Info Goriških biserov 2

ДЕКЕМВРИ 2021 December 2021

Info Goriških biserov letnik 2, številka 2

ISSN 2738-5507

M AK ED O NS K O K U LT U R N O D RU ŠT V O O HR ID S K I B I S E R I NOVA GORICA S L O V E N I J A

година 2, број 2 бисери

Инфо на Горишките

2

Še eno koledarsko leto je minilo v zelo raznolikih okoliščinah, ki jih krojijo zdravstvene razmere. Delovanje folklorne in športne sekcije zaradi same narave aktivnosti je bilo prilagojeno in nekoliko okrnjeno s treningi ter nastopi. Zato smo entuziazmu, ki ohranja obstoj našega društva in želji po sodelovanju in ustvarjanju vdahnili poetsko brezmejnost v poletnem junijskem dnevu ter jih nato obarvali in naslikali/poslikali v poletno-jesenske odtenke ob naši prelepi Soči. Zgodbe dveh osebnostih, ki sta povezani z delovanjem društva – ena od časov ustanavljanja, druga osebnost iz zadnjih let sodelovanja. Skozi povzetka o vsestranskemu Blažetu Koneskemu bomo izvedeli zakaj je bilo v R. Makedoniji leto 2021 razglašeno za leto njemu v čast.

Автори / Avtorji Наташа Бизимоска / Nataša Bizimoska Магде Николеска / Magde Nikoleska Снежана Катарова / Snežana Katarova Блашко Илиевски / Blaško Ilievski Блажо Апостолов/ Blažo Apostolov Виктор Илиевски / Viktor Ilievski Боре Митовски / Bore Mitovski Игор Бизимоски / Igor Bizimoski

Издавач: МКД ОХРИДСКИ БИСЕРИ Гортанова улица 17, 5000 Нова Горица За издавачот: управен одбор Уредници: Наташа Бизимоска, Игор Бизимоски Дизајн и техничка обработка: Игор Бизимоски Превод и лектура: АБАСА, Центар за преведување и едукација (Соња Цекова Стојаноска) Печатење: Графика СОЧА, d. o. o. Весникот излегува еднаш годишно во тираж од 300 примероци. Издавањето на весникот е кофинансиран од страна на ЈФКД на Република Словенија.

E-публикацијата е достапна преку: http://mkd-ohridskibiseri.si ISSN 2738-5507 Малопродажна цена: бесплатно

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 3

Содржина /Vsebina Активности во 2021/ Aktivnosti v letu 2021

4/9

Интервју: Франц Голоб / Intervju: Franc Golob

10/15

Блаже Конески / Blaže Koneski

16/19

Поетско катче / Pesniški kotiček

20/21

Дополнителна настава / Dopolnilni pouk

22/25

Интервју: др. Божидар Стамболджиоски/ Intervju: dr. Božidar Stamboldžioski

26/31

Спортска секција / Športna sekcija

32/33

Поетско катче /Pesniški kotiček

34/35

Založnik: MKD OHRIDSKI BISERI Gortanova ulica 17, 5000 Nova Gorica Za založnika: Upravni odbor Urednika: Nataša Bizimoska, Igor Bizimoski Oblikovanje in tehnična obdelava: Igor Bizimoski Prevod in lektura: ABASA, Center za prevajanje in izobraževanje (Sonja Cekova Stojanoska) Tisk: Grafika SOČA, d. o. o. Časopis izhaja enkrat letno v nakladi 300 izvodov.

Izdajo časopisa je sofinanciral JSKD Republike Slovenije.

E-publikacija je dostopna na: http://mkd-ohridskibiseri.si ISSN 2738-5507 Maloprodajna cena: brezplačno

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

4

Активности во 2021 година

1. Поезијата не познава граници Во топлото јуниско послепладне на 19 јуни 2021 г. се одржа поетско читање на кое учество зедоа девет поетеси и поети од Словенија и Италија: Соња Цекова Стојаноска, Вероника Стојаноска, Мира Галиќ, Лилиана Визинтин, Антонија Блазина Мизери, Даринка Козинц, Џузепе О. Лонго, Филипо Салваторе и Боре Митовски. Станува збор за проект којшто нашето друштво МКД Охридски бисери од Нова Горица годинава го реализира за првпат, а со оглед на впечатоците кои меѓусебно ги споделивме по читањето, убедени сме дека повторно ќе се дружиме и наредните години. Во оваа прилика повторно изразуваме благодарност до градската општина Нова Горица, Сојузот на културни друштва Нова Горица, Културниот дом „Лојзе Братуж“ и г. Игор Комел од Горица (ИТА), Јавниот фонд за културни дејности на РС, Сојузот на македонските културни друштва, како и до сите учесници и присутни што го сакаат убавиот запишн збор, кои го подржаа проектот и беа дел од патувањето низ стиховите. Плоштад Евопа/Trg Evrope

Во продолжение следуваат впечатоците на една од поетесите што учествуваа на настанот. Со ентузијазам ја прифатив поканата за учество на манифестацијата „Поезијата не познава граници“, што се одржа на 19 јуни 2021 г., на иницијатива на Македонското културно друштво „Охридски бисери“ од Нова Горица. На неформален, но многу срдечен и партиципативен начин средбата го опфати читањето песни на македонски, словенечки и италијански јазик, и тоа во интерпретација на самите автори на едно многу значајно место – станува збор за делот од плоштадот Трансалпина/Европа, токму на границата помеѓу Словенија и Италија. Тоа беше место на средба на различни култури и јазици, која со помош на поезијата зборува еден универзален јазик, способен да пренесува емоции без оглед на нивната јазична припадност.

Nastop slovenskih, italijanskih folklornih skupin 30.05.2018 Teden likovne in pesniške razigranosti

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 5

Aktivnosti v letu 2021 1. Poezija ne pozna meja Toplega junijskega popoldneva 19. junija 2021 je potekalo pesniško branje, na katerem je sodelovalo devet pesnic in pesnikov iz Slovenije in Italije: Sonja Cekova Stojanoska, Veronika Stojanoska, Mira Galić, Liliana Vizintin, Antonija Blazina Mireri, Darinka Kozinc, Giuseppe O. Longo, Filippo Salvatore in Bore Mitovski. Gre za projekt, ki ga je naše društvo MKD „Ohridski biseri“ iz Nove Gorice letos izvedlo prvič, glede na vtise, ki smo si jih medsebojno izmenjali po branju, pa smo prepričani, da se bomo zopet družili tudi v prihodnje. Ob tej priložnosti še enkrat izražamo zahvalo mestni občini Nova Gorica, Zvezi kulturnih društev Nova Gorica, Kulturnemu domu „Lojze Bratuž“ in g. Igorju Komelu iz Gorice, Javnemu skladu za kulturne dejavnosti RS, Zvezi makedonskih kulturnih društev v Sloveniji ter vsem udeležencem in prisotnim, ki imajo radi lepo zapisano besedo in ki so podprli projekt ter bili del potovanja skozi verze.

V nadaljevanju sledijo vtisi ene od udeleženih pesnic dogodka.

Плоштад Евопа/Trg Evrope

Z velikim navdušenjem sem sprejela povabilo k sodelovanju na manifestaciji „Poezija ne pozna meja“, ki je potekala 19. junija 2021 na pobudo Makedonskega kulturnega društva „Ohridski biseri“ iz Nove Gorice. Na neformalen, a vendarle zelo srčen in vključujoč način je srečanje povezalo pesmi v makedonščini, slovenščini in italijanščini, in sicer v interpretaciji samih avtorjev na zelo pomembnem kraju – gre za del trga Transalipina/Evropa, prav na meji med Slovenijo in Italijo. To je bil kraj srečanja različnih kultur in jezikov, ki je s pomočjo poezijo spregovoril v univerzalnem jezik, ki je zmožen prenesti čustva ne glede na njihovo jezikovno pripadnost.

