Familja Numru 25 xitwa 2023

familja xitwa 2023

Numru 25

familja Rivista Familja hi inizjattiva tal-Uffiċċju tal-Attivitajiet u tal-Komunikazzjoni fi ħdan il-Ministeru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal.

Familja toħroġ online, maħsuba u indirizzata għall-pubbliku bħala l-vuċi uffiċjali ta’ dan il-Ministeru. Din ir-rivista titqassam mingħajr ħlas.

Jekk jogħġbok tikkontribwixxi b’xi kitba, twassal proposti jew xi suġġerimenti, inkella għaddejt minn xi esperjenza li tixtieq taqsam magħna, nistiednuk tiktbilna fuq l-imejl: familja.media@gov.mt Biex tirċievi r-rivista Familja tista’ tiktbilna fl-indirizz elettroniku jew bilposta: Tonio Bonello, MSPC Taqsima tal-Attivitajiet u tal-Komunikazzjoni, Uffiċċju tas-Segretarju Permanenti Nru 38 Triq l-Ordinanza, Il-Belt Valletta.

Il-kontenut f’kull ħarġa ta’ Familja mhux neċessarjament jirrifletti lopinjoni Editorjali.

Tonio Bonello Editur

familja.media@gov.mt Ħajr Mark Musù Segretarju Permanenti MSPC

Claudia Mifsud Uffiċċju tasSegretarju Permanenti

Grazio Barbara Qari tal-Provi

Peter Miceli Saydon Grafika

Archibald Attard Distribuzzjoni

Helena Holland Ġemma

u l-kontributori kollha

Editorjal - Niskantaw għax difnuha ħajja!

Tonio Bonello Editur Bella Montoya, anzjana ta’ 76 sena mill-Ekwador f’Ġunju ta’ din is-sena saret magħrufa mad-dinja kollha minħabba f’ċirkostanza xejn normali.

Montoya mietet fl-isptar pubbliku Martin Icaza jinsab fil-belt ta’ Babahoyo wara li ta stroke u ma bdietx tirrispondi għat-tentattivi mit-tobba.

Kienet dikjarata mejta u l-isptar ippreżentaw

ċertifikat tal-mewt tagħha lil binha Gilbert Balberàn li flimkien mal-familja tiegħu bdew jaħsbu biex jagħmlulha funeral kif jixraq wara li ruħ tajba tagħtu tebut b’donazzjoni biex ikun jista’ jagħmel dan.

Ġara iżda li ftit sigħat wara li kienu daħluha fit-tebut u għalquh lest għad-difna, xi ħadd fl-istess kamra fejn kien it-tebut beda jisma taħbit ġej minnu. L-anzjana kienet reġgħet ħadet il-ħajja u bdiet tħabbat kemm tiflaħ b’idha x-xellugija biex jiftħulha ħalli tfittex toħroġ minn hemm.

Minnufih l-anzjana reġgħet iddaħlet l-isptar fit-taqsima tal-kura intensiva u binha Gilbert f’laqgħa mal-ġurnalisti spjega kif ommu bħalissa tinsab fuq l-ossiġnu iżda t-taħbit ta’ qalbha jinsab stabbli.

Temm jgħid li qed jitlob biex ommu tfittex tgħaddi għall-aħjar biex ikunu jistgħu jkomplu jgħixu lkumplament ta’ ħajjithom viċin ta’ xulxin.

Bir-raġun, din l-istorja spiċċat headlines mal-erbat‘irjieħ tad-dinja, imma fil-verità għandna għax nitkażaw jew niskantaw?... F’Malta, hawn fostna jkollna minnhom kuljum. X’inhi d-differenza?...

Għaliex biex tkun midfun ħaj, ma tridx tkun essenzjalment ġejt impoġġi f’tebut u għalquk hemm, imma tista’ tkun f’darek stess u tkun midfun ħaj xorta waħda jekk ħadd, inkluż l-istess uliedek qatt ma jiġu jarawk - jaraw kif int, għandekx bżonn xi ħaġa u jgħidu kelma miegħek!

Forsi l-aktar sitwazzjonijiet popolari huma dawk fejn il-ġenituri, wara li jkunu rabbew familja u għamlu għomorhom u żmienhom jaħsbu f’kulħadd għajr għalihom infushom, jibdew jaħsbu biex iqassmu ġidhom lill-uliedhom qabel imutu. Dan bl-għan li ma jkunx hemm inkwiet wara.

familja

1

familja.media@gov.mt

Ritratt: Cotton Bro Studio

L-ironija hi l-inkwiet aktarx qed ikunu stiednuh b’idejhom huma stess għaliex mhux każ jew tnejn imma ħafna aktar, ħafna anzjani qed jitilfu d-dinjità kollha li tixirqilhom għax kif iqassmu kull ma jkollhom, bħal li kieku jsiru, ħadd m’għadu jafhom!

Mhux biss. Kemm hawn stejjer fejn saħansitra anzjan jew anzjana waħedha qed ikunu mħajra jew imġiegħla jbiegħu d-dar fejn joqogħdu biex idaħħluhom f’xi dar tal-anzjani biex hekk anke l-istess dar ilġenitur jagħmlu flus u jħalluhom hemm abbandunati f’ċirkostanzi li lanqas annimal illum ma tippretendi li tara fihom, aħseb u ara bniedem!

Wasal iż-żmien li f’dawn il-gżejjer jerġa’ jqum moviment jippromwovi imħabba, rispett u dinjità lejn lanzjani tagħna. Veru, l-anzjan illum igawdi minn bosta servizzi u benefiċċji li sa deċenji ilu ma kenux eżistenti. Anke l-istess djar tal-anzjani offruti, kemm mill-Gvern, mill-Knisja u mill-privat, illum laħqu livell għoli ta’ klassi, servizz u kura tal-konsumatur ta’ min ifaħħarhom.

Minkejja dan jibqa’ l-fatt li xi drabi, bħal biex nagħti eżempju, mhux kemm tkun sinjur jgħodd, iżda kif wieħed ikun kapaċi jamministra u jqassam ġidu sew bl-għan li jgħaddi l-kumplament ta’ ħajtu kif jixraq.

Dan, waqt li jaħseb f’dawk li setgħu ħadu ħsiebu f’dawk l-aktar żmenijiet diffiċli u delikati f’ħajtu.

familja

2

familja.media@gov.mt

Ikun biss ġust jekk il-liġijiet li għandna fil-pajjiż u li jikkonċernaw l-anzjani tagħna qabel xejn ikunu

segwiti tassew, però wkoll, jibqgħu jkunu aġġornati u mtejba tali li jkunu ta’ sapport għal min jinsab bejn sema u ilma ma jafx x’laqtu wara esperjenza qarsa fejn tħalla waħdu iżolat minn kulħadd b’ta’ fuqu senduqu!

Fi gżejjer daqstant żgħar bħal dawn li ngħixu fihom, ma jistax ikun nibqgħu nisimgħu stejjer ta’ qsim ilqalb ta’ anzjani li qed jgħixu l-infern wara li ħasbu li l-kbir tat-tbatija u s-sagrifiċċji għalihom għadda.

Wara li f’ħajjithom għexu għal ħaddieħor biex jarawna fl-istat li ninsabu fih aħna llum. Ma nistgħux nibqgħu nħallu aktar anzjani jindifnu ħajjin bla ma ħadd ma jitkellem. Bla ma ħadd jieħu azzjoni.

Dan il-messaġġ ninħtieġu nżommuh f’moħħna s-sena kollha, però l-għan li jien qed nikteb dan illum hu proprju għax ġejjin jiem sbieħ tal-Milied u tal-Ewwel tas-Sena fejn kulħadd jiltaqa’ flimkien, jiekol, jiċċelebra, jaqsam ir-rigali u aktar. Imma stenna!... Le mhux kulħadd. Hawn fostna dawn l-anzjani waħedhom li għalihom iż-żmien għażiż tal-Milied sar forsi l-aktar żmien mistmerr minnhom. Għax kiefra tara lil kulħadd magħqud, festini u ċelebrazzjonijiet u int bħal xatra bejn sema u ilma!...

Ejjew nagħmlu mill-festa tal-Milied, festa tassew inklussiva għal kulħadd, ta’ imħabba u rispett lejn kulħadd, mit-tfal sal-kbar, fejn l-indifferenza ma tibqax, il-piki jieqfu, l-għira tisfuma u fejn l-imħabba ma tkunx tissarraf f’rigal imgeżwer f’karta, iżda verament eżempju ta’ dak li aħna nemmnu fih. Il-Milied u s-sena t-tajba lil kulħadd.

Ritratt: Mike Bird

familja

3

familja.media@gov.mt

Is-sena d-dieħla €2.2 Biljuni, l-ikbar nefqa soċjali f’pajjiżna Minnhom €1.5 biljun ser imorru fuq pagamenti tal-pensjonijiet u benefiċċji soċjali L-Onor Dr Michael Falzon Ministru għall-Politika Soċjali u Drittijiet tat-Tfal Ħbieb, wasalna fi tmiem ta’ sena oħra, sena li fiha komplejna nwettqu ħafna ġid soċjali illi kompla jagħmel id-differenza għall-aħjar fil-ħajja tan-nies. Wettaqna ħafna, u hawn naqsam il-gratitudni tiegħi magħkom, il-ħaddiema kollha fi ħdan id-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali, kemm dawk li jaħdmu Malta, kif ukoll Għawdex.

Irnexxielna nkomplu nibnu sistema effiċjenti li permezz tagħha qed inwasslu pagamenti fil-ħin lill-eluf ta’ persuni ta’ kull xahar. Saħansitra qed inkomplu aħna stess nidentifikaw persuni illi huma eliġibbli għal numru ta’ miżuri soċjali.

Hekk qed innaqqsu l-burokrazija u ħela ta’

ħin lill-persuni li jkunu jridu japplikaw għal xi benefiċċju.

Għandna r-responsabiltà oneruża li nagħtu l-pagamenti lill-familji, tfal, pensjonanti, persuni b’diżabilità fost oħrajn. Fost dawn hemm sitwazzjonijiet fejn numru ta’ persuni jiddependu ħafna minn dawn il-pagamenti u għalhekk l-

importanza illi nkomplu nagħtu dak mistħoqq fil-ħin.

Ftit tal-ġimgħat ilu erġajna assistejna għal budget soċjali b’saħħtu ħafna; budget, illi jkompli jsaħħaħ l-għeruq ta’ dan il-Gvern, filwaqt li jagħti nifs akbar lil persuni li verament għandhom bżonn t’imbuttatura ‘l quddiem.

familja

4

familja.media@gov.mt

Is-sena d-dieħla, il-Ministeru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal ser ikun qed jamministra l-ikbar nefqa soċjali illi qatt ra pajjiżna, u li ser tlaħħaq it-€2.2 biljuni, li minnhom €1.5 biljuni ser imorru fuq pagamenti tal-pensjonijiet u benefiċċji soċjali. Ħafna minn dan ilfinanzjament se jgħin lil dawk li l-anqas jifilħu u huwa intiż ukoll sabiex itaffi mill-piżijiet talgħoli tal-ħajja.

Dan kollu jitfa’ fuqna iktar attenzjoni, viżibiltà akbar u obbligi b’saħħithom illi jolqtu lill-poplu Malti kollu. Irridu għalhekk inkomplu nidentifikaw sitwazzjonijiet li jeħtieġu għajnuna u nkunu ta’ spalla għal persuni vulnerabbli.

Nixtieq hawn ġentilment nieħu din l-okkażjoni sabiex inwassal messaġġ lilkom, il-ħaddiema kollha ta’ dan id-Dipartiment. Ejja nikkonsolidaw dak illi ksibna flimkien fl-aħħar snin u ejja nkomplu nnisslu aktar sens t’enerġija, għaliex azzjoni f’waqtha jaf tkun dak in-nifs essenzjali li għandha bżonn persuna fl-immedjat.

