MAKEDONSKO KULTURNO DRUŠTVO OHRIDSKI BISERI NOVA GORICA SLOVENIJA
Автори / Avtorji
Наташа Бизимоска / Nataša Bizimoska Магде Николеска / Magde Nikoleska Снежана Катарова / Snežana Katarova Зринка Оцелиќ / Zrinka Ocelić Ивона Опетчевска Татарчевска / Ivona Opetčevska Tatarčevska Наташа Котлар Трајкова / Nataša Kotlar Trajkova Игор Бизимоски / Igor Bizimoski Виктор Илиевски / Viktor Ilievski Сашо Митев / Sašo Mitev отец Дејан Миловски / oče Dejan Milovski
2738-5507 Малопродажна цена: бесплатно
Содржина / Vsebina
Предговор / Nagovor 4/5
Случувања во 2022 / Aktivnosti v letu 2022 6/19
Соработка Берово - Н. Горица / Obisk Berovo - N.Gorica 20/21
Интервју: Сабина Волк Симчич / Intervju: Sabina Volk Simčič 22/25
Гоце Делчев / Goce Delčev 26/29
Дополнителна настава / Dopolnilni pouk 30/31
Нематериално наследство / Nestvarna dediščina 32/37
Интервју: Боре Митовски / Intervju: Bore Mitovski 38/45
Цркова општина / Cerkvena občina 46/47
Потица / Diši po praznikih 48/51
Založnik: MKD OHRIDSKI BISERI Gortanova ulica 17, 5000 Nova Gorica Za založnika: Upravni odbor Urednika: Nataša Bizimoska, Igor Bizimoski Oblikovanje in tehnična obdelava: Igor Bizimoski
Prevod in lektura: Filozofka fakulteta, oddelek za slavistiko (Emilija Neškoska, Maja Kovač) Tisk: KARA, d. o. o. Časopis izhaja enkrat letno v nakladi 300 izvodov. Izdajo časopisa je sofinanciral JSKD Republike Slovenije. E-publikacija je dostopna na: http://mkd-ohridskibiseri.si ISSN 2738-5507 Maloprodajna cena: brezplačno
2022 брзо помина, и пред нас е новата година: празнични светилки, новогодишни мелодии, насекаде врева по улиците... По две тешки „пандемиски„ години повторно се вративме во нормала. Нормала која сепак никогаш веќе нема да биде како пред пандемијата, која го погоди општеството на секој можен начин. Економското, социјалното, здравственото, психолошкото или со еден збор постковидното бреме на брзото дигитално време, кое го жиееме и самите, може да се намали и забави. Дружењето, културниот ангажман, размената на мисли и идеи, запознавањето нови луѓе, откривањето нови краишта, учењето нови содржини и вештини можат да ги ублажат последиците од пандемијата. Така размислувавме во друштвото на почетокот од тековната година при осмислувањето на нашите активности. И со една единствена цел, како што веќе споменавме: да го збогатиме и разубавиме секој ден – себеси и на нашата околина, на блискиот, па и на непознатиот. Се надеваме дека ни успева. Веќе во овој, трет број на билтенот за кој сме среќни и благодарни и на професионалните соработнички и соработници од Македонија за нивното прифаќање на поканата за соработка, како и на Катедрата за славистика при Филозофскиот факултет во Љубљана за лектурата и преводот на материјалот. Третиот број на „Горишките бисери“ содржи редовни, а секогаш различни теми: интервјуа, активности и случувања во самото друштво, приказ на татковината преку чествувањето на македонскиот великан и зачувување на нематеријалното културно наследство. Во продолжение следуваат две резимеа за функционирањето на македонското училиште и македонската црква во Горишкиот Регион. И на самиот крај, за разблажување – најпознатиот словенечки деликатес по кој мириса овој празничен декември. И во согласност со слоганот на нашата општина за Европската престолнина на културата – ЕПК, гледаме во иднината, веќе кон 2023 година – безгранично, срдечно и среќно.
Nagovor
Leto 2022 je naokoli, ponovno je veseli december, kot se spodobi: praznične lučke, novoletne melodije, povsod vrvež po ulicah … Po dveh težkih pandemijskih letih smo se ponovno vrnili v normalo. Normala, ki vendar nikoli ne bo kot pred pandemijo, ki je vplivala na družbo v vsakem pogledu. Ekonomsko, socialno, zdravstveno, psihološko ali hkrati postkovidno breme hitrega digitalnega časa, kateremu smo priča, se lahko zmanjša in hitenje upočasni.
Druženje, kulturno udejstvovanje, izmenjevanje misli, idej, spoznavanje novih ljudi, odkrivanje novih krajev, učenje novih vsebin in veščin lahko omilijo posledice pandemije. Tako smo razmišljali v društvu že na začetku iztekajočega se leta pri snovanju našega programa. In z glavnim ciljem, kot že omenjeno: polepšati in obogatiti sleherni dan sebi in okolici – bližnjemu, pa tudi neznanemu. Upamo, da nam uspeva tudi v tretji številki glasila. Veseli in hvaležni smo strokovnim sodelavkam ter sodelavcem iz Makedonije, da so sprejeli vabilo za sodelovanje s prispevki, in Oddelku za slavistiko Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani za prevode in jezikovni pregled gradiva.
Tretja številka Goriških biserov vsebuje redne, a vedno drugačne teme: intervjuje, pregled aktivnosti in dogajanja v samem društvu, pogled v domovino in njeno zgodovino skozi prizmo osebne zgodovine makedonskega velikana ter ohranjanja nesnovne kulturne dediščine. Sledita povzetka o delovanju makedonske šole in makedonske cerkve v Goriški regiji. In nazadnje za posladek potica, najbolj prepoznavna slovenska dobrota, po kateri že diši v prazničnem decembru. In skladno s sloganom naše mestne občine za evropsko prestolnico kulture zrimo v prihodnost, že v leto 2023, brezmejno, srčno in srečno.
бисери
И оваа година имаше бројни културни случувања затоа што вредните членови на МКД „Охридски бисери“ со своите идеи и организација ја богатат културата во Горишкиот регион. Различните културни случувања воодушевија многумина кои меѓу споменатите најдоа настани за своја душа. Само што зачекоривме во 2022 , а членовите од ликовната секција веќе нѐ разбудија од зимскиот сон со изложба на слики од ликовната колонија „Смарагдна Соча“. Делата од ликовната колонија од септември 2021 година добија свој простор дури на две локации. Изложбата траеше од 7.1.2022 до 9.2.2022 традиционално во подружницата на Нова КБМ Нова Горица и првпат годинава во Галерија „Стопа“ во Шемпетер кај Нова Горица.
„И
Aktivnosti v letu 2022
Tudi letos je bilo kulturno dogajanje pestro, saj marljivi člani MKD Ohridski biseri s svojimi idejami in organizacijo intenzivno bogatijo kulturo na Goriškem. Zgodilo se je veliko različnih kulturnih dogodkov in marsikateri kulturni navdušenec je lahko našel zanimiv dogodek zase Šele zakorakali smo v leto 2022, pa so nas člani likovne sekcije prebudili iz zimskega spanca z razstavo slik likovne kolonije Smaragdna Soča. Dela, ustvarjena na likovni koloniji septembra 2021, so dobila svoj prostor kar na dveh lokacijah, in sicer je razstava potekala od 7. 1. 2022 do 9. 2. 2022 že tradicionalno v podružnici Nove KBM Nova Gorica in letos prvič tudi v Galeriji Stopa v Šempetru pri Novi Gorici.
In nebo ni razdeljeno
Slovenski kulturni praznik 8. februar smo praznovali z bogatim programom v кulturnem domu v Novi Gorici, ki je predstavljala tudi osrednjo proslavo Mestne občine Nova Gorica, s katero smo obeležili 65 let Zveze kulturnih društev Nova Gorica, 20 let Točke Zveze kulturnih društev Nova Gorica in 42 let Kulturnega doma Nova Gorica. Scenaristka in režiserka predstave Anuša Kodelja je s kombinacijo različnih umetniških izrazov, kot so poezija, proza, opera, ples in kolo oz. oro, pokazala, da je nebo za vse ljudi eno in isto, da ni razdeljeno glede na vero, narod, raso, ekonomsko in socialno pripadnost itd., temveč da gre za neomejen prostor, kjer lahko vsak poleti visoko, kot so simbolično letele bele ptice na sami proslavi. Pod tem istim nebom je osnovno poslanstvo zveze društev povezovanje in sobivanje različnih idej, kultur ter narodov.
Pri izvedbi programa so sodelovali člani lokalnih kulturnih društev, tudi našega. Poleg slovenskega jezika so proslavo popestrile točke v italijanskem, furlanskem, srbskem in makedonskem jeziku, članica našega društva Magde Nikoleska je tako nastopila z recitacijo poezije v makedonskem jeziku. Prav tako je bil na proslavi predvajan kratek dokumentarni film o delu vseh društev, ki delujejo v prostorih Točke ZKD Nova Gorica. Posnetek proslave si lahko ogledate na platformi YouTube na naslednji povezavi: https:// www.youtube.com/watch?v=4SxosuRZd_Y&t=2187s.
Najlepša hvala ZKD Nova Gorica za povabilo k udeležbi in sodelovanju pri tem velikem in pomembnem praznovanju, kar je pravzaprav dokaz uresničevanja njenega osnovnega poslanstva in spodbuda za nadaljnje sodelovanje.
По ваквиот активен почеток на годината, членовите на МКД „Охридски бисери“ продолжија со организирање на културни настани и со учества во други друштва. Спортската секција се грижеше за обуката и активностите на своите членови во текот на целата година. Истите се натпреваруваа на разни фудбалски турнири низ Словенија, враќајќи се со многу награди. Спортската секција на МКД „Охридски бисери“ на почетокот на јуни организираше и спортски ден во Ореховље каде што се одржаа интересни натпревари во мал фудбал, пинг-понг, пикадо и шах. Организирани беа и работилници за најмладите членови и симпатизери на друштвото. „Поезијата не познава граници“ Веќе втора година по ред литературната секција при нашето друштво организираше поетско читање „Поезијата не познава граници“ коешто се одржа на 25 јуни на истото место како и минатата година, на плоштадот Европа на самата граница со Италија. Тоа јунско попладне повторно докажавме дека перото на поезијата не познава граници и временски ограничувања, туку обединување на светот. Овојпат публиката имаше можност да слушне поетски стихови напишани на шест јазици и тоа на македонски, словенечки, италијански, фурлански, шпански и хрватски, и истите беа музички придружувани од нашите членови, Кристијан Стојчевски и Љупчо Марковски, преку звуците на хармониката и гитарата, а прекрасно музичко интермецо за време на читањето ни приреди и Изабел Митовски со својата солистичка изведба. Меѓу учесниците имаше и реномирани поети кои имаат објавено повеќе збирки, како и добитници на многу награди и признанија. Поетските стихови на Виктор Ангуита, Федерико Скарпин, Љерка Хофман, Ивана Луќеш Томас, Џузепе О. Лонго, Антонија Блазина Мизери, Даринка Козинц, Боре Митовски и Тања Оцелиќ ја пренесоа својата спокојна сила кон публиката и ја
Po tako aktivnem začetku leta so člani MKD Ohridski biseri nadaljevali z organizacijo dejavnosti in sodelovanjem z drugimi društvi. Športna sekcija je celo leto skrbela za treninge in aktivnost svojih članov, tekmovali so na različnih nogometnih turnirjih po Sloveniji in domov prinesli tudi številne nagrade. V začetku junija je športna sekcija MKD Ohridski biseri organizirala športni dan v Orehovljah, kjer so zbrani tekmovali v malem nogometu, namiznem tenisu, pikadu, šahu itd. Delavnice so bile organizirane tudi za najmlajše člane in simpatizerje društva.
Slika 6: nogometni turnir 2022
Poezija ne pozna meja
Že drugo leto zapored je literarna sekcija našega društva priredila pesniško branje z naslovom Poezija ne pozna meja, ki je potekalo 25. junija na istem mestu kot lani, na Trgu Evrope, neposredno na meji z Italijo. Tega junijskega popoldneva smo ponovno dokazali, da pesniška pisava ne pozna meja in časovnih omejitev, temveč združuje svetove. Tokrat je imelo občinstvo možnost slišati verze v šestih jezikih, in sicer v makedonščini, slovenščini, italijanščini, furlanščini, španščini in hrvaščini. Za glasbeno spremljavo sta poskrbela člana društva Kristijan Stojčevski in Ljupčo Markovski z zvoki harmonike ter kitare, za glasbeni intermezzo med branjem pa Izabel Mitovski s solističnimi točkami.