Плоштад Евопа/Trg Evrope

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

6

Комитетот на друштвото Данте Алигиери од италијанската Горицa, кој покрај ширењето на италијанскиот јазик и култура, со оглед на посебната географска положба се занимава и со ширење и заштита на локалните јазици и култури, ја имаше честа да претстави и неколку лирски песни од Џузепе О. Лонго, почесен професор по Теорија на информации на Универзитетот во Трст, и италијанско-канадскиот автор Филипо Салваторе, почесен професор на Универзитетот Конкордија во Монтреал. Секако станува збор за иницијатива што ги заслужува сите пофалби и за која се надеваме дека ќе продолжи и во иднина, толку повеќе зашто таа во одредена смисла го предвидува споделувањето на културниот дух на Нова Горица, европската престолнина на културата во 2025 година. Антонија Блазина Мизери Претседател на комитетот на Друштвото Данте Алигиери од Горица

2. ТРЕTA ЛИКОВНА КОЛОНИЈА „СМАРАГДНА СОЧА“ НА МКД ОХРИДСКИ БИСЕРИ

И покрај тоа што пандемијата веќе втора година по ред ги одбележува нашите животи и што поради тоа имаше и голема несигурност во врска со реализација на ликовната колонија, сепак успеавме веќе по третпат да го реализираме проектот „Смарагдна Соча“. Местото на настанот е веќе познат – покрај реката Соча што е и главната тема, мотивот, а и инспирацијата на проектот. Повторно на располагање ни беа и прекрасниот погед, панорамата, извонредно убавата средина – годинава Саботин и двата Солкански мостови од друг аспект и во други катчња, навистина од блиску, само неколку скали од брзаците на нашиот смараген бисер. При т. н. Стара Ликовна колонија покрај Соча / Likovna kolonija ob Soči чолнарна (на Сошките електрани) учесниците на колонијата на тревникот и во непосредна близина на Соча поминавме пријатно топол викенд, заедно со сите наши лојални поддрувачи, за што лично и како коорганизатор искрено им се заблагодарувам.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 7

Komite Danteja Alighierija iz italijanske Gorice, ki se poleg širjenja italijanskega jezika in kulture glede na geografsko lego ukvarja tudi s širjenjem in zaščito lokalnih jezikov in kultur, je imel čast predstaviti tudi nekaj lirskih pesmi Giuseppeja O. Longa, častnega profesorja Teorije informacij Univerze v Trstu, ter italijanskokanadskega avtorja Filippa Salvatoreja, častnega profesorja Univerze Concordia v Montrealu.

Vsekakor gre za pobudo, ki si zasluži vse pohvale in za katero upamo, da se bo nadaljevala tudi v prihodnje, toliko bolj ker v nekem smislu predvideva širjenje kulturnega duha Nove Gorice, evropske prestolnice kulture leta 2025.

Antonija Blazina Mizeri predsednica komiteja društva Dante Alighieri iz Gorice 2. TRETJA LIKOVNA KOLONIJA „SMARAGDNA SOČA“ MKD OHRIDSKI BISERI

Kljub temu da je pandemija že drugo leto zapored zaznamovala naše življenje in je bilo zaradi tega veliko negotovosti glede izvedbe likovne kolonije, nam je vendarle uspelo tudi tretjič izpeljati projekt “Smaragdna Soča”. Kraj dogodka je že znan – ob reki Soči, kar pa je tudi glavna tema, motiv in tudi navdih projekta. Tu so bili spet še krasen razgled, panorama, izjemno lepa okolica – letos Sabotin in oba Solkanska mostova z drugega zornega kotička in zares od blizu, le nekaj stopnic proč od brzic našega smaragdnega bisera. Pri Stari čolnarni (Soških elektrarn) smo udeleženci kolonije na zelenici in v neposredni bližini Soče preživeli prijetno topel vikend, skupaj z vsemi našimi zvestimi podporniki, za kar se jim osebno in kot soorganizator tudi iskreno zahvaljujem.

Ликовна колонија покрај Соча / Likovna kolonija ob Soči

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

8

Заедно со стручниот раководител г. Франц Голоб внимателно ги одбравме учесниците и ги поканивме. Учество зедоа сите поканети аматерски и академски сликари и сликарки: Франц Голоб, Боге Димовски, Милован Валич, Даворин Ројц, Иренеј Лузник, Дарја Миленковиќ Годнич, Светлана Јакимовски Родиќ, Ида Коцијанчич, Васја Драјне , Зорана Косвел и Боре Митовски. Годинава учество зедоа и неколку перспективни млади сликари: Киара Лебан, Ника Хумар, Белеи Драјне, Данеја Драјне и Кристијан Илиевски. Сите три дена колонијата се одржа на отворено, а за храна и пијалоци се погрижи гостилницата Жогица. Во сабота, 12 09. 2021 г., на настанот Македонско сонце 5 пред градската општина Нова Горица ги претставивме учесниците на колонијата и ги изложивме уметничките дела од претходните две ликовни колонии, а потоа на крајот со македонски јадења, музика и танц повторно поминавме една вечер покрај реката Соча. Благодарноста за реализација на 3-та ликовна колинија е посочена пред сè кон упорноста на целосното Македонско културно друштво Охридски бисери од Нова Горица.

НКБМ /NKBM

Со голема желба за повторно среќавање и наредната година, во недела, на 13. 09. 2021г., со оглед на самостојната изложба на г. Франц Голоб во замокот Кромберк успешно ја затворивме годинашнава ликовна колонија, на којашто се создадоа 25 нови ликовни товрби. Желбата за продолжување на активноста на ликовната колинија значи останува, затоа уште сега му се радуваме на четвртото издание на таквото создавање и дружење. Сите ликовни дела од ликовната колонија 2021 ќе бидат изложени во предвид во јануари 2022 година. Детајлите за самата изложба следат, меѓутоа поканата за посета и оглед на делата важи уште сега.

Ликовна колонија покрај Соча /Likovna kolonija ob Soči

Nastop slovenskih, italijanskih folklornih skupin 30.05.2018 Teden likovne in pesniške razigranosti

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 9

Skupaj s strokovnim vodjo g. Francem Golobom smo skrbno izbrali udeležence ter jim poslali vabila.

Odzvali so se vsi povabljeni ljubiteljski in akademski slikarji in slikarke: Franc Golob, Boge Dimovski, Milovan Valič, Davorin Rojc, Irenej Luznik, Darja Milenković Godnič, Svetlana Jakimovski Rodić, Ida Kocijančič, Vasja Drajne, Zorana Kosovel in Bore Mitovski. Letos se je kolonije udeležilo tudi nekaj perspektivnih mladih slikarjev: Chiara Leban, Nika Humar, Bellei Drajne, Daneja Drajne in Kristijan Ilievski. Vse tri dni je kolonija potekala na odprtem, bližnja gostilna Žogica pa je poskrbela za prehrano in pijačo.

Pred MONG /пред МОНГ

V soboto, 12. 09. 2021 smo na prireditvi Makedonsko sonce 5 pred mestno občino Nova Gorica predstavili vse udeležence kolonije in razstavili umetnine prejšnjih dveh likovnih kolonij ter ob makedonskih jedeh, glasbi in plesu spet preživeli večer ob reki Soči.

Zahvala za izvedbo 3. likovne kolonije gre predvsem vztrajnosti celotnega Makedonskega kulturnega društva Ohridski biseri iz Nove Gorice.

Ob veliki želji po vnovičnem srečanju tudi naslednje leto smo v nedeljo, 13.09.2021 z ogledom samostojne razstave g. Franca Goloba na Gradu Kromberk uspešno zaključili letošnjo likovno kolonijo, na kateri je nastalo 25 novih likovnih umetnin. Želja po nadaljevanju projekta likovne kolonije torej ostaja, zato se že zdaj veselimo četrtega tovrstnega ustvarjanja in druženja.

Vsa likovna dela likovne kolonije 2021 bodo razstavljena predvidoma januarja 2022. Podrobnosti o sami razstavi še sledijo, vabilo k obisku in ogledu del pa velja že zdaj. Галерија СТОПА/Galerija STOPA

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

10

Интервју со Франц Голоб

Нашите постапувања оставаат впечаток за нас, пред сè доколку тие јавно се забележани и се видливи на поширокиот круг луѓе. Господинот Франц Голоб е одреден со уметноста веќе од младоста, поточно најпрвин низ музиката, а потоа и преку ликовната уметност. Низ богатиот професионален и воедно сèживотен опус можеме да го опишеме набројувајќи – раководител на пропагандата во фабриката на мебел, дизајнер на мултимедиумски проекти, креатор и автор на календари, слики и опрема во институции и на природните значајни карактеристики, ликовен педагог и професор, сликар, фотограф, илустратор, ко-создавач на Друштвото на ликовни уметници на Северна Приморска, создавач на ликовното одделение на Уметничката гимназија во Нова Горица, автор на бројни слики и цртежи... [1]

1. Вашиот вовед на претставување предизвикува почит и одушевување. Што е потребно да се има, покрај уметичката жица и чувство за естетика, при создавањето за да може на крајот на реализацијата на одредениот продукт односно проект (слики, цртежи, фотографии, календар, изложби, идеи, дизајни и сл.) да се постигне саканата порака? ФГ: Пристапот кон уметничката работа е многу лична како за уметникот така и за конзументот. Првиот е предводен од внатрешниот порив, понекогаш и од рефлексија на надврешните настани, а потоа започнува креативниот процес со оглед на личноста на авторот, знаењето и намерата на пораката, а понекогаш може да биде само уживање при мешање бои и при создавање на ликовното дело од несвесното во физичка форма како слика, статуа...

