorop blijven in een evoluerende markt „Verder hebben we onze bestaande productiehallen heringericht”, gaat Laura verder. „Tegelijkertijd hebben we een automatiseringsslag gerealiseerd, waardoor met name het interne transport leaner is ingericht. De HVAC markt laat een groei zien, het belang van een gezond binnenklimaat staat volop in de aandacht en wij zijn als groep klaar om mee te varen op deze groei!”

Met de gedane investeringen is de Nijburg Industry Group, met vestigingen in Sappemeer en Westerbroek, klaar voor de nieuwste ontwikkelingen in de markt.

„De Nijburg Industry Group is met haar 3 divisies Verkoop, Productie en Installatie actief in verschillende sectoren, waardoor we onze kansen en risico’s spreiden en niet afhankelijk zijn van één specifieke markt. De bouwsector ontwikkelt zich snel door veranderende wet- en regelgeving, innovaties en internationale trends, maar door onze onafhankelijkheid kunnen wij hier snel en efficiënt op in spelen.”

Groeiende dynamiek in de HVAC-markt De Nijburg Industry Group heeft in het verleden meerdere bedrijven gekocht en dat wordt in de toekomst ook niet uitgesloten. „Er zijn ontwikkelingen en specialismen in de markt welke wij zelf niet in huis hebben, maar zeker van toegevoegde waarde kunnen zijn”, verduidelijkt Laura. „Zo doen wij nu het werk tot aan de oplevering, maar de volgende fasen uit het bouwproces zullen hieraan toegevoegd worden.”

Circulariteit en energie

Bij de Nijburg Industry Group staat circulariteit hoog op de agenda. „We draaien momenteel meerdere pilots met betrekking tot hergebruik,

opknappen en reviseren van installaties en producten”, zegt Laura. „Dat is nog niet zo eenvoudig als het klinkt. Nederland koopt graag voor de laagste prijs in en dat zorgt voor vertragingen in het circulair bouwen. Een probleem wat de bouwsector niet zelf gaat oplossen. Wel verwachten we in de loop van het volgende jaar de eerste refurbished producten via onze webshop te kunnen verkopen. Daarnaast wordt er nog onvoldoende keten breed gedacht.”

„Wij streven ernaar om binnenklimaatoplossingen te installeren die een zo hoog mogelijk comfort leveren en zo weinig mogelijk energie vragen. Regelmatig kijken partijen nog naar de goedkopere opties, waardoor het energieverbruik meestal veel hoger is. Wij zijn wellicht niet de goedkoopste, maar we garanderen naast comfort wel een aanzienlijke besparing op het energieverbruik van de eindgebruiker. De meerprijs van de extra kosten in de bouwfase kunnen binnen een jaar worden terugverdiend ten opzichte van de energiekosten. Kortom, er is nog een wereld te winnen en wij zijn best bereid wat reuring te veroorzaken in een conservatieve markt.”

Innovaties en uitbreidingen

Intussen gaat de Nijburg Industry Group door met waar het bedrijf goed in is en daarin passen ook allerlei innovaties. „Zo hebben we dit jaar onze productrange klimaatplafondeilanden verder uitgebreid, en zijn we bezig met een nieuwe innovatie – wat we nog even stil houden – in samenwerking met een gerenommeerde partij. Binnenkort worden deze innovaties op de VSK beurs in Utrecht gepresenteerd. Daarnaast hebben we een speciaal rooster ontwikkeld voor hygiënische ruimtes, waardoor deze makkelijker zijn schoon te maken. Allemaal mooie ontwikkelingen op het gebied van totaaloplossingen voor het realiseren van een gezond binnenklimaat.”

„Zo zijn we op vele terreinen actief. Wat dat betreft zijn wij nooit uitontwikkeld en dat maakt werken in deze branche zo mooi.”

www.nijburg.nl

Mirjam Kerdijk-Drent (l) en Laura Nijburg

Advocatenkantoor Faber, Specialist in bestuursrecht

De overheid neemt op vele terreinen besluiten:

• Bouwen • Onderwijs,

• Milieu • Openbare orde

• Subsidies • Inkomen

Overheden dienen bij het nemen van besluiten met vele belangen rekening te houden. Het recht van bezwaar en beroep tegen deze besluiten is in Nederland ingevoerd om te waarborgen dat degene wiens belang wordt geraakt door een besluit inspraak heeft. Advocatenkantoor Faber is in 2018 door mr.dr. K.A. Faber opgericht.

De specialisatie van het kantoor is bestuursrecht. Voor juridische bijstand kunt u terecht bij Advocatenkantoor Faber op onderstaand adres: Burgemeester Falkenaweg 54 8442 LE Heerenveen

T. 0513 746 746

E. k.faber@advocatenkantoorfaber.nl www.advocatenkantoorfaber.nl

ADVERTENTIE

TechHub biedt kansen voor studenten en bedrijven

Sinds 2019 werken bedrijven en onderwijsinstellingen samen in TechHub Assen, om innovaties voor het regionale bedrijfsleven mogelijk te maken en technici van de toekomst op te leiden. Inmiddels zijn er tal van mooie projecten van de grond gekomen en een aantal gezamenlijk ontwikkelde innovaties is al op de markt gebracht.

TechHub Assen is een initiatief van Ondernemend Assen, Drenthe College, Hanzehogeschool Groningen, Gemeente Assen en Provincie Drenthe. Er zijn inmiddels diverse bedrijven en onderwijsinstellingen bij aangesloten. Annechien Vos, programmamanager TechHub Assen en Anke de Poorte, opleidingsmanager engineering bij Hanzehogeschool Groningen, zijn trots op de

innovatiewerkplaats die ontstaan is. „TechHub biedt kansen voor studenten vanaf mbo2 tot en met wo en bedrijven vinden hier de mogelijkheid om te innoveren en alvast samen te werken met toekomstige werknemers’’, zegt Anke de Poorte. „In TechHub zijn verschillende bedrijven gevestigd waarmee we samenwerken en een aantal daarvan is hier zelfs ontstaan.’’