Nawgura minn qalbi l-isbaħ xewqat għal Milied ħieni u l-bidu tal-Ewwel tas-Sena mill-aqwa, lilkom u lil maħbubin kollha tagħkom.

Awguri.

Ritratt: Anastasiya Gepp

familja

5

familja.media@gov.mt

Investiment soċjali bla preċedent għall-2024

Iż-żieda ta’ €250 għal kull wild hija l-akbar li qatt ingħatat minn meta l-familji bdew jitħallsu ċ-Children’s Allowance ħamsin sena ilu.

Madwar 95,000 familja ser jirċievu pagamenti oħra biex jagħmlu tajjeb għallinflazzjoni li laqtet lill-pajjiż b’riżultat tal-impatt fuq l-ekonomija dinjija.

Mark Musù Segretarju Permanenti Ministeru għall-Politika Soċjali u Drittijiet tat-Tfal Ħdimna biex ikollna pakkett ta’ miżuri soċjali b’saħħtu fil-Baġit għal 2024 u għalhekk ma jistax jonqos li kull min ta sehmu biex sawwarnihom kellu s-sodisfazzjon li l-maġġoranza talproposti li ressaqna kienu fil-qalba tad-diskors tal-baġit. Kien ta’ inkorraġiment tisma’ u taqra kummenti pożittivi dwar il-kullana ta’ miżuri minn rappreżentanti tal-unjons u tassoċjetà ċivili u ta’ kummentaturi fil-medja tradizzjonali u dik soċjali.

Kien hemm qbil li l-bixra tal-baġit kienet waħda soċjali, b’nefqa rekord fuq miżuri soċjali. Partikolarment laqatni kumment f’artiklu minn żewġ ekonomisti f’wieħed mill-ġurnali ta’ kuljum. Iddeskrivew il-baġit bħala wieħed b’ruħ soċjali għaliex iddimensjoni soċjali tiegħu kienet ferm b’saħħitha.

Ridna nolqtu u nwieżnu firxa wiesgħa

tas-soċjetà minn pensjonanti, anzjani u familji bit-tfal sa persuni b’diżabilità u fuq l-assistenza soċjali jew medika biex inkomplu nsaħħu l-kwalità tal-ħajja tagħhom. Fil-mira tagħna kien hemm, mhux biss dawk vulnerabbli jew bi dħul baxx, iżda anke familji u persuni filfaxxa medja tas-soċjetà.

familja

7

familja.media@gov.mt

Għandna miżuri li minnhom ser igawdu eluf ta’ benefiċjarji u oħrajn li l-impatt tagħhom

jolqot għadd żgħir ta’ persuni. Bejn wieħed u ieħor, nistmaw li madwar 144,000 persuna u 51,000 familja bit-tfal ser igawdu direttament miż-żidiet fil-benefiċċji.

Barra minnhekk, total globali ta’ madwar 95,000 familja ser jirċievu pagamenti oħra biex jagħmlu tajjeb għall-inflazzjoni li laqtet lill-pajjiż b’riżultat tal-impatt fuq l-ekonomija dinjija tal -gwerra fl-Ukrajna u issa anke b’dak li qed iseħħ fil-Lvant Nofsani.

Jibda t-twettiq tal-miżuri Fl-istess ġimgħa li l-Ministru għall-Finanzi għamel id-diskors tiegħu fil-Parlament ipprogrammajna, kif u meta, id-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali u d-Diviżjoni għall-Għajnuna Finanzjarja u Osservanza, bil-kollaborazzjoni tal-MITA, ser iwettqu l-pakkett ta’ miżuri.

Qed nibdew minn dan ix-xahar stess bit-tnedija ta’ tlett miżuri ewlenin.

L-ewwel miżura: dik li għat-tielet sena wara l-oħra qed inżidu s-suppliment li kien introdott fl2021 għal kull wild f’familji intitolati għaċ-Children’s Allowance. Iż-żieda ta’ €250 għal kull wild hija l-akbar waħda li qatt ingħatat minn meta l-familji bdew jitħallsu ċ-Children’s Allowance ħamsin sena ilu.

Din iż-żieda tfisser li familja b’żewġt itfal, barra l-ħlas taċ-Children’s Allowance skont id-dħul tal-familja, ser tirċievi pagament ieħor ta’ €820 fis-sena; filwaqt li familja bi tlett it-tfal il-pagament tagħha se jkun ta’ €1,230 flimkien ma’ dak taċChidren’s Allowance.

Il-pagamenti ta’ dan ix-xahar lil madwar 41,000 familja bi 62,000 tifel u tifla jkopri l-ewwel kwart tas-sena l-ġdida. Ħlas addizzjonali tal-COLA Bosta minn dawn il-familji ser ikunu wkoll fost l-eluf ta’ benefiċjarji li

ser jirċievu ħlas addizzjonali tal-COLA biex inkomplu ngħinuhom jilqgħu għall-ogħli tal-prezzijiet kawża tal-inflazzjoni.

Il-ħlasijiet qed isiru skont mekkaniżmu li qed jitħaddem għat-tieni darba, iżda b’parametri ġodda sabiex nilħqu, mhux biss familji filfaxxa t’isfel tas-soċjetà, iżda anke oħrajn li għalkemm mhux meqjusa vulnerabbli, ħassejna li xorta jixirqilhom għajnuna biex ikollhom kwalità tajba tal-ħajja. Barra l-familji bit-tfal, ser jibbenifikaw ukoll

familja

8

familja.media@gov.mt

pensjonanti u dawk li jgħixu fuq l-assistenza

soċjali.

Waqt li fl-ewwel sena tat-tħaddim tal-mekkaniżmu bbenefikaw madwar 50,000 familja, nistmaw li bittibdil li sar issa ser nilħqu 95,000 familja b’205,000 persuna. L-ammont tal-benefiċċju, li jinħadem abbażi tad-dħul tal-familja fl-2022, ivarja minn €100 sa €1,500 fis-sena. Aktar ma familja jkollha dħul baxx, akbar ikun l-ammont li titħallas.

L-ewwel parti tal-pagament ser jitħallas qabel il-Milied filwaqt li t-tieni parti titħallas f’Mejju. Ilbenefiċċju huwa kumulattiv u ser jibqa’ jingħata kull sena.

Titjib fil-pensjonijiet Imbagħad, lejn l-aħħar tas-sena, ‘il fuq minn 4,000 koppja u individwi fuq il-pensjoni mhux kontributorja tal-età ser ikunu l-ewwel pensjonanti li jirċievu ż-żieda ta’ €15 fil-ġimgħa filpensjoni tagħhom. Għalhekk, f’dan ix-xaħar dawn il-pensjonanti ser ikollhom l-opportunità li mhux biss jibdew jitħallsu rata mtejba tal-pensjoni, iżda wkoll jieħdu l-ewwel parti tal-għotja addizzjonali kontra l-għoli tal-ħajja.

Il-kumplament tal-pensjonanti li jlaħħqu madwar 96,000 ser jitħallsu r-rati l-ġodda mill-ewwel ġimgħat tas-sena l-ġdida. Din ser tkun id-disa’ sena konsekuttiva li qed tiżdied il-pensjoni.

Dan barra titjib ieħor li qed ikollhom pensjonanti bis-saħħa ta’ aġġustamenti li qed isiru minn sena għall-oħra fil-pensjoni tar-romol u tal-bonus tal-ogħli tal-ħajja li jitħallas separatament mal-pensjoni.

Ir-ritmu sfieq li qbadna ser jissokta fl-ewwel xhur tas-sena l-ġdida biex it-titjib millkumplament tal-miżuri ġodda jasal għand il-benefiċjarji kmieni kemm jista’ jkun.

Nixtieq inwassal il-ħajr tiegħi lil kull min ħadem fit-tfassil tal-miżuri soċjali u lil dawk li, flimkien

mal-MITA, qed imexxu l-proċess biex inwettquhom. Grazzi minn qalbi għall-appoġġ u lħidma tagħkom. Insellem u nirringrazzja wkoll lill-impjegati kollha li jagħtu sehemhom matul is-sena fid-dipartimenti u l-entatajiet li jaqgħu taħt il-ministeru.

Is-sehem ta’ kull wieħed u waħda minnkom huwa fundamentali biex inkunu ta’ servizz u wens għal kull min jersaq lejn il-ministeru għall-għajnuna.

Fl-aħħarnett nieħu l-okkażjoni biex inwassal l-isbaħ xewqat għal Milied ħieni u sena mimlija risq lilkom u l-familji tagħkom.

familja

9

familja.media@gov.mt

Apprezzament ta’ ħidmet l-impjegati tagħna

Mark Musù Segretarju Permanenti

L-ebda miżura, benefiċċju jew servizz soċjali ma jistgħu jitwettqu jekk mhux bl-impenn u ddedikazzjoni tal-impjegati fi ħdan il-ministeru tagħna, li bejn dawk li huma fis-servizz pubbliku jew fis-settur pubbliku jlaħħqu 1,365.

Kien ilu jberren f’moħħi l-ħsieb li jkollna programm li jirrikonoxxi u jippremja l-kontribut ta’ dawk l-impjegati li jiddistingwu ruħhom fil-qadi ta’ dmirijiethom biex dlonk inwasslu lgħajnuna lil min jeħtieġha u nħaddmu servizzi soċjali biex partikularment ikunu ta’ sostenn għal dawk fis-soċjetà li minħabba ċirkostanzi fil-ħajja tagħhom ikunu jeħtiegu sostenn.

Din ix-xewqa saret realtà f’Ġunju bil-preżentazzjoni ta’ rikonoxximenti lill-impjegati li spikkaw fil-ħidma tagħhom f’diversi taqsimiet u lil dawk li temmew il-karriera tagħhom fil-ministeru u oħrajn li bl-istudji tagħhom żviluppaw il-ħiliet tagħhom.

Irrikonoxxejna wkoll lil dawk li ilhom iservu f’dan il-Ministeru għal aktar minn 35 sena waqt li tajna rikonoxximent lill-Ministru Dr Michael Falzon li sar l-aktar politiku fl-istorja li dam iservi b’mod mhux interrott fil-Ministeru tagħna (sitt snin).

Inċidentalment qabel l-aħħar ta’ Settembru 2023, Dr Falzon se jkun sar l-aktar politiku li dam iservi b’kollox fil-Ministeru tagħna (sa ftit qabel l-aħħar ta’ Settembru dan ir-rekord se jkun għadu f’idejn Dr Louis Galea). Ċertament żewġ politikanti ta’ statura kbira fil-politika Maltija li bejniethom għamlu aktar minn 12-il sena jmexxu dan il-Ministeru tant importanti.

Nagħlaq billi nirringrazzja lil kull min ta sehmu fl-organizzazzjoni tas-serata ċelebrattiva.

Inħarsu ‘l quddiem lejn okkażjonijiet oħra fil-ġejjieni biex inkomplu nagħtu ġieħ lil dawk lindividwi u gruppi ta’ ħaddiema li juru effiċjenza u bżulija fil-ħidma tagħhom matul is-sena.