2. Многу патувавте низ светот од кадешто црпевте енергија и инспирација за креирање на некои од вашите циклуси на уметнички дела. Дали би сакале можеби да поделите со нас некоја приказна којашто се крие или можеби дури и се гледа зад тие слики? ФГ: Патувањата и средбите со другите места и лица секогаш носат нови искуства и информации. Тие тивко се населуваат во патникот и некој ден одново се будат и предизвикуваат нови погледи на веќе познати теми. Тоа едноставно го нарекуваме инспирација. Уметникот не може и не смее предолго да чека на таа инспирација зашто може да не ја здогледа или да задоцни. Така трендафилот може да го нацртаме на различни начини. Понекогаш може да нацртаме како мириса, другпат неговото трње или свенатиот трендафил на масата... Така понекогаш се создаваат вишоци. Погрешно е мислењето дека треба сликата да биде копија на мотивот, и погрешно е проценувањето на вредноста колку време имаш потрошено за тоа. Може да стане и збор само за потребно време од пет минути, меѓутоа врз деценијска основа. Ликовна колонија Солкан /Likovna kolonija Solkan

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 11

Intervju s Francem Golobom

Naša dejanja nas zaznamujejo, sploh če so javno opažena in vidna širšemu krogu ljudi. Gospoda Franca Goloba je umetnost zaznamovala že v mladosti, in sicer najprej skozi glasbo, nato pa tudi preko slikarstva. Skozi pester profesionalni in hkrati vseživljenjski opus ga lahko opišemo kar z naštevanjem: vodja propagande v tovarni pohištva, oblikovalec multimedijskih projektov, snovalec in avtor koledarjev, podob in opreme ustanov ter naravnih znamenitosti, likovni pedagog in profesor, slikar, fotograf, risar, soustanovitelj Društva likovnih umetnikov Severne Primorske, ustanovitelj likovnega oddelka Umetniške gimnazije v Novi Gorici, avtor številnih slik in risb …[1]

1. Vaša uvodna predstavitev prikliče spoštovanje in Самостојна иѕложба Кромберк /samostojna razstava Kromberk občudovanje. Kaj je poleg umetniške žilice in občutka za estetiko potrebno imeti pri ustvarjanju, da na koncu realizacije določenega izdelka oz. projekta (slike, risbe, fotografije, koledarja, razstave, zasnove, oblikovanja, itd.) dosežemo želeno sporočilnost?

FG: Pristop k umetniškemu delu je zelo oseben tako za ustvarjalca kot gledalca. Prvega vodi notranji vzgib, včasih tudi refleksija na zunanje dogodke, nato pa steče ustvarjalni proces glede na avtorjevo osebnost, znanje in namen sporočila, včasih lahko tudi zgolj užitek ob mešanju barv in nastajajočega likovnega dela iz nezavednega v fizično obliko kot slika, kip ...

2. Veliko ste potovali po svetu, od koder ste črpali energijo in navdih za snovanje nekaterih vaših ciklov umetnin. Bi z nami morda delili kakšno zgodbo, ki se skriva ali se morda celo vidi izza teh slik?

FG: Potovanja in srečanja z drugimi kraji in osebami vedno prinašajo nove izkušnje in informacije. Te se potihoma vselijo v popotnika in se nekega dne znova obudijo ter izzovejo nove poglede na že znane teme.

Temu preprosto pravimo navdih. Umetnik ne more in ne sme predolgo čakati na ta famozni navdih, ker ga lahko tudi spregleda ali pa zamudi. Tako lahko vrtnico naslikamo na različne načine. Včasih jo naslikamo kako diši, drugič njeno trnje ali pa kot ovenelo na mizi ... Tako včasih nastanejo presežki. Zmotno je mnenje, da mora biti slika kopija motiva, zmotno pa je tudi vrednotenje, koliko časa si za to porabil. Lahko gre le za pet minut, vendar na desetletje podlage.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

12

3.Вие сте еден од ко-создавачите на Друштвото на ликовните уметници на северна Приморска и стручен раководител на ликовната колонија што во организација на МКД Охридски бисери од Нова Горица се одржува веќе трета година последователно покрај реката Соча. Од какво значење е за аматерските и академските ликовни уметници создавањето и дружењето во друштвото и на колониите на коишто учествувате?3. Каде пронаоѓате идеи за вашето творештво, што е вашата инспирација и мотивација за иновации и новини? ФГ: Јас ѝ припаѓам на постарата генерација на сè уште живите ликовни уметници на Северна Приморска, а веќе три години соработувам со МКД Охридски бисери како стручен соработник при подготовка и реализација на меѓународната колонија покрај реката Соча. Ликовните колонии се наменети за дружење и размена на искуства на присутните поканети ликовни уметници, како академски образувани така и аматерските сликари. Резултат на тоа претставуваат создадените ликовни дела, создадени во рамките на колинијата, и изложбата.

4. Споменатата ликовна колонија е една од бројните колонии што се одржуваат на северноприморското подрачје. Како би можеле да го резимирате целиот ликовен проект во најширокиот смисол на значење? ФГ: На поширокото подрачје на Приморска секоја година се одржуваат неколку ликовни колонии – некои од нив се традиционални, а некои ќе светнат само повремено. На МКД Охридски бисери му успеа да реализира веќе три меѓународни колонии со учесници од Македонија, Србија и Словенија, посветени на реката Соча. Почетоците на таквите проекти секогаш се вид на тестирање на организаторите, спонзорите, локациите, сместувањето... Конкретниов проект произлегува од претставите на локалната заедница, а ликовните уметници се обидуваат тоа да го надминат. Заедничко им е создавањето поглед на реката Соча и блиската околина, сликањето на платно со акрилна техника и сл. Организаторот сака да ангажира квалитетни и интересни уметници кои ги поврзува заедничката цел и проектот да има бројни репризи. Промена на локацијата на годинашнава колонија (од Кајашкиот центар ја поместивме кон гостилницата Жогица) и вклучување на поголем број деца внесе во колонијата нов квалитет, а се зголеми и бројот на учесниците. Во иднина ќе го надополниме таквиот формат, а по принцип поканетите сликари ќе се разменуваат на две години. Би сакале да имеме и поголем број на уметници непосредно од Република Македонија, меѓутоа тоа е поврзано со поголеми трошоци и претставува поголем предизвик.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 13

3. Ste eden od soustanoviteljev Društva likovnih umetnikov severne Primorske in strokovni vodja likovne kolonije, ki v organizaciji MKD Ohridski biseri iz Nove Gorice poteka že tretje leto zapored ob reki Soči. Kakšnega pomena je za ljubiteljske in akademske slikarje ustvarjanje in druženje v društvu ter na kolonijah, katerih se udeležite?

FG: Sodim v starejšo generacijo še živečih likovnih umetnikov na severnem Primorskem, že tri leta pa sodelujem z MKD Ohridski biseri kot strokovni sodelavec pri pripravi in izvedbi mednarodne kolonije ob reki Soči. Slikarske kolonije so namenjene druženju in izmenjavi izkušenj prisotnih vabljenih likovnih ustvarjalcev, in sicer tako akademsko izobraženih kot tudi ljubiteljskih slikarjev. Rezultat tega predstavljajo ustvarjena likovna dela, nastala v času kolonije, in priložnostna razstava

4. Omenjena likovna kolonija je ena izmed številnih kolonij, ki se dogajajo na severnoprimorskem. Kako bi povzeli celotni likovni projekt, v najširšem pomenu?

FG: Na širšem Primorskem je vsako leto kar nekaj likovnih kolonij – nekatere so tradicionalne, nekatere pa zasvetijo le občasno. MKD Ohridski biseri je uspelo realizirati že tri mednarodne kolonije z udeleženci iz Makedonije, Srbije in Slovenije, posvečene pa so bile reki Soči. Začetki takih projektov so vedno preizkusni kamen organizatorjev, sponzorjev, lokacije, nastanitev ... Konkreten projekt izhaja iz predstav lokalne skupnosti, likovniki pa skušajo to preseči. Skupno jim je ustvarjati svoj pogled na reko Sočo in bližnjo okolico, slikanje na platno v akrilni tehniki itd. Organizator si želi privabiti kakovostne in zanimive ustvarjalce, ki jih povezuje skupen cilj, ter da bi projekt imel še številne ponovitve. Sprememba lokacije letošnje kolonije (od Kajakaškega centra smo se premestili h gostišču Žogica) ter vključitev večjega števila otrok je vnesla v potek kolonije novo kakovost, povečalo pa se je tudi število udeležencev. V prihodnje bomo tak format dopolnili, načeloma pa se naj bi povabljeni slikarji izmenjevali na dve leti. Želimo si imeti tudi večje število umetnikov neposredno iz Republike Makedonije, kar pa je povezano z večjimi stroški in predstavlja večji izziv.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

14

5. Токму преку соработката во овој проект најверојатно се запознавте и со членовите на МКД Охридски бисери од Нова Горица и со неговото работење во областа на Северна Приморска. Најверојатно, Македонија делумно веќе ја познававте од порано, но сепак делумно ви ја доближивме и ние преку оваа наша соработка. Какво е вашето искуство со соработката со македонското друштво? ФГ: МКД Охридски бисери е многу активно во Горишко и неговите достигнувања ја збогатуваат овдешната култура. Јас лично се сретнав со Македонија веќе во 1954 година кога во Скопје настапив со цељскиот тамбурашки оркестар, а во 1960 година во близина на Гевгелија помагав при градењето на автопатот во рамките на Цељската гимазиска работна бригада. За соработката со МКД Охридски бисери и во иднина многу се радувам и се надевам дека во нашиот термин ќе бидеме домаќини на извонредниот и меѓународно признаениот ликовен уметник Синиша Кашавелски од Куманово НКБМ /NKBM

Извор: [1] - h ps://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi1011240/

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 15

5. Prav prek sodelovanja v tem projektu ste se najbrž tudi spoznali s člani MKD Ohridski biseri iz Nove Gorice in njegovim delovanjem na Severno-Primorskem. Najbrž nekoliko že poznate Makedonijo od prej, zagotovo pa smo vam jo nekoliko bolj približali tudi preko tega našega skupnega sodelovanja. Kakšne so vaše izkušnje pri sodelovanju z makedonskim društvom?