Slika 7: otroške športne igre
Slika 8: Poezija ne pozna meja
Во продолжение следува доживувањето на нашиот учесник, Федерико Скарпин, преточено во еден краток разказ. Едно сончево попладне на плоштадот Трансалпина/Европа имаше луѓе кои шетаа, а некои седеа во барот и уживаа во ладното пиво. Нормални, секојдневни сцени, денес кога веќе нема зидови, денес кога преместувањето од еден град во друг, од една држава во друга е природно и течно, како една река којашто се влева во друга. Читаме, слушаме. Преведувањето на значењето на песните не беше толку важно во тоа време. Затоа што на крајот и ова е превод, а и ова е форма (меѓу највисоките?) на поезијата: слушање на звуците на јазиците што не ги знаеме, но што некој ги составил на мудар начин, како цвеќиња за да се направи букет, избирајќи форми, бои. Поезијата чиешто значење не го разбираме, станува чист звук, а тој звук добива ново значење за нас, за секој од нас, илјада нови значења, бесконечни значења. Поезијата не познава граници. Размислувам за овој наслов, и тоа е толку точно. Изложба - Гоце Делчев Во јули МКД „Охридски бисери“ во соработка со Државниот архив на Република Македонија во галеријата Стопа во Шемпетер кај Нова Горица свечено ја отвори изложбата на билборди и слики на култната историска личност на Република Македонија, револуционерот Гоце Делчев, по повод 150-годишнината од неговото раѓање. Самиот Гоце Делчев беше портретиран со драмска изведба. Магде Николеска го збогати настанот со рецитали, а Исабел Митовски со својот соло настап. Со својата присутност настанот го обогатија и градоначалникот на општината на МОНГ, д-р Клемен Миклавич, градоначалникот на Општина Шемпетер-Вртојба, м-р Милан Турк, амбасадорката на Република Македонија во Словенија, г-ѓа Сузана Зеленковска и директорот на Државниот Архив на Република Македонија, д-р Емил Крстески.
Med udeleženci so bili tudi renomirani pesniki z več objavljenimi zbirkami in dobitniki številnih nagrad ter priznanj. Moč poezije so predstavili Victor Anguita, Federico Scarpin, Ljerka Hofman, Ivana Lućeš Tomas, Giuseppe O. Longo, Antonia Blazina Mizeri, Darinka Kozinc, Bore Mitovski in Tanja Ocelić. Občinstvu so posredovali svoj brezčasen in brezmejen pogled na svet, kakršnega nam lahko približa zgolj pisana beseda.
V nadaljevanju sledi opis izkušnje udeleženca dogodka Federico Scarpin predstavljeno skozi kratko zgodbo. Nekega sončnega popoldneva so se nekateri ljudje na Trgu Evrope (Piazzale della Transalpina) sprehajali, drugi pa so sedeli in uživali ob hladnem pivu. Običajen vsakodnevni prizor danes, ko ni več zidov, ko je preseljevanje iz enega mesta v drugega, iz ene države v drugo povsem normalno in teče naravno, kot reka, ki se izliva v drugo. Beremo, poslušamo. Prevajanje pomena pesmi tedaj ni bilo tako pomembno. Nenazadnje je tudi to prevod, tudi to je oblika (med najvišjimi?) poezije: poslušanje zvena jezikov, ki jih ne poznamo, vendar jih je nekdo sestavil zelo premišljeno, kot rože v šopku, z izbiranjem oblik, barv. Poezija, katere pomena ne razumemo, postaja čisti zven, ta pa dobiva nov pomen za nas, za vsakogar med nami, tisoče novih pomenov, neskončnih pomenov. Poezija ne pozna meja. Razmišljam o tem naslovu še kako točen je.
Razstava - Goce Delčev
Julija je naše društvo v sodelovanju z Državnim arhivom Republike Makedonije v Galeriji Stopa v Šempetru pri Novi Gorici svečano odprlo razstavo panojev in slik makedonskega revolucionarja Goceta Delčeva, in ob 150letnici njegovega rojstva pomen te kultne zgodovinske osebnosti upodobili z dramsko uprizoritvijo. Magde Nikoleska je prireditev popestrila z recitali, Isabel Mitovski pa s solo nastopom. S svojo prisotnostjo so dogodek počastili župan Mestne občine Nova Gorica dr. Klemen Miklavič, župan občine Šempeter Vrtojba mag. Milan Turk, ambasadorka Republike Severne Makedonije v Sloveniji Suzana Zelenkovska in direktor Državnega arhiva Republike Severne Makedonije dr. Emil Krsteski.
Ликовна колонија „небесна Горица“ како авантуристичка колонија Ликовна или сликарска колонија не значи само собирање на сликари, притоа секој од нив да слика на свое платно. Ликовната колонија првенствено значи колонија на искуство. Секој автор на колонијата ги доживува и оживува чувствата создадени во тоа време. Се работи за група од различни сликари, култури, знаења, вкусови и што е најважно, создавање нови пријателства. Ликовната колонија која траеше три дена во организација на МКД „Охридски бисери“ одлично си ја заврши работата. Кога прашав што морам да понесам со себе, одговорот беше само четки и добра волја. И навистина ништо не недостасуваше. Учествувавме сликари од различни возрасти и од различни места – Македонија, Хрватска, Словенија, Данска, како и членови на КУД „Горишка палета“ (Боре Митовски, Кјара Лебан, Јелка Усико, Мојца Гулич и Зринка Оцелиќ, Дарија ГордиќМилинковиќ, Гоце Трајковски, Валентина Крастоева, Ника Хумар, Дамир Божич и Силвана Миленкова). Поради прогнозираното лошо време, наместо на Кекец, сликавме во просториите на Кајакарскиот клуб на Сошката електрана, Солкан. А тоа воопшто не ни ја расипа атмосферата и мотивацијата. Напротив. Ја набљудувавме реката Соча како жубори низ долината, како сонцето ги брка дождот и облаците, како што е тоа отсликано и во самиот наслов на колонијата, „небесна Горица“ или небесна природа. Делата што настануваа беа изненадувачки добри. Секој наслика по две слики според својата интерпретација и внатрешното чувство. Небесната Горица ја насликавме со маслени или акрилни бои на платно, како што во тој момент
Likovna kolonija Nebeška Gorica kot doživljajska kolonija
Likovna ali slikarska kolonija ne pomeni samo to, da se slikarji združijo in istočasno slikajo vsak na svojem platnu. Likovna kolonija je predvsem doživljajska kolonija. Vsak avtor na koloniji doživlja in podoživlja občutke, nastale v tistem času. Gre za mešanico različnih slikarjev, kultur, znanja, okusov in kar je najpomembnejše sklepanje novih prijateljstev. Likovna kolonija je trajala tri dni, organizator MKD Ohridski biseri pa je svojo nalogo opravil odlično. Ko sem vprašala, kaj moram prinesti s seboj, so v društvu kot odgovor našteli samo čopiče in dobro voljo. In resnično ni manjkalo ničesar. Sodelovali smo slikarji različnih starosti in iz različnih krajev: Makedonije, Hrvaške, Slovenije, Danske, pridružili so se nam še člani KUD Goriška paleta (Bore Mitovski, Chiara Leban, Jelka Usico, Mojca Gulič, Zrinka Ocelič, Darija Gordić Milinković, Goce Trajkovski, Valentina Karastoeva, Nika Humar, Damir Božić in Silvana Milenkova). Zaradi napovedanega slabega vremena smo namesto na Kekcu slikali v prostorih Kajak kluba Soške elektrarne v Solkanu. Vendar to ni pokvarilo vzdušja ali znižalo motivacije, prav nasprotno, opazovali smo reko Sočo, kako žubori po dolini, sonce, ki preganja dež in oblake, vse kot v samem imenu kolonije Nebeška Gorica ali nebeška narava. Dela, ki so nastala, so presenetljivo dobra. Vsak je naslikal po dve sliki po lastni interpretaciji in notranjem občutju. Nebeško Gorico smo upodobil z oljnimi ali akrilnimi barvami na platnu, kakor smo jo v tistem trenutku začutili. Nekateri so jo naslikali v obliki vrtnice, drugi stavbe, tretji so jo naslikali abstraktno ali celo sanjsko, fantazijsko, utelešeno. Ni manjkalo ne klepeta ne izmenjav idej ob dobri kavici, odličnih kosilih na Kekcu ter sadju in prigrizkih. Prav tako je sledila predstavitev Makedonskega kulturnega društva Makedonsko sonce v glasbi in plesu v dvorani JSKD Nova Gorica. Ob zaključku likovne kolonije je vsak udeleženec prejel pohvalo za sodelovanje. Z naše strani pa še en velik aplavz.
Инфо на Горишките бисери Nastop slovenskih, italijanskih folklornih skupin 30.05.2018 Teden likovne in pesniške razigranosti
„Македонско сонце 7“ М-р Сашо Митев – фолклорист, музичар-инструменталист од прв ред при НУ Ансамбл „Танец“ –Македонија. На ден 8 септември 2022 година бев гостин во Нова Горица, Р Словенија кај МКД „Охридски бисери“. Бев дел од проектот „Македонско сонце 7“ преку кој веќе седма година друштвото ја претставува македонската традиција со различни содржини. Главна тема на годинешново претставување беа македонските традиционални музички инструменти. Така, пред насобраната публика во просториите на Сојузот на културни друштва од моја страна беа претставени гореспоменатите инструменти, поделени во три групи и тоа: Прва група: традиционални музички дувачки инструменти, во која беа презентирани инструментите: кавал, гајда, шупелка, дудуче, двојанка и зурла. Кавалот припаѓа на групата аерофони традиционални музички инструменти. За негова изработка се потребни огромно внимание и трпение. Најчесто овој инструмент се изработува од јасеново дрво, а може да се изработи и од зеленика, јавор и дива трска. Кавалот има дванаесет дупчиња, од кои четири не се употребуваат додека се свири. Од вкупните осум мелодиски отвори за свирење, седум се на предната страна и еден на задната страна. Гајдата е еден од дувачките инструменти кои се потешки за изработка. Составена е од четири основни делови и тоа: кожа, дувало, бучало и гајдарка. Кожата на гајдата најчесто може да биде изработена од овца или коза. Шупелката, всушност, е аерофон музички инструмент, изработен од мала цилиндрична цевка, долга од 250 до 300 мм, чија должина од почетокот до крајот е празна или шуплива. Најчести дрвја, кои сами по своите природни особености овозможуваат
Makedonsko sonce 7
Sašo Mitev, mag. folklorist, glasbenik, instrumentalist prve postave pri Nacionalnem folklornem ansamblu Severne Makedonije Tanec. 8. septembra 2022 sem gostoval pri MKD Ohridski biseri iz Nove Gorice. Sodeloval sem v projektu Makedonsko sonce 7, v okviru katerega društvo že sedmo leto z različnimi vsebinami predstavlja makedonsko tradicijo. Osrednja tema letošnje predstavitve so bila makedonska tradicionalna glasbila. Tako sem zbranemu občinstvu v prostorih Zveze kulturnih društev Nova Gorica predstavil omenjena glasbila, razdeljena v tri skupine, in sicer: 1. skupina: tradicionalna pihala, med katerimi so bili predstavljeni: kaval, dude, šupelka, duduče, dvojanka in zurla. Kaval spada v skupino aerofonov. Izdelava zahteva veliko pozornosti in potrpežljivosti. Najpogosteje je to glasbilo izdelano iz jesenovega lesa, lahko pa tudi iz pušpana, javorja in divjega trstičja. Skupno ima dvanajst lukenj, pri čemer se štiri ne uporabljajo pri igranju, od skupno osmih odprtin za igranje, pa jih je sedem spredaj in ena zadaj. Eno najzahtevnejših pihal za ljudsko izdelavo so bile seveda dude. Glasbilo sestavljajo štirje osnovni deli: usnje, piščal, meh in dude. Usnje za dude je običajno iz ovčje ali kozje kože. Šupelka je pravzaprav pihalo, izdelano iz majhne valjaste cevi, dolge od 250 do 300 mm, ki je vzdolž od začetka do konca prazna oz. votla. Šupelko najpogosteje izdelujejo iz lesa dreves, ki že po svojih naravnih danostih olajša izdelavo, npr. bezeg, pušpan, maklen, dren, jesen, glog, murva in gaber. Nemalokrat je to glasbilo izdelano tudi iz navadnega trsta, kjer se že naravno pojavlja votla sredica, ustrezna za to pihalo. Duduče ali svirče je leseno pihalo enake velikosti kot šupelka, na vrhu zaprto s tanko leseno ploščico, v katero je vrezana tanka reža za pihanje.