Tista’ ssegwi il-filmat hawn.

familja

10

familja.media@gov.mt

familja

11

familja.media@gov.mt

Award Winners The Employee of the Year Public Service Second Runner Up The Employee of the Year Public Service First Runner Up Employee of the Year Public Service Winner

Rose Bajada Karen Farrugia Anna Cauchi

Employee of the Year Public Sector Second Runner Up Employee of the Year Public Sector First Runner Up Employee of the Year Public Sector Winner

Ruth Cassar Bonanno Suzanne Ingarcia Inbernon Stephanie Caruana

Team of the Year Public Service Third Runner Up

Maintanence Section

Team of the Year Public Service Second Runner Up

In-Work Benefit Section

Team of the Year Public Service First Runner Up

IMU Section

Team of the Year Public Service Winner

Non-Contributory Benefit Section

Team of the Year Public Sector Second Runner Up Team of the Year Public Sector First Runner Up Team of the Year Public Sector Winner

Looked After Children Fostering Team Prevention Team Sedqa

Making a Difference Award Second Runner Up Making a Difference Award First Runner Up Making a Difference Award Winner

Danica Zammit Karen Farrugia Rose Bajada

The Permanent Secretary Award Second Runner Up The Permanent Secretary Award First Runner Up The Permanent Secretary Award Winner

Karen Farrugia Oliver Cilia Maria Spiteri

The Minister's Award Winner

Karen Farrugia

familja

12

familja.media@gov.mt

Recognition for Years of Service Recognition Award to officers who have more than 35 years of service in the social policy portfolio Nathalie Azzopardi

Kenneth Duncan

Marlene Baldacchino

Alfred Farrugia

Edwin Buhagiar

Anthony Falzon

Martin Buhagiar

Simon Agius

Edward Buttigieg

Joseph Attard

Jacqueline Camilleri

Robert Attard

Deborah Cassar

Nazzarene (k.a Irene) Azzopardi

Michael Cassar

Esther Borg

Andrew Falzon

Mary Ann Gatt

Rita Grech

Rose Bajada

Carmel Muscat

Monica Felice (k.a Mona)

Mark Musù

Grazio Barbara

Ingrid Schembri

Anna Cauchi

Lorraine Schembri

Raymond Chetcuti

Mark Schembri

Richard Vella

Moira Vassallo

Peter Iavarone

Mary Doris Xerri

Raymond Farrugia

David Caruana

Michelle Xuereb

Renato Zammit

Silvana Schembri

familja

13

familja.media@gov.mt

Recognition for Retired Persons who retired in 2022 (Public Service)

Joseph Gatt

Carmel Baldacchino

Raymond Cilia

Doriette Sciberras

Marie Mifsud

Leonard Armeni

Marie Louise Portelli

Raymond Cutajar

Anna Sacco

Lauren Agius

Personal Development Awards - for Qualifications obtained in 2022

Joanne Zarb

Andreas Farrugia

Duncan Borg Ellul

Emanuel Galea

Susan Camilleri

Vivienne Mallia Goham

Adrian Sacco

Colette Maskijevic

Kyra Borg

Carl Mifsud Lombardi

Raoul Briffa

Lucienne Perera Vega

Nicole Briffa

Susan Piscopo

Antonella Brincat

Nancy Portelli

Joanne Buhagiar Fiott

Omar Rababah

Kristianne Cachia

Sheryl Spiteri

Tiziana Camilleri

Rachel Lynn Vella

Francesca Cassar

Jane Zammit

Moira Maria Carmela Catania

Erika Sciberras

Jean Luc Chetcuti

Theresa Vella

Raisa Compagno

Rosanne Cassar

Angie Ellul

familja

14

familja.media@gov.mt

Għarfien finanzjarju u soċjali akbar fost it-tfal Tonio Bonello Editur Tagħrif dwar ĠEMMA Il-pjattaforma diġitali u finanzjarja ĠEMMA fi ħdan il-Ministeru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tatTfal, il-Fondazzjoni għas-Servizzi Edukattivi, flimkien mal-Fondazzjoni HSBC Malta kkollaboraw fuq proġett immirat lejn it-tfal li pparteċipaw fi SkolaSajf. Din is-sena, 2,500 tifel u tifla ta' etajiet differenti bejn 8 u 15-il sena li attendew SkolaSajf kemm f'Malta kif ukoll f'Għawdex, ħadu sehem flattività “Piece by Peace".

Waqt dawn is-sessjonijiet, tmexxa 'l quddiem il-kunċett tar-responsabbiltà soċjali fejn it-tfal ingħataw aktar għarfien dwar deċiżjonijiet finanzjarji li għandhom jieħdu u kif dawn jirriflettu l-prinċipji soċjali u ambjentali, fost oħrajn.

Tim ta' edukaturi flimkien ma' voluntiera mill-HSBC ħadmu fuq dan il-proġett biex joħolqu u jagħtu sessjonijiet interattivi ta' taħriġ li kienu prattiċi, hands-on u fl-istess waqt divertenti u interessanti għat-tfal. Tnediet ukoll kompetizzjoni biex it-tfal f'timijiet ta' erbgħa joħolqu poster ta' kumpanija immaġinarja tagħhom.

Fi tmiem din l-inizjattiva, ingħataw tliet premji lill-gruppi ta' studenti, illi rnexxielhom joħolqu l-aktar ideat innovattivi u ħejjew poster b'erba' inizjattivi ewlenin, ilkoll marbuta mar- responsabbiltà soċjali.

Il-Ministru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal Michael Falzon esprima s-sodisfazzjon tiegħu għall-interess kontinwu f'dan il-kunċett ta' għarfien finanzjarju saħansitra fost it-tfal u l-adoloxxenti.

Saħaq li l-gvern se jkompli jibni kollaborazzjonijiet, anke mal-privat, sabiex iħeġġeġ infiq sostenibbli.

“Nifhmu l-pressjonijiet li jiffaċċjaw il-ġenituri sabiex jixtru lill-uliedhom l-aqwa u l-aħjar, kemm f'dak li għandu x'jaqsam mal-qasam edukattiv kif ukoll ma' affarijiet materjali li jkunu jixtiequ t-tfal. Però huwa tajjeb li nkunu ta' eżempju u nuruhom li kull deċiżjoni trid issir bi ħsieb u pjanar, u li ma titfax pressjoni finanzjarja fil-jiem ta' wara," temm jgħid il-Ministru Falzon.

Ritratt: DOI Clodagh O’Neill

familja

15

familja.media@gov.mt

Fost l-akbar influwencers fid-dinja b’miljuni ta’ segwaċi Tonio Bonello Editur Intervista ma’ Sylvia Michel Rebbieħa tas-Sony World Photography Awards Bħalissa d-dinja ddur madwar l-Influencers u l-Visualizers fuq il-media soċjali. Sa ftit tas-snin ilu, l-idoli tal-popolin aktarx kienu ċ-ċelebritajiet bħal kantanti, artisti u atturi famużi.

Ħafna jaħsbu li dawn il-personaġġi jgħixu xi ħajja straordinarja, ta’ barra minn hawn. Mhux

dejjem il-każ u dak li nsegwu dwarhom u permezz tagħhom, mhux dejjem ikun jirrifletti lħajja vera jew passata li għandhom jew li kellhom.

Ta’ ispirazzjoni li ridt inwassal, kemm għaż-żgħażagħ ġenerazzjoni tagħna t’għada u għal dawk li jħossuhom għadhom żgħażagħ fl-ispirtu wassalni biex f’dawn il-jiem għamilt din lintervista ma’ waħda fost l-akbar influencers fid-dinja fejn jidħlu ambjenti naturali li nsibu flIżvizzera. Min ma jafhiex lil Sylvia Michel u l-maħbub kelb tagħha Rasta!

Sylvia hi Żvizzera pura. Illum tgħix fi Brienz, madwar il-lag f’Oberland Bernese. L-ewwel impenn tagħha kien bħala apprendistat fil-qasam kummerċjali. Wara ħadmet f’diversi oqsma oħra; fl-industrija tal-ospitalità, bħala DJ fit-tiġien u għal ħafna snin bħala preżentatriċi fuq stazzjon tar-radju. Bdejt biex staqsejtha...

X’inhu l-isfond tiegħek fil-qasam tal-għarfien u b’mod partikolari fil-fotografija li int illum tispeċjalizza fiha?

Dħalt fil-fotografija meta kont adoloxxenti, iżda ma kienx qabel ma rajt li tista’ tiżviluppa rritratti tiegħek stess fuq il-kompjuter tad-dar li dħalt mal-ewwel fil-qasam tal-fotografija diġitali. Nistqarr li għallimt lili nnifsi l-fotografija u l-iffilmjar. Inħossni nitgħallem l-aħjar meta nagħmel l-iżbalji jien stess u nitgħallem minnhom.

familja

16

familja.media@gov.mt

Fejn kont tgħix u fejn qed tgħix illum?

Oriġinarjament trabbejt fi Kreis 4 fi Zurich, dak iż-żmien probabbilment l-aktar distrett kriminali fil-belt. Madankollu, qattajt żgħożiti fil-periferija tad-distrett ta’ Wollishofen fejn kien daqsxejn aktar kwiet. Bażikament dejjem għext qrib il-postijiet tax-xogħol tiegħi, li dejjem kienu madwar Winterthur u Zurich.

Imma mbagħad din ix-xewqa qamet fija. Spiss kont inżur ir-reġjun ta’ Bernese Oberland li huwa post affaxxinanti bil-muntanji sbieħ li jgawdi. Ġie żmien fejn irrealizzajt li jien fil-fatt ma kontx inħobb immur lura lejn Winterthur u għalhekk segwejt x’kienet qed tgħidli qalbi u mort

ngħix fi Brienz fuq il-Lag Brienz.

L-aqwa ħaġa li ġratlek f’ħajtek u l-agħar ħaġa li esperjenzajt f’ħajtek?

Nistqarr li ma kellix tfulija faċli. Il-kundizzjonijiet fid-dar ħafna drabi kienu kkaratterizzati minn vjolenza. L-alkoħol kien problema kbira għal ġenituri tiegħi waqt li oħti kienet dipendenti ħafna mid-droga (mietet qabel għalqet l-40). F’dan l-ambjent, tista’ tgħidlu negattiv, minn dawn iċ-ċirkostanzi ppruvajt noħloq ħajja ta’ paċi u trankwillità għalija nnifsi.

Illum inħares lejn dan il-passat aktarx bħala fost l-agħar li seta’ kelli, iżda jien dejjem ippruvajt noħroġ xi ħaġa tajba minn kull ħaġa ħażina. B'passat tali, persuna tista’ tasal li qatt ma jirnexxielha toħroġ minn dik in-negattività, speċjalment minħabba fi ġrieħi emozzjonali li tkun ġarbet.

Darba waħda iżda ħlift miegħi nnifsi li jien irrid nippreżenta lid-dinja, dejjem affarijiet sbieħ u pożittivi. Minn dak il-mument bdejt ngħix ħajja ferħana u kuntenta.

Meta beda kollox biex wasalt fejn int illum, personalità ta’ fama fil-midja soċjali?

Kont diġà ħdimt fil-midja għal aktar minn 15-il sena. Madankollu, fl-aħħar impjieg li kelli, sibt li kien qed ikolli ħafna argumenti mad-direttur tiegħi u bdejt inħossni limitata ħafna dwar x’nista’ nagħmel. Ħassejt li l-ħiliet u t-talenti tiegħi ma kinux qed jiġu utilizzati u sfruttati. Ġurnata waħda bilkemm stajt nieħu n-nifs minħabba f’dan. F’dak il-mument irrealizzajt li kelli nisparixxi minn hemm u nitlaq lejn x’imkien ieħor mhux magħruf.

Ritratti: Sylvia Michel Photography

familja

17

familja.media@gov.mt

familja

18

familja.media@gov.mt

Kont ilni nieħu ritratti għal żmien mhux ħażin u ħsibt bejni u bejn ruħi, min jaf li kieku nibda

negozju tiegħi bħala fotografu u nara kif immur! Dak iż-żmien kont naħdem bħala DJ u fotografu fi tmiem il-ġimgħa u ftit kelli sigurtà monetarja biex stajt inħallas il-kontijiet tiegħi.