Onderzoekend leren TechHub is gevestigd aan de Industrieweg in Assen. Op de begane grond is het zogeheten MaakLab gevestigd, waar studenten met behulp van moderne voorzieningen de mogelijkheid krijgen om onderzoekend te leren. Annechien Vos: „ Studenten leren hier dat innovatie geduld vraagt en krijgen daar de ruimte voor. Het contact met bedrijven brengt de beroepspraktijk bovendien dichterbij.’’ Techniek is onmisbaar in veel sectoren en TechHub legt dan ook graag de verbinding met verschillende organisaties en opleidingsrichtingen. „Het lectoraat sensors and smartsystems is nu bijvoorbeeld bezig met onderzoek om onbegrepen gedrag bij dementie te monitoren en die data toe te passen voor het leveren van gerichte zorg. Maar er zijn ook studenten bezig met zeewerkweek en robotica.’’

Uitdagingen zijn er nog genoeg en TechHub zet de komende jaren in op een nieuwe manier van opleiden. „Er zijn minder studenten, minder studenten met een Natuur & Techniek-profiel en ondertussen volgen technologische ontwikkelingen elkaar razendsnel op. We zetten in op human capital, onder meer via het landelijke initiatief Be an Engineer. Dat bundelt de krachten van overheden, brancheverenigingen, bedrijven en kennisinstellingen. Gezamenlijk worden meer mensen opgeleid tot technici door een omgeving te creëren waarin leven lang ontwikkelen onderdeel wordt van werken. Door betaald werken en opleiden te combineren, wordt omscholing aantrekkelijker. Instromen kan vanuit een baan, als werkzoekende of vanuit de havo, vwo of mbo niveau 4.’’

Wie kennis wil maken met TechHub kan elke dinsdag om 10.00 uur terecht voor een kop koffie. Aanmelden is niet nodig. Daarnaast worden regelmatig innovatielunches georganiseerd. www.techhubassen.nl

Anke de Poorte (links) en Annechien Vos bij twee innovaties van TechHub Assen.

Kwaliteitsborging van start: bouwen vanuit vertrouwen

Het is zover! Vanaf januari 2024 geldt de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen. Keimpe Stroop van gBOU. in Heerenveen is er allang klaar voor. We zijn al sinds 2006 actief op het gebied van gecertificeerde bouwplantoetsing en toezicht op de bouw en ons aan het voorbereiden. De politiek heeft veel tijd nodig gehad om alle belangen te wegen en beslissingen te nemen, maar het is zover: „We kunnen eindelijk aan de slag zoals het bedoeld is. Bouwen vanuit vertrouwen voor een betere bescherming van de bouwconsument.”

In 2009 richtte Keimpe Stroop zijn gBOU. in Heerenveen op. Een historisch grachtenpand aan de Herenwal was na een grondige verbouwing klaar voor het team kwaliteitsborgers in de bouw. Keimpe Stroop, eerder bekend in het noorden van zijn bureau Stroop raadgevende ingenieurs in Leek, had er zin in. „Er zijn heel veel goede bouwbedrijven, maar helaas ook slechte. En daar wil de overheid mensen beter tegen beschermen”.

De invoering van de Wkb heeft heel lang geduurd, want het was de bedoeling dat de Wkb al in 2010 zou ingaan. Maar ja, de bouw is een kwestie van veel belangen en die belangen zijn groot. Tot het allerlaatste moment was het onzeker of het per 1 januari as. wel zou lukken. Pas toen vorige maand de minister onze branchevereniging, de VKBN, toesprak, wisten we het zeker. De wet gaat in op 1 januari 2024 en dan geldt de wettelijk verankerde kwaliteitsborging voor alle nieuwbouw van woningen en kleine bedrijfsgebouwen, de zogeheten gevolgklasse 1.” Dit betekent dat voor deze bouwplannen de gemeente niet meer verantwoordelijk is voor de toetsing en toezicht van het bouwplan maar dat dit door de kwaliteitsborger wordt gedaan.

As built, en niet anders

Aan de onzekerheid in de bouwketen is een einde gekomen. „Daar ben ik blij mee, want we hebben in dit land een prima bouwregelgeving, alleen houden we ons er (vaak) niet aan. En dat moet veranderen om de kwaliteit omhoog te brengen en bouwconsumenten tegen uitwassen te beschermen”. Met de nieuwe wet gaat het uitgangspunt ‘as built’ gelden: we beoordelen niet meer zozeer het bouwplan maar vooral het bouwwerk. Dus zoals het is gebouwd.

In het ontwerp beoordelen wij uiteraard nog wel dat bijvoorbeeld de constructie, de technische installaties en de bouwfysica van een bouwwerk

voldoet aan de vereiste normen en voorschriften. Op de bouw gaan we vervolgens kijken of volgens het door ons beoordeelde ontwerp en tekeningen gebouwd wordt, of dat het daar vanaf wijkt.