Že samo ime dvojanka pove, da gre za dve pihali, sestavljeni iz enega kosa lesa. Izdelana je iz javorjevega, jesenovega ali lesa drugih vrst dreves. Podobno kot duduče ima tudi dvojanka režo, vendar se ta nadaljuje z dvema vzporednima kanaloma. Zgornja stran, s katere pihamo, je torej lahko oblikovana na dva načina: ravno (kot duduče) ali v obliki kljuna.
Двојанка – самиот назив укажува на фактот дека се работи за две свирки составени од едно дрво. Се изработува од јавор, јасен или други видови дрвја. На овој инструмент се пробиваат два паралелни канали, исто како и кај дудукот. Горната страна, од каде што се дува, се изработува на два начина: во форма на рамнина (како кај дудукот) или во форма на клун. Зурлата претставува традиционален музички инструмент кој спаѓа во групата дрвени дувачки инструменти со две јазичиња, од типот на обоа. Најчесто се изработува од дрво и тоа од орев, но не се исклучува можноста да биде изработен и од јавор, црна слива, јасен или клен. Втора група: традиционални музички жичани инструменти, во која беа презентирани тамбурата и ќемането Тамбурата спаѓа во групата жичани инструменти која се состои од 2 дупли жици, штимањето на тамбурата е на интервал кварта и најчесто се штима на тоновите А и D. Ќемането е традиционален жичан инструмент, изработен од 3 жици и тоа првата и втората се наштимани во интервал кварта, додека третата жица е за октава пониско од првата, и најчесто се штима во Е, H и E. Трета група: традиционални музички ударни инструменти, во која беа презентирани
Инфо на Горишките бисери Nastop slovenskih, italijanskih folklornih skupin 30.05.2018 Teden likovne in pesniške razigranosti
Zurla je tradicionalno glasbilo, ki spada v skupino lesenih pihal z dvema jezičkoma, istega tipa kot oboa. Običajno je iz lesa, in sicer iz orehovega, ne izključujejo pa se niti javor, modra sliva, jesen ali javor.
2. skupina: tradicionalna godala, med katerimi sta bila predstavljena tamburica in kemane Tamburica spada v skupino glasbil s strunami, sestavljena pa je iz dveh dvojnih strun. Uglasitev tamburice je na interval kvarta in je običajno uglašena na tone A ter D. Kemene je tradicionalno godalo, sestavljeno iz treh strun; prva in druga sta uglašeni v četrtinskem intervalu, medtem ko je tretja struna za oktavo nižja od prve in je običajno uglašena na tone E, H in E.
3. skupina: tradicionalna tolkala, med katerimi so bili predstavljeni boben, tamburin in def Boben spada v skupino membranofonov. Najbolje je, da je iz orehovega lesa, pogosto pa naletimo na boben iz kostanjevega ali javorjevega lesa. Narejen je iz praznega valja, čez odprte stranice katerega je napeta strojena ovčja ali kozja koža. Poleg predstavitve tradicionalnih glasbil je bilo na tem dogodku izvedenih tudi več makedonskih ljudskih pesmi, in sicer skupaj z novogoriškim harmonikarjem, Matijа Zorn, ki je predstavil slovensko tradicionalno glasbilo diatonično harmoniko. Poleg njega so prireditev obogatili tudi člani društva Kristjan Stojčevski, Saško Nikolov in članice folklorne skupine MKD Ohridski biseri. Slednji so se predstavili tudi s koreografsko predstavo Vodonoše (Vodarki).
italijanskih Слика 27: кореографија Водарки Слика 28: Содни столп Марибор
folklornih skupin 30.05.2018
likovne
pesniške razigranosti
Folklorna sekcija MKD Ohridski biseri je letos zabeležila kar nekaj nastopov tako v Sloveniji kot tujini, med njimi naj omenimo samo nekaj vidnejših. Folkloristi so se udeležili regijskega srečanja folklornih skupin manjšinskih etničnih skupnosti in manjšin Primorske, festivalov 24. Etno folka v Kranju in 15. Srpanjski susreti na Hrvaškem, nastopili so ob ponovnem zagonu društva MKD Biljana Maribor in na Razigrana Srca Nova Gorica.
Za organizacijo dogodkov je potrebna tudi podpora, zato se zahvaljujemo vsem, ki nam jo v zadnjih letih izkazujejo tako finančno kot moralno, to so Javni sklad Republike Slovenije za kulturne dejavnosti, JSKD območna izpostava Nova Gorica, Mestna občina Nova Gorica, Zveza kulturnih društev Nova Gorica. Prav tako hvala drugim organizacijam, vsem članom in simpatizerjem ter seveda nesebičnemu upravnemu odboru in prostovoljcem. Da društvo deluje dobro in pluje v pravo smer, dokazuje tudi s tem, da je letos s strani Ministrstva za kulturo Republike Slovenije prejelo status nevladne organizacije v javnem interesu na področju kulture.
Кон крајот на месец јуни Општина Нова Горица ја гостеше високата делегација од македонскиот град Берово. Во последните години меѓу двете општини постои пријателска и солидарна врска. Таа врска дополнително се зајакна минатата година кога Волонтерското противпожарно друштво „Нова Горица“ и Волонтерското противпожарно друштво „Дорнберк“ несебично помагаа при гасењето на пожарот во Македонија. Пред посетата на делегацијата, на поканата од градоначалникот Клемен Миклавич, се придружија и претставници од МКД „Охридски бисери“ Нова Горица. Градоначалникот ги прими претставниците на друштвото и со нив разговараше. Ги пофали за долгогодишната соработка со МОНГ, како и за богатењето на македонската култура на Горишка и пошироко. Истите претставници му се заблагодарија на градоначалникот за поддршката и бодрењето при реализацијата на проектот, а му претставија исто така и некои од точките за понатамошната работа на друштвото во рамките на МОНГ и ЕПК 2025. Потоа следуваше заеднички дочек на делегацијата од македонскиот град Берово. На делегацијата освен амбасадорката на Македонија во Словенија, г-ѓа Сузана Зеленковска и градоначалникот на Општина Берово, г. Звонко Пекевски, беа и командирот на пожарникарите на Берово, Сашко Руменковски, кој на самиот дочек кај градоначалникот ѝ изрази посебна благодарност на новогоришката Општина, на повелникот на Здружението на пожарникари Нова Горица-Шемпетер, Даниј Болтар, на повелникот на Цивилната заштита на МОНГ, Андреј Бјаџо и на сите пожарникари кои помогнаа при гасењето на пожарот во Македонија. По пречекот на МОНГ и посетата на Плоштадот Европа и музејските збирки, Посета на делегацијата од македонскиот град Берово Слика 33: представници на МКД кај градоначалникот
Obisk delegacije iz makedonskega mesta Berovo
Konec junija 2022 je Mestna občina Nova Gorica gostila visoko delegacijo iz makedonskega mesta Berovo. V zadnjih letih se je med občinama spletna prijateljska in solidarna vez, ki se je dodatno okrepila lani, ko sta Prostovoljno gasilsko društvo Nova Gorica in Prostovoljno gasilsko društvo Dornberk nesebično pomagala pri gašenju požarov v Severni Makedoniji. Na povabilo župana Klemena Miklaviča so se pred začetkom obiska delegacije pridružili tudi predstavniki MKD Ohridski biseri Nova Gorica. Župan je predstavnike društva sprejel, z njimi opravil razgovor in jih pohvalil za dolgoletno sodelovanje z Mestno občino Nova Gorica ter bogatenje makedonske kulture na Goriškem in širše. Predstavniki društva MKD Ohridski biseri so se županu zahvalili za podporo in spodbudo pri realizaciji projektov ter mu predstavili nekaj iztočnic za nadaljnje delo društva v okviru občine in EPK 2025.
Nato je sledil skupni sprejem delegacije iz Berova. Poleg veleposlanice Republike Severne Makedonije v Sloveniji Suzane Zelenkovske in župana Občine Berovo Zvonka Pekevskega je bil med gosti tudi komandir gasilcev iz Berova Saško Rumenkovski, ki se je na sprejemu pri županu posebej zahvalil novogoriški mestni občini, poveljniku Gasilske zveze Nova Gorica Šempeter Daniju Boltarju, poveljniku Civilne zaščite MONG Andreju Biaggiu in vsem gasilcem, ki so tedaj pomagali gasiti. Po sprejemu na MONG in ogledu Trga Evrope ter muzejske zbirke Goriškega muzeja Kolodvor so goste iz Makedonije v gasilskem domu v Novi Gorici sprejeli predsednik gasilcev severnoprimorske regije Jožko Dakskobler, gasilci, ki so gasili v Makedoniji, in predstavniki gasilskih društev severne Primorske in obalno-kraške regije. Med gasilci na omenjeni odpravi je bil tudi Žan Kofol, ki je po vrnitvi domov tragično preminul, občina Berovo pa je v zahvalo za požrtvovalnost po njem poimenovala eno od mestnih ulic. Novogoriški gasilci so kolegom iz Berovega pripravili tudi izdatno donacijo gasilske opreme. »Solidarnost med mestoma živi, kar je osnovna civilizacijska vrednota,« je poudaril župan dr. Klemen Miklavič. Veselimo se ponovnega snidenja, ko se bo na povabilo berovskega župana na obisk odpravila goriška delegacija.
34:
Инфо на Горишките бисери Интервју: Сабина Волк Симчич Постоењето на културните друштва не зависи само од дејноста на нивните активни членови и симпатизери, туку и од поддршката и соработката на институциите, не само од морален, туку и од финансиски аспект, што е во денешно време неизбежна алка во синџирот на културните дејности. Тоа особено го знаат членовите креатори на годишната програма за работа на друштвата и претставниците на јавните културни организации на локално и државно ниво. Коректната соработка на нашето друштво со ЈФКД преку г-ѓа Сабина Волк-Симчич е предизвик за нашето понатамошно творење, претставување, вклопување во општеството и ширење позитивна енергија, и на крајот на краиштата и обид да се живее во подобар свет. 1. Почитувана г-ѓо Сабина, Ве молам накратко да ни се претставите од стручен и работен аспект. И покрај Вашите работни обврски поврзани со културата, сигурно овие средби и културни случувања Вас посебно Ве исполнуваат и карактеризираат? СВС: Вработена сум на новогоришката подрачна единица при Јавниот фонд на РС за културни дејности (ЈСКД), кој се наоѓа во Домот на културата Нова Горица. Водството ни е, инаку, во Љубљана, низ Словенија, пак, имаме 59 подрачни единици. Јавниот фонд за културни дејности пред сѐ се занимава со аматерска култура. Мене лично културата ми се допаѓа, затоа во неа сѐ уште делувам.
2. Како се одвива соработката со културно-уметничките друштва, каква е улогата на ЈСКД при делувањето на споменатите друштва, како и при организирањето на забавно-културните настани СВС: Нашата подрачна единица соработува со друштвата на Горишка, Северноприморскиот регион, како и со културно-уметничките друштва надвор од границите. Со култура се занимаваме на повеќе начини: преку нашите програми им нудиме поддршка на аматерските друштва, работиме на заеднички програми кои се областни, регионални, односно државни. Во програмите се вклучени проекти, случувања, едукација. Мене многу ми се допаѓаат квалитетните едукации кои се одвиваат во рамките на ЈСКД. Нашата подрачна единица распишува
Intervju: Sabina Volk Simčič
Obstoj kulturnih društev ne temelji le na delovanju njihovih aktivnih članov in simpatizerjev, temveč tudi na podpori in sodelovanju institucij, tako moralno kot tudi finančno, kar je v današnjih časih neizogiben člen verige v kulturni dejavnosti. Tega se posebej dobro zavedajo snovalci letnega delovnega programa društev in predstavniki javnih kulturnih organizacij na lokalni ter državni ravni. Korektno sodelovanje našega društva z JSKD, ki ga na Goriškem zastopa Sabina Volk Simčič, je izziv za naše nadaljnje ustvarjanje in predstavljanje v družbi ter širjenje pozitivne energije in obenem poskus živeti v boljšem svetu.