Biex inkun nista’ nuri x-xogħol tiegħi lill-udjenza, ftaħt kanal fuq Instagram. Peress li dak iż-żmien daħal f’ħajti wkoll il-ħabib leali tiegħi Rasta (il-kelb), għamilt kanal ta’ Instagram għalih ukoll. Ridt biss niddokumenta dak li konna nagħmlu flimkien però ridt ukoll inżomm ir-ritratti tiegħi u tal-kelb b’mod separat. Il-bqija huwa storja.

Fil-filmati li tipproduċi n-nies jaraw lilek u lill-kelb maħbub tiegħek Rasta? Hemm iżda persuni oħrajn (crew) involuti f’ħidmietek minn wara l-kwinti?

Iva. Il-Kreatur tal-Kontenut, il-Maniġer dwar Drittijiet, il-Produttur, il-Kollettur tal-Ideat, l-Editur u l-Accountant, iżda fil-fatt qed niċċajta għax dawn kollha huma jien. Jien biss involuta f’dan il-proġett.

Jista’ jidher impossibbli għal ħafna nies li nagħmel dan kollu waħdi imma jien naħdem ħafna u dixxiplinata. Fuq kollox, inħobb ix-xogħol tiegħi ħafna. Hu għalhekk li ilni naħdem 16-il siegħa kuljum, 7 ijiem fil-ġimgħa għal 9 snin sħaħ. Kieku ma tkunx tħobb dak li tagħmel, kieku ma ddumx daqshekk żgur.

Minkejja dan nistqarr miegħek li xorta waħda m’għandix il-mezzi biex nimpjega nies miegħi.

Anke jekk stess il-paġna tiegħi għandha udjenza li tilħaq il-miljuni, naqla' ftit wisq biex nimpjega lil xi ħadd. Għalhekk li sal-lum għadni nagħmel kollox waħdi.

Profil dwar Rasta? X'tip ta' kelb hu? Età? X’tgħidli dwaru?

Rasta huwa kelb Żvizzeru pur. Għandu lewn abjad u twieled fil-31 ta’ Jannar tal-2014. Din issena għalhekk qed għalaq 9 snin. Għandu karattru sod u jsegwi tajjeb ħafna - għax jien ukoll għandi karattru sod ħafna. Xtaqt kelb li jaf ukoll jaħseb għalih innifsu u mhux biss jimxi bladdoċċ. Għandi għalih ftit regoli li jrid isegwi iżda hu minħabba fil-karattru sod tiegħu li jista’ jgawdi wkoll il-libertà li ntih.

familja

19

familja.media@gov.mt

Għaliex il-vidjows tiegħek huma kollha dwar l-Iżvizzera?

Fil-15-il sena ta’ radju u t-televiżjoni, kollox kien primarjament jiffoka dwar il-mużika u laħbarijiet. Għext għal dak li kont qed nagħmel u ħabbejtu. Imma kont fl-għama wkoll sa ċertu punt. Illum, bl-eskursjonijiet tiegħi ta’ kuljum f’pajjiżi stess għandi din is-sensazzjoni li erġajt qed nara. Nara n-natura tant sabiħa li teżisti fl-Iżvizzera u ta’ dan kont wiegħedt lili nnifsi li rrid nibqa’ nara kemm nista’ qabel ma nitlaq għad-dinja l-oħra.

Tixtieq tagħmel dak li qed tagħmel fl-Iżvizzera f’pajjiżi oħra wkoll?

Jien qed naqla' l-għajxien tiegħi b’dak li nagħmel, iżda finanzjarjament ma għamiltx xi qabżiet kbar. Sabiex nagħmel vjaġġi lejn pajjiżi oħra, qabel xejn dak il-pass irid ikun wieħed sostenibbli. Jekk u meta jsir dan, il-pajjiż li nżur irid ikun ġirien ta’ art twelidi u li allura jkun jista’ jintlaħaq bil-karozza faċilment. Jien qatt ma nasal li npoġġi lil Rasta f’kaxxa fuq ajruplan.

X'inhi l-udjenza tiegħek, min huma dawk li jsegwuk l-aktar?

L-udjenza tiegħi hija internazzjonali ħafna, iżda l-maġġoranza huma l-aktar mill-Istati Uniti, segwit mill-Indja u mill-Brażil.

Il-belt jew raħal favorit tiegħek fl-Iżvizzera?

Din mistoqsija diffiċli ħafna għax l-Iżvizzera għandha wisq irkejjen sbieħ. Għall-ħajja, Brienz fuq il-lag huwa naturalment l-isbaħ raħal għalija bħalissa.

Il-pajjiż favorit tiegħek?

Qalbi hija tal-Iżvizzera u mal-Iżvizzera, u għalhekk l-Iżvizzera jibqa’ l-pajjiż favorit tiegħi.

Inti fotografu eċċezzjonali, influencer kbira u mill-preżentazzjonijiet tiegħek joħroġ ċar li int ukoll ħassieb, osservatur li ssarraf ħsibijietek fi kliem sempliċi imma sabiħ li int tgħaddih lil udjenza tiegħek. X'tikkumenta?

Grazzi ħafna tal-kumplimenti tiegħek. Jien nagħmel kollox b'mod intuwittiv ħafna. Ma niktibx skripts imma biss nipprova nagħti l-massimu ta’ dak li nara, inħoss u nesperjenza. Il-lingwaġġ

familja

20

familja.media@gov.mt

tiegħi ikopri fih taħlita ta’ tlett lingwi; l-Ingliż, l-Iżvizzeru u l-Ġermaniż. Is-sentenzi tiegħi jistgħu

ma jkunux perfetti - iżda huma awtentiċi.

It-talent tiegħi filfatt huwa probabbli dak li nagħmel xi ħaġa minn dak li għandi disponibbli.

Hemm frażi li kien jgħid Theodore Roosevelt li tgħid; "Agħmel dak li tista' b'dak li għandek, tkun fejn tkun." – Dan il-ħsieb inġorru dejjem miegħi.

Mhux biss irbaħt is-Sony World Photography Awards tal-2018, iżda wkoll irbaħt il-qlub ta’ ħafna nies minn madwar id-dinja li sabu fik raġġ ta’ faraġ u tama fil-vidjows tiegħek li juru dak li għandha x’toffri n-natura, id-dinja madwarna. Dan fil-konfront ta’ tant aħbarijiet li naraw u nisimgħu dwar gwerer, delitti, traġedji, vjolenza u kriminalità li l-midja madwar id-dinja twasslilna kuljum. Kif irnexxielek toħloq dan il-kuntrast daqstant pożittiv?

Għalija, l-esperjenzi fin-natura huma totalment paċifiċi u rilassanti. Ċerta li ħafna nies iħossuhom l-istess li kieku kellhom joħorġu fin-natura aktar spiss. Naħseb li jinħtieġ immorru pass lura, nerġgħu niskopru minn fejn ġejna, minn fejn nistgħu nieħdu dik is-saħħa u l-paċi li kull bniedem tant għandu bżonn. Jekk nista’ nispira lil dawk li jsegwu biex jagħmlu dan, allura nittama li nkun wassalthom biex jgħixu ħajja aħjar.

Proġetti jew pjanijiet li jmiss timplimenta fiż-żmien li ġej?

Jekk xejn li nżomm dik il-ħila li dak li qed nagħmel bħalissa nkompli nagħmlu għall-itwal żmien possibbli. Imma pjan, għalija u għal ta’ madwari hemm wieħed biss: li nibqgħu kuntenti!

Tista’ ssegwi filmat produzzjoni ta’ Sylvia Michel hawn.

familja

21

familja.media@gov.mt

Information on Cross-Border Telework Karen Farrugia Manager II (Research) International Affairs In recent years, Malta experienced an increase both in individuals working remotely from Malta and those working remotely from outside Malta. This may create complexities for both employers and remote workers. In this regard the International Relations Unit, in collaboration with Jobsplus, drafted a set of guidelines, (follow this link) https:// socialsecurity.gov.mt/en/international-relations/eu-coordination-rules/ which provide clear

and concise information to employers and employees about their obligations, both from a social security as well as from an employment services perspective.

In particular, these guidelines indicate where the social security contributions should be paid, according to different scenarios provided. The guidelines also indicate whether in the same scenario, an employment license and a Jobsplus engagement form should be submitted.

In terms of Maltese national law1, “telework” is defined as a form of organising and, or performing work, using information technology, in the context of an employment contract or relationship, where work, which could also be performed at the employer’s premises, is carried out away from those premises on a regular basis. When telework is not limited to a single country, this is known as Cross-Border Telework.

Cross-border telework is an activity which can be pursued from any location and could be performed at the employer’s premises or place of business and; 1. is carried out in an EU Member State or Member States other than the one in which the employer’s premises or the place of business are situated and 2. is based on information technology to remain connected to the employer’s working environment as well as stakeholders/clients in order to fulfil the employee’s tasks assigned by the employer.

Legal Notice 312 of 2008 Employment and Industrial Relations Act (Chapter 452 of the Laws of Malta) Telework National Standard Order, 2008 1

familja

22

familja.media@gov.mt

It is also important to point out that cross-border telework takes place in agreement between

the employer and the employee, in accordance with national law.

From the 1st of July 2023, Malta became a signatory of the framework agreement on crossborder telework. This agreement provides that an employee who teleworks less than 50% of his/her working time in a member state of the agreement, for a company established in another member state of the agreement, may continue to benefit from the social security coverage of the member state where the employer is established.

When the employee works for more than 50% of his/her working time in the member state of

residence, he/she shall become subject to the social security scheme of that country.

Photo: Jopwell

familja

23

familja.media@gov.mt

Familja Fun Page Sudoku The goal of Sudoku is to fill a 9×9 grid with numbers so that each row, column and 3×3 section contain all of the digits between 1 and 9.

8 8

4 1

7

2 2

6

5

8

6

8

2

4

3 4

3 1

1

6

9

2 8

9

5

4

1 7

7 9

Can you spot 3 differences?

familja

24

familja.media@gov.mt

Il-ħidma tal-Volontarji Vince Tonna M.Ger; Dip.Appl.Social Studies Social Worker Qatt staqsejna lilna nfusna, “Nista’ nagħmel id-differeza?” Ir-risposta hija, bla dubju ta’ xejn, jekk jiena nibda nagħmel xogħol volontarju f’ħajti.

Is-servizz tal-volontarjat kien għajnuna kbira għalija speċjalment meta jien irtirajt mix-xogħol madwar ħmistax-il sena ilu! Madankollu niftakar sewwa li meta kont żgħażugħ fil-Mużew, kont nagħmel ħafna xogħol volontarju mat-tfal billi ngħallimhom id-duttrina. Hemm bżonn li nżommu f’moħħna li l-

volontarjat huwa dmir ta’ kull ċittadin.

Skont diversi voluntiera, dawk li jagħmlu xogħol volontarju jgħidulek:

a. Iħossuhom aktar ferħana; b. Bdew jagħmlu ħbiberiji ġodda; c. Jitgħallmu dwar realtijiet li qatt ma ħolmu li jeżistu u saru aktar konxji tal-faqar; d. Bdew jibnu aktar kunfidenza fihom infushom u fil-kapaċitajiet tagħhom; e. Bdew ukoll jiskopru ħiliet moħbija u talenti ġodda

Fil-ħafna artikli li nżomm fl-uffiċċju tiegħi, iltqajt ma’ artiklu interessanti dwar il-volontarjat. Jidhirli li kien kitbu il-mibki ġiżwita, Fr Alfred Darmanin SJ. Huwa jagħti spjegazzjoni ċara dwar dan is-suġġett fejn spjega fiex jikkonsisti l-volontarjat u kif għandhu jingħata.

Fost l-oħrajn kiteb kif ġej:

1. Dan is-servizz għandu jkun mogħti liberalment u mhux bħala dmir professjonali.

2. Is-servizz tal-volontarjat għandu jingħata mingħajr ħlas, jew mingħajr interessi ekonomiċi,

vantaġġi speċjali u/jew xi ambizzjonijiet professjonali.