Is dat het geval, dan moeten we er weer goed naar kijken. Dat geldt vooral als er risico’s zijn dat de wijziging niet past binnen de geldende normen en voorschriften. Waar het in ons mooie vak dus vooral om gaat is het herkennen van risico’s in de uitvoering en de daarbij behorende signalen. Stel dus dat een constructie tijdens de bouw wordt gewijzigd en meer dan gebruikelijk gaat doorbuigen of dat er scheurvorming optreedt anders dan normaal het geval is, dan moeten wij deze signalen herkennen en wat nog belangrijker is: het signaal erkennen. Wij zijn ervoor om er dan voor te zorgen dat de bouwer het bouwwerk aanpast zodanig dat het weer past binnen de bouwvoorschriften.

Indien de bouwer dit niet doet en het bouwwerk uiteindelijk toch niet aan de bouwvoorschriften gaat voldoen, dan is het aan het bevoegd gezag, de gemeente dus, om in te grijpen. Nee, niet aan de kwaliteitsborger. Wij kunnen niet handhaven. Wij zijn immers geen bouwpolitie. Wij constateren en rapporteren aan de opdrachtgever en aan de gemeente. De opdrachtgever kan uiteraard ook de bouwer aanspreken op zijn verantwoordelijkheid en de bouwer aanzetten tot herstel. Maar het is uiteindelijk aan de gemeente om wel of niet bestuurlijk te handhaven op onze bevindingen.

„Onze werkzaamheden worden trouwens steekproefsgewijs beoordeeld door de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB), zeg maar een RDW voor de bouw en die gaat zogeheten realitychecks op de bouw doen.”

Als we ons werk niet voldoende zorgvuldig doen kunnen we in het slechtste geval onze licentie als kwaliteitsborger kwijtraken en daarmee onze

werkzaamheden niet meer uitvoeren”.

De Wet kwaliteitsborging maakt deel uit van de invoering van de Omgevingswet en het daarmee vervallen van de nu bestaande 26 verschillende wetten. Met de nieuwe wet kan gBOU. van start zoals Keimpe Stroop het bedoeld heeft. „Een punt maken van (ge)bouwkwaliteit. Daarom staat er ook een punt achter onze naam gBOU., dat staat voor gegarandeerde Bouwkwaliteit bij Ontwikkeling en Uitvoering.

Onze opdrachtgevers hebben dus een gecertificeerd deskundige aan hun zijde. Bij oplevering voldoet het bouwwerk dan aan de bouwregelgeving.”

Leren van fouten „Voor ons geldt naar mijn idee dat ook wij ons moeten houden aan de transparantie die wij vragen van onze opdrachtgevers. Dat betekent dat ik mij in de dagelijkse praktijk niet bezig hou met het beoordelen van tekeningen of het praktisch beoordelen in de bouw, dat doen mijn collega’s. Ik zie het vooral als mijn taak om intern heel alert te blijven en goed te kijken of wij mogelijke signalen inderdaad goed herkennen en nog belangrijker: ook erkennen. Dit is een serieus vak en dat valt bij transparantie en deskundigheid. Waar het eigenlijk om draait, is dat je niet wilt ingrijpen: je wilt dat voorkomen. Een goede scheidsrechter valt bijna niet op en als hij ingrijpt begrijpen de spelers op het veld wat hij doet. Wij zijn ook geen adviseur: het is niet aan ons om advies te geven in een geval er iets niet conform tekening is. Wij zijn onafhankelijk en moeten dat blijven, ook al is dat niet altijd makkelijk. Feitelijk gaat erom dat je met elkaar vanuit wederzijds vertrouwen aan bouwplannen en projecten werkt. Dat er dingen onderweg misgaan is daarbij niet erg. Fouten maken doet iedereen immers. Waar het om gaat is dat ze op de juiste wijze hersteld worden en dat je ervan leert.”

Faalkosten omlaag

Keimpe Stroop ziet meer voordelen. „Behalve het eerste doel van de wet, een betere bescherming van de bouwconsument, gaat het in de breedte over veilige, gezonde, duurzame, bruikbare en toegankelijke bouwwerken. Daarmee hebben we een instrument om de faalkosten in de bouw te verminderen. Als we erin slagen om de faalkosten van de huidige tien procent terug te dringen naar vijf procent, dan zijn we goed bezig. Vergeet niet dat er een bouwvolume is in deze eenvoudige bouwwerken van zo’n 15 miljard euro per jaar!”

Boerenverstand

gBOU. kan aan de slag en brengt de eigen formatie op orde, zegt Keimpe Stroop. „We zoeken nog praktische collega’s. Mensen met kennis van de bouwregels en met ervaring op de bouwplaats en ook een gezonde dosis boerenverstand. Daar moeten we meer gebruik van maken. Daarnaast is ons vak een kwestie van gezag. Niet de macht van gezag maar de kracht van gezag. Dat past bij „ bouwen met vertrouwen.”

www.gbou.nl

Leren voor het leven bij Firda

Oorlog, maar ook discriminatie en uitsluiting krijgen een heel andere lading als je met eigen ogen de resten van kamp Auschwitz-Birkenau hebt gezien. Dertig mbostudenten bouw van Firda maakten deze reis en kwamen een stuk wijzer terug. Door de ervaring, maar zeker ook door het gesprek hierover. Zo maakt Firda veel werk van brede vorming van studenten.

‘Alle swarten erút…’ Zelfs als slechte grap zal Wybren Prins (19) zo’n opmerking niet meer maken, nu hij weet waar het toe kan leiden als je een deel van de bevolking neerzet als minderwaardig. „En als ík hoor dat iemand zoiets zegt”, reageert klasgenoot Jorn Zoer (19), „zal ik dát ook niet meer zomaar laten gebeuren.” Dat heeft een blik in de geschiedenis hen wel geleerd. Met een groep van dertig bouwstudenten en begeleiders trokken zij met een bus naar Polen, voor een bezoek aan het voormalig ghetto van Krakau en een uitgebreide rondleiding door de resten van concentratiekamp AuschwitzBirkenau. Dan zijn cijfers indrukwekkend. Zo telt Krakau nu nog maar vierhonderd mensen van Joodse komaf, waar voor de Tweede Wereldoorlog ruim honderdduizend mensen in het ghetto woonden. In Auschwitz-Birkenau vonden 1,1 miljoen mensen de dood.