1. Spoštovana ga. Sabina, prosim, da se nam na kratko predstavite z vaše strokovne in službene plati. Kljub službenim dolžnostim, povezanim s kulturo, vas gotovo vsa ta srečanja in kulturni dogodki tudi osebno izpolnjujejo ter zaznamujejo.
SVS: Zaposlena sem na novogoriški izpostavi Javnega sklada RS za kulturne dejavnosti (JSKD), ki ima sedež v Kulturnem domu Nova Gorica. Vodstvo imamo sicer v Ljubljani, po Sloveniji pa je 59 območnih izpostav. JSKD se ukvarja predvsem z ljubiteljsko kulturo. Meni osebno je kultura všeč, zato v njej tudi delujem in ostajam.
2. Kako poteka vaše sodelovanje s kulturno-umetniškimi društvi, kakšna je vloga JSKD pri delovanju omenjenih društev, organiziranju družbeno-kulturnih dogodkov itd.?
SVS: Naša izpostava sodeluje z društvi na Goriškem, v severnoprimorski regiji in nenazadnje tudi s kulturno-umetniškimi društvi čez mejo. S kulturo se ukvarjamo na več načinov: s pomočjo naših programov nudimo podporo ljubiteljskim društvom, delamo na skupnih programih, ki so lahko območni, regijski ali državni. Programi vključujejo projekte, dogodke, izobraževanja ipd. Meni zelo ljuba so prav kvalitetna izobraževanja, ki potekajo v okviru JSKD. Naša izpostava izvaja tudi razpise za kulturna društva, ki delujejo v Mestni občini Nova Gorica. JSKD izvaja razpise tudi na državni ravni, kjer se lahko prijavljajo društva s celotne Slovenije in iz zamejstva. Društvom pomagamo pri večjih organizacijskih dogodkih. S posameznimi društvi smo precej v stiku, aktivno sodelujemo, imamo redna pregledna srečanja in, kot že omenjeno, izobraževanja. Seveda pa smo društvom na voljo tudi glede samih razpisov: za morebitna pojasnila glede poteka razpisa, pomoč pri razumeva-
милје на
Лично чинам дека е навистина добро што се друштвата разнолики, затоа што и во животот разноликоста е добра. Тука на граница со Италија многу соработуваме и со друштвата од дијаспората. Вашето друштво е многу активно и тоа е голем придонес за оваа околина. Не сте активни само со фолклорната секција, туку и литературно и ликовно, имате многу програми со активни членови, што мене лично посебно ме радува. Сето тоа на нашата околина ѝ придонесува некоја додадена вредност. Вие сте дел од локалната заедница, тука е вашиот дом, иако вашите корени се некаде на друго место. Вашето дејстување кое е јавно и доброволно, секако, го богати овој простор. 4. Живееме на граница и затоа од културолошки аспект сме разнолика заедница, самото културно творење влијае врз развојот на општеството. Како го гледате проектот ЕПК 2025 и ваше мислење дали аматерските друштва ќе бидат вклучени во самата програма? СВС: Словенечкиот културен простор не завршува на граница, многу Словенци живеат на другата страна од границата и затоа е просторот посебен. Важно е да се приклучиш кон општеството – да се среќаваш со луѓето, да разговараш, да изменуваш мислења, искуства, да се претставиш, да им покажеш што умееш и знаеш, да не си затворен
3. Kako vidite MKD Ohridski biseri in njegovo delovanje v celotnem kulturnem miljeju na Goriškem?
SVS: Osebno se mi zdi zelo dobro, da so društva raznolika, ker je tudi v življenju raznolikost dobra. Tukaj na meji z Italijo denimo veliko sodelujemo z zamejskimi društvi. Vaše društvo je zelo aktivno in to je velik doprinos temu okolju. Aktivni ste ne le s folklorno sekcijo, temveč tudi literarno in likovno, imate veliko programov z aktivnimi člani, kar me posebej veseli. Vse to prinaša našemu okolju neko dodatno in dodano vrednost. Ste del lokalne skupnosti, tukaj je vaš dom, čeprav so vaše korenine nekje drugje. Vaše udejstvovanje, ki je javno, prostovoljno in prostočasno, zagotovo bogati ta skupni prostor.
4. Živimo ob meji in smo zato kulturološko raznolika družba, kulturno ustvarjanje pa vpliva na razvoj družbe. Kako vidite projekt EPK 2025 in kakšno je vaše mnenje, ali bodo ljubiteljska društva dovolj zastopana v samem programu?
SVS: Slovenski kulturni prostor se ne konča na meji, veliko Slovencev živi na drugi strani meje in zato je ta prostor poseben. Pomembna se mi zdi vpetost v družbo, če se srečaš z drugimi ljudmi, navezuješ stike, se pogovarjaš, izmenjuješ mnenja, izkušnje, se predstaviš, pokažeš, kaj znaš in veš, da nisi zaprt v nekem mehurčku. V tem kontekstu mi je všeč rdeča nit oz. geslo EPK-ja, ki je brezmejnost. Obenem pa si želim, da bo nov zavod, ki je odgovoren za program EPK 2025, zadihal s polnimi pljuči in povezal številne akterje s kulturno-umetniškega področja.
5. Kaj bi sporočili morda tistim, ki niso neposredno vpleteni pri kulturnoumetniških dogodkih?
SVS: Tisti, ki v kulturi išče denar, ta prostor hitro zapusti. Sama sem vesela, da sem zaposlena v kulturi. Kultura je nekaj, kar zdravi družbo. S svojo odprtostjo, raznolikostjo in dostopnostjo ima zdravilen učinek na vse nas.
Историјата зборува за животот, неа ја ткаат емоции, страсти, верувања и карактери. Во неа има само луѓе: сè е околу нив, од нив, за нив. А, од многуте кој заслужува почит и чествување, е и македонскиот револуционер, Гоце Делчев (1872 – 1903) – изразител на вековниот стремеж на Македонецот за слободен, културен, економски, политички, социјален и народностен развиток. Тој е национален херој, кој целиот свој живот се борел за слобода и независност на Македонија и „со својата крв ги цементира основите на македонската ослободителна борба“. Годинава се одбележуваат 150 години од раѓањето на овој одважен борец за народни права, идеолог и водач на македонската револуционерна борба. Истакнувајќи го овој значаен датум, акцентот е ставен врз некои позначајни моменти што го портретираат револуционерниот лик на овој заслужен Македонец. Тој уште на 25-годишна возраст станува име на општонародната легенда, а неговата биографија е пространата историја на македонското револуционерно движење. Се родил во Кукуш (тогаш во рамките на османлиската држава, а денес во Р Грција), град првобудител на македонската преродба. Овде се создале првите акции на црковен план (унијатството од 1859 г.) и напорите на преродбениците на чело со Димитар Миладинов и Партениј Зографски за воведување на македонскиот народен јазик во црквите и во училиштата. Личноста на Гоце Делчев почнува идеолошки, политички, национално и сестрано да се формира на релацијата Кукуш – Солун – Софија израснувајќи во прв човек и идејник на македонската револуција. Заслугата на Гоце, бездруго, најмногу се огледува во фактот што успева бунтовната стихија на народниот гнев да ја скроти и да ја упати низ логиката на организираната револуционерна акција. Тој не наметнува свои програми или погледи, туку пред сè е изразител на желбите и стремежите на народот и неговиот глас. Тој е изразител на македонската низина, на македонската селска маса, олицетворение на нејзините процеси, но истовремено и близок на сфаќањата на македонските социјалисти, чиј принцип исто така е потпирање врз сопствените сили, т. е. врз
GOCE DELČEV (1872–1903) – ob 150-letnici rojstva –
Zgodovina govori o življenju, stkana je iz čustev, strasti, prepričanj in značajev. V njej so samo ljudje: vse je okoli njih, ob njih, zanje. In med mnogimi, ki si zaslužijo spoštovanje in čast, je makedonski revolucionar Goce Delčev (1872 1903), predstavnik starodavne makedonske težnje po svobodnem kulturnem, gospodarskem, političnem, družbenem in državnem razvoju. Je narodni heroj, ki se je vse življenje boril za svobodo in neodvisnost Makedonije in je »s svojo krvjo utrjeval temelje makedonskega osvobodilnega boja«. Letos mineva 150 let od rojstva pogumnega borca za ljudske pravice, ideologa in voditelja makedonskega revolucionarnega boja. Ob omenjanju te pomembne letnice je treba poudariti nekaj pomembnih trenutkov, ki prikazujejo njegov revolucionarni značaj. Kot 25 letnik je postal nacionalna legenda, njegova biografija pa je obenem obsežna zgodovina makedonskega revolucionarnega gibanja. Rodil se je v Kukušu (takrat v osmanski državi, danes pa v Grčiji), mestu, kjer so se zgodili začetki makedonskega preroda. Tu so se začeli prvi koraki na ravni cerkve (unija 1859) in prizadevanja prerodnikov pod vodstvom Dimitra Miladinova ter Partenija Zografskega za uvedbo makedonskega narodnega jezika v cerkve in šole. Goce Delčev se je začel idejno, politično, nacionalno in vsestransko oblikovati na relaciji Kukuš–Solun–Sofija ter prerasel v prvega moža in tvorca makedonske revolucije. Njegove zasluge se nedvomno najjasneje kažejo v tem, da mu je uspelo ukrotiti uporniško ljudsko jezo in jo razumneje usmeriti v organizirano revolucionarno delovanje. Ni vsiljeval svojih programov ali stališč, pač pa je zastopal glas ljudstva in se zavzemal za njegove želje oz. težnje. Bil je izraz makedonske preproščine, makedonske kmečke množice, utelešenje njenih procesov, a hkrati blizu stališčem makedonskih socialistov, katerih načelo je tudi zaupanje v lastne zmožnosti, tj. da je »osvoboditev Makedonije stvar samih Makedoncev«!
Delčev je revolucionar posebnega tipa, pri agitaciji je pred ljudmi nenehno ponavljal: »Ne poslušajte naših pridig, glejte naša dela!« Zavzemal se je za svobodo makedonskega naroda, ne za neko abstraktno makedonsko državo ali ozemlje. Prvič je oblikoval načela akcijske platforme Makedonske revolucionarne organizacije (MRO): »Osvoboditev Makedonije je v notranjem uporu. Kdor misli drugače o osvoboditvi Makedonije, laže sebi in drugim!« Čas, v katerem je Delčev živel in delal, se odraža v njegovi slavni misli: »Če je tiranija nasilje, potem je revolucija nasilje nad nasiljem.« Njegov revolucionarni profil je najceloviteje prikazal njegov dolgoletni sodelavec Gorče Petrov. Po njegovih besedah romantike »ne gre iskati v njegovem življenju (...) Goce je bil drugačen od drugih (...) Mladenič ekspanzivne narave in svobodomiselne duše je povsod iskal neposrednost brez vsakršnega ovinkarjenja. Medtem ko so bili drugi akterji (...) strogo osredotočeni nase in previdni (...), si je Goce pri svojem delovanju jemal popolno svobodo, ne glede na morebitne posledice (...). Kjerkoli se je pojavil, so zadeve Organizacije doživele hitrejši razvoj (...). Iz njegovih del in besed je vel duh neustrašnosti in požrtvovalnosti, s katerim je okužil gledalce, poslušalce in sodelavce. S temi lastnostmi je, ko je obiskoval različne kraje, dvigoval razpoloženje ljudi, s katerimi je prihajal v stik.