3. Dan is-servizz għandu jiġi offrut b’regolarità u mhux skont l-aptit li jkollna.

4. Dan is-servizz għandu jħaddan is-solidarjetà tal-voluntier u dan għandu dejjem iħossu responsabbli ta’ min hu fil-bżonn.

5. Għandu jkun servizz li jingħata bi spirtu ta’ disponibbiltà.

6. Dan is-servizz iressaqna u jpoġġina fl-iskola tal-fqar.

Ritratt: Fauxels

familja

25

familja.media@gov.mt

Six Things You Should Know About...

IMU TEAM Social Security Online It’s never been easier to do business with us online. Often there is no need to call or visit an office. Here are six things that can make your life easier:

1

mySocialSecurity. Did you know you already have access to much of your Social

Security information? All you need to do is create or sign in with your e-ID to access your

personal mySocialSecurity account. You can view your benefit payment received, update your contact and banking details, view your social security contributions, and more. Click here to learn more on how to create your e-ID account.

2 3

Stay Informed! Subscribe to stay informed about our latest Social Policy news. Click here to subscribe.

Benefits and Services Information. Need more information about our Benefits and

Services? There’s a webpage for that. Visit our Information and Benefits Services webpage to learn more.

4

Apply for your Benefits and Services Online. You can complete and submit your online

application for benefits and service in as little as 15 minutes from our A to Z List of Applications and Services page.

5 6

Social Media. Visit and follow our social media page Department of Social Security -

Malta for infomation about social policy.

Customer Care. Our Customer Care Team is ready to help. Click here to contact us.

Our online resources don’t end there. If you didn’t see what you need in the list above, visit our Social Security website. Please share these pages with your friends and family.

familja

26

familja.media@gov.mt

familja

27

familja.media@gov.mt

Sitt Affarijiet Li Għandek Tkun Taf Dwar is-Sigurtà Soċjali Online...

TIM IMU Qatt ma kien daqshekk faċli li tagħmel negozju magħna online. Ħafna drabi ma jkunx hemm bżonn li ċċempel jew iżżur uffiċċju. Hawn sitt affarijiet li jistgħu jagħmlulek ħajtek aktar faċli:

1

mySocialSecurity. Kont taf li diġà għandek aċċess għal ħafna mill-informazzjoni tas-

Sigurtà Soċjali tiegħek? Kull ma trid tagħmel hu li toħloq jew tidħol bl-e-ID tiegħek biex taċċessa l-kont personali mySocialSecurity tiegħek. Tista' tara d-dati tal-pagamenti talbenefiċċji tiegħek u l-pagamenti mħallsa, taġġorna d-dettalji ta' kuntatt u bankarji tiegħek, tara l-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali tiegħek, u aktar. Ikklikkja hawn biex toħloq il-kont tal-e-ID tiegħek.

2 3

Kun Informat! Abbona biex tibqa' infurmat dwar l-aħbarijiet riċenti tagħna dwar il-Politika Soċjali. Ikklikkja hawn biex tabbona.

Informazzjoni Dwar il-Benefiċċji u s-Servizzi. Għandek bżonn aktar informazzjoni dwar il-

Benefiċċji u s-Servizzi tagħna? Hemm paġna web għal dan. Żur il-paġna web tas-Servizzi ta' Informazzjoni u Benefiċċji tagħna biex titgħallem aktar.

4

Applika għall-Benefiċċji u s-Servizzi tiegħek Online. Tista' timla u tissottometti l-

applikazzjoni tiegħek online għall-benefiċċji u s-servizz f'inqas minn 15-il minuta mill-paġna tagħna li turi Lista ta' Applikazzjonijiet u Servizzi mill-A sa Z.

5 6

Midja soċjali. Żur u segwi l-paġna tal-midja soċjali tagħna Department of Social Security Malta għal informazzjoni dwar il-politika soċjali.

Customer Care. It-Tim tal-Customer Care tagħna lest li jgħin. Ikklikkja hawn biex tIkkuntattjana.

Ir-riżorsi online tagħna ma jispiċċawx hemm. Jekk ma sibtx dak li għandek bżonn fil-lista ta’ hawn fuq, żur il-website tas-Sigurtà Soċjali tagħna. Jekk jogħġbok aqsam dawn il-paġni malħbieb u l-familja tiegħek.

familja

28

familja.media@gov.mt

Inqattgħu l-vaganzi tal-Milied mal-familja George Zammit Gwida u Lajk Kull festa tal-Milied hija test reali fejn wieħed jista’ jiskopri f’liema stat tinsab il-familja tiegħu.

Hawn ħafna familji kuntenti u kull familja hija kuntenta bil-mod tagħha. Bejn il-mara, ir-raġel u fejn hemm it-tfal jibdew il-preparamenti għal dawn il-festi sbieħ u fuq kollox dwar kif sejrin niffaċċjaw dawn il-vaganzi mal-familji tagħna.

Kulħadd jaf li l-presepju madwar id-dinja baqa’ l-istilla tal-Milied, fejn f’pajjizna wkoll insibu atmosfera kbira ta’ din l-arti u tradizzjoni sabiħa li ġeneralment tkun mgħammra f’kull dettal wieħed isbaħ mill-ieħor.

Niftakru li kull koppja u kull individwu jesperjenzaw il-vaganzi speċifikament tal-Milied bħala mument xi ftit jew wisq mimli taħbit. Għax fil-Milied kull sena huwa preċedut minn ġimgħat ta’ stress minħabba r-rigali, l-ikliet li norganizzaw, l-idea li niltaqgħu ma’ qraba li ilna snin ma naraw. Għalħekk biex ma noħolqux xi problema rridu nevitaw li ma nħallux xi membru talfamilja fil-ġenb. Irridu naħsbu f’ikliet tal-familja mal-qraba kollha biex kulħadd jisma’ u jikkomunika anke xewqa żgħira, li tista’ tagħmel il-Milied okkażjoni speċjali għal kulħadd.

Peress li koppja hija magħmula bejn żewġ familji bi tradizzjonijiet differenti, huwa utli li tisma’ l-istess mingħajr preferenzi x-xewqat taż-żewġ partijiet kemm min-naħa tal-mara u anke tar-raġel. Dan kompromess importanti bejn koppja biex ittejjeb ir-relazzjoni li tinħass u li tinqasam mit-tnejn.

Il-festa tal-Milied tesprimi l-umiltà, meta Marija u Ġużeppi jiltaqgħu flimkien f’għar umdu u fqir tal-annimali f’Bethlehem, però f’nofshom hemm Ġesù Tarbija. Allura hemm bżonn li matul dawn il-festi jkollna l-umiltà bejnietna b’relazzjonijiet fejn ikun hemm Ġesù fin-nofs, familji madwar mejda flimkien, festa bbażata fuq il-Kelma ta’ Alla u madwar l-Ewkaristija.

Sfortuna kbira meta niċċelebraw Milied differenti b’relazzjonijiet li ma jimxux ’il quddiem għax inkunu qegħdin naħlu l-ħin, il-flus u ma naqblux bejnietna. Milied fejn ħafna nies ikunu mweġġa’, għax flok ferħ u barka mis-sema iseħħ ġlied, nuqqas ta’ fteħim, kunflitti u diskussjonijiet żejda normalment mal-istess qraba familjari. Milied fejn insibu fostna nies ma jitkellmux li qegħdin ipoġġu koppji fi kriżi minħabba “tant irjus iebsa u tant ideat”?

Ejjew niffukaw ftit fuq il-laqgħa ma’ Ġesù Tarbija, Ġużeppi u Marija biex nindunaw x’tipi ta’

familja

29

familja.media@gov.mt

laqgħat ser ikollna f’dan il-Milied. Laqgħat bejn marti u żewġi, laqgħat bejn il-qraba, laqgħat ma’ sħabi fuq ix-xogħol, laqgħat mal-istess ulied, ma’ kulturi differenti ta’ pajjiżi oħra. Ġesù Tarbija jixtieq jitwieled f’atmosfera Nisranija mingħajr stress, mingħajr argumenti, mingħajr sitwazzjonijiet tal-familji partikolarment jissejħu ”gwerra”. F’ambjent f’Milied Nisrani, festa mingħajr infiq żejjed imma fil-preżenza tiegħu fir-relazzjonijiet ta’ bejnietna.

Għal din ir-raġuni tajjeb li wieħed iqis li f’dan il-perjodu ta’ festi nneħħu l-għira fil-kantuniera ta’ qalbna b’xi mod jew ieħor u nippruvaw ma nagħmlu l-ebda ħsara lil ħadd.

Bħala nota b’xewqa sinċiera qabel il-Milied hija tislima sempliċi u personalizzata li tista’ tkun ftuħ ġdid għal djalogu li jwassal biex ċertu żgħażagħ ma jibqgħux jaraw koroh lill-anzjani, jew xi anzjani ma jibqgħux jaraw koroħ liż-żagħżagħ, is-sinjur jew il-fqir ma jħarsux bl-ikraħ lejn xulxin, ma nibqgħux nissejħu jien ma’ parroċċa u l-ieħor ma’ parroċċa oħra.

Ejjew niftakru li l-ħajja hija qasira, għalhekk għall-inqas ejjew nagħmlu dan il-Milied differenti billi nippruvaw nifhmu u nittamaw li anke dawk bilqiegħda fuq in-naħa l-oħra tal-mejda jistgħu jissejħu “aħwa fi Kristu” u niċċelebraw u nirreciprokaw bit-tbissima dan it-Twelid ta’ Ġesù.

Neħtieġu Milied b’Ġesù fin-nofs f’kull familja ta’ meta niltaqgħu flimkien, ta’ kull meta nitkellmu flimkien, ta’ kull meta nippruvaw naħdmu xi ħaġa flimkien jew ngħixu flimkien.

“Xewqat sbieħ lil kulħadd”.

Ritratt: Nicole Michalou

familja

30

familja.media@gov.mt

familja

31

familja.media@gov.mt

L-għajnuna tinsab biss telefonata ’l bogħod … fittixha 179 Erica Mangion Senior Social Worker Iż-żmien tal-Milied u tal-bidu tas-sena ġdida huma ħafna drabi preżentati lilna bħala perjodu li matulu kulħadd ikun ferħan, magħqud u mdawwar bil-familja u l-ħbieb. Huwa sabiħ li naħsbu u ngħixu dawn il-ġranet ta’ ċelebrazzjoni b’dan il-mod. Iżda fl-istess waqt, tajjeb li nżommu riġlejna mal-art u nifhmu li mhux kulħadd għandu l-privileġġ li jkun ferħan u mdawwar bin-nies f’dawn il-ġranet.

Fl-uffiċini ta’ Supportline 179 ir-realtà ta’ dawn il-ġranet tinstema’ xi ftit jew wisq differenti minn dak li jiġi preżentat lill-maġġoranza. Il-linja 179, tul ix-xahar ta’ Diċembru tibqa’ attiva twieġeb it-telefonati ta’ min iħossu u jinsab f’solitudni, ta’ min spiċċa bla saqaf fuq rasu, ta’ min għaddej minn kriżi fir-relazzjoni, ta’ min qed jissielet sabiex joffri l-aħjar trobbija lil uliedu minkejja l-isfidi, ta’ min il-mard mentali ħakimlu ħajtu u saħansitra twieġeb ukoll it-telefonati ta’ min ilu jikkontempla li ħajtu m’għadx fadlilha valur u għalhekk jemmen li m’għadx fadallu skop li jgħix.