‘Lessen uit het verleden zijn ook lessen voor nú en de toekomst’

„Dat besef bezorgde mij de rillingen”, zegt Luc Hogeveen (17). „Zo enorm!” Maar vaak blijven juist details langer hangen. Zo werd hij geraakt door de uitgesleten treden van trappen in Auschwitz, waar hij voelde dat hij in de voetsporen liep van heel veel mensen met wie het slecht was afgelopen. „Wat mij ook bijbleef, is dat je in het kamp helemaal geen dieren zag. Zelfs geen vogels, helemaal niks.”

Concentratiekamp Auschwitz-Birkenau

„Alsof het er verboden voor leven was geworden”, reageert Henk Steenhuis. Als journalist en onderzoeker leidt hij geregeld dit soort gesprekken, waarin het aankomt op de juiste vragen stellen en samen goede woorden zoeken. Dan krijgt zo’n ervaring waarde voor het leven. Als je bijvoorbeeld beseft, zoals Jorn aangeeft, dat „wij daar drie uren vrij rondliepen en de meeste mensen niet eens zo lang meer leefden, zodra ze daar aankwamen”.

Steenkoud was het, zeker in de barakken van Birkenau. Wybren: „In mijn dikke winterjas had ik het al koud. Toen hadden ze vaak alleen een pyama en liepen op blote voeten.” De galgen op het plein, de betonnen gaskamer met krassen in de muren, de berg afgeschoren haar, houten britsen in gammele barakken - alles maakte veel indruk.

„Het leek wel een productiebedrijf”, merkte Durk Wieberen van der Veer (20). „Zo efficiënt, dat was bizar.” Maar ook bij hem bleef één beeld vooral hangen. „Een foto van een treinwagon vol mensen, waarop één meisje met een glimlach naar de fotograaf keek omdat ze op de foto werd gezet.” Ze had nog maar heel kort te leven. Dan krijgt ellende een gezicht. Henk: „Dat komt vaak harder aan dan de grootste cijfers.”

Eigenlijk verdienen alle jongeren van hun leeftijd zo’n ervaring, vinden de studenten. Daar besef je hoe belangrijk vrijheid is. De impact is enorm, merkte ook docente Corlienke de Jong. „Op school kunnen deze jongens zich soms best

Leer jezelf het leven door Firda, waarin ROC Friese Poort en het het Friesland College vanaf deze zomer hun krachten hebben gebundeld, wil meer bieden dan sterk vakonderwijs. In de visie is vastgelegd: ‘Leren wat voor mens je wilt zijn, is minstens zo belangrijk als het vak dat je uitoefent.’ Dat geldt ook voor de bouwopleiding, zegt teamleider Jan Stavast. „We willen studenten opleiden tot goede vakmensen én zelfbewuste burgers. Bovendien: als je openstaat voor anderen, kun je ook beter samenwerken. Ik geloof er heilig in dat je dan ook beter bent in je vak.”

Dat klinkt door in goed onderwijs. Jezelf ontwikkelen zit niet louter in een vak als burgerschap, vult Stéphanie Reijntjensprojectleider betekenisvol beroepsonderwijsaan. „Dat zit verweven in allerlei vakken. In de gesprekken van aanstaande kappers met mantelzorgers bij een verwendag op school, bijvoorbeeld.” Of in het gesprekje aan de werkbank… Zo’n open houding draait immers niet om kennis, maar om doen en ervaren. Essentieel is dan reflectie, om te zien wat je hier hebt ontdekt. „Dat doe je in een goed gesprek”, zegt Koen Vos. „En daarvoor heb je op een school als Firda alle ruimte, bij mensen die dat ook belangrijk vinden.” Als ervaren practor Brede Vorming loopt hij hierin voorop. „En we zijn op de goede weg.”

V.l.n.r.: Jorn Zoer, Luc Hogeveen, Durk Wieberen van der Veer, Wybren Prins, Corlienke de Jong en Henk Steenhuis in gesprek.

vervelend en klierig gedragen. Maar ik zag de groep veranderen. Geen geklooi, maar veel respect. En wat ze nu ook zien: lessen uit het verleden zijn eveneens lessen voor nú en de toekomst.”

www.firda.nl

Accountants en adviseurs van het noorden: meegaan in verandering

Inspireren en adviseren. Het is het credo van Bentacera Accountants en adviseurs. Met 360 medewerkers en een breed dienstenpakket van accountancy, (pre-)audit, fiscale- en bedrijfsadvisering, personeelsbeleid of Arbo en verzuim is Bentacera het grootste kantoor in Noord- Nederland.

„Iedere dag 1 procent beter” is het motto van algemeen directeur Ronald de Jong. „Bentacera is niet zomaar de grootste voor accountancy en advies in het noorden. We zijn betrokken, ambitieus en we willen voor onze klanten blijvend van betekenis kunnen zijn. Die continuïteit van dienstverlening kun je alleen borgen met een zekere schaalgrootte en door nieuwe mensen, kennis en netwerken aan je te binden. Je hebt het nodig omdat de complexiteit in wet- en regelgeving toeneemt en omdat de grote thema’s van de toekomst nieuwe kennis en inzichten vragen binnen je organisatie. Bentacera is lokaal en regionaal sterk betrokken met zeven kantoren in het noorden en we delen in het internationale netwerk van 200 onafhankelijke accountantskantoren in 125 landen, verenigd in Kreston Global. De continuïteit naar onze klanten en verbreding van dienstverlening hebben we versterkt door de samenwerking begin dit jaar met Harrier accountancy en bedrijfsadvies, door onze deelname in duurzaamheidsplatform Zero CO2 en de opening in juni vorig jaar van ons nieuwe kantoor in Groningen. Theo Vrieswijk is sinds september verantwoordelijk voor dat kantoor en vanaf januari 2024 ook partner van Bentacera.”