Според него, „романтизмот не би требало да се бара во неговиот [Гоцевиот, б.н.] живот (...) Гоце се разликуваше од другите (...) Младич со експанзивна натура, со слободоумна душа, тој бараше насекаде праволинејност, без секакви искривувања. Додека другите дејци (...) беа строго внимателни кон себеси и претпазливи (...) Гоце си даваше полна слобода на дејство, без оглед на можните последици (...) Каде што ќе стапнеше тој, работите на Организацијата добиваа силно темпо (...) Во делата и зборот негов бликаше дух на бестрашност и себеодрекување, дух кој ги заразуваше гледачите, слушачите и соучесниците. Со тие свои особини, тој при посетата на разните краишта даваше темперамент и настроение кај луѓето со кои доаѓаше во допир“. Натоварен со најтешката задача – лично тој да ги организира четите во Македонија. Признат за началник на сите вооружени чети на Организацијата, тој најдобро знае кога ќе биде најпогодниот момент за востание. Затоа и толку е навреден од необмислената постапка на дел од раководителите, кога се донесува кобното решение за востание (1903). Во врска со ова, Ѓ. Петров, забележува: „Како можеше тој [Делчев, б.н.] да ја види таа величествена зграда фрлена во пожар и да се прости со неа, кога таму му беше сета душа и за нејзиното издигнување тој жртвувал толку енергија и беше изабил толку чувста, сега да ја види разурната и тоа во моментот кога треба да ги собира плодовите на својот труд? А востанието значеше токму провала на тоа негово сфаќање...“ Од 1872, годината на неговото раѓање, до 1903, годината на неговата смрт, во с. Баница (Серско, денес во Р Грција), се протега само 31 година, живот на смотник и масовик , живот на инвентивен дух кој сета енергија ја посветил на народната борба за слобода. Делото на Гоце Делчев е патоводна ѕвезда за идните македонски поколенија, особено во народноослободителната борба. Неговото име го носеле некои партизански чети, одреди и бригади (Прилепскиот партизански одред „Гоце Делчев“, 1941 г. и Битолскиот НОПО, 1943 г., Бригадата „Гоце Делчев“, 1944 г.), а присутно е и во документите на АСНОМ, особено во Манифестот. Не треба да се изостави и фактот дека името на Гоце Делчев се споменува и во македонската национална химна „Денес над Македонија се раѓа“, како изразител на македонската национална борба. Делчевата порака: „Јас го разбирам светот
« Zadolžen je bil za najtežje naloge: osebno organizirati čete v Makedoniji, saj naj bi, imenovan za načelnika vseh oboroženih čet organizacije, najbolje vedel, kdaj bo najprimernejši trenutek za vstajo. Zato ga je tudi tako razžalilo nepremišljeno dejanje nekaterih voditeljev ob usodni odločitvi za vstajo (1903). V zvezi s tem Petrov ugotavlja: »Kako je mogel videti to veličastno zgradbo, vrženo v ogenj, in se posloviti od nje, ko je bila tam vsa njegova duša in je za njeno dviganje žrtvoval toliko energije in toliko čustev, zdaj, ko ga vidi uničenega in to v trenutku, ko bi moral žeti sadove svojega dela? In upor je pomenil ravno propad tega njegovega razumevanja ...«
Od njegovega rojstva leta 1872 do njegove smrti leta 1903 v vasi Banica (Sresko, danes v Grčiji) je minilo le 31 let, minilo pa je tudi življenje aktivista in družbenega delavca, življenje domiselnega duha, ki je vso svojo energijo posvetil boju ljudstva za svobodo. Delo Goceta Delčeva je bilo zgled, ki vodi prihodnje makedonske generacije, še posebej v narodnoosvobodilnem boju. Marsikatera partizanska četa, odred ali brigada je nosila njegovo ime (npr. prilepski partizanski odred leta 1941, bitolski leta 1943, brigada Goceta Delčeva leta 1944 idr.), prisoten pa je tudi v dokumentih ASNOM-a, predvsem v manifestu. Ne gre izpustiti niti dejstva, da je njegovo ime omenjeno tudi v makedonski himni Denes nad Makedonija se raga (Danes se nad Makedonijo rojeva) kot pokazatelj makedonskega nacionalnega boja.
Sporočilo Goceta Delčeva: »Svet razumem le kot polje kulturnega tekmovanja narodov!« ostaja spodbuda za naše sedanje in bodoče zorenje ter delovanje. Zato bo spoštovanje in ljubezen do njegove osebnosti večno!
Министерството за образование и наука на Република Северна Македонија овозможува реализација на наставата на македонски јазик за деца на иселениците кои живеат во Република Словенија. Наставата ја реализира наставничката Снежана Катарова, дипломирана професорка по одделенска настава по македонски јазик. Програмата за децата на граѓаните од нашата земја кои престојуваат во странство има за цел изучување на мајчиниот јазик и развивање чувство на припадност кон својот народ и традиција. Програмата е
тој начин што ќе овозможи изучување на повеќе области и придобивање знаења за градење на сопствениот национален идентитет, премостување на разликите и градење соживот преку почитување и непосредна примена на принципот на мултикултурност. Наставата по македонски јазик и културното наследство се реализира во повеќе училишта низ Република Словенија. Запишани се вкупно 59 ученици кои ја следат дополнителната настава по македонски јазик. Јазикот е патоказ на културата, најскапоцената амајлија од нашите предци. Зачувувањето на јазикот е од огромно значење затоа што ги обединува луѓето. Младите генерации треба да се запознаат уште од мали нозе со историјата и значењето на македонскиот јазик и со тоа да се поттикне развивање на свеста на неговото зачувување, бидејќи нема ништо поубаво од тоа да се пишува, зборува и твори на својот мајчин јазик. Во текот на годината се реализираа низа активности, со кои се промовира македонскиот јазик и култура. На крајот на учебната година учениците добиваат потврди за посетување на наставата. Се надеваме дека и во иднина ќе продолжиме успешно да ја реализираме дополнителната настава по македонски јазик во Република Словенија
Izvajanje pouka makedonščine za otroke izseljencev, ki živijo v Republiki Sloveniji, omogoča Ministrstvo za izobraževanje in znanost Republike Severne Makedonije. Pouk izvaja učiteljica Snežana Katarova, diplomirana profesorica makedonščine na razredni stopnji.
Program za otroke državljanov naše države, ki bivajo v tujini, je namenjen učenju maternega jezika in razvijanju občutka pripadnosti svojemu narodu ter tradiciji. Program je sestavljen tako, da omogoča obravnavo različnih tem in pridobivanje znanja za izgradnjo lastne nacionalne identitete, premoščanje razlik ter vzpostavljanje spoštljivega sobivanja in neposredno rabo načela večkulturnosti.
Jezik je namreč kažipot kulture, najdragocenejši zaklad naših prednikov. Ohranjanje jezika je zelo pomembno, saj služi združevanju ljudi. Mlade generacije je treba že od malih nog seznanjati z zgodovino in pomenom makedonskega jezika ter tako spodbujati razvoj zavesti o njegovem ohranjanju, kajti nič ni lepšega kot pisati, govoriti in ustvarjati v svojem maternem jeziku.
Pouk makedonščine in makedonske kulturne dediščine se izvaja na več šolah v Republiki Sloveniji, skupno pa je v program vpisanih 59 učencev. Med šolskim letom poteka vrsta dejavnosti, ki skrbijo za promocijo makedonskega jezika in makedonske kulture. Ob koncu šolskega leta učenci prejmejo potrdila o obiskovanju pouka.
Upamo, da bomo tudi v prihodnje, s še večjim številom učencev, uspešno izvajali dopolnilni pouk makedonščine v Republiki Sloveniji.
Snežana KatarovaЧеститајќи ѝ го на Република Словенија големиот успех кој овој месец го оствари во УНЕСКО, со впишувањето на репрезентативната листа на двете нематеријални добра – „Пчеларството како начин на живот“ и мултинационалното досие за „Одгледувањето на коњите липицанери“, ја започнувам оваа кратка и убава приказна за нематеријалните културни добра кои Република Македонија ги впиша во УНЕСКО во периодот од 2013 до 2017 година. Како земја која е вгнездена во југоисточниот дел на Европа, Македонија е уникатен спој на природни богатства, традиции и култури. Историските напластени слоеви и вековните традиции на Македонците и другите малцинства што живеат во Македонија, даваат мистична и мирна хармонија на македонските манастири, цркви и џамии заедно. Фактот дека браќата Св. Кирил и Методиј создале глаголска азбука во Македонија како претходник на кирилицата, а и првиот словенски универзитет бил основан во 10 век во градот Охрид, потврдуваат дека силна и важна улога во долгиот историски процес на борбата на македонскиот народ за своја независност одиграла и автокефалната Македонска православна црква. Сите овие културни слоеви нудат огромен потенцијал за идентификација на многу поединечни културни добра кои би можеле да бидат промовирани на различни начини. Во периодот од 2013 до 2017 година мала група на ентузијасти, интензивно работевме на впишување на пет нематеријални добра на две листи на УНЕСКО. На Ургентната листа на нематеријално културно наследство во 2015 година го впишавме „Гласоечкото“, двогласно машко пеење од регионот на Долни Полог, Тетовско, во западна Македонија, кое најчесто е изведувано од група со тројца пејачи, на веселби, собири или свадби. Песните испеани на „гласоечки“ начин, можат да бидат со епски, лирски, понекогаш обредни, а често и со митолошки или љубовни содржини. Ова старо музичко наследство претставува симбол на културниот
MAKEDONSKA NESTVARNA KULTURNA DEDIŠČINA NA UNESCOVIH SEZNAMIH
S čestitkami Republiki Sloveniji za velik uspeh, ki ga je ta mesec dosegla z vpisom dveh elementov na Reprezentativni seznam nesnovne kulturne dediščine človeštva pri Unescu, to sta čebelarstvo kot način življenja in večnacionalna tradicija reje lipicancev, začenjam kratko in prijetno zgodbo o nesnovnih kulturnih dobrinah, ki jih je Republika Makedonija vpisala na Unescov seznam v obdobju med letoma 2013 in 2017.
Makedonija kot država, umeščena v jugovzhodni del Evrope, predstavlja edinstveni splet naravnih bogastev, tradicij in kultur. Zgodovinske plasti in večstoletne tradicije Makedoncev ter drugih manjšin, ki živijo v Makedoniji, tvorijo mistično in mirno harmonijo samostanov, cerkva in mošej. Dejstvi, da sta sveta brata Ciril in Metod iz Makedonije sestavila glagolico kot predhodnico cirilice in da je bila prva slovanska univerza ustanovljena v 10. stoletju v mestu Ohrid, potrjujeta, da je v dolgem zgodovinskem procesu boja makedonskega naroda za neodvisnost pomembno vlogo odigrala tudi avtokefalna makedonska pravoslavna cerkev. Vse te kulturne plasti ponujajo ogromen potencial za identifikacijo številnih posameznih kulturnih dobrin, ki bi jih lahko promovirali na različne načine.
V obdobju 2013 1017 smo se v manjši skupini entuziastov intenzivno ukvarjali z vpisom petih nesnovnih kulturnih dobrin na dva Unescova seznama.
Leta 2015 smo na Seznam nesnovne kulturne dediščine, ki jo je nujno nemudoma zavarovati, vpisali dvoglasno moško petje (glasoečko) iz pokrajine Dolni Polog v okolici Tetova v zahodnem delu Makedonije, ki ga skupina treh pevcev običajno izvaja na zabavah, srečanjih ali porokah. Pesmi, zapete na ta način, so lahko epske, lirske, včasih obredne, pogosto tudi z mitološko ali ljubezensko vsebino. Ta stara glasbena tradicija je simbol kulturne identitete Makedoncev iz več vasi v Dolnem Pologu, ki živijo v integrirani skupnosti v večetničnem okolju, kakršno je tetovsko. Moško dvoglasno petje v Dolnem Pologu se sooča z več dejavniki, ki ga resno ogrožajo. Število posameznikov in skupin, ki ga izvajajo in prenašajo, se namreč zmanjšuje zaradi nenehnega odseljevanja mladih iz Tetova in okolice, še zlasti po državljanski vojni, ki se je zgodila leta 2001. Ravno zato je trio Gavrovski iz Siričina ob podpori Ministrstva za kulturo Republike Makedonije posnel dve zgoščenki z dvoglasno zapetimi pesmimi, od katerih je ena zasluženo prejela Unescovo priznanje.
На другата, Репрезентативна листа на УНЕСКО, Македонија впиша две самостојни добра и две мултинационално номинирани добра: 1. Празникот на светите четириесет маченици или „Четрсе“ се одржува во Штип, источна Македонија, секоја година на 22 март, во чест на севастиските маченици од четвртиот век, воедно, и како одбележување на првиот ден на пролетта. Ѓраѓаните на Штип го искачуваат ридот Исар, застанувајќи по пат кај црквата Св. Архангел Михаил за да им оддадат почит на четириесетте маченици. За време на искачувањето, според традицијата, учесниците мора да се поздрават со 40 познаници, да соберат 40 камчиња, 40 цвеќиња или гранчиња, а повозрасните да испијат 40 ракии по патот. Штом стигнат на врвот на Исарот, учесниците посакуваат желби и фрлаат триесет и девет камчиња во реката Брегалница која е долу под Исарот. За да се исполни желбата, последното камче се чува и се става под перница. На овој денсе слави и праѕникот Мледенци. И овој ден е одлична можност за зближување на различните верски и етнички групи кои живеат во Штип, се создава интеракција на многу луѓе од различни возрасни и социјални групи, со што се поттикнува социјалната кохезија во градот. Доброто е впишано во УНЕСКО во 2013 година.