Il-persuni li jwieġbu t-telefonati ta’ Supportline 179 huma mħarrġa sabiex filwaqt li jisimgħu

d-diffikultajiet li taf toffri l-ħajja lil xi wħud, jagħtu widen u spazju biex dak li jkun jitkellem b’mod kunfidenzjali dwar it-toqol tal-ħajja tiegħu. L-operaturi ta’ Supportline 179 joffru wens imma joffru wkoll gwida dwar fejn wieħed jista’ jfittex għajnuna speċifika. Min iċempel fuq Supportline 179 f’sitwazzjoni ta’ kriżi, ser isib persuni mħarrġa li jgħinuh b’mod immedjat u temporanju fis-sitwazzjoni li jkun fiha dak il-ħin stess.

Is-servizz li jingħata fuq Supportline 179 ma jiqafx għall-festi u fil-fatt jaħdem fuq bażi ta’ erbgħa u għoxrin siegħa kuljum, inkluż lejliet u nhar il-Milied u l-Ewwel tas-Sena. Dan

jagħmilha possibbli biex min isib ruħu f’sitwazzjoni diffiċli u jħoss il-bżonn li jiġi mismugħ, isib is-sapport meħtieġ f’kull ħin tal-ġurnata.

Aħna lkoll, li ta’ kuljum inwettqu ħidma fil-qasam soċjali, nistgħu wkoll ngħinu lil min isib ruħu f’sitwazzjoni diffiċli billi nħeġġuh ifittex l-għajnuna ta’ Supportline 179. Għal xi ħadd, dan jaf ikun l-isbaħ riġal li nistgħu nagħtuh f’dawn il-festi u li permezz tiegħu jsib qafas t’għajnuna li twittilu t-triq għal ħajja li tagħmel aktar sens tul is-sena kollha.

Ritratt: David Besh

familja

32

familja.media@gov.mt

Id-Donaturi tad-Demm Is-Supereroj tagħna

Caroline Cassar Senior Staff Nurse National Blood Transfusion Service Health-Central Procurement and Supplies

Fl-ewwel ta’ Lulju ta’ din is-sena nidejna kampanja ġdida li tirrikonoxxi d-donaturi taddemm bħala s-supereroj tal-poplu Malti kollu. Supereroj għax isalvaw il-ħajjiet ta’ dawk ilpazjenti li jinsabu fl-isptarijiet tagħna. Id-donaturi tagħna jagħtu d-demm minn qalbhom, volontarjament u ma jippretendu xejn lura. Bil-ħajja mgħaġġla tal-lum u b’dak kollu li qed jiġri madwarna, aktar minn qatt qabel għandna bżonn li jkollna dawn is-supereroj f’ħajjitna.

Jirrappreżentaw lid-donaturi kollha f’din il-kampanja hemm tlett persuni mid-dinja tatteleviżjoni Maltija, Miss Malta, kif ukoll tlett donaturi mit-22,000 donatur irreġistrat masServizz Nazzjonali tat-Trasfużjoni tad-Demm fi G’Manġa.

Dawn il-persunaġġi qed jirrappreżentaw liż-żagħżagħ li minn 17-il sena jistgħu jibdew jagħtu d-demm. Iż-żagħżagħ li jridu jkomplu jsaħħu r-riserva tad-demm tagħna fil-futur qrib. Lil dak il-missier u lil dik l-omm li meta jagħti/tagħti d-demm qed jagħti/tagħti eżempju tajjeb lill-uliedu/uliedha u jgħallimhom/tgħallimhom minn ċkunithom li bl-għotja

Ritratt: Puwadon Sang-ngern

familja

33

familja.media@gov.mt

tad-demm ikunu qed jgħinu 3 persuni.

Lil dik il-persuna li għax għandha msielet jew tpinġija taħseb li ma tistax tiġi tagħti d-demm, meta wara erba’ xhur mill-aħħar misluta jew tpinġija tista’ tirritorna biex tagħti d-demm. Lil dik in-nanna li ilha tagħti d-demm għal ħafna snin f’ħajjitha u qed tinkoraġġixxi lil ħaddieħor biex jiġi jagħti d-demm ħalli jkompli warajha meta tagħlaq sebgħin sena u ma tkunx tista’ tagħti iżjed.

Ilkoll nistgħu nkunu supereroj. Kulħadd jista' jwettaq att erojku ta' qalb tajba. Madankollu, għalina fis-Servizz Nazzjonali tat-Trasfużjoni tad-Demm, l-eroj tagħna huma ħafna aktar speċjali.

Supereroj għax jagħżlu li regolarment isibu ħin biex jagħtu d-demm, mhux għax sfurzati biex jagħmlu dan, imma għax minn qalbhom iridu jgħinu u jafu kemm hija importanti lborża tad-demm tagħhom.

Grazzi f’isem il-pazjenti kollha.

Jekk tixtieq iktar Informazzjoni dwar l-għoti tad-demm tista’ tfittex jew tikkuntattjana –

Sit elettroniku - www.blood.gov.mt Indirizz elettroniku - customercare.nbts@gov.mt Facebook - www.facebook.com/bloodmalta Indirizz – Ċentru tal-Għoti tad-Demm ta’ Gwardamanġa Linji fissa – 2123 4767 / 2206 6201 Linja tal-mobile – 79307307 Freephone - 8007 4313 Il-Berġa tax-Xewkija, Għawdex - 2155 6461

familja

34

familja.media@gov.mt

The Importance of Teaching Financial Literacy to Adults Petra Ellul-Mercer ĠEMMA Financial Capability Project Developer

Empowering Financial Well-Being

Financial literacy is not solely the domain of the young. Teaching financial literacy to adults is a critical and often overlooked aspect of empowering individuals to make informed financial decisions throughout their lives. Whether they are in the early stages of their careers or

nearing retirement, adults stand to gain immense benefits from financial education. In this feature, we will explore the significance of financial education for adults, emphasizing its lifelong advantages and how it can positively impact personal finances.

Photo: Dziana Hasanbekava

familja

35

familja.media@gov.mt

Lifelong Learning: Financial Literacy as a Continuous Journey Financial literacy is not a destination but a continuous journey. Many adults may think that their financial education ended with school or 6th form or University. Still, the reality is that economic landscapes evolve, and so should our knowledge about them. Teaching financial literacy to adults acknowledges the ever-changing nature of the financial world and provides individuals with the tools to navigate it successfully.

Economic Empowerment: Taking Control of Personal Finances The ability to manage personal finances effectively is fundamental to economic

empowerment. Financial literacy empowers adults to take control of their money, make informed decisions, and avoid financial pitfalls. It teaches them how to create budgets, manage debt, save for the future, and invest wisely. With these skills, individuals can secure their financial well-being and work toward their financial goals.

Debunking Financial Myths: Countering Misconceptions Many adults hold misconceptions about financial matters that can hinder their financial progress. Teaching financial literacy helps dispel common myths and misconceptions, such as believing that all debt is wrong or that investing is reserved for the wealthy. By addressing these misconceptions, adults can make more rational financial choices.

Improved Financial Resilience: Navigating Financial Challenges Life is full of financial challenges, from unexpected medical expenses to job loss. Financial literacy equips adults with the resilience to face these challenges. With a solid financial education, individuals are better prepared to handle emergencies, create financial safety nets, and adapt to changes in their circumstances.

familja

36

familja.media@gov.mt

Financial Security in Retirement: Planning for the Future One of the most significant advantages of teaching financial literacy to adults is preparing them for retirement. Many adults must know how much they need to save or invest to retire comfortably. Financial education gives them the knowledge and tools to plan for retirement effectively, making it more likely that they will enjoy financial security during their golden years.

Increased Confidence: Empowering Financial Decision-Making Financial literacy breeds confidence in financial decision-making. Adults who understand

the principles of personal finance are more confident in their abilities to manage their money wisely. This confidence leads to better financial choices and reduces anxiety and stress related to money matters.

Enhanced Opportunities: Achieving Financial Goals Financial goals, whether it's buying a home, starting a business, or funding a child's education, often require sound financial planning. Teaching financial literacy to adults enables them to set clear goals and develop strategies to achieve them. This opens up a world of opportunities and possibilities that might otherwise remain out of reach.

Stronger Communities: The Ripple Effect of Financial Education The benefits of financial education extend beyond individual households. When adults in a community are financially literate, the entire community benefits. Financially responsible adults are more likely to contribute positively to their local economies, support local businesses, and invest in community initiatives. This ripple effect can lead to more robust, resilient communities.

Embracing Financial Education: Where to Start To embrace financial education as an adult, one doesn't need to return to school. There are various avenues available to enhance financial literacy: Online Resources: The internet is teeming with free financial literacy resources, from articles and videos to interactive courses. Gemma.com offers lots of helpful information for adults, teenagers and parents with young children on various topics such as pensions, saving tips and budgeting.

familja

37

familja.media@gov.mt

Workplace Programs: Many employers offer financial wellness programs or access to

financial advisors as part of their employee benefits.

Local Workshops: Local councils, Community NGOs, libraries, and financial institutions often host financial literacy workshops and seminars. Follow GEMMA on social media to be aware of where the subsequent sessions will be held.

Lifelong Learning: Lifelong Learning offers free weekly sessions and are held both face-toface and online throughout the scholastic period.

Professional Advice: Consulting a financial advisor can provide tailored guidance based on an individual's specific financial situation and goals. Shopping around and ensuring the financial advisor understands your current lifestyle is essential.

In conclusion, teaching financial literacy to adults is not just beneficial; it's essential. It empowers individuals to take control of their financial futures, make informed decisions, and secure their economic well-being. The advantages are far-reaching, from achieving financial goals to fostering more vital communities. As adults, the journey of financial learning never ends, and with the proper education, it can be fulfilling and empowering.

familja

38

familja.media@gov.mt

Il-Bambin ta’ Praga Doris Zammit Xandara Veterana Intant filwaqt li bħalissa diġà ninsabu ftit ġimgħat bogħod minn waħda mill-isbaħ festi jekk mhux l-isbaħ waħda fil-kalendarju… il-Milied. Kulfejn tħares Bambini, saħansitra f’B’Kara għal min ma jafx, insibu Mużew tal-Bambini. Wieħed milli jissemma ħafna u huwa popolari, huwa dak ta’ Praga. Għaliex jissejjaħ hekk? Ġesù Bambin ta’ Praga huwa statwa tal-injam 19-il pulzier kollox, miksija bix-xema’, fi żmien is-seklu sittax u jirrappreżenta lil Ġesù Bambin iżomm globu f’idejh u li jinsab fil-knisja tal-

Karmelitani, Sidtna Rebbieħa (Our Lady Victorious) f’Mala Strana fi Praga, fir-Repubblika Ċeka.

Diversi leġġendi reliġjużi jgħidu li din l-istatwa xi darba kienet propjretà ta’ Santa Tereża ta’ Avila u skont kif jingħad, għandha saħħiet mirakolużi l-aktar fuq ommijiet li jkunu qed jistennew tarbija.

Il-Papa Ljun XIII waqqaf is-Sodalità tal-Bambin Ġesù ta’ Praga fl-1896 filwaqt li fit-30 ta’ Marzu 1903 San Papa Piju X organizza wkoll il-Konfraternità tal-Bambin Ġesù ta’ Praga. IlPapa Piju XI rrikonoxxa l-ewwel Inkurunazzjoni Kanonika fis-27 ta’ Settembru 1924 filwaqt li l-Papa Benedittu XVI rrikonoxxa ttieni inkurunazzjoni lill-istatwa kif ukoll irregala kappa tal-fer waqt iż-żjara Appostolika tiegħu fir-Repubblika Ċeka f’Settembru 2009.

L-oriġini tal-istatwa mhux magħruf. L-ewwel darba li dehret listatwa kien fl-1556 meta Maria Manriquex de Lara y Mandoza ġabet l-istatwa mill-Boħimja meta żżewġet lin-

nobbli Ċek Vratislav ta’ Pernstyn. Jingħad li ommha, Dona Isabella kienet ingħatat l-istatwa minn Santa Tereża ta’ Avila nnifisha. It-tifla ta’ Marija wirtet din listatwa u rregalatha lill-Karmelitani. Din tpoġġiet floratorju tal-monasteru ta’ Praga fejn bdew devozzjonijiet speċjali.