FG: MKD Ohridski biseri je na Goriškem zelo aktiven in njegovi dosežki bogatijo tukajšnjo kulturo. Sam sem se srečal z Makedonijo že leta 1954, ko sem v Skopju nastopil s celjskim tamburaškim orkestrom, leta 1960 pa sem v bližini Gevgelije pomagal graditi avtocesto s Celjsko gimnazijsko delovno brigado. Veselim se sodelovanja z Ohridskimi biseri tudi v prihodnje in upam, da bomo v našem terminu 4. likovne kolonije lahko gostili izjemnega in mednarodno priznanega slikarja Sinišo Kašavelskega iz Kumanova.

Vir: [1] - h ps://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi1011240/

Самостојна иѕложба Кромберк /samostojna razstava Kromberk

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

16

БЛАЖЕ КОНЕСКИ 2021 година во Македонија беше прогласена за година на Блаже Конески, бидејќи поминаа 100 години од раѓањето на таткото на современиот македонски литературен јазик и најзначајната личност во современата македонска литература после втората светска војна.

Блаже Конески бил поет, писател, есеист, јазичар, преведувач, литературен историчар, академичар и професор на Филолошкиот факултет во Скопје и еден од основачите на македонскиот литературен јазик.

Роден бил на 19 декември 1921 година во селото Небрегово во централна Македонија, во близина на Прилеп. Основното училиште го посетувал во родното Небрегово, а продолжил и завршил и нижа гимназија во Прилеп кадешто бил најдобар ученик. Виша гимназија завршил во Крагуевац во Србија, а потоа се запишал на Медицински факултет во Белград. После еден семестар студии по медицина тој се препишал на филолошки студии на Универзитетот Св. Климент Охридски во Софија со кои продолжил после капитулација на Кралството СХС. Поради тешката положба на Македонците и константното делење на територијата меѓу територијалните соседи, тој на Универзитетот во Белград бил запишан како Благој Коневиќ, а во Софија како Благој Конев.

Научно-истражувачка активност После втората светска војна Конески активно соработувал при стандардизација на македонскиот јазик и ја напишал современата македонска граматика. Го напишал и правописот на македонскиот јазик, а бил и уредник на речникот на македонскиот јазик. Создавач е на студиите по македонистика на Универзитетот во Скопје, а меѓу 1958 и 1960 тој бил и ректор на овој универзитет. Бил и прв претседател на Македонската академија на науките и уметностите. Неговото име го носи и Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Конески бил и член на ПЕН друштвото и коосновател и прв претседател на Друштвото на писатели на Македонија. За својата научна и литературна активност тој примил бројни награди како дома така и надвор од земјата: наградата АВНОЈ во 1966 година и Хердеровата награда во Виена во 1971 година, Његошева награда во 1975 година, „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата во 1981 година и бројни други награди и признанија. Бил и член на Академијата на науките и уметностите во Загреб, Белград, Сараево, Чикаго и Лоџ. Освен тоа, тој бил и уредник на списанието „Македонски јазик“ и редактор на речникот на македонскиот јазик. На македонски ја превел поезијата на странсите поети како на пр. Његош, Мајаковски, Неруда, Прешерен, Блок, Хајне, Мицкиевич, Фолкер и други. Истотака, делата на

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 17

BLAŽE KONESKI Leto 2021 je bilo v Makedoniji razglašeno za leto Blažeta Koneskega, saj je mineva 100 let od njegovega rojstva – rojstva očeta sodobnega makedonskega knjižnega jezika in najpomembnejše osebnosti v sodobni makedonski književnosti po drugi svetovni vojni.

Blaže Koneski je bil pesnik, pisatelj, esejist, jezikoslovec, prevajalec, literarni zgodovinar, akademik in profesor na Filološki fakulteti v Skopju ter eden izmed utemeljiteljev makedonskega knjižnega jezika.

Rodil se je 19. decembra leta 1921 v vasici Nebregovo, ki leži v osrednji Makedoniji, v bližini mesta Prilep.

Osnovno šolo je obiskoval v rodnem Nebregovem, nadaljeval in zaključil je tudi nižjo gimnazijo v Prilepu, kjer je bil najboljši učenec. Višjo gimnazijo je zaključil v Kragujevcu v Srbiji, nato pa se je vpisal na Medicinsko fakulteto v Beogradu. Po enem semestru študija medicine se prepisal na filološke študije, ki jih je nadaljeval po kapitulaciji kraljevine SHS na Univerzi Sv. Kliment Ohridski v Sofiji. Zaradi težkega položaja Makedoncev in konstantne delitve ozemlja med ozemeljskimi sosedi, je bil na Beograjski Univerzi vpisan kot Blagoj Konević, v Sofiji pa kot Blagoj Konev.

Znanstveno-raziskovalno delovanje Po drugi svetovni vojni je Koneski aktivno (so) deloval pri standardizaciji makedonskega jezika in podal sodobno makedonsko slovnico. Sestavil je pravopis makedonskega jezika in bil urednik slovarja makedonskega jezika. Je snovalec študija makedonistike na Univerzi v Skopju, med letoma 1958 in 1960 pa je bil rektor te univerze. Bil je tudi prvi predsednik Makedonske akademije znanosti in umetnosti. Po njem je poimenovana tudi Filološka fakulteta ''Blaže Koneski'' v Skopju.

Bil je tudi član PEN društva ter soustanovitelj in prvi predsednik Društva pisateljev Makedonije. Родната куќа /rojstna hiša Za svoje znanstveno in književno delo je prejel številne nagrade tako doma kot v tujini: nagrado AVNOJ leta 1966 ter Herderjevo nagrado na Dunaju leta 1971, Njegoševo nagrado leta 1975, leta 1981 je prejel tudi „Zlati venec“ na Struških večerih poezije ter številne druge nagrade in priznanja.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

18

Создавањето на Конески Конески при својоето создавање литература навлегува длабоко и се обидува да го открие механизмот на создавањето на сопствениот поетски опус, па така се обидува низ својата поезија да го открие создавањето песни. Пример за тоа е неговиот есеј „Обид“ во којшто како искусен поет тој ја набљудува тајната на „поетскиот занает“. Тој постојано го нагласува значењето на усното народно творештво. Притоа, тој го предлага и воедно го зема предвид триадниот модел: традиција-колектив-автор. Имено, при „откривањето“ песни авторот се послужува од постоечкиот јазичен материјал на традицијата и колективот, а којшто не го црпи само од пишуваниот збор, туку и од секојдневните говорни спонтани првични елементи. Тој смета дека песната не се создава од ништо, туку дека таа е конечен продукт – сад на комплицираниот процес во којшто е вклучена спомнатата триада. Песната може да се открие и со помош на другите песни. Процесот на создавање односно открвање на песна е природен, спонтан акт. Конески отворено кажува дека тој се создава песни, току дека само е собирач на истите, притоа сметајќи дека искреноста на поетот е една од неговите клучни карактеристики при откривањето на песните, бидејќи во поезијата нема простор за лаги.

Творечкиот опус на Конески Конески е автор на бројните прозни, поетски и есеистички дела. Неговиот творечки опус опфаќа повеќе од 40 дела коишто покрај значајните литературни содржини опфаќаат и историски и лингвистички содржини. Конески се занимава со јазичните проблеми на македонскиот јазик, за што го напишал и обемното дело „За македонската литература“. Конески создавал како поет на народноослободителната борба. Од патувањата низ истокот создал збирка патописни текстови, записи и преводи од староиндиската и сумерската литература, а со што на македонскиот читател му ги доближил филозофските длабочини и естетските достигнувања на литературата на далечниот исток. Конески значајно влијаел на општествено-културниот живот во Македонија и пошироко во регионот. Со својата активност тој оставил печат во македонската култура и литература, неговите дела се инспирација и предизвик за сегашните и идните лингвисти за да продолжат со неговата мисија и да го зајакнат, да го развиваат и промовираат македонскиот јазик. Неговите дела кај секој поединичен читател претставуваат пронајдување и збогатување на личните и општествени искуства.

Извор: 1 – https://mk.wikipedia.org/wiki 1 – https://www.sazu.si/clani/blaze-koneski 2 – https://sl.m.wikipidea.org/wiki/Bla%C5%BEe_Koneski Сликовен материјал: 3 – https://macedoniatimes.news/macedonian-writers-in-honor-of-koneski/ https://www.youtube.com/watch?v=BDgd3GU4Ldo

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 19

Bil je član akademij znanosti in umetnosti v Zagrebu, Beogradu, Sarajevu, Chicagu in Lodžu. Poleg tega je bil tudi urednik revije „Makedonski jazik“ in redaktor slovarja makedonskega jezika. V makedonščino je prevedel poezijo znanih tujih pesnikov kot npr. Njegoša, Majakovskega, Nerude, Prešerna, Blocka, Heineja, Mickieviča, Volkerja in drugih. Prav tako so bila dela Koneskega prevedena iz makedonščine v druge tuje jezike.

Ustvarjalna dejavnost Pri svojem ustvarjanju se je Koneski poglobil in si prizadeval razkriti mehanizem nastanka lastnega poetskega opusa ter se potrudil skozi svojo poezijo odkriti nastanek pesmi. Primer je njegov esej »Poskus«, v katerem kot izkušen pesnik opazuje skrivnost »pesniške obrti«. Poudarja pomen ustnega ljudskega izročila. Pri tem predlaga in obenem upošteva triadni model: tradicija-kolektiv-avtor. Pri »odkrivanju« pesmi se namreč avtor poslužuje obstoječega jezikovnega gradiva tradicije in kolektiva, katerega črpa ne le iz pisane besede, temveč tudi iz vsakdanjih govornih spontanih prvinskih elementov. Bil je mnenja, da pesem ne nastane iz nič, toda le-ta je končni produkt – sad zapletenega procesa, v katerem je udeležena omenjena triada. Pesem se lahko odkrije tudi s pomočjo drugih pesmi. Proces tvorjenja oz. odkrivanja pesmi je naraven, spontan akt.

Koneski je odkrito povedal, da on ne ustvarja pesmi, jih le zbira, pri čemer je menil, da je iskrenost pesnika ena njegovih ključnih lastnosti pri odkrivanju pesmi, saj v poeziji ni prostora za laži.

Ustvarjalni opus Koneskega Koneski je avtor številnih proznih, poetskih in esejskih del. Njegov ustvarjalni opus šteje več kot 40 del, ki poleg značajnih literarnih zajemajo tudi zgodovinske in jezikoslovne vsebine. Ukvarjal se je z jezikovnimi problemi makedonskega jezika, o čemer je tudi napisal obsežno delo „За македонската литература“ („O makedonski književnosti“). Ustvarjal je kot pesnik narodnoosvobodilnega boja. S potovanj po vzhodu je nastala zbirka potopisnih besedil in zapisov ter prevodi iz staroindijske in sumerske literature, s čimer je makedonskemu bralcu približal filozofske globine in estetske dosežke književnosti daljnega vzhoda.

Koneski je pomembno vplival na družbeno-kulturno življenje v Makedoniji in širše v regiji. S svojim delovanjem je pustil pečat v makedonski kulturi in književnosti, njegovo delo je navdih ter izziv za sedanje in prihodnje jezikoslovce, da nadaljujejo njegovo poslanstvo ter okrepijo, razvijajo in promovirajo makedonski jezik. Slehernemu bralcu predstavljajo njegova dela odkrivanje in bogatenje osebnih in družbenih izkušenj.

Viri: 1 – https://mk.wikipedia.org/wiki 1 – https://www.sazu.si/clani/blaze-koneski 2 – https://sl.m.wikipidea.org/wiki/Bla%C5%BEe_Koneski Slikovno gradivo: 3 – https://macedoniatimes.news/macedonian-writers-in-honor-of-koneski/ https://www.youtube.com/watch?v=BDgd3GU4Ldo

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

20

Поетско катче Mira Galić KIP Kakor da sem kip slabega kiparja.

Vsak, ki hodi mimo me grdo ogovarja.

Težko tako je stati, saj sem slab okras.

Kritike so težke, da kip je za na vas.

Brezsrčneži kamniti, sodijo okrutno.

Ne vidijo, da kip se počuti zdaj obupno, po licu mu polzi solza, a to čudež ni.

Za brezsrčneže kamnite se verjetno kip poti.

Giuseppe O. Longo TURBAMENTO D’ AUTUNNO Un fremito di malinconia sotto il cielo frastagliato d’autunno risveglia pungente il desiderio dei tuoi baci a bocca piena, liquore terrestre per l’anima vagabonda.

I solchi profondi dell’aratro del tempo esalano ricordi snervati e rosse febbricitazioni addensate al limitare del mezzogiorno. È questo il momento della nostalgia, dei rimpianti.

Una musica greve nella scala misolidia esce dai plinti di templi marmorei, ma le donne che amai non danzano più.

Solo tu mi resti, ninfa fedele.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 21

Pesniški kotiček Veronika Stojanoska ČAROBNI SLADOLED Rada bi jedla sladoled. Želim si tri kepice najboljšega sladoleda.

Prosim vas, dajte mi eno kepico velikega veselja, eno kepico z okusom iskrenega smeha in eno kepico otroške radovednosti.

Sladoled naj bo prelit s sladko brezskrbnostjo, okrašen pa s pisanimi posipom spodbudnih besed.

Vabim te, da si vzameš žličko in da skupaj uživava v okusih tega čarobnega sladoleda.

Bore Mitovski BALKAN Napil bi se čistega vina, S kom – vsi imajo umazane kozarce.

Polne pene požrešnosti, Prelite s prelivom sovražnosti.

V upanju na topel val z juga, da le zavalovi in željo prisrčnosti zbudi, ter grad Balkana ponovno zgradi. Čeden, čuden je ta Balkan.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

22

Дополнителна настава на македонски јазик во Р Словенија

Јазикот е единствената наша татковина. Сѐ додека го чуваме, го негуваме, го вардиме, го гледаме јазикот наш македонски – ќе може да сметаме дека ја имаме и татковината. Како куќа, како дом, како огниште.“ ~ Блаже Конески ~ .Јазикот е патоказ на културата, најскапоцената амајлија од нашите предци. Зачувувањето на јазикот е од огромно значење заради тоа што истиот служи да ги обединува луѓето. Младите генерации треба да се запознаат уште од мали нозе со историјата и значењето на македонскиот јазик и со тоа кај нив да се поттикне развивањето на свеста на неговото зачувување бидејќи нема нешто поубаво од тоа да се пишува, зборува и создава на својот мајчин јазик. Министерството за образование и наука на Република Северна Македонија овозможува реализација на настава на македонски јазик за деца на иселениците кои живеат во Република Словенија. Наставата ја реализира наставничката Снежана Катарова, дипломиран професор по одделенска настава на македонски јазик. Програмата за децата на граѓаните од нашата земја кои престојуваат во странство, а и на жителите на Р Словенија има за цел изучување на мајчиниот/македонскиот јазик и развивање чувство на припадност кон својот народ и традиција. Програмата е структурирана на тој начин што овозможува изучување на повеќе области и здобивање знаења за градење на сопствениот национален идентитет, премостување на културните разлики и градење соживот преку почитување и непосредна примена на принципот на мултукултурност. Во текот на годината се реализираат низа активности, со кои се промовираат македонскиот јазик и култура.

Виртуелна настава /virtualni pouk

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 23

Dopolnilni pouk makedonskega jezika v R Sloveniji „Jezik je edina naša domovina. Vse dokler ga čuvamo, negujemo, pazimo, skrbimo za jezik naš makedonski, lahko štejemo, da imamo tudi svojo domovino.

Kot hišo, kot dom, kot ognjišče.“ ~ Blaže Koneski ~ Jezik je kažipot kulture, najdragocenejši amulet naših prednikov. Ohranjanje jezika je ogromnega pomena, ker le-ta služi združevanju ljudi. Mlade generacije se morajo že od malih nog spoznati z zgodovino in pomenom makedonskega jezika in s tem se bo pri njih spodbudil razvoj zavesti o ohranitvi jezika, saj ni lepšega kot je pisati, govoriti in ustvarjati v svoji materinščini.

Ministrstvo za izobraževanje in znanost Republike Severne Makedonije omogoča izvajanje pouka v makedonščini za otroke izseljencev, ki živijo v Republiki Sloveniji. Pouk izvaja učiteljica Snežana Katarova, diplomirana profesorica razrednega pouka v makedonskem jeziku.

Program za otroke državljanov naše dežele, ki prebivajo v tujini, pa tudi za prebivalce R Slovenije ima kot cilj učenje materinščine/makedonščine ter razvijanje čustva pripadnosti k svojemu narodu in tradiciji. Program je strukturiran na ta način, da omogoča učenje več področij in pridobivanje znanj za izgradnjo lastne nacionalne identitete, premostitev kulturnih razlik in izgradnjo sožitja s pomočjo spoštovanja in neposredne uporabe načela multikulturnosti.

Skozi leto potekajo številne dejavnosti, s katerimi se promovirata makedonski jezik in kultura.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

24

Виртуелна средба под наслов ,,Европо, слушни го македонскиот збор!" По повод Меѓународниот ден на мајчиниот јазик на 21 февруари, наставничките Снежана Катарова, Елица Атанасовска Стојаноска, Аника Трпчевска, Ана Смилевска, Анастасија Гашко, Бисера Филиповска, Катица Мицева и Ана Тимовска-Митрева со учениците од дополнителната настава на македонски јазик од Словенија, Франција, Швајцарија и Германија одржаа заеднички час. Песните „Македонско девојче“ и „Во светот на бајките“ испеани од детските грла, се само дел од репертоарот македонски песни кои го зачинија овој настан. На часот свој придонес имаа и Сања Јанчева од Министерството за образование и наука на РСМ, Билјана Костова и Симона Ристевска од македонската Агенција за иселеништво, Маја Димитрова од Националната галерија, Ксенија Маказлиева од Просветно дело од Скопје и Анета Качуркова, професор на Музичката академија во Париз, на коишто повторно им се заблагодаруваме за нивниот несебичен придонес во реализацијата на овој проект.

На крајот на учебната година во јуни 2021 г. амбасадорката Н. Е. Сузана Зеленковска на учениците им додели потврди за успешно завршената учебна година, а настанот се одржа во организација на Сојузот на македоските културни друштва во Р Словенија и МКД „Охридски бисери“ од Нова Горица. Се надеваме дека и во иднина со уште поголем број на ученици успешно ќе продолжиме да ја реализираме дополнителната настава на македонски јазик во Република Словенија.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 25

Virtualno srečanje z naslovom „Evropa, zasliši makedonsko besedo!“ Ob mednarodnem dnevu maternega jezika 21. februarja so učiteljice Snežana Katarova, Elica Atanosovska Stojanoska, Anika Trpčevska, Ana Smilevska, Anastasija Gaško, Bisera Filipovska, Katica Miceva in Ana Timovska – Mitreva skupaj z učenci dopolnilnega pouka v makedonskem jeziku iz Slovenije, Francije, Švice in Nemčije izvedle skupno uro pouka. Pesmi „Македонско девојче“ („Makedonska deklica“) и „Во светот на бајките“ („V pravljičnem svetu“), ki so ju zapela otroška grla, sta le del repertoarja makedonskih pesmi, ki so obogatile ta dogodek.

Pri uri pouka so svoj prispevek dodale tudi Sanja Jančeva z Ministrstva za izobraževanje in znanost RSM, Biljana Kostova in Simona Ristevska iz makedonske Agencije za izseljence, Maja Dimitrova iz Narodne galerije, Ksenija Makazlieva iz založbe Prosvetno delo iz Skopja ter Aneta Kačurkova, profesorica na Glasbeni akademiji v Parizu, katerim se še enkrat zahvaljujemo za njihov nesebičen prispevek k izvedbi tega projekta.

Ob koncu šolskega leta junija 2021 je veleposlanica Nj. Eksc. Suzana Zelenkovska učencem podelila potrdila o uspešno zaključenem šolskem letu, dogodek pa je potekal v organizaciji Zveze makedonskih kulturnih društev v R Sloveniji ter MKD „Ohridski biseri“ iz Nove Gorice.

Upamo, da bomo tudi v prihodnje s še večjim številom učencev nadaljevali z izvajanjem dodatnega pouka v makedonskem jeziku v Republiki Sloveniji.

Ученици од дополнителна настава /učenci dopolnilnega pouka v NG

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

26

Интервју со Божидар Стамболџиоски, д-р дент. мед.

Во Словенија живее и работи повеќе од шест децении, а во МКД Охридски бисери од Нова Горица е активен во неговите првите години на дејствување. Иако е долго во Словенија, тој својата прилепска »жичка« за шеги си ја зачувал и е некој вид негов препознатлив знак. Позитивен, но и непосреден и секогаш подготвен да им помага на луѓето. Како што вели самиот тој, во животот не треба да си најпаметен, треба да се научиш да прашуваш. Во деветтата деценија од животот сè уште работи во својата ординација и секојдневно активно вежба и чита, што го одржува во добра здравствена кондиција.

1. Раскажете ни на кратко за вашиот живот во Македонија, за детството и растењето во родниот Прилеп. БС: Потекнувам од бавчанџиско семејство. Татко ми бил на печалба во Америка со што ја изградил семејната куќа, заедничка, наша и на чичко ми. Моето детство во годините пред и после втората светска војна го паметам како вообичаено. Никогаш не сме биле гладни, ниту сме имале проблеми ниту под српското владеење, како што ми раскажувале родителите, а потоа и под бугарската окупација во време на втората светска војна. Важно е да се има храна и мир. Општо гледано, во тоа време имаше сиромаштија. Основно училиште и гимназија завршив во родниот Прилеп. Бев одличен ученик и снаодлив, но со помалку рачни вештини.

2. Како се случи животниот пат да ве донесе во Словенија и како сите овие години го одржувате контактот со своите блиски во татковината? БС: По завршувањето на гимназија размислував дали да студирам за лекар или стоматолог. Еден постар пријател сограѓанин ме советуваше: „Боше, оди учи за стоматолог, во еден човек имаш 32 пациенти.“ (смеа) По завршувањето на Стоматолошкиот факултет во Београд се вратив во Прилеп кадешто стажирав една година, со што ја „отплатив“ стипендијата. Моите претпоставени ми рекоа: „Немаме многу пациенти, нема да те задржуваме“. Видов дека најверојатно „меѓу сиромасите ќе бидам и јас сиромав“ и така одлучив да излезам од Македонија. И моите пријатели заминаа низ светот, во Хрватска, Германија... Воениот рок го служев во морнарица на Корчула и Ластово, каде еден морнар ми рече: „Оди во Словенија, на границата со Италија има повеќе пари за заработка со Италијанците“. Инаку моите родители додека беа живи и повитални авионски доаѓаа на посета, и секако и јас редовно ја посетував Македонија. По автобус редовно си праќавме разични работи (било пари или материјални добрини) во двете насоки. Денес контактирам со моите внуки од покојниот брат, кои многу ме почитуваат.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 27

Intervju: Božidar Stamboldžioski, dr. dent. med.

V Sloveniji živi in dela več kot šest desetletij, v MKD Ohridski biseri iz Nove Gorice pa je aktiven od samih začetkov delovanja društva. Čeprav je že dolgo v Sloveniji, je ohranil svojo prilepsko »žilico« za zbijanje šal in je na nek način njegov znak prepoznavnosti. Pozitiven, vendar tudi neposreden in vedno pripravljen pomagati ljudem. Kot pravi on sam, v življenju ni treba biti najbolj pameten, temveč se moraš naučiti spraševati. V devetem desetletju svojega življenja še vedno dela v svoji ordinaciji, vsak dan telovadi in bere, kar ga ohranja v dobri zdravstveni kondiciji.

1. Povejte nam na kratko kaj o svojem življenju v Makedoniji, o otroštvu in odraščanju v rojstnem Prilepu.

BS: Izviram iz družine, ki se je ukvarjala z vrtnarjenjem. Moj oče je šel s trebuhom za kruhom v Ameriko in z zaslužkom je zgradil družinsko hišo, ki je skupna – naša in stričeva. Svojega otroštva v letih pred in po drugi svetovni vojni se spomnim kot običajnega. Nikoli nismo bili lačni, prav tako nismo imeli težav pod srbsko vladavino, tako so mi pripovedovali starši, in tudi ne pozneje pod bolgarsko okupacijo v času druge svetovne vojne. Pomembno je imeti hrano in mir. Splošno gledano je bilo v tistem času veliko revščine. Osnovno šolo in gimnazijo sem končal v rojstnem Prilepu. Bil sem odličen učenec in tudi iznajdljiv, vendar pa ročno nekoliko manj spreten.

2. Kako se je zgodilo, da vas je življenjska pot pripeljala v Slovenijo, in kako vsa ta leta ohranjate stik s svojimi bližnjimi v domovini?