2. Второто нематеријално културно добро кое самостојно е впишано во 2014, е нашето познато оро, Копачката. Динамичното и енергично соборско оро кое го изведуваат мештаните од селото Драмче во регионот на Пијанец, североисточна Македонија, се игра на свадби, собори и други прaзнувања. Орото го изведуваат најдобрите машки играорци во полукруг и во придружба на тапани, понекогаш тамбура или гајда. Играорците меѓусебно се држат за појас со вкрстени раце, за да обезбедат стабилност додека нивните ситни чекори се забрзуваат. Танцот има 4 дела: шетаница, ситното, префрлачка и копачка.
3. Пролетната прослава „Хидрелез“ која Македонија заедно со Р Турција ја заштити во 2017 УНЕСКО, се одржува секоја година на 6 мај, и е празник на турското малцинство во Македонија како ден на пролетта и будењето на природата. На овој ден се изведуваат
Na drugi, tj. Reprezentativni seznam nesnovne kulturne dediščine človeštva sta bili vpisani dve samostojni in dve večnacionalno nominirani dobrini:
1. Vsako leto 22. marca v Štipu v vzhodni Makedoniji praznujejo praznik štiridesetih mučenikov (četrse) v čast mučenih kristjanov iz mesta Sebaste iz 4. stoletja, obenem pa praznujejo tudi prvi pomladni dan. Prebivalci Štipa se povzpnejo na hrib Isar in se po poti ustavijo pri cerkvi sv. nadangela Mihaela, da se poklonijo štiridesetim mučenikom. Po običaju morajo udeleženci med vzponom pozdraviti 40 znancev, nabrati 40 kamnov, 40 rož ali vejic, starejši pa morajo med potjo spiti 40 šilc žganja. Takoj ko pridejo na vrh, udeleženci drug drugemu zaželijo vse dobro in vržejo 39 kamnov v reko Bregalnico, ki teče pod Isarjem. Zadnji kamenček shranijo in ga pred spanjem položijo pod vzglavnik, da bi se želje izpolnile. Na ta dan obeležujejo tudi praznik mladenci, kar je odlična priložnost za zbliževanje različnih verskih in etničnih skupin, ki živijo v Štipu, interakcijo med številnimi ljudmi različnih starosti in družbenih skupin, s čimer spodbujajo družbeno kohezijo v mestu. Unesco je nominacijo vpisal na seznam leta 2013.
2. Druga nesnovna kulturna dobrina, ki je bila samostojno vpisana leta 2014, je naš znani ples kopačka. Dinamičen in energičen praznični ples prebivalci vasi Dramče v pokrajini Pijanec v severovzhodni Makedoniji izvajajo na porokah, žegnanjih in ob drugih priložnostih. Izvajajo ga najboljši moški plesalci, in sicer v polkrogu ob spremljavi bobnov, včasih tamburice ali dud. Igralci drug drugega s prekrižanimi rokami držijo za pas, da so med pospeševanjem drobnih korakov dovolj stabilni. Ples je sestavljen iz štirih delov: šetanica, mali, preklopnik in kopačka
3. Pomladno praznovanje hdrlez, ki ga je Makedonija pri Unescu zaščitila leta 2017 skupaj s Turčijo, je praznik turške manjšine v Makedoniji, ki ga vsako leto 6. maja praznuje kot dan pomladi in prebujanja narave. Na ta dan izvajajo različne obrede in običaje, od nabiranja zelišč, petja obrednih pesmi, plesa, rokoborskih iger, v družinskem krogu pa pripravljajo posebne tradicionalne jedi. Vse te dejavnosti imajo simboličen pomen za zagotavljanje blagostanja, rodovitnosti, blaginje družine in skupnosti ter za zaščito živine in kmetijskih pridelkov v naslednjem letu. Vse to še danes aktivno prakticirajo v 14 vaseh v okolici Valandova, osrednja prireditev pa poteka v vasi Čalakli, s čimer je zagotovljeno ohranjanje elementa.
почетокот на пролетта се состои во правење и носење мартинка (црвено-бел конец усукан во различни форми, во Македонија најчесто како белегзија). Таа се носи од празникот Летник до моментот кога ќе се види првото расцветано дрво, првата ластовичка или штрк. Се верувало дека мартинката симболично ги штити од различни незгоди, опасности и дека го ‘чува’ здравјето на тој што ја носи. Мартинките ги носат сите, без разлика на возраста, полот и токму затоа оваа практика придонесува за социјална кохезија, меѓугенерациска интеракција, поттикнувајќи ја различноста и креативноста. Неформалното образование е најчестиот начин за пренесување на знаењето за овие стари практики. Најголем ризик за исчезнување на нематеријалните добра е нарушувањето на процесот на пренос на знаењата од постарите на помладите генерации. Од една страна, младите немаат можност секојдневно да бидат во контакт со овие елементи, додека, пак, постарата генерација верува дека нема доволно интерес од страна на помладите, па не се ни обидува да ги пренесува овие елементи. Бидејќи овие впишани добра се од огромно културно и општествено значење, се надеваме дека гореспоменатите елементи во УНЕСКО ја подигнаа јавната свест за значењето на духовното богатство на Македонија, дека ги инспирираа носителите на овие добра, посериозно да пристапат кон нивното чување на локално ниво, и она што е најважно за македонската нација, таа преку овие впишани елементи, се најде на картата на народите од светот, кои оставаат трајни вредности во културата на човештвото.
4. Zadnja dobrina, ki je bila zaščitena leta 2017, so kulturne prakse, povezane s 1. marcem. Gre za večnacionalno nominacijo Makedonije, Romunije, Bolgarije in Moldavije, obsega pa številne tradicije praznovanja začetka pomladi, ki se med današnjim krščanskim prebivalstvom v teh državah prenašajo še iz antičnih časov. Glavna praksa, ki zaznamuje začetek pomladi, je izdelovanje in nošenje martink, tj. rdeča in bela nit, ki sta zviti v različne oblike, v Makedoniji največkrat kot zapestnica. Nosi se od praznika letnik, tj. 1. marca, do trenutka, ko zagledamo prvo cvetoče drevo, prvo lastovko ali štorkljo. Nekoč je veljalo, da martinka simbolično varuje tistega, ki ga nosi, pred raznimi tegobami, nevarnostmi in ohranja njegovo zdravje. Martinke nosijo vsi, ne glede na starost ali spol, in prav zato ta praksa prispeva k družbeni koheziji, medgeneracijskemu povezovanju, spodbujanju raznolikosti in ustvarjalnosti. Znanje o teh starodavnih praksah se največkrat prenaša neformalno.
Največje tveganje za izginotje nesnovnih kulturnih dobrin je moten proces prenosa znanja s starejših na mlajše generacije. Po eni strani mladi nimajo možnosti vsakodnevnega stika s temi elementi, medtem ko starejša generacija meni, da s strani mlajših ni dovolj zanimanja zanje, zato se niti ne trudijo, da bi jim jih posredovali. Vpisane dobrine imajo velik družbeni in kulturni pomen, zato upamo, da je njihova nominacija dvignila zavest javnosti o pomenu duhovnega bogastva Makedonije in navdihnila nosilce kulturne dediščine, da aktivneje pristopijo k njenemu ohranjanju na lokalni ravni, in kar je za makedonski narod najpomembnejše, Makedonija se je s tem vpisala na zemljevid narodov sveta, ki pomembno bogatijo kulturno dediščino človeštva.
Инфо на Горишките бисери Повеќе од половина на својот живот го поминал на сончевата страна на Алпите, поточно во Горишката област каде што си оформил семејство и веќе во седмата деценија од својот живот е опкружен со втората генерација на своите потомци, со внуките и внуците. Секој што го познава веројатно ќе се согласи дека тој е секогаш динамичен, подготвен и проактивен за вклучување и соработка во разни активности. И не само во економијата, туку и во локалниот живот, спортските настани и да, и најнакрај и во културата. Самоук уметник кој ги изразува своите чувства преку пенкало и сликарско платно. Секогаш поделен меѓу Македонија и Словенија, поточно се обидува да биде врска меѓу двата народа, односно двете земји. 1. Живеете надвор од Македонија повеќе од половина на својот живот. Поточно во Словенија каде што сте дошле како млад, сега, пак, во седмата деценија од својот живот сте опкружени со потомците, односно со внуците и внуките. Можеби е неблагодарно да се споредуваат категоријата време и простор, па сепак, раскажете ни еден дел од сеќавањата за вашето растење во родниот крај, како и дел од сеќавањата, кои се сѐ уште живи. БМ: Со самата помисла на далечните времиња, во главата ми се раѓаат безброј сеќавања од времето поминато во Македонија. Тоа беа и сѐ уште се сеќавања на мојата младост, така наречени пионирски или времиња на Титовите младинци. Јас сум еден од ретките кој одеше на играње ора во соседните села, еден од оние кои соработуваше во Младинските работни акции во нашата сакана Југославија. Еден од оние кои восхитено извикна „вау“, каква машина, кога го здогледа фичото и подоцна стоеденот. Еден од ретките кои бос играше фудбал и учеше да плива во каналите и рововите низ селата. Еден од оние коj пасеше крава, береше цвеќиња на пролет, како и се јазеше по гнездата на штрковите и од гнездата на врапчињата ги собираше јајцата и многу други слични работи. Училиштето никогаш не го сакав.
Intervju: Bore Mitovski
Več kot polovico svojega življenja živi na sončni strani Alp, natančneje v goriški regiji, kjer si je ustvaril družino, in že v svojem sedmem desetletju je obkrožen z drugo generacijo svojih potomcev, z vnukinjami in vnukoma. Kdor ga pozna, se bo najbrž strinjal, da je vedno dinamičen, proaktiven in pripravljen za sodelovanje pri raznih aktivnostih. Pa ne le v gospodarstvu, temveč tudi v lokalnem okolju, pri športnih dogodkih in nenazadnje tudi v kulturi. Samouk umetnik, ki svoja čustva izraža s peresom in slikarskim čopičem. Vedno razdeljen med Makedonijo in Slovenijo pravzaprav skuša delovati povezovalno med obema državama oz. narodoma.
1. Že več kot polovico svojega življenja živite zunaj Makedonije, natančneje v Sloveniji, kamor ste prišli kot mladenič, sedaj pa ste v sedmem življenjskem desetletju obkroženi z že drugo generacijo vaših potomcev, z vnukinjami in vnukom. Morda je nehvaležno primerjati kategorije čas in prostor, a vendar nam zaupajte delček spominov na svoje odraščanje v rojstnem kraju. Kateri spomini, ki ste jih ohranili, so še vedno živi?
BM: Ob misli na stare čase mi po glavi roji nešteto spominov iz časov v Makedoniji. To so bili in so še spomini moje mladosti, tako rekoč pionirski in mladinski časi, časi Titovih mladincev. Jaz sem eden redkih, ki je hodil peš na plese v sosednje vasi, ki je še sodeloval v mladinskih delovnih akcijah v naši ljubi Jugoslaviji. Eden tistih, ki je vzkliknil: »Uau, kakšen stroj,« ko je zagledal fičota in kasneje stoenko. Eden tistih, ki je bos igral nogomet in se učil plavati v kanalih ter jarkih okrog vasi. Eden tistih, ki je pasel kravico, spomladi nabiral cvetje in plezal do štorkljinih gnezd ter iz vrabčjih gnezd pobiral jajca in marsikaj podobnega. Šole nisem nikoli maral. Risati in pisati sem začel v zadnjem razredu osemletke bolj za zabavo ali iz zaljubljenosti, kasneje pa nisem nikoli odnehal. Saj veste, kako je danes z menoj.
По повод одењето на брат ми во војска, организиравме банкет. Моето заминување, пак, беше во друг план. Се сеќавам на поздравите и прегратките на моите сестри, како и на плачењето на мајка ми. Татко ми се поздрави машки, иако мислам дека и нему му капна по некоја солза. Двајцата заминавме истиот ден и освен ретките посети, никогаш не се вративме да живееме во Македонија. Брат ми замина во војска во Белград, затоа ми ја даде јакната велејќи: „земи ја, брате. Јас ќе добијам нова во војска, тебе повеќе ќе ти треба“. Така, на 8 февруари утрото во 5 часот стигнав во студената Љубљана не знаејќи каде воопшто одам. Годините што доаѓаа беа тешки, а токму тогаш го создадов својот живот и семејството, но за тоа другпат. 3. МКД „Охридски бисери“ постои уште од 1999 година. Зошто одлучивте да бидете активен уште тогаш
уште дел од тоа друштво? БМ: Причините за приклучувањето се повеќебројни. Не бев дел од основачите на друштвото, затоа што во тоа време имав свои проблеми. Основачи беа познати постари Македонци со живеалишта од Сежана до Кобарит, меѓу нив и мојот брат кој живееше тука веќе 10 години. Лично пристапив неколку години подоцна. Во првите години бев помалку активен, затоа што во тоа време друштвото го водеа други луѓе. Тие имаа своја визија – тогаш друштвото беше наменето повеќе за дружење. Браво за нив. Не треба да се пренебрегне фактот дека тие луѓе успеаја да воведат дополнителна настава по македонски јазик во Нова Горица, а и да ги здружат децата во фолклорна група, иако не толку активна. Членовите од друшвото настапуваа на турнирите во мал фудбал кај другите македонски друштва низ Словенија. Еднаш годишно исто така организираа и македонска забава во околината на Нова Горица. Од 2006 година активно сум вклучен во соработката во друштвото преку низа различни функции. Мојот стремеж отсекогаш бил насочен кон обогатување на друштвото на начин што ќе основаме што повеќе секции. Така, повторно ја оживеав фолклорната група, а исто така ја водев и спортската секција. Со тие активности друштвото се обогатуваше и тогаш
2. Kako vas je pot vodila v tujino? Ste bili že od samega začetka namenjeni v Slovenijo?
BM: Ko se zdaj vrnem z mislimi nazaj, opažam, kakšen pogum sem moral imeti, kakšna revščina me je morala prisiliti, da sem se odpravil v neznano, sam, skoraj brez ficka. Bilo je točno 7. februarja, na ta dan je brat odšel k vojakom, jaz pa v neznano. Skupaj sva imela le eno jeans jakno, ki je bila v tistih časih moderna. Oblečen sem bil zgolj v majico in platnene hlače in spomnim se tenisk Borovo iz platna in gume modre barve Prednost sem dal bratu, saj je šel k vojakom, tako da je on oblekel jeans jakno. Zaradi odhoda brata k vojakom smo organizirali veselico, moj odhod je bil v drugem planu. Spomnim pa se pozdravov in objemov mojih sester ter joka moje mame. Oče se je pozdravil bolj po moško, mislim pa, da je tudi njemu padla kakšna solza. Odšla sva oba brata, oba sinova istega dne in nikoli se nisva vrnila v Makedonijo, da bi tam živela, le tu pa tam na kakšen obisk. Brat je šel k vojakom v Beograd, zato mi je podal jakno in dejal: »Vzemi brat, jaz bom dobil v vojski, ti jo boš bolj potreboval.« Tako sem 8. februarja zjutraj ob 5. uri prispel v zelo mrzlo Ljubljano, ne da bi vedel, kam grem. Naslednja leta, v katerih sem si ustvarjal življenje in družino, so bila težka, a o tem kdaj drugič.
3. MKD Ohridski biseri deluje od leta 1999. Zakaj ste se takrat odločili biti aktivni in zakaj danes še vedno sodelujete v društvu?
BM: Razlogov za včlanitev je bilo veliko, čeprav nisem bil med ustanovitelji društva, ker sem v tistem času imel precej svojih problemov. Ustanovitelji so bili starejši znanci Makedonci, ki so živeli vse od Sežane do Kobarida, med njimi tudi moj brat, ki je tukaj živel že 10 let. Sam sem pristopil nekaj let kasneje. Prva leta sem bil manj aktiven, ker so takrat društvo vodile drugi ljudje. Imeli so svojo vizijo in takrat je bilo društvo vzpostavljeno bolj za druženje. Pohvalno od njih, kar je res vredno omembe, je, da jim je uspelo vpeljati dopolnilni pouk makedonskega jezika v Novo Gorico in otroke zbrati v folklorno skupino, čeprav s skromno aktivnostjo. Člani društva so nastopali na turnirjih v malem nogometu pri drugih makedonskih društvih po Sloveniji. Enkrat letno so organizirali tudi makedonsko zabavo v okolici Nove Gorice. Od leta 2006 sem aktivneje vključen v delovanje društva na različne načine. Vedno sem stremel k temu, da je treba ustanoviti čim več sekcij, če želimo društvo razviti. Tako sem ponovno oživil folklorno skupino ter vodil športno sekcijo. S temi aktivnostmi se je društvo bogatilo in začelo se je novo obdobje. Že naslednje leto smo vstopili pod okrilje Zveze kulturnih društev Nova Gorica, kjer so folklorni sekciji omogočili uporabo prostorov za izvajanje treningov. Folklora je s svojo aktivnostjo postala tako rekoč nosilec društva, štela je kar 25 članov, začeli so se nastopi po celi Sloveniji in tudi v soseščini, predvsem Italiji. Postajali smo vedno bolj prepoznavni. Vrstili so se nastopi tudi po Evropi in v matici Makedoniji.
потреба да се активираме во самостојна Словенија за да не бидеме заборавени. Сам се активирав во повеќе друштва. Во спортското друштво „Стара Гора“ бев основач и долго време играв фудбал, потоа во 1992 станав фудбалски судија и член на организацијата „Нова Горица“, последично и член на Здружението на судии на Словенија. Сѐ до пензионирањето до 2012 година, активно судев во сите словенечки лиги. Во 2000 година станав член на Шаховскиот клуб „Нова Горица“, а исто така учествував и во повеќе турнири низ Словенија и Италија. По воспоставувањето на фолклорот во 2011 во македонското друштво, запознав исто така и многу други културни друштва каде што членував.Во 2015 година станав член на Друштвото на писатиелите „Говорица“ од Нова Горица во кој сум и ден денес активен. Во 2017, пак, станав член на Ликовното друштво „Горишка палета“ – клуб на аматерски сликари во кој сум сѐ уште активен и изложувам слики низ цела Словенија. Во рамките на македонското друштво фолклорната секција ја презеде госпоѓа Магде Николеска, со која во рамките на друштвото организираме поетски ден и ликовна колонија. Јас, пак, се сосредоточив на поетскиот дел, како и на ликовната секција. Член сум исто така и на неколку економски и занаетчиски здруженија. Пред некое време станав член на партијата СД – Социјал демократи, а исто така кандидирам и за советник во Новогоришката општина.
4. Kljub službenim obveznostim kot samostojni podjetnik ste dolga leta v prostem času ljubiteljski umetnik, aktivno sodelujete v raznih društvih. Kje ste bili oziroma ste še vedno aktivni?
BM: Po razpadu Jugoslavije sem videl potrebo po udejstvovanju v samostojni Sloveniji, da ne bi bili pozabljeni. Sam sem postal dejaven v več društvih. V športnem društvu Stara Gora, katerega soustanovitelj sem, sem dolgo časa igral nogomet, potem sem leta 1992 postal nogometni sodnik ter član sodniške organizacije Nova Gorica in posledično tudi član sodniške zveze Slovenije. Vse do upokojitve v sojenju leta 2012 sem aktivno sodil v vseh slovenskih ligah. Leta 2000 sem postal član šahovskega kluba Nova Gorica in se udeležil več turnirjev po Sloveniji in Italiji. Po vzpostavitvi folklorne sekcije leta 2011 sem spoznal še več drugih kulturnih društev, v katera sem se včlanil. Leta 2015 sem postal član Goriškega literarnega kluba Govorica, v katerem sem še danes aktiven. Leta 2017 sem postal član kluba amaterskih slikarjev KUD Goriška paleta, v okviru katerega so moja dela razstavljena po celi Sloveniji. V makedonskem društvu je nato vodenje folklorne sekcije prevzela gospa Magde Nikoleska, sam pa sem se usmeril v literarno in likovno sekcijo, kjer organiziramo pesniški dan in likovno kolonijo. Prav tako sem član nekaj gospodarskih in obrtniških društev. Pred kratkim sem postal član stranke Socialni demokrati in kandidiral tudi za svetnika v novogoriški občini.
5. Vaše podjetje zaposluje veliko sorojakov, priseljencev iz Makedonije. Kako lahko društva manjšinskih narodov pomagajo ekonomskim priseljencem in ublažijo proces vključevanja v novo okolje in obratno, ali priseljenci poznajo delovanje društva, čemu je namenjeno njegovo delovanje?
BM: Res je, veliko Makedoncev je zaposlenih v mojem podjetju. Poskušam pomagati na vse načine, da zaživijo novo življenje. Društvo omogoča povezovanje članov med Makedonijo in Slovenijo. Priseljenci lažje prebrodijo domotožno krizo, če se pridružijo društvu. A kljub temu domotožje vedno ostaja, to je neizogibna točka v življenju migranta, kasneje se namreč temu tudi privadijo. V društvu si lahko pomagajo tudi med seboj, med druženjem si poiščejo nove službe ali pomoč pri urejanju dokumentov ter veliko drugih reči. Najpomembnejše pa je da, da vidijo, da niso sami,
nas je veliko z enakimi ali podobnimi težavami in da se med seboj spoznavajo ter povezujejo.
5. Вашата фирма вработува многу сонародници, доселеници од Македонија. Како друштвата на малцинствата можат економски да им помогнат на доселениците и да го ублажат процесот на навикнување во новата средина, и обратно, дали доселениците се запознаени со дејноста на друштвото, за што служи неговата дејност? БМ: Така е! Има многу Македонци во мојата фирма. Се обидувам да им помагам на секој начин, да почнат да го живеат новиот живот. Друштвото е на некој начин поврзување на членовите меѓу Македонија и Словенија. Доселениците во последните години кои станале дел од друштвото, полесно ја пребродуваат носталгијата, но, сепак, таа останува засекогаш. Таа е неизбежна точка во животот на мигрантот, а подоцна се навикнуваат на тоа. Во друштвото можат да си помагаат и меѓу себе, преку дружење можат да си најдат нови работни места или полесно да ги средат документите, како и многу други работи. Најважно од сѐ, е да видат дека не се сами, дека нѐ има многу со исти или слични проблеми, а и да се запознаваат меѓусебно. 6. Како и каде гледате дополнителна вредност на делувањето и кооосновањето на МКД „Охридски бисери“ во Горишкиот регион во иднина? Можеби со пошироки размери отколку во културноуметничката област? БМ: Со самата помисла на сите активности на друштвото, можеме да кажеме дека границите се веќе преминати. Затоа во рамките на друштвото размислувавме за отворање канцеларија МКД „Охридски бисери“ во Нова Горица и конечно со поддршката на општината и добивањето на решението, друштвото доби и сопствена канцеларија во јавна корист. Во таа просторија членовите од друштвото ќе можеме подобро да твориме, да се поврзуваме, да коваме нови идеи, а исто така на едно место конечно да ги покажеме своите достигнувања. Канцеларијата ќе биде наменета и за средби на членовите од друштвото, за различни состаноци со останатите друштва и делегации. Како малцинско друштво морам да му се заблагодарам на МОНГ, од каде што добиваме поддршка, затоа се трудиме да ѝ враќаме на општината и на општеството што е можно повеќе. Богатството на нашето друштво се состои во придонесот во многу области: спортски, културни, економски, па дури и политички. Со тоа и друштвото ќе биде
6. Kako in kje vidite dodano vrednost delovanja in soustvarjanja MKD Ohridski biseri v goriški regiji v prihodnje? Morda širše kot samo na kulturno-umetniškem področju?
BM: Ob misli na vse aktivnosti društva lahko ugotovimo, da je že zdavnaj preseglo svoje meje.
Zato smo tudi znotraj društva razmišljali o odprtju pisarne MKD Ohridski biseri v Novi Gorici in končno smo s podporo občine ter s pridobitvijo odločbe, da smo društvo v javnem interesu, dobili tudi lastno pisarno.
V tem prostoru bomo člani društva lahko še bolje ustvarjali, se povezovali, snovali nove ideje ter končno lahko na enem mestu pokazali svoje dosežke. Pisarna bo namenjena tudi srečanjem članom društva, raznim sestankom z drugimi društvi in delegacijami. Kot manjšinsko društvo se moram zahvaliti Mestni občini Nova Gorica, da nas podpira, zato se tudi mi trudimo, da vračamo občini in družbi karseda največ. Bogastvo našega društva je v tem, da lahko veliko prispevamo na vseh področjih, kot so: športne, kulturne, gospodarske pa tudi politične dejavnosti. S tem bo tudi društvo pridobilo na prepoznavnosti, kar bo pomenilo večje število novih članov, več sredstev, več aktivnosti, več dosežkov ter lažjo integracijo priseljencev v novo okolje. Omogočilo bo tudi boljše sodelovanje z organi v državi matici ter makedonskim veleposlaništvom v Republiki Sloveniji, boljše sodelovanje z upravno enoto v Novi Gorici ter pomoč Makedoncem pri pridobivanju dokumentacije. Še veliko več lahko dosežemo s skupnim delom vseh vpletenih institucij.
Во денешно време кај голем број луѓе, кои во срцето сфатиле или почувствувале дека Бог навистина постои и кои, иако нејасно, сепак, ја чувствуваат својата припадност кон православната црква, се појавува проблемот на оцрквенување, односно влегување во црквата како нејзин полноважен и рамноправен член. Ова за многумина е многу сериозен проблем, бидејки пречекорувајки го прагот на храмот, човекот кој не е подготвен, се среќава со потполно нов, за него непознат и по малку дури и збунувачки свет. Многумина ќе речат: „Најважно е да го имаме Бога во душата, а одењето в црква не е задолжително“. Ваквиот став во основа е неправилен. И народната изрека гласи: „Кому Црквата не му е мајка, нему ниту Бог не му е Татко“. Но, за да се сфати колку вистина има во изреката, треба да се сфати што е тоа црква? Во што е смислата на нејзиното постоење и зошто е потребно нејзиното посредување во општењето на човекот со Бога. Барајќи одговор на сите овие прашања и водејќи се од зборовите на Спасителот – „Каде се двајца или тројца собрани во Мое име, таму сум и Јас среде нив“ и уште „Ако двајца од вас се согласат на земјата да молат нешто, што и да било, ќе им биде дадено од мојот Отец, Кој е на Небесата“ (Матеј 18:20, 19), на неколкумина православни христијани од Горица им се вроди желбата и тие по примерот на другите црковни општини во Европа, да имаат црковна општина и своја црква каде што ќе се собираат на заедничка молитва. И покрај огромната желба и многуте напори, сепак не се успеваше во тоа. Пречките беа различни, меѓутоа и покрај сѐ, верата и надежта во Бога не престануваа кај овие луѓе. И навистина, за да бидат на крај исплатени напорот и макотрпната работа. Така на 5.9.2021 година со благослов на Неговото високопреосвештенство, митрополитот Европски г. Пимен, беше одржано првото Црковно собрание на кое се
Ustanovitev cerkvene občine sv. apostolov Petra in Pavla Nova Gorica - Gorizia Dandanes se med velikim številom ljudi, ki so spoznali ali v srcu začutili, da Bog res obstaja, in ki, čeprav ne popolnoma jasno, še vedno čutijo svojo pripadnost pravoslavni Cerkvi, pojavlja problem krstitve, torej vstopa v Cerkev kot njen polnopravni in enakopravni član. To je za mnoge zelo resen problem, saj se človek, ki prestopi prag svetišča nepripravljen, sreča s povsem novim, zanj neznanim svetom, ki ga nemara celo bega. Marsikdo bo rekel: »Najpomembneje je, da imamo Boga v duši, hoditi v cerkev pa ni nujno.« Tak odnos je v osnovi zgrešen. Tudi ljudski rek se glasi: »Komur Cerkev ni mati, mu tudi Bog ni Oče.« Toda da bi razumeli, koliko resnice se skriva v njem, moramo razumeti, kaj je Cerkev, kakšen je smisel njenega obstoja in zakaj je pri stiku človeka z Bogom potrebno njeno posredovanje.
V iskanju odgovora na vsa ta vprašanja in po Odrešenikovih besedah: »Kjer sta namreč dva ali so trije zbrani v mojem imenu, tam sem sredi med njimi« in tudi »Če sta dva izmed vas na zemlji soglasna v kateri koli prošnji, ju bo uslišal moj Oče, ki je v nebesih,« (Matej 18,19-20) se je pri več goriških pravoslavnih kristjanih pojavila želja, da bi po zgledu drugih evropskih primerov imeli svojo cerkveno občino in cerkev, kjer se bodo zbirali k skupni molitvi. Kljub veliki želji in številnim prizadevanjem jim ni uspelo. Ovire so bile različne, a kljub vsemu vera v Boga in upanje v njih nista presahnila. In res sta bila nazadnje ves trud in trdo delo poplačana. Tako je 5. septembra 2021 z blagoslovom njegove eminence, predstojnika makedonske cerkve za Evropo, metropolita Pimena potekal prvi cerkveni zbor, na katerem so bili izvoljeni člani prvega cerkvenega odbora. Glede imena cerkvene občine je bilo predlagano in soglasno izglasovano, da bo cerkvena občina poimenovana po sv. apostolih Petru in Pavlu. Na našo željo in z blagoslovom katoliškega duhovnika don Rogera nam je bila dodeljena cerkev sv. Antona, ki se nahaja na istoimenskem trgu, kjer smo že pred ustanovitvijo cerkvene občine opravljali bogoslužje večkrat letno. Čeprav korakamo počasi, medtem ustvarjamo zgodovino, za katero upam, da bodo zanamci hvaležni. Prosimo Gospoda in se zahvaljujemo vsem, ki ste pomagali ter še pomagate za vzdrževanje in delovanje cerkvene občine.
Меѓу карактеристиките на секој народ е, секако, неговата кулинарика во најширока смисла на зборот: прехранувачки навики, храна, јадења и нивна подготовка. Словенечката кулинарика е позната во Европа и пошироко во светот по богатата и разновидна кулинарична понуда. Потицата е сигурно меѓу најомилените добра и, секако, дава значаен придонес кон општата и кулинарична промоција на Словенија. Потицата е карактеристична за целото подрачје на Словенија, и се подготвува скоро во секое домаќинство за празниците и за други разни прослави и настани. Се подготвува од квасено влечено тесто кое се филува со претходно подготвен фил, по чие име се именува и самата потица. Најчесто подготвувана и најшироко позната е т.н. оревова потица, полнета со оревов фил. Најтипична потица па е естрагоновата (тарагонова) потица, полнета со естрагонов фил. Со оглед на филот со кој се полни или мачка потицата, постојат и следниве видови потица: лешникова, макова, кокосова, со додаток на суво грозје или друг вид суво овошје, со џимиринки, расипничка потица и др. Бидејќи сме среде највеселиот месец во годината и се подготвуваме за новогодишните и божиќните празници, подготовката на празничната трпеза ќе ја отежниме со делење на основниот рецепт за т.н словенечка или оревова потица. РЕЦЕПТ Состојки за подготовка на тестото: - три супени лажици млачна вода
DIŠI PO PRAZNIKIH
Med posebnostmi vsakega etnije ali naroda je vsekakor kulinarika v najširšem pomenu besede: prehranske navade, živila, jedi in njihova priprava itd. Slovenska kulinarika je v Evropi in širše v svetu prepoznavna po bogati ter pestri kulinarični ponudbi. Potica je gotovo med najbolj priljubljenimi dobrotami in vsekakor pomembno prispeva k splošni ter kulinarični promociji Slovenije. Najstarejši zapisi segajo v leto 1575 in odsevajo poseben način priprave potice ter ga povezujejo z imenom potica (povita potica, povitica ali povitca) in je modifikacija različnih vrst pogač oz. kvašenih vrst kruha, ki so jih pripravljali v Srednji Evropi, Avstro-Ogrski in tudi na Balkanu, kasneje pa je prevzela obliko, kot jo poznamo danes.
Potica je značilna za celotno Slovenijo, je pecivo, ki ga v skoraj vsakem gospodinjstvu pripravljajo za praznike ter ob različnih slovesnih priložnostih. Pripravimo jo iz kvašenega testa ter nadeva, po katerem jo tudi poimenujemo. Tako je najpogostejša in najbolj znana orehova potica, imenovana tudi slovenska potica, narejena iz orehovega nadeva. Prav zaradi specifične kombinacije zelišča v sladki različici je omembe vredna tudi pehtranova potica. Glede na nadev, ki ga uporabimo v potici, poznamo še lešnikovo, makovo, kokosovo, ocvirkovo. Pripravimo jo na več načinov: zvito v krožni obliki in pečeno v potičniku (glineni ognjevarni posodi) ali v obliki štrukljev.
RECEPT: (povzeto po knjigi Taste Slovenia, avtorja dr. Janeza Bogataja, etnologa)
1. Testo, sestavine:
- 3 jušne žlice mlačne vode - 1 čajna žlička sladkorja - 2 dag svežega kvasa - ½ l toplega mleka - 10 dag svežega masla - 2 3 jušne žlice sladkorja - 1 čajna žlička soli - nekaj ruma
- naribana limonina lupina 1 bio limone - vaniljev sladkor - 75 dag presejane bele moke - 2 rumenjaka
Постапка: Во сад замешуваме малку од топлото млеко, квасецот и чајната лажичка шеќер. Во поголем сад заедно ги мешаме преостанатото млеко, путерот, шеќерот, солта, потоа брашното и на крај надојдениот квасец и двете жолчки. Смесата добро ја мешаме со електричен миксер на највисока брзина околу 20 минути. Тестото малку го побрашнуваме, го покриваме со чиста крпа и го оставаме на топло да нарасне. Потоа ја набрашнуваме работната површина, го превртуваме тестото и го развлекуваме во кора со дебелина 1 см. Крајните делови на тестото ги отсекуваме за да добиеме правоаголна кора. Тестото го премачкуваме со веќе подготвениот фил по желба.
Оревов фил, состојки:
- тесто за потица
- 750 г мелени ореви
- 250 мл топло млеко
- 150 г путер
- рендана лимонина кора
- 250 г слатка павлака
- 2 кесички ванилин шеќер
- 2 супени лажици шеќер - шлаг од 2 изматени белки - 2 жолчки - 50 мл рум
Постапка: 2-3 лажици од оревите тргаме настрана за попрскување по премачканата кора. Врелото млеко и слатката павлака ги поливаме на оревите и малку чекаме да се олади добиената смеса. Во смесата го додаваме и шеќерот, винилиниот шеќер и ренданата лимонина кора. Вака добиениот фил подеднакво
Postopek: V skledici zmešamo mlačno vodo, kvas in čajno žličko sladkorja. V večji posodi zmešamo toplo mleko, maslo, sladkor, žličko soli in na sobno temperaturo ogreto moko. K tej zmesi primešamo pripravek kvasa in oba rumenjaka. Mešanico pri visoki hitrosti mešamo okoli 20 minut. Testo potresemo z moko, posodo pokrijemo, postavimo na toplo in pustimo testo vzhajati. Nato podlago pomokamo, nanjo zvrnemo testo in testo razvaljamo na debelino 1 cm. Odrežemo končne dele testa, da dobimo pravokotno obliko. Testo premažemo s poljubnim nadevom, ki smo ga že vnaprej pripravili.
2. Orehov nadev, sestavine:
- 75 dag mletih orehov - 2,5 dcl toplega mleka - 15 dag svežega masla - naribana limonina lupina - 25 dag sladke smetane - 2 vrečki vaniljevega sladkorja - 2 jušni žlici sladkorja
- 2 beljaka (trd beljakov sneg) - 2 rumenjaka - ½ dcl ruma.
Postopek priprave: Orehe zmeljemo in jih 2 3 pesti prihranimo za posipanje. Orehe prelijemo z vrelim mlekom in pustimo, da se zmes ohladi. Nato dodamo naribano limonino lupinico, sladkor in vaniljev sladkor. Razmažemo po testu. Čez nadev posipamo še preostanek mletih orehov. Razvaljano testo, namazano z nadevom, zavijemo v kompaktno rolado in ga postavimo v namaščen potičnik. Oba konca zavitka se morata lepo združiti. Če je zvitek predolg, ga primerno skrajšamo, morebitni preostanek pa spečemo v drugem pekaču. Potico pokrijemo s kuhinjsko krpo in jo postavimo na toplo. Pred peko potico premažemo z razžvrkljanim jajcem. Ko potica naraste, jo damo v pečico, ogreto na 180 °C, in pečemo okoli 45 minut. Nato znižamo temperaturo in pečemo še 25 minut. Pečeno potico obrnemo navzdol in pustimo, da se ohladi. Postrežemo posuto s sladkorjem v prahu.
Dober tek!