Għal diversi snin, meta kien hemm ħafna inkwiet fil-

familja

39

familja.media@gov.mt

kaptali tal-Boħimja, Praga, anke l-monasteru tal-patrijiet safa fil-mira ta’ din l-istraġi u l-

Bambin Ġesù spiċċa qalb it-tifrik wara l-altar tal-knisja saħansitra mingħajr idejn għal seba’ snin sħaħ sakemm fl-1637 reġa’ sabu l-qassis Cyrillus u reġa’ poġġih fl-oratorju tal-knisja.

Jingħad li darba Dun Cyrillus sema’ leħen jgħidlu “Ikollok ħniena minni, u jien ikolli ħniena minnek. Erġa’ agħtini jdejja u jien nagħtik il-paċi. Aktar ma tonorani aktar imbierkek.”

Minn dak inhar l-istatwa baqgħet fi Praga u kienu eluf ta’ devoti minn madwar id-dinja kollha li żaru l-Bambin Ġesù ta’ Praga. Kien hemm ħafna li qalgħu xi grazzja jew oħra meta talbu lil dan il-Bambin Ġesù.

familja

40

familja.media@gov.mt

Viċin in-nies biex niżguraw il-futur tal-Għaqda tagħna Mary Anne Zammit Artista u Kittieba

Intervista ma’ Randolf Raphael Scerri

Fis-sensiela tiegħi ta’ intervisti, illum se nlaqqagħkom ma’ Randolf Scerri li ilu nvolut filvolontarjat għal bosta snin. Scerri hu membru fil-Kunsill Pastorali Parrokkjali, fil-Kummissjoni

Liturġija u Kummissjoni Festa kif ukoll Assistent Segretarju fl-Għaqda Mużikali Immakulata Kunċizzjoni fil-Ħamrun, minn Jannar 2020. L-għaqda hi magħrufa sew u għadha kif iċċelebrat 44 sena mit-twaqqif tagħha bid-diversi fergħat immexxija mill-Kumitat Ċentrali tas-Soċjetà.

“Fi żmien tal-pandemija, waqt li l-każini kienu magħluqa, il-kumitat iltaqa’ diversi drabi b’mod virtwali biex jiddiskuti kif din l-Għaqda Mużikali tista’ tiġġedded u timxi ’lquddiem.

Kien żmien ta’ qtigħ il-qalb, mumenti fejn kważi taqta’ qalbek. Taħseb li kollox ser jispiċċa u

dak li ħdimna għalih u li rsistew għalih ta’ qabilna ser jisfaxxa fix-xejn.

Il-Kumitat iddeċieda li jiġġenera din is-Soċjetà billi fassal program operattiv għal tliet snin.

Dan kien jinkludi organizzazzjoni volontarja sabiex jintlaħqu aktar nies fosthom persuni żvantaġġjati, b’diżabilità u anke barranin. Għalhekk intagħżel slogan Banda Innovattiva – Banda Inklussiva.

B’hekk l-Għaqda Mużikali ma tibqax biss banda lokali li tisma biha biss fiż-żmien il-Festa, imma l-post naturali għall-parruċċani u l-membri. L-ewwel inizjattiva kienet website il-ġdida tas-Soċjeta www.bandakuncizzjoni.org. L-għan tagħha hu biex tingħata pjattaforma liż-żgħażagħ li qed jitgħallmu l-mużika sabiex juru t-talenti tagħhom u jaqsmu dak li tgħallmu permezz ta’ videos bi skop li jsiru jafu lil xulxin. Hemm ukoll, ir-rivista “Il-Bandist” li toħroġ kull tlett xhur u pjan ieħor hu biex il-website tkun aċċessibli minn persuni b’diżabilità.

familja

41

familja.media@gov.mt

“Ridna li s-Soċjetà tagħna tkun miftuħa għal

kulħadd u matul is-sena jsiru diversi attivitajiet, fosthom kunċerti, marċi u wirjiet għall-persuni b’diżabilità, serati ta’ mużika mill-barranin li jgħixu fostna fil-Ħamrun u anke involviment ta’ persuni żvantaġġjati fil-kunċerti tagħna” qal Randolph.

Spjega kif l-inklużjoni tfisser li tinkludi lil kull min qiegħed jgħix miegħek fis-soċjetà. “Fl-aħħar snin filĦamrun ġew joqogħdu magħna diversi barranin minn kull pajjiż tad-dinja u minn kull razza. Ridna li lil dawn ukoll nagħtuhom post fejn jiltaqgħu u jwasslu t-talenti tagħhom.”

Scerri fisser kif matul is-sena jsiru attivitajiet relatati maż-żmien; “Eżempju fl-Epifanija nilqgħu l-Islaten Maġi waqt li fil-bidu tar-Randan flimkien mal-Parroċċa, nieħdu sehem filPellegrinaġġ bil-Kurċifiss. Għal festi tal-Għid, għall-ewwel darba din is-sena organizzajna paegant bis-sehem tal-Għaqdiet Mużikali, Ħamrun u ta’ Santa Marija, ta’ Ħad Dingli. Matul ilĠimgħa Mqaddsa ttella’ kunċert funebri bis-sehem ta’ karattri li kienu parti fil-Passjoni ta’ Ġesù Kristu.”

F’Diċembru, flimkien mal-bandisti u l-Father Christmas imorru jferrħu t-tfal tal-isptar billi jqassmu rigal lil kull tifel u tifla li jkunu qed jiġu rikoverati fl-isptar matul il-ġimgħa tal-Milied.

“Għal Milied 2023, ser nerġgħu nferrħu lit-tfal fl-isptar Mater Dei u din l attività tagħtina ferħ kbir fina meta naraw dawk l-anġli jifirħu għalkemm qegħdin fis-sodda fl-isptar.

Din is-sena għandna l-anniversarju wkoll u rridu niċċelebrawh man-nies u mal-membri u lparruċċani tagħna. Il-Kumitat qed jaħdem sabiex ifassal diversi attivitajiet fosthom tqassim tal-ikla b’xejn lill-anzjani tagħna li ma joħorġux, attivitajiet għat-tfal u ż-żgħażagħ u anke għallmembri. Irridu nkunu viċin in-nies biex niżguraw il-futur tal-Għaqda tagħna”, temm jgħid Randolph Raphael Scerri.

familja

42

familja.media@gov.mt

‘Our minds, Our rights’ Suzanne Garcia Imbernon Manager Office of the Commissioner for Children

Mental Health is a universal human right for all, including children. Everyone has the right to the highest attainable standard of mental health. This includes the right to be protected from mental health risks, the right to available, accessible, acceptable, and good quality care, and the right to liberty, independence and inclusion in the community.

On the 10th of October we commemorated World Mental Health Day, a day which is celebrated all over the world with the aim of creating awareness, improving knowledge and driving action so as to guarantee everyone’s right to mental health. The theme for this important day was ‘Our minds, Our rights’.

It is extremely important to ensure that children are healthy both physical and mentally, in this way we ensure that children are developing their emotions, learning healthy social skills and able to cope with stressful situations. We can support children by creating awareness about maintaining good mental health and exposing them to supportive relationships and environments.

In order to commemorate World Mental Day, the Office of the Commissioner for Children, in collaboration with the Ministry for Social Policy and Children’s Rights, launched a set of three video clips. Two of the video clips formed part of a toolkit for educators, one for primary school children and one for secondary school children. You may access these in the links below:

Mental Health Video - Secondary Mental Health Video - Primary Mental Health Video - Parents (B/W)

familja

43

familja.media@gov.mt

Photo: Jaromir Chalabala The toolkit was disseminated in all State, Church and Independent schools so as to support

schools to hold a lesson on the topic. The third video aimed to create awareness amongst parents and the public at large. A social media campaign was carried out to reach as many people as possible and to encourage people to seek help should they need it.

It is important to speak to children about mental health from a very young age. We should encourage them to talk about their feelings and to engage in activities which they enjoy so as to keep healthy, both mentally and physically.

We should encourage them to engage in physical activity, to eat a balanced diet and to get enough sleep for them to be as healthy as possible. We should inform children that it is ok to

sometimes feel sad, anxious or upset when they are facing difficult situations such as exams and problems with friends. However, we should also encourage them to speak to someone they trust if they are feeling overwhelmed.

As adults we should ensure good communication with children so that we can recognise any early signs of difficulty and we should support children to seek help should they need it. If you are reading this article and feel the need to talk to someone you can call the support line 179 for guidance and assistance.

familja

44

familja.media@gov.mt

X’hemm ġdid?

Tonio Bonello Familja Media

Ġrajjiet kurrenti... mill-Ministeru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal Tnedija tal-ktieb dwar Palazzo Ferreria mill-Prof. Raymond Mangion

Xewqa kbira tas-Sur Mark Musù, is-Segretarju Permanenti tal-Ministeru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal mhux biss kienet il-proġett tar-restawr ta’ Palazzo Ferreria fil-qalba talkapitali Valletta, u aktar tard il-proġett li dawwal l-istess palazz, imma wkoll li tinkiteb l-istorja tal-istess binja biex tibqa’ wirt patrimonju Malti ta’ dan il-ġojjell imprezzabbli li għadu jista’ jitgawda mill-pubbliku Malti u dawk li jiġu jżuruna sal-lum.

It-tnedija tal-ktieb, “Palazzo Ferreria – In a Historico-Legal Context” saret nhar il-Ġimgħa 6 ta’ Ottubru 2023 fid-daħla tal-palazz stess fejn quddiem udjenza numeruża waslu d-diskorsi tagħhom l-Onor. Michael Falzon, Ministru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal, is-Sur

familja

45

familja.media@gov.mt

Mark Musù, Segretarju Permanenti kif ukoll il-Professur Raymond Mangion, l-awtur u

riċerkatur tal-ktieb.

Il-Professur Mangion fisser kif matul iż-żmien li ħadem u rriċerka dwar il-ktieb għamel intervisti ma’ mhux anqas minn 50 persuna fosthom impjegati anzjani tad-Dipartiment tasSigurtà Soċjali li bi kliemhom u ġrajjiethom seta’ għaqqad is-sura li fih sar prodott dan ixxogħol ta’ aktar minn 300 paġna.

Ta’ min jgħid li l-Professur Mangion hu speċjalizzat fl-Istorja, il-Liġi u l-Istorja Legali u segwa listudji tiegħu fl-Università ta’ Malta kif ukoll f’dik ta’ Oxford fl-Ingilterra. Hu Lettur tal-Liġi u talIstorja Legali fil-Fakultà tal-Liġi fl-Università ta’ Malta sa mill-1993. Aktar tard kien promoss għal Lettur Anzjan fl-2003, Associate Professor fl-2013 u bħala Professur tlett snin wara jiġifieri fl-2016.

L-awtur ippubblika numru kbir ta’ ‘reference works’ inkuż il-ktieb ‘Minutes of the Council of Government of Malta, 29 December 1835 to 13 August 1849’, kif ukoll żewġ volumi dwar ‘Speaker Rulings in the Parliament of Malta – The Legislative Assembly 1921-1924’ rispettivament.

Il-Professur Ray Mangion kien il-bniedem li skopra ‘L-Arkivji ta’ Palermo fi Sqallija’, kopja rari ta’ manuskritt li jinkludi l-Kostituzzjoni ta’ Apulus li kienu applikati għal Malta lejn tmiem isSeklu Ħmistax.