BS: Po zaključku gimnazije sem razmišljal, ali naj študiram za zdravnika ali stomatologa. Nek starejši prijatelj someščan mi je svetoval: „Boše, pojdi se učit za stomatologa, pri enem človeku imaš tako 32 pacientov.“ (smeh) Po zaključku študija na Stomatološki fakulteti v Beogradu sem se vrnil v Prilep, kjer sem stažiral eno leto, s čimer sem ´poplačal´ štipendijo. Sprevidel sem, da bom „med reveži ostal tudi jaz revež“, zato sem se odločil, da grem iz Makedonije.

Tudi moji prijatelji so šli po svetu, na Hrvaško, v Nemčijo … Vojaški rok sem opravil v mornarici na Korčuli in na Lastovem, kjer mi je nek mornar rekel: „Pojdi v Slovenijo, na meji z Italijo je z Italijani več denarja za zaslužek“. Sicer pa sta moja starša, dokler sta bila živa др. СТАМБОЛЃИОСКИ/dr. STAMBOLDIOSKI in bolj pri močeh, z letalom prihajala na obisk in seveda sem tudi jaz redno obiskoval Makedonijo. S pomočjo avtobusa smo si redno pošiljali različne zadeve (denar ali materialne dobrine) v obe smeri. Danes sem v stiku s svojima nečakinjama po pokojnem bratu, ki me zelo spoštujeta.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

28

3. Колку лесно или пак тешко ви беше да се докажете и етаблирате во словенечкото општество како дојденец од најоддалечениот дел на некогашната заедничка држава? БС: Како што веќе спомнав, во родниот град завршив гимназија. Гимназиското образование и добрите учители ми дадоа една широчина во однос на знаењето. Познавањето на историја, јужнословенска и европска литература, француски и латински јазик, психологија, како и сите други предмети – сето тоа многу ми помогна кога отидов на студии и потоа кога дојдов во Словенија. Во разговор со бројни пациенти, посебно Италијанци, тие беа често изненадени од моето познавање на Кете, Мурн, Бокачо, Петрарка, Андриќ итн., говорењето француски јазик, познавањето латински јазик... Токму затоа денес го разбирам фурланскиот јазик, 70 % и италијанскиот јазик иако никогаш не сум го учел. Не сум имал проблеми со адаптирањето во новата средина. Кога во 1962 година дојдов овде, веднаш почнав да зборувам словенечки. Тогаш не ми беше толку од големо значење како звучев, но сепак се обидував да зборувам словенечки. Почнав да работам во Горишки Брда и пациентите ги замолив да ми зборуваат словенечки за да го научам јазикот, а не српскохрватски за полесно да се разбереме. Покрај тоа, преку самата работа како заболекар во Нова Горица и во Горишките Брда, во здравствениот дом и како дежурен заболекар во саботи, а подоцна и во својата приватна ординација, јас сум се среќавал со луѓе на кои сум им помагал. Јас не си ги бирав пациентите. Така бев заболекар за затворениците од Солкан, кај мене доаѓаа и поповите, за време на комунизмот нив никој не ги земаше. Другите колеги заболекари велеа: „Одете кај Стамболџиоски, таму одат и попови и лопови“. Во 60-те години во рамките на Болницата за инвалидна младина Стара Гора беа на лекување по 20– 30 македонски дечиња на возраст од 2-4 години заради природени ортопедски проблеми, кои беа сами и на шест месеци им доаѓаа родителите (но само тие кои можеле да си го приуштат тоа) за да ги посетат и да ги видат. Во договор со одговорниот педијатар и директорот во Стара Гора еднаш неделно ги посетував тие дечиња, кои не го разбираа словенечкиот јазик и на тој начин бев врска меѓу нив и нивните родители во Македонија. Основа во секое општество е правилото: ако го почитувш општеството, истото ќе те прифати. Тоа е алфа и омега, меѓутоа луѓето чессто не знаат да го ценат тоа. Затоа не е проблем човек да се адаптира, ако цени прилика. Јас често шетав низ светов и видов дека повеќето наши Македонци низ светот се гетоизирани. Јас не се гетоизирам – всушност имам повеќе пријатели Словенци и Италијанци отколку Македонци.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 29

3. Kako zlahka ali pa kako težko vam je bilo dokazati se in se uveljaviti v slovenski družbi kot prišlek iz najbolj oddaljenega dela nekdanje skupne države?

BS: Kot sem že omenil, sem v rojstnem mestu končal gimnazijo. Gimnazijska izobrazba in dobri učitelji so mi dali neko širino glede znanja. Poznavanje zgodovine, južnoslovanske in evropske književnosti, francoščine in latinščine, psihologije ter vseh drugih predmetov – vse to mi je zelo pomagalo, ko sem šel študirat in pozneje, ko sem prišel v Slovenijo. V pogovoru s številnimi pacienti, zlasti z Italijani, so bili le-ti nemalokrat presenečeni nad mojim poznavanjem Ketteja, Murna, Boccaccia, Petrarke, Andrića itd., nato nad poznavanjem francoščine, latinščine … Prav zaradi slednjega danes razumem furlanski jezik, v 70 % tudi italijanski jezik, čeprav se ga nisem nikoli učil. Težav z adaptacijo v novo okolje nisem imel. Ko sem leta 1962 prišel sem, sem takoj začel govoriti slovensko. Takrat mi ni bilo tako zelo pomembno, kako je to zvenelo pri meni, vseeno pa sem se trudil govoriti slovensko. Začel sem delati v Goriških Brdih in paciente sem prosil, naj mi govorijo slovensko, da se bom lahko hitreje naučil jezika, in ne srbohrvaško, da bi se lažje razumeli.

Poleg tega sem se preko samega dela kot zobozdravnik v Novi Gorici in v Goriških Brdih tako v zdravstvenem domu kot tudi kot dežuren zobozdravnik ob sobotah, pozneje pa tudi v svoji zasebni ordinaciji, srečeval z ljudmi, katerim sem pomagal. Svojih pacientov nisem izbiral. Tako sem bil zobozdravnik zapornikov v Solkanu, k meni so prihajali tudi župniki, saj jih v času komunizma ni nihče hotel imeti. Drugi kolegi zobozdravniki so govorili: „Pojdite k Stamboldžioskemu, tja gredo popovi (župniki) in lopovi“. V 60. letih prejšnjega stoletja je bilo v okviru Bolnišnice za invalidno mladino Stara Gora na zdravljenju po 20 do 30 makedonskih otrok, starih dve do štiri leta, zaradi prirojenih ortopedskih težav, ki pa so bili sami in so jih vsakih šest mesecev obiskovali starši (vendar pa le tisti, ki so si lahko to privoščili). V dogovoru z odgovornim pediatrom in direktorjem v Stari Gori sem enkrat tedensko obiskoval te otroke, ki niso razumeli slovenskega jezika, in na ta način sem bil vez med njimi in njihovimi starši v Makedoniji.

Temelj v vsaki družbi je torej pravilo: če spoštuješ družbo, te bo le-ta sprejela. To je alfa in omega, vendar pa ljudje pogosto ne cenijo tega. Zato ni nobenih težav s prilagoditvijo človeka, če le-ta ceni priložnost. Pogosto sem hodil po svetu in opazil, da so naši Makedonci po svetu večinoma getoizirani. Jaz osebno nisem v nekem getu – pravzaprav imam več prijateljev med Slovenci in Italijani kot pa med Makedonci.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

30

4. Животот во Словенија покрај границата со Италија е мултукултурно и мултинационално обоено: мешовити бракови, дво- односно повеќејазични семејства, заради што заедничкиот живот е поинтересен и воедно претставува предизвик за надминување на меѓусебните етнички разлики. Каде во ова општество ја гледате македонската заедница во овој дел на Словенија? БС: Уште од моето само доаѓање во Словенија јас потојано сум бил во контакт освен со Словенците и со Хрвати, Срби, Босанци и секако и со Италијанци. Ако се надоврзам на претходното прашање, знаењето стекнато уште во среднешколските клупи ми потпомогна полесно да се вклучам во словенечката средина и општество и во комуникацијата со различни луѓе. Кога ќе дојдеш во друга држава, основна работа е да ја почитуваш тамошната култура и да ѝ се прилагодиш, при што и самиот треба да покажеш еден соодветен ниво на култура. Веќе споменав дека веднаш почнав да зборувам словенечки со цел побрзо да го научам. За Македонците во странство може да кажам дека повеќето живеат во затворен круг луѓе, гетоизирани, изолирани. Македонците треба да се отворат и да се вклучуваат во општеството, друго не треба. Преку тоа се добива вредност. Ако ја почитуваш средината и таа ќе те почитува.

5. Кои се вашите активностите во МКД Охридски бисери? БС: Во македонското друштво Охридски бисери од Нова Горица бев поактивен за време на неговите почетоци. Бев член во управниот одбор и кога се работеше на промоцијата и препознатливоста на друштвото, го потпомагав материјално и морално. Посебно е важно да се спомене трудот на г. Тасе Лазовски и неговото ангажирање за активација на работењето на друштвото. Со тек на времето јас малку се одалечив и сега друштвото го следам вака преку вас, помладите членови, и преку вашите активности што ги организирате.

6. Што би ги советувале на младите генерации денес кога физичките граници се речиси избришани и скоро и не постојат, меѓутоа многупати се појавуваат некои други препреки? БС: Би ги советувл да стекнат што повеќе знаење и отворен дух. Учењето и зборувањето јазици, јазици и само јазици... Ништо повеќе.

др. СТАМБОЛЃИОСКИ/dr. STAMBOLDIOSKI

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 31

4. Življenje v Sloveniji ob meji z Italijo je večkulturno in večnacionalno obarvano: mešani zakoni, dvo ali večjezične družine, zaradi česar je sožitje bolj zanimivo in obenem predstavlja izziv za preseganje medsebojnih etničnih razlik. Kje v tej družbi vidite makedonsko skupnost v tem delu Slovenije?

BS: Že od samega mojega prihoda v Slovenijo sem bil ves čas v stiku razen s Slovenci tudi s Hrvati, Srbi, Bosanci in seveda z Italijani. Če se navežem na prejšnje vprašanje, znanje, ki sem ga pridobil že v srednješolskih klopeh, mi je pomagalo, da se lažje vključim v slovensko okolje in družbo ter v komunikacijo z različnimi ljudmi. Ko prideš v neko drugo državo, je temeljna zadeva to, da spoštuješ tamkajšnjo kulturo in da se ji prilagodiš, vendar pa moraš tudi sam pokazati neko ustrezno raven kulture. Omenil sem že, da sem takoj začel govoriti slovensko s ciljem, da se čim prej naučim slovenščino. Za Makedonce v tujini lahko rečem, da jih večina živi v nekem zaprtem krogu ljudi, getoizirano in izolirano. Makedonci se morajo odpreti in se vključiti v družbo, drugo ni potrebno. S tem se pridobijo vrednote. Če spoštuješ okolje, bo le-to spoštovalo tudi tebe.

5. Kakšna je vaša aktivnost v okviru MKD Ohridski biseri?

BS: V makedonskem društvu Ohridski biseri iz Nove Gorice sem bil bolj aktiven v času njegovih začetkov. Bil sem član upravnega odbora in ko je šlo za promocijo in prepoznavnost društva, sem pomagal tako materialno kot tudi moralno. Zlasti je pomembno omeniti trud g. Taseta Lazovskega in njegovega angažiranja za aktivacijo delovanja društva. Sčasoma sem se malo oddaljil in sedaj društvo spremljam s pomočjo vas mlajših članov in preko vaših dejavnosti, ki jih organizirate.

6. Kaj bi svetovali mlajšim generacijam danes, ko so fizične meje skoraj izbrisane in jih skoraj več ni, vendar pa se pogosto pojavljajo neke druge prepreke?

BS: Svetoval bi jim, naj si pridobijo čim več znanja in odprtega duha. Učenje in govorjenje jezikov, jezikov in še enkrat jezikov ... Nič drugega.

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

32

СПОРТСКА СЕКЦИЈА СПОРТСКА секција на МКД Охридски бисери Нова Горица Во овој број на списанието зема учество и нашата спортска секција којашто се грижи за рекреација и спортско дружење на членовите низ цела година, а организира и спортски настани и некои проекти. Спортската секција беше создадена со намера да ги здружи сите активни спортисти и симпатизери на спортот. Секцијата моментално има преку 20 членови коишто се вклучени во фудбал, кошарка, пикадо и пинг-понг. Членовите учествуваа и во натпревари како во општината Нова Горица, така и надвор од општината. Фудбалерите тренираат двапати неделно, поточно секоја среда и недела во српортскиот парк Шемпетер кај Горица. Турнирите во фудбал и пинг-понг се организираат еднаш годишно во месец јуни. Најголемиот успех на фудбалската екипа беше соработка на турнирот со голем ехо во Швајцарија во 2015 година, оргнаизиран од страна на македонските доселеници во Швајцарија. Нашата екипа тогаш освои одлично 2 место. Секако бројни признанија и покали од различни натпревари, турнири во кошарка, пикадо и пинг-понг донесоа и останатите екипи на секцијата.

СПОРТСКА СЕКЦИЈА/ŠORTNA SEKCIJA

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 33

ŠPORTNA SEKCIJA ŠPORTNA sekcija MKD Ohridski biseri Nova Gorica V tokratni številki nekoliko besed namenjamo predstavitvi športne sekcije, ki skrbi za rekreacijo in športno druženje članov skozi celotno leto, organizira pa tudi športne dogodke in nekatere projekte. Športna sekcija je bila ustvarjena z namenom združiti vse aktivne športnike in podpornike športa. Sekcija trenutno šteje preko 20 članov, ki so vključeni v nogomet, košarko, pikado in namizni tenis. Člani se udeležujejo tudi tekmovanj tako v občini Nova Gorica kot tudi izven nje. Nogometaši trenirajo dvakrat tedensko, in sicer vsako sredo in nedeljo v športnem parku Šempeter pri Gorici. Poleg nogometnega turnirja športna sekcija organizira tudi turnir v namiznem tenisu enkrat letno v mesecu juniju.

Največji uspeh nogometne ekipe je bilo sodelovanje na zelo odmevnem turnirju v Švici leta 2015, ki je bil organiziran s strani makedonskih priseljencev v Švici. Naša ekipa je takrat osvojila odlično 2. mesto.

Vsekakor so tudi ostale ekipe sekcije do sedaj prinesle veliko priznanj in pokalov z različnih tekmovanj, turnirjev v košarki, pikadu in namiznem tenisu.

СПОРТСКА СЕКЦИЈА/ŠORTNA SEKCIJA

година 2, број 2

Инфо на Горишките бисери

34

Mitovski Bore ANTILOGIJA Koga na dnoto na moreto, umiraš žeden, visoko na neboto, zadušen.

Koga vo gužvata, umiraš osamen, i koga si sam, i site, ti smetat.

Togaš se prašaj, za tvojata antilogija.

Вероника Стојаноска МИСЛИ ШТО ЛЕТААТ Моите мисли шетаат низ расцутениот тревник. Очите ми се затворени. Сакам да летам слободно како оваа шарена и љубопитна пеперутка. Се фаќам за нејзините нежни крилца и ние веќе патуваме кон небото. Одеднаш излетуваме над шумата, преку ридчиња, висорамнини, планини и долини и котлини. Преку планините на светот од каде во далечина се гледаат широкото море, пустелијата, пингвините на Антартик, гладните деца во Африка. Наеднаш се потсетувам дека моето маче сè уште не ја добило својата вечера. Со пеперутката брзаме кон дома. Во дворот се збогуваме. Таа заминува да бара шарени цветови, а јас својата гладна црно-бела топка со влакна.

Info Goriških biserov

letnik 2, številka 2 35

Соња Цекова Стојаноска МОЈОТ КОВЧЕГ Се качив на столот и го симнав ковчегот качен на ормарот. Го чував таму со години, неотворен, полн со спомени од поранешниот живот. Ја избришав прашината од него и ја отворив вратата во спомените. Тивката насмевка ми се закачи на усните, градите ми ги обви една волшебна топлина, тркалцата во главата почнаа да се вртат во спротивна насока. Едниот предмет ме однесе на гости кај мајка ми, па таму сликата на полицата ме погали со среќното лице на задоволно дете што во рацете си го држи долго посакуваниот подарок. Росата во очите ме седна во скутот на татко ми и ја слушнав смеата на нашето семејство додека брат ми изведуваше пантомима, а ние се обидуваме покрај полна маса добрини, на топло и со гласно насмеани зборови да ја погодиме неговата порака. Правам место во ковчегот и го наполнам со нови приказни, слики и бои. Некогаш некому повторно ќе му ги измие очите и ќе му ја стопли кожата. За неколку дена повторно ќе се сретнеме. На големиот празник секој со своето огниште ќе ја расветлиме старата соба за дневен престој кај нашите сакани баба и дедо.

МКД ОХРИДСКИ БИСЕРИ НОВА ГОРИЦА Гортанова улица 17 5000 НОВА ГОРИЦА Република Словенија http://mkd-ohridskibiseri.si ИНФОРМАТОР НА ГОРИШКИТЕ БИСЕРИ година 2, број 2 декември 2021

INFO GORIŠKIH BISEROV letnik 2, številka 2 december 2021

E-publikacija je dostopna na:

http://mkd-ohridskibiseri.si

MKD OHRIDSKI BISERI NOVA GORICA Gortanova ulica 17 5000 Nova Gorica Republika Slovenija