Betrokken en daadkrachtig

Na 22 jaar bij een Big Four- kantoor stapte Theo Vrieswijk afgelopen september over naar Bentacera. Kortere lijnen, flexibiliteit, een hoge mate van betrokkenheid en een prachtig perspectief om het Groningse netwerk verder uit te bouwen. Theo is woonachtig in Bolsward en zakelijk geworteld in Groningen, „Groningen, stad en ommeland, voegt haar eigen dynamiek toe aan Bentacera. Dat komt zowel door de samenvoeging van Harrier en samenwerking met Zero CO2 met Bentacera als door het uitgebreide netwerk rond start- en scale ups in de stad. De afgelopen jaren heb ik gewerkt in die ondernemende, enthousiaste en kennisrijke infrastructuur rond met name de regionale start- en scale-up communities en bedrijfscompetities. In de breedte van allerlei initiatieven is een sterke behoefte aan sparringpartners voor ondernemers, inhoudelijk advies en uitwisseling van kennis. Bentacera is een betrokken daadkrachtig bedrijf met een stevige mkb- klantenkring, van lokaal tot internationaal en veel expertise op het gebied van fusies & overnames en traditionele financieringen en combinaties van gestapeld financieren. Zeker in die dynamische wereld van start- en scale ups is daarover kunnen adviseren van groot belang.”

Perspectief van verbinding Ronald de Jong: „Groningen voegt nog iets bijzonders toe aan Bentacera. Onze zes Friese kantoren zijn in de loop van de tijd ontstaan en gegroeid, ze hebben allemaal hun eigen historie. Groningen is in dat opzicht uniek, omdat het nieuw is en haar eigen geschiedenis kan gaan schrijven. We zijn heel blij met deze stap, ook omdat we nu een eigen kantoor hebben in dat netwerk van praktische en wetenschappelijke studenten van Hanzehogeschool en

Rijksuniversiteit Groningen. Het biedt ons en hen perspectief.”

„We hebben elkaar nodig in onze steeds sneller veranderende maatschappij. De vraag is altijd wat jij, wat wij met die 360 mensen, kunnen toevoegen aan die betekeniseconomie. Het gaat om elkaar helpen, faciliteren met en vanuit je netwerk, samen een platform vormen. Jongeren spelen daar een wezenlijke rol in omdat het gaat over hun toekomst. Dat betekent ook dat we bereid moeten zijn ons daarop aan te passen. Wij willen samen met hen die betekeniseconomie mede vorm geven. Dat betekent dat we de tijd moeten blijven nemen voor het goede gesprek, we actief op zoek moeten naar nieuwe inzichten, we openstaan voor jongere generaties en voor verbinding. Van binnen naar buiten kijken en omgekeerd. Tegelijk: zorgen dat je onafhankelijk blijft. Klant en adviseur staan los van elkaar en de klant mag en moet er op kunnen vertrouwen dat we vanuit die onafhankelijkheid onze rug recht houden en een eerlijk advies geven over toekomstgericht ondernemen.” Theo Vrieswijk: „Je moet elkaar een spiegel kunnen voorhouden, zeker als het gaat om de lange termijn.”

Meegaan in verandering Bentacera wil van betekenis zijn in het noorden: adviseren en inspireren om ambities te realiseren, investeren in mensen, kennis en netwerken. Ronald de Jong: „Bentacera is weer breder, diverser en beter geworden. Met een sterk groeiende controlepraktijk van zestig mensen aan de ene kant en een stevig accountancy, advies en

dienstenpakket aan de andere kant. Wat me trots maakt is dat we door die groei en grootte ook veel beter kunnen investeren in de groei en het perspectief van nu 360 mensen en naar verwachting binnenkort 400 mensen. Tegelijk zie ik dat we er in slagen om het kleinschalig en persoonlijk te houden en dat we flexibel blijven. De kracht van Bentacera ligt in de betrokkenheid en de kennis van al onze mensen. We kunnen op iedere vraag een antwoord geven zeg ik vaak. Er is altijd iemand die op een specifiek gebied de kennis in huis heeft. Ook daarom groeien we: de wereld verandert, er komt steeds meer behoefte aan nieuwe kennis en inzicht. Kijk alleen al naar de toenemende invloed bij financieringen vanuit duurzame doelen zoals geformuleerd in het SDGbeleid van de Verenigde Naties.” Theo Vrieswijk: „Het geldt voor ieder van ons: Bentacera moet een afspiegeling zijn van de maatschappij, meegaan in die verandering, aantrekkelijk blijven voor jonge mensen. Wij willen dat zij zich in ons kunnen herkennen.”

„Meegaan dus”, zegt Ronald de Jong, in een leuke, dynamische en complexe wereld. „Wij hebben een machtig mooie job, we mogen schakelen tussen mensen van allerlei generaties en dat houdt je scherp en kun je antwoord geven op de vragen van je klant.” Want daarin zeggen ze, zit het onderscheidend vermogen van Bentacera. In de mensen die het belang van de klant voorop blijven stellen. www.bentacera.nl

Theo Vrieswijk & Ronald de Jong

‘We bouwen, beheren

en beschermen’

Dat zegt Giljam Koch van Amyyon in Groningen. Het bedrijf biedt oplossingen voor systemen, voor mensen en processen. Samenwerking met de gebruikers staat daarbij voorop, want, zo vindt Koch, alleen op die manier kun je komen tot oplossingen die efficiënt, praktisch en gebruikersvriendelijk zijn. Amyyon werkt voor zowel kleine bedrijven, ook één-pitters, tot grotere bedrijven. Het veiligheidsvraagstuk speelt daarbij een steeds grotere rol.

Amyyon CRM

Amyyon richt zich op drie productgroepen: CRM (Customer Relationship Management), Food Management en ICT Beheer. „CRM wordt breed ingezet, waarbij het klantenbestand heel divers is”, zegt Koch. „Van overheid tot semi-overheid en van diverse instellingen tot bedrijven zijn klant. De CRM oplossing karakteriseert zich als een flexibele oplossing die dankzij haar modulaire opzet breed inzetbaar is.”

Amyyon Food Management

De Food Management applicatie wordt in zorginstellingen en ziekenhuizen gebruikt. Het voedselbeheer systeem wordt op een brede manier ingezet bij onze klanten. „We leveren een systeem waarbij per patiënt de bijzonderheden omtrent voeding verwerkt konden worden en mensen op individuele basis eten kunnen bestellen. Bovendien moet de administratie daar omheen snel en adequaat kunnen worden uitgevoerd. Dat is uitgegroeid tot een voedselmanagementsysteem, waar de markt zeer content mee is.”

ICT Beheer

ICT-beheer werd zo’n een kleine 10 jaar geleden een aparte productgroep. „We ondersteunen kleine en grotere organisaties met alles wat met ICT te maken heeft. Denk aan werkplek- en serverbeheer, hosting, telefonie, Office 365, online back-up en uiteraard veiligheid.”

Vast aanspreekpunt

Amyyon onderscheidt zich door de persoonlijke benadering van klanten, is de overtuiging van Koch. „Elke klant krijgt een primair technische consultant toegewezen, die als vast aanspreekpunt fungeert. Is hij of zij er een keer niet, dan kan de klant altijd terugvallen op onze servicedesk. Wij zijn ervan overtuigd dat we met deze manier van werken het verschil kunnen maken.”

Er zijn qua dienstverlening twee manieren waarop bedrijven de diensten van Amyyon kunnen afnemen: via een contract, waarin alle formele afspraken zijn vastgelegd en waar bijvoorbeeld het MSP Platform deel van uitmaakt. Of via een ad-hoc constructie, waarbij bedrijven en organisaties af en toe diensten van Amyyon afnemen. Koch: „Wat we zien is dat steeds meer bedrijven kiezen voor een vast contract. Het MSP Platform zorgt ervoor dat klanten geen omkijken hebben naar hun ICT-omgeving. Amyyon garandeert dat het werkt en dat het veilig is.”

‘Amyyon garandeert dat het werkt en dat het veilig is’

Voorkomen beter dan genezen „Zo monitoren we dag in dag uit de systemen waar onze klanten mee werken. Voorkomen is beter dan genezen, luidt ons credo. Als Amyyon zijn we op het gebied van veiligheidsissues van

reactief naar proactief gegaan. De status van hard- en software, antivirus, firewalls, back-ups, beveiligingsupdates worden door ons in de gaten gehouden. Als bijvoorbeeld een harde schijf bij een klant kapot dreigt te gaan of een back-up niet goed gelopen heeft, dan krijgen wij daar bericht van, zodat we de klant daarvan op de hoogte kunnen brengen en actie kunnen ondernemen.” „Daarnaast houden we ons bezig met specials, dat zijn vaak eenmalige opdrachten. Zo hebben we voor een longstay hotel in Appingedam voor alle 36 hotelkamers een eigen wifinetwerk met een eigen toegang ontwikkeld. Bijzonder hierbij is dat deze 36 netwerken binnen één overkoepelend netwerk worden geïmplementeerd. Op ons ICT Beheer platform houden we het netwerk technisch in de gaten en kunnen we direct actie ondernemen als er problemen worden geconstateerd. In principe doen we deze opdrachten zelf, maar het komt ook voor dat we er een andere partij bij zoeken. Het gaat ons erom dat we aan onze klanten de best beschikbare oplossing kunnen aanbieden.”

Actie

Dat veiligheid daarbij een steeds belangrijker onderdeel vormt, spreekt voor zich. Koch:„ Je komt er tegenwoordig niet meer met alleen een antivirusprogramma. Niet voor niets bieden wij ons MSP-platform aan. Wat de gebruiker niet ziet, zien wij wel, waardoor we vroegtijdig actie kunnen ondernemen en eventuele incidenten proberen te voorkomen en snel oplossen.”

Het verbaast Koch dat er nog steeds bedrijven zijn die op het gebied van veiligheid niets of veel te weinig hebben geregeld. „Wij adviseren dan om meteen actie te ondernemen, daar zijn we heel duidelijk in. We kijken altijd wat er per klant nodig is. Daarbij is het van belang een goede gegevensanalyse te doen om te bepalen met wat voor gegevens wordt gewerkt. Allereerst natuurlijk voor de continuïteit van de betreffende organisatie, maar net zo belangrijk is het om te voorkomen dat gevoelige informatie op straat komt. Het moet passen bij de organisatie.”

„Nee, je hoeft niet over te beveiligen, maar zorg er wel voor dat je het goed voor elkaar hebt. Amyyon kan daarin een rol spelen. Maak bijvoorbeeld altijd een goede back-up, plaats deze ook off-site en laat Amyyon periodiek een automatische hersteltest uitvoeren die ook periodiek wordt getest op functionaliteit. Daarbij kijken we of het systeem nog datgene doet wat je mag verwachten. Dat biedt zekerheid en dat is precies waar iedereen die gebruik maakt van ICT naar op zoek zou moeten zijn.”

www.amyyon.nl

Giljam Koch, manager ICT Beheer.

Atlas Theater is beste evenementenlocatie van het Noorden

De bezoekersaantallen van het lopende theaterseizoen zorgen voor blije gezichten bij het team van Atlas Theater. „Het is een uitzonderlijk goed jaar’’, zegt directeur Machteld van der Werf. „We zitten nu al op 53.000 verkochte kaarten, 35 procent meer dan gebruikelijk in deze tijd van het jaar.’’

Het theater in Emmen werd bovendien uitgeroepen tot beste evenementenlocatie van het jaar in de regio Noord. Machteld van der Werf: „Dat is een eerbetoon aan het team. Iedereen werkt hard en we doen het echt met elkaar, dus het is geweldig dat die inspanning beloond wordt met een award.’’ Volgens de jury blinkt het Atlas Theater uit in het organiseren en faciliteren van evenementen, dankzij de kwaliteit van de faciliteiten, beschikbaarheid van technologische voorzieningen, professionaliteit van het personeel, locatie, cateringdiensten en algemene klanttevredenheid. „Medewerkers zetten zich elke dag in om evenementen naar grote hoogten te tillen en klanten en partners waarderen dat door ons als voorkeurslocatie te kiezen. Ik geniet er elke keer van als ik zie hoe flexibel er bij evenementen gewerkt wordt. Technici springen bijvoorbeeld moeiteloos bij achter de bar als dat zo uitkomt.’’ Het theater maakt overigens ook nog kans op de landelijke titel. Stemmen kan tot 31 december via www.meetingplatform.nl/awards.

‘De award is een eerbetoon aan het team’

Congressen

Bedrijven en organisaties maken graag gebruik van de diverse zalen van het theater. De faciliteiten zijn flexibel en worden voor elke bijeenkomst optimaal benut. Zo verwelkomt het Atlas Theater ook meerdaagse congressen, waarbij verschillende ruimtes worden aangepast aan de behoeften van de organisatoren. „Wat veel zakelijke klanten aanspreekt, is de mogelijkheid om een congres of andere bijeenkomst te combineren met een bezoek aan onze buren: Wildlands Adventure Zoo. Dankzij onze samenwerking kunnen klanten een inspirerende bijeenkomst combineren met een bezoek aan de grootste overdekte jungle van de wereld.’’

De agenda van het Atlas Theater zit goed vol en Machteld van der Werf is zelfs al voorstellingen aan het programmeren voor het theaterseizoen van 2024/2025. „Er is al veel moois geweest en er zit ook nog zoveel moois aan te komen. Ik ben er trots op dat we grote musicals als Jesus Christ Superstar en Mamma Mia kunnen ontvangen. Het zijn enorme producties die je logistiek en technisch aan moet kunnen, dus het is een mooi compliment als Joop van den Ende en Albert Verlinde zelf bellen omdat ze hun musicals graag in Emmen laten zien.’’ Bij de bouw van het theater op de huidige locatie, midden in het centrum van Emmen, konden technici hun wensen ten aanzien van apparatuur aangeven. Die

wensen werden allemaal ingewilligd en het team maakt dan ook volop gebruik van de modernste theatertechnieken. „We hebben veel eigen producties, bijvoorbeeld van amateurgezelschappen, en dat is voor de technici een feestje. Ze programmeren zelf de trekkenwand, de installatie waarin licht, geluid en decors bevestigd zijn. We laten met name kinderen en jongeren graag kennismaken met de theaterwereld door rondleidingen Dat is ook leuk om te laten zien tijdens rondleidingen aan scholen, wat we regelmatig doen.’’

Gericht sturen

Het team doet er alles aan om het Atlas Theater onderscheidend te laten zijn en dat lukt onder meer door gebruik te maken van marketingdata. „We kennen onze bezoekers en leggen verbanden om nog gerichter te kunnen sturen op interessegebieden. Onze dienstverlening sluit daardoor aan op de wensen van verschillende doelgroepen. Zo laten we via de stichting ‘Vier het Leven’ ouderen genieten van voorstellingen die dat zonder de hulp van een vrijwilliger niet zouden kunnen. Jongeren worden bij het Atlas Theater betrokken via OuiWe, een denktank die meedenkt over de theaterprogrammering voor deze leeftijdsgroep. Ze maken, onder begeleiding van ervaren theatermedewerkers uit verschillende vakgebieden, zelf ook voorstellingen en jongeren die een toekomst in het theater ambiëren, kunnen stage lopen bij het Atlas Theater. Dankzij stichting Komt het Zien! zijn voorstellingen toegankelijker voor mensen met een visuele beperking. In december gaat een deel van de kaartverkoop altijd naar een goed doel en dit jaar is dat Komt het Zien! Dankzij een tolk die uitlegt wat er op het toneel gebeurt en de mogelijkheid om bijvoorbeeld kostuums aan te raken, kan ook deze doelgroep genieten van theater.’’ www.atlastheater.nl

Machteld van der Werf in de artiestenfoyer bij het oude decor van Daniël Lohues, waarop artiesten een boodschap achter kunnen laten (soort gastenboek).

Technici van het Atlas Theater beschikken over de modernste apparatuur

‘Gezien worden, gewaardeerd worden, gehoord worden’

We leven in een dynamische wereld, veranderingen in organisaties gaan snel, razendsnel. Dat vraagt om aandacht. Voor de mens, het team en de organisatie. Bij Movum, gevestigd in Groningen, staat de menselijke maat altijd voorop. Movum richt zich op duurzame inzetbaarheid door training, coaching en loopbaanadvisering. Daarnaast richt Movum zich op duurzaam verbeteren van organisaties door te werken aan gedragsverandering in leiderschaps- en teamontwikkeling.

„Movum levert maatwerk, dat is men van ons gewend”, geeft Roelof Oldenburger aan.

Daarnaast is er nu ook de Movum Academy, waar mensen op open inschrijving workshops over allerlei thema’s die met genoemde onderwerpen te maken hebben, kunnen volgen. Roelof vormt samen met Ton Feldbrugge, Marrit de Groot, Gerda Hagenauw, Debby van Geesbergen en Martha Bijl het gezicht van Movum. 2023 werd gekenmerkt door een veranderende markt en nieuwe dienstverlening van Movum. „We hebben een nieuwe leiderschapsleergang geïntroduceerd”, maakt Roelof duidelijk. Daarin staat de rol van zelfreflectie van een leider centraal. Welke invloed heeft jouw gedrag op het team?, is een vraag die daarin aan de orde komt.

Veel gedoe

Met de veranderende markt kijkt men bij Movum vooral naar het gedoe in allerlei teams. „Of dat komt door corona en de naweeën daarvan, weten we niet precies”, zegt Marrit. „Maar, we zien dat veranderingen in organisaties elkaar snel opvolgen, er is sprake van veel dynamiek en dat heeft gevolgen voor de samenwerking.”

„Het lijkt wel of mensen gevoeliger zijn dan vroeger”, gaat Ton verder. „Het komt vaker voor dat gedrag als intimiderend, zelfs grensoverschrijdend, wordt ervaren, waardoor er ook sneller hulp wordt ingeroepen. In het versterken of herstellen van het vertrouwen in een team is Movum een geschikte partner. Verder is er een groeiende behoefte aan het inschakelen van individuele coaches. Waar mensen eerder op basis van vacatureteksten op zoek gingen naar een nieuwe baan, zie je nu dat mensen echt goede keuzes willen maken en zich willen ontwikkelen.”

Ton Feldbrugge, Marrit de Groot, Roelof Oldenburger en Gerda Hagenauw

Gerda geeft aan dat hierdoor een ander type mensen zich meldt bij Movum. „Mensen willen vooral naar de toekomst kijken, waarbij de vraag centraal staat wie jij als persoon bent. Wat wil je met je leven, je werk, je privé-situatie? We kunnen deze mensen een advies op maat meegeven en dat wordt op prijs gesteld.”

Context

Roelof: „De essentie van ons werk wordt niet ingewikkelder door de vele veranderingen. We analyseren diepgaand en maken concreet, waarbij we vooral in de context van iemands leven kijken, en aandacht hebben voor de achtergrond van een persoon.”

„Juist dat maakt ons werk interessant en dat vinden we leuk”, gaat Marrit verder. „Wij onderscheiden ons daarin wel. Het is goed luisteren en je verdiepen in wat degene die bij jou komt nu precies wil.” Gerda: „We draaien dus geen testjes met uitslagen uit, het gaat echt over jou als persoon.”

Eerlijk zijn

Zowel werkgevers als werknemers schakelen Movum in bij vragen over de persoonlijke situatie, over de ontwikkelingen in een team of organisatie. „We praten ook wel met de werknemer en leidinggevende samen, als de situatie daar om vraagt”, legt Ton uit. „Dat kunnen best pittige gesprekken zijn, maar dat is niet erg. Oprechte aandacht voor iemand betekent ook eerlijk zijn. Dus ook als het lastig is of wordt, gaan we dat niet uit de weg.”

De rode draad in wat Movum doet is situaties praktisch en bespreekbaar maken. „Mensen hebben de neiging zichzelf te beoordelen op hun

intenties en anderen op hun gedrag”, gaat Ton verder. „Vaak gaat dit mis, omdat iemand van bepaalde aannames uitgaat. De vraag is waarom die persoon snel oordeelt, in plaats van het gesprek aan te gaan. Daardoor kun je namelijk vaak veel misverstanden en onterechte aannames uit de wereld helpen.”

Normaal doen De boodschap waar Movum in 2024 op inzet is: ga terug naar waarneembaar gedrag en wordt nieuwsgierig in plaats van meteen te oordelen. Marrit: „Daar is behoefte aan in de maatschappij. Laten we met elkaar weer een beetje normaal gaan doen. En wat normaal is kun je binnen een team met elkaar afspreken, zonder dat het meteen een keurslijf wordt. Het geeft helderheid en daarmee rust.”

„Gezien worden, gewaardeerd worden, gehoord worden, daar gaat het om, juist ook in teams”, vindt Ton. „Helaas lopen veel mensen daar op vast. Met alle mogelijke gevolgen van dien.” Movum kan daarin het verschil maken. Marrit heeft in haar carrière al met vele bureaus te maken gehad en trad begin dit jaar toe tot Movum. „Wat mij opvalt is dat we bij Movum echt voor de persoonlijke insteek kiezen, nuchter en eerlijk, no nonsense en warm. Maar bovenal ook professioneel. Als er iemand van Movum binnenkomt, dan is dat iemand met veel kennis en ervaring. Iemand die thuis is in de ontwikkeling van mensen, teams en organisaties, waarbij de menselijke maat altijd voorop staat.” www.movum.nl

BOUWMATERRIALEN NODIG?