Fost ħidmiet oħra, il-Prof. Mangion hu mistieden regolari fi programmi tar-radju u televiżivi bħala kelliem dwar Melitensia waqt li fl-2013 kien ingħata wkoll Ġieħ il-Ħamrun u sitt snin wara (2019) l-unur ta’ Ġieħ ir-Repubblika.

Aktar protezzjoni lill-ħaddiema tal-korpi dixxiplinati u lill-familji tagħhom Ġie introdott il-kunċett ta' pensjoni tas-servizz sa massimu ta' ħames snin lir-romol ta' uffiċjali fil-forzi dixxiplinati li jkunu ġew nieqsa jew qabel jagħlqu l-25 sena servizz, jew fil-perjodu bejn l-għeluq tas-servizz u l-età tal-irtirar. Din il-miżura tikkumplimenta diversi miżuri oħra li ttieħdu fl-aħħar xhur u snin li jsaħħu d-drittijiet u l-kundizzjonijiet tal-ħaddiema tal-korpi dixxiplinati, filwaqt li joffru wkoll aktar protezzjoni lill-membri tal-familja tagħhom.

familja

46

familja.media@gov.mt

Ritratt: DOI—Alan Saliba F'konferenza tal-aħbarijiet indirizzata mill-Ministru għall-Politika Soċjali u d-Drittijiet tat-Tfal, Michael Falzon, u mill-Ministru għall-Intern, is-Sigurtà, ir-Riformi u l-Ugwaljanza, Byron Camilleri, fl-Akkademja tal-Forzi Dixxiplinati, ġie spjegat li preżentament ir-romol tal-uffiċjali li jkunu ġew nieqsa jew qabel jagħlqu l-25 sena servizz jew fil-perjodu bejn l-għeluq tas-servizz u l-età tal-irtirar, ma jibbenefikaw minn l-ebda protezzjoni finanzjarja għas-servizz li jkunu wettqu, għajr inċentivi finanzjarji għal dawk li jkunu ġew nieqsa b'konsegwenza tal-funzjoni tal-qadi ta' dmirijiethom.

Kien spjegat li nħass il-bżonn għal din il-miżura għaliex sal-lum, il-familja tal-persuna li tat servizz u tkun ġiet nieqsa tqis li jkun intilef is-servizz, anke jekk tkun iffaċċjat ir-realtajiet li jġib miegħu x-xogħol f'korp dixxiplinat, flimkien mal-ħaddiem.

Għaldaqstant, qed tingħata pensjoni tas-servizz lill-armla jew lill-armel, skont is-snin ta' servizz li l-uffiċjal deċedut ikun serva (mill-anqas 10 snin) iżda skont il-proporzjon li fuqu tinħadem, sa massimu ta' ħames snin li ma jeċċedux l-età tal-irtirar statutorja li fiha kieku kien jirtira l-uffiċjal deċedut.

Din il-pensjoni temporanja tas-servizz titħallas minbarra l-pensjoni tar-romol tas-sigurtà soċjali, dejjem skont id-dispożizzjonijiet tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali u kwalunkwe

familja

47

familja.media@gov.mt

aġġustament li jista' jkun hemm il-bżonn li jsir. Intant, din il-miżura se tidħol fis-seħħ b'lura

mill-1 ta' Jannar 2022.

Il-Ministru Byron Camilleri spjega li din il-miżura tikkumplimenta inizjattivi oħrajn li dan ilGvern għamel għall-korpi dixxiplinati, fosthom tisħiħ tal-pensjoni kif imħabbar ftit tal-jiem ilu, l-Occupational Personal Benefit Accident Scheme u n-numru ta' ftehimiet kollettivi li ġew iffirmati fl-aħħar snin għall-ħaddiema tal-korpi dixxiplinati.

“Meta ħaddiem jiddedika ħajtu għas-servizz, ma jkunx hu biss li jagħmel diversi sagrifiċċji sabiex jaqdi l-irwol tiegħu jew tagħha, iżda wkoll dawk l-aktar viċin tiegħu jew tagħha. Nifhmu

kemm xi drabi s-servizz mitlub minn dawn il-ħaddiema jista' jkun ta' periklu, ta' stress u ta' sfida.

“Għaldaqstant, permezz ta' miżura soċjali b'saħħitha, qed nestendu l-pensjoni tas-servizz lirromol għaliex jeħtieġ li nestendu l-protezzjoni mhux biss lill-ħaddiema, iżda wkoll lill-membri tal-familja tagħhom," qal il-Ministru Camilleri.

Il-Ministru Michael Falzon spjega kif għal darba oħra ser ikun qed jingħata rikonoxximent xieraq lill-persuni li jaħdmu fis-servizz, fejn sena wara oħra, dawn il-persuni komplew

jibbenefikaw minn benefiċċji mtejba u li jagħti aktar stabbilità fit-tul.

“Aħna qegħdin hawn biex nagħmlu d-differenza fil-ħajja tan-nies. Sabiex noħolqu ġustizzja soċjali ma' dawk l-aktar vulnerabbli, filwaqt li nagħtu aktar enerġija pożittiva. L-isfidi jimlewna b'aktar kuraġġ sabiex inwettqu dejjem aktar u nħallu timbru pożittiv fil-ħajja tan-nies", qal ilMinistru Michael Falzon. Preżenti għal din il-konferenza kien hemm ukoll l-uffiċjali tal-unjins li jirrappreżentaw lill-korpi dixxiplinati kollha.

familja

48

familja.media@gov.mt

Il-Gingerbread Doris Zammit Xandara Veterana “Run, run as fast as you can! You can’t catch me. I’m the Gingerbread Man!”

Waħda mit-tradizzjonijiet li llum daħlet anke fil-kċina Maltija fi żmien il-Milied, hija bla dubju dak li bl-Ingliż huwa magħruf bħala l-gingerbread man (il-pupu tal-ġinġer) jew gingerbread cookies, gallettini tal-ġinġer u ħwawar oħra kif ukoll minflok forom umani, forma ta’ djar.

Kittieba tal-istorja dwar l-ikel isostnu li l-ġinġer ilu żmien twil ħafna jintuża bħala ħwawar flikel. Il-ġinġer mhux talli kien itiegħem imma kellu propjetajiet biex jgħin jippriserva l-ħobż.

Skont leġġenda Franċiża, il-gingerbread wasal fl-Ewropa fis-sena 992 wara Kristu, minn patri Armen u aktar tard qaddis San Gregorju ta’ Nicopolis, li ġab lura miegħu l-ispajsis u lħwawar mil-Lvant Nofsani u wara għallem l-arti ta’ kif wieħed jagħmel il-gingerbread blispajsis u għasel iswed lill-Kristjani Franċiżi, sakemm miet.

Wara, il-gingerbread dar mal-Ewropa u fis-seklu tlettax wasal fl-Iżvezja, fejn is-sorijiet għamlu l-gingerbread u kienu jużawh biex ifejqu l-indiġistjoni. Bil-mod, hemmhekk bdew iżejnu lgingerbread cookies, u kienu jużawhom bħala dekorazzjonijiet fit-twieqi wkoll. Fis-seklu tlettax, il-gingerbread għamel id-debut tiegħu fil-belt ta’ Torun fil-Polonja, fejn bl-għasel li kienu jipprovdu l-irħula lokali kienu għamlu l-cookies aktar delizjużi.

Sal-ġurnata tal-lum il-cookies Pierniki Torunskie, kif inhuma magħrufa fil-Polonja, huma ikona għall-kċina nazzjonali talPolonja. Mis-seklu sbatax ‘il quddiem, il-gingerbread beda jinbiegħ fil-monasteri u l-ispiżeriji fl-Ingilterra, fejn kien maħsub li dan għandu proprjetajiet mediċinali. Hekk ilgingerbread sar simbolu tal-Belt ta’ Market Drayton, li kienet partikolarment magħrufa għalih.

Forom tal-gingerbread imorru lura sas-seklu ħmistax, u gallettini b’forom umani kienu bdew jiġu magħmula fis-seklu sittax meta r-Reġina Eliżabetta I tal-Ingilterra riedet il-gallettini tal-ġinger jingħataw il-forom tal-kortiġjani favoriti tagħha.

familja

49

familja.media@gov.mt

Il-furnara tal-gingerbread kienu nagħqdu max-xirka ta’ furnara professjonali. F’ħafna pajjiżi

Ewropej, furnara tal-gingerbread kienu parti importanti ħafna f’din ixxirka.

Il-gingerbread żviluppa fi professjoni rikonoxxuta. Fis-seklu 17, furnara tal-gingerbread professjonali biss setgħu jagħmlu l-gingerbread minbarra fil-Milied u l-Għid il-Kbir. Fl-Ewropa, gingerbread forma ta’ qlub, ta’ kwiekeb, suldati, trumbetti, xwabel, pistoli u annimali kienu mibjugħa fi ħwienet speċjali u swieq staġjonali.

Fid-dramm “Love’s Labour’s Lost” Shakespeare nnifsu kiteb hekk, “And I had but one penny in the world, thou should’st have it to buy gingerbread.”

It-tradizzjoni li jsiru djar tal-gingerbread dekorati bdiet filĠermanja fil-bidu tas-snin 1800. Skont uħud mir-riċerkaturi, lewwel djar tal-gingerbread kienu riżultat tal-ħrafa magħrufa sew tal-aħwa Grimm, Hansel u Gretel. Illum din it-tradizzjoni għadha ssir f’ċerti pajjiżi fl-Ewropa. Fil-Ġermanja, is-swieq talMilied għadhom ibiegħu l-gingerbread imżejjen, qabel il-Milied.

Il-gingerbread cookies jistgħu jiġu mżejna b’ħafna affarijiet, jew ġelu magħmul minn ilma u icing sugar għal aktar ġelu kreattiv bħal ġelu tal-lumi jew ġelu bil-butir. Tajjeb ngħidu li lgingerbread idum tajjeb għal żmien twil.

Riċetta Gingerbreadman

familja

50

familja.media@gov.mt

Ingredjenti

350g dqiq plain, u ftit extra biex tiftaħ l-għaġina 1 kuċċarina bikarbonat 2 kuċċarini trab tal-ġinġer 1 kuċċarina trab tal-kannella 125g butir 175g zokkor ismar bajda 4 mgħaref golden syrup

Għat-tiżjin Icing u tiżjin ieħor li tiggosta

Metodu Agħrbel flimkien id-dqiq, il-bikarbonat, il-ġinġer u lkannella u itfa’ fil-bowl tal-mixer. Żid il-butir u ħawwad sakemm jidħol il-butir li t-taħlita tiġi qisha frak tal-ħobż. Żid iz-zokkor. Ħabbat il-bajda u l-golden syrup flimkien u żidhom mat-taħlita fil-mixer u ħawwad sakemm jaqbad kollox flimkien u jkollok għaġina. Poġġi l-għaġina fuq wiċċ li tkun raxxejt ftit dqiq u għaġen sakemm ikollok għaġina lixxa. Gerbeb fil-clingfilm u ħalliha toqgħod ftit.

Saħħan il-forn sa 180C jew 350F jew Gas 4. Iksi żewġ pjanċi tal-forn b’karta tal-forn.

Iftaħ l-għaġina li tkun daqs 0.5cm fil-ħxuna fuq wiċċ li tkun raxxejt bid-dqiq. B’forom apposta, aqta’ l-forom tal-gingerbread men u poġġihom fuq il-pjanċa, u ħalli spazju bejniethom.

Aħmi għal bejn 12 u 15–il minuta sakemm jiġu kulur dehebi. Ħallihom fil-pjanċa għal xi 10 minuti u wara fuq wire rack biex jibirdu sew. Meta jibirdu żejjen bl-icing u xi tiżjin ieħor li tiggosta.

Nagħlaq il-paġna tal-lum, billi nixtieq lilkom għeżież qarrejja u dawk l-aktar għeżież tagħkom Milied qaddis.

familja

51

familja.media@gov.